Bij het Financieel Jaarverslag Rijk 2018 is een motie aangenomen om inzichtelijk te maken welke factoren hebben geleid tot de onderbesteding.10 Gezien het focusonderwerp van dit Financiaal Jaarverslag, wordt in deze bijlage een samenvattend overzicht gegeven van de onderuitputting op de departementale begrotingen.

Op alle begrotingen is er sprake van onderuitputting in 2019. Totaal telt dit op tot 1,75 miljard euro. Tabel 13.1 geeft inzicht in de verdeling hiervan over de verschillende departementale begrotingen onder het deelplafond Rijksbegroting. Daarna volgt een korte toelichting per begrotingshoofdstuk. De Verticale Toelichting in bijlage 12 geeft per begrotingshoofdstuk meer gedetailleerde informatie over de mutaties die hebben plaatsgevonden.

Staten-Generaal en Overige Hoge Colleges van Staat, Kabinetten en de Kiesraad

De onderuitputting op de begroting van de Staten-Generaal wordt met name veroorzaakt door lagere uitgaven als gevolg van de vertraging van de renovatie van het Binnenhof. De onderuitputting op de begroting van de overige Hoge Colleges van Staat, Kabinetten van de Gouverneurs en de Kiesraad is voornamelijk het gevolg van meevallers bij de bestuursrechtspraak van de Raad van State en decoraties van de Kanselarij.

Algemene Zaken

De onderuitputting betreft een neerwaartse bijstelling van 1,2 miljoen euro onder andere door de vertraging en of het doorschuiven van een aantal ICT-projecten. Als gevolg van de inhuizing van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden en de verhuizing van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten was er een capaciteitstekort voor de uitvoering van een aantal ICT-projecten.

Koninkrijksrelaties

De grootste posten binnen de onderuitputting op de begroting van Koninkrijksrelaties zijn de niet-bestede middelen voor de wederopbouw (ca. 25,4 miljoen euro) en het saldo van de wisselkoersreserve (ca. 7,9 miljoen euro). Deze middelen worden via een 100 procent eindejaarsmarge meegenomen naar de begroting van 2020.

Justitie en Veiligheid

De onderuitputting bij Justitie en Veiligheid wordt verklaard door twee omvangrijke posten. Bij Najaarsnota zijn middelen op artikel 92 geboekt in het kader van de brede aanpak ondermijning (110 miljoen euro) en zijn gelden gereserveerd voor maatregelen te nemen in het kader van rechtsbijstand (60 miljoen euro). Op deze posten zijn in 2019 geen betalingen verricht.

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

De onderuitputting op de begroting van BZK bestaat uit verschillende posten. De grootste post is de onderuitputting op het budget voor loonheffingsafdracht in het kader van de werkkostenregeling (ca. 9,8 miljoen euro), doordat de afdracht niet meer in 2019 heeft plaatsgevonden. Daarnaast betreft het onder meer onderuitputting op het budget voor externe inhuur, de bijdrage aan het Rijksvastgoedbedrijf voor paleizen en op de investeringspost doordat er diverse projecten doorgeschoven zijn naar 2020. De niet-bestede Urgenda-middelen uit 2019 worden via de eindejaarsmarge toegevoegd aan de begroting 2020.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

De onderuitputting van OCW bestaat voornamelijk uit een incidentele meevaller op studiefinanciering en een incidentele meevaller op de bekostiging in het primair onderwijs als gevolg van lagere uitgaven op de gewichtenregeling en hogere fusieopbrengsten.

Financiën

De onderuitputting op de begroting van Financiën wordt grotendeels verklaard door lagere uitgaven en hogere ontvangsten op de Belasting- en invorderingsrente (BIR). Daarnaast vallen de ontvangsten op de overige niet-belastingontvangsten (boetes en schikkingen en doorbelasten kostenvervolging) ook hoger uit.

Defensie

De voornaamste onderuitputting voor Defensie bevindt zich op het investeringsartikel waar Defensie een 100 procent eindejaarsmarge heeft. Defensie neemt deze onderuitputting mee naar de volgende jaren om alsnog invulling te geven aan de geraamde projecten. Daarnaast treedt er een onderuitputting van 32,6 miljoen euro op de overige artikelen. Dit wordt met name veroorzaakt door een achterblijvende vulling van de openstaande vacatures.

Infrastructuur en Waterstaat (incl. fondsen)

Een deel van de onderuitputting op de begroting van IenW wordt veroorzaakt doordat middelen vanuit het Klimaatakkoord voor laadinfrastructuur (15 miljoen euro) en het regeringsvliegtuig (16,2 miljoen euro) niet tot bestemming zijn gekomen. Op de fondsen wordt de onderuitputting verklaard door vertraging bij projecten zoals de HSL-Zuid, het project Wantijbrug en de Hoogwaterbeschermingsprogramma’s.

Economische Zaken en Klimaat

Bij EZK is er met name onderuitputting op klimaatmiddelen, met als oorzaak uitval of uitstel van projecten. Er zijn daarnaast hoger dan geraamde ontvangsten op het Toekomstfonds; hiervoor geldt een 100 procent eindejaarsmarge. Tenslotte is er onderuitputting op het apparaatsartikel, veroorzaakt door een restant eindejaarsmarge.

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

De onderuitputting wordt voornamelijk veroorzaakt door vrijval van de aan de NVWA beschikbaar gestelde middelen voor Brexit, onderuitputting op de klimaatmiddelen en lager uitgevallen subsidieregelingen.

Sociale Zaken en Werkgelegenheid (R)

Ongeveer de helft van de onderuitputting wordt veroorzaakt door onderuitputting op diverse subsidie- en opdrachtenbudgetten. Dit betreft onder andere de subsidie in het kader van de sectorplannen en het integratiebudget wat lager is uitgevallen dan geraamd.

Volksgezondheid, Welzijn en Sport (R)

De onderuitputting bij VWS treedt vooral op bij de subsidiebudgetten (103 miljoen euro) en opdrachtbudgetten (46 miljoen euro); deze is wijdverspreid over de beleidsartikelen. De grootste post betreft onderuitputting van ca. 40 miljoen euro bij sportsubsidies. Verder valt er ca. 12 miljoen euro vrij bij de programma’s van ZonMw en ca. 11 miljoen euro voor de uitkeringen op grond van de Wetten voor Verzetsdeelnemers en Oorlogsgetroffenen.

Gemeentefonds en Provinciefonds

De onderuitputting op het gemeentefonds en provinciefonds betreffen wijzigingen van het betalingsverloop voor de algemene uitkering en decentralisatie uitkeringen 2019. Een beperkt deel van de uitkeringen kon in 2019 niet meer tot betaling komen. Omdat gemeenten en provincies recht hebben op deze bedragen wordt het kasbudget 2020 in beide fondsen met de onderuitputting opgehoogd. Dat maakt het mogelijk om de uitkeringen in 2020 alsnog tot betaling te laten komen.

Aanvullende post

In 2017 is 550 miljoen euro gereserveerd op de aanvullende post voor de wederopbouw van Sint Maarten. Van de gereserveerde middelen voor 2019 is 177,7 miljoen euro niet tot besteding gekomen. Deze middelen blijven behouden en worden toegevoegd aan de begroting van de aanvullende post voor 2020. De onderuitputting wordt verder verklaard doordat een deel van de gereserveerde loon- en prijsbijstelling in 2019 niet tot besteding is gekomen.

HGIS

De onderuitputting binnen de Homogene Groep Internationale Samenwerking betreft een saldo van verschillende mutaties op de begrotingen binnen de HGIS, met name op de begrotingen van BZ, Defensie, en BHOS. Op de begroting van BZ is sprake van verschillende realisaties die samen optellen tot ‒ 30 miljoen euro. Op de begroting van Defensie is sprake van onderuitputting (ca. ‒ 70 miljoen euro) op het budget internationale veiligheid (BIV).