Realisaties uitgaven naar beleidsartikelen voor 2006 (bedragen in € 1000)

Realisaties ontvangsten naar beleidsartikelen voor 2006 (bedragen in € 1000)

Inhoudsopgave blz.

A. ALGEMEEN

VOORWOORD

VROM heeft in 2006 belangrijke resultaten geboekt. Als het gaat om ruimtelijke ontwikkeling, de woningproductie en een modern milieubeleid. Maar ook waren er successen voor een Rijkshuisvestingstelsel dat meer ruimte geeft aan gebruikers en een VROM Inspectie die niet alleen sanctioneert, maar ook helpt om tot een betere naleving te komen.

In dit jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de beleidsinspanningen en inzet van middelen die in 2006 gepleegd zijn om tot deze resultaten te komen. Het is mij dan ook een genoegen u dit verslag aan te mogen bieden

DECHARGEVERLENING

Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en de Minister voor Wonen, Wijken en Integratie aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal. Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoeken wij de beide Kamers van de Staten-Generaal decharge te verlenen over het in het jaar 2006 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

• het gevoerde financieel en materieelbeheer;

• de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• de financiële informatie in de jaarverslagen en jaarrekeningen;

• de departementale saldibalansen;

• de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering

• de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige Jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. het financieel jaarverslag van het Rijk over 2006; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden;

b. de slotwet van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) over het jaar 2006; de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd.

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;

c. Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2006 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

d. De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2006 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2006 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2006 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

LEESWIJZER

Opbouw jaarverslag

Het jaarverslag bestaat uit een algemeen gedeelte, het beleidsverslag, de jaarrekening en enkele bijlagen. In het beleidsverslag staat centraal het door het ministerie van VROM gevoerde beleid en de budgettaire gevolgen daarvan. Het beleidsverslag is opgebouwd uit drie delen: de beleidsprioriteiten, de beleids- en niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringsparagraaf. De jaarrekening is opgebouwd uit de verantwoordingsstaat van het ministerie van VROM, de departementale saldibalans met toelichting (inclusief topinkomens) en de toelichting baten-lastendiensten (Rijksgebouwendienst en Nederlandse Emissieautoriteit). In de bijlagen zijn opgenomen de toezichtrelaties met ZBO’s/RWT’s en de toezeggingen aan de Algemene Rekenkamer.

De opbouw van het jaarverslag 2006 volgt de Rijksbegrotingsvoorschriften.

Toelichting op enkele onderdelen van het jaarverslag

Beleidsverslag

Beleidsprioriteiten

In het hoofdstuk over de beleidsprioriteiten wordt verantwoording afgelegd over de bereikte resultaten van de beleidsagenda in de begroting 2006.

Invulling van de motie Vendrik geschiedt op de volgende wijze:

Na het verslag over de beleidsprioriteiten volgt een tabel met de budgettaire consequenties. De daarin vermelde cijfers zijn niet rechtstreeks te genereren uit de VROM-administratie, aangezien er geen vastleggingen per prioriteit plaatsvinden. De gepresenteerde cijfers zijn verkregen uit extracomptabele administraties en/of betreffen schattingen.

Tenslotte wordt een beleidsmatige conclusie gegeven (beleid is in 2006 ongewijzigd voortgezet of geïntensiveerd).

Beleids- en niet-beleidsartikelen

De beleids- en niet-beleidsartikelen verantwoorden meer in detail in hoeverre de doelstellingen van VROM zijn behaald (Hebben we bereikt wat we hebben beoogd? Hebben we gedaan wat we daarvoor zouden doen?). Tevens zijn hier de budgettaire en financiële consequenties te vinden waarbij de opmerkelijke verschillen, in grote lijnen, tussen de begroting en realisatie worden toegelicht (Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?).

Uitgaven ambtelijk personeel

De uitgaven voor ambtelijk personeel zijn verdeeld over de artikelen door middel van een verdeelsleutel. De verdeling vindt plaats op basis van uitgangspunten en jaarplannen die resulteren in verdelingen die niet absoluut juist zijn, maar waarmee een juiste artikelbelasting zo goed mogelijk benaderd wordt, rekening houdend met een doelmatige bedrijfsvoering.

Artikel 13 waarop de inputfinanciering van de Rgd betrekking heeft

De Rgd wordt jaarlijks bevoorschot. Dit voorschot is niet gerelateerd aan de werkelijke uitgaven van het agentschap. Het gevolg is dat op bepaalde posten te hoog dan wel te laag is bevoorschot. Dit wordt op artikelniveau met het voorschot in het jaar 2006 gecorrigeerd.

Bedrijfsvoeringsparagraaf

De bedrijfsvoeringsparagraaf bestaat uit vier delen:

1. rechtmatigheid

2. totstandkoming beleidsinformatie

3. financieel beheer en materieel beheer

4. overige aspecten van de bedrijfsvoering

Paragraaf 1 over de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering vloeit voort uit de versnelde toepassing van de besluiten uit de IBO regeldruk en controletoren ten aanzien van de verantwoording van de vier departementen (waaronder VROM) die betrokken zijn bij de besteding van de toeslaggelden.

Paragraaf 2 over de totstandkoming van de beleidsinformatie is het verantwoorden over de naleving van de Regeling periodiek evaluatieonderzoek en beleidsinformatie 2006 (RPE 2006), waarbij tekortkomingen worden gesignaleerd en wordt aangegevens welke verbeteracties zijn/worden gestart.

Paragraaf 3 over het financieel en materieel beheer bevat de verantwoording van het managementcontrolsysteem.

Paragraaf 4 over de overige aspecten gaat in op incidenten die brede publieke aandacht hebben gekregen.

Jaarrekening

In de Jaarrekening zijn de volgende onderdelen opgenomen: de verantwoordingsstaat van het Ministerie van VROM, de samenvattende verantwoordingsstaat van de Rijksgebouwendienst (Rgd), de departementale saldibalans en de jaarrekening van de Rgd en de samenvattende verantwoordingsstaat van de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa), de departementale saldibalans en de jaarrekening van de NEa en de publicatie personele topinkomens.

B. BELEIDSVERSLAG

BELEIDSPRIORITEITEN

VROM staat de laatste jaren voor een ontwikkelingsgerichte en innovatieve aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Een aanpak samen met burgers, bedrijven, instellingen en andere overheden en gericht op het creëren van een duurzame leefomgeving. Daarmee is meer dynamiek gebracht in beleid en uitvoering.

De ontwikkelingsgerichtheid in het ruimtelijke beleid – zoals neergelegd in de Nota Ruimte – vindt meer weerklank bij provincies, gemeenten, burgers, instellingen en bedrijven. Dat blijkt uit concrete resultaten bij tal van regionale gebiedsontwikkelingen en de programma-aanpak in de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad, Zuidoost Brabant/Noord Limburg en het Groene Hart. Het Rijk treedt daarbij ontkokerd op en met zoveel mogelijk gebundelde inzet. De start van het Gemeenschappelijk Ontwikkelingsbedrijf en de instelling van het Waddenfonds dragen daaraan bij.

In de steden werpt de gerichte inzet van het Rijk voor een aantal aandachtswijken zijn vruchten af. Daarnaast kregen binnensteden belangrijke impulsen met vernieuwde stationsgebieden en beeldbepalende rijkshuisvesting. Ook is de woningbouwproductie weer omgebogen tot een peil waarbij perspectief ontstaat op ontspanning van de woningmarkt.

De sombere voorspellingen dat de luchtkwaliteitsnormen zouden leiden tot verdere stagnatie van de bouw zijn niet bewaarheid. Dit dankzij een nationaal en samenhangend pakket van maatregelen en inventief maatwerk door provincies en gemeenten. Het Rijk heeft verder randvoorwaarden gecreëerd voor meer woningbouw met meer diversiteit, maar ook voor economische ontwikkelingen en landschapswaarden. Dit door nieuwe instrumenten, zoals de Wet ruimtelijke ordening, de Grondexploitatiewet, de voorbereiding van de omgevingsvergunning en maatregelen die leiden tot minder administratieve en toezichtslasten.

De milieudoelstellingen zoals neergelegd in het Nationaal Milieubeleidsplan 4 bleven van kracht en hebben door het voelbaar veranderende klimaat een breed draagvlak gekregen. Dit geeft momentum aan ambitieus beleid om tot een meer duurzame energiehuishouding en sterk gereduceerde uitstoot van schadelijke stoffen te komen. Het vorige kabinet heeft het afgelopen jaar de benodigde financiële ruimte gekregen om hiervoor investeringen te plegen. Op Europees niveau is het besef gegroeid dat strengere milieunormen zonder een goed flankerend «bronbeleid» niet meer werken.

Dit alles neemt niet weg, dat op een aantal terreinen minder vooruitgang is geboekt dan gewenst. Bij belangrijke ruimtelijke ontwikkelingen, zoals de verdere ontwikkeling en ontsluiting van Almere en de ontwikkeling van de Zuidvleugel van de Randstad, worden de resultaten met enige vertraging opgeleverd. Verder moeten we constateren dat, hoewel via aanpassing van regelingen goede voortgang is geboekt in het terugdringen van de administratieve lasten, het programma om de regelgeving te herijken en te moderniseren wat later wordt gerealiseerd. Wel hebben er voorbereidende verkenningen plaatsgevonden om een adaptatiebeleid te ontwikkelen als antwoord op het veranderende klimaat. Er is bovendien – voortbouwend op de 56-wijkenaanpak – een integrale aanpak rond «nieuwe coalities» in oude wijken opgezet. En ten slotte is een begin gemaakt met een duurzame internationale oplossing voor de problematiek van de afvalschepen.

A. Realisatie van de Beleidsprioriteiten 2006

Beleidsprioriteit 1. Ruimte voor ontwikkeling

Doel: in de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland is de rijksinzet gericht op gebieden die behoren tot de nationale ruimtelijke hoofdstructuur. Door duidelijkheid te bieden over toekomstige rijksinvesteringen en door nieuw instrumentarium te ontwikkelen worden andere overheden in staat gesteld om regie te voeren op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling in hun gebied.

Doelbereik

De Nota Ruimte is in 2006 door de Eerste Kamer vastgesteld. De nationale ruimtelijke hoofdstructuur heeft een programma-aanpak gekregen waarbij in 2006 FES-middelen beschikbaar zijn gesteld ten behoeve van gerichte investeringsbijdragen voor gebiedsontwikkeling. Deze ontwikkelingsgerichte aanpak vindt – onder meer vanwege de gebundelde rijksinzet – veel weerklank. Om de effecten van het beleid te kunnen weergeven, heeft er in 2006 een nulmeting van de doelen uit de Nota Ruimte plaatsgevonden. Signalen uit de nulmeting zijn verwerkt in de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006. Hieruit is gebleken dat verstedelijking gebundeld plaatsvindt en de mate waarin dit plaatsvindt, stabiel blijft. De ruimtelijke ontwikkeling op het platteland kent, in overeenstemming met de doelstelling, een toegenomen samenhang van natuurgebieden doordat het rijk gebieden heeft aangekocht en ingericht. Intensieve vormen van landbouw worden in enige mate gebundeld en vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen worden afgebroken.

Nadere uitwerking in artikel(en)/operationeel doel: Artikel 4 (4.2.1), 5 (5.2.2) en 11 (11.2.4)

Beleidsprioriteit 2. Krachtige Steden

Doel: VROM wil samen met andere ministeries aan steden de ruimte en mogelijkheden bieden om de dynamiek in de stad te bevorderen, de stad krachtiger te maken en aantrekkelijk te laten zijn voor (nieuwe) bewoners en bedrijven. Bewoners moeten het prettig vinden er te wonen, te werken en te recreëren, bedrijven moeten er zich willen vestigen en steden moeten bereikbaar blijven.

Doelbereik

In 2006 is hard gewerkt aan krachtige steden en op het terrein van stedelijke vernieuwing is veel bereikt. De aanpak van de 56 wijken slaat aan. Verbeteringen voor bewoners worden dan ook zichtbaar. Er is een evaluatie van ISV-1 uitgevoerd waaruit blijkt dat er goede resultaten zijn geboekt bij de aanpak van fysieke en sociale problemen in de stad. In de herstructureringswijken is de bouwproductie fors gestegen, het aandeel koopwoningen toegenomen en de waardeontwikkeling van bestaande woningen sterker ontwikkeld dan in de wijken die niet zijn geherstructureerd. Uit de Toekomstverkenning stedelijke vernieuwing, die in 2006 is uitgevoerd, blijkt echter dat de stedelijke vernieuwingsopgave urgent blijft en vraagt om een hoge prioriteit wanneer we achteruitgang en tweedeling in een aantal aandachtswijken willen keren. Vanwege de steeds zwaardere sociale opgave in de stad is het noodzakelijk een nadrukkelijke verbinding te leggen met de sociaal-economische agenda. Daarbij is het zaak nieuwe vitale coalities tot stand te brengen van partijen dieécht trekkracht hebben in de wijk en die zich bewegen op terreinen als onderwijs, werk, wonen en veiligheid. Samen met de betrokken gemeenten is het Rijk in 2006 in 13 wijken gestart met pilots voor deze nieuwe vitale coalities. Daarnaast is met het Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK) een aantal projecten in uitvoering gebracht ter intensivering en herstructurering van het openbaar vervoer bij stedelijke knooppunten. Met stedelijke netwerken buiten de Randstad zijn afspraken gemaakt om ook daar de stedelijke vernieuwing vaart te geven. Op het terrein van de luchtkwaliteit zijn stappen voorwaarts gezet; denk aan de subsidies voor roetfilters en lokale maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Daarnaast worden bouwblokkades opgeheven door bij nieuwe projecten die op zich de luchtkwaliteit verslechteren, goed onderbouwde compensatiemaatregelen te treffen.

Nadere uitwerking in artikel(en)/operationeel doel: Artikel 2 (2.3), 5 (5.1), 6 (6.4), 8 (8.2), 10 (10.1) en 12 (12.1)

Beleidsprioriteit 3. Ruimte voor Wonen

Doel: het Kabinet streeft naar een beter werkende en meer ontspannen woningmarkt waarop alle burgers, waaronder starters, mensen met lagere inkomens en oudere bewoners, meer ruimte hebben om te kiezen voor een betaalbare en kwalitatief passende woning. Doel is het woningtekort terug te brengen tot gemiddeld 1,5% in 2010 en meer doorstroming te bewerkstelligen door uitvoering van de woningbouwafspraken en het wegnemen van belemmeringen in de wet- en regelgeving. Dit draagt bij aan een productie van circa 445 000 woningen in de periode 2005–2010. Modernisering van het huurbeleid moet mede investeringen door verhuurders in nieuwbouw en herstructurering stimuleren. Door een nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling en financiële prikkels worden de prestaties van de corporaties verbeterd.

Doelbereik

De stijgende lijn in de woningproductie zet door, waardoor burgers meer ruimte krijgen op de woningmarkt. In 2006 zijn landelijk 79 700 woningen gerealiseerd (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw). Dat is 7% meer dan in 2005. In de stedelijke regio’s is ruim 85% van de voor 2006 geplande productie gereed gemeld. In juni 2006 is de visie op de woningmarkt uitgebracht, onder andere als antwoord op de motie Giskes, waarin een analyse van de problematiek woningmarkt en verdere aanpak is beschreven om de werking van de markt te verbeteren. De problematiek van starters op de woningmarkt heeft het afgelopen jaar sterk in de belangstelling gestaan. Via startersleningen en een aanpassing van de BEW is de toegang voor starters tot een koopwoning vergemakkelijkt. Woningcorporaties spelen een belangrijke rol op de woningmarkt. In 2006 is over de verantwoordelijkheid van corporaties en het toezicht op corporaties overleg gevoerd met de Tweede Kamer. Omdat deze discussie nog niet is afgerond, zijn voornemens tot wijziging van regelgeving nog niet in procedure gebracht. De modernisering van het huurbeleid is geaccordeerd door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft besluitvorming uitgesteld, waarop de nieuwe regering moet beslissen. Hierdoor heeft het nieuwe regime per 1 januari 2007 geen doorgang kunnen vinden.

Nadere uitwerking in artikel(en)/operationeel doel: Artikel 1 (1.1, 1.3 en 1.4), 2 (2.1) en 3 (3.1 en 3.2)

Beleidsprioriteit 4. Ontkoppeling en een eco-efficiënte economie

Doel: Het kabinet streeft naar het handhaven van de gerealiseerde ontkoppeling van milieudruk en economische groei en naar een verbetering van de eco-efficiëntie van de economie. Ook bij economische groei moet de milieudruk afnemen. Hierdoor ontstaat een gezonde en veilige leefomgeving.

Doelbereik

Er is fors geïnvesteerd in de handhaving van de ontkoppeling tussen milieudruk en economische groei om een gezonde en veilige leefomgeving te waarborgen. De Milieubalans 2006 geeft aan dat het milieubeleid er sinds 1990 in slaagt om door verbeteringen in de eco-efficiëntie vrijwel alle emissies steeds verder terug te dringen, terwijl de productie toeneemt. Om deze voortgaande ontkoppeling mogelijk te blijven maken is in 2006 de Toekomstagenda Milieu uitgebracht. Het hierin opgenomen beleid kan bijdragen aan de realisatie van de milieudoelen in 2010, aldus het Milieu- en Natuurplanbureau in zijn beoordeling van het maatregelenpakket van de Toekomstagenda Milieu.

Nadere uitwerking in artikelen: Artikel 2, 6, 8, 9, 10 en 11

Beleidsprioriteit 5. Internationale VROM-agenda

Doel: Door een ambitieuze inzet in Europa dragen wij als overheid bij aan de oplossing van nationale en internationale vraagstukken. VROM initieert stappen op weg naar een duurzame leefomgeving en waakt over tijdig onderkennen van gevolgen van nieuwe regelgeving, zodat een bewuste weging van alle belangen binnen en buiten VROM kan plaatsvinden.

Doelbereik

De voorziene prestaties zijn volgens planning gerealiseerd.

Nadere uitwerking in artikel(en)/operationeel doel: Artikel 1 (1.3.1), 5 (5.1.1), 10 (10.2.2) en 12 (12.2.1)

Beleidsprioriteit 6. Modernisering regelgeving

Doel: Het Meerjarenprogramma modernisering VROM-regelgeving beoogt de wet- en regelgeving van VROM te verminderen, te vereenvoudigen en de effectiviteit ervan te verhogen. Onderdeel hiervan is een reductie van de administratieve lasten voor bedrijven van bijna 30% in de periode 2003–2007. Daarnaast wordt het aantal VROM-regelingen verminderd van 400 in 2002 naar 200 eind 2007.

Doelbereik

Er is sinds het najaar van 2005 aanzienlijke voortgang geboekt. Tot en met 2006 is 42% van de projecten afgerond. Van nog eens 30% van de projecten is de ontwerpregelgeving gereed en ligt deze bij de Raad van State of het parlement. In de beperkte tijd van drie jaar is een flink deel van de VROM-regelgeving gemoderniseerd en gestroomlijnd.

* Cijfers 2006 en 2007: Rijksbegroting VROM 2006 (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 300 XI, nr. 2)

** Voor een aantal maatregelen, activiteitenbesluit en de Omgevingsvergunning, is de verwachting dat de wet- en regelgeving in 2007 gereed zal komen maar dat deze pas begin 2008 in werking zullen treden.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: Artikel 2 (2.1, 2.3.4), 4, 10 (10.1) en 14

Beleidsprioriteit 7. Betere naleving

Doel: Vermindering van de toezichtslast door het krachtig en pro-actief inzetten op meer samenwerking en selectief toezicht.

Doelbereik

Door het inzetten van instrumenten als compliance assistance, selectiever interbestuurlijk toezicht en door samenwerking met andere inspecties is de inschatting dat de toezichtslast in 2006 is verminderd. De VROM-Inspectie draagt mogelijkheden aan om zwakke punten in de naleving door de ondertoezichtstaande zelf te laten verbeteren. Daarbij worden ook branche-organisaties betrokken. De Kamer is geïnformeerd over het rijksbrede projectplan Eenduidig Toezicht, waarin de verbreding en verdieping van de samenwerking is beschreven. Daarbij is het toezichtveld verdeeld in domeinen, waarbij de VROM-Inspectie verantwoordelijk is voor de domeinen Nucleair, Chemische Industrie, Afval en Buisleidingen. Deze domeinen worden benaderd vanuit deéén-loket-aanpak waarbij wordt verwacht dat de toezichtslast voor bedrijven met gemiddeld 25% vermindert, met name door verplichte samenwerking, kwaliteitsverhoging en een andere werkwijze en cultuur van toezichthouders (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 362, nr. 107). Aan de criteria van de kaderstellende visie op toezicht wordt bijzondere aandacht besteed vanuit het project Eenduidig Toezicht, de VROM-Inspectie Academie en de doorontwikkelingen van de interventiestrategie.

Nadere uitwerking in artikel(en)/operationeel doel:Artikel 2 (2.3.4) en 12

B. Budgettaire en financiële consequenties van de beleidsprioriteiten 2006

Bron: VROM-administratie (input betrokken directoraten-generaal en RGD)

Toelichting:

Prioriteit 1. Ruimte voor ontwikkeling

De nadere mutatie is het gevolg van het toevoegen van met name extra middelen voor gebiedsontwikkeling. De realisatie is uiteindelijk hoger uitgevallen vanwege extra kosten ten behoeve van de afronding van de Wro en extra inspanningen op het terrein van het grondbeleid.

Prioriteit 2. Krachtige Steden

De nadere mutatie is als volgt tot stand gekomen:

– De definitieve verdeling van de Impulsbudgetten is eind 2005 vastgesteld nadat de ontwerpbegroting 2006 al aan de Tweede Kamer was aangeboden. Bij deze verdeling is tevens bezien in welk tempo de plannen worden uitgevoerd. Bij de vaststelling van dat tempo van uitvoering was de verwachting dat deze voor een bedrag ad € 15 mln hoger zou liggen dan verwacht tijdens het opstellen van de ontwerpbegroting. Uiteindelijk is dit ook in 2006 waarheid geworden.

– De middelen (€ 44 mln) voor verbetering van de luchtkwaliteit zijn niet in de ontwerpbegroting opgenomen. Het betreft middelen die afkomstig zijn uit het Fonds Economische Structuurversterking. Deze middelen worden ingezet voor het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) en voor subsidies van roetfilters.

– De FES-middelen ad € 40 mln voor de projecten van BIRK en NSP zijn pas in 2006, op het moment van daadwerkelijke uitgaven, overgeheveld vanuit het FES-fonds naar de begroting van VROM.

Prioriteit 3. Ruimte voor Wonen

De nadere mutatie heeft betrekking op de volgende onderwerpen:

– Een extra inzet van € 5,25 mln ten behoeve van de stimulering van de productie van woningen in de gemeente Almere in de periode 2006–2010.

– Een storting van € 40 mln in het fonds Stimulering Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). Uit dit fonds worden subsidies verstrekt aan starters op de koopwoningmarkt.

Uiteindelijk is bij het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS) in 2006 € 16 mln minder uitgegeven als gevolg van een lagere woningproductie, zowel bij het reguliere BLS-programma 2006 als wel bij het programma eigen bouw (particulier opdrachtgeverschap in 2005).

Prioriteit 4. Ontkoppeling en een eco-efficiënte economie

Met name bij klimaatbeleid en luchtkwaliteit zijn extra inspanningen verricht als zich daartoe mogelijkheden of noodzaak aandienden.

Prioriteit 5. Internationale Milieu-agenda

Het verschil wordt veroorzaakt door de kasoverloop van één project naar 2007 doordat het aantal deelnemers aan de internationale milieuconferentie minder was dan verwacht.

Prioriteit 6: Modernisering regelgeving

De realisatie is lager uitgevallen, met name omdat de ontwikkeling van basisregistraties vertraagd is.

C. Beleidsmatige conclusies ten aanzien van de beleidsprioriteiten

In 2006 is veel bereikt binnen de prioriteit Ruimte voor ontwikkeling, dat de komende tijd om verdere uitvoering vraagt.

Er is geen aanleiding voor intensivering.

Het beleid ten aanzien van de herstructurering en stedelijke vernieuwing op het terrein van wonen alsmede ruimtelijke ordering (beleidsprioriteit Krachtige Steden) wordt budgettair/financieel ongewijzigd voortgezet, met dien verstande dat, met de start in 13 wijken van pilots voor het tot stand brengen van nieuwe vitale coalities, de aanpak van de herstructurering is verbreed. Ten behoeve van een verbetering van de luchtkwaliteit is het beleid in 2006 geïntensiveerd. Specifiek door het beschikbaar stellen van extra middelen voor het NSL ten behoeve van het aanpakken van lokale knelpunten en generiek door het inzetten van nieuwe subsidieregelingen voor roetfilters. Voor prioriteit Ruimte voor wonen geldt dat het beleid bij het reguliere woningproductieprogramma, ongewijzigd wordt voortgezet. Vanwege hardnekkige problemen voor starters op de woningmarkt is het beleid voor deze doelgroep geïntensiveerd.

De intensivering die in 2005 en 2006 binnen de beleidsprioriteit Ontkoppeling en eco-efficiënte economie is doorgevoerd, wordt gecontinueerd. Bij de uitvoering daarvan wordt gewerkt vanuit de vier strategische lijnen die in de Toekomstagenda Milieu zijn aangegeven (van buiten naar binnen, meer Europa, innovatief en zakelijk).

De doelstellingen die beoogd worden met de diverse activiteiten en projecten binnen beleidsprioriteit Modernisering regelgeving gelden onverkort. Weliswaar is er sprake van enige vertraging, maar niet een zodanige dat intensiveren noodzakelijk is. Wat betreft het Gebruiksbesluit geldt, dat expliciete politieke besluitvorming ten grondslag ligt aan de beslissing om de inwerkingtreding uit te stellen. Met betrekking tot de beleidsprioriteit Betere naleving ten slotte kan gesteld worden dat met het project Eenduidig Toezicht, een nieuwe opzet voor een selectiever interbestuurlijk toezicht, en onder andere de ontwikkeling van naleefindicatoren, een invulling is gegeven aan de modernisering van het toezicht. Dit leidt tot een efficiënter en selectiever toezicht, dat aantoonbaar effect heeft en tot een lagere toezichtslast voor bedrijven en decentrale overheden. Deze activiteiten worden in 2007 voortgezet en geïntensiveerd.

BELEIDSARTIKELEN

Artikel 1. Bevorderen van een goed werkende woningmarkt

1.1. Algemene beleidsdoelstelling

VROM streeft ernaar de maatschappelijk ongewenste effecten van imperfecties op de woningmarkt tegen te gaan. VROM streeft er daarbij naar zorg te dragen voor een heldere verdeling van rollen en verantwoordelijkheden van de partijen die betrokken zijn bij de woningvoorziening.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Scheppen van randvoorwaarden voor een goed functionerende woningmarkt.

• Bevorderen maximale maatschappelijke prestaties van woningcorporaties.

• Versterken van de positie van de woonconsument.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

De woningmarkt heeft in 2006 in de Tweede Kamer en in de maatschappij sterk in de belangstelling gestaan. Het kabinet heeft maatregelen genomen om de woningmarkt beter te laten functioneren. Op basis van de informatie per operationeel doel kan worden geconcludeerd dat dit voor een belangrijk deel ook is gelukt. Met het uitbrengen van de visie op de woningmarkt zijn ongewenste effecten van imperfecties op de woningmarkt in beeld gebracht en zijn stappen gezet en aangekondigd om deze effecten te verminderen en/of de imperfecties te verkleinen. Er is veel kennis ontwikkeld en gedeeld met andere partijen over hoe de woningmarkt werkt en wat de belangrijkste ontwikkelingen zijn. Een belangrijk voorbeeld hiervan is het WoonOnderzoek Nederland (WoON). Aan de marktordening van de woningmarkt wordt gewerkt via een nieuwe verhouding tussen Rijk en corporaties. Dit zal later zijn beslag krijgen dan werd verwacht bij het opstellen van de begroting 2006. De rol van de consument op de woningmarkt wordt versterkt via voorstellen voor de aanpassing van de Wet op het overleg huurders-verhuurder (Wohv). Een deel van de door het kabinet genomen maatregelen (als het stimuleren van de nieuwbouw, de herstructurering en de modernisering van het huurbeleid, de stimulering starters op woningmarkt) wordt onder artikel 2 en artikel 3 verder toegelicht.

1.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Onderzoek

De lagere realisatie in 2006 bij het instrument «Onderzoek» is deels boekhoudkundig van aard en het gevolg van het niet aansluiten van de begrotingsstand op de stand verwerkt in de operationele VROM-jaarplannen voor 2006. Op artikel 2 heeft naar aanleiding van deze operationele VROM-jaarplannen in 2006 een overschrijding bij het instrument «Kennisoverdracht» plaatsgehad.

Voor het totaal van de budgetten voor onderzoek en kennisoverdracht op de artikelen 1, 2 en 3 zijn de uitgaven in 2006 per saldo € 1,4 mln achtergebleven bij de ramingen.

1.3. Operationele doelstellingen

1.3.1 Scheppen van randvoorwaarden voor een goed functionerende woningmarkt

Doel

VROM heeft zich tot doel gesteld om communicatieve sturing door middel van kennisoverdracht maar ook uitwisseling van kennis en informatie tussen VROM en partijen op de woningmarkt te bewerkstelligen.

Doelbereiking 2006

In 2006 is veel gedaan aan het ontwikkelen van kennis en de uitwisseling van kennis en informatie bij andere partijen op de woningmarkt. De visie op de woningmarkt is aan de Tweede Kamer aangeboden en breed onder partijen op de woningmarkt verspreid. Via kennisarena’s met verschillende partijen zijn kennisvragen aangescherpt voor de toekomst. De eerste meting van het WoON is gerealiseerd. Via de bijdrage aan de Stichting Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) worden doorlopend experimenten gestimuleerd om de woningmarkt beter te laten werken. In internationaal verband draagt VROM bij aan Habitat en ondersteunt VROM andere landen met kennis en ervaring.

Bron realisatiegegevens: www.minvrom.nl/infowonen (voor de rapporten en onderzoekspublicaties); monitoring website door VROM/VAED (aantal bezoekers website); VROM interne administratie (congressen en presentaties).

1.3.2 Bevorderen maximale maatschappelijke prestaties van woningcorporaties

Doel

VROM heeft zich tot doel gesteld te komen tot een vernieuwing van de relatie tussen overheid en corporaties waarin de maatschappelijke prestaties zeker gesteld zijn en waarbij er ruimte is voor corporaties om als maatschappelijke onderneming te functioneren.

Doelbereiking 2006

In 2006 was beoogd te komen met concrete beleidsvoorstellen ten aanzien van de relatie overheid-woningcorporaties die de prestaties van woningcorporaties zekerder moeten stellen, ruimte moeten bieden voor beter maatschappelijk functioneren, met behoud van het hybride karakter van woningcorporaties, onder vermindering van de regel- en lastendruk. Basis vormde de Beleidsvisie woningcorporaties die reeds op 12 december 2005 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 453 XI, nr. 30). Voorstellen tot regelgeving zijn in 2006 niet in procedure gebracht. De implementatie van de beleidsvoorstellen verschuift hiermee in de tijd. De vernieuwing van de relatie tussen overheid en corporaties heeft hierdoor vertraging opgelopen. Wel is het afgelopen jaar extra aandacht besteed aan twee onderwerpen die niet specifiek benoemd waren in de begroting 2006, te weten salarissen en fusies.

Prestatie-indicatoren

In de begroting is aangegeven dat mede op basis van het rapport van de Commissie De Boer, in samenwerking met het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV) indicatoren zouden worden ontwikkeld om de prestaties van woningcorporaties te kunnen volgen. Daartoe is in 2006 op basis van de Beleidsvisie woningcorporaties de uitwerking gestart van een investeringsdoelstelling voor woningcorporaties. Hiertoe is advies gevraagd aan het CFV. Bedoelde investeringsdoelstelling zal haar plaats krijgen in een circulaire die begin 2007 is beoogd te verschijnen.

1.3.3 Versterken van de positie van de woonconsument

Doel

VROM heeft zich tot doel gesteld om de mondigheid en rechtspositie van de woonconsument te versterken.

Doelbereiking 2006

In 2006 zijn voorstellen voor de aanpassing Wet op het overleg huurders verhuurder (Wohv) naar de Tweede Kamer gezonden die doel hebben de positie van huurders(organisaties) te versterken. Indien de Tweede en Eerste Kamer akkoord gaan met de voorstellen wordt gestreefd om de gewijzigde Wohv medio 2007 in werking te laten treden.

1.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Artikel 2. Stimuleren van voldoende woningen, een duurzame en gedifferentieerde woningvoorraad en leefbare woonmilieus

2.1. Algemene beleidsdoelstelling

Door middel van woningproductie voldoende beweging op de woningmarkt te krijgen en daarmee de vitaliteit en leefbaarheid van steden te borgen en te verbeteren, ruimte te creëren voor de herstructurering van oude wijken en het (weer) accommoderen van de woonwens van midden en hoge inkomens, daarbij de keuzemogelijkheden voor alle burgers te vergroten en het evenwicht tussen vraag en aanbod op de woningmarkt te verbeteren. Voorts is de doelstelling om in samenhang met de vermaatschappelijking en extramuralisering van de zorg en de inkomenspositie van toekomstige ouderen, te anticiperen op de toenemende vergrijzing en de wens van senioren en gehandicapten om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen.

Ten slotte streeft VROM ernaar om de veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid van woningen (en gebouwen) duurzaam te borgen, energiebesparing te realiseren en de milieubelasting van woningen en gebouwen duurzaam te verminderen.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Stimuleren van voldoende woningproductie.

• Verruiming van aanbod van geschikte woningen voor senioren en gehandicapten.

• Bevorderen van leefbaarheid van wijken.

• Garanderen van de minimale bouwtechnische en gebruikstechnische kwaliteit van gebouwen en bevorderen van een hogere kwaliteit daarvan.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

De eerder ingezette stijgende lijn in de woningproductie is in 2006 goed doorgezet. In 2006 zijn landelijk afgerond 79 700 woningen gerealiseerd (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw), een stijging van 7% ten opzichte van 2005. Burgers krijgen hierdoor meer ruimte op de woningmarkt, maar we zijn er nog niet. Ook de komende jaren zal de productie, met name in de stedelijke regio’s, verder moeten stijgen om de doelstellingen voor 2010 te kunnen halen. De stedelijke vernieuwing, in het bijzonder de aanpak van de 56 wijken, is volop in uitvoering en burgers ervaren daadwerkelijk verbeteringen in deze oude stadswijken, zoals blijkt uit de resultaten van het WoON 2006. Onderzoek laat echter zien dat als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen de problemen nog niet zijn opgelost en de urgentie en omvang van de opgave nog onverminderd hoog is. Om de aanpak van oude wijken te verbreden zijn in 2006 pilots voor nieuwe vitale coalities gestart in 13 wijken. VROM heeft de ontwikkelingen nauwgezet gemonitord en gestimuleerd, onder meer door de inzet van aanjaag- en impulsteams.

Het aantal geschikte woningen voor senioren en mensen met beperkingen én de mogelijkheden om thuis zorg en diensten te verkrijgen nemen toe. Daardoor groeien de mogelijkheden om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen met zorg en dienstverlening op maat. In het kader van modernisering en vereenvoudiging van wet- en regelgeving zijn diverse resultaten geboekt, waaronder de wijziging van de Woningwet, die bijdragen aan de vermindering van de regeldruk ofwel administratieve lasten, een betere afstemming op de maatschappelijke behoefte en aan de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving. Op verzoek van de bouwsector worden de gebruiksvoorschriften landelijk geüniformeerd. In 2006 is het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken (Gebruiksbesluit) voorbereid met als doel een vermindering van het aantal gebruiksvergunningen met ca. 80% en een betere aansluiting op de bouwvoorschriften en de van toepassing zijnde milieuregelgeving.

Op het terrein van energiebesparing is de aanscherping van de Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) van 1 naar 0,8 gerealiseerd. Dit draagt bij aan vermindering van de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving. Voorts is bereikt dat de bouwsector meer aandacht heeft voor kwaliteitsverbetering in de bouw. Hierbij gaat het ook om verbetering van de milieuprestatie van gebouwen en een gezond leefklimaat.

2.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

* Oud instrument dat na 2003 is komen te vervallen

Toelichting:

Budget Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS)

Als gevolg van een lagere woningproductie, zowel bij het reguliere BLS-programma 2006 als bij het programma eigen bouw (particulier opdrachtgeverschap in 2005), is bij het instrument «Budget Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS)» in 2006 € 16 mln minder uitgegeven.

Bijdragen stimulering woningproductie

Om de productie van woningen te stimuleren in de periode 2006–2010 in de gemeente Almere is een bedrag van € 5,25 mln uitgegeven. Deze bijdrage was niet geraamd en wordt gefinancierd uit beschikbare middelen in het jaar 2010.

Investeringen Stedelijke Vernieuwing

Op basis van de definitieve verdeling van het Impulsbudget dat is vastgesteld in 2005 is het kasritme opnieuw bepaald. Dit heeft ertoe geleid dat middelen uit dat jaar bij Najaarsnota zijn doorgeschoven naar het jaar 2006.

Innovatieprogramma Stedelijke Vernieuwing

Als gevolg van een wijziging in het tempo van uitvoering van de betreffende projectplannen zijn de uitgaven lager dan geraamd. Door middel van een intertemporele schuif is deze verlaging bij Voorjaarsnota verwerkt en doorgeschoven naar latere jaren.

Programma energiebudgetten

Het later indienen van voorschotfacturen alsmede het afstemmen van de uitfinanciering van in het verleden verstrekte opdrachten, als gevolg van de werking van de Raamovereenkomst met SenterNovem, heeft geleid tot een onderuitputting.

Subsidies energiebesparing gebouwde omgeving

De onderuitputting bij de uitgaven is het saldo van twee effecten. Enerzijds is sprake van een niet voor 2006 geraamde eindafrekening bij de niet meer vigerende EnergiePremieRegeling (EPR) 2003. Anderzijds was sprake van een temporisering van de uitgaven voor de CO₂-reductieregeling. Bij deze regeling zijn eind 2006 de verplichtingen aangegaan. Op basis hiervan is een beter beeld verkregen van de looptijd van de desbetreffende projecten en daarbij behorende uitfinanciering van de daarvoor toegekende subsidies.

Regeling sanering loden drinkwaterleidingen

Deze regeling is in het najaar 2005 beëindigd. Wat rest is de eindafrekening van in het verleden verleende subsidietoezeggingen. Omdat geplande afrekeningen later dan verwacht tot stand zullen komen en toekenningen zijn ingetrokken, is in 2006 sprake van een onderuitputting bij de uitgaven.

Regeling energiebesparing huishoudens met lagere inkomens

Er is sprake van een onderuitputting omdat de realisatie van een project is vertraagd en omdat het niet mogelijk bleek om in 2006 tijdig tot een eindafrekening te komen.

Innovatief bouwen

Door een vertraging in de oplevering van een aantal projecten zal de financiële afrekening pas plaatsvinden in het jaar 2007. Dit leidt tot een kleine onderuitputting in het jaar 2006.

Kennisoverdracht

De hogere realisatie in 2006 bij het instrument «Kennisoverdracht» is grotendeels boekhoudkundig van aard en het gevolg van het niet aansluiten van de begrotingsstand op de stand verwerkt in de operationele VROM jaarplannen voor 2006 (zie ook de toelichting bij «Onderzoek» artikel 1).

2.3. Operationele doelstellingen

2.3.1 Stimuleren van voldoende woningproductie

Doel

Om de woningmarkt te ontspannen moet de woningproductie, met name in de stedelijke regio’s, worden versneld en verhoogd, in overeenstemming met de woningbehoefte.

Doelbereiking 2006

Sinds 2003 wordt ingezet op een structurele verhoging van de woningproductie en het aandeel woningen dat in eigenbouw wordt gerealiseerd (Woningbouwafspraken 2005 tot en met 2009). Om het woningtekort landelijk terug te brengen tot gemiddeld 1,5% in 2010 moeten in de periode 2005–2010 landelijk 445 000 woningen worden gerealiseerd (inclusief woningen anders dan door nieuwbouw). In stedelijke regio’s waarmee de woningbouwafspraken zijn gemaakt, moeten in die periode ca. 360 000 woningen worden gerealiseerd. In 2006 bedroeg de landelijke productie, volgens de CBS-cijfers, 79 700 woningen (inclusief woningen anders dan door nieuwbouw). De productie is daarmee ten opzichte van 2005 met 5 300 woningen gestegen, maar ook met 5 300 woningen achtergebleven bij het streefcijfer zoals opgenomen in de begroting 2006. In de stedelijke regio’s is over 2006 ruim 85% van de voor 2006 geplande woningproductie gereed gemeld. Het aandeel in eigenbouw gerealiseerde woningen blijft evenals in 2005 sterk achter bij de verwachtingen. De BLS-regeling voor eigenbouw, zoals toegezegd in het AO van 8 februari 2006, wordt gewijzigd om de stimulerende werking daarvan te vergroten. Daarbij wordt rekening gehouden met de motie Depla c.s. van 20 december 2006 (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 800 XI, nr. 48). De woningbouwafspraken 2005 tot en met 2009 behelzen een uitvoeringsperiode van 5 jaar. Voor de tussenliggende periode zijn er geen harde prestaties gedefinieerd ten aanzien van het te realiseren doelbereik. Bij de eindverantwoording in 2010 kunnen conclusies worden getrokken met betrekking tot het alsdan gerealiseerde doelbereik.

Toelichting:

De VROM-accountmanagers volgen nauwlettend de uitvoering van de woningbouwafspraken in de stedelijke regio’s, hebben inzicht in de risico’s en knelpunten en bespreken deze met lokale en regionale partijen om tot oplossingen te komen. Daarbij worden ook VROM-aanjaagteams ingezet om de ontwikkeling van locaties te helpen versnellen. Door middel van de Monitor Nieuwbouw en de Thermometer Woningbouwafspraken wordt de voortgang in alle stedelijke regio’s gevolgd en waar nodig worden maatregelen genomen om de uitvoering te stimuleren. Tijdens het jaarlijkse bestuurlijke evaluatieoverleg (Kamerstukken II, 2006–2007, 27 562 XI, nr. 9) zijn knelpunten en oplossingen voor de woningproductie besproken met betrekking tot onder andere luchtkwaliteit en bestemmingsplancapaciteit. In 2007 wordt dit overleg voortgezet.

Implementatie Grondexploitatiewet

De Grondexploitatiewet is op 7 juli 2006 aanvaard door de Tweede Kamer en aan de Eerste Kamer aangeboden (Kamerstukken I, 2005–2006, 30 218 XI, nr. A). Het instrumentarium voor gemeenten om kosten beter te kunnen verhalen komt door middel van deze wetgeving ter beschikking.

Nadere uitwerking kabinetsstandpunt inzake concurrentiebevordering

In het kader van de nadere uitwerking van het Kabinetsstandpunt inzake concurrentiebevordering zijn in 2006 opdrachten verstrekt voor onderzoeken die de mate waarin gemeenten thans woningbouwprojecten in concurrentie uitgeven in kaart brengen (nulmeting). De uitkomsten van deze onderzoeken zullen in 2007 aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Na vier jaar zal het gemeentelijke beleid op dit punt opnieuw worden geëvalueerd.

Wetsvoorstel stedelijke herverkaveling

In 2006 is een aantal eerder voltooide stedelijke vernieuwingsprojecten met veel particulier bezit en thans nog lopende projecten met versnipperd eigendom onderzocht. Daarbij is de vraag aan de orde geweest of bij deze projecten het instrument stedelijke herverkaveling zou hebben geleid tot versnelling van de besluitvorming en vergroting van de realiseringsmogelijkheden. Op basis hiervan zijn de (on)mogelijkheden verkend. De «mogelijkheden» worden in 2007 besproken met diverse betrokken partijen. De mogelijkheid om planrealisatie bij versnipperd eigendom te versnellen is hiermee vertraagd.

Hervatting jaarlijks grondprijzenonderzoek

Met de Vijfde Voortgangsbrief Grondbeleid, verzonden op 22 november 2006 is de Kamer geïnformeerd over de mogelijkheden tot hervatting van het periodieke grondprijzenonderzoek (Kamerstukken II, 2006–2007, 27 581 XI, nr. 28). In die brief is geconcludeerd dat, gegeven de veranderde omstandigheden op de grondmarkt, het niet meer mogelijk is om tot een betrouwbare en representatieve meting van grondprijzen voor alle woningbouwtypen in heel Nederland te komen. Vorenstaande brengt met zich mee dat de woningprijs, in relatie tot de bouwkosten in ruime zin, niet meer landsdekkend en representatief uit de grondprijs kan worden herleid.

Bron realisatiegegevens: CBS; WoON 2006

Bron basiswaarde: WBO 2002

De woningaantallen (bron CBS) zijn inclusief de productie «anders dan door nieuwbouw».

Toelichting:

Woningproductie

De woningproductie in 2006 is volgens CBS-cijfers gestegen ten opzichte van 2005 maar wel achtergebleven bij de streefwaarde. Het aantal bouwvergunningen is flink gestegen (in 2006 16% meer dan in 2005). Het aandeel van de corporaties in de woningproductie is in 2006 eveneens behoorlijk toegenomen (bijna 12%).

De woningproductie is in de stedelijke regio’s in 2006 achtergebleven bij de streefwaarde. Deze streefwaarde is gebaseerd op de door de regio’s zelf opgestelde planning. De achterliggende oorzaken hiervan zijn velerlei en verschillend per regio, maar betreffen o.a. tekort aan productiecapaciteit, afzetproblemen omdat vraag en aanbod niet altijd op elkaar aansluiten (hetgeen soms leidt tot herontwikkeling) en complexiteit van binnenstedelijke woningproductie. Na het zomerreces zal de Tweede Kamer worden geïnformeerd over de voortgang van de woningproductie, waarbij nader zal worden ingegaan op de oorzaken.

De onderverdeling van de totale woningproductie in Nederland in «Stedelijke regio’s» en «Overig Nederland» is met 300 woningen gecorrigeerd ten opzichte van de in de begroting 2006 opgenomen tabel, doordat de cijfers voor de gemeenten Goes en Terneuzen niet meer onder «Overig Nederland» maar onder «Stedelijke regio’s» zijn opgenomen.

Er zijn geen actuele gegevens in het WoON 2006 beschikbaar over het woningtekort (zowel kwantitatief als kwalitatief). In afwijking op de begroting zijn dus geen prestatiegegevens opgenomen. Op basis van een evaluatie van het begrip zal de definitie van het woningtekort in de loop van 2007 worden aangepast en in 2007 aan de Tweede Kamer kenbaar worden gemaakt. Dat zal geen effect hebben op de hoogte van de streefwaarden.

Het onderdeel «onttrekkingen aan de woningvoorraad» is ten onrechte in de begroting 2006 opgenomen. Aangezien op «onttrekkingen aan de woningvoorraad» in het kader van de woningproductie geen beleid wordt gevoerd, zijn daarbij geen streefwaarden genoemd. Derhalve is het niet zinvol deze indicator in het jaarverslag op te nemen.

Doorstroming

De informatie (realisatiegegevens 2006) met betrekking tot de indicatoren over de doorstroming is nog niet beschikbaar. De Tweede Kamer wordt hierover op korte termijn geïnformeerd.

2.3.2 Verruiming van aanbod van geschikte woningen voor senioren en gehandicapten

Doel

Om senioren en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen, dient het aantal geschikte, zelfstandige woningen voor senioren en gehandicapten structureel toe te nemen.

Doelbereiking 2006

Op grond van de cijfers over nieuwbouw kan gesteld worden dat het aantal geschikte woningen structureel toeneemt. Het streefpercentage van 40% in de nieuwbouw is in 2004 gehaald. De resultaten over 2006 komen eind 2007 beschikbaar. Over de ontwikkeling van de kwantitatieve opgave voor geschikte woningen wordt de Tweede Kamer medio 2007 nader geïnformeerd (monitor investeren voor de toekomst).

Toelichting:

De beleidsimpuls landelijk wonen heeft in 2006 geen prioriteit gekregen. Bezien wordt of dit onderwerp een plaats kan en moet krijgen in de in 2007 op te stellen update van het Actieplan «Investeren in de toekomst».

Prestatie-indicatoren

In de begroting 2006 is in paragraaf 2.2.2. een tabel opgenomen waarin voor het aantal nultredenwoningen, geschikte woningen en slaagkansen voor senioren streefwaarden voor 2010 zijn gesteld op basis van het WBO 2002 (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 300 XI, nr. 2). Deze tabel is in dit jaarverslag niet weergegeven. De reden hiervoor is dat de definitie voor nultredenwoningen is aangescherpt waardoor de waarden uit de begroting 2006 niet vergelijkbaar zijn met de waarden verkregen uit het WoON 2006. De oorspronkelijke definitie van nultredenwoningen bleek vatbaar voor misinterpretatie. Als gevolg hiervan kan geen uitspraak worden gedaan over de ontwikkeling ten opzichte van de in de begroting 2006 opgenomen waarden. Voor de toekomst wordt dit weggenomen met de nieuwe, technisch betere, definitie voor nultredenwoningen. In de begroting 2008 zal een vergelijkbare tabel worden opgenomen met basiswaarden voortkomend uit het WoON 2006. In het jaarverslag over 2009 kan dan de eerste meting van de resultaten opgenomen worden.

2.3.3 Bevorderen van de leefbaarheid van wijken

Doel

De leefbaarheid staat in een aantal wijken onder druk. Herstructurering van oude wijken en het voorzien in de woonwens van huishoudens met midden- en hogere inkomens draagt bij aan een betere leefbaarheid.

Doelbereiking 2006

De Stedelijke Vernieuwing is conform de ISV-convenanten volop in uitvoering. Ook de 56-wijken-aanpak, als onderdeel van ISV, komt meer en meer in uitvoering. De inzet van de ISV-middelen en de 56-wijkenaanpak blijkt effectief en kan rekenen op een positief oordeel van de gemeenten (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 136 XI, nr. 5). In de aanpak van wijken heeft een verdere verbreding plaatsgevonden van wonen naar werken, leren en veiligheid. Illustratief hiervoor is de in 2006 door BZK en VROM gestarte pilot «Nieuwe coalities voor de wijk», waarin gemeenten en negen departementen daadkrachtig samenwerken om in dertien wijken hardnekkige maatschappelijke en sociaal-economische problemen gericht aan te pakken. Ook in veel andere wijken resteert nog een stevige problematiek, zoals fysieke verloedering en toegenomen segregatie. Daarnaast is er nog steeds te veel uitval (werkloosheid, schooluitval) bij met name allochtone bevolkingsgroepen. Ondanks de inspanningen en de behaalde resultaten blijft, ook in de periode na 2010, nog een aanzienlijke inspanning in het kader van ISV nodig van alle betrokken partijen (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 128 XI, nr. 12).

Toelichting:

Inzet impulsteams

Bij knelpunten in de 56-wijken kunnen impulsteams worden ingezet die met tijdelijke inzet van kennis of organisatiekracht het proces weer vlot kunnen trekken. In 2006 zijn 21 impulsteams ingezet.

Pilot Investeringzones

Het Kenniscentrum Stedelijke Vernieuwing (KEI) heeft hiervoor opdracht gekregen. De uitvoering is vertraagd omdat het lastig is om geschikte pilots te vinden.

Kennis en informatieoverdracht

Op het vlak van kennis en informatieoverdracht zijn diverse activiteiten uitgevoerd. Aan de hand van thema’s uit de stedelijke vernieuwing zijn excursies georganiseerd naar voorbeeldwijken. Vanuit het IPSV zijn enkele themapublicaties uitgegeven. Nederlandse en Engelse projectleiders hebben ervaringen uitgewisseld in een masterclass. Op 1 november heeft het praktijkcongres «Kijk: mijn wijk!» plaatsgevonden waar meer dan 400 betrokkenen kennis konden nemen van activiteiten in een groot aantal wijken.

Stimuleren van bewonersparticipatie

Actieve en betrokken bewoners zijn van groot belang bij het creëren en in stand houden van leefbare wijken. VROM ondersteunt het Landelijk Steunpunt Aandachtswijken (LSA) dat met het initiatief «Kan Wel» bewonersinitiatieven helpt realiseren.

Wijziging Huisvestingswet

De gewenste beleidsmatige verandering, dat gemeenten kunnen sturen op de leefbaarheid van wijken, is opgenomen in de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek. De herziening van de Huisvestingswet, waarin dit mogelijk ook een plaats kan krijgen, heeft opnieuw vertraging opgelopen.

Monitoren Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek

In de gemeente Rotterdam is op verzoek van de gemeente een aantal gebieden aangewezen, waardoor de sturing op leefbaarheid in die wijken vanaf 1 juli 2006 mogelijk is. De gemeente Rotterdam verzamelt gegevens over het effect van de maatregel op het huisvesten van de doelgroep en op de leefbaarheid van de aangewezen wijken. Hierover is regelmatig overleg met de gemeente Rotterdam.

Tegengaan van onrechtmatige bewoning en verhuur

Gedurende het jaar is overleg gevoerd met de G4-gemeenten om te bezien welke aanvullende instrumenten voor de bestrijding van onrechtmatige bewoning ontwikkeld moeten worden. Begin 2007 zal de Kamer hierover worden geïnformeerd. De VROM-Inspectie heeft onderzoek gedaan onder 50 gemeenten buiten de G4-gemeenten naar de wijze waarop onrechtmatige bewoning wordt aangepakt. In tien van deze gemeenten zijn tevens burgerpanelavonden gehouden. Op basis van dit onderzoek worden aanbevelingen voor de verschillende partijen gedaan (VROM, gemeenten, corporaties).

Implementatie van actieplan Operatie Jong

De voorgenomen activiteiten van VROM in de Operatie Jong zijn alle uitgevoerd. Het betreft de prijsvraag voor het meest kindvriendelijke initiatief, de bundel met alle kindvriendelijke initiatieven bij wijze van goede voorbeelden en het handboek speelruimte. Ook is de beleidsbrief buitenspeelruimte aan alle gemeenten gezonden.

Bijdragen aan het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding

Dit kabinetsbrede initiatief is in 2006 beëindigd. De resultaten ervan werken door in het reguliere beleid.

Stimuleren van lokale partijen tot meer activiteiten voor dak- en thuislozen

In 2006 is het Plan van aanpak maatschappelijke opvang dak- en thuislozen gereed gekomen en begin februari aan de Tweede Kamer gezonden. In dit plan van aanpak schetsen de G4 en het kabinet doelen en instrumenten om die te bereiken. Tevens is in 2006 een begin gemaakt met de«vertaling» van dit plan voor de overige gemeenten, die van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn, Sport (VWS) subsidie krijgen voor maatschappelijke opvang. Op basis hiervan maken deze gemeenten afspraken met de uitvoerende organisaties.

Prestatie-indicatoren

In de begroting voor 2006 wordt nog uitgegaan van G26-gemeenten. Door toevoeging van de gemeente Sittard-Geleen is er vanaf het jaarverslag 2006 sprake van G27-gemeenten (zie onderstaande tabel). Het effect van deze toevoeging op de streefwaarden is gezien de omvang en het feit dat het gaat om relatieve gegevens (percentages) verwaarloosbaar.

Bron basiswaarde en realisatiegegevens: WBO 2002; WoON 2006

Toelichting:

In de begroting 2006 zijn in bovenstaande tabel indicatoren opgenomen omtrent de verhuisgeneigdheid. De hierin veronderstelde oorzakelijke relatie met de ontevredenheidsindicatoren zijn met het WoON 2006 niet langer te geven, zodat deze indicatoren niet in het jaarverslag zijn opgenomen.

Voor wat betreft de indicator «onveiligheidsgevoel%» zal het realisatiecijfer voor wat betreft de G31 medio 2007 beschikbaar komen in de GSB-monitor.

Aandeel middeldure en dure woningen

De grondslag voor de basiswaarden van de indicator «Aandeel middeldure en dure woningen in bestaand stedelijk gebied» is aangepast conform de grenzen uit de ISV-2 regeling waardoor de ontwikkeling beter in beeld kan worden gebracht.

Het aandeel middeldure en dure huurwoningen ten opzichte van de totale voorraad neemt toe met name in de G4. Het aandeel middeldure en dure koop blijft stabiel. Het aandeel middeldure en dure woningen (huur en koop tezamen) in de G4 is toegenomen van 61% tot 64%.

Aandeel midden en hoge inkomens

De in de begroting 2006 opgenomen indicator «Bijdrage randgemeenten huisvesting lagere inkomens (inkomensindex)» is vervangen door de indicator «Aandeel midden/hoge inkomens in de randgemeenten (rond de G4 en G27)». Dit conform de grenzen uit de ISV-2 regeling, waardoor de ontwikkeling beter in beeld kan worden gebracht.

De aandelen midden en hoge inkomens in stad en ommeland blijven vooralsnog stabiel.

Kwaliteit woning en woonomgeving

De ontevredenheid omtrent de woonomgeving neemt af. De ontevredenheid omtrent de woning blijft vrijwel gelijk.

Leefkwaliteit

De leefkwaliteit beweegt zich voor alle indicatoren in de gewenste richting.

Bron basiswaarde en realisatiegegevens: SYSWOV (ABF)

Toelichting

De nagestreefde verschuiving van huur naar koop in de 56 wijken wordt gerealiseerd.

2.3.4 Garanderen van de minimale bouwtechnische en gebruikstechnische kwaliteit van gebouwen en bevorderen van een hogere kwaliteit daarvan

Doel

Om alle gebouwen aan de noodzakelijke bouwtechnische eisen te laten voldoen, stelt VROM kaders (Woningwet) en formuleert prestaties voor een minimum bouw- en gebruikstechnische kwaliteit voor gebouwen en overige bouwwerken (Bouwbesluit 2003).

Om aansluiting te houden bij technologische, maatschappelijke, bestuurlijke en politieke ontwikkelingen, stimuleert VROM bovenminimale kwaliteit van objecten, onder meer op het gebied van milieu, gezondheid (ventilatie) en brandveiligheid.

Doelbereiking 2006

Met de wijziging in 2006 van de Woningwet wordt de bouwvergunningprocedure voor burgers en bedrijven versneld, met als doel vermindering van administratieve lasten.

Naast modernisering en vereenvoudiging van de bouwregelgeving (Bouwbesluit 2003) is naleving ervan een belangrijk onderwerp.

In samenwerking met gemeentelijke organisaties zijn het Toetsingsprotocol voor het toetsen van bouwplannen en het Toezichtprotocol voor het gemeentelijke toezicht en een betere naleving van de regelgeving ten aanzien van bouwen en gebruik van gebouwen en bouwwerken tot stand gekomen. Deze instrumenten worden zeer gewaardeerd en in de praktijk veelvuldig gebruikt.

In het algemeen kan worden gesteld dat de uitvoeringskwaliteit in de bouw is verbeterd. Er zijn evenwel ook incidenten geweest waarvan het nodige is geleerd (brand cellencomplex Schiphol en problemen met constructieve veiligheid in het gebouwencomplex Bos en Lommerplein). Uit onderzoek van de VROM-inspectie blijkt dat het aantal gemeenten met grote achterstanden in het handhavingsbeleid afneemt. Ook blijkt echter dat het toezicht op naleving van de bouwregelgeving verdere verbetering behoeft.

Op gebied van energiebesparing is de EPC voor woningbouw aangescherpt en is uitvoering gegeven aan de «Tijdelijke regeling CO₂-reductie» en «Regeling energiebesparing huishoudens met lage inkomens (TELI)». Beide regelingen zijn succesvol verlopen en afgerond. Voorts is uitvoering gegeven aan het SenterNovem-programma «Kompas» (Energiebesparingprogramma Gebouwde Omgeving). Met een verscheidenheid aan acties en instrumenten is succesvol bijgedragen aan de reductie van CO₂-emissies.

Ook is een stimuleringsbeleid gevoerd om partijen in de markt te motiveren gebouwen dan wel bouwwerken neer te zetten waarbij een hogere (bovenwettelijke) kwaliteit wordt gerealiseerd. Speciale aandacht is hierbij uitgegaan naar energiezuinigheid, gezondheid en verbetering van de milieuprestatie van woningen en gebouwen. Zie ook de brief «Voortgang modernisering bouwregelgeving» aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 325 XI, nr. 47). Echter het realiseren van de doelstellingen 2006 ten aanzien van de administratieve lasten is naar 2007 verschoven.

Toelichting:

Garanderen van de minimale bouwtechnische en gebruikstechnische kwaliteit van gebouwen

1. Verbetering en vereenvoudiging bouwvergunningprocedures voor burgers en bedrijven:

Het wetsvoorstel voor wijziging van de Woningwet is in 2006 aanvaard en treedt naar verwachting op 1 april 2007 in werking. De voorlichting over de wijziging van de Woningwet zal direct plaatsvinden na publicatie in het Staatsblad.

Het project «Plan van aanpak Transparantie kwaliteit van woningen» heeft vertraging opgelopen. Ten behoeve van het toetsen van draagvlak is in 2006 een onderzoek uitgevoerd. Van dit onderzoek komt begin 2007 het rapport beschikbaar. Concrete vervolgstappen voor uitvoering van het project zullen pas kunnen worden genomen door het nieuwe kabinet. Dit leidt tot vertraging bij de deregulering in de bouwsector.

2. Vaststellen minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen:

Begin 2006 is het Plan van aanpak voor het derde wijzigingspakket Bouwbesluit 2003 door het Overleg Platform Bouwregelgeving (OPB) geaccordeerd. Het plan van aanpak is de basis voor de activiteiten ten aanzien van de verdere deregulering van de bouwregelgeving in 2007.

In 2006 heeft de landelijke uniformering van de gebruiksvoorschriften in het Gebruiksbesluit plaatsgevonden. Inwerkingtreding hangt samen met de Activiteiten-AMvB Wet milieubeheer (voorzien in 2007). Publicatie van het Gebruiksbesluit in 2006 is hierdoor niet haalbaar gebleken. Gevolg is dat de uniformering van voorschriften nog op zich laat wachten en dat voor vele gebouwen (sectoren) nu nog een gebruiksvergunning aangevraagd/geactualiseerd dient te worden in plaats van dat voldaan moet worden aan algemene regels. Vermindering van administratieve lasten is hierdoor nog niet bereikt.

Specifiek voor de afstemming van NEN-normen op de geldende bouwregelgeving is in 2006 bij NEN een project gestart. Dit project heeft nog geen resultaten opgeleverd.

3. Implementatie Europese regelgeving:

De huidige activiteiten van de implementatie van de Europese richtlijn bouwproducten (Council Directive 89/106/EEG) richt zich met name op implementatie van de Europese technische specificaties (o.a. normen) in Nederland. De Energy Performance Building Directive (EPBD) is in 2006 nog niet geïmplementeerd. Wel is op 29 december 2006 de regeling energieprestatie gebouwen (REG), als nadere uitwerking van het Besluit energieprestatie gebouwen, gepubliceerd in de Staatscourant (Stcrt, nr. 253).

4. Omgevingsvergunning (Voorheen VROM-vergunning):

Onderdeel van de omgevingsvergunning is de digitale aanvraag. Als de aanvrager het wil moet de vergunning digitaal kunnen worden ingediend. Er wordt gewerkt aan een (verplicht) elektronisch aanvraagformulier en een centrale server waar het dossier omgevingsvergunning op geplaatst kan worden tijdens de behandeling.

Verbeteren van de bouwtechnische kwaliteit van gebouwen en stimuleren van innovatie

5. Verbetering brandveiligheidniveau van gebouwen en stimuleren van innovatie:

Actualisatie van het brandveiligheidsconcept gezondheidszorg, waarvan BZK trekker is, heeft vertraging opgelopen.

6. Beperking CO2-emissie in de sector gebouwde omgeving:

In 2006 is uitvoering gegeven aan het Doelgroep ondersteuningsprogramma Energie-bewust wonen en werken (het Kompas programma), hetgeen in 2007/2008 wordt voortgezet. Tevens is een start gemaakt met het Platform Energietransitie Gebouwde Omgeving (PEGO).

7. Verhoging gezondheidsniveau in gebouwen:

Er is een groot, representatief onderzoek (1 240 woningen) gedaan naar de gezondheidskwaliteit van woningen. Het rapport van deze studie wordt in het voorjaar van 2007 verwacht. Ook is gewerkt aan methoden om de gezondheidskwaliteit van woningen vast te leggen om hierover te kunnen communiceren en afspraken te maken. Voor gezondheidskwaliteit binnenmilieu op scholen is een nieuw project opgestart. Daarnaast heeft in 2006 de publiekscampagne «Ventilatie» plaatsgevonden.

8. Vermindering negatieve effecten bij het bouwen en beheren van gebouwen:

De praktijkproef bouwen en milieu is nog niet afgerond. Er loopt nog een project onder 18 gemeenten naar een prestatiegerichte werkwijze bij gemeenten met betrekking tot duurzaam bouwen (GPR3). Met de Conferentie Bouwen aan een duurzame toekomst op 22 maart 2007 is het project afgerond.

Het Platform Bewoners en (duurzaam) bouwen, bestaande uit 7 bewonersorganisaties, heeft in 2006 twee grote projecten afgerond met als resultaat: de Energielastenverlager (website) en 4 brochures (waaronder Energiebesparing) gericht op huurders ten behoeve van kwaliteitsverbetering van de woning.

Prestatie-indicatoren

Het garanderen van een minimale en bovenminimale kwaliteit van de gebouwenvoorraad is een continu proces. Wat betreft het aanpassen van de bouwregelgeving is een aantal ijkmomenten te benoemen: wijziging Woningwet 2006 en wijziging van het Bouwbesluit in 2007.

Bron realisatiegegevens: VROM-Inspectie (2006), CBS 2006 en SenterNovem

¹ De in de begroting 2006 opgenomen doelstelling luidde sanering van 80% van de particuliere woningvoorraad met loden leidingen en 100% van de sociale voorraad met loden leidingen. Deze doelstelling is in 2003 neerwaarts bijgesteld en vertaald in aantallen; zie brief TK (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200XI, nr. 2, pag. 64/65). Deze wijziging is ten onrechte niet verwerkt in de begroting 2006.

2.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting:

De evaluatie sanering loden drinkwaterleidingen heeft in 2006 plaatsgevonden. De rapportage daarover is begin 2007 beschikbaar gekomen en zal in de loop van 2007 aan de Tweede Kamer worden toegezonden.

In de begroting 2006 is per abuis aangegeven dat de monitoring bouwregelgeving in 2006 zou plaatshebben. Dit moet zijn 2007.

Ten onrechte is in de begroting 2006 niet aangegeven bij de Monitor energiebesparing utiliteitsbouw dat het de «monitor 2006» betreft die in het voorjaar 2007 wordt opgeleverd.

Artikel 3. Garanderen van keuzemogelijkheden en betaalbaarheid op de woningmarkt

3.1. Algemene beleidsdoelstelling

VROM heeft zich tot doel gesteld te garanderen dat alle inkomensgroepen in goede en betaalbare woningen kunnen worden gehuisvest en voldoende keuzevrijheid hebben in de eigen woonsituatie.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Garanderen van de betaalbaarheid van voldoende huurwoningen en een evenwichtige verdeling hiervan (aanbodgericht).

• Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht).

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Op basis van de informatie per operationeel doel kan worden geconcludeerd dat de betaalbaarheid voor de huurders is verbeterd. Hiermee heeft de huurtoeslag een bijdrage geleverd aan het verbeteren van de inkomenssituatie. In de koopsector zijn de vermogensrisico’s door de verdere verbetering en stroomlijning van het instrument van de nationale hypotheekgarantie verkleind en zijn stappen gezet om de toegankelijkheid voor starters te verbeteren.

Op het gebied van de huurgeschillenbeslechting zijn voor huurders en verhuurders belangrijke vereenvoudigingen doorgevoerd. Dit heeft geleid tot het uitblijven van veel onnodige geschillen.

3.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

* Oud instrument dat na 2003 is komen te vervallen

** Oud instrument dat na 2002 is komen te vervallen

Toelichting:

Huursubsidie en huurtoeslag

De hogere uitgaven zijn het gevolg van extra huurtoeslaguitgaven van € 205,9 mln. De achterliggende oorzaken hiervan zijn nog niet duidelijk daar de beleidsinformatie, nodig voor de analyse en onderbouwing, niet beschikbaar is. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat een daling van het «niet gebruik» hoogstwaarschijnlijk een belangrijke oorzaak is van deze hogere huurtoeslaguitgaven. De verschillende overheidscampagnes om de uitvoering van de huurtoeslag door de Belastingdienst onder de aandacht te brengen zouden succesvol zijn geweest om rechthebbenden aan te sporen gebruik te maken van deze regeling. De huurtoeslag is opgenomen in de aanwijzingsregeling K=V 2007, hetgeen concreet betekent dat VROM de betalingen huurtoeslag die de Belastingdienst met VROM verrekent in haar administratie als verplichting vastlegt en niet de juridische verplichting aan de aanvrager. Dit laatste geschiedt wel door de Belastingdienst in haar administratie (GVKA-systematiek). Volgens afspraak met het ministerie van Financiën wordt de K=V-systematiek in de VROM-administratie met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2006 toegepast.

Nabetalingen huursubsidie hebben voorts geleid tot een additionele uitgavenpost van € 26,5 mln. Op basis van definitief vastgestelde inkomens is gebleken dat een deel van de huursubsidie ontvangers in de jaren 2004 en 2005 te weinig betaald hebben gekregen. Het definitief vastgestelde inkomen lag lager dan het inkomen waarmee bij de toekenning indertijd is gerekend.

Vangnetregeling

Als gevolg van nabetalingen op grond van door gemeenten ingediende einddeclaraties is meer uitgegeven dan geraamd.

Bevorderen eigen woningbezit

In plaats van de geraamde 60 toekenningen zijn er slechts 41 toekenningen (positieve beschikkingen) afgegeven. Dit aantal leidt tot lagere uitgaven dan in de raming was opgenomen.

Bijdrage financiering startersleningen

Een storting van € 40 mln in het fonds Stimulering Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) heeft plaatsgevonden in dit begrotingsjaar. Uit dit fonds worden subsidies verstrekt aan starters op de koopwoningmarkt.

Ontvangsten

Daar de Wet Betaalbaarheidsheffing niet in werking is getreden zijn de in dit kader geraamde ontvangsten van € 309 mln niet gerealiseerd.

3.3. Operationele doelstellingen

3.3.1 Garanderen van de betaalbaarheid van voldoende huurwoningen en een evenwichtige verdeling hiervan (aanbodgericht)

Doel

Doel is het garanderen van de betaalbaarheid van huurwoningen voor alle huishoudens die door hun inkomenssituatie daar niet of onvoldoende zelf in kunnen voorzien en het bewerkstelligen van een evenwichtige en rechtvaardige verdeling van schaarse huurwoningen.

Doelbereiking 2006

De gemiddelde huurstijging per 1 juli 2006 is uitgekomen op 2,4%, waarmee sprake is van een beheerste huurprijsontwikkeling.

De modernisering van het huurbeleid is in oktober 2006 geaccordeerd door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft besluitvorming uitgesteld, waardoor het nieuwe regime per 1 januari 2007 geen doorgang heeft kunnen vinden.

Bij de huurgeschillenbeslechting zijn belangrijke verbeteringen doorgevoerd met het invoeren van eenzijdige in plaats van tweezijdige legesheffing, en het aanpassen van de rappelprocedure. Met name deze laatste aanpassing heeft geleid tot het uitblijven van veel onnodige geschillen. De zaken die hierdoor zijn weggevallen waren vrijwel altijd af te handelen in een verkorte procedure, en daardoor weinig bewerkelijk.

Op het punt van de behandeltermijnen geldt dat voor huurverhoginggeschillen opnieuw is voldaan aan de doelstelling. Voor servicekostenzaken en overige zaken is de doelstelling niet gehaald (zie de toelichting in de tabel instrumenten/prestaties).

Toelichting:

Modernisering huurbeleid/Huurwetgeving

In de begroting 2006 werd voorgesteld dat een deel van de voorstellen voor modernisering van het huurbeleid per 1 juli 2006 in werking zouden treden en een deel per 1 januari 2007. In de brief aan de Tweede Kamer van 17 maart 2006 zijn de voorwaarden voor het huurbeleid 2006 aangegeven (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 926 XI, nr. 91). Ook staat in deze brief dat besloten is de wijzigingen allemaal per 1 januari 2007 te laten ingaan en niet een deel per 1 juli 2006. De Tweede Kamer heeft vervolgens op 31 oktober 2006 ingestemd met de modernisering van het huurbeleid per 1 januari 2007. Als gevolg van het demissionair zijn van het Kabinet is in de Eerste Kamer besloten het wetsvoorstel voor de modernisering van het huurbeleid controversieel te verklaren en voor behandeling op een nieuw kabinet te wachten. De beoogde invoering per 1 januari 2007 is daarmee niet mogelijk gebleken. Met de circulaire MG 2006–2 zijn verhuurders en gemeenten over het huurprijsbeleid voor de periode 1 juli 2006 tot 1 januari 2007 geïnformeerd.

Herziene huisvestingswet

Door afstemming met en de invulling van andere dossiers binnen de woningmarkt duurt het opstellen van de nieuwe Huisvestingswet langer dan van tevoren was geraamd. De kaders van de nieuwe Huisvestingswet kunnen naar verwachting begin 2007 aan de Tweede Kamer worden gezonden. Het streven is hierbij dat met de nieuwe Huisvestingswet meer ingespeeld wordt op de maatschappelijke ontwikkelingen.

Bron realisatiegegevens Huurstijging (CBS-huurenquête) en Huurgeschillenbeslechting (registratiesysteem GBS)

Toelichting:

Maximale toegestane huurstijging inclusief inflatie (1,7%) in 2006

Sinds 1 juli 2005 wordt de maximaal toegestane huurstijging berekend door bij het inflatiecijfer over het voorgaande jaar een opslagpercentage op te tellen. Over 2005 bedroeg de inflatie 1,7% en in 2006 was het opslagpercentage 1,5%. Voor 2006 lag de maximale toegestane huurstijging daarmee in totaal op 3,2%. De gemiddelde huurstijging per 1 juli 2006 is echter uitgekomen op 2,4%. Voor sociale verhuurders is de gerealiseerde gemiddelde huurstijging per 1 juli 2006 ook 2,4% (1,7% + 0,7%). Deze is dus onder de streefwaarde van 2,5% gebleven.

Huurgeschillenbeslechting

Het aantal huurverhoginguitspraken is, met ruim 12000, veel lager dan geraamd. Dit is het gevolg van de per 1 juli 2006 gewijzigde procedure rond de huurverhoging. Hierdoor zijn onnodige geschillen uitgebleven (zie tabel). De tijdsnorm waarbinnen deze geschillen dienen te worden afgedaan is ruimschoots gehaald.

Bij de servicekostengeschillen is op het punt van de behandeltermijnen sprake van een tijdelijke kentering, waardoor per 31 december 2006 voor 69% (in plaats van 80%) van de zaken de norm is gehaald. Dit is veroorzaakt door een sterk verhoogde instroom (zie brief aan de Tweede Kamer, Kamerstukken II, 2006–2007, 28 648 XI, nr. 9). Voor de overige zaken geldt dat per 31 december 2006 eveneens voor 69% (in plaats van 80%) de zaken de norm is gehaald. Dit is veroorzaakt door de noodzakelijke inzet voor de implementatie van de wijzigingen per 1 juli 2006 en de voorgenomen wijzigingen per 1 januari 2007 als gevolg van de invoering van de modernisering huurbeleid, in combinatie met een groot aantal verstoringen op ICT-gebied. Daarnaast is de instroom van zaken onregelmatig verdeeld over het jaar en over de ressorten. Dit heeft in 2006 een aantal malen geleid tot planningsproblemen: instroompieken in een periode of een ressort zijn moeilijk in een korte periode te verwerken, en zeer lage instroom in een periode of een ressort is vaak niet efficiënt te verwerken.

3.3.2 Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht)

Doel

Doel is om de betaalbaarheid van het zelfstandig wonen voor alle bevolkingsgroepen te garanderen en het effect van stijgende woonlasten voor specifieke groepen te beperken.

Voorts is het doel om het voor huishoudens met een beperkt budget toch mogelijk te maken een eigen woning te kopen.

Doelbereiking 2006

De stap naar de koopsector is al geruime tijd lastig te maken voor starters en doorstromers van huur naar koop met bescheiden inkomens. De in 2006 nog vigerende Wet bevordering eigen woningbezit (BEW) heeft daar weinig verbetering in kunnen brengen. De belangstelling voor de Nationale Hypotheek Garantie blijft op een hoog niveau, getuige het aantal verstrekte garanties dat in 2006 circa 120 000 bedroeg. Het zijn met name starters met lagere en middeninkomens die gebruik maken van het instrument dat de risico’s van het eigen woningbezit beperkt. Om de toegankelijkheid van koopwoningen verder te vergroten zijn in 2006 twee specifiek op (koop)starters gerichte beleidsinstrumenten tot stand gebracht, die hun vruchten in 2007 moeten afwerpen. Dat zijn de verruimde koopsubsidie en de rijksbijdrage aan SVn voor in samenfinanciering met de gemeente te verstrekken starterleningen. De extra uitgaven huurtoeslag zijn naar verwachting het gevolg van een daling in het «niet gebruik» als gevolg van de verschillende overheidscampagnes om de uitvoering van de huurtoeslag door de Belastingdienst onder de aandacht te brengen.

Ook heeft de overgang op de AWIR-systematiek bij de berekening van de huurtoeslag over het algemeen geleid tot een geleidelijker verloop van de eigen bijdragen en daarmee de toeslag voor de ontvangers van de huurtoeslag. Hierdoor is de huursubsidiedruk afgenomen en is de betaalbaarheid van huurwoningen bevorderd.

Toelichting:

Aanpassingswet Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen

De uitvoering van de huurtoeslag berust met ingang van 1 januari 2006 bij de Belastingdienst/Toeslagen (B/T). Met name in de beginperiode kent de uitvoering door de B/T de nodige problemen die met grote inzet van mensen en middelen zijn aangepakt. Voorrang is daarbij gegeven aan de tijdige uitbetaling van toeslagen. De levering van volledige en betrouwbare beleidsinformatie is daardoor nog niet mogelijk gebleken.

Een van de gevolgen van deze uitvoeringsproblemen is dat de B/T nauwelijks verzoeken heeft ingediend bij de voorzitters van de huurcommissies tot een toets op de redelijkheid van de huurprijs. Deze toetst dient voor de berekening van de hoogte van de huurtoeslag. Het geraamde aantal van 14 000 toetsingen kon daardoor bij lange na niet worden gehaald.

Beleid ten aanzien van misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O – beleid)

Zie passage huurtoeslag in de bedrijfsvoeringsparagraaf.

Wet betaalbaarheidheffing huurwoningen

Als gevolg van het demissionair zijn van het Kabinet is in de Eerste Kamer besloten het wetsvoorstel betaalbaarheidheffing huurwoningen controversieel te verklaren en voor behandeling op een nieuw kabinet te wachten. De beoogde invoering in 2006 is daardoor niet mogelijk.

Nationale Hypotheek Garantie (NHG)

Door de verhoging van de kostengrens van de NHG tot € 250 000 is het bereik van het instrument op de koopwoningmarkt intact gebleven. De belangstelling bij kopers en financiers is onverminderd groot. Het aantal verstrekte hypotheekgaranties voor woningaankopen en woningverbetering lag in 2006 op een vergelijkbaar niveau als in 2005.

Bron realisatiegegevens: Waarborgfonds Eigen Woningen: voorlopige jaarcijfers (persbericht); WoON2006 en WOZ bestand

* Cijfers aandeel eigen woningbezit zijn per 1 januari van het desbetreffende jaar en op basis van nieuwe inzichten in de verhouding huur/koop. Vandaar dat er geen vergelijking met de in de begroting 2006 opgenomen % mogelijk is.

Beperken onderhoudsrisico’s

Het vervolgonderzoek naar de appartementensector is onderverdeeld in twee fasen. Ten eerste een vooronderzoek, waarbij gemeenten en marktpartijen een grotere rol hebben, dat risico’s en kansen in dit marktsegment in beeld brengt. Dit vooronderzoek is in 2006 in gang gezet. Ten tweede kan in 2007 een gericht vervolgonderzoek komen om de in het vooronderzoek kansrijk genoemde oplossingen uit te werken.

Wet bevordering eigen woningbezit

In 2006 zijn uit hoofde van de Wet bevordering eigen woningbezit (BEW) 49 beschikkingen (toekenningen en afwijzingen) afgegeven. In het kader van het project Modernisering VROM-regelgeving is eind 2003 het voornemen uitgesproken om de BEW in te trekken wegens het geringe gebruik en de hoge uitvoeringslasten voor de betrokken partijen. Dit voornemen is niet geëffectueerd omdat de Tweede Kamer eind 2004 een initiatiefwetswijziging heeft ingediend.

VROM-bijdrage aan starterleningen

Om gemeenten te stimuleren meer starterleningen te verstrekken is in 2006 een stimuleringsbijdrage van € 40 mln beschikbaar gesteld aan het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). Op 5 oktober hebben VROM en SVn het convenant ondertekend. De kern van de afspraken is dat VROM de helft van de kosten betaalt voor starterleningen die deelnemende gemeenten vanaf 1 januari 2007 verstrekken. Hiermee wordt beoogd dat het aantal starterleningen zal toenemen en dat het aantal gemeenten dat starterleningen verstrekt ook zal toenemen. Door de combinatie van de VROM-bijdrage met de gemeentelijke inzet kunnen naar verwachting over een periode van 5 jaar zo’n 10 000 starterleningen worden verstrekt.

Verruiming en vereenvoudiging Wet bevordering eigen woningbezit (BEW-plus)

In reactie op het voornemen van de regering om de Wet bevordering eigen woningbezit (BEW) in te trekken is een initiatiefwetsvoorstel gemaakt dat beoogt de regeling te verruimen en te vereenvoudigen, de BEW-plus. In 2006 heeft het kabinet de steun uitgesproken aan het initiatiefwetsvoorstel en de geraamde budgettaire middelen verschaft voor invoering per 1 januari 2007. De Eerste Kamer heeft eind november 2006 ingestemd met het initiatiefwetsvoorstel.

Wonen op water

In 2006 is de aanpassing van de Wet op de huurtoeslag voorbereid om met ingang van 1 januari 2007 ook huurtoeslag te kunnen verstrekken aan bewoners van waterwoningen.

Gehandicapte jongeren

Per 1 januari 2007 worden de voorwaarden voor het toestaan van huurgrensoverschrijdingen voor gehandicapte jongeren versoepeld. Met deze aanpassingen wordt het bereik van de Wet op de huurtoeslag vergroot.

Prestatie-indicatoren

Netto huurquote en NINKI

Met behulp van de ontwikkeling van de waarden van de prestatie-indicatoren netto huurquote en NINKI (netto inkomen na kale woonlasten index) wordt het effect van de huurtoeslag op de betaalbaarheid van het huren voor huishoudens met lage inkomens zichtbaar gemaakt.

De netto huurquote geeft aan welk deel van het netto inkomen wordt besteed aan netto huurlasten (huur minus huurtoeslag). De NINKI geeft de ontwikkeling weer van het aantal euro’s in de portemonnee na aftrek van de nettolasten. Met het presenteren van een aantal referentiecases, waarbij wordt uitgegaan van standaard inkomenssituaties en een huurniveau gelijk aan de aftoppingsgrens van de huurtoeslag, wordt de ontwikkeling van de indicatoren in de tijd gevolgd. Voor de gemiddelde ontwikkeling van de woonlasten van de huurders en daarbinnen de ontvangers van de huurtoeslag wordt verwezen naar de WoON-kernpublicatie (publicatie medio februari 2007) en de themapublicatie Betaalbaarheid van het WoON (verwachte publicatie april 2007). In de volgende tabellen worden de referentiecases gepresenteerd.

Bron: Wet op de huurtoeslag, CPB-microtax, Min. SZW

¹ Bij de cases wordt bij de uitkeringsgerechtigden en marktloon uitgegaan van een inkomensniveau van 100% wettelijk minimumloon.

Voor het jaar 2006 was rekening gehouden met een voor de burger gunstige ontwikkeling van de indicatoren netto huurquote en NINKI ten opzichte van 2005. Die ontwikkeling was gebaseerd op een verwachte verbetering van het netto inkomen van 2006 ten opzichte van 2005. De verbetering van het netto inkomen is met name toe te schrijven aan de introductie van het nieuwe zorgstelsel. De desbetreffende huishoudens betalen namelijk geen ZFW-premie meer waardoor het netto inkomen toeneemt. In plaats van de ZFW-premie is er een nominale premie die van dit netto inkomen afgaat en die eventueel wordt gecompenseerd door de zorgtoeslag. Daarnaast hebben aanpassingen in de fiscaliteit bijgedragen aan een verbetering van de netto inkomens van deze huishoudens. Voor alle referentiecases geldt dat de indicatoren netto huurquotes en NINKI zich in 2006 gunstiger hebben ontwikkeld dan was geraamd in de begroting 2006. Deze ontwikkeling is een effect van de AWIR-systematiek die in 2006 in werking is getreden. In de AWIR systematiek is het gecorrigeerde verzamelinkomen vervangen door het verzamelinkomen als basis voor de bepaling van de bijdrage huurtoeslag. Door het wegvallen van correcties op het inkomen dreigde voor sommige groepen huurtoeslag ontvangers een hogere eigen bijdrage te worden vastgesteld waardoor ze een lagere bijdrage huurtoeslag zouden krijgen. Om deze onbedoelde effecten van de AWIR te compenseren is een nieuwe relatie gedefinieerd tussen het verzamelinkomen en de eigen bijdrage (normhuur). De nieuwe relatie tussen inkomen en eigen bijdrage pakt gunstig uit voor groepen die in de oude situatie een lagere correctie op hun inkomen hadden. De doorwerking in de cases komt nu zo uit dat voor alle cases geldt dat de eigen bijdrage lager uitvalt en de netto woonlasten in vergelijking tot de situatie in de begroting 2006 zijn afgenomen. Hierdoor hebben de indicatoren zich in 2006 gunstiger ontwikkeld dan was voorzien.

Bron: : Wet op de huurtoeslag, CPB-microtax, Min.SZW

Armoedeval en huursubsidiedruk:

De huurtoeslag is een inkomensafhankelijke subsidie. Als het inkomen stijgt, neemt de subsidie af. De huursubsidiedruk laat zien welk deel van de netto-inkomensverbetering teniet wordt gedaan door verlies aan huurtoeslag als gevolg van de netto-inkomensverbetering. Voor een aantal standaard cases wordt de huursubsidiedruk gepresenteerd.

Bron: : Wet op de huurtoeslag, CPB-microtax.

WML = Wettelijk Minimum Loon.

De huursubsidiedruk in 2006 is voor vrijwel alle cases lager dan waarvan was uitgegaan in de begroting 2006. In 2006 kent de huurtoeslag een geleidelijker verloop van de eigen bijdragen. Dit met name door het verwijderen van de correctie op het verzamelinkomen. Dit werkt door in de toeslag waardoor de huursubsidiedruk is afgenomen en de betaalbaarheid van huurwoningen is bevorderd. Net als bij de indicatoren netto huurquotes en NINKI is de gerealiseerde verlaging van de huursubsidiedruk een gevolg van de nieuwe relatie tussen het inkomen en de normhuur die wordt gehanteerd sinds de overgang op de AWIR Systematiek voor de berekening van de huurtoeslag.

3.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Het onderzoek naar maatschappelijk rendement huurgeschillenbeslechting is als gevolg van nadere prioriteitstelling in verband met capaciteitsproblemen binnen het Secretariaat Huurcommissies naar 2007 verschoven.

Het voor 2005 geplande onderzoek naar gedrag huishoudens die een woning willen kopen is pas in 2006 gestart als een pilot consumentengedrag in het kader van het WoON. Deze pilot wordt in 2007 afgerond, waarna wordt besloten of dit resulteert in een groter onderzoek.

Per abuis is in de begroting het onderwerp «monitor functioneren VvE’s» als evaluatieonderzoek opgenomen. Het betreft geen monitor en daarom is er in 2006 ook geen monitor uitgevoerd. Wel is in december 2006 een vooronderzoek uitbesteed dat onder meer moet uitwijzen of de veronderstelde problemen bij het functioneren van VvE’s inderdaad ook breed worden gedeeld. En tevens moet dit vooronderzoek uitwijzen of er nog onduidelijkheden zijn die een vervolgonderzoek noodzakelijk maken.

Artikel 4. Optimalisering van de ruimtelijke afweging

4.1. Algemene beleidsdoelstelling

VROM heeft de ruimtelijke afwegingsprocessen gecoördineerd door randvoorwaarden te scheppen ten behoeve van de ruimtelijke inrichting, waarbij rekening wordt gehouden met de Europese kaders. Daardoor zou Nederland zo ingericht en onderhouden moeten worden dat het een leefbaar en aantrekkelijk land is dat zich sociaal en economisch ontwikkelen kan. De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstelling:

• Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Om invulling te geven aan de coördinatierol van VROM wordt ingezet op gebiedsgericht werken en is in 2006 een nieuwe uitvoeringsagenda Nota Ruimte uitgebracht. Hierin staat aangekondigd dat bezien zal worden in hoeverre het mogelijk is te komen tot één rijksmonitor voor het ruimtelijk beleid en één rijksbreed evaluatieprogramma. Zie verder de operationele doelstelling «ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren».

Succesfactoren

Het behalen van de doelstelling is afhankelijk van de mate waarin andere overheden in staat zijn het nationaal ruimtelijk beleid uit te voeren en de mate waarin ruimtelijke afwegingen integraal en gecoördineerd plaatsvinden. Het nationaal ruimtelijk beleid en de Europese relevante kaders moeten hierbij op elkaar zijn afgestemd. Om de ruimtelijke afwegingen integraal met diverse bestuurslagen af te stemmen en gecoördineerd te laten plaatsvinden is er met IPO en VNG gestart met een gezamenlijk evaluatieprogramma waarbij de vraag centraal staat in hoeverre de lagere overheden voldoende gefaciliteerd worden om uitvoering te geven aan hun nieuwe rol. Uit de evaluatieonderzoeken blijkt dat de beleidsontwikkeling voorspoedig verloopt en provincies enthousiast aan de slag zijn met het nieuwe beleid (www.vrom.nl). Er is in het algemeen overeenstemming over de nieuwe taakverdeling tussen Rijk, provincies en gemeenten.

4.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

* Oud instrument dat na 2002 is komen te vervallen

Toelichting:

FES ICES/KIS

Voor het project Habiforum zijn vanuit het FES kasmiddelen overgeheveld naar de VROM begroting (€ 6 mln).

Overige instrumenten algemeen

Ruim € 3 mln aan verplichtingen en ruim € 2 mln aan kasmiddelen zijn toegevoegd t.b.v. Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB) waarvan € 1 mln van het kadaster afkomstig is. € 1 mln van dit programmageld voor het WKPB is verantwoord op het apparaatsinstrument van dit artikel omdat de uitgaven daaraan gerelateerd zijn.

Apparaat

Als gevolg van herverdeling over de artikelen en de verantwoording van € 1 mln WKPB op dit instrument is ruim € 2 mln meer op dit instrument gerealiseerd (zie ook de toelichting Overige instrumenten algemeen hierboven).

4.3. Operationele doelstellingen

4.3.1 Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren

Doel

VROM heeft zich tot doel gesteld ruimtelijk instrumentarium te ontwikkelen en te beheren om ervoor te zorgen dat de relevante wet- en regelgeving actueel blijft. Voorts heeft VROM zich tot doel gesteld de ruimtelijke afwegingsprocessen te coördineren en de lagere overheden te ondersteunen bij de uitvoering van ruimtelijk beleid. Tevens wordt door VROM het Nederlandse belang in internationale kaders ingebracht.

Doelbereiking 2006

Het onderhouden van ruimtelijk relevante wet- en regelgeving

De Eerste en Tweede kamer hebben ingestemd met het wetvoorstel nieuwe Wro. Het wetsvoorstel voor de Invoeringswet Wro is begin juli 2006 ter advisering aan de Raad van State gezonden. Het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) is in voorbereiding. Via de Invoeringswet wordt de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (Wvg) aangepast aan de nieuwe Wro.

In 2006 heeft VROM in samenwerking met IPO en VNG een evaluatieonderzoek uitgevoerd naar de bijdrage van het grondbeleid aan het bereiken van de doelen van de Nota Ruimte (www.vrom.nl). Uit dit onderzoek is gebleken dat de huidige grondbeleidsinstrumenten hiervoor redelijk goed ingezet kunnen worden. Een vergelijking met een onderzoek uit 2000 laat zien dat gemeenten de grondexploitatie steeds vaker samen met marktpartijen voeren.

Het coördineren van ruimtelijke afwegingsprocessen

De VROM-raad heeft in het advies «Ruimte geven, ruimte nemen» de in de praktijk ervaren knelpunten in de uitvoering van het ruimtelijk beleid geïnventariseerd en is vervolgens nagegaan in hoeverre de nieuwe sturing in de Nota Ruimte oplossingen biedt. De raad constateert dat de sturingsfilosofie goed aansluit op de huidige maatschappelijke context en dat er hard is gewerkt aan nieuw instrumentarium en nieuwe verantwoordelijkheidsverdelingen. De raad constateert echter ook dat het sturingsprincipe «Centraal wat moet, decentraal wat kan» nog onvoldoende duidelijk maakt wat partijen bij de uitvoering van elkaar mogen of moeten verwachten. In een reactie heeft het kabinet gesteld dat het de andere overheden de tijd gunt om zaken op te pakken. Door voortdurende monitoring en bestuurlijke contacten kunnen eventuele problemen geagendeerd worden.

Het ondersteunen van lagere overheden bij de uitvoering van het ruimtelijk beleid

Uit evaluaties, zoals het evaluatieonderzoek dat in samenwerking met IPO en VNG tot stand is gekomen, blijkt dat de lagere overheden voldoende worden gefaciliteerd om invulling te geven aan hun verantwoordelijkheden (zie bij succesfactoren). De conclusies uit de evaluaties zijn besproken op bestuurlijk niveau en er zijn afspraken gemaakt over de nadere invulling.

Het inbrengen van het Nederlandse belang in internationale kaders met betrekking tot de ruimtelijke ordening

De EU-ministers die verantwoordelijk zijn voor ruimtelijke ontwikkeling hebben – onder het Nederlandse EU-voorzitterschap – in 2004 een informele Europese samenwerkingsagenda opgesteld. In dat kader wordt onder meer gewerkt aan een assessment van de «Territorial State and Perspectives of the Union». Mede op basis van analyses van het ruimtelijk EU-onderzoeksprogramma ESPON zal dit assessment Europese stakeholders meer informatie moeten bieden in Europese ruimtelijke structuren en trends, en in de ruimtelijke impact van het EU-beleid. ESPON moet op termijn sturend zijn voor bijdragen aan regionale ontwikkelingen.

Om meer greep te krijgen op de ruimtelijke gevolgen van EU-beleid en -regelgeving, houdt VROM een overzicht bij van nieuwe voorstellen van de Europese Commissie. Met andere ministeries wordt samengewerkt om vroegtijdig ruimtelijk relevante EU-beleidsinitiatieven te signaleren. Bovendien worden contactennetwerken ontwikkeld voor de uitwisseling van informatie tussen de EU-instellingen en het totale werkveld (lagere overheden, consultants, kennisinstellingen e.d.) op het terrein van ruimtelijke ordening.

4.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Artikel 5. Gebiedsontwikkeling en realisatie Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur

5.1. Algemene beleidsdoelstelling

Om de internationale concurrentiepositie te versterken, om krachtige steden en vitaal platteland te bevorderen en om (inter)nationale ruimtelijke waarden te borgen en ontwikkelen, stimuleert VROM de ontwikkeling en uitvoering van projecten of beleid in gebieden met een complexe en/of kostbare ruimtelijk opgave.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Stedelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen.

• Landelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

In 2006 is door de Eerste Kamer de Nota Ruimte vastgesteld. Voor 2006 is het daarom nog niet mogelijk aan te geven wat de effecten van dit nieuwe beleid zijn. Op verzoek van de minister van VROM is door het Ruimtelijk planbureau en het Milieu- en natuurplanbureau een eerste meting over de doelstellingen van de Nota Ruimte uitgevoerd, de zogenaamde nulmeting (basisjaar 2004) (Monitor Nota Ruimte, de opgave in beeld, 2006). Hierbij is aangegeven per operationele doelstelling in hoeverre de doelstellingen het tij mee of het tij tegen hebben.

Succesfactoren

Met IPO en VNG is gestart met een gezamenlijk evaluatieprogramma waarbij de vraag centraal staat in hoeverre de lagere overheden voldoende gefaciliteerd worden om uitvoering te geven aan hun nieuwe rol. Uit de evaluatieonderzoeken blijkt dat de beleidsontwikkeling voorspoedig verloopt en provincies enthousiast aan de slag zijn met het nieuwe beleid (www.vrom.nl). Er is in het algemeen overeenstemming over de nieuwe taakverdeling tussen Rijk, provincies en gemeenten. Om de uitvoering te verbeteren zal het rijk met IPO en VNG een Platform uitvoering Nota Ruimte oprichten. Het platform dient om de voortgang en knelpunten bij de uitvoering te bespreken en afspraken te maken over oplossingen.

5.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

FES Budget Investeringen Ruimtelijke kwaliteit (BIRK)

Middelen voor diverse BIRK-projecten zijn overgeheveld vanuit het FES naar de VROM begroting.

FES nieuwe sleutelprojecten (NSP)

Middelen voor diverse NSP-projecten zijn overgeheveld vanuit het FES naar de VROM begroting.

Subsidies stedelijk gebied

Als gevolg van een intertemporele schuif van € 8,5 mln door vertraging bij het project Hart voor Dieren zijn de gereserveerde uitgaven verlaagd. Tegelijkertijd heeft een ophoging (€ 4 mln) van zowel kasmiddelen als verplichting plaatsgevonden door een overboeking van V&W naar de begroting van VROM t.b.v. Spoorwegemplacement Venlo en € 1 mln voor proces- en evaluatiekosten NSP. Door een herverdelingscorrectie en een verplichtingencorrectie van Hart voor Dieren zijn de verplichtingen verder verlaagd.

Interreg

€ 1 mln kasuitgaven zijn gebruikt voor de extra proceskosten en evaluatie van NSP op het instrument Subsidies stedelijk gebied. Deze extra kosten zijn een gevolg van het langer doorlopen van de NSP-projecten.

Subsidies landelijk gebied

De gereserveerde uitgaven voor reeds verplichte subsidies zijn dit jaar niet gedeclareerd en worden volgend jaar verwacht.

Bufferzones

Een deel van de beschikbare middelen (€ 3,9 mln) voor de Bufferzones is naar latere jaren verschoven in overleg met DLG. Doordat er geen ontvangsten zijn gerealiseerd door DLG in het kader van de Bufferzones, ruim € 10 mln waarmee het uitgavenbudget normaal wordt gevoed, is de bijdrage van VROM dit jaar beperkt tot € 1,4 mln.

Belvedere

De bijdrage voor Belvedere wordt jaarlijks overgeheveld naar OC&W.

Apparaat

Als gevolg van herverdeling over de artikelen is dit instrument verlaagd.

5.3. Operationele doelstellingen

5.3.1 Stedelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen

Doel

VROM stimuleert de ontwikkeling van stedelijke gebieden om:

– de leefbaarheid in de steden en de sociaal economische positie van steden te verbeteren,

– bereikbare en toegankelijke recreatievoorzieningen in en rond de steden te realiseren en

– de kracht en diversiteit van de belangrijkste economische kerngebieden te versterken.

Doelbereiking 2006

In 2006 is door de Eerste Kamer de Nota Ruimte vastgesteld. Voor 2006 is het daarom nog niet mogelijk aan te geven wat de effecten van dit nieuwe beleid zijn. In 2006 heeft wel de nulmeting van de doelen uit de Nota Ruimte plaatsgevonden, waarin aangegeven wordt welke doelstellingen de wind mee hebben en welke de wind tegen. De signalen uit de nulmeting zijn verwerkt in de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006.

Het verbeteren van de leefbaarheid in de steden en de sociaal-economische positie van steden

De stedelijke ontwikkelingen die in de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden passen in kwantitatieve termen bij de geformuleerde doelen van de Nota Ruimte. Bundeling van verstedelijking vindt al plaats, centra worden intensiever benut en ook verdichting in bestaand stedelijk gebied is al praktijk. Als er buiten de stad wordt gebouwd is dat vaak aan de rand of in gebundelde vormen verder weg. Voor deze ontwikkelingen wordt geconstateerd dat ze conform de Nota Ruimte-doelstellingen zijn. Uit de ruimtelijke plannen van de in het IBO Verstedelijking betrokken regio’s blijkt dat het streven om het bestaand bebouwd gebied optimaal te benutten breed gedeeld wordt. Wel hebben de decentrale overheden aangegeven dat binnenstedelijk bouwen een buitengewoon complexe aangelegenheid is. Dit signaal is door het kabinet ter harte genomen en in de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006 vertaald naar een aantal acties gericht op optimale benutting van de verdichtingsmogelijkheden. Zo zal in samenwerking met IPO en VNG onderzocht worden in welke mate binnen het bestaand bebouwd gebied tegen redelijke kosten nog gebouwd kan worden.

Het versterken van bereikbare en toegankelijke recreatievoorzieningen in en rond de steden

Ruimtelijke ontwikkelingen in minder harde functies (groen, water, ruimtelijke kwaliteit en diversiteit) hebben de stroom tegen, mogelijk als gevolg van de ontwikkelingen met betrekking tot intensivering en bundeling. De balans tussen rood en groen staat onder druk. Delen van de rijksbufferzones worden omgezet van groene naar rode bestemmingen. Ook de hoeveelheid groen in en om de stad neemt af in relatie tot de vraag (conclusie Monitor Nota Ruimte, de opgave in beeld 2006). In de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006 wordt dan ook geconstateerd dat de balans tussen rode en groene ontwikkelingen niet verder uit evenwicht moet raken en worden hiertoe nieuwe acties aangekondigd.

Het versterken van de kracht en diversiteit van de belangrijkste economische kerngebieden

Binnen de steden, in de centra, is zichtbaar dat intensivering niet altijd gepaard gaat met grotere diversiteit, iets wat wel belangrijk wordt geacht voor het functioneren van centra. Ook is de stad in de afgelopen jaren niet aantrekkelijker geworden voor midden- en hogere inkomens, ondanks de verbreding in de woningvoorraad die in een aantal steden optreedt. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat luchtkwaliteit en geluidsbelasting (met name door wegverkeer) op een aantal plaatsen grote problemen geven, met name in de stedelijke gebieden in de Randstad, Gelderland en Noord-Brabant. In de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006 zijn deze signalen verwerkt in een aantal acties gericht op optimale benutting van verdichtingsmogelijkheden, om zo de steden aan kracht en diversiteit te laten winnen. De Monitor Nota Ruimte van het RPB/MNP geeft aan dat als gevolg van de toename van het aantal bedrijfsterreinen langs snelwegen het gevoel van volheid, drukte en verrommeling toeneemt. Het zicht vanaf de wegen op het open landschap neemt af (Monitor Nota Ruimte, de opgave in beeld 2006). Het kabinet heeft in de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006 aangegeven zich bewust te zijn van de kwaliteitsopgave rond infrastructuur. VROM zal samen met V&W onderzoeken hoe een kwalitatief goede inrichting van de snelwegzones binnen de bundelingsgebieden kan worden bevorderd.

Prestatie-indicatoren

In de begroting 2006 staan basiswaarden die niet meer actueel zijn. In 2006 is er in het kader van de formele inwerking treding van de Nota Ruimte een nieuwe nulmeting gedaan en zijn nieuwe indicatoren en streefwaarden vastgesteld.

Bron realisatiegegevens: RPB, MNP, Monitor Nota Ruimte, de opgave in beeld, 2006

5.3.2 Landelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen

Doel

Nationale landschappen behoren tot de landschappelijke parels in Nederland. Ze verhogen de attractiviteit van Nederland voor zowel de burgers van het land als voor toeristen. Soms gelegen nabij steden, soms ver weg van stedelijke gebieden bieden zij de burgers een uitgelezen gelegenheid voor recreatie en ontspanning en vervullen zij een educatieve functie.

Deze bijzondere landschappelijke en cultuur-historische waarden tracht VROM te borgen en verder te ontwikkelen.

Doelbereiking 2006

In 2006 is door de Eerste Kamer de Nota Ruimte vastgesteld. Voor 2006 is het daarom nog niet mogelijk aan te geven wat de effecten van dit nieuwe beleid zijn. In 2006 heeft wel de nulmeting van de doelen uit de Nota Ruimte plaatsgevonden, waarin aangegeven wordt welke doelstellingen de wind mee hebben en welke de wind tegen. De signalen uit de nulmeting zijn verwerkt in de Uitvoeringsagenda Ruimte 2006.

Het versterken van de vitaliteit van het landelijk gebied

De Nota Ruimte beoogt op het platteland de ruimte voor hergebruik van bebouwing en nieuwbouw te bieden, de toeristisch-recreatieve mogelijkheden te vergroten, ruimte te bieden voor een duurzame en vitale landbouw en de algemene landschapskwaliteit te ontwikkelen. De ruimtelijke ontwikkeling op het platteland is in lijn met de globale doelen van de Nota, met uitzondering van landschapskwaliteit. Er is sprake van enige bundeling van intensieve vormen van landbouw, er zijn al vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen afgebroken en er is meer niet-agrarische bedrijvigheid op het platteland tot stand gekomen. Voor de ontwikkeling van de basiskwaliteit van het landschap ligt de opgave vooral op plaatsen waar het platteland door functieveranderingen dreigt te verrommelen (Monitor Nota Ruimte, de opgave in beeld 2006). In de Uitvoeringsagenda wordt dan ook gemeld dat VROM met LNV, provincies en gemeenten een stimuleringsprogramma ruimtelijke kwaliteit en landschap buitengebied zal opzetten.

Het borgen en ontwikkelen van bijzondere landschappelijke en cultuur-historische waarden

Voor de borging en ontwikkeling van bijzondere landschappelijke waarden binnen nationale landschappen hanteert de Nota Ruimte een «ja, mits»-regime in deze gebieden. De ruimtelijke ontwikkelingen in de afgelopen jaren geven aan dat de toepassing van het «ja, mits»-regime in nationale landschappen in relatie met wonen en werken een grote uitdaging zal zijn. Ook in andere evaluaties en adviezen klinkt zorg door over kernkwaliteiten in Nationale Landschappen. In de Uitvoeringsagenda Ruimte wordt aangekondigd dat het rijk het kwaliteitsdebat over Nationale Landschappen zal entameren en verkennen of dat een instrument van de nieuwe Wro kan worden ingezet voor versterking van het beleidskader.

5.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Artikel 6. Beperken van klimaatverandering en grootschalige luchtverontreiniging

6.1. Algemene beleidsdoelstelling

Klimaatverandering door menselijke beïnvloeding tegengaan en verzuring en andere milieuschadelijke emissies door de industrie, het verkeer en de binnenvaart beperken.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Realisatie Kyoto-doelstellingen.

• Beperken klimaatverandering door post-Kyoto afspraken.

• Beperken aantasting van de ozonlaag.

• Beperken verzuring en grootschalige luchtverontreiniging.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

In 2006 is vooruitgang geboekt bij het (inter)nationaal tegengaan van klimaatverandering door menselijke beïnvloeding, alsmede bij de bestrijding van verzuring en milieuschadelijke emissies. Dit blijkt ook uit het grotendeels realiseren van de geplande beleidsprestaties. Aan de EU is met betrekking tot nakoming van de NEC-richtlijn gerapporteerd, dat de daaruit voortvloeiende emissieplafonds met grote inspanningen waarschijnlijk kunnen worden gehaald.

Succesfactoren

Het behalen van de beleidsdoelstelling hing af van:

• Het bereiken van een voldoende werking van marktconforme instrumenten als emissiehandel.

• Internationale onderhandelingen over (middel)lange termijndoelen.

• Technische haalbaarheid van internationaal vastgestelde emissiereducties en -plafonds.

Wat betreft grootschalige luchtverontreiniging (uitvoering van de EU NEC-richtlijn) is de werking van het marktconforme instrument emissiehandel voldoende gebleken, zij het dat de realisatie van de emissieplafonds die uit de richtlijn voortvloeien, wordt bemoeilijkt door nieuwe inzichten over de daadwerkelijke emissies. Het doel zal waarschijnlijk bereikt worden, omdat er nog technisch haalbare maatregelen voorhanden zijn, maar deze vereisen grotere inspanningen dan verwacht.

6.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

* Oud instrument dat na 2002 is komen te vervallen

Toelichting:

Binnenlandse klimaatinstrumenten

Bij de eerste suppletore begroting 2006 hebben op dit instrument enkele correcties plaatsgevonden naar aanleiding van de conversie naar de nieuwe artikelstructuur. Bij de tweede suppletore begroting 2006 hebben enkele kleine wijzigingen plaatsgevonden die per saldo neerkomen op een neerwaartse bijstelling van ca. € 1,9 mln. De budgetverlagingen bij eerste en tweede suppletore zijn ten dele gecompenseerd door hogere uitgaven bij Bestuursakkoord Nieuwe Stijl (BANS) van ca. € 4,4 mln. Uiteindelijk resteert hierdoor een onderschrijding van € 4,9 mln.

Clean Development Mechanism (CDM)

Bij de tweede suppletore begroting 2006 is aangegeven dat door het later contracteren en registreren van CDM-projecten en als gevolg daarvan latere levering van Certified Emission Reduction (CER’s) dan oorspronkelijk werd verwacht, het kasbudget in 2006 niet volledig uitgeput zou worden. Uiteindelijk resteert hierdoor een onderschrijding van€ 21,5 mln.

Beperken klimaatverandering door post-Kyoto afspraken

De overschrijding van ca. € 8,5 mln op dit instrument wordt met name veroorzaakt door een toevoeging van € 8,0 mln aan FES-middelen ten behoeve van het project Klimaat voor Ruimte. Bij de eerste suppletore begroting 2006 is de meerjarige reeks voor het BSIK-project Klimaat voor Ruimte aan de begroting toegevoegd.

6.3. Operationele doelstellingen

6.3.1 Realisatie Kyoto-klimaatverplichtingen (2008–2012)

Doel

Doel is om klimaatverandering door menselijke beïnvloeding tegen te gaan.

Doelbereiking 2006

In 2006 zijn de nodige prestaties geleverd die er toe zullen leiden dat Nederland zijn Kyoto-klimaatverplichtingen realiseert in de periode 2008–2012. In vervolg op de Evaluatienota Klimaat-beleid uit 2005 is een nadere integrale afweging gemaakt ten aanzien van het Nederlandse klimaatbeleid gericht op het halen van de Kyoto-doelstelling. De conclusie is dat Nederland goed op koers ligt. Het ziet er naar uit dat zowel de binnenlandse emissiedoelstelling als de buitenlandse doelstelling voor Joint Implementation (JI) en CDM met voldoende zekerheid kan worden gehaald. In verband met de hogere emissies in de sector verkeer is het aandeel biobrandstoffen in motor-brandstoffen verhoogd naar 5,75% in 2010. Hiermee wordt de zekerheid van het halen van de streefwaarde voor de sector verkeer groter.

NB: Bepaalde maatregelen die genomen worden ter uitvoering van de Beleidsnota Verkeers-emissies en die genoemd worden bij operationeel doel 8.3.4 Bevorderen van duurzame mobiliteit (zie aldaar), dragen tevens bij aan het realiseren van de Kyoto-klimaatverplichtingen.

Toelichting:

Naast de hierboven beschreven instrumenten en prestaties heeft er ook een evaluatie van het Reductieplan Overige Broeikasgassen (ROB) plaatsgevonden. Hierin is geconcludeerd dat met het ROB een extra impuls is gegeven op weg naar het realiseren van de streefwaarde voor de overige broeikasgassen. Er zijn ook twee activiteiten gericht op de burger uitgevoerd. Dit betreft het zogenaamde Burgerplatform klimaat en energie en een pilot energiebox. Afhankelijk van het succes van de pilot zal in 2007 een nationale uitrol plaatsvinden. Op de langere termijn streeft Nederland naar een meer duurzame energiehuishouding (energietransitie), waarvan innovatie een belangrijk onderdeel uitmaakt. Als onderdeel van het convenant kerncentrale Borssele is een zogenoemd duurzaamheidspakket ontwikkeld van in totaal € 500 mln waarmee een impuls aan de verdere verduurzaming van de energievoorziening wordt gegeven met een totale CO₂-reductie van ruim 1,4 Mton per jaar in de periode 2006–2012. Tot slot is er met het oog op de toekomst een Potentieelverkenning klimaatdoelstellingen en energiebesparing tot 2020 opgesteld, waarin de mogelijkheden zijn verkend om de binnenlandse emissies van broeikasgassen en het energiegebruik tot 2020 te verminderen. Schoon fossiel speelt hierin een belangrijke rol. In 2006 zijn diverse verkenningen gestart naar de haalbaarheid hiervan.

Begin 2004 zijn de streefwaarden voor de sectorale verdeling van het binnenlandse emissieniveau per 2010 vastgesteld. Eind 2005 zijn deze aangepast naar aanleiding van de Evaluatie nota Klimaatbeleid. In april 2006 zijn ze opnieuw aangepast naar aanleiding van de aanpassing van deemissiefactor voor aardgas. In onderstaande tabel staan de nieuwe streefwaarden:

Bron: «Klimaatbrief 2006» d.d. 21 april 2006 (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 240, nr. 43)

In de klimaatbrief 2006 is gemeld dat, rekening houdend met de extra maatregelen waartoe werd besloten, nog steeds geldt dat het Kyoto-doel met 90% zekerheid gehaald zal worden. In de Milieubalans 2007 zal het MNP op basis van de tussenrealisaties zijn actuele prognose opnemen.

Toelichting inzake CDM (ook m.b.t. tabel 6.4 uit de begroting 2006):

In 2006 is de CDM-taakstelling nagenoeg afgedekt met raamcontracten bij diverse banken (o.a. Wereldbank, IFC, CAF), die ieder een deel van de taakstelling voor hun rekening nemen. Sinds de inwerkingtreding van het Kyoto Protocol en de start van de Europese emissiehandel is de concurrentie op de JI- en CDM-markt flink toegenomen, hetgeen een prijsopdrijvend effect op de CDM-markt teweeg heeft gebracht. Om de positie van Nederland in deze markt niet te verzwakken is het ongewenst gedetailleerde informatie over de voortgang van contractering op projectbasis openbaar te maken.

Overigens zijn in oktober de eerste gecertificeerde emissiereducties op de Nederlandse rekening in het CDM register van de Verenigde Naties bijgeschreven.

6.3.1.1 Instelling baten-lastendienst Nederlandse Emissieautoriteit (NEa)

De NEa houdt toezicht op de handel in emissierechten in Nederland en voert daarnaast andere (wettelijke) taken uit. De wettelijke basis voor de NEa is gelegd via een aanpassing van hoofdstuk 2 van de Wet milieubeheer (Wm). Vanaf 1-1-2006 heeft de NEa vooralsnog voor twee jaar de status van tijdelijke baten-lastendienst (onderdeel van het ministerie van VROM). Financiering van de NEa vindt plaats via opdrachtverlening door VROM, ten laste van het budget van dit beleidsartikel 6. De overgang naar een baten-lastendienst heeft geen gevolgen gehad voor de doelstelling en de taken van de NEa. In 2006 is van beide zijden (opdrachtgever en opdrachtnemer) stevig geïnvesteerd in de verdere professionalisering van de werkrelatie. Voor een verdere toelichting over de uitvoering 2006 door de NEa als nieuwe baten-lasten dienst wordt verwezen naar de jaarrekening: toelichting baten-lastendienst NEa.

6.3.2 Beperken klimaatverandering door Post-Kyoto afspraken

Doel

Doel is om klimaatverandering door menselijke beïnvloeding ook op lange termijn tegen te gaan.

Doelbereiking 2006

Het doelbereik wordt stapsgewijs dichterbij gebracht door actieve milieudiplomatie en onderhandelingen. Nederland heeft in 2006 actief onderhandeld zowel binnen als buiten de EU en de VN met betrekking tot de internationale agendering en aanpak van het klimaatprobleem. Internationaal zijn nadere afspraken gemaakt over de uitvoering van het Kyoto-protocol, onder andere over verbetering van CDM, de werkzaamheden van het nalevingscomité, de werkingssfeer van het Speciale Klimaatfonds (Special Climate Change Fund) en het beheer van het adaptatiefonds. Daarnaast zijn verdere afspraken ten aanzien van de uitvoering van het Klimaatverdrag gemaakt, zoals een adaptatiewerkprogramma. Wat betreft onderhandelingen in VN verband over de periode na 2012 is op basis van de besluiten van de VN klimaatconferentie in Montréal, de Ad Hoc Werkgroep voor toekomstige verplichtingen voor industrielanden onder het Kyoto-protocol met zijn werkzaamheden gestart. Voorts is de eveneens in Montreal afgesproken «Conventiedialoog» aangevangen. In deze dialoog wordt niet onderhandeld, maar worden in workshops visies uitgewisseld over hoe de activiteiten onder het Klimaatverdrag zouden kunnen worden geïntensiveerd. Deze dialoog loopt nog door tot eind 2007. Dat Nederland actief is binnen de UNFCCC blijkt ook uit feit dat Nederland vertegenwoordigd is in drie belangrijke organen: de CDM executive board, het Toezichthoudende Comité voor Joint Implementation en het Nalevingscomité.

Naast de officiële onderhandelingen in het kader van de UNFCCC is een aantal informele ministeriële bijeenkomsten georganiseerd met de belangrijkste spelers in het klimaatdebat, waaronder de staatssecretaris van VROM. Ook op ambtelijk niveau vonden besprekingen plaats over toekomstig klimaatbeleid, bijvoorbeeld in de Glion-dialoog, waarin overheden uit industrie-landen en ontwikkelingslanden samen met het internationale bedrijfsleven en multilaterale banken naar mogelijke oplossingen zoeken. Wanneer de formele en informele besprekingen zullen leiden tot harde afspraken is onzeker. De EU wil graag, maar grotere ontwikkelingslanden en de VS zijn vooralsnog erg terughoudend. Het voorbereidende werk van Nederland (mede in EU-verband) betrof in 2006 onder andere het volgende:

• Vastlegging van de Europese visie op toekomstig klimaatbeleid in Milieuraadconclusies en conclusies van de Regeringsleiders.

• Uitvoeren van een Interdepartementaal Beleidsonderzoek ten aanzien van de Nederlandse inzet op het toekomstige klimaatbeleid, zowel binnen als buiten VN-verband. Financiën was hier penvoerder, samen met VROM.

• Levering van actieve bijdragen aan informele en formele discussies op alle relevante internationale niveaus (inclusief EU) over onder andere verbreding van het klimaatbeleid naar andere beleidsvelden (zoals energie en innovatie) en verbreding en verdieping van de klimaatdoelstellingen.

• Actieve Nederlandse bijdrage aan de werkgroepen in het European Climate Change Programme, waarin verschillende EU-interne maatregelen worden voorbereid over het toekomstig klimaatbeleid. Deze discussie zal begin 2007 worden geïntensiveerd met het verschijnen van een EU-Groenboek over toekomstig klimaatbeleid.

• Levering van actieve bijdrage aan het werk van het IPCC, specifiek in 2006 de overheidsreview van de rapporten van de drie werkgroepen van het IPCC die werken aan het vierde assessment-rapport dat in 2007 zal uitkomen. Het gaat hierbij om onderzoek naar de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen van het klimaatprobleem. De voorzitter en de ondersteuning van werkgroep 3 (oplossingen) wordt door Nederland gefinancierd.

• Initiëren en financieren van onderzoek waarin opties voor toekomstig klimaatbeleid worden verkend en informatie wordt samengebracht voor het onderbouwen van beleidskeuzes, onder andere via het programma Wetenschappelijke Assessment en Beleidsanalyse. Daarnaast wordt fundamenteel klimaatonderzoek ondersteund.

• Organisatie van de conferentie Make Markets Work for Climate samen met de Wereldbank, Shell en ABNAMRO om internationaal meer aandacht te vestigen op de rol van de markt in het klimaatbeleid.

6.3.3 Beperken aantasting van de ozonlaag

Doel

Doel is om gezondheidsproblemen, met name huidkanker, te voorkomen. Er is een nauwe relatie tussen aantasting van de ozonlaag en klimaatverandering door menselijke beïnvloeding.

Doelbereik 2006

Onder het Montreal Protocol, dat inmiddels vier maal geamendeerd is, zijn vérgaande afspraken gemaakt over de uitfasering van ozonlaagafbrekende stoffen. Wereldwijd wordt het protocol als één van de meest succesvolle milieuverdragen beschouwd, gegeven de bereikte reducties.

Naar verwachting zal de ozonlaag rond 2050 hersteld zijn, al zal het herstel van het gat boven Antarctica meer tijd vragen (± 2065). Toch moet er nog veel gebeuren om die verwachting waar te maken.

Toelichting:

De prestaties 2006 waren in hoofdzaak gericht op twee centrale uitdagingen voor de internationale gemeenschap:

• De laatste stappen van de totale uitfasering door ontwikkelde landen.

• De implementatie en de naleving door ontwikkelingslanden van hun steeds strenger wordende uitfaseringsverplichtingen.

Deze twee uitdagingen waren dan ook de rode draad in de agenda en onderhandelingen van de 18e Bijeenkomst der Partijen onder het Montreal Protocol (MOP 18), welke is voorafgegaan door de 26e Open Ended Working Group (OEWG26). Nederland kan redelijk tevreden terugkijken op hetgeen tijdens deze MOP18 bereikt is. Een groot aantal door de EU ingediende voorstellen heeft geleid tot een besluit door de partijen bij het Montreal Protocol. Nederland heeft hierbij ingezet op minimalisering van de uitzonderingen voor CFK’s en methylbromide, ook voor de Europese lidstaten. Daarnaast heeft Nederland kunnen bijdragen aan praktische voorstellen voor de oplossing van nalevingproblemen ten aanzien van voorraadvorming van gereguleerde stoffen zonder daarbij de milieu-integriteit van het protocol in gevaar te brengen.

Daarnaast heeft Nederland een actieve bijdrage geleverd in Europees overleg onder het uitvoerend comité van Verordening 2037/2000. Dit heeft er onder meer toe geleid dat de kritische toepassing van methylbromide voor de behandeling van aardbeienplanten in Nederland in 2007 nog is goedgekeurd, maar in 2008 beëindigd wordt. Daarnaast zijn de resultaten van de review van eliminatiedata voor de kritische toepassing van halon besproken en een versnelling van de uitfasering van het gebruik van HCFK’s in de EU. Besluitvorming hierover vindt plaats in 2007.

Nederland heeft kunnen voldoen aan alle rapportageverplichtingen over de omvang van de consumptie, de productie en voorraden van gereguleerde stoffen. Deze waren naar tevredenheid van zowel het Ozon Secretariaat (productie, export en process agents) als de Europese Commissie (halon, methylbromide QPS en vernietiging/recycling & hergebruik). Nederland voldoet daarmee aan de afspraken in het Montreal Protocol evenals de verplichtingen onder de Verordening 2037/2000.

6.3.4 Beperken verzuring en grootschalige luchtverontreiniging

Doel

Doel is om verzuring en andere milieuschadelijke emissies door de industrie, het verkeer en de binnenvaart te beperken.

Doelbereiking 2006

In de «NEC-rapportage 2006», die op 27 november 2006 aan de Tweede Kamer is aangeboden, is gesteld, dat met het huidige vastgestelde beleid èn het pijplijnbeleid de tussendoelen voor 2010 voor verzuring en grootschalige luchtverontreiniging net wel of net niet worden gehaald (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 240, nr. 66). Zie ook de onderstaande tabel met effect-indicatoren.

Toelichting:

Het jaar 2006 heeft in het teken gestaan van de onderhandelingen over de concept-Richtlijn Luchtkwaliteit. Er werd vanuit een goed gecoördineerde interdepartementale afstemming zeer actief gelobbyed. Ook werden bijna alle lidstaten bezocht en zijn er zowel op ambtelijk als op politiek niveau contacten onderhouden met de Europese Commissie en met het Europarlement.

Dit alles leverde een aantal voor Nederland gunstige wijzigingen in de concept-Richtlijn op. Zo werd de aftrek van zeezout opgenomen in de Richtlijn, worden de monitoringseisen aangepast en geharmoniseerd, is het toepasbaarheidsbeginsel (overal op het grondgebied) iets versoepeld door minder te hoeven monitoren, is het stand-still-beginsel (milieukwaliteit niet verder verslechteren) zodanig aangepast dat onze salderingsaanpak mogelijk blijft en is de grenswaarde PM2,5 omgezet in een streefwaarde. Helaas is het Nederland niet gelukt voldoende uitstel te krijgen om de normen ook daadwerkelijk tijdig te kunnen halen. Ook vindt Nederland dat de lijn tussen de opgelegde normen voor de lidstaten en de Europese instrumenten die de Commissie beschikbaar moet stellen (het «bronbeleid») onvoldoende hard in de Richtlijn is opgenomen. Nederland heeft er tot het eind toe op aangedrongen dit uitstel met 1 à 2 jaar extra te verlengen.

Dit heeft ertoe geleid dat de Milieuraad van oktober 2006 zich heeft uitgesproken voor de concept-Richtlijn, waarbij Nederland heeft aangegeven deze Richtlijn op onderdelen (namelijk de hoogte van de norm in relatie tot het mogelijke uitstel) niet te kunnen aanvaarden.

In 2007 zal de 2e lezing met het Europees Parlement plaatsvinden. De Nederlandse inzet zal erop gericht zijn via deze lijn alsnog een versoepeling van de uitstelregeling te bereiken en zo mogelijk de lijn met bronbeleid hard in de Richtlijn op te nemen.

In november is het nationale luchtkwaliteitsperspectief (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 175, nr. 22) naar de Kamer en naar de Europese Commissie gezonden. Hierin is een actuele stand van zaken gegeven over de mate waarin Nederland aan de eisen voor luchtkwaliteit kan voldoen. Conclusie is dat in 2005 nog niet overal aan deze eisen kon worden voldaan.

Met de evaluaties van de UN-ECE-protocollen is in 2006 een begin gemaakt. Oorzaak hiervan ligt bij de ECE; het voorbereidende werk kostte daar meer tijd. Vanuit Nederland is wel gewerkt aan het actualiseren van de desbetreffende dossiers. De evaluatie zal nu in 2007 plaatsvinden en naar verwachting in 2008 worden afgerond.

NB: Bepaalde maatregelen die genomen worden ter uitvoering van de Beleidsnota Verkeersemissies en die genoemd worden bij operationeel doel 8.3.4 – Bevorderen van duurzame mobiliteit (zie aldaar), dragen tevens bij aan de beperking van verzuring en grootschalige luchtverontreiniging.

Indicatoren voor mate van doelbereik voor verzuring en grootschalige luchtverontreiniging

* Dit is excl. de aftrek van «cycle bypassing», groot ca. 10 Kton Bron: «NEC-rapportage 2006», d.d. 27 november 2006

Voor de middellange termijn (2010) zijn tussendoelen vastgesteld voor luchtkwaliteit en emissies. De NEC-plafonds SO₂ en NO_x worden volgens de NEC-rapportage met het huidige vastgestelde beleid èn het pijplijnbeleid net wel of net niet gehaald. Veel zal afhangen van de uitvoering van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Met meeneming van alle nieuwe ontwikkelingen lijken ook deze plafonds in 2010 te kunnen worden gerealiseerd. Er blijven zorgen over het behalen van de plafonds voor NO_x. Er worden enkele aanvullende maatregelen geïnventariseerd, waarover een nieuw kabinet in 2007 moet beslissen. Hierover is aan de Tweede Kamer gerapporteerd (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 240, nr. 66).

In de zomer van 2006 zijn de emissiegegevens van verzurende en luchtverontreinigende stoffen voor 2004 definitief vastgesteld door het Milieu en het Natuurplanbureau (MNP). Deze gegevens zijn opgenomen in tabel 6.4 van de begroting 2006. In het voorjaar van 2007 zijn nog geen nieuwe emissiegegevens over 2005 (en 2006) beschikbaar. Daarom is de tabel met gerealiseerde emissies (van 1980 t/m 2004) uit de begroting niet opnieuw in het jaarverslag 2006 opgenomen.

6.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Artikel 7. Verbeteren milieukwaliteit van water en bodem

7.1. Algemene beleidsdoelstelling

Doel is om de verbetering van de milieukwaliteit van water en bodem te bevorderen, alsmede om een duurzame milieukwaliteit van het bodem- en watersysteem te realiseren. En om in samenhang daarmee:

• Gebiedsspecifieke rijksmilieudoelen te realiseren.

• Een ecologisch duurzame landbouw te realiseren.

• Een optimale waterketen veilig te stellen.

• Een verantwoord gebruik van de bodem te garanderen.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Verbeteren milieukwaliteit bodem.

• Saneren van verontreinigde bodems.

• Verbeteren milieukwaliteit water.

• Bevorderen gebiedsspecifieke milieumaatregelen in het landelijk gebied.

• Bevorderen van duurzame landbouw.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

In 2006 zijn stappen gezet in de verduurzaming van het gebruik van het bodem- en watersysteem. Het bereiken van de vereiste ecologische situatie kent een tijdshorizon van decennia (zie Milieubalans 2006 van het MNP). De belangrijkste resultaten in 2006 zijn samengevat onder de operationele doelstellingen.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van voldoende maatschappelijk draagvlak in binnen- en buitenland voor de noodzakelijke milieumaatregelen en de daarmee samenhangende gedragswijzigingen van burgers, bedrijven en instellingen. Het maatschappelijk draagvlak wisselt van dossier tot dossier. In het algemeen geldt dat aanscherpingen van de milieusuccessen, die tot kostenstijgingen leiden, op de nodige maatschappelijke weerstand stuiten.

7.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Saneren van verontreinigde bodems

De overschrijding van ca. € 27,7 mln op dit instrument heeft meerdere oorzaken. De belangrijkste worden hieronder vermeld.

Bij de eerste suppletore begroting 2006 is structureel € 5 mln overgeheveld van het provinciefonds (onderdeel BZK) naar VROM i.v.m. de verschuiving van apparaatskosten bodemsanering van provincies naar gemeenten. Sommige taken die voorheen door provincies werden verricht zijn door de rechtstreeks betrokken gemeenten overgenomen. Daarom wordt budget van het provinciefonds aan de VROM-begroting toegevoegd en daarna toegekend aan de desbetreffende gemeenten conform de in 2000 gemaakte afspraken.

Voor de sanering van asbestwegen is bij eerste suppletore begroting € 1,2 mln naar artikel 9 overgeboekt. Bij eerste suppletore begroting is tevens € 1,3 mln afgeboekt i.v.m. een taakstelling inkopen en aanbesteden. Voorts zijn in 2005 in het kader van de uitvoering van het kostenverhaal jegens particulieren, bedrijven en gemeenten ontvangsten verkregen voor een totaalbedrag van € 3,7 mln. Dit bedrag is bij de eerste suppletore begroting 2006 weer toegevoegd aan het uitgavenbudget voor bodemsanering.

Bij tweede suppletore begroting is als gevolg van eindafrekeningen van bodemsaneringsprogramma’s van 20 012006 € 20 mln ontvangen van het bevoegd gezag. Deze middelen zijn toegevoegd aan het uitgavenbudget. Gelijkertijd is € 5 mln op dit instrument ingeboekt als onderdeel van een VROM-brede ramingsbijstelling van € 18 mln. Verder is € 2,7 mln toegevoegd vanuit artikel 8 in verband met het project Hollandsche IJssel.

De subsidieregeling voor bodemsanering bij bedrijven is iets succesvoller gebleken dan oorspronkelijk verwacht. Bij deze regeling heeft een overschrijding plaatsgevonden van ruim € 3 mln.

Bevorderen gebiedsspecifieke milieumaatregelen in het landelijke gebied

De onderschrijding van ca. € 5,7 mln op dit instrument heeft te maken met een overboeking naar LNV m.b.t. de uitvoering van het gebiedenbeleid.

Bevorderen van duurzame landbouw

De onderschrijding van ca. € 2,6 mln op dit instrument bestaat uit het beschikbaar stellen van budget ten behoeve van schadevergoedingen van € 1 mln naar aanleiding van de interimwet ammoniak veehouderij en ca. € 1,5 mln FES-middelen die wordt doorgeschoven naar 2007 ten behoeve van het stimuleren van luchtwassers.

7.3. Operationele doelstellingen

7.3.1 Verbeteren milieukwaliteit bodem

Doel

Doel is de chemische, fysische en biologische bodemkwaliteit te realiseren, die vereist is voor een optimale benutting van de kansen van het bodemsysteem. Dat wil zeggen geen nadelige effecten meer van handelingen op de bodem en «de juiste functie op de juiste plek» om onnodige beheerskosten en functieverlies van de bodem te voorkomen.

Voorts is het doel nieuwe verontreinigingen en aantastingen van het bodemsysteem «zoveel als redelijkerwijs mogelijk» te voorkomen.

Tenslotte is het doel de gebruiksmogelijkheden van de al verontreinigde (water)bodems te optimaliseren. Daarbij is essentieel dat de gewenste bodemkwaliteit bestuurlijk wordt vastgesteld.

Doelbereiking 2006

Bij de uitwerking van de beleidsbrief Bodem is afgesproken een bodeminformatiesysteem op te bouwen, waarmee zowel op landelijk als lokaal niveau sturing kan worden gegeven aan bodembeheer. Dit systeem dient op termijn volledig inzicht te geven in de actuele kwaliteit van de bodem. Ook wordt gewerkt aan een landelijk digitaal bodemkwaliteitskaartsysteem waarop de vorderingen in de actuele bodemkwaliteit worden weergegeven. In het Besluit bodemkwaliteit is een overzicht opgenomen van bodemfuncties en de daarbij behorende gewenste kwaliteit. Met het bodeminformatiesysteem, de landelijke bodemkwaliteitskaart en het overzicht van bodemfuncties met bijbehorende bodemkwaliteit wordt voor het bevoegd gezag de basis gelegd om de gewenste bodemkwaliteit veilig te stellen en de actuele bodemkwaliteit te verbeteren.

7.3.2 Saneren van verontreinigde bodems

Doel

Doel is gezondheidsrisico’s weg te nemen of te beheersen en om te voorkomen dat gebruiksbeperkingen moeten worden opgelegd, met als twee concrete doelstellingen:

1) Uiterlijk in 2015 moet in alle gevallen waar op basis van huidig gebruik de bodem niet voldoet aan de voor feitelijk gebruik gestelde normen met een noodzakelijke sanering zijn begonnen.

2) Uiterlijk tot in het jaar 2030 draagt het Rijk bij aan de financiering van saneringen die noodzakelijk zijn om gewenst gebruik mogelijk te maken.

Doelbereiking 2006

In 2006 is voortgang geboekt in de uitvoering van de meerjarenprogramma’s bodemsanering door de bevoegd gezag. In het Jaarverslag bodemsanering 2006 is aan de Tweede Kamer verantwoording afgelegd in termen van «bodemsaneringsprestatie-eenheden (Bpe’s)» (combinatie van aantal m³ en m² eenheden gesaneerde verontreinigde bodem). In verband met het tijdstip waarop de gegevens over 2006 beschikbaar zijn (maart/april 2007) is het niet mogelijk om deze informatie in de VROM beleidsverantwoording 2006 op te nemen. De «Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) Bodemsanering» is op 5 december 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 015, nr. 12). In deze studie wordt een analyse gepresenteerd van de maatschappelijke kosten en baten verbonden aan de uitvoering van bodemsaneringsprojecten. Op 18 januari 2007 is een rectificatie aan de Kamer gestuurd in verband met foutieve bewerkingen die in het basismateriaal waren opgenomen (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 015, nr. 13) alsmede een reactie op de herziene MKBA (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 015, nr. 14).

Bron: RIVM (stand 30/1/2007)

Bron: RIVM (stand 30/1/2007)

Toelichting

Bij de indicator «informatie-inwinningen bij onroerend goed transacties» is op basis van aannames berekend wat het gerealiseerde percentage is. De realisatie van 15% blijft achter bij de verwachting, omdat producten van marktpartijen in 2006 nog niet werden aangeboden en ook nog niet alle overheden meedoen met het bodemloket.

Bij de indicator «aantal geregistreerde gebruikershandleiding beheer en herstel bodemkwaliteit» is opgenomen het aantal afzonderlijke bezoekers van de site waarop de handleiding kan worden geconsulteerd. Besloten is om geen registratieprotocol bij de site te hanteren om daarmee het gebruik zo laagdrempelig mogelijk te houden. Bij de indicatoren «onderzoeken bodemsanering» en «bodemsaneringen» kan de conclusie getrokken worden, dat de uitvoering van onderzoeken en het plegen van saneringen over het algemeen op schema liggen. Wel is er hier en daar sprake van schuiven tussen categorieën. Bijvoorbeeld bij «nadere onderzoeken» treedt er een verschuiving op van nader onderzoek in stedelijk gebied naar nader onderzoek in landelijk gebied. Realisatie van deze twee categorieën samen (231) sluit aan op de raming (230). In de toename van het aantal saneringen (ten opzichte van de planning) wordt onder andere het effect van het Besluit Uniforme Saneringen zichtbaar. Hier zal in het komende jaarverslag Bodemsanering 2006 nader op in worden gegaan.

7.3.3 Verbeteren milieukwaliteit water

Doel

Doel is om de milieukwaliteit van het water te verbeteren, benaderd vanuit de facetten watersysteem en watergebruik:

Watersysteem

Om de milieukwaliteit van water voor nu en in de toekomst te kunnen waarborgen, is het noodzakelijk dat de gewenste kwaliteit (algemeen of passend bij de functie) van het water bestuurlijk wordt vastgelegd. De vast te stellen doelen vloeien voort uit Europese waterrichtlijnen (Kaderrichtlijn Water, Grondwaterrichtlijn, Richtlijn Prioritaire Stoffen, Zwemwaterrichtlijn). De doelstelingen bestaan uit biologische, fysische, chemische en bacteriologische componenten. Tevens moet verontreiniging van het water en ontstaan van afvalwater zo veel als redelijkerwijs mogelijk worden voorkomen.

Watergebruik

Om voor het watergebruik een duurzame veiligstelling van een optimale waterketen (de drinkwater- en industriewatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering) op een transparante wijze te waarborgen tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Daarbij dienen de publieke belangen (gezondheid, milieu en bescherming gebonden klanten) eveneens goed te zijn gewaarborgd.

Doelbereiking 2006

Het proces van doelformulering voor de Kaderrichtlijn water en aanverwante richtlijnen is momenteel in volle gang. In 2007 moet dit zover zijn gevorderd, dat juridische verankering in ontwerp mogelijk is. Peiljaren voor de doelstellingen zijn 2015 en 2027. De Decembernota 2006 van VenW (bijlage bij Kamerstukken II, 2006–2007, 27 625, nr. 80) geeft hierover uitgebreide informatie.

Het afgelopen jaar zijn op het gebied van de samenwerking in de waterketen landelijk vele initiatieven van de grond gekomen c.q. verder uitgewerkt. Er kunnen geen kwantitatieve uitspraken worden gedaan over de mate waarin deze aan de doelbereiking hebben bijgedragen. In overleg met de betrokken partijen (IPO, VNG, Unie van Waterschappen en Vereniging van Exploitanten van Waterleidingbedrijven in Nederland (VEWIN)) wordt een monitoringmethodiek ontwikkeld waarmee dit beter mogelijk wordt.

Overleg met de waterleidingbedrijven heeft de basis gelegd om in 2007 te komen tot nadere regulering van de tarieven.

7.3.4 Bevorderen gebiedsspecifieke milieumaatregelen in het landelijk gebied

Doel

Doel is de vereiste milieucondities voor de Ecologische Hoofdstructuur en de waterwingebieden te realiseren. Daarnaast is het doel de gewenste milieukwaliteit met betrekking tot geluid-, stank- en lichthinder in het landelijk gebied te realiseren. Tenslotte is het doel het gewenste gebruik van biodiversiteit buiten de EHS te behouden ofwel te verkrijgen.

Doelbereiking 2006

De prestatie-indicatoren, basiswaarden en streefwaarden worden tot nu toe veelal op landelijk schaalniveau geformuleerd en zijn terug te vinden in onder andere de jaarlijkse Milieubalans van het MNP en de MNP-website Milieu- en Natuurcompendium.

In het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) zijn voor de periode 2007–2013 met de provincies prestatieafspraken gemaakt (zie Kamerstukken II, 2006–2007, 29 576, nr. 30). VROM investeert in het ILG op de volgende onderwerpen: milieukwaliteit voor EHS/VHR, duurzaam ondernemen en duurzaam bodemgebruik.

Milieukwaliteit Ecologische Hoofdstructuur (EHS)/Vogelhabitat Richtlijn (VHR)

Voor het bereiken van de gewenste milieukwaliteit in EHS- en VHR-gebieden heeft VROM ongeveer € 60 mln ter beschikking gesteld voor de komende zeven jaar. Naast VROM zetten ook LNV en VenW middelen in voor dit doel. Totale rijksbijdrage voor dit doel is ongeveer € 200 mln. Het bereiken van de gewenste milieukwaliteit in de VHR-gebieden heeft prioriteit. De rijksmiddelen worden voor het overgrote deel (ongeveer 80%) ingezet voor het herstellen van verdroogde gebieden. Verdroging wordt als belangrijkste milieuprobleem gezien, dat vraagt om een gebiedsgerichte aanpak. De beschikbare rijksmiddelen zijn naar rato van omvang van de verdrogingsproblematiek aan de provincies toebedeeld. De verdrogingsgelden worden ingezet in een prioriteitenlijst verdroogde gebieden, die in de loop van 2007 bestuurlijk door rijk en provincies zal worden vastgesteld. Met de rijks- en overige financiële middelen (de rijksbijdrage is bedoeld als een 50%-bijdrage in de kosten, de rest wordt dus door de provincies en overige partijen bijgedragen, waardoor ongeveer € 320 mln wordt ingezet) wordt in de planperiode ca. 67 000 ha verdroogd gebied (variërend van 50 tot 100%) hersteld, waarvan 46 000 ha. VHR en 20 000 ha. EHS (met Gelderland is er nog geen overeenstemming over de prestaties op dit onderdeel, waardoor de hectaren verdroogd gebied in Gelderland nog niet zijn meegeteld).

Duurzaam ondernemen

Doel van dit onderdeel van het ILG is het bevorderen van een duurzame productie door de land- en tuinbouw door vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen, sluiten van mineralen-kringlopen, bevorderen duurzaam bodemgebruik, gebruik van duurzaam geproduceerde grondstoffen, hergebruik van reststoffen, bijdragen aan vergroening van de economie (biobased economy). Voor dit doel is € 10 mln beschikbaar gesteld door VROM voor de eerste ILG-planperiode. De middelen zijn gelijkelijk verdeeld over de provincies (elk € 830 000). Ook in dit geval geldt weer een 50%-bijdrage van het rijk. Met de provincies is afgesproken dat zij voor dit geld pilots duurzame productie, waaronder duurzaam gebruik agrobiodiversiteit (bijvoorbeeld functionele akkerranden) en duurzaam bodemgebruik in de landbouw (bijvoorbeeld stimulering bodemleven), gaan uitvoeren. De pilots zijn bedoeld om praktijkervaring op te doen (succes- en faalfactoren in beeld krijgen), om ze bij positieve ervaringen te gebruiken als stimulerende voorbeeldprojecten om elders na te doen volgen en om te bepalen op welke wijze het beleid moet worden ingericht om projecten/initiatieven op het vlak van duurzaam ondernemen te stimuleren. Provincies hebben aangegeven meer dan 40 pilots in de komende planperiode te willen uitvoeren. De projectvoorstellen voor de pilots worden eerst nog aan het rijk voorgelegd om ze te toetsen op onder andere innovativiteit en landelijke spreiding.

Duurzaam bodemgebruik

Doel van het beleid op het terrein van duurzaam bodemgebruik is dat de (gebruiks)waarde van de bodem behouden moet blijven of moet worden hersteld. Het bodemgebruik en de (water)bodemkwaliteit dienen daartoe (beter) op elkaar te worden afgestemd. Realisatie vindt plaats binnen de kaders van o.a. de Beleidsbrief bodem en de Kaderrichtlijn water. Als resultaat geldt een duurzaam bodemgebruik volgens door de provincies te formuleren bodemambities. Voor het bereiken van het gestelde doel moeten alle provincies uiterlijk in 2009 over een bodemvisie beschikken (met geformuleerde bodemambities) én moeten ze een bodeminformatiesysteem operationeel hebben. Voor dit doel is middels het ILG voor elke provincie een rijksbijdrage toegezegd van € 450 000 (in totaal € 5,4 mln door VROM, ook weer als een 50%-bijdrage). De provincies kunnen deze bijdrage gebruiken voor het opstellen van hun bodemvisie. Daarnaast is met de provincies overeengekomen dat zij voor dit geld ongeveer 40 pilots uitvoeren in de komende tijd, gericht op het gebruik en beschikbaar komen van bodeminformatie in landbouwgebieden en in gebieden voor natuurontwikkeling.

7.3.5 Bevorderen van duurzame landbouw

Doel

Doel is om een ecologisch duurzaam gebruik en beheer van bodem, water, lucht en overige natuurlijke hulpbronnen door de agrarische sector te bevorderen, met een «juiste» ruimtelijke inpassing in het landelijk gebied en een goede kwaliteit van de leefomgeving.

Doelbereiking 2006

Resultaten in de zin van een gekwantificeerd inzicht in de bereikte milieukwaliteit op lokaal niveau zijn eerst op langere termijn te leveren. Daarvoor is het nodig om de bestaande monitorsystemen te verfijnen. Bovendien moeten de kwaliteitsdoelstellingen voor de gewenste functies nog worden geformuleerd op provinciaal niveau. De provincies zijn hiermee in 2005 gestart met het oog op de eerste ILG-Bestuursovereenkomsten 2007–2013 en de implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijnen.

Bestrijdingsmiddelenbeleid

Uit de door het Milieu- en Natuur planbureau uitgevoerde beleidsevaluatie blijkt dat de milieubelasting door gewasbeschermingsmiddelen is gedaald met 86%. Daarmee is de tussendoelstelling voor 2005, 75%, gerealiseerd. De einddoelstelling voor 2010 bedraagt een vermindering van de milieubelasting met 95% t.o.v. 1998.

Mineralenbeleid

Sinds 1985 is de binnenlandse belasting van stikstof afgenomen met circa 30% (Decembernota 2005) tot 45% (Nederlandse OSPAR-rapportage 2005). Er zijn in 2006 geen aanvullende gegevens beschikbaar gekomen. Doel blijft het op zo kort mogelijke termijn alsnog realiseren van de 50% emissiereductie doelstelling. In OSPAR-verband is afgesproken de emissies met 50% t.o.v. 1985 terug te dringen. Hierbij is niet duidelijk gemaakt of het gaat om de emissies naar het mariene milieu (waar OSPAR feitelijk over gaat) dan wel de emissies naar het totale (inclusief zoete) oppervlaktewater. Dat laatste wordt gangbaar aangenomen. De spreiding in percentages geeft de onduidelijkheid aan op welke wijze de doelstelling moet worden getoetst. Deze bandbreedte wordt met name bepaald door verschillende berekeningsmethoden en aannames daarbij, met name bij de berekening van de (gerealiseerde reducties van) diffuse bronnen. De afname is met name een gevolg van emissiereducties door de industrie en de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s). Ondanks de sterke daling van de stikstofoverschotten in de landbouw sinds 1985, is de diffuse belasting door de landbouw van het oppervlaktewater met stikstof met minder dan 10% verminderd.

In het kader van het derde nitraatactieprogramma zijn met ingang van 2006 aanvullende regels van kracht geworden voor het gebruik van meststoffen (onder meer langs waterlopen) en het vernietigen van grasland.

7.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Artikel 8. Verbeteren van de milieukwaliteit in de bebouwde omgeving

8.1. Algemene beleidsdoelstelling

De lokale luchtkwaliteit verbeteren en de overlast door geluid verminderen en voorkomen, met bijzondere aandacht voor het verkeer.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Geïntegreerd milieubeleid voor andere overheden.

• Verbeteren van de lokale luchtkwaliteit.

• Verminderen van geluidhinder.

• Bevorderen van duurzame mobiliteit.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Veel inspanningen zijn gericht geweest op het verbeteren van de luchtkwaliteit en op het invoeren van nieuwe wetgeving op het terrein van luchtkwaliteit en geluidhinder. Op basis van de onder de operationele doelstellingen opgenomen geleverde prestaties is de conclusie, dat er in 2006 een verdere bijdrage is geleverd aan het voorkomen en oplossen van lokale milieuproblemen. Zie ook de uitkomsten 2006 bij de lucht- en geluidindicatoren in de tabellen 8.3.2 en 8.3.3.

Succesfactoren

De samenwerking met gemeenten en samenwerkingsverbanden is over het algemeen goed verlopen. Adequate normstelling in EU- of UN/ECE-verband voor voertuigen verloopt moeizamer; dat bemoeilijkt het voor Nederland om aan de normstelling voor luchtkwaliteit te voldoen.

8.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Geïntegreerd milieubeleid voor andere overheden

Bij dit instrument wordt de overschrijding van ruim € 39 mln voor het overgrote deel bepaald door een mutatie die bij de eerste suppletore begroting 2006 heeft plaatsgevonden. Met deze mutatie is ca. € 38,3 mln aan de VROM-begroting toegevoegd vanuit het FES ten behoeve van luchtkwaliteit (maatregelen als roetfilters, retrofit roetfilters en schone vuilniswagens).

8.3. Operationele doelstellingen

8.3.1 Geïntegreerd milieubeleid voor andere overheden

Doel

De belangrijkste doelstelling van het geïntegreerd milieubeleid voor andere overheden is condities te creëren waarbinnen andere overheden een integraal en gecoördineerd milieubeleid kunnen vormgeven om zodoende een goede milieukwaliteit in de bebouwde omgeving gebiedsgericht te kunnen realiseren en in stand te houden.

Doelbereiking 2006

Er zijn goede resultaten bereikt om de andere overheden in staat te stellen een geïntegreerd milieubeleid te kunnen voeren. De convenanten inzake de tweede periode van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV2) lopen tot 2010. In 2006 is de vormgeving van de derde periode van ISV voorbereid. Een eerste aanzet hiertoe is op 1 november 2006 aan de Tweede Kamer toegezonden (bijlage bij Kamerstukken II, 2006–2007, 30 128, nr. 12).

De Interimwet stad en milieubenadering is op 1 februari 2006 in werking getreden, maar is nog niet in de praktijk toegepast (er is dus nog geen «stap 3 besluit» genomen). De provincies zijn in de nieuwe wet verantwoordelijk voor de begeleiding van de gemeenten en de goedkeuring van «stap 3 besluiten»; op verzoek vindt zo nodig ondersteuning door het rijk plaats.

Het kabinet heeft in het voorjaar van 2006 besloten dat er in principe geen nieuwe toetsen voor ruimtelijke plannen geïntroduceerd worden en dat er een digitaal handboek omgevingstoetsen wordt ontwikkeld, waarbij zoveel mogelijk wordt voorgesorteerd op het streven naar een integrale omgevingstoets. Doel van het handboek is gemeenten een praktische handreiking te bieden voor bundeling van de diverse toetsen in één omgevingsrapportage. Ervaringen met het handboek moeten een opstap bieden naar het streven om te komen tot één integrale omgevingstoets. Aan het verder vormgeven van één integrale omgevingstoets wordt in 2007 verder gewerkt.

8.3.2 Verbeteren van de lokale luchtkwaliteit

Doel

Doel is om de luchtkwaliteit te verbeteren teneinde een bijdrage te leveren aan de verbetering van de gezondheidssituatie en voor het doorgang laten vinden van ruimtelijkee en infrastructuurplannen. Bij dit doel gaat het om het verbeteren van luchtkwaliteit in algemene zin. Bij het doel 8.3.4 (bevorderen van duurzame mobiliteit) gaat het om specifieke maatregelen gericht op het terugdringen van uitstoot door het verkeer.

Doelbereiking 2006

In 2006 zijn grote stappen gemaakt in het aanpassen van wet- en regelgeving op het gebied van luchtkwaliteit. In 2007 zal de nieuwe wetgeving worden geïmplementeerd. Voorts zijn in 2006 financiële middelen aan gemeenten, regio’s en provincies beschikbaar gesteld om de lokale luchtkwaliteitsknelpunten aan te pakken. De milieu-effecten van het beleid zullen geleidelijk zichtbaar worden. Bij de tabel 8.3.1 worden de luchtkwaliteitsnormen en realisaties 2005 toegelicht. Betrouwbare actuelere effectgegevens zijn momenteel nog niet voorhanden; de Milieubalans 2007 zal een nieuw ijkpunt bieden.

Effect-indicatoren voor mate van doelbereik voor luchtkwaliteit

Voor de luchtkwaliteit van NO₂ en fijnstof zijn concentratie-eisen vastgesteld: NO₂: jaargemiddeld 40 microgram/m³ en PM10 jaargemiddeld 40 microgram/m³, daggemiddeld 50 microgram/m³. Deze norm mag max. 35 dagen per jaar overschreden worden (2005). De nieuwe Richtlijn zal naar verwachting eind 2007 in werking treden en bevat max. 3 tot 5 jaar uitstel voor PM10 en NO₂, en een nieuwe norm voor PM2,5 (25 μg/m³) vanaf 2010 als streefwaarde, vanaf 2015 als grenswaarde, zie onderstaande tabel.

Toelichting:

In 2006 is de balans opgemaakt wat betreft de luchtkwaliteit in 2005. Metingen in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit laten zien dat de luchtkwaliteit ten aanzien van NO₂ en PM10 in 2005 licht is verbeterd ten opzichte van 2004. Gemeenten en provincies hebben daarnaast op basis van modelberekeningen tevens gerapporteerd over de luchtkwaliteit gedurende het jaar 2005. De grenswaarden voor PM10 (zowel op dag- als jaarbasis) worden lokaal nog steeds op diverse plaatsen in Nederland overschreden, ook al is het aantal locaties in 2005 kleiner geworden dan in 2004. Lokale bronnen, zowel wegen als inrichtingen, leiden lokaal tot de normoverschrijding. Voor NO₂ overschrijdt de jaargemiddelde concentratie zowel de plandrempel (peildatum 2005) als de grenswaarde waar in 2010 aan dient te worden voldaan. Dit is voornamelijk het geval langs drukke wegen in stedelijk gebied.

8.3.3 Verminderen van geluidhinder

Doel

Het voorkomen en verminderen van kansen op gezondheidsschade als gevolg van overmatige geluidsniveaus.

Doelbereiking 2006

Zoals uit de tabel «voortgang sanering verkeerslawaai» blijkt is er vooruitgang geboekt in het doorvoeren van geluidswerende maatregelen. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan het voorkomen van kansen op gezondheidsschade als gevolg van overmatige geluidsniveaus. Ook op het terrein van de regelgeving is vooruitgang geboekt, zodat het juridisch instrumentarium in 2007 kan worden gemoderniseerd.

Bron: Bureau Sanering Verkeerslawaai

Toelichting:

Het totaal aantal woningen dat eind 2006 daadwerkelijk in voorbereiding en uitvoering is, verschilt weinig van het geprognotiseerde aantal. Wel heeft er een verschuiving plaatsgevonden tussen voorbereiding en uitvoering. Er blijken meer woningen in voorbereiding te zijn dan gedacht maar minder in uitvoering. Het grotere aantal woningen in voorbereiding per einde 2006 wordt verklaard doordat een aantal andere projecten in voorbereiding is genomen dan oorspronkelijk voorzien. Het aantal betrokken woningen is bij deze projecten groter dan bij de oorspronkelijk verwachte projecten.

Het lagere aantal woningen in uitvoering per ultimo 2006 wordt door twee factoren verklaard:

• Andere projecten met minder woningen dan bij de oorspronkelijk in de planning opgenomen projecten;

• Minder betrokken woningen bij geplande projecten dan oorspronkelijk verwacht (voorbeeld hiervan is een project in Wierden waarbij 445 minder woningen betrokken zijn dan verwacht werd toen het project in voorbereiding was).

Het aantal afgehandelde woningen in 2006 is lager dan geraamd, omdat eind 2005 al veel meer woningen waren afgehandeld dan geprognotiseerd. Voornamelijk bij het project Amsterdam (5 314 woningen) was dit het geval.

8.3.4 Bevorderen van duurzame mobiliteit

Doel

Het wegnemen van schadelijke gezondheidseffecten en het voorkomen dat toekomstige generaties met de milieugevolgen van mobiliteit worden opgezadeld. Dat impliceert met name dat de emissies door verkeer teruggebracht worden tot op het «no-effect level», oftewel het schoon, stil en zuinig maken van het verkeer.

Doelbereiking 2006

2006 is voor het verkeersbeleid een belangrijk jaar geweest. Er is intensief samengewerkt met alle relevante maatschappelijke partijen om snel maatregelen in uitvoering te brengen die een bijdrage leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit in Nederland. Er is intensief overleg gevoerd met andere landen om zoveel mogelijk gezamenlijk en in Europees verband op te trekken om verbeteringen zo breed mogelijk ingevoerd te krijgen. De druk op de verbetering van de luchtkwaliteit in Nederland heeft ertoe geleid dat Nederland een voortrekkersrol gekregen heeft op tal van verkeersdossiers. Ook op het gebied van biobrandstoffen heeft Nederland met haar verplichtstelling, de nieuwe innovatieregeling en de discussie over duurzaamheid een inhaalslag gemaakt, waardoor Nederland zich hier nu mag rekenen tot de trendsetters van Europa.

Korte termijn doelen

In 2006 zijn 4 nieuwe subsidieregelingen in gang gezet, gericht op het verminderen van de roet- en NO_x-uitstoot van dieselauto’s: roetfilters bij nieuwe taxi’s en bestelbusjes, roetfilters bij bestaande personenauto’s en bestaande vrachtauto’s, nieuwe Euro-5 vrachtwagens en bussen (omzetting van een fiscale regeling). In het kader van het Kyoto-protocol is naast de bestaande CO₂-differentiatie in de BPM en de stimulering van hybride voertuigen het bijmengen van biobrandstoffen met een oplopend percentage van 2% in 2007 tot 5,75% in 2010 verplicht gesteld. Daarnaast is een subsidieregeling in het leven geroepen om Nederlandse bedrijven te stimuleren om te investeren in biobrandstoffen met een gunstiger CO₂-beeld om daarmee een eerste belangrijke stap te zetten in de verduurzaming van de biobrandstoffen. In interdepartementaal verband is samen met marktpartijen en NGO’s gewerkt aan het tot stand brengen van duurzaamheidscriteria, die in het beleid vervolgens verder vorm moeten gaan krijgen.

Lange termijn doelen

In de besprekingen rondom de Euro-5 en Euro-6 richtlijn voor personenauto’s heeft Nederland bij de EU aangedrongen op strenge normen, snelle inwerkingtreding en vooral het opnemen van een (toekomstige) Euro-6 norm. Dit is succesvol. De richtlijnen en de eisen aan SUV’s hadden wat Nederland betreft vroeger in moeten gaan, maar Nederland heeft haar voorstellen voor PM10 in Euro-5 en NO_x in Euro-6 uiteindelijk zien overgenomen worden door heel Europa. Het opnemen van een Euro-6 norm is een grote verworvenheid omdat er dan dieselvoertuigen op de markt komen die heel lage NO_x- en fijnstofemissies hebben. Naar verwachting zal dit een krachtige stimulans vormen voor de auto-industrie om vooruit te kijken en wellicht ook vooruit te gaan lopen.

Nederland is samen met Engeland en sinds kort ook met Duitsland actief om in de EU gehoor te krijgen voor de duurzaamheidsaspecten van biobrandstoffen. Naar verwachting zal de EC in haar toekomstige regelgeving daar vorm aan geven. VROM is samen met EZ gestart om te bezien wat de mogelijkheden zijn om duurzaamheidsaspecten in wet- en regelgeving vorm te geven of in andere beleidsinstrumenten.

Conclusie is dat het in 2006 opgestarte beleid zich in de opstartfase bevindt waarin nog niet het volledige potentieel werd behaald. Dit geldt in het bijzonder voor de gestarte subsidieregelingen. In 2007 komen de resultaten van het beleid verder op gang. De prestaties die in 2006 geleverd zijn, zijn alle noodzakelijke voorwaarden voor het bereiken van de lange termijn doelen.

8.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Het evaluatieonderzoek Schiphol is uitgevoerd. De uitkomsten zijn aan de Tweede Kamer voorgelegd (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 665, nr. 24) en gebruikt voor het kabinetsstandpunt Schiphol (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 665, nr. 28).

Artikel 9. Verminderen van risico’s van stoffen, afval, straling en ggo’s

9.1. Algemene doelstelling

De beheersing van risico’s voor mens en milieu bij het omgaan met stoffen, afvalstoffen, radioactieve straling en genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s), rekening houdend met sociale en economische factoren.

De algemene doelstelling is uitgewerkt in de volgende operationele doelstellingen:

• Veilig gebruik van chemische stoffen.

• Reductie van milieubelasting door afvalstoffen.

• Bescherming tegen straling.

• Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s).

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Met het realiseren van het grootste deel van de geplande prestaties is een belangrijke bijdrage geleverd aan het beheersen van de risico’s voor mens en milieu bij het omgaan met stoffen, afvalstoffen, (radioactieve) straling en ggo’s. Enkele belangrijke resultaten zijn:

• De nieuwe Europese verordening REACH is uitonderhandeld in 2006 (1e en 2e lezing).

• Bij de implementatie van de Annex II van de richtlijn storten is in 2006 belangrijke vooruitgang geboekt.

• Het convenant met Elektriciteits-Productiemaatschappij Zuid-Holland (EPZ) over het in bedrijf houden van de Kerncentrale Borssele tot uiterlijk 31 december 2033 is getekend.

• Het moderniseringstraject van het Besluit genetisch gemodificeerde organismen is in gang gezet.

Succesfactoren

Bij het behalen van de resultaten was medewerking van internationale organisaties van groot belang. Zo werd bijvoorbeeld REACH in EU-verband uitonderhandeld. Bij andere onderdelen was de betrokkenheid van het bedrijfsleven en van de burgers van essentieel belang. Denk hierbij aan overleggen met EPZ (voor het convenant), de verpakkingsindustrie (voor de opstelling van een impulsprogramma), de onderzoekswereld (voor het onderzoekprogramma EM-velden en Gezondheid) en de burger (voor milieu en gezondheid).

9.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

* Oud instrument dat na 2002 is komen te vervallen

Toelichting:

Reductie van milieubelasting door afvalstoffen

De overschrijding van ca. € 4,2 mln wordt veroorzaakt doordat de subsidies ten behoeve van dit instrument nog doorliepen terwijl tegelijkertijd een ramingsbijstelling van € 3 mln is ingevuld op dit instrument.

9.3. Operationele doelstellingen

9.3.1 Veilig gebruik van chemische stoffen

Doel

Doel is een situatie te realiseren waarin mens en milieu hooguit verwaarloosbare risico’s lopen als gevolg van de schadelijke effecten van stoffen en andere milieuagentia.

Doelbereiking 2006

Op het gebied van stoffen is het volgende bereikt in 2006. Door middel van een eindrapportage aan de Tweede Kamer is het actieprogramma Gezondheid en Milieu 2002–2006 afgerond (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 089, nr. 17). Het programma heeft de beleidsbasis gelegd voor de activiteiten die vanaf 2007 door de departementen worden uitgevoerd en die zijn gericht op het verminderen van milieurisico’s voor de mens en het zoveel mogelijk wegnemen van onrust over die risico’s. In concreto zal onder andere verder gewerkt worden aan de verbetering van de kwaliteit van het binnenmilieu. De aangekondigde activiteiten vallen onder de Nationale Aanpak Gezondheid en Milieu waarover regelmatig aan de Tweede Kamer zal worden gerapporteerd.

De nieuwe Europese verordening Registratie, autorisatie van Chemicaliën (REACH) is uitonderhandeld in 2006 (1e en 2e lezing) en zal op 1 juni 2007 in werking treden. De Nederlandse uitvoeringsorganisatie is op 1 januari 2007 operationeel. REACH heeft tot doel de risico’s van stoffen te beheersen en te beperken.

De emissies van een honderdtal prioritaire stoffen zijn gereduceerd met als gevolg dat de milieu-kwaliteit verbeterd is en dus de risico’s van deze stoffen voor mens en milieu gereduceerd zijn. De Tweede Kamer is door een rapportage hiervan op de hoogte gesteld (Kamerstukken II, 2006–2007, 27 801, nr. 47).

De sanering van de asbestwegen is voortgezet met het oog op het reduceren en wegnemen van de risico’s die deze wegen veroorzaken bij de mens.

9.3.2 Reductie van milieubelasting door afvalstoffen

Doel

Doel is de afvalstoffen zodanig te beheren dat de gevolgen voor het milieu aanvaardbaar zijn, is het streven erop gericht om lekvrij steeds minder afvalstoffen te beheren en te verwerken.

Doelbereiking 2006

In 2006 is veel capaciteit ingezet voor internationale ontwikkelingen. Zo is een inbreng geleverd bij het opstellen van en onderhandelen over conclusies van de Milieuraad over de in december 2005 door de Europese Commissie gepubliceerde «Thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling». Dit heeft geleid tot conclusies (reacties) van de Milieuraad (Nederland is lid van de Milieuraad en heeft ingestemd met die conclusies). Ook aan de lopende herziening van de Kaderrichtlijn afvalstoffen, waarvoor de Commissie ook in december 2005 een voorstel heeft gepubliceerd, wordt veel inbreng geleverd. Dit loopt nog ver door in 2007. Daarnaast zijn bijdragen geleverd aan de totstandkoming en publicatie van de Richtlijn batterijen en accu’s en de nieuwe EU-verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA).

Bij de implementatie van de Annex II van de Richtlijn storten is in 2006 een belangrijke stap gezet. Diverse technische aspecten zijn in samenwerking met andere overheden en het betrokken bedrijfsleven uitgewerkt en het besluit dat de annex implementeert, is in concept gereed.

Verder speelde de voorbereiding van het openen van de landsgrenzen voor verbranden als vorm van verwijderen. In oktober 2006 is geconcludeerd dat vooralsnog geen flankerende maatregelen worden genomen.

In 2006 is de derde wijziging van het Landelijk afvalbeheerplan (LAP) opgesteld en voor inspraak ter inzage gelegd. De Nota van aanpassing voor die derde wijziging is in november aan de Tweede Kamer aangeboden en de wijziging is aan de Europese Commissie gemeld.

Er is een start gemaakt met het project dat voorziet in integraal ketenbeleid voor stoffen, producten en afvalstoffen. Doel van het project is onder meer de samenwerking tussen stoffen-, producten- en afvalstoffenbeleid te verkennen en versterken.

Het besluit kca-logo is ingetrokken, omdat de Europese Commissie dit besluit beschouwt als een ongeoorloofde handelsbelemmering.

Na ruim 2 jaar van onderzoek en overleg met alle betrokkenen is het beleid voor het beheer van specifiek ziekenhuisafval aangepast, met als resultaat meer vrijheid voor ziekenhuizen om afval te ontsmetten, een Richtlijn decontaminatie-apparatuur ziekenhuisafval en de toezegging om op 1 januari 2010 de landsgrenzen voor dit afval te openen (meer marktwerking). De aanpassing is meegenomen in de eerdergenoemde derde wijziging van het LAP.

Diverse onderdelen van de Toekomstagenda Milieu zijn opgepakt of verder uitgewerkt, zoals innovatie en het stimuleren van afvalverbranding met een hoog energierendement.

Tenslotte is in 2006 erg veel capaciteit ingezet voor de aanpak van de incidenten met de schepen Otapan en Probo Koala.

Bron: concept rapport Nederlands afval in cijfers 2000–2005, SenterNovem, december 2006

N.B.: De cijfers voor 2000 en 2012 wijken af van de cijfers in het beleidsdocument «Landelijk afvalbeheerplan 2002–2012 (LAP)». Dat komt omdat in 2004/2005 voor de doelgroepen consumenten, industrie en bouw nieuwe inzichten over afval-productie en gescheiden inzameling zijn ontstaan. Dat heeft er toe geleid dat eerst de beginsituatie (2000) is aangepast en op basis van de nieuwe beginsituatie de prognoses voor de periode 2001 t/m 2012 zijn aangepast.

9.3.3 Bescherming tegen straling

Doel

Doel is de situatie te handhaven waarbij mensen en milieu zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, beschermd worden tegen de risico’s van ioniserende en niet-ioniserende straling.

Doelbereiking 2006

In 2006 is veel extra capaciteit ingezet ten behoeve van het convenant met EPZ over het in bedrijf houden van de Kerncentrale Borssele tot uiterlijk 31 december 2033 en voor de totstand-koming van de randvoorwaarden voor een eventuele nieuwe kerncentrale in Nederland.

Daarnaast heeft ook het onderwerp beveiliging aanzienlijk meer inzet gevraagd dan in het verleden. In 2006 heeft dit o.a. geresulteerd in een aantal aanvullende maatregelen bij de Kerncentrale Borssele.

Prestatie-indicatoren straling

De eerste integrale rapportage aan de Tweede Kamer van de door het RIVM bepaalde emissies en immissies van straling in het milieu was voorzien voor 2006. De rapportage is echter nog niet klaar en publicatie wordt verwacht in 2007. Reden voor de vertraging is dat prioriteit is gegeven aan het opzetten van een (interactieve) website waarin de gegevens van de rapportage voor iedereen beschikbaar zullen zijn.

Met betrekking tot hoogspanningslijnen en ter operationalisering van het in oktober 2005 door de staatssecretaris uitgebrachte advies, heeft het RIVM in 2006 een internetsite ontwikkeld (www.rivm.nl/hoogspanningslijnen) waar opgezocht kan worden wat de indicatieve magnetische zone is van elke hoogspanningslijn in een provincie of gemeente.

9.3.4 Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s)

Doel

Doel is mens en milieu tegen de risico’s van ggo’s te beschermen en de burger waarborgen te geven voor veiligheid, transparantie van de besluitvorming en keuzevrijheid bij de toepassing van ggo’s.

Doelbereiking 2006

In 2006 is gestart met het moderniseringstraject van het Besluit genetisch gemodificeerde organismen en zijn de vereenvoudigingsvoorstellen voor het ingeperkt gebruik met de doelgroep besproken. In het kader van het ecologisch onderzoekprogramma zijn de eerste projecten beoordeeld en is aan 5 projecten subsidie toegekend. Hiermee is € 4,2 mln van de beschikbare € 10 mln voor het programma aanbesteed. Daarnaast is op verzoek van de Tweede Kamer onderzoek gedaan naar de meerwaarde van een virtueel kenniscentrum voor toegankelijke en betrouwbare informatie over biotechnologie. In 2006 is opdracht verleend voor de bouw van dit virtuele kenniscentrum, dat begin 2007 operationeel zal worden.

Prestatie-indicatoren ggo’s

In 2006 hebben zich geen onverwachte effecten op het milieu geopenbaard die gerelateerd zijn aan de handelingen met ggo’s die in het milieu geïntroduceerd zijn of aan handelingen met ggo’s in laboratoria.

9.4. Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting:

Emissiereductie prioritaire stoffen:

• Op 11 december 2006 is een brief naar de Tweede Kamer gezonden inzake de emissiereductie van prioritaire stoffen (TK II, 2006–2007, 27 801, nr. 47), met als bijlage de «Voortgangsrapportage milieubeleid voor Nederlandse prioritaire stoffen».

Internationale en Nationale doelstellingen Omgaan met Risico’s:

• Op 27 november 2006 is een brief naar de Tweede Kamer gezonden over het Actie-programma Gezondheid en Milieu en «Op weg naar een gezonde leefomgeving» (nationale aanpak), waarmee aansluiting is gevonden met de internationale doelstellingen (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 089, nr. 19).

De evaluatie van het Landelijk Afvalbeheerplan zal in het eerste kwartaal van 2007 worden afgerond.

Artikel 10. Versterken van het (inter)nationale milieubeleid

10.1. Algemene beleidsdoelstelling

In aanvulling op de doelen van de artikelen 6 t/m 9 richt het doel van artikel 10 zich op de kader-stellende en gecoördineerde ontwikkeling en toepassing van milieubreed instrumentarium, om de effectiviteit en de efficiency van en het draagvlak voor het nationale en het internationale milieubeleid zeker te stellen.

De volgende operationele doelstellingen zijn daartoe ingesteld:

• Strategieontwikkeling en adequaat generiek instrumentarium.

• Internationaal milieubeleid.

• Gecoördineerd milieubeleid voor industrie en MKB.

Doelbereiking

In 2006 is goede vooruitgang geboekt bij het versterken van het (inter)nationale milieubeleid. Dit blijkt ook uit het grotendeels realiseren van de geplande beleidsprestaties. Ook bij het vergroten van het draagvlak voor het milieubeleid kan geconcludeerd worden, dat de doelstellingen in redelijke mate gehaald zijn.

Het overkoepelende doel van duurzame ontwikkeling is bevorderd door het vaststellen van een Europese Duurzaamheidsstrategie, het starten van een Peer Review proces in dat kader waarbij Nederland voorwerp van onderzoek is, het uitbrengen van een Plan van aanpak door de Taskforce Energietransitie en voortgang bij het uitvoeren van het actieprogramma Duurzame Daadkracht. De voortgangsrapportage daarover wordt in het eerste kwartaal van 2007 aan de Tweede Kamer gezonden. Voorts heeft de Minister-President op 24 november 2006 in een brief aan de Tweede Kamer beschreven (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 196, nr. 11) wat het kabinet heeft gedaan aan het verankeren van duurzame ontwikkeling in het rijksbeleid en welke acties op dat vlak in gang worden gezet.

Succesfactoren

Het behalen van de doelstelling van dit artikel hangt af van voldoende maatschappelijk draagvlak in binnen- en buitenland voor de noodzakelijke milieumaatregelen en de daarmee samenhangende gedragswijziging van burgers, bedrijven en instellingen. Er is daarom ook in 2006 energie gestoken in het overleg met de diverse maatschappelijke partijen. Zo zijn er bijvoorbeeld bij de totstandkoming van de Toekomstagenda Milieu stakeholders-bijeenkomsten georganiseerd en is bij de verdere uitvoering van de modernisering van de regelgeving overleg gevoerd met onder meer bedrijfsleven en andere overheden. Ook bij de inzet van de instrumenten Groen Beleggen, VAMIL/MIA en ProMT is overleg met het bedrijfsleven (o.a. banken) gevoerd, hetgeen de kwaliteit van en het draagvlak voor de uitvoering heeft vergroot.

10.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid