Omvang gerealiseerde verplichtingen, uitgaven en ontvangsten 2006 per beleidsartikel van het Ministerie van Economische Zaken

Gerealiseerde verplichtingen 2006 (in mln €) (totaal € 2 981,1 mln)

Gerealiseerde uitgaven 2006 (in mln €) (totaal € 2 296,4 mln)

Gerealiseerde ontvangsten 2006 (in mln €) (totaal € 5 242,1 mln)

Inhoudsopgave

A. ALGEMEEN

Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Economische Zaken aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik, mede namens de staatssecretaris van Economische Zaken, het departementale jaarverslag over het jaar 2006 van het Ministerie van Economische Zaken aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Economische Zaken decharge te verlenen over het in het jaar 2006 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Economische Zaken.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

a. het gevoerde financieel en materieelbeheer;

b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administratie;

c. de financiële informatie in het jaarverslag en jaarrekening;

d. de departementale saldibalans;

e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

van het Ministerie van Economische Zaken. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. Het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2006, dit jaarverslag wordt separaat aangeboden.

b. De slotwet van het Ministerie van Economische Zaken over het jaar 2006; de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd.

c. Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen.

d. Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2006 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

e. De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2006 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2006, alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2006 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De Minister van Economische Zaken

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

LEESWIJZER

De leeswijzer gaat in op de volgende onderwerpen:

1. Opbouw Jaarverslag en afwijkingen van de rijksbegrotingsvoorschriften.

2. Controlenormen financiële en niet-financiële gegevens.

3. Resultaatverantwoordelijkheid versus systeemverantwoordelijkheid.

4. Toerekening van apparaatuitgaven aan de beleidsartikelen.

1. Opbouw Jaarverslag en afwijkingen van de rijksbegrotingsvoorschriften

Het Jaarverslag bevat een beleidsverslag en een jaarrekening. Het beleidsverslag bevat informatie over het gevoerde EZ beleid. In de jaarrekening worden de financiële gevolgen van het gevoerde beleid verantwoord.

Resultaten van beleid worden zo veel mogelijk met concrete prestatie-indicatoren toegelicht. Deze prestatie-indicatoren zijn terug te vinden in het beleidsartikelendeel van het beleidsverslag. Dit geldt ook voor de prestatie-indicatoren van beleid dat door agentschappen wordt uitgevoerd. In het voortdurende streven naar verbeteringen in de VBTB-begroting en naar aanleiding van signalen uit de Kamer, geuit tijdens de behandeling van het Jaarverslag 2005, heeft EZ in 2006 haar prestatie-indicatoren en kengetallen kritisch bekeken. Dit zal leiden tot een aantal nieuwe indicatoren en kengetallen voor de begroting 2008.

De EZ-begroting wijkt op een aantal punten af van de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV). Zo worden bijvoorbeeld bij de beleidsartikelen verplichtingenramingen in plaats van uitgavenramingen gespecificeerd. Verder worden de budgettaire en financiële gevolgen van beleid in de beleidsartikelen verantwoord en niet in het beleidsprioriteitendeel van het Jaarverslag 2006; dit om onnodige dubbelingen te voorkomen. De beleidsmatige conclusies die getrokken worden op basis van dit jaarverslag zijn verwerkt in zowel het beleidsprioriteitendeel als in de beleidsartikelen. Het Jaarverslag 2006 is een spiegel van de begroting 2006. Daar waar de begroting 2006 afwijkt van de voorschriften volgt het Jaarverslag 2006 de begroting 2006. Enkele artikelen kennen een iets grotere omvang dan de RBV voorschrijft. Dit wordt met name veroorzaakt doordat de betreffende artikelen een groot aantal instrumenten en activiteiten kent. Een reductie tot 10 pagina’s zou in deze gevallen de informatiewaarde dusdanig aantasten dat het afleggen van een goede verantwoording in het gedrang komt.

2. Controlenormen financiële en niet-financiële gegevens

Het Jaarverslag bevat zowel financiële als niet-financiële gegevens. Deze gegevens zijn aan verschillende controlenormen onderhevig. De controle van financiële informatie is gebaseerd op normen zoals deze voortvloeien uit de CW 2001 en de RBV 2007. De controle van beleidsinformatie en informatie over de bedrijfsvoering is gebaseerd op normen zoals deze voortvloeien uit de Regeling Prestatiegegevens en Evaluatieonderzoek Rijksoverheid (RPE) en het Referentiekader Mededeling over de Bedrijfsvoering.

Ter borging van de betrouwbaarheid van de informatie inzake prestatie-indicatoren (pi’s) in de begroting en het Jaarverslag, heeft de AD net als in voorgaande jaren een audit uitgevoerd.

3. Resultaatverantwoordelijkheid versus systeemverantwoordelijkheid

De minister van EZ is verantwoordelijk voor het scheppen van voorwaarden voor het realiseren van duurzame economische groei. Voor een goede werking van de economie is het nodig dat private partijen binnen bepaalde randvoorwaarden hun gang kunnen gaan. EZ werkt als een katalysator die de (potentiële) economische groei moet voortstuwen. Vaak is EZ één van de relevante partijen. Ook worden ontwikkelingen op de beleidsterreinen van EZ voortdurend door externe factoren beïnvloed. De eigen sturing op de mate van doelbereik wordt hierdoor beperkt. Gelet op het voorwaardenscheppende karakter van het beleid, is er sprake van een systeemverantwoordelijkheid voor de minister van EZ. Dit betekent dat het accent in dit Jaarverslag ligt op de wijze waarop EZ invulling heeft gegeven aan de inrichting van het «beleidssysteem». Uiteraard gebeurt dit nadrukkelijk in de context van de beleidsresultaten.

4. Toerekening van apparaatuitgaven aan de beleidsartikelen

De personele uitgaven van het kernministerie EZ die direct verband houden met beleidsuitgaven zijn verbijzonderd naar de betreffende artikelen. De personele uitgaven voor de Directoraten-Generaal die onder het kernministerie vallen, zijn geraamd bij de beleidsartikelen 1 tot en met 5 en 10. De personele uitgaven worden verantwoord op basis van de personele bezetting (in fte’s) en de gemiddelde loonsom per fte. Als verdeelsleutel over de artikelen is het aantal fte’s per beleidsartikel gehanteerd.

De in dit opzicht als indirect te beschouwen personele uitgaven van het kernministerie (algemene leiding, stafdirecties) worden verantwoord op artikel 21 Algemeen. De materiële uitgaven van het kernministerie en de overige apparaatsuitgaven van het ministerie worden eveneens verantwoord op artikel 21 Algemeen. Er heeft geen toerekening van deze uitgaven aan de beleidsartikelen plaatsgevonden.

Voor de diensten van EZ (NMa/DTe, SodM, CPB) geldt dat de integrale apparaatsuitgaven zijn verantwoord op de betreffende beleidsartikelen (respectievelijk de artikelen 1 en 8).

Voor de baten-lastendiensten (SenterNovem, EVD, Agentschap Telecom en Octrooicentrum Nederland) geldt een andere systematiek. De vergoedingen van EZ aan deze baten-lastendiensten worden verantwoord op de beleidsmatig daarvoor in aanmerking komende artikelen. De paragrafen inzake de baten-lastendiensten geven inzicht in de apparaatsuitgaven van SenterNovem, EVD, Agentschap Telecom en Octrooicentrum Nederland.

De bijdrage van EZ aan het zelfstandig bestuursorgaan CBS wordt verantwoord op artikel 9.

B BELEIDSVERSLAG

BELEIDSPRIORITEITEN 2006

Samenvatting

De Nederlandse economie is in 2006 met 2,9 procent gegroeid, bijna twee keer zo hard als in 2005. Er kwamen ruim 100 000 banen bij. Het vertrouwen in de economie is gestegen.

Versterking van het groeivermogen door een hogere arbeidsproductiviteit en arbeidsparticipatie stond in 2006 centraal in het kabinetsbeleid. Daartoe zijn er – mede door EZ – duidelijke resultaten geboekt, zoals bij de aanpak van regeldruk, de flexibilisering van de arbeidsmarkt, het bevorderen van innovatie en het stimuleren van ondernemerschap. Nederland behoort hiermee tot de kopgroep in de EU bij de uitvoering van de Lissabonstrategie. Daarnaast is er in 2006 veel aandacht uitgegaan naar het thema energie en duurzaamheid. Nederland heeft onder meer het nationaal toewijzingsplan broeikasgasemissierechten 2008–2012 opgesteld. Verder werd de EZ-subsidieregeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP) gesloten voor nieuwe aanvragen omdat de doelstelling van 9% duurzame elektriciteit in 2010 volgens de huidige inzichten wordt gehaald. Tegelijkertijd is voor verdere verduurzaming van de energievoorziening € 250 mln extra vrijgemaakt met het Borssele-pakket, waarmee meer CO₂-reductie en innovatie kan worden gerealiseerd.

EZ werkte in 2006 aan drie hoofddoelen. Het eerste betrof het bevorderen van concurrentie. Het wetsvoorstel om het marktoezicht door de NMa te versterken ligt thans bij de Eerste Kamer, evenals de nieuwe Aanbestedingswet. Ook is de Dienstenrichtlijn, waarvoor EZ zich sterk heeft gemaakt, in 2006 vastgesteld. Vrij verkeer van diensten binnen de EU wordt hierdoor bevorderd. Op het terrein van energie is de Wet onafhankelijk netbeheer door de Eerste Kamer aangenomen om de energiemarkt beter te laten werken. Daarnaast is gewerkt aan de voorzieningszekerheid. Voorts is de telecomwetgeving aangepast aan veranderende marktomstandigheden voor bedrijven en consumenten. Voor die laatste groep is tenslotte ook de Consumentenautoriteit in het leven geroepen.

Stimuleren van vernieuwing en innovatie is de tweede prioriteit geweest. In 2006 werden extra middelen voor publieke en publiek-private R&D vrijgemaakt. Om MKB-ondernemers te stimuleren tot innovatie zijn er bijvoorbeeld 6000 Innovatievouchers vergeven. En voor technostarters zijn betere financieringsmogelijkheden gecreëerd. Daarnaast zijn er met het bedrijfsleven enkele ambitieuze innovatieprogramma’s ontwikkeld binnen sleutelgebieden als Hightech Systemen & Materialen, Flowers & Food en Watertechnologie. EZ zette zich bovendien in voor een betere benutting van ICT en voor veiligheid op internet met de campagne Digibewust en de Nationale Infrastructuur Bestrijding Cybercrime.

Het derde hoofddoel in 2006 was het versterken van het ondernemingsklimaat en (internationaal) ondernemerschap. Starten van een BV wordt bijvoorbeeld eenvoudiger. Met de doorlichting van rijksvergunningenstelsels en de verder aanpak administratieve lasten, is de regeldruk teruggedrongen. Voor met name startende en snel groeiende ondernemers is meer kapitaal beschikbaar gekomen binnen de BBMKB en met de Groeifaciliteit. In vijf economische regio’s zijn in samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en regionale overheden gebiedsgerichte programma’s opgesteld. Met oog op de Nederlandse export- en investeringspositie zijn in 2006 de economische relaties met het buitenland verder verstevigd. Bijzondere aandacht is uitgegaan naar Rusland en Oekraïne, respectievelijk India, China en Indonesië. Er zijn in totaal 113 buitenlandse investeringsprojecten in Nederland gerealiseerd met hulp van EZ.

Kortom, het jaar 2006 liet mede door het gevoerde economische beleid een economie zien met gunstige cijfers en perspectieven. EZ heeft in 2006 concrete resultaten kunnen boeken voor een duurzame economische groei. Daarmee ligt er een goede basis voor de komende jaren.

Inleiding

De Nederlandse economie is in 2006 met 2,9 procent gegroeid. Dit is bijna twee keer zo hard als in 2005 (CBS, 13/2/07). Net als in 2005 leverde de uitvoer de belangrijkste bijdrage aan de economische groei. In 2006 was het volume van de uitvoer van goederen en diensten 7,5 procent hoger dan in 2005. De invoer groeide iets sterker dan de uitvoer. De invoergroei komt niet alleen door de wederuitvoer, maar voor een belangrijk deel ook door het aantrekken van de investeringen en de consumptie van duurzame goederen.

Het waren ook de consumptie van huishoudens en de investeringen die een versnelling brachten in de economische groei. Huishoudens hebben vorig jaar 2,4 procent meer besteed dan in 2005. Deze groei is aanzienlijk hoger dan in de jaren 2001 tot en met 2005. Verder trokken de investeringen trokken sterk aan. In 2006 is 6,1 procent meer geïnvesteerd dan in 2005. In 2006 steeg de productie in de meeste bedrijfstakken. Dit geldt vooral voor de commerciële dienstverleners en de bouw. Ook in de industrie trok de productie aan. In 2006 waren er 105 duizend banen meer dan in 2005. De groei met 1,4 procent komt na drie jaar met een dalende werkgelegenheid.

Vertrouwen in de economie

De Nederlandse economie trok in 2006 aan na een lange periode van geringe economische groei. Het vertrouwen in de economie nam toe, zoals blijkt uit de toename van de consumptie en de investeringen. Het kabinet heeft in 2006 verder gewerkt aan versterking van het groeivermogen door hogere arbeidsproductiviteit en arbeidsparticipatie. Aan de groei van de arbeidsproductiviteit hebben onder meer een reductie van de regeldruk voor het bedrijfsleven en een verlaging van de vennootschapsbelasting bijgedragen. De zelfstandigenregeling, waarmee belemmeringen voor migranten met een eigen bedrijf worden weggenomen, trad per 1 mei 2006 in werking. Om de arbeidsparticipatie te bevorderen zijn onder meer veranderingen doorgevoerd in het ontslagrecht en de WW. Het kabinet heeft daarnaast Fes-middelen vrijgemaakt voor het onderwijs (onder andere VMBO). Ook zijn er extra leerwerktrajecten gerealiseerd.

Ook de voortgangsrapportage Industriebrief, die in oktober 2006 aan de Kamer werd gezonden, schetst de vorderingen bij de aanpak van regeldruk, de flexibilisering van de arbeidsmarkt, het verbeteren van de fysieke ruimte, de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt, het bevorderen van innovatie, starters en het stimuleren van startende en snel groeiende ondernemingen.

Europa

Ook in Europa bleef versterking van het groeivermogen in 2006 prioriteit. Binnen de Lissabonstrategie zijn de uitdagingen voor Europa geïdentificeerd: arbeidsparticipatie, ondernemingsklimaat, kennis en innovatie, energie en duurzaamheid. Voortgang is geboekt onder andere door het akkoord over de Europese begroting voor de komende jaren, waarin meer geld zal gaan naar onderzoek en innovatie.

• NHP. In oktober 2006 heeft Nederland, evenals de andere lidstaten, het Voortgangsrapport van het Nationale Hervormingsprogramma 2005–2008 (NHP) ingediend bij de Europese Commissie. De Nederlandse inzet loopt regelmatig voor op de Europese (bijvoorbeeld met innovatievouchers, arbeidsmarkthervormingen, administratieve lasten). De aandachtspunten voor Nederland, zo geeft de Commissie in haar voortgangsrapportage 2006 aan, zijn arbeidsparticipatie van prioritaire groepen en de doelstelling voor R&D-uitgaven (3% van het BBP).

Een duurzame economie en energiehuishouding

In 2006 heeft het versterken van de duurzame kanten van onze economie in toenemende mate de aandacht opgeëist. Zo is bijvoorbeeld in september 2006 het Nederlands nationaal toewijzingsplan broeikasgasemissierechten 2008–2012 ter goedkeuring naar de Europese Commissie gestuurd en zijn de windfall profits voor elektriciteitsbedrijven in het emissiehandelssysteem aangepakt. Enkele andere acties in 2006:

• MEP. Met de subsidieregeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP) wordt de Europese doelstelling van 9% duurzame elektriciteit in 2010 volgens de huidige inzichten gehaald. Daarom is in augustus 2006 besloten om geen subsidie meer te verlenen aan nieuwe projecten. Om de overgang soepel te laten verlopen is door het vorige kabinet een kostenvergoedingsregeling opgesteld (€ 70 mln) en een aparte regeling voor kleine (co)vergistingsinstallaties (€ 270 mln). Het stellen van een nieuwe doelstelling voor duurzame elektriciteit is overgelaten aan het nieuwe kabinet.

• Borssele-duurzaamheidspakket. Voor verduurzaming van de energievoorziening wordt € 250 mln in het Fes gereserveerd in het kader van de besluitvorming rond de kerncentrale Borssele. Het bedrijfsleven zet hier € 250 mln. tegenover. Hiermee zal 1,4 Mton CO₂-reductie worden gerealiseerd en wordt tegelijkertijd innovatie in de energiehoek verder gestimuleerd.

• Transitieactieplan. In mei 2006 heeft de Taskforce Energietransitie het Transitieactieplan gepresenteerd. Met de eerste drie tenders van de Unieke Kansen Regeling (UKR) zijn diverse projecten gestart, zoals slimme kassen verwarmd met CO₂ in het Westland.

• Waddenfonds. In 2006 heeft besluitvorming plaatsgevonden over gaswinning onder de Waddenzee. Om de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied te garanderen, is een Waddenfonds van € 500 mln ingesteld voor onder meer natuur en duurzame economische ontwikkeling, beëindiging van de mechanische kokkelvisserij en gaswinning onder strikte voorwaarden.

Drie centrale doelen van het EZ beleid in 2006

Om het groeivermogen en de concurrentiekracht te versterken, werkte EZ in 2006 aan drie centrale doelen:

1. het bevorderen van concurrentie

2. het stimuleren van vernieuwing en innovatie

3. het versterken van het ondernemingsklimaat en ondernemerschap.

Hieronder volgt per doelstelling een selectie van de belangrijkste resultaten.

1. Bevorderen van concurrentie

Concurrentie leidt tot vernieuwing en houdt bedrijven scherp. Om markten te laten werken, zijn in 2006 op drie fronten acties ingezet:

a. Interne markt (EU) en WTO

b. Bevorderen van concurrentie

c. een sterkere consumentenbescherming

1a. Interne markt (EU) en WTO

Binnen de EU en in WTO-verband is gewerkt aan het wegnemen van belemmeringen voor het economisch verkeer. In 2006 onder meer door de:

• Dienstenrichtlijn. In 2006 is de dienstenrichtlijn vastgesteld door de Raad voor Concurrentievermogen en in werking getreden. Deze richtlijn vergemakkelijkt het vrije verkeer van diensten binnen de interne markt en het vestigen van dienstverrichters in een andere lidstaat. De richtlijn geeft hiermee een belangrijke impuls aan de economie.

• REACH. In 2006 is de nieuwe verordening voor chemische stoffen aangenomen. Deze vervangt ruim 40 bestaande EU-regelingen. REACH regelt dat alleen geregistreerde chemische stoffen op de markt mogen worden gebracht, opdat er zo veilig mogelijk mee gewerkt kan worden.

• WTO. De WTO-onderhandelingen, die in augustus 2006 werden opgeschort, zijn inmiddels weer hervat. Tijdens de vorige WTO-top in Hong Kong is de afspraak gemaakt dat de rijke landen hun exportsubsubsidies voor de landbouw, die ten koste gaan van arme boeren, zullen afschaffen. In aanvulling op de lopende multilaterale onderhandelingen heeft de Europese Commissie voorgesteld ook onderhandelingen over vrijmaking van de handel te openen met India, Zuid-Korea (een aantal) ASEAN-landen en een tiental Latijns-Amerikaanse landen.

1b. Bevorderen van concurrentie

Een sterke markt vraagt om een sterke overheid, die optreedt waar nodig. Het waarborgen van publieke belangen staat centraal in het ordeningsbeleid.

• Versterking mededingingstoezicht. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Mededingingswet is in 2006 aangenomen door de Tweede Kamer en thans in behandeling bij de Eerste Kamer. NMa krijgt de bevoegdheid om ook privé-woningen te doorzoeken en om boetes aan bestuurders op te leggen.

• Herziening aanbestedingsbeleid. Het wetsvoorstel voor een nieuwe Aanbestedingswet is in 2006 aangenomen door de Tweede Kamer en ter behandeling neergelegd bij de Eerste Kamer. PIANOo (Professioneel & Innovatief Aanbesteden netwerk voor Overheidsopdrachtgevers) heeft in 2006 haar plek verworven als ondersteunende dienst voor alle aanbestedende diensten.

EZ is in het bijzonder verantwoordelijk voor de netwerksectoren energie, telecom en post. Belangrijke resultaten in 2006:

• Grondroerdersregeling. De direct financiële schade van ongelukken met kabels en leidingen bij graafwerkzaamheden wordt op € 40 tot € 75 mln per jaar geschat. In 2006 is daarom de Wet ondergrondse netten aan de Tweede Kamer gezonden. Deze verplicht zorgvuldiger graven en informatie uitwisseling tussen de gravers en de kabel- en leidingbeheerder.

Energie (gas en elektriciteit):

• Wet onafhankelijk netbeheer. De Wet onafhankelijk netbeheer is door de Eerste Kamer aangenomen. Als gevolg van de Wet moeten de energiebedrijven het beheer van de hoogspanningsnetten van 110kV en hoger overdragen aan de landelijke netbeheerder TenneT. Het zogeheten «splitsingsgebod» van het wetsvoorstel treedt niet direct in werking, maar is aan voorwaarden gebonden.

• Afsluiten in de winter. Het afsluiten van de levering van elektriciteit en gas in de winter is verboden bij ministeriële regeling, die in december 2006 van kracht is geworden. De betrokken huishoudens moeten wel meewerken aan schuldsanering.

• 52 euro compensatie. Afnemers van elektriciteit – particulieren en kleine bedrijven met een eigen aansluiting – kregen een eenmalige tegemoetkoming van 52 euro in de energiekosten als gedeeltelijke compensatie voor de gestegen energiekosten en ter verbetering van de koopkracht.

• Gas- en elektriciteitsmarkt in Noordwest-Europa. Met de vijf ministers van de Noordwest-Europese energiemarkten zijn afspraken uitgewerkt, onder meer over leveringszekerheid met België en Frankrijk en samenwerking tussen netbeheerders voor goede benutting van interconnecties. Ook is besloten het forum te verbreden naar gas.

• Energievoorzieningszekerheid. Vanwege toenemende onzekerheid is het voorzieningszekerheidbeleid afgelopen jaar geïntensiveerd. Onder meer in de vorm van afspraken met diverse olieproducerende landen over energiesamenwerking, een gaspijpleiding tussen Nederland en het VK en een MoU tussen Gazprom en Gasunie. Op basis van de Visie Gasmarkt van maart 2006 is verder gewerkt aan het positioneren van Nederland als mondiaal knooppunt voor gas (gasrontonde).

Telecommunicatie

• Telecommunicatiewet. Het vorige kabinet heeft ingestemd met enkele wetswijzigingen die verband houden met de instelling van een antenneregister, de uitbreiding van het verbod op het verzenden van ongevraagde elektronische communicatie (spam) naar rechtspersonen en het tegengaan van stilzwijgende verlenging van langdurige contracten in de consumentenmarkt. Verder is het wetsvoorstel inzake betaalde informatienummers in 2006 naar de Tweede Kamer gezonden, waardoor de consumenten beter wordt beschermd.

• Niet-regiogebonden netnummers. In 2006 zijn de 085- en de 091-reeks geïntroduceerd, waarvoor geografische gebondenheid niet vereist is zoals bij de huidige vaste telefoonnummers. Verder zijn korte telefoonnummers voor overheidcontactcentra en voor abonnee-informatiediensten geïntroduceerd.

• Signaal op digitaal. De overschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie heeft plaatsgevonden in de nacht van 10 op 11 december 2006. Hiermee is ruimte gemaakt voor digitale televisie via de ether en wordt per jaar ongeveer € 11 mln aan kosten bespaard.

Post:

• Nieuwe postwet. De ministerraad heeft ingestemd met een wetsvoorstel om de Nederlandse postsector op 1 januari 2008 volledig te liberaliseren. Dit valt samen met de datum waarop de Duitse postmarkt wordt geliberaliseerd.

1c. Betere bescherming van de consument

De activiteiten met betrekking tot de vraagzijde van de markt richtten zich met name op het verbeteren van de kennis van consumenten van hun rechten en plichten, het verbeteren van de klachtenafhandeling en geschillenbeslechting en het ingrijpen bij inbreuken op het consumentenrecht. Bijvoorbeeld:

• Consumentenautoriteit. De Eerste Kamer heeft op 7 november de Wet handhaving consumentenbescherming (Whc) aangenomen. Daarbij is ook de Consumentenautoriteit opgericht. De Consumentenautoriteit heeft onder meer tot taak toezicht te houden op de naleving van het consumentenrecht, voor zover er collectieve belangen in het geding zijn.

• ConsuWijzer. Samen met de NMa en OPTA is in oktober 2006 gestart met het gezamenlijk informatieloket www.consuwijzer.nl dat consumenten en bedrijven meer kennis over hun rechten en plichten geeft.

• Gedragscode Reisaanbiedingen. Luchtvaartmaatschappijen en reisbureaus hebben een gedragscode opgesteld, waarbij EZ een faciliterende rol heeft gespeeld. Tarieven voor vliegtickets en reizen mogen alleen inclusief alle toeslagen worden vermeld, waarbij alle niet vermijdbare kosten inzichtelijk moeten zijn.

2. Stimuleren van vernieuwing en innovatie

Vernieuwing en innovatie dragen bij aan het concurrerend vermogen van Nederland. In 2006 zijn extra middelen voor publieke en publiekprivate R&D vrijgemaakt. Het Innovatieplatform bracht enkele toonaangevende adviezen uit, zoals de Kennisinvesterinsagenda 2006–2016 «Nederland, hét land van talenten». EZ stimuleerde innovatie op drie manieren:

a. meer innovatieve bedrijven

b. versterken van belangrijke innovatiegebieden

c. stimuleren van ontwikkeling en benutting ICT

2a. Meer innovatieve bedrijven

Hieronder volgen de belangrijkste instrumenten die EZ in 2006 heeft ingezet om bedrijven aan te zetten tot vernieuwing van hun producten, diensten en processen:

• WBSO. In 2006 is, evenals in 2005, de fiscale faciliteit voor onderzoeksactiviteiten met € 25 mln verhoogd. In 2006 zijn meer dan 2500 projecten ingediend gericht op het verbeteren van eigen productieprocessen (technisch onderzoek). Grotendeels door het MKB.

• Innovatievouchers en innovatieprestatiecontracten. Na een succesvolle proef in 2005 is in 2006 een regeling gestart die MKB-bedrijven vouchers beschikbaar stelt om kennis in te kopen bij kennisinstellingen. Alle 6000 beschikbare vouchers voor 2006 zijn vergeven. Ook is in november 2006 de IPC-regeling gelanceerd om MKB-ondernemers te stimuleren tot innovatie.

• TechnoPartner Seed-faciliteit. Het Actieprogramma TechnoPartner streeft naar meer starters die technologische kennis ontwikkelen en benutten. In 2006 zijn zes investeringsfondsen gehonoreerd met een totale omvang van € 46 mln. Daarnaast is er bijna € 12 mln aan krediet verstrekt aan 31 technostarters met behulp van het TechnoPartner Label.

• Rijksoctrooiwet. Door verbetering van de Rijksoctrooiwet is het aanvragen van octrooien makkelijker geworden voor MKB-bedrijven. De wijzigingen geven het midden- en kleinbedrijf meer rechtszekerheid en vergroten het bewustzijn van de voordelen van octrooien.

• Sociale innovatie. In juni 2006 werd het startsein gegeven voor de oprichting van het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie.

2b. Versterken van belangrijke innovatiegebieden

De sleutelgebieden aanpak is specifiek gericht op die sectoren, technologieën en netwerken waarin Nederland kan excelleren. Binnen de sleutelgebieden zijn in 2006 innovatieprogramma’s ontwikkeld, waarbij het bedrijfsleven zelf het voortouw heeft.

• Point One. Dit innovatieprogramma richt zich op nano-elektronica en embedded systemen. Het betreft een consortium met Philips, ASML, ASMI, en enkele MKB-bedrijven. Voor 2006 t/m 2009 is circa € 50 mln gereserveerd voor dit programma.

• Food & Nutrition Delta. Tot 2010 is hiervoor € 63 mln vrijgemaakt om van Nederland dé leidende innovatieregio voor voeding in Europa te maken.

Overige innovatie-instrumenten:

• Smart Mix. In samenwerking met OCW is via de Smart Mix in 2006 € 100 mln beschikbaar gesteld voor samenwerkingsprojecten tussen bedrijven en kennisinstellingen.

• Uitdagerskrediet. In aanvulling op de innovatieprogramma’s heeft EZ in 2006 € 12,2 mln uitgetrokken voor Nederlandse MKB-bedrijven die risicovolle innovatieprojecten gaan uitvoeren.

2c. ICT

De Nederlandse economie kan nog in belangrijke mate profiteren van een betere benutting van ICT. Acties op het terrein van ICT in 2006:

• Maatschappelijke Sectoren & ICT. Het Actieprogramma doelt op slim gebruik van ICT-toepassingen om zo maatschappelijke vraagstukken aan te pakken in de sectoren onderwijs, mobiliteit, veiligheid en zorg. In 2006 zijn 16 projecten gestart.

• Breedband. Het Programma Grootschalige Leeromgeving Breedband is van start gegaan (interprovinciaal programma, gesteund door EZ). In het kader van Nederland BreedbandLand zijn 2 opschalingsprojecten afgerond en lopen 10 projecten.

• Locatiegebonden publieke dienstverlening. Met marktpartijen en gemeenten is een grootschalige proef uitgevoerd met het versturen van alarmberichten van de overheid via mobiele telefoon.

• Cybercrime. De aanpak van computercriminaliteit is verbeterd door de bestrijding onder te brengen in de Nationale Infrastructuur Bestrijding Cybercrime.

• Digibewust. Deze publiekscampagne, gelanceerd in februari 2006, informeert jongeren en het MKB over hoe om te gaan met de mogelijkheden en risico’s internet, e-mail, chatten, online betalen. Digibewust is een initiatief van KPN, TPG, Microsoft en EZ.

3. Versterken van het ondernemingsklimaat en ondernemerschap

Bedrijven zijn de (banen)motor van de economie. EZ heeft daarom in 2006 ingezet op:

a. meer ruimte voor ondernemerschap en het MKB

b. benutten van kansen in de regio

c. bevorderen internationaal ondernemerschap

3a. Meer ruimte voor ondernemerschap en het MKB

Meer ruimte betekent concreet: geen onnodige regeldruk, de juiste financieringsmogelijkheden en de aanwezigheid van kwalitatief goede ondernemers én werknemers. Enkele acties uit 2006:

• Starten BV. De regels voor besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (BV’s) zijn eenvoudiger en flexibeler geworden. Een wetsvoorstel hiertoe moet belemmerende regelgeving wegnemen. Zo wordt de eis van een minimum startkapitaal van € 18 000,- afgeschaft.

• Minder regeldruk. Doorlichting van vergunningenstelsels heeft aangetoond dat 42 % van de rijksvergunningen gereduceerd kan worden. In 22 gevallen wordt de Lex Silencio (automatische verstrekking) ingevoerd. Verder was er, naast de reductiedoelstelling van de administratieve lasten met 25%, een specifieke aanpak van voelbare regels (zoals via het Actieplan Detailhandel) en het verbeteren van de gemeentelijke dienstverlening. Het Bedrijvenloket.nl is formeel geopend in april 2006 en vormt de ingang voor alle ondernemers die informatie van de overheid nodig hebben.

• Kamers van Koophandel. Aan de Tweede Kamer is een wetswijziging op de Wet KvK’s 1997 aangeboden. De wijzigingen betreffen onder meer het verminderen van het aantal kamers en bestuursleden. Ook verandert de manier van samenwerken en wijzigingen in het toezicht. Hiermee zal de dienstverlening aan de ondernemer verbeteren.

• MKB-financiering. Via de Borgstellingsregeling MKB (BBMKB) stimuleert EZ banken om MKB-ers te helpen bij hun financiering. Wegens groot succes heeft EZ in het afgelopen jaar de BBMKB opgehoogd (van € 452,5 mln naar € 602,5 mln). Daarnaast is de Groeifaciliteit gestart. Dit instrument stimuleert banken en participatiemaatschappijen om meer risicovolle financiering aan te bieden aan snel groeiende MKB-bedrijven.

• Entrepreneurship Centers. Via de in 2006 gestarte Entrepreneurship Centers worden leerlingen en studenten geïnformeerd over de mogelijkheden van het ondernemerschap.

3b. Benutten van kansen in de regio

Clustering van specifieke, elkaar versterkende bedrijvigheid rond steden en in regio’s neemt in belang toe. EZ stimuleert die ontwikkeling door:

• Gebiedsgerichte economische programma’s: In 2006 is een start gemaakt met de uitvoering van Pieken in de Delta. In vijf gebieden zijn, in samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en regionale overheden, programma’s opgesteld. Er was € 25 mln beschikbaar. Er zijn 98 aanvragen ingediend ter waarde van € 60 mln.

• Structuurfondsen (NSR). Nederland ontvangt in de komende zeven jaar € 1,7 mld uit de Europese Structuurfondsen voor regionale ontwikkeling. Dit geld wordt geïnvesteerd in scholing, innovatie, ondernemerschap en de kwaliteit van de woon- en werkomgeving. Samen met de nationale middelen wordt zo circa € 3,5 mld geïnvesteerd in het bereiken van de Lissabondoelstellingen. Dit staat in het Nationaal Strategisch Referentiekader (NSR) uit 2006.

3c. Internationaal ondernemen

In 2006 zijn de handels- en investeringscontacten met het buitenland verder verstevigd. Nederland blijft een aantrekkelijk land voor buitenlandse investeerders. In 2006 heeft het kabinet ingezet op:

• Programma’s. Er zijn vier pilots gestart met meerjarige publiek-private krachtenbundeling op markten waarop Nederlandse ondernemers internationaal onderscheidend kunnen zijn: River Information System Yangzee rivier, waterzuiveringstechnologie voor Shanghai, verbreding Panamakanaal en havenontwikkeling en infrastructuur rondom Belgrado.

• Klachtenloket internationaal ondernemen. Door economische diplomatie wordt een oplossing geboden aan het Nederlandse bedrijfsleven bij hinder op buitenlandse markten. In totaal kwamen sinds 2005 93 aanmeldingen binnen. Het Crash Team heeft in 2006 14 zaken tot een oplossing weten te brengen.

• Bilaterale relaties. In 2006 zijn de economische relaties met de kandidaat-lidstaten en de nieuwe buren van de EU (Rusland, Oekraïne) versterkt. De centrale thema’s daarbij waren toetreding, handel en energie. Daarnaast is er bijzondere aandacht geweest voor India, China en Indonesië, onder meer door een betere coördinatie van de vele bedrijvenmissies naar die landen. In 2006 traden bovendien drie nieuwe investeringsbeschermings-overeenkomsten (IBO’s) in werking, met Cambodja, Armenië en Suriname. Met Saoedie-Arabië, Libië en Marokko lopen de IBO-onderhandelingen nog.

• Aqcuisitie. In 2006 zijn in totaal 113 investeringsprojecten gerealiseerd. Dat was één meer dan in recordjaar 2005. De belangrijkste investeerders komen uit Noord-Amerika, West-Europa en Japan. Het acquisitiebeleid heeft zich het afgelopen jaar meer gericht op het aantrekken van R&D gerelateerde bedrijven en op het aantrekken van bedrijven uit sterk opkomende markten zoals China, India en de Golfstaten.

Slot

Terugkijkend op 2006 is het beeld over de stand van de Nederlandse economie ronduit positief. Nederland klimt gestaag op diverse ranglijsten van concurrentiekracht en ondernemersklimaat. Toch was deze ontwikkeling aan het begin van 2006 lang geen vanzelfsprekendheid. De economie leek destijds al lange tijd tot stilstand te zijn gekomen. Inmiddels kan worden geconstateerd dat de economie groeit en de vooruitzichten gunstig zijn. De fundamenten lijken te zijn gelegd. Met onze open economie en een vergrijzende samenleving blijft versterking van het groeivermogen en de concurrentiekracht echter onverminderd de aandacht vragen. Dit wordt in het Coalitieakkoord van het nieuwe kabinet ook onderkent met de ambitie zoals verwoordt in «pijler 2»: een innovatieve, concurrerende, en ondernemende economie. In «pijler 3», duurzame leefomgeving, zijn eveneens forse ambities geformuleerd rond het thema duurzaamheid, met name op het energieterrein. EZ zal de komende jaren een stevige bijdrage leveren aan de invulling van die ambities.

BELEIDSARTIKELEN

1. GOED FUNCTIONERENDE ECONOMIE EN MARKTEN IN NEDERLAND EN EUROPA

Het functioneren van economie en markten in Nederland en Europa bevorderen

EZ heeft in 2006 onder meer de volgende acties uitgevoerd om de beleidsdoelstellingen van dit artikel te realiseren: het opstellen van het Voortgangsrapport van het Nationaal Hervormingsprogramma in het kader van de Lissabonstrategie, een nadere stap gezet naar een verbeterde interne markt voor diensten met een politiek akkoord op de Dienstenrichtlijn, voortgang geboekt ten aanzien van diverse wetgevingstrajecten zoals de Aanbestedingswet en de Mededingingswet, en het Strategisch Actieprogramma voor de consument uitgevoerd, waaronder het oprichten van de Consumentenautoriteit. Acties die in de komende jaren opvolging moeten krijgen om een duurzaam effect te hebben op de economie.

Budgettaire gevolgen van beleid

NMa

Voor het afwikkelen van de bouwfraudezaken is tijdelijk extra capaciteit nodig geweest om de sanctiebesluiten binnen de verjaringstermijn af te kunnen ronden.

De ontvangsten NMa zijn hoger uitgevallen dan begroot door een aantal nieuw opgelegde boetes in de bouwfraudezaak.

Toezichthouder consumenten

2006 was het opstartjaar van de Consumentenautoriteit. De hogere uitgaven worden veroorzaakt doordat de beschikbare middelen voor de Consumentenautoriteit onvoldoende bleken om alle structurele kosten te dekken. Hiervoor zijn generaal middelen aan de EZ-begroting toegevoegd.

A. Structurele economische groei van Nederland bevorderen

De structurele economische groei hangt af van de structurele groei van de werkgelegenheid en de structurele groei van de arbeidsproductiviteit. In de Nederlandse economie wordt een hogere arbeidsparticipatie en groei van arbeidsproductiviteit steeds belangrijker, aangezien demografische ontwikkelingen (met name de veranderende leeftijdsopbouw van de bevolking) een negatieve invloed hebben op de groei van het arbeidsaanbod. De komende jaren hebben deze ontwikkelingen een negatieve invloed van circa 0,3 procent per jaar op de structurele economische groei van Nederland.

De structurele economische groei in Nederland in de periode 2002–2007 wordt door het CPB op gemiddeld 2 procent per jaar geraamd. De structuurversterkende beleidsmaatregelen die het Kabinet in 2006 heeft doorgevoerd, zoals de hervormingen in de sociale zekerheid, hebben bijgedragen aan de groei van het arbeidsaanbod met 0,5 procentpunt per jaar en daarmee een belangrijke bijdrage geleverd aan een hogere structurele economische groei. Volgens vergelijkbare OESO-cijfers (zie onderstaande tabel) doet Nederland het in internationaal perspectief in 2006 beter dan in 2005. In 2006 neemt de Nederlandse relatieve structurele groei een achtste plaats in.

Omdat in de vergrijzende, Nederlandse samenleving de groei van het arbeidsaanbod terugloopt blijft structuurversterkend beleid noodzakelijk om de lange termijn ambitie van een structurele economische groei van 2,5 procent per jaar mogelijk te maken en daarmee de stijgende trend, ook in vergelijking met de ons omringende landen, te behouden.

* Gebaseerd op 2% BBP groei per capita en bevolkingsgroei van ½%

Bron voor de absolute structurele groeicijfers: CPB, Economische Verkenning 2008–2011, september 2006.

Bron voor de relatieve structurele groeicijfers: OESO, Economic Outlook No 80 database, december 2006.

In het EZ jaarverslag 2005 zijn de OESO-cijfers gebruikt voor de absolute structurele groei, terwijl in het EZ jaarverslag 2006 de CPB-cijfers worden gebruikt, evenals in de begroting 2006. Dit verklaart dan ook het verschil in waarden en de gehanteerde periodes. De cijfers met betrekking tot de relatieve structurele groei wijken af van de cijfers die in het jaarverslag 2005 zijn gepresenteerd omdat deze laatste afkomstig zijn uit de eerdere versie van Economic Outlook van december 2005. Bovendien worden de cijfers over de voorgaande periodes regelmatig door het OESO geactualiseerd.

Opstellen Voortgangsrapport van het Nationale Hervormingsprogramma in het kader van de Lissabonstrategie

In oktober 2006 heeft Nederland het Voortgangsrapport van het Nationale Hervormingsprogramma (NHP) ingediend bij de Europese Commissie (Kamerstukken II, 2006–2007, 21 501–20, nr. 323), dat is voorbereid door de Centrale Economische Commissie (CEC). De Europese Commissie heeft op 13 december 2006 haar rapport opgesteld over de voortgang van de Lissabonstrategie, op basis van alle 25 Voortgangsrapporten van de lidstaten. Dit Voortgangsrapport zal worden besproken tijdens de Voorjaarsraad van 8–9 maart 2007. Algemeen beeld in het Voortgangsrapport is dat lidstaten goed op weg zijn met de implementatie van de hervormingsplannen en dat het hervormingsbeleid vruchten begint af te werpen, alhoewel prestaties variëren per lidstaat en per beleidsterrein. Voor het eerst heeft de Commissie ook landenspecifieke aanbevelingen gedaan. Het aantal aanbevelingen per lidstaat varieert van nul tot vijf, afhankelijk van de mate van voortgang. De Commissie is positief over het hervormingsbeleid in Nederland en beoordeelt de voortgang als goed. Nederland krijgt één landenspecifieke aanbeveling: een oproep om het arbeidsaanbod, met name van oudere werknemers, vrouwen en kwetsbare groepen te verbeteren. De CEC adviseert het Kabinet elk jaar over het Voortgangsrapport van de Commissie en geeft hiermee input voor het kabinetsstandpunt voor de Voorjaarsraad.

Bewaken voortgang Nationaal Hervormingsprogramma 2006

Hieronder worden de resultaten van een aantal voor EZ belangrijke actiepunten omschreven. Basis hiervoor is het Nationaal Hervormingsprogramma (NHP), dat is verschenen in september 2005. In juli 2006 is een tweede Voortgangsrapportage Groeibrief aan de Tweede Kamer gezonden (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 696, nr. 4) en in oktober het Voortgangsrapport NHP 2006 (Kamerstukken II, 2006–2007, 21 501–20, nr. 323).

1. Activerende sociale zekerheid

Na de eerdere hervorming van de bijstand in 2004, is in januari 2006 met de invoering van de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) de hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel voltooid. Daarnaast is in oktober 2006 de Werkloosheidswet op een aantal belangrijke punten herzien. Een andere belangrijke hervorming is de beperking van de fiscale faciliëring van VUT en prepensioen per 1 januari 2006. Deze structurele hervormingen hebben tot doel om de sociale zekerheid te activeren, hetgeen van cruciaal belang is om de arbeidsparticipatie te stimuleren.

2. Kennis en innovatie (zie ook artikel 2)

In 2006 is begonnen met de uitvoering van het vernieuwde innovatie-instrumentarium. Dit omvat onder andere de geïntensiveerde fiscale faciliteiten Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO), innovatievouchers en innovatieprestatiecontracten (IPC). De borgstellingregeling voor het MKB is eveneens geïntensiveerd waarmee de toegang van het MKB tot bankkrediet, vooral voor starters, wordt vergroot. De Smart Mix regeling, die de samenwerking van de bedrijven en onderzoeksinstellingen aan de grootschalige onderzoeksprojecten stimuleert, is in maart 2006 gepubliceerd. Ook zijn in het hoger onderwijs experimenten uitgezet rondom collegegelddifferentiatie, selectie aan de poort en open bestel.

3. Ondernemingsklimaat (zie ook artikel 3)

Op diverse beleidsterreinen zijn verschillende maatregelen genomen om het ondernemingsklimaat te verbeteren. Een belangrijk deel van deze maatregelen is gericht op het bevorderen van ondernemerschap, zoals de reductie van administratieve lasten, introductie van één loket voor starters en verkorten van de tijd die nodig is om een bedrijf op te richten, met bijzondere aandacht voor het MKB. Ook is het afgelopen jaar gewerkt aan de introductie van de wet «Werken aan Winst» per 1 januari 2007 met een lager Vpb-tarief (25,5%) als belangrijk onderdeel. Tevens is beoogd de concurrentie op goederen- en dienstenmarkt te bevorderen door de mededingingsautoriteiten (NMa, NZa) meer bevoegdheden te geven en de positie van de consument te versterken met de introductie van de Consumentenautoriteit. Een belangrijke hervorming binnen het ordeningsbeleid betreft tot slot de invoering van de nieuwe zorgverzekering in 2006.

B. Het goed functioneren van de Interne Markt bevorderen

Raad voor Concurrentievermogen, waaronder de implementatie van het Communautaire Lissabon-programma

De Raad voor Concurrentievermogen neemt beslissingen over maatregelen die de concurrentiekracht van de Europese economie versterken. In 2006 is de Raad zeven keer bijeengekomen. Twee keer betrof het een informele raadsbijeenkomst. De Tweede Kamer wordt geïnformeerd over de agenda van de Raad en de inzet van Nederland. Na elke Raad vindt verslaglegging aan de Tweede Kamer plaats. De meeste onderwerpen die in 2006 in de Raad aan de orde zijn gekomen hebben betrekking op het communautaire Lissabon-programma. Dit programma behelst maatregelen die de EU-lidstaten moeten treffen om de EU om te vormen tot een internationaal concurrerende kenniseconomie. In 2006 is duidelijke voortgang geboekt op belangrijke onderwerpen. Zo is een politiek akkoord bereikt inzake de Dienstenrichtlijn (Kamerstukken II, 2005–2006, 21 501-30, nr. 143) en het 7de Kaderprogramma als onderdeel van de vernieuwde EU-begroting (Kamerstukken II, 2006–2007, 21 501-30, nr. 153). Naast deze onderwerpen is de Europese Commissie in 2006 gestart met een brede review van de interne markt (Kamerstukken II, 2006–2007, 21 501-30, nr. 150). De eerste resultaten van de EU-review zullen in 2007 door de Commissie worden gepresenteerd. Ten behoeve van de Nederlandse standpuntbepaling ten aanzien van de review is het Ministerie van Economische Zaken eind 2006 gestart met een onderzoek naar de werking van de interne markt regelgeving in de praktijk in Nederland.

SOLVIT

SOLVIT is het Europese netwerk voor het oplossen van problemen bij de toepassing van Europese interne markt regelgeving. In 2006 was het Nederlandse SOLVIT Centre, ondergebracht bij het Ministerie van Economische Zaken, betrokken bij de behandeling van 62 grensoverschrijdende klachten, waarvan 39 vanuit Nederland tegen andere landen en 23 vanuit andere landen tegen Nederland (in heel Europa werden in deze periode 465 klachten behandeld). In ongeveer 65 procent van de gevallen leidde behandeling door het Nederlandse SOLVIT Centre tot een oplossing. In de andere gevallen slaagde de informele bemiddeling door SOLVIT er niet in om tot een oplossing te komen. De klagers zijn geattendeerd op de formele klachtenprocedure van de Commissie. Daarnaast werd het Nederlandse SOLVIT Centre circa 150 keer benaderd met klachten en vragen waarvoor inschakeling van het netwerk niet nodig of mogelijk was. Deze klachten werden hetzij zelfstandig afgedaan, hetzij doorverwezen.

Staatssteun

Medio 2005 publiceerde de Europese Commissie het Staatssteun Actieplan met als ondertitel: «minder en beter gerichte staatsteun: een routekaart voor de hervorming van het staatsteunbeleid (2005–2009)». Hierin staan maatregelen om te komen tot een effectiever staatssteunbeleid. In 2006 zijn in dit kader onder meer de volgende initiatieven om advies voorgelegd aan de lidstaten: het nieuwe onderzoek-, ontwikkeling- en innovatiesteunkader, de nieuwe «de minimis» verordening (steun aan onderneming kleiner dan € 200 000 behoeft geen notificatie aan de Commissie) en de nieuwe risicokapitaalrichtlijnen van de Commissie. De voorzitter van het Interdepartementaal Staatsteun Overleg (ISO) heeft zitting in het comité dat de Commissie adviseert over staatssteunzaken. In 2006 is dit adviescomité regelmatig bijeen gekomen. Het voorzitterschap en het secretariaat van ISO zijn ondergebracht bij het Ministerie van Economische Zaken. Dit geldt ook voor het Coördinatiecentrum Staatssteun. Dit centrum heeft zorg gedragen voor de EZ-notificaties richting de Commissie inzake de voornemens tot het verlenen van staatssteun.

Interne markt voor diensten, de Dienstenrichtlijn

Op 16 februari 2006 vond de eerste lezing van het Europese Parlement (EP) over de Dienstenrichtlijn plaats. Op basis van de amendementen van het EP heeft de Europese Commissie het voorstel van de Dienstenrichtlijn gewijzigd. Op 29 mei 2006 heeft de Raad voor Concurrentievermogen hierover politiek akkoord bereikt. In november 2006 ging het EP in tweede lezing akkoord met het gemeenschappelijk standpunt van de Raad en op 11 december heeft de Raad de richtlijn formeel aangenomen. Hiermee is een grote stap gezet naar een verdere versterking van de interne markt. De richtlijn is tijdens het onderhandelingsproces regelmatig in de Tweede Kamer besproken (Kamerstukken II, diverse vergaderjaren, 21 501–30, zie onder andere de nummers 55, 66, 68, 75, 101, 107, 122, 128, 134, 142, 143 en 144 en 22 112, nr. 101). De Dienstenrichtlijn is op 28 december 2006 in werking getreden als richtlijn 2006/123/EG betreffende diensten op de interne markt. De implementatietermijn is drie jaar. Dit betekent dat op 28 december 2009 alle lidstaten moeten voldoen aan alle verplichtingen die voortvloeien uit deze richtlijn.

Vervolg Groenboek Arbeidsmigratie

In 2005 hield de Europese Commissie een consultatieronde aan de hand van een groenboek inzake «het beheer van economische migratie». In januari 2005 schreef het Kabinet aan de Tweede Kamer haar reactie hierop (Kamerstukken II, 2004–2005, 22 112, nr. 368). Op basis van deze consultatieronde presenteerde de Commissie in december 2005 haar beleidsplan «legale migratie». De Commissie komt in september 2007 met eerste voorstellen (kaderrichtlijn basisrechten arbeidsmigranten en richtlijn kennismigranten). Onder meer ter voorbereiding hierop heeft het Kabinet de Sociaal-Economische Raad (SER) in 2006 advies gevraagd over de toekomst van het arbeidsmigratiebeleid, inclusief de mogelijkheden van een EU aanpak. Begin 2007 komt de SER met zijn advies.

Nieuwe financiële perspectieven 2007–2013

Op basis van de uitkomst van de Europese Raad van december 2005 bereikten de lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie in mei 2006 een interinstitutioneel akkoord over het EU uitgavenkader tot en met 2013, waarin beleidsuitgaven voor concurrentiekracht en groei aan belang toenemen. Het akkoord maakte de weg vrij voor de tijdige besluitvorming over de rechtsgrondslag van voor EZ relevante programma’s op het terrein van structuur- en cohesiebeleid, onderzoek, innovatie en consumentenbeleid.

Prestatiegegevens

De prestatie-indicatoren die in de begroting 2006 zijn opgenomen, zijn gebaseerd op de Interne Markt Index uit het Score Bord Interne Markt van de Europese Commissie. In juli 2004 is de laatste versie van de Interne Markt Index verschenen. De Commissie heeft aangegeven geen Interne Markt Index meer te zullen uitbrengen, in de begroting van 2007 is deze dan ook niet meer opgenomen.

C. Optimale marktordening en mededinging bevorderen

Interdepartementale Commissie Marktordening (ICM)

De Interdepartementale Commissie Marktordening is vanaf 1 augustus 2006 met de Commissie voor Economische Aangelegenheden samengevoegd onder de naam van de Commissie voor Economische Aangelegenheden (CEA).

Kenniscentrum voor Ordeningsvraagstukken (KCOV)

Het Kenniscentrum heeft in opdracht van het Kabinet in 2006 de volgende rapporten uitgebracht: Publieke belangen en Aandeelhouderschap (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 165, nr. 46) en Winstuitkering door maatschappelijke ondernemingen (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 800 XIII, nr. 38).

Economics Network for Competition and Regulation (ENCORE)

In 2006 hebben wederom internationaal gerenommeerde economen bijgedragen aan de activiteiten van ENCORE, waaronder het jaarcongres Consumers & Competition. ENCORE leverde een belangrijke bijdrage aan het EARIE congres (European Association for Research in Industrial Economics), ’s werelds grootste internationale congres op het gebied van de Industriële Organisatie.

Mededingingswet

Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Mededingingswet naar aanleiding van de evaluatie van die wet is op 31 oktober 2006 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 071, nr. 1–3). Het wetsvoorstel is thans in behandeling in de Eerste Kamer (Kamerstukken I, 2006–2007, 30 071, A).

Het wetsvoorstel tot wijziging van de Mededingingswet om oneerlijke concurrentie door overheden te voorkomen (Wet Markt & Overheid) is in februari 2006 aan de Raad van State voorgelegd voor advies. Het streven is om het wetsvoorstel voor 1 mei 2007 bij de Tweede Kamer in te dienen.

Aanbestedingswet/Kenniscentrum PIANOo

Op 20 september 2006 is het wetsvoorstel voor een nieuwe Aanbestedingswet aangenomen door de Tweede Kamer. Op 26 september 2006 is het wetsvoorstel ter behandeling neergelegd bij de Eerste Kamer.

In het tweede jaar na de oprichting heeft PIANOo (Professioneel & Innovatief Aanbesteden netwerk voor Overheidsopdrachtgevers) haar plek verworven als ondersteunende dienst voor alle aanbestedende diensten. PIANOo heeft via een portaalsite en op bijeenkomsten de kennis en ervaring over aanbesteden verspreid. Hiermee heeft PIANOo zich gericht op vergroting van de expertise over aanbestedingen bij aanbestedende diensten.

Metrologiewet

De nieuwe Metrologiewet, ter vervanging van de IJkwet, waarin verschillende Europese richtlijnen op metrologisch gebied zijn geïmplementeerd, is op 29 november 2006 grotendeels in werking getreden. Tevens is een aantal benodigde uitvoeringsbesluiten, zoals het Meetinstrumentenbesluit I en het Meetinstrumentenbesluit II tot stand gekomen en op dezelfde datum als de wet in werking getreden. De resterende uitvoeringsregelingen zijn op 1 februari 2007 van kracht geworden.

In 2006 is door EZ samen met het NMi Van Swinden Laboratorium deelgenomen aan de voorbereidingen van het zogenaamde iMERA-project. Hierin werken ministeries en standaarden-instituten van de EU-lidstaten samen aan de ontwikkeling van een EU-research programma op het gebied van de metrologie.

Meer concurrentie en betere dienstverlening in (semi-)publieke en hybride sectoren.

EZ heeft bijgedragen aan de (voorbereiding van) besluitvorming over de stelselherziening in de zorg, in het bijzonder over prijsliberalisering in de ziekenhuissector, verdere vormgeving en formalisering van het toezicht en het vergroten van de effectiviteit in de AWBZ zorg. In het hoger onderwijs wordt samen met OCW het experiment «Rendement en excellentie» voorbereid, dat gefinancierd wordt uit Fes-middelen (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 800 VIII, nr. 2). Voorts heeft EZ bijgedragen aan de totstandkoming van de kabinetsvisie op de woningmarkt (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 607, nr. 1).

Meer concurrentie en betere service in dienstensectoren

EZ heeft bijgedragen aan de totstandkoming van het kabinetsstandpunt op het rapport van de Commissie Evaluatie Wet op het notarisambt, dat de Minister van Justitie in februari 2006 aan de Tweede Kamer heeft gezonden. Het Ministerie van Economische Zaken was tevens als adviserend lid betrokken bij deze commissie.

* Deze prestatie-indicator is een samengestelde indicator, opgebouwd uit 12 variabelen. Deze indicator zegt onder meer iets over de mate van effectiviteit van het mededingingsbeleid en de mate van concurrentie tussen bedrijven, de aanwezigheid van verstorende overheidssubsidies en de aanwezigheid van beleid met betrekking tot het aanbesteden door de overheid.

Nederland heeft bij gebruik van de meest recente data in 2006 een zesde positie behaald, achter Finland, Nieuw Zeeland, Denemarken, Ierland en de Verenigde Staten. Nederland scoort ongeveer gelijk aan de Verenigde Staten (en nagenoeg gelijk aan het Verenigd Koninkrijk, dat op een zevende positie staat). Ten opzichte van de vorige meting zijn er weinig veranderingen in de score van Nederland opgetreden. Een positieve uitzondering hierop is dat in de ogen van ondernemingen prijsregulering minder stringent is geworden. Sterke punten van Nederland zijn nog altijd de effectiviteit van mededingingswetgeving en de kwaliteit van regelgeving.

D. Positie van de consument versterken

Informatieloket voor consumenten

Samen met de NMa en OPTA is in oktober 2006 gestart met het gezamenlijk informatieloket,www.consuwijzer.nl. Dit loket is de opvolger vanwww.staiksterk.nl. Het loket is in de organisatie van de Consumentenautoriteit geplaatst en heeft in de periode van 4 oktober 2006 tot 1 januari 2007 ruim 16 000 consumenten van advies gediend (via telefoon en e-mail). De website van dit loket is in die periode door 160 000 bezoekers geraadpleegd. Ter promotie van ConsuWijzer is een communicatiecampagne gevoerd, die in 2007 een vervolg zal krijgen. Ook is een onderzoek gedaan naar de tevredenheid van consumenten tot 1 januari 2007 (nulmeting). ConsuWijzer heeft met tal van maatschappelijke organisaties en andere toezichthouders samenwerkingsprotocollen gesloten over het eventueel doorverwijzen van consumenten.

Instellen consumententoezichthouder

In 2006 is gestart met de voorbereidende operationele werkzaamheden voor de start van de Consumentenautoriteit. Deze ambtelijke dienst beschikt over 29 fte aan personeel, waarvan 8,5 fte voor de handhaving en toezicht op de geldende consumentenwet- en regelgeving. Na aanvaarding van de Wet handhaving consumentenbescherming (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 411) in november 2006 beschikt de Consumentenautoriteit over eigen handhavings- en toezichtsinstrumenten. De wet is per 29 december 2006 in werking getreden. In het najaar van 2006 is namens de Staatssecretaris van Economische Zaken breed onder maatschappelijke organisaties, wetenschappers en andere betrokkenen geconsulteerd over de prioriteiten van de Consumentenautoriteit voor 2007.

Invoeren wetsvoorstel ter implementatie Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken

In 2006 is door de Minister van Justitie en de Staatssecretaris van Economische Zaken het wetsvoorstel inzake de implementatie van de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken opgesteld. Dit wetsvoorstel is inmiddels ingediend bij de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 928). Het streven is de wet in 2007 in werking te laten treden.

Verbetering werking geschillencommissies

In 2006 is een twaalftal branches gefaciliteerd om, na overleg met de Consumentenbond, te komen tot een geschillencommissie onder de vlag van de Stichting Geschillencommissies. In de meeste gevallen zal dit begin 2007 tot de daadwerkelijke start van een geschillencommissie leiden.

Gedragscode reisaanbiedingen

Op 18 september 2006 is een gedragscode reisaanbiedingen aangeboden aan de Staatssecretaris van Economische Zaken. Deze code regelt dat zowel op het aspect van prijs als van beschikbaarheid van het aangeboden product meer transparantie voor de consument ontstaat. De code is tot stand gekomen na overleg tussen de Consumentenbond, de verschillende reisbrancheorganisaties en het Ministerie van Economische Zaken.

* Deze prestatie-indicator is een samengestelde indicator, opgebouwd uit 20 variabelen. De indicator zegt onder meer iets over de algemene aspecten van transparantie en klanttevredenheid, tevredenheid over diensten van algemeen belang en de afhandeling van klachten bij diensten van algemeen belang.

De positie van Nederland is als volgt te verklaren. Nederland scoort in 2006 ongeveer gelijk aan Frankrijk (positie 6), terwijl Nederland is ingehaald door Denemarken, dat in de vorige meting bijna gelijk scoorde met Nederland. De verschillen tussen de landen zijn niet erg groot, hoewel deze tot verschuivingen in positie kunnen leiden. Wel moet geconstateerd worden dat Nederland op een aantal algemene variabelen wat minder goed gescoord heeft dan bij de vorige meting, zoals transparantie van financiële instellingen en mate van klantgerichtheid. Voor een aanzienlijk deel van de variabelen waren echter geen nieuwe data beschikbaar. Vanwege het feit dat de benodigde data minder vaak beschikbaar komen dan verwacht, vervalt deze presentatie-indicator en zal in de toekomst een andere indicator gehanteerd worden. De nieuwe indicator is geïntroduceerd in de begroting voor 2007.

* De evaluatie van het NMi, die in de begroting 2006 gepland stond voor 2006/2007, schuift in verband met de nieuwe Metrologiewet door naar 2012, wanneer de wet vijf jaar in werking is.

** Het onderzoeksrapport Evaluatie Winkeltijdenwet is in oktober 2006 naar de Tweede Kamer gezonden (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 800 XIII, 8). In 2007 zal hier verder vervolg aan gegeven worden.

2 EEN STERK INNOVATIEVERMOGEN

Om duurzame economische groei te realiseren werkt EZ aan een sterk innovatievermogen van de Nederlandse economie.

Algemeen

Innovatie is een sleutelfactor voor het realiseren van duurzame economische groei. De instrumenten onder artikel 2 dragen bij aan een duurzame economische groei door het versterken van de innovatiekracht van de Nederlandse economie op het gebied van kennis, technologie, arbeid en innovatieve starters.

In 2006 is het financieel instrumentarium vernieuwd. Dit brengt de Lissabondoelstelling om 3% van het Nederlandse bruto binnenlands product aan R&D te besteden, een stap dichterbij.1

Het Innovatieplatform (IP) is ook in 2006 belangrijk gebleken voor onze kenniseconomie. Het heeft er (mede) voor gezorgd dat het onderwerp innovatie hoog op de politieke agenda is gebleven. Vanuit het IP is een brede visie neergelegd op de kenniseconomie en een aantal toonaangevende adviezen uitgebracht, waarvan de Kennisinvesteringsagenda (KIA) de meest prominente is.2

Beoordeling innovatiepositie van Nederland

In onderstaande tabel zijn drie indicatoren opgenomen die een indruk geven van kenniscreatie en innovatietoepassing binnen de Nederlandse economie.

* Bron: Eurostat (database) en CBS, Ierland ontbreekt in de EU-15 cijfers over 2000. Slovenië ontbreekt (nog) in de cijfers voor de industrie over 2004.

** Bron: Eurostat (database) en CBS, Ierland ontbreekt in de EU-15 cijfers over 2000. EU-15/EU-25 cijfers over 2004 zijn nog niet voldoende beschikbaar (voor een aanzienlijk aantal landen ontbreken de cijfers over 2004 nog voor de diensten).

*** Bron: Eurostat (database); 2003 is het meest recente jaar waarover volledige gegevens beschikbaar zijn. Voor 2004 is nog geen volledige informatie beschikbaar bij Eurostat (situatie eind februari 2007). De hier gepresenteerde cijfers vormen derhalve een onderschatting van het totaal aantal aangevraagde Europese octrooien betrekking hebbend op 2004. De onderschatting geldt voor alle landen naar verwachting in ongeveer dezelfde mate. De vijfde positie van Nederland binnen de EU-25 op basis van de nu bekende aantallen voor 2004 is daarom informatief.

Bij het aantal aangevraagde Europese octrooien scoort Nederland vrij goed. Nederland voldoet hier aan de ambitie die voor deze indicator is geformuleerd: een positie in de top 5 van de EU. Dit staat in contrast met de matige score van Nederland bij het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten in de industrie en de diensten, waar Nederland nog aanzienlijk achterblijft bij het EU-gemiddelde. Hieruit blijkt dat Nederland goed is in het ontwikkelen van kennis, maar laag scoort als het gaat om commerciële toepassingen van die kennis.

De internationale statistieken, zoals Eurostat, lopen circa 2 jaar achter. Informatie uit de Europese innovatie-enquête (Community Innovation Survey) over het jaar 2004 is inmiddels vrij volledig beschikbaar voor de industrie, maar de uitkomsten voor de diensten ontbreken nog voor een substantieel aantal landen. Hierdoor kan Nederland bij het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten in de diensten nog niet vergeleken worden met het EU-15 en EU-25 gemiddelde. Ook kan de positie van Nederland binnen een ranglijst van EU-landen nog niet precies worden bepaald bij die indicator. Op basis van de cijfers voor de landen waarvoor wel cijfers beschikbaar zijn, kan echter worden geconcludeerd dat Nederland laag scoort. Zo blijft Nederland met een omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten in de diensten van 5% sterk achter bij het gemiddelde van 8% in de zeventien EU-25 landen waarvoor de cijfers al beschikbaar zijn.

In het European Innovation Scoreboard van de Europese Commissie worden landen met elkaar vergeleken op een groot aantal indicatoren. Hieruit wordt een samengestelde innovatie-index samengesteld. Op de ranglijst voor die index neemt Nederland in de laatste editie van het European Innovation Scoreboard (editie 2006, gepubliceerd in februari 2007) een zevende plaats in binnen de EU-25. Die positie is gelijk gebleven ten opzichte van de score in de vorige editie (editie 2005), toen Nederland zijn positie verbeterde van een 8e naar een 7e positie binnen de EU-25. Nederland scoort nog altijd goed bij onder andere het aantal octrooien, de omvang van publieke R&D-uitgaven en de deelname aan levenslang leren. Daarentegen blijft Nederland aanzienlijk achter in vergelijking met andere landen bij onder andere de private R&D-uitgaven, het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten en het aantal afgestudeerden in wetenschap en technologie.

Budgettaire gevolgen van beleid

Bijdrage aan Syntens

De opdrachtverlening 2006 kon eind 2005 niet meer worden afgerond, zodat de opdracht in 2006 moest worden verstrekt.

SKO

De SKO-regeling is eind 2005 stopgezet. De beschikbare middelen in 2006 zijn ingezet voor de Innovatievouchers.

Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten

In het kader van de programmatische aanpak zijn de middelen voor het IS-instrument gedeeltelijk overgeboekt naar Point One boegbeeld (€ 21 mln) en gebruikt ter financiering van diverse andere innovatieprogramma’s (circa € 10 mln).

Kredietregeling IS

In het kader van een eerdere ombuigingsoperatie heeft EZ een deel van de IS-middelen omgezet in een kredietfaciliteit. Deze middelen zijn ten dele opgegaan in de kredietfaciliteit voor luchtvaartindustrie (€ 15,5 mln) en de uitdagerskredietfaciliteit (€ 9,8 mln).

Bijdrage aan STW

De committering aan STW voor 2007 bestaat uit 2 delen: het zogenaamde Open Technologie Programma en een deel dat gericht is op innovatie voor EZ. Over het laatste deel was EZ eind 2006 nog in overleg met het STW, zodat committering niet meer kon plaatsvinden.

Holst centrum

De mutatie bij het Holstcentrum wordt verklaard uit € 12 mln Fes-middelen die zijn doorgeschoven van 2005 naar 2006 en voor het overige deel uit de aanloopmiddelen Smart Mix die zijn aangewend ter financiering van het centrum (zie mutatie Smart Mix).

InnoWator

In 2006 is het innovatieprogramma Water van start gegaan. Als onderdeel van dit programma is de tenderregeling Innowator gestart, waarvoor in 2006 voor € 5 mln aan projecten is gehonoreerd.

Food en Nutrition Delta

In 2006 is gestart met de nieuwe innovatieprogramma’s. Voor het programma Food and Nutrition Delta is in totaal € 63,5 mln gereserveerd, waarvan in 2006 € 10,4 mln is gecommitteerd.

Point One (boegbeeld)

Point One is het nieuwe innovatieprogramma op het gebied van nano-elektronica en embedded systems. Hiervoor is in totaal € 100 mln gereserveerd, waarvan in 2006 € 20 mln is toegezegd.

Smart Mix

De aanloopmiddelen voor de Smart Mix 2005 (€ 34,8 mln) zijn doorgeschoven naar 2006. De middelen zijn voor een groot deel ingezet voor het Holst centrum. In 2006 betreft dit € 18,4 mln. Het restant van deze middelen zal met name in 2008 worden gecommitteerd.

Internationale ruimtevaart

De realisatie is hoger dan geraamd bij ontwerpbegroting. De reden hiervoor is dat het kabinet heeft geconstateerd dat de in Nederland opgebouwde kennis en ervaring op het gebied van ruimtevaart in het gedrang dreigde te komen. Daarom is besloten het voor internationale ruimtevaart beschikbare budget met dit bedrag op te hogen.

Civiele luchtvaartontwikkeling.

In 2006 is € 5 mln verplichtingenbudget uit 2007 naar voren gehaald, zodat committeringen voor de CVO-regeling in 2006 kunnen worden verricht in plaats van in 2007.

Luchtvaartkredietregeling

Zoals aangekondigd in de brief met betrekking tot het Nederlandse luchtvaartcluster aan de Tweede Kamer van januari 2006 (Kamerstukken II, 2005–2006, 25 820, nr. 13), is de CVO-regeling opnieuw opengesteld om kredieten te verstrekken, die het voor het luchtvaartcluster mogelijk maken om deel te nemen aan internationale vliegtuigontwikkelingsprogramma’s. Met uit latere jaren naar voren gehaalde verplichtingenruimte is het grote aantal verwachte kredietaanvragen in het eerste jaar opgevangen.

Pilots sleutelgebieden

De gereserveerde middelen op dit instrument zijn ingezet voor de Creative Challenge Call (€ 8 mln) en ter financiering van de verschillende innovatieprogramma’s (€ 12 mln).

Bijdrage DGOI aan agentschappen

De hogere aangegane verplichting in 2006 aan agentschap SenterNovem wordt vooral veroorzaakt doordat in 2006 een aantal nieuwe opdrachten is verstrekt. Het gaat voornamelijk om de uitvoering de WBSO in 2006 en 2007 (circa € 5 mln) en de uitvoering van enkele de innovatieprogramma’s (circa € 6,5 mln).

Ontvangsten TOP

De terugbetalingen op de TOP-regeling zijn onzeker omdat het succes van projecten moeilijk te voorspellen is. Vanwege tegenvallende ontvangsten is bij 2e suppletore de raming neerwaarts bijgesteld.

Ontvangsten FES

Uit het FES is ca. € 32 mln minder opgevraagd dan oorspronkelijk geraamd. Bij de nieuwe innovatie-instrumenten (onder andere vouchers, innovatie-prestatiecontracten, creative challenge call, smart mix en de nieuwe innovatieprogramma’s) wordt dat verklaard door een langzamere start dan verwacht. Alleen bij het Holst centre was de liquiditeitsbehoefte hoger dan geraamd (€ 6,5 mln). Voor de lopende programma’s (o.a. BSIK, IS-regeling, kennisimpuls) is minder FES-geld opgevraagd, omdat deze projecten in 2006 veelal een langzamere uitfinanciering hadden dan waarmee in de begroting rekening was gehouden.

A. Kennisbescherming

Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 1995) en de kosten van octrooiering

De Staatssecretaris van Economische Zaken heeft op 28 juni 2006 aan de Tweede Kamer de Beleidsvisie Octrooibeleid en MKB Octrooibeleid (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 635, nr. 1) gestuurd. Enkele actiepunten:

– vanaf juli 2006 wordt voor alle 20 jarige octrooien die worden aangevraagd een schriftelijke opinie (written opinion) toegevoegd aan het nieuwheidsonderzoek;

– met de Orde van Octrooigemachtigden is het Convenant Versterking Gebruik Octrooisysteem gesloten om de bekendheid met het octrooisysteem bij potentiële gebruikers en het gebruik van octrooigemachtigden te vergroten;

– een voorstel tot wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 is in 2006 voor advies gezonden aan de Raad van State. De wijzigingen moeten leiden tot meer rechtszekerheid, lagere kosten en een groter bewustzijn van de voordelen van octrooien bij het midden- en kleinbedrijf. De aanpassingen volgen op een evaluatie naar het functioneren van die wet.

Benelux-Verdrag betreffende merken, modellen en tekeningen en het Europees merken- en modellenrecht

Per 1 september 2006 is het Beneluxverdrag inzake het Intellectuele Eigendom (merken, tekeningen en modellen) in werking getreden. Dit verdrag is in de plaats gekomen van de verdragen, wetten en wijzigingsprotocollen inzake Benelux merken en tekeningen of modellen. Dit heeft de systematiek en overzichtelijkheid van dit rechtsgebied bevordert. De in het Verdrag bepaalde instelling van het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom, dit ter vervanging van het Benelux Merkenbureau en het Benelux Bureau voor Tekeningen of Modellen, heeft inmiddels plaatsgevonden.

Europees octrooisysteem

Nederland ratificeerde op 4 oktober 2006 het zogeheten Vertalingenprotocol bij het Europees octrooiverdrag en de herziening van het Europees Octrooiverdrag. Hierdoor zullen de vertalingskosten bij de verkrijging van Europese octrooien worden verlaagd. De herziening van het Europees Octrooiverdrag treedt op 13 december 2007 in werking.

EG-Verordening voor dwanglicenties in verband met de productie van geneesmiddelen voor derde-wereldlanden

In 2006 is een EG-Verordening voor dwanglicenties tot stand gekomen die de productie van geneesmiddelen voor derde-wereldlanden regelt.

* Bron: Eurostat (database) en CBS. In de EU-15 cijfers over 2004 ontbreken Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. In de EU-25 cijfers over 2004 ontbreken ook Letland en Slovenië. Voor de EU-cijfers over 2004 geldt verder dat vanwege de beschikbare data is uitgegaan van het aandeel van innoverende bedrijven (= bedrijven met innovatie-activiteiten) in plaats van het aandeel van innovatieve bedrijven (= bedrijven met gerealiseerde innovaties).

** Bron: Eurostat (database) en CBS. EU-15/EU-25 cijfers over 2004 zijn nog niet voldoende beschikbaar (voor een aanzienlijk aantal landen ontbreken de cijfers over 2004 nog voor de diensten).

B. Meer starters die technologische kennis ontwikkelen en benutten

Actieprogramma TechnoPartner

– TechnoPartner Seed-faciliteit: Er zijn in 2006 10 fondsaanvragen gedaan. Hiervan zijn zes fondsen gehonoreerd met een totale omvang van € 46 mln. In totaal wordt hieraan door TechnoPartner € 23 mln bijgedragen. Daarmee zijn negen investeringsdeals gesloten voor in totaal bijna € 3,5 mln.

– TechnoPartner Subsidieregeling Kennisexploitatie (SKE): Sinds de lancering van de SKE-regeling zijn tot 1 november 2006 tien projectvoorstellen gehonoreerd. De totale projectkosten bedragen ruim € 45 mln. TechnoPartner heeft hieraan € 21,5 mln bijgedragen.

– Technopartnerlabel: In 2006 is door banken bijna € 12 mln aan krediet verstrekt aan 31 technostarters met behulp van het Label.

– TechnoPartnerplatform: In 2006 heeft TechnoPartner samen met de Kamer van Koophandel en de NOVU speciaal voor technostarters spreekuren georganiseerd voor vragen over onderwerpen als kennisbescherming, techniek, marketing en ondernemingsplan.

– TechnoPartner Academy: De doelstelling om deze Academy in september 2006 te openen is niet gerealiseerd. Er wordt gewerkt aan een herziene opleiding die in het 2e kwartaal van 2007 kan starten.

– Internationalisering: Een hoogtepunt van de handelsmissie naar China onder leiding van de Staatssecretaris van Economische Zaken was de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst met de Vice Minister of Science and Technology van China. Hierin verklaren beide partijen dat zij actief zullen samenwerken om het voor innovatieve starters en mkb-bedrijven mogelijk te maken elkaars markt te betreden. Een ander resultaat van de missie is de lancering van een co-incubatie pilot tussen de Shanghai Yangpu Business Incubator en het Nederlandse TechnoPartner SKE-netwerk TechnoSprint.

Kansenzone:

In 2006 is het convenant kansenzones afgesloten tussen EZ, de deelnemende Technische Universiteiten en de deelnemende gemeenten. Binnen de kansenzone is een zogenaamde formulemanager aangesteld: een persoon die de bedrijven helpt bij de opbouw en groei door er voor te zorgen dat de ondernemer snel geholpen wordt met zijn vragen op het vlak van regelingen, subsidies en vergunningen. In een seminar is door de Immigratie- en Naturalisatiedienst met de formulemanagers afgesproken dat de aanvraag voor een verblijfsvergunning door buitenlandse studenten – die een bedrijf in de kansenzones willen beginnen – versneld kan worden afgehandeld.

C. Meer toepassing van kennis in het MKB

Innovatievouchers en Innovatie Prestatie Contracten (IPC’s)

Na 3 pilots in 2004 en 2005 is de subsidieregeling Innovatievouchers gepubliceerd, op basis waarvan in 2006 6000 vouchers ter beschikking zijn gesteld; 3000 vouchers van € 2 500,- zonder een eigen bijdrage van de ondernemer (kleine voucher) en 3000 vouchers van € 7 500,- met een eigen bijdrage van de ondernemer (de grote voucher).

Ook zijn in 2006 zeven pilots IPC’s (HME, FME, Creative Industrie, Nuenen, Metaalunie, VMRG, Bouw) tot stand gekomen. De ervaringen hiermee hebben in november 2006 geleid tot de subsidieregeling Innovatieprestatiecontracten.

Syntens

Syntens heeft in 2006 beter gepresteerd dan in 2005. Het aantal beloofde Innovatie Actie Plannen (IAP’s) is gehaald (1609 bij streefwaarde 1600) en het aantal Direct Declarabele Uren (DDU’s) per € 1 mln basissubsidie voor MKB’ers is gestegen (7713 bij streefwaarde 7425) door het verbeteren van de werkmethodiek. Alleen de target van de klanttevredenheid is net niet gehaald (7,9 bij streefwaarde 8,0). In 2006 heeft Syntens haar efficiency verhoogd door een betere afstemming met andere partijen zoals SenterNovem, OCNL en de Kamers van Koophandel. Hierdoor kan Syntens doelgerichter en efficiënter handelen richting de MKB’er.

Small Business Innovation Research-programma (SBIR)

In 2006 is een interdepartementaal pilotprogramma bij LNV, Defensie en Verkeer & Waterstaat gestart. In totaal lopen er nu 6 SBIR pilots bij deze departementen (inclusief EZ). EZ heeft hiervoor een aanmoedigingsbijdrage verstrekt. Daarnaast heeft EZ TNO de mogelijkheid geboden om een SBIR variant als pilot in de markt te zetten en experimenteert STW met de zogenaamde Valorisation Grant die zich vooral op ondernemende onderzoekers richt.

Overheid als launching customer

Op 14 juni 2006 heeft het Kabinet een brief aan de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II 2005–2006, 30 300 XIII, nr. 87) met daarbij een actieplan hoe de overheid haar rol als launching customer kan invullen. Er is gestart met acties op het gebied van bewustwording, kennis- en informatie-opbouw en -verstrekking.

CIC-uitstralingsprogramma

In november 2006 is het programma «Nederland gaat Digitaal» afgesloten met een evenement waarbij resultaten van allerlei MKB-projecten rondom ICT-toepassingen zijn gepresenteerd. Daarbij is aangekondigd dat in januari 2007 wordt gestart met een nieuw ICT-programma voor het MKB onder de naam «Nederland Digitaal in Verbinding», gericht op digitalisering van en samenwerking in de keten.

Innovatie door octrooi-informatie

Medio 2006 is de eindevaluatie van het project Innovatie door Octrooi-informatie afgerond en geïntegreerd in de bedrijfsvoering van OCNL. Uit de evaluatie blijkt dat de wijzigingen die in 2004 in het project zijn doorgevoerd goed voldoen, met name het versterken van het maatwerkgehalte en «zelfhulp» op octrooi-informatiegebied. Het aantal stand-der techniek-onderzoeken is, mede naar aanleiding van het project octrooibeleid & MKB, met circa 50% verhoogd.

Charter Intellectual Property Rights (IPR)

Nederland verwacht dat de Europese Commissie de discussie over het Charter Intellectual Property Rights (IPR) onder Duits voorzitterschap weer vlot trekt. Met het charter, waarin de voorwaarden voor het regelen en overdragen van Intellectual Property Rights worden beschreven, zal het overdragen van IPR in de toekomst gemakkelijker moeten worden voor het bedrijfsleven en kennisinstellingen.

Universitair octrooibeleid

In 2006 is het nationaal expertise-netwerk van medewerkers van universiteiten, universitaire medische centra en andere publieke kennisinstellingen op het gebied van kennisoverdracht geëvalueerd. Doel van het netwerk was om kennis en expertise uit te wisselen tussen medewerkers van deze instellingen. Op basis van de evaluatie en gesprekken met de VSNU is besloten om het netwerk op een andere manier voort te zetten. De wijze waarop wordt thans onderzocht.

* Bron: Eurostat (database) en CBS; MKB gedefinieerd als bedrijven met minder dan 250 werkzame personen.

** Bron: Eurostat (database) en CBS; MKB gedefinieerd als bedrijven met minder dan 250 werkzame personen. EU-15/EU-25 cijfers over 2004 zijn nog niet voldoende beschikbaar (voor een aanzienlijk aantal landen ontbreken de cijfers over 2004 nog voor de diensten).

D. Meer ontwikkeling en benutting van technologische kennis door bedrijven

WBSO

In 2006 is, evenals als in 2005, het WBSO-budget met € 25 mln verhoogd. Beide uitbreidingen zijn gericht op het verder stimuleren van procesinnovatie. Vanaf 2006 komt het uitvoeren van onderzoek gericht op de verbetering van eigen productieprocessen of zelf gebruikte programmatuur, zogenaamd Technisch Onderzoek (TO) voor WBSO in aanmerking. In 2006 zijn meer dan 2 500 projecten als TO aangemerkt, afkomstig van ruim 1 600 verschillende aanvragers. Het merendeel van deze projecten werd door het MKB ingediend. Daarnaast is gestart met de evaluatie van de WBSO.

Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten (IS)

In het kader van de transitie naar een programmatische aanpak is in 2006 een groot deel van het budget van de IS overgeheveld naar de nieuwe innovatie programma’s en niet meer voor generieke tenders ingezet. Uitzondering vormt het IS internationaal budget van circa € 25 mln dat omwille van continuïteit van generieke internationale programma’s zoals Eureka in 2006 volledig is ingezet in de vorm van IS tenders.

Eureka

In 2006 is het programmavoorstel voor het Eurostars-initiatief goedgekeurd. Eurostars ondersteunt internationale innovatie samenwerkingsprojecten waarin het MKB trekker is. 23 Eureka-landen, waaronder Nederland, en de Europese Commissie participeren financieel in dit programma. Verder is voortgebouwd op de succesvolle ITEA/MEDEA clusters en is gewerkt aan aansluiting van deze clusters op de European Reserach Area en de Joint Technology Initiatives.

EU-kaderprogramma

De onderhandelingen over het 7e Kaderprogramma zijn eind 2006 tot een afronding gekomen. De eerste oproepen voor projectvoorstellen konden gepubliceerd worden op 22 december 2006. In de onderhandelingen is een aantal doelstellingen van EZ gerealiseerd, zoals vereenvoudiging van regelgeving en procedures om te kunnen participeren, om de industriële deelname te stimuleren.

Netwerk TWA’s

Het TWA netwerk is in 2006 uitgebreid van 11 naar 13 vestigingen. De nieuwe TWA’s zijn gestationeerd in India en Zuid Korea (www.twanetwerk.nl). In 2006 concentreerde de aandacht van de TWA’s zich op innovaties op het terrein van: waterzuivering en bescherming tegen water, preventieve healthcare, en bescherming van intellectuele eigendom ten behoeve van startende ondernemers en MKB.

* Bron: Eurostat (database) en OECD (Main Science and Technology Indicators).

** Bron: Eurostat (database) en CBS. EU-cijfers over 2004 weergegeven op basis van onvolledig datamateraal (voor een aanzienlijk aantal landen zijn nog geen gegevens beschikbaar voor de diensten; hier is uitgegaan van cijfers voor de industrie en de diensten, voor zover beschikbaar). Daarnaast geldt voor de EU-cijfers over 2004 dat vanwege de beschikbare data is uitgegaan van het aandeel van innoverende bedrijven (= bedrijven met innovatie-activiteiten) in plaats van het aandeel van innovatieve bedrijven (= bedrijven met gerealiseerde innovaties).

¹ Het aantal arbeidsjaren van zelfstandigen maakt geen deel uit van dit aantal. Bij de berekening is uitgegaan van 1 400 uur per arbeidsjaar.

E. Versterken kennisbasis door samenwerking van bedrijven en kennisinstellingen

Innovatie-Omnibusregeling

Op 1 februari 2006 is de Experimentele kaderregeling subsidies innovatieprojecten in de Staatscourant gepubliceerd als uitwerking van de ambities die geformuleerd zijn in de brief «Sterke basis voor topprestaties» van mei 2005 (Kamerstukken II 2004/05, 29 800 XIII, nr. 73). Deze regeling biedt een juridische toolbox om maatwerk te kunnen bieden bij de financiële ondersteuning van innovatieprogramma’s.

In de loop van 2006 hebben drie innovatieprogramma’s gebruik gemaakt van deze regeling. Ook het Uitdagerskrediet is op deze Experimentele kaderregeling gebaseerd.

Op basis van de ervaringen met de Experimentele kaderregeling en de inzichten bij de verdere ontwikkeling van de programmatische aanpak wordt verder gewerkt aan een definitieve Innovatie-Omnibus in de vorm van een AMvB, die in 2008 in werking zal treden.

Pilots Innovatieprogramma’s

In 2006 zijn drie innovatieprogramma’s van start gegaan, te weten Point One (nano-elektronicatechnologie en embedded systemen), Food & Nutrition Delta en Watertechnologie. Bij de ontwikkeling van deze meerjarige programma’s lag het voortouw bij het bedrijfsleven en de kennisinstellingen, die fors investeren in internationaal onderscheidende projecten. De overheid heeft jaarlijks gemiddeld zo’n € 10 tot € 15 mln gereserveerd per programma, naast de financiering van aan de programma’s verwante initiatieven. In 2006 is ook begonnen met de ontwikkeling van nieuwe programma’s die naar verwachting een start kunnen maken in 2007. EZ is samen met OCW een programma gestart met een omvang van € 15 mln om de verbindingen tussen de creatieve industrie en overige sectoren te verstevigen.

Bottom up programma’s (Uitdagersfaciliteit)

De regeling uitdagersfaciliteit is in januari 2006 in de Staatscourant gepubliceerd. Van de beschikbare kredietruimte is in 2006 een bedrag van € 5,3 mln gecommitteerd.

ICES/KIS-3

In het kader van de monitoring van het ICES/KIS-3 traject is de Tweede Kamer met een gezamenlijke brief (Kamerstukken II, 2006/07, 25 017, nr. 59) van zeven departementen in november 2006 geïnformeerd over de voortgang van de 37 ICES/KIS-3 programma’s over 2005. Het Kabinet heeft de door een Commissie van Wijzen geformuleerde algemene aanbevelingen (o.a. over de inhoud en kwaliteit van de aan te leveren monitoringsinformatie) en de projectspecifieke aanbevelingen overgenomen. Ten slotte is in de brief aan de Tweede Kamer meegedeeld dat de aanvang van de midterm-review van de ICES/KIS-3 programma’s verschuift naar eind 2007.

EZ-programma financiering aan Grote Technologische Instituten (GTI’s) en TNO

In 2006 heeft EZ samen met OCW en andere ministeries verder gewerkt aan de invoering van vraaggestuurde programma’s voor TNO en GTI’s. EZ is verantwoordelijk voor de onderzoeksprogrammering op twee maatschappelijke gebieden: «Hoogwaardige systemen, processen en materialen» en «Energiehuishouding». Op deze gebieden werkt EZ aan een betere aansluiting van ontwikkelde kennis op de behoefte bij bedrijven en overheid. TNO en de GTI’s werken ook mee aan de innovatieprogramma’s: Point One, Watertechnologie en Food & Nutrition Delta.

Technologiestichting STW

In 2006 is STW geëvalueerd. EZ en mede-financier NWO onderschrijven de hoofdconclusie van de evaluatie dat STW een efficiënte, effectieve en breed gewaardeerde werkwijze heeft ontwikkeld voor het ondersteunen en stimuleren van technisch wetenschappelijk onderzoek. STW is in 2006 gestart met het ontwikkelen en uitvoeren van programma’s die aansluiten op het programmatisch innovatiebeleid.

Technologische Topinstituten (TTI’s)

In 2006 is de TTI-formule toegepast bij nieuwe samenwerkingsverbanden als Topinstituut Pharma (VWS), Topinstituut Watertechnologie, Topinstituut Groene Genetica (LNV) en WCFS+ (EZ). WCFS+ is onderdeel van het innovatieprogramma Food & Nutrition Delta.

Innovatiegerichte Onderzoeksprogramma’s (IOP’s)

In 2006 zijn zes tenders georganiseerd voor de IOP’s Mens – Machine Interactie en Precisietechnologie, Photonic Devices, Self Healing Materials, Integrale Productcreatie en -Realisatie en voor het IOP ElektroMagnetische VermogensTechniek. In totaal zijn 37 projectvoorstellen gehonoreerd.

Publiek private mobiliteit (Casimir)

In het nationale Deltaplan Bèta Techniek is € 3 mln gereserveerd voor de bevordering van mobiliteit van kenniswerkers tussen publieke en private instellingen via het Casimir programma.

Met 35 aanvragen in 2006 was de belangstelling minder groot dan de 135 in 2005. Van de aanvragen in 2006 heeft de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) na de selectieprocedure 15 voorstellen gehonoreerd voor in totaal € 1,3 mln.

Smart Mix en Dynamisering Nederlands Innovatiesysteem

Op 27 maart 2006 is de Subsidieregeling Smart Mix gepubliceerd en is een onafhankelijke Adviescommissie ingesteld. Consortia van bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen hebben in 2006 158 korte programmavoorstellen ingediend, waarvan uiteindelijk achttien voorstellen nader zijn uitgewerkt. Hiermee wordt in totaal ongeveer € 300 mln aan subsidie aangevraagd bij een beschikbaar budget van € 100 mln. Begin 2007 zal de Adviescommissie een advies uitbrengen over de voorstellen.

De scores van de verschillende universiteiten in de Smart Mix zullen tevens worden meegenomen bij de jaarlijkse herverdeling van € 100 mln aan universitaire onderzoeksmiddelen. Deze verdeling vindt plaats op basis van prestaties van universiteiten in de tweede en onderdelen van de derde geldstroom: de zogenaamde kleine dynamisering.

Micro-elektronica stimulering

De innovatiesubsidies «micro-elektronica stimulering» zijn in de loop van 2006 opgegaan in het innovatieprogramma Point One (nano-elektronica en embedded systems). In dit programma werkt een groot aantal bedrijven samen met kennisinstellingen. Deelname aan de EUREKA clusterprojecten MEDEA+ en ITEA loopt voortaan via Point One. De Philips Kaderafspraak is in juli 2006 beëindigd en het vrijvallende budget zal worden ingezet voor Point One.

Regieorgaan voor ICT-onderzoek en -innovatie

Het orgaan heeft in 2006 in zijn «Innovatie-agenda ICT» een tiental acties geagendeerd. ICTRegie heeft geadviseerd over Fes- en Smart Mixvoorstellen op ICT-gebied. ICTRegie organiseerde onder andere een succesvol kenniscongres en bundelde de voorlichting over ICT-onderzoek in de zogenaamde Kennispoort.

Katalyse (ACTS)

ACTS voert op het gebied van katalyse en duurzame chemie vijf publiek-private programma’s uit, gericht op versterking van de positie van het in Nederland gevestigde bedrijfsleven. In 2006 is een begin gemaakt met het verschuiven van de focus van onderzoek naar het genereren van opties voor innovatie in de vorm van geoctrooieerde kennis.

Kabinetsvisie Nanotechnologieën

In november 2006 is de Kabinetsvisie Nanotechnologieën aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2006/07, 29 338, nr. 54). Hoofdlijnen van deze visie zijn: kansen van nanotechnologieën, omgaan met risico’s, ethische en juridische vragen, ontwikkeling van een onderzoeksagenda, beleids- en onderzoekscoördinatie en het werken aan draagvlak en communicatie. De Kabinetsvisie geeft tevens een reactie op het op 27 april 2006 verschenen rapport van de Gezondheidsraad over de betekenis van nanotechnologieën voor de gezondheid.

Civiele Vliegtuig Ontwikkeling (CVO)

In 2006 is € 70 miljoen vrijgemaakt voor de periode 2006 t/m 2010 voor ontwikkelingskrediet voor de luchtvaart. De regeling is in september 2006 gepubliceerd en wordt door het NIVR uitgevoerd. Er zijn door het NIVR nog geen kredieten verstrekt.

Onderzoeksprogramma versterking kennisbasis luchtvaartcluster

In 2006 zijn 51 voorstellen ingediend die betrekking hebben op de in de MoU (2005) met Airbus gedefinieerde onderzoeksvelden. Hiervan zijn 26 voorstellen gehonoreerd voor een bedrag van € 6,7 mln. Van dit bedrag geldt 25% als eigen bijdrage van de deelnemende bedrijven in de financiering van de onderzoekskosten.

ESA-contributie en projectfinanciering Ruimtevaartbeleid

In 2006 is invulling gegeven aan de inschrijvingen van december 2005 in ESA-programma’s en is een aantal inschrijvingen in de 2e helft van 2006 verhoogd.

Pré-kwalificatie ESA-programma’s (PEP)

Het beschikbare budget bedraagt € 5,9 mln per jaar. In 2006 zijn hiermee 29 projectvoorstellen gesubsidieerd.

Implementatie advies Innovatieplatform «Vitalisering van de kenniseconomie»

De Commissie Dynamisering universitair onderzoek (Commissie Chang) adviseerde in april 2006 de dynamisering van het universitaire onderzoek te realiseren door de basisfinanciering stabiel te houden en impulsen voor meer excellentie te laten voortkomen uit een aanzienlijke verhoging van de tweede geldstroom, via NWO. Door de val van het Kabinet in juni 2006 is hierop een procedureel Kabinetsstandpunt ingenomen: nadere besluitvorming is aan het volgende kabinet.

Holst Centre

In 2006 is € 47,5 mln beschikbaar gesteld voor de verdere groei en ontwikkeling van het Holst Centre in 2007 en 2008. Sinds de start in 2005 zijn meer dan 60 hoogopgeleide technisch specialisten en onderzoekers aangetrokken en zijn diverse samenwerkingsverbanden gesloten met kennisinstellingen en bedrijven, waaronder Philips, ASML, OTB, Bekaert en Alcatel. De ambitie is om het aantal medewerkers en deelnemende bedrijven de komende vier jaar meer dan te verdrievoudigen ten opzichte van 2006.

* Bron: Eurostat (database) en CBS; onvoldoende data beschikbaar voor het EU-15 gemiddelde in 2000. EU-cijfers over 2004 weergegeven op basis van onvolledig datamateraal (voor een aanzienlijk aantal landen zijn nog geen gegevens beschikbaar voor de diensten; hier is uitgegaan van cijfers voor de industrie en de diensten, voor zover beschikbaar). Daarnaast geldt voor de EU-cijfers over 2004 dat vanwege de beschikbare data is uitgegaan van het aandeel van innoverende bedrijven (= bedrijven met innovatie-activiteiten) in plaats van het aandeel van innovatieve bedrijven (= bedrijven met gerealiseerde innovaties).

** Idem.

*** Bron: Eurostat (database). HRST = Human Resources in Science and Technology (Nederlandse benaming: wetenschappelijk en technologisch arbeidspotentieel). De kern van de HRST wordt gevormd door hoger opgeleiden (personen met een tertiaire opleiding) die werkzaam zijn binnen een van de volgende beroepsgroepen volgens de internationale beroepenclassificatie: «professionals» en «technicians en associate professionals».

Door de ICES/KIS II evaluatie een jaar op te schuiven, is de verwachting dat een vollediger beeld over de (eventuele) effecten kan worden opgeleverd.

3 EEN CONCURREREND ONDERNEMINGSKLIMAAT

Om succesvol te kunnen ondernemen en daardoor duurzame economische groei te bevorderen.

EZ streeft naar een excellent ondernemingsklimaat dat een voedingsbodem creëert voor succesvol en innovatief ondernemen. Het World Economic Forum publiceert jaarlijks ranglijsten waar landen op belangrijke deelaspecten van het vestigings- en investeringsklimaat worden vergeleken (The Global Competitiveness Report). De ambitie is om in 2007 in de top 5 te staan bij twee overkoepelende indices: de Growth Competitiveness Index en de Business Competitiveness Index. In 2006 stond Nederland bij de Growth Competitiveness Index op een 9e plaats en bij de Business Competitiveness Index op een 6e plaats. De positie van Nederland bij de Growth Competitiveness Index is twee plaatsen verbeterd ten opzichte van 2005. Bij de Business Competitiveness Index is de Nederlandse positie één plaats verbeterd.

De cijfers zijn deels gebaseerd op harde data en deels op antwoorden van opinieleiders in de verschillende landen op een enquête. Bijna een kwart van de respondenten noemt arbeidsmarktregulering het belangrijkste knelpunt voor bedrijfsvoering in Nederland. Ook in eerdere jaren werd arbeidsmarktregulering al het meeste als knelpunt genoemd. Verder blijkt uit de diverse subranglijsten van de Growth Competitiveness Index onder andere dat Nederland relatief zwak scoort op het terrein van innovatie: een 15e plaats op de innovatiesubindex en een 22e plaats op de subindex die betrekking heeft op technologietransfer.

Ook de investeringsquote zegt iets over het ondernemingsklimaat in Nederland. Volgens de verwachtingen van het CPB komt de investeringsquote in 2006 met 14,5% iets hoger uit dan in 2005 (14,2%).1 Deze toename van de investeringsquote houdt verband met de aantrekkende conjunctuur en de verbeterde winstgevendheid van bedrijven. Ondanks de relatief gunstige economische vooruitzichten ligt de investeringsquote echter nog altijd duidelijk beneden de gemiddelde waarde van ruim 18% in de jaren negentig.

In 2006 heeft EZ de tweede voortgangsrapportage van de industriebrief verzonden aan de Tweede Kamer. In deze rapportage staat een beschrijving van de behaalde resultaten en de beleidsinzet in de komende periode (Kamerstukken II, 2006/07, 29 826, nr. 28)

* Bron: World Economic Forum (2006), The Global Competitiveness Report 2006–2007, en voor eerdere jaren edities van voorgaande jaren. In 2006 is de Growth Competitiveness Index overgegaan in een nieuwe index, de Global Competitiveness Index, die berekend wordt volgens een andere methodiek. In The Global Competitiveness Report 2006–2007 zijn aanvullend op de cijfers voor de Global Competitiveness Index cijfers voor de eerdere Growth Competitiveness gepresenteerd. Bij de Global Competitiveness Index is Nederland net als bij de Growth Competitiveness index gestegen van de 11e plaats in 2005 naar de 9e plaats in 2006.

** Bron: World Economic Forum (2006), The Global Competitiveness Report 2006–2007, blz. 60. De Business Competitiveness Index wordt met ingang van 2006 op een andere wijze berekend dan voorheen. Voor eerdere jaren zijn herziene cijfers gepubliceerd in The Global Competitiveness Report 2006–2007.

*** Bron: CPB (2006), Macro Economische Verkenning 2007, bijlage A5; het betreft de investeringen in vaste activa exclusief woningen als percentage van de bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen exclusief verhuur van en handel in onroerend goed.

Budgettaire gevolgen van beleid

Bedrijventerreinen

In totaal zijn in 2006 9 projecten voor herstructurering van bedrijventerreinen gecommitteerd. De lagere realisatie op bedrijventerreinen wordt veroorzaakt doordat bij enkele projecten in het kader van de Topper-regeling eind 2006 nog overleg gaande was over de exacte vormgeving. Hierdoor kon in 2006 niet meer worden gecommitteerd.

Gebiedsgerichte regionale ondersteuning

In 2006 is een start gemaakt met Pieken in de Delta, waarvoor € 25 mln verplichtingenruimte uit 2007 naar 2006 was gehaald. Bij Najaarsnota bleek dat het in 2006 niet meer mogelijk bleek om de tender 2006 af te ronden, zodat committering niet meer mogelijk was in 2006. De middelen zijn daarom doorgeschoven naar 2007.

Centraal deel IPR

Het grote gebruik van de IPR-regeling in 2006 was mogelijk doordat circa € 9 mln niet benutte verplichtingenruimte uit 2005, op grond van de Langmanafspraken met het Noorden, is doorgeschoven naar 2006. Bovendien heeft de Tweede Kamer bij de begrotingsbehandeling 2007 een amendement aangenomen om € 50 mln toe te voegen aan het budget voor een nieuwe BSRI-regeling in 2007. Hiervan is € 25 mln naar 2006 verschoven, om reeds in 2006 nog een aantal aanvragen te kunnen honoreren. Dit bedrag is nagenoeg volledig besteed.

Borgstellingsregeling MKB

Evenals in voorgaande jaren droeg het Europees Investeringsfonds in 2006 € 68 mln bij aan het garantieplafond voor de BBMKB. Daarnaast is, mede naar aanleiding van de motie Smeets c.s. (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 300 XIII, nr. 23), het plafond voor 2006 opgehoogd met € 150 mln om tegemoet te komen aan de grote vraag naar borgstellingen voor MKB-kredieten. Van de totale ophoging is bijna € 190 mln daadwerkelijk benut.

Groeifinancieringsfaciliteit

Na 2 jaar voorbereidingstijd is in december 2006 de groeifaciliteit gepubliceerd. In de laatste maand zijn wel aanvragen binnengekomen, maar deze konden in 2006 niet meer verwerkt worden tot committeringen, waardoor het plafond 2006 onbenut bleef.

Garantieregeling Scheepsbouw

Medio 2006 is de garantieregeling voor scheepsbouwfinanciering in werking getreden. In 2006 heeft echter geen benutting van het garantieplafond plaatsgevonden, omdat de banken nog met EZ in overleg zijn over de voorwaarden met betrekking tot uitbetaling van de schades. De verplichtingenrealisatie van € 15 mln heeft betrekking op de storting in de interne reserve. Er hebben geen onttrekkingen plaatsgevonden. De totale reserve bedraagt ultimo 2006 € 25 mln.

Ontvangsten ROM’s

De niet geraamde ontvangst van € 15 mln betreft een extra afstorting van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij.

Provisie kredieten

De provisie voor de kredieten BBMKB is hoger dan aanvankelijk geraamd doordat, na ophoging van het plafond, er voor bijna € 190 mln aan extra borgstellingen is verleend in 2006.

Garantieregeling scheepsbouw

De raming voor de provisies voor deze regeling is gebaseerd op gemiddeld 1% over € 1 mrd aan borgstellingen. Doordat in 2006 geen gebruik gemaakt is van de regeling zijn ook geen provisies ontvangen.

A. Zorgen voor aantrekkelijke regio’s en steden on te kunnen ondernemen

Bedrijventerreinen

In het Actieplan Bedrijventerreinen ( Kamerstukken II 2003/04, 29 200, nr. 46) wordt een vijftigtal bedrijventerreinen als topprojecten aangemerkt. Deze terreinen komen in de periode tot en met 2008 in aanmerking voor subsidie voor herstructurering. Ook wordt in het Actieplan prioriteit gegeven aan een beperkt aantal nieuw aan te leggen terreinen. De doelstelling, dat in 2006 90% van de topprojecten een Masterplan of een plan van aanpak heeft, wordt naar verwachting gehaald (Kamerstuk 2006–2007, 30 800 XIII, nr. 35). In 2007 wordt de 2-meting van de monitor bedrijventerreinen uitgevoerd met als peildatum 1 januari 2007. Hieruit zal blijken of de doelstelling daadwerkelijk behaald is. Pas bij de realisatie van alle topprojecten wordt bekend of de doelstelling van het aantal hectares is gehaald.

Een prijsvraag voor de verbetering van de kwaliteit van bestaande bedrijventerreinen heeft de discussie over de kwaliteit van bedrijventerreinen aangewakkerd bij gemeenten, opdrachtgevers, ontwerpers en andere belanghebbenden. De resultaten van de prijsvraag zijn gepresenteerd in de publicatie De juiste mix. Verbetering van bedrijventerreinen in de stad (Postbus 51 brochure).

Kompas voor het Noorden

De werkgelegenheidsontwikkeling ligt ruim boven de streefwaarde. Hoewel het hier nog geen realisatiecijfers betreft, maar cijfers op basis van verwachtingen van projectindieners, kan worden geconstateerd dat de toename in 2006 van de gemiddelde jaarlijkse extra werkgelegenheid ten opzichte van dat gemiddelde in 2005 vooral een gevolg is van een groter aantal toekenningen van premies bedrijfsgerichte regelingen. Ook de hogere gemiddelde waarde voor uitgelokte investeringen in 2006 ten opzichte van 2005 is toe te schrijven aan het groter aantal toekenningen voor bedrijfsgerichte regelingen met name voor de decentrale en centrale IPR.

In het jaarverslag 2005 van het Kompas van het Noorden van Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) is de indicator voor nieuwe bedrijventerreinen aangepast. De indicator is, met instemming van EZ, bijgesteld van 1 000 hectare naar 400 hectare. Dit heeft twee redenen. Het aanvankelijke streefcijfer van 1 000 hectare was gebaseerd op een extrapolatie van de periode vóór 2000. Daarnaast zijn in deze extrapolatie abusievelijk alle terreinen in de kernzones meegenomen. Daardoor zijn ook de regionale en lokale terreinen, die niet voor financiering vanuit het Kompas in aanmerking komen, in de indicator opgenomen. In 2006 is voor ruim 100 hectare aan projecten voor nieuwe bovenregionale terreinen gecommitteerd.

De definitieve cijfers worden opgenomen in de jaarrapportage van SNN die voor 1 juli aan EZ wordt aangeboden.

IPR

In de periode 2000–2006 zijn in totaal 52 investeringsprojecten ondersteund waarvan 36 nieuwe vestigingen. In 2006 is aan 15 bedrijven subsidie toegezegd.

Kansenzone Rotterdam

Sinds april 2005 worden investeringen van MKB-ondernemers in een beperkt aantal Rotterdamse wijken (de zogeheten economische kansenzones) gesubsidieerd door het Rijk en Rotterdam met beide € 24 mln. Tot februari 2007 zijn bij de Gemeente Rotterdam reeds 650 subsidieaanvragen ingediend.

EFRO cofinanciering

In 2006 is het Nationaal Strategisch Referentiekader voor de structuurfondsenperiode 2007 – 2013 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstuk II 2005/06, 27 813, nr. 22). Daarmee zijn de Europese EFRO en co-financieringsmiddelen verdeeld over de vier regionale operationele programma’s. De programma’s kennen een duidelijk ander karakter dan voorheen. De nadruk ligt nu op innovatie-projecten. In totaal moet 75% van alle structuurfondsenmiddelen in 2007–2013 bijdragen aan de Lissabon-doelstellingen.

In 2006 is eveneens een start gemaakt met de voorbereiding van de nieuwe grensoverschrijdende programma’s voor Europees Territoriale Samenwerking (ETS).

Pieken in de Delta en ROM’s

In 2006 is een start gemaakt met de uitvoering van Pieken in de Delta. In vijf gebieden (het Noorden start in 2007) zijn, in samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en regionale overheden, programma’s opgesteld. Deze programma’s richten zich op gebiedsspecifieke kansen van nationaal belang. De ROM’s speelden een belangrijke rol in de projectenwerving voor de eerste subsidietender. De tender kon mede hierdoor op ruime belangstelling rekenen: er zijn 98 aanvragen ingediend met een totaalbedrag van € 60 mln.

NBTC

Het aantal internationale toeristen dat in 2006 Nederland heeft overnacht is, op basis van voorlopige cijfers, 10,9 miljoen. Een record. Mede dankzij het evenement Rembrandt 400 en de wereldwijde aantrekkende economie steeg het inkomende toerisme met 9% ten opzichte van 2005. In de evaluatie NBTC (eerste helft 2007) wordt gekeken naar de bijdrage van het NBTC aan de gerealiseerde groei.

* Verwachte resultaten, aangegeven door projectindieners.

** Aangepast naar 400 ha. (zie toelichting blz. 56)

B. Meer en beter ondernemerschap

BBMKB

Door de goede conjunctuur en de beleidsacties in de laatste jaren is in 2006 het beroep op de Borgstellingsregeling MKB fors toegenomen. Daarom is in de tweede helft 2006 het garantiebudget voor 2006 verhoogd van € 452,5 mln tot € 602,5 mln. Hiervan is in 2006 € 572 mln benut, een benutting van 95%, het hoogste percentage in de geschiedenis.

Groeifinancieringsfaciliteit

In november 2006 is de groeifinancieringsfaciliteit gereed gekomen. Ondanks de korte tijd die hiervoor in 2006 nog resteerde, werd door de banken en participatiemaatschappijen voor € 63 mln aan quotum aangevraagd. De beoordeling van deze voorstellen is eind 2006 gestart.

Stichting Koning Willem I prijs

Op 23 juni 2006 heeft Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje de Koning Willem I Prijs 2006 uitgereikt aan ASML. De prijs wordt éénmaal per twee jaar uitgereikt aan een onderneming die durf, daadkracht, doorzettingsvermogen, maatschappelijke betrokkenheid en innoverend, creatief ondernemerschap heeft getoond.

Kamers van Koophandel

In 2006 is de herziening van de wet op de Kamers van Koophandel aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2006/07, 30 857, nrs. 1–4). Naar verwachting zal deze begin 2008 in werking treden. Met de totstandkoming van deze wet wordt de positie van de Kamers van Koophandel als partner voor het ondernemerschapsbeleid wettelijk verankerd. Het collectief van Kamers van Koophandel zal een nationale agenda opstellen om de dienstverlening aan de ondernemer te uniformeren.

Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap

EIM heeft een subsidie gekregen voor het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap voor de periode 2006–2009. Nieuw is dat EIM in toenemende mate co-financiering zal moeten verwerven voor het programmaonderzoek en wel voor een «vraaggestuurde» component. Dit gaat gepaard met een stapsgewijze daling van de EZ-bijdrage van € 3,4 mln in 2006 naar € 2,6 mln in 2009. In 2006 heeft EIM al een voortvarende start gemaakt met het verwerven van de co-financiering.

Het partnership Ondernemerschap & Onderwijs (Partnership Leren Ondernemen)

In 2006 zijn vier succesvolle roadshows Leren Ondernemen georganiseerd waarbij 250 ondernemers voor de klas hebben gestaan. Ook zijn voor het eerst de Leren Ondernemen Awards uitgereikt. Er zijn 75 ondernemersopdrachten voor docenten uitgevoerd en 45 voor studenten. In 2006 heeft het Partnership een impuls gekregen door de toekenning van Fes-gelden. Hiermee wordt onder meer de oprichting van Entrepreneurship Centers mogelijk.

Investors in People

In 2006 hebben EZ, Syntens en TNO overeenstemming bereikt over de voortzetting van de IiP-activiteiten. Syntens heeft per 1 oktober de IiP-NL activiteiten (inclusief de Nederlandse licentie voor IiP) overgedragen aan TNO.

Fiscaliteit

In 2006 is het rapport «Ondernemen makkelijker én leuker?» samen met een Kabinetsreactie naar de Tweede Kamer verzonden (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 949, nr. 56). Dit rapport was het resultaat van de evaluatie naar zelfstandigenaftrek en enkele andere fiscale instrumenten gericht op ondernemerschap. De conclusie van de evaluatie is dat alle instrumenten, met uitzondering van de meewerkaftrek, bijdragen aan het bevorderen van ondernemerschap.

Corporate governance

De Code Tabaksblat is een gedragscode voor beursgenoteerde bedrijven met als doel verbeterde transparantie in de jaarrekening, betere verantwoording van de Raad van Commissarissen en een versterking van de zeggenschap en bescherming van aandeelhouders. In 2006 is het wetsvoorstel tot invoering van een openbaar bod verplichting bij beursvennootschappen door de Tweede Kamer goedgekeurd. Ook is een wetsvoorstel ter implementatie van de Richtlijn inzake grensoverschrijdende fusies naar de Raad van State gezonden evenals een wetsvoorstel met betrekking tot het BV-recht. Doordat aandeelhouders steeds meer van hun rechten gebruik maken heeft het debat over Corporate Governance in 2006 een impuls gekregen.

Bedrijfsoverdrachten

De komende jaren zullen veel ondernemers hun bedrijfsactiviteiten staken. Dat levert een groot aanbod op van ondernemingen die overgenomen kunnen worden. De markt voor bedrijfsoverdrachten blijkt ondoorzichtig te zijn. Aanbod en vraag kunnen elkaar niet altijd vinden. Door het vergroten van transparantie en kennis kan worden voorkomen dat ondernemers hun bedrijf onnodig moeten beëindigen.

Starten vanuit een uitkering

Het project «Ondernemerschap» dat in samenwerking met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is uitgevoerd, heeft geleid tot aanpassing van regelgeving op het terrein van arbeidsongeschiktheid en werkloosheid. Het is nu makkelijker om vanuit de uitkeringssituatie een bedrijf te starten. De uitvoeringsinstanties geven ook meer voorlichting bij hun toeleidingstrajecten over het starten van een bedrijf. Een vervolgproject op het terrein van zelfstandig ondernemerschap is in de loop van 2006 van start gegaan.

Menselijk Kapitaal

De kennismigrantenregeling is door uitvoering van de Motie Bakker verruimd (Kamerstukken II 2005/06, 30 300 XIII, nr. 75). Studenten en wetenschappelijke onderzoekers zijn daarmee binnen bereik van de kennismigrantenregeling gekomen.

Er is een nieuwe beoordelingssystematiek opgesteld voor kenniswerkers die zich als zelfstandig ondernemer in ons land willen vestigen.

In mei 2006 heeft de Tweede Kamer een nota ontvangen met de hoofdlijnen van het toekomstig migratiebeleid (Kamerstukken II 2005/06, 30 573, nr. 1). Belangrijkste wijzigingen zijn hogere transparantie door minder regelingen, een speciale «talentenregeling» en grotere verantwoordelijkheid voor werkgever en werknemer, waardoor kortere doorlooptijden mogelijk zijn.

In 2006 is een start gemaakt met het interdepartementale Actieprogramma Beroepsonderwijs in Bedrijf waardoor de aansluiting van het beroepsonderwijs met het bedrijfsleven wordt gestimuleerd. Dit wordt gefinancierd uit het Fes.

Voor snelle groeiers is het programma Mastering Growth van start gegaan in samenwerking met partners als De Baak, Syntens en Port4Growth.

Op 23 juni 2006 werd het startsein gegeven voor de oprichting van het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie. Sociale innovatie is de vernieuwing van de organisatie met maximale benutting van competenties van medewerkers, gericht op het verbeteren van de bedrijfsprestaties en ontplooiing van talent. Bij dit Centrum zijn betrokken: OCW, SZW, EZ, werkgeversvereniging AWVN, FNV Bondgenoten, CNV BedrijvenBond, de vereniging van ondernemers in de technologisch-industriële sector FME-CWM, RSM Erasmus University, TNO, AIAS (Universiteit van Amsterdam) en het Innovatieplatform. De activiteiten staan vermeld op de website van het centrum:www.ncsi.nl.

Nieuw Ondernemerschap

Het Actieplan Nieuw Ondernemerschap loopt van juni 2005 tot 1 juli 2007.

In 2006 is de New Horizons Award voor de meest kleurrijke ondernemer uitgereikt. De prijsuitreiking werd samen met MKB-NL en de ING Bank georganiseerd. In 2006 is besloten tot het instellen van de Leerstoel Nieuw Ondernemerschap samen met het Ministerie van OCW en VNO-NCW. De invulling van de leerstoel zal in 2007 plaatsvinden.

Bijdrage AL

Bij de administratieve lasten van EZ is in 2006 een netto reductie bereikt van € 11,8 mln (1,7%). De netto reductie t.o.v. het basisjaar 2002 bedraagt € 40,2 mln (5,9%). Enkele grote reducties waren het verhogen van de keuringsdrempels voor zilver en goud (€ 2,9 mln), een reductie bij de waarneming van de Statistiek buitenlandse handel in diensten (€ 2,5 mln), het afschaffen van de goedkeuring vooraf van nieuwe retailtarieven telefonie (€ 1,5 mln), en het afschaffen van de waarmerkverplichting bij vertalingen van octrooien (€ 1 mln).

In de begroting 2007 was reeds gemeld dat de streefwaarde is bijgesteld naar – 8,8% in 2007. Hoofdoorzaken zijn een tegenvallend reductiepotentieel bij de Prijzenwet (€ 30 mln. besparingsverlies) en extra toenames bij de grondroerdersregeling (€ 32 mln).

In 2006 is de basiswaarde voor 2002 met bijna € 4,5 mln naar boven bijgesteld tot € 676,9 mln. Dit vanwege de overname door het CBS van de Statistiek buitenlandse handel in diensten, en de overname van de waarneming van de buitenlandse handel van de nieuwe lidstaten. Deze waarneming was voorheen de verantwoordelijkheid van Financiën. Ook zijn er betere cijfers beschikbaar gekomen over de administratieve lasten van de Mijnbouwregelgeving.

Vestigingswet

De laatste jaren is ervoor gekozen om geleidelijk aan steeds meer eisen en sectoren te laten vervallen. Een belangrijk argument daarvoor is het wegnemen van onnodige toetredingsbarrières om ondernemerschap, werkgelegenheid en concurrentie te bevorderen. In 1999 is besloten om de Vestigingswet volledig in te trekken. Het voorstel om de Vestigingswet volledig in te trekken is in het najaar 2006 ingediend bij de Tweede Kamer. Na de intrekking van de Vestigingswet hoeven bedrijven geen vestigingsvergunning meer aan te vragen. De intrekking van de Vestigingswet zal bovendien een administratieve lastenbesparing opleveren.

Actieplan Veilig Ondernemen

Uit de Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven 2005 blijkt dat de eerste resultaten van het in 2004 gelanceerde Actieplan Veilig Ondernemen zichtbaar zijn. Het totale schadebedrag is voor het bedrijfsleven met tien procent gedaald tot € 619 mln en in vier van de vijf onderzochte sectoren geven bedrijven aan dat ze minder vaak slachtoffer zijn geworden. Alleen in de detailhandel is het percentage getroffen bedrijfsvestigingen gelijk gebleven. Voor 2006 zijn nog geen cijfers bekend.

Aanpak transportsector, Cybercrime en het project aanpak urgente Bedrijvenlocaties

In 2006 hebben 12 locaties subsidie ontvangen vanuit de subsidieregeling aanpak urgente bedrijvenlocaties. Tezamen met de voorgaande jaren en de twee pilots zijn er in totaal 33 projecten gestart. Dit is in lijn met de doelstelling uit het Actieplan Veilig Ondernemen.

Het belangrijkste deel van de acties uit het convenant met de transportsector uit 2004 is inmiddels gerealiseerd. In 2006 zijn zowel het onderzoek naar criminaliteit in de wegtransportsector als het onderzoek naar meer veilige parkeerplaatsen gereedgekomen. Het jaar 2007 zal in het teken staan van implementatie van de aanbevelingen uit deze onderzoeken. Zo zal bijvoorbeeld de waarschuwingslijst voor de transportsector operationeel worden.

In mei 2006 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanpak cybercrime, met daarin aandacht voor repressie (o.a. inrichting high tech crime unit bij KLPD) en preventie. In het kader van preventie is er een experiment gestart om zicht te krijgen op aard en omvang van Cybercrime bij het MKB. Daarnaast is er een systeem opgezet om «phishing sites», waar klanten van banken mee worden geconfronteerd, uit de lucht te halen. Er is tevens een start gemaakt met het opzetten van een informatieuitwisselingmodel met vitale sectoren.

Regeldruk en vergunningen

Eind 2005 is het project vereenvoudiging vergunningen van start gegaan, gericht op de uitvoering van het kabinetstandpunt over het rapport van de Taskforce Vereenvoudiging Vergunningen.

– Vergunningen rijk: In 2006 zijn alle vergunningenstelsels van het rijk doorgelicht op mogelijkheden tot schrappen of vereenvoudigen. Dit leidt tot vermindering van het aantal rijksvergunningen met 42% en vergunningenstelsels met 22%. Bij voorgenomen rijksregelgeving met vergunningplicht is een toets op noodzakelijkheid verplicht geworden.

– Lex Silencio en versnelling vergunningenprocedures:Voor toepassing van «Lex Silencio positivo» heeft het vorige Kabinet voorwaarden ten aanzien van maatschappelijke risico’s, rechten van derden en de rechten en plichten van de vergunningverkrijger vastgelegd. Doorlichting van de vergunningenstelsels heeft 22 voorstellen voor Lex Silencio opgeleverd.

– Probleemgerichte aanpak: In 2006 is een start gemaakt met een benadering waarbij de focus ligt op het wegnemen van de meest belemmerende regeldruk. Er zijn vijf sectorprojecten uitgevoerd, die een groot aantal aanbevelingen hebben opgeleverd, de meeste worden opgepakt. Ten slotte wordt gestart met twee fundamentele aanpakken voor belemmeringen in de bouw en transport.

– Regeldruk en dienstverlening andere overheden: De samenwerking Rijk en VNG is geïntensiveerd. Er is een interbestuurlijke Taskforce gestart die een uitvoeringsprogramma opstelt. Een toenemend aantal gemeenten licht de vergunningen door.

De VNG licht haar modelverordeningen door. Daarnaast is een aantal convenanten gesloten met (groepen van) gemeenten over aanpak van vergunningen en van strijdige regels.

Cultuur en Economie

In 2006 heeft EZ samen met OCW de uitvoering van het pilotprogramma voor de creatieve industrie opgepakt, dat tot doel heeft de economische potentie van de creatieve industrie en productie beter te benutten. Een belangrijk onderdeel van het programma is het leggen van verbindingen tussen creatieve bedrijfstakken, andere delen van het Nederlandse bedrijfsleven en kennisinstellingen. Hiervoor is het afgelopen jaar een tender georganiseerd, de Creative Challenge Call met een budget van € 3 mln. 39 projecten zijn geselecteerd uit meer dan 400 inzendingen. De gehonoreerde voorstellen zijn tijdens een conferentie begin november gepresenteerd.

De vorderingen van het volledige programma zijn begin november 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2006/07, 27 406, nr. 98 «Voortgangsrapportage over Programma voor de Creatieve Industrie»).

* TEA-index is inclusief volwassenen die een bedrijf hebben jonger dan 42 maanden.

C. Bevorderen Level Playing Field

Deelname aan internationaal overleg

EZ is in 2006 nauw betrokken geweest bij de ontwikkelingen binnen het Europees Defensie Agentschap die gericht zijn op een beter functionerende internationale markt voor defensiematerieel. In juli zijn 2 codes van kracht geworden voor militaire aanschaffingen. Met de eerste code wordt de mogelijkheid voor buitenlandse aanbieders om te bieden op een aanvraag voor een defensiesysteem vergroot. De tweede code is gericht op betere informatievoorziening en meer open concurrentie op het niveau van toeleveranciers.

Compensatiebeleid

Over de resultaten van het compensatiebeleid wordt de Tweede Kamer geïnformeerd in de jaarrapportage Compensatiebeleid die voor de zomer zal worden aangeboden.

Deelname aan JSF-ontwikkelingsfase

Op 9 november 2006 zijn door de staatssecretarissen van EZ en Defensie de afspraken ondertekend met JSF-producent Lockheed Martin en motorenleverancier Pratt & Whitney en het Fighter Engine Team over de industriële participatie van de Nederlandse Luchtvaartindustrie. De resultaten van de onderhandelingen zijn overeenkomstig de verwachtingen uit 2002. Na het besluit van de Tweede Kamer tot een voortzetting van het JSF programma heeft de staatssecretaris van Defensie op 14 november 2006 in Washington namens ons land het MoU getekend voor de deelname aan de productie-, doorontwikkelings- en onderhoudsfase van het JSF-programma.

Het Nederlandse bedrijfsleven heeft inmiddels voor ruim $721 mln aan opdrachten verworven. Dit betreft $346 mln SDD-opdrachten (ontwikkeling) en $375 mln LRIP-opdrachten (de aanloop van de productiefase). Hierbij zijn bijna 70 MKB-bedrijven betrokken.

Het JSF programma zorgt niet alleen voor omzet, maar ook voor kennisvalorisatie zoals blijkt uit de in augustus verschenen studies van het NIVR en de Universiteit van Tilburg (Kamerstuk II 2005/06, 26 488, nr. 45).

Regieraad Bouw

In 2006 zijn de voorbereidingen in gang gezet voor de vorming van de Regieraad Bouw II. De Regieraad II kenmerkt zich ten opzichte van de Regieraad I door een «hoog sector» gehalte. De nieuwe leden zijn geselecteerd uit de gehele bouwketen. Hiervoor is gekozen om het draagvlak voor vernieuwing in de bouwnijverheid te versterken. De Regieraad Bouw II is per 1 januari 2007 onder leiding van de heer Blankert van start gegaan en loopt tot 1 januari 2010.

Borgstellingsregeling Scheepsnieuwbouw

In 2006 is de regeling gepubliceerd. Er is in 2006 geen gebruik gemaakt van de Borgstellingsregeling. Er vindt nog overleg met de banken plaats over een aantal aspecten van de regeling. Daarnaast moet worden opgemerkt dat de orderportefeuilles van de meeste Nederlandse werven zeer goed zijn gevuld en dat de destijds geconstateerde problematiek in de huidige marktsituatie minder pregnant lijkt te zijn.

Internationale markt voor veiligheid en defensie

In 2006 is geïnventariseerd op welke technologiegebieden die relevant zijn voor veiligheid en defensie, Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen een (potentieel) sterke internationale concurrentiepositie hebben. De rapportage hierover, vergezeld van een visie op de wijze waarop deze positie versterkt kan worden, zal in het voorjaar 2007 aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Het voortschrijdend gemiddelde van het aandeel van de aanschaffingen van het Ministerie van Defensie dat wordt ingekocht bij Nederlandse bedrijven is gestegen van 56,3 % naar 58,6%. Dat de streefwaarde niet wordt gehaald komt met name door het lage percentage in het jaar 2004 (45%). Dit cijfer is beïnvloed door de aanschaf van het infanteriegevechtsvoertuig voor circa € 850 mln in het buitenland. Voor deze aankoop is overigens wel een compensatieovereenkomst afgesloten waardoor deze uitgave indirect weer ten goede komt van het Nederlandse bedrijfsleven.

4 DOELMATIGE EN DUURZAME ENERGIEHUISHOUDING

Een doelmatige en duurzame energiehuishouding

Een doelmatige en duurzame energiehuishouding is een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame economische groei. Energie moet schoon, betaalbaar en beschikbaar zijn. Het afgelopen jaar is veel geïnvesteerd in duurzame energie via diverse regelingen. Met het Transitie Actieplan van de Taskforce Energietransitie (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 023, nr. 27) wordt voorgesorteerd op een duurzame toekomst. De EU-doelstelling van een aandeel van 9% duurzame elektriciteit in 2010 wordt volgens de huidige inzichten gehaald. De werking van de energiemarkten is verbeterd, maar is nog niet optimaal. De prijzen zijn hoog, er wordt weinig tussen aanbieders gewisseld en de grote spelers hebben gezamenlijk nog steeds een hoog marktaandeel. Wel zijn er verbeteringen als het gaat om nieuwe toetreders, oplossen van administratieve problemen, effectiever toezicht, Noordwest-Europese samenwerking en de inwerkingtreding van de Wet Onafhankelijk Netbeheer. Energievoorzieningszekerheid heeft grotere aandacht gekregen in het buitenlands beleid. De contacten met energieproducerende landen zijn versterkt en de interdepartementale samenwerking is verder verbeterd, bijvoorbeeld door oprichting van de interdepartementale Projectdirectie Energietransitie (IPE). De Europese Commissie heeft in maart 2006 het Groenboek Strategisch Energiebeleid uitgebracht, met de drie pijlers voltooiing van de interne markt, strijd tegen de klimaatverandering en voorzieningszekerheid.

Budgettaire gevolgen van beleid

Compensatie Demkolec/stadsverwarming

Bij voorjaarsnota 2006 is, naar aanleiding van de vermoedelijke realisatie 2001 t/m 2004, het budget voor de Overgangswet elektriciteitsproductiesector (OEPS) naar beneden bijgesteld met € 10 mln per jaar. Daarnaast zijn de in 2006 verstrekte voorschotten in het kader van de OEPS lager dan geraamd. Dit komt doordat er een lager beroep op de OEPS is geweest. Dit betreft een bedrag van € 5,2 mln.

Bijdrage MEP (Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie)

Bij voorjaarsnota 2006 is € 509 mln aan de EZ begroting toegevoegd. Dit betreft € 375 mln als eenmalige tegemoetkoming in verband met de gestegen energiekosten. Daarnaast betreft dit een Rijksbijdrage van € 134 mln in verband met een geraamd additioneel tekort als gevolg van een hoger beroep op de MEP. Bij najaarsnota 2006 zijn de middelen voor de Rijksbijdrage nogmaals met € 176 mln verhoogd.

Transitiemanagement

Bij najaarsnota 2006 is het budget voor de Unieke Kansenregeling (UKR) beschikbaar gesteld. Dit betreft een bedrag van € 17 mln.

Bijdrage aan ECN

In 2006 is € 11 mln overgeheveld van onderzoeksmiddelen EOS (Energie OnderzoeksStrategie) naar ECN. Dit betreft een technische mutatie. Met deze middelen voert ECN een vraaggstuurd programma uit gestoeld op EOS. Daarnaast betreft € 8,1 mln een noodzakelijk geachte eenmalige bijdrage voor het verbeteren van de solvabiliteitspositie van ECN. Door de rechterlijke uitspraak over de indexering van de pensioenen, was een groter bedrag ter oplossing van dit probleem nodig dan de solvabiliteit van ECN toeliet. De Rijksbijdrage voorkomt het faillissement van ECN en daarmee verlies van werkgelegenheid in de kop van Noord-Holland en verlies van hoogwaardige (energie)kennis in Nederland.

Doorsluis COVA-heffing

Deze mutatie bestaat uit twee onderdelen: bij najaarsnota 2006 is de tariefverlaging voor de COVA-heffing verwerkt, ten behoeve van een geleidelijke afbouw van de hoger dan noodzakelijk geachte stand van de egalisatiereserve. Dit betreft een neerwaartse bijstelling van € 2 mln. Daarnaast bleek het volume waarover de COVA-heffing wordt geheven groter dan geraamd. Er is meer ingevoerd dan eerder verwacht (hoger heffingsplichtig volume). Deze hogere invoer heeft betrekking op volumes lichte olie, halfzware olie, gasolie en vloeibaar petroleumgas. Dit betreft een bedrag van € 6,8 mln.

Aardgasbaten

De meevaller ten opzichte van de ontwerpbegroting 2006 is met name toe te schrijven aan de hogere olieprijs.

Afdracht Fes Fonds

Betreft de bijdrage aan het Fes gebaseerd op de realisatie van de aardgasbaten.

Diverse ontvangsten Energie

In 2006 is van SenterNovem een terugbetaling ontvangen van € 36 mln in verband met de afrekening van de jaartranches 2001 t/m 2004 met betrekking tot de OEPS.

A. Bevorderen optimale ordening en werking van de energiemarkten

Ondanks de liberalisering is er nog geen optimale concurrentie. Er wordt te weinig gewisseld van aanbieder en de groothandelsmarkt is voor verbetering vatbaar. Het gezamenlijk marktaandeel van de drie grote energiebedrijven is aan de hoge kant. Er zijn echter ook positieve ontwikkelingen: er zijn nieuwe spelers toegetreden; de kosten voor transport van elektriciteit zijn gedaald door effectiever toezicht; technische overstapbarrières zijn opgeheven; de administratieve problemen bij de energiebedrijven zijn goeddeels opgelost; het nieuwe marktmodel wordt ingevoerd voor de kleinverbruikers met een capaciteitstarief (een vast tarief: transparant en minder kans op foute facturen) en de «slimme meter» (verbruiksinzicht zou moeten leiden tot besparing en meer controle over kosten voor de kleinverbruiker). Voorts is de Wet Onafhankelijk Netbeheer vastgesteld, waarmee de marktwerking wordt gestimuleerd (kruissubsidiëring niet meer mogelijk; gelijke kansen voor nieuwkomers en bestaande bedrijven). Publiek en onafhankelijk netbeheer wordt met de wet gewaarborgd. Tenslotte is er extra inzet gepleegd op de totstandkoming van een Noordwest-Europese energiemarkt via het zogeheten pentalaterale forum (samenwerkingsverband Benelux, Frankrijk, Duitsland).

Wet Onafhankelijk Netbeheer

De parlementaire behandeling van het wetsvoorstel is afgerond en het voorstel is met grote meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer aangenomen. Door aanname van de motie Doek/Sylvester (Kamerstukken I, 2006–2007, 30 212, nr. H) in de Eerste Kamer treden de «splitsingsartikelen» nog niet in werking. De geïntegreerde energiebedrijven zijn hierdoor nog niet verplicht zich te splitsen.

Aanpassen en toezicht houden op het marktmodel

Om te komen tot een goed werkende kleinverbruikersmarkt is in 2006 samen met de sector gewerkt aan de wijzigingen in het huidige marktmodel. Centraal staat een sterke vereenvoudiging van de administratieve processen, waarbij de leverancier hét aanspreekpunt wordt voor de klant. De sector moet haar bedrijfsvoering hierop aanpassen, EZ moet dit vormgeven in wet- en regelgeving. Het overleg met de energiesector duurde langer dan verwacht en met name de inrichting van de markt voor slimme meters heeft extra tijd gekost, onder andere vanwege de complexiteit van de materie. Eind 2006 is het concept-wetsvoorstel tot stand gekomen. Na behandeling in de Eerste en Tweede Kamer zal het de basis zijn voor de wijziging van Technische Codes. Met DTe heeft al wel afstemming plaatsgevonden over de praktische gevolgen van het wetsvoorstel voor de Codes. Gezien het feit dat de nieuwe wet- en regelgeving nog niet van kracht is, is er in 2006 nog geen basis geweest om de effectiviteit van het nieuwe marktmodel te monitoren. Wel zijn in 2006 al diverse stappen gezet om de kwaliteit van de administratieve dienstverlening in de energiesector te verbeteren (o.a. regierol voor de leveranciers bij de verwerking van verhuizingen en overstappen naar andere aanbieder). Middels de scorecards die voor iedere consument beschikbaar zijn via de website van de NMa kunnen de prestaties van individuele energiebedrijven worden gevolgd.

Bevorderen werking gasmarkt

Endex is aangewezen als gasbeurs en zowel APX als Endex hebben initiatieven genomen om de handel via gasbeurzen uit te breiden, waardoor met name de liquiditeit is bevorderd. In oktober is aan de Tweede Kamer toegezegd te bezien of het nodig is om een AMvB voor te bereiden om de transparantie en de liquiditeit van de gasmarkt verder te bevorderen, zodat concurrentie en leveringszekerheid worden gestimuleerd. Daarnaast heeft DTe diverse aanpassingen van de gascodes vastgesteld met het oog op de verbetering van de binnenlandse gasmarkt, o.a. met betrekking tot balancering, kwaliteitsconversie en transparantie. Er wordt nu eerst gekeken of dit voldoende is, alvorens tot eventuele verdere aanpassingen over te gaan. Voorts is in een brief aan de Tweede Kamer een nieuw reguleringsmodel voor gastransport aangekondigd, dat ruimte moet bieden voor transportinvesteringen in het kader van de gasrotonde. Door uitbreiding van het gastransportnet kan de congestie verminderd worden en verder worden gebouwd aan de gasrotonde. Gasunie Transport Services heeft investeringsvoorstellen gedaan, die bij DTe ter beoordeling zijn voorgelegd. Voorts zijn er voorbereidingen getroffen voor de aanpassing van het vergunningenregime voor gasopslag, waaronder het starten van een onderzoek naar barrières en mogelijke oplossingen voor gasopslag. Private partijen geven namelijk aan wel te willen investeren in gasopslag, maar dat er belemmeringen zijn die dit in de weg staan (deels gelegen in de Mijnbouwwet, maar ook deels daarbuiten). Het vergunningenregime voor gasopslag zal naar verwachting in 2007 in de mijnbouwwet worden aangepast. Eerder bleek juridisch niet haalbaar.

Bevorderen van het internationale level playing field

Eind 2005 is op initiatief van Nederland het Pentalaterale Energy Forum opgezet. Dit samenwerkingsverband tussen de vijf Noordwest-Europese landen (Benelux, Frankrijk en Duitsland) heeft als doel verdere marktintegratie op de elektriciteitsmarkt in deze regio. Binnen het forum wordt in verschillende werkgroepen van TSO’s, toezichthouders en overheden gezocht naar oplossingen op specifieke onderwerpen. De Europese Commissie is hierbij als toehoorder aanwezig. De ministers van de vijf Noordwest-Europese landen ontmoeten elkaar minimaal halfjaarlijks en marge van de Energieraad om resultaten van het Energy Forum te vernemen en zo nodig beslissingen te nemen. Dankzij het politieke commitment in de verschillende landen is de voortgang in een stroomversnelling gebracht en zijn er al concrete resultaten geboekt op het gebied van leveringszekerheid en de samenwerking tussen netbeheerders voor een goede benutting van interconnecties. Zo zijn bijvoorbeeld de elektriciteitsbeurzen in Frankrijk, Nederland en België nu gekoppeld, werken de toezichthouders samen en zijn de brancheverenigingen van de vijf landen verenigd in het Market Parties Platform.

Energie-intensieve industrie

Naast bovengenoemde activiteiten is er vorig jaar ook veel aandacht besteed aan de energie-intensieve industrie die last ondervindt van de hoge elektriciteitsprijs in Nederland. Het kabinet is tegemoetgekomen aan het verzoek van het consortium van bedrijven in de energie-intensieve industrie om te komen tot gezamenlijke maatregelen (Tweede Kamerstukken 2006–2007, 28 240, nr. 61). Dit wordt thans uitgewerkt door het consortium in samenwerking met EZ.

* 89% van de klachten was voor energie, 11% voor water, 1744 klachten voor energie

** 94% van de klachten was voor energie, 6% voor water, 3098 klachten voor energie

*** 93% van de klachten was voor energie, 7% voor water, 2501 klachten voor energie.

1. Concentratiegraad in de retailsector elektriciteit en 2. Concentratiegraad in de retailsector gas

Betreft voorlopige cijfers. Ondanks een daling van de HHI, wat een vermindering van de concentratie op de markt inhoudt, behouden de drie grootste partijen op de kleinverbruikersmarkt hun marktaandeel, waardoor de C3 (het gezamenlijk marktaandeel van de drie grootste actieve partijen op een markt) constant blijft voor gas en iets toeneemt voor elektriciteit.

4. Concentratiegraad in de groothandelssector Elektriciteit

Het realisatiecijfer 2006 komt in mei 2007 beschikbaar.

B. Het tot stand brengen van een duurzame energiehuishouding

Er is veel gedaan om een duurzame energiehuishouding tot stand te brengen. Zo is er ruim € 80 mln in 2006 geïnvesteerd in energieonderzoek en is er een plan gelanceerd hoe € 250 mln extra in te zetten via het zogeheten Borssele-duurzaamheidspakket (het bedrijfsleven zet daar eenzelfde bedrag tegenover). Daarnaast heeft de Taskforce Energie Transitie haar Transitie Actieplan gepubliceerd (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 023, nr. 27) waarmee wordt voorgesorteerd naar een duurzame energiehuishouding in 2050. In 2006 zijn vanuit de Unieke Kansen Regeling diverse transitieprojecten van start gegaan, variërend van slimme kassen die worden verwarmd met CO₂ afkomstig uit de industrie tot zogeheten ecobuildings (energieneutrale kantoren). Door de Regeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP) is het percentage duurzaam geproduceerde elektriciteit ten opzichte van 2003 verdubbeld en in 2010 halen we volgens de huidige inzichten de EU-doelstelling van 9% duurzame elektriciteit. Het voor 2006 opgestelde vermogen windenergie op land passeerde in 2006 de 1500 MW-grens (oorspronkelijk voorzien in 2010). Het nieuw aangetreden kabinet zal voor de komende jaren nieuwe doelstellingen en instrumenten kiezen om duurzame energie een verdere impuls te geven.

Stimuleren duurzame energie

Het percentage in Nederland duurzaam opgewekte elektriciteit is de afgelopen jaren boven verwachting sterk toegenomen. Uit gegevens van EnerQ van 11 juli 2006 blijkt dat de MEP-doelstelling (9% duurzame elektriciteit in 2010) naar verwachting zal worden gehaald. Daarom zijn de subsidiebedragen voor de MEP met ingang van 18 augustus 2006 op € 0,- vastgesteld. Gezien het mandaat van het vorige kabinet is het stellen van een nieuwe doelstelling voor duurzame elektriciteit en de daarbij behorende instrumenten en middelen overgelaten aan het nieuw aangetreden kabinet. Aanvragen die op of ná 18 augustus 2006 zijn ontvangen hebben geen recht meer op MEP-subsidie. Om deze groep tegemoet te komen zijn op 5 december 2006 de beleidsregels kostenvergoeding subsidie milieukwaliteit elektriciteitsproductie 2006 in de Staatscourant gepubliceerd. Deze regeling voorziet in een vergoeding van de kosten die door bedrijven noodzakelijkerwijs zijn gemaakt ten behoeve van het aanvragen van MEP-subsidie, maar die deze aanvraag niet voor 18 augustus 2006 hebben kunnen indienen. Voor de beleidsregels kostenvergoeding MEP is vooralsnog € 70 mln beschikbaar. Daarnaast is een aparte subsidieregeling met een subsidieplafond van € 270 mln opengesteld voor kleinschalige vergistingsinstallaties. Ook deze regeling is in de Staatscourant van 5 december 2006 gepubliceerd. De MEP-wetgeving zelf is met ingang van 1 januari 2007 aangepast in verband met doelmatigheid en beheersbaarheid en blijft van kracht. Reeds bestaande beschikkingen én aanvragen die vóór 18 augustus 2006 zijn ingediend worden niet geraakt door het op 0 zetten van de MEP en zullen worden behandeld volgens de eerder gepubliceerde subsidiebedragen.

Het afnemerstarief is voor het jaar 2007 vastgesteld op € 0,-. Particulieren en kleine bedrijven met een eigen energie-aansluiting hebben in 2006 een eenmalige tegemoetkoming van € 52,- in de energiekosten gekregen. Deze tegemoetkoming is bedoeld als gedeeltelijke compensatie voor de gestegen energiekosten en ter verbetering van de koopkracht.

Stimuleren Energiebesparing

In het Energierapport 2005 (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 023, nr. 14) is de invoering van afrekenbare energiebesparingsdoelstellingen voor energieleveranciers («witte certificaten») aangekondigd. Het verkrijgen van voldoende draagvlak bij de betrokken partijen is daarbij noodzakelijk en heeft extra tijd gevergd. In december 2006, bij het aankondigen van de doelstellingen, zijn de energieleveranciers uitgenodigd om, zo mogelijk in samenwerking met andere partijen zoals het Platform energietransitie Gebouwde Omgeving (PeGO), voor medio maart 2007 te komen met een voorstel voor invulling van deze doelstellingen. Het evaluatierapport van de EIA zal naar verwachting worden afgerond in mei 2007. De evaluatie is niet afgerond in 2006 door complicaties bij het verzamelen van de benodigde CBS-data. ECN heeft in opdracht van het ministerie van Economische Zaken vastgesteld welke maatregelen er nodig zijn om het besparingstempo nog verder, naar 2%, te verhogen. Deze studie is eind 2006 naar de Tweede Kamer verzonden (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 240, nr. 70).

Stimuleren reducties broeikasgassen

Op verzoek van de Tweede Kamer is verzending van het Tweede Nationale Allocatieplan Emissiehandel (2008–2012) naar de Europese Commissie uitgesteld zodat de Kamer gelegenheid kreeg over dit plan te overleggen met de Minister van EZ en de Staatssecretaris van VROM. Hierdoor is het plan niet in 2006 afgerond. De windfall profits voor elektriciteitsbedrijven in het emissiehandelssysteem zijn aangepakt (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 982, nr. 52). De elektriciteitsproducenten krijgen in het Tweede Nationale Allocatieplan een verlaging van 15% op hun toewijzing. De elektriciteitsgrootgebruikers die de windfall profits betalen worden hier deels mee gecompenseerd. Op basis van de in 2005 gehouden evaluatie van Joint Implementation (JI) en het Clean Development Mechanism, waarin hogere marktprijzen voor JI werden aangekondigd, is besloten het budget voor JI te verhogen. Ook is besloten extra reducties te werven ter compensatie van uitval van bestaande JI-projecten. Binnen het CO₂-reductieplan is geen aanleiding geweest een nieuwe tender uit te schrijven; nog steeds wordt verwacht dat het instrument zijn doelstelling met de huidige gecommitteerde middelen zal behalen.

Stimuleren energie-innovatie

Vanuit het duurzaamheidspakket in relatie tot de besluitvorming rond de Kerncentrale Borssele (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 000, nr. 44) zijn extra tenders voor de Unieke Kansen Regeling uitgeschreven en is de tenderregeling Stimulering Innovatieve Biobrandstoffen opengesteld (in respectievelijk november en december).

* Uit nationale productie.

3. Jaarlijkse vermindering van de groei van het energiegebruik als gevolg van energie-efficiencybeleid

Streefwaarde inclusief maatregelen in Europees verband is 1,3% (2008) en 1,5% (2012).

Realisatiecijfer komt pas later beschikbaar, omdat de CBS-cijfers die ECN nodig heeft voor het vaststellen pas in het najaar van 2007 beschikbaar zijn.

4. Hoeveelheid gecommitteerde jaarlijkse CO₂-reductie via het CO₂-reductieplan

Betreft realisatiecijfer 2005.

5. Streefwaarde in vermeden Mton CO₂-uitstoot vóór 2012 via Joint Implementation

De Nederlandse overheid heeft in het kader van Joint Implementation contracten afgesloten met de EBRD en de Wereldbank voor de aankoop van CO₂-reductie credits. Door afname in het aanbod van geschikte projecten hebben de banken niet de termijnen die aan hun doelstellingen verbonden waren, kunnen halen. Om deze reden zijn de contracten met de banken verlengd tot respectievelijk 15 maart en 1 juli 2007. De streefwaarden voor de aankoop van CO₂-credits via Erupt en PCF zijn in 2005 reeds behaald.

6. Absoluut plafond voor uitstoot van CO₂ voor grote industrie en energiesector d.m.v. het emissiehandelsysteem

De berekeningen van het CBS en de Nederlandse Emissie Autoriteit komen op zijn vroegst in april 2007 beschikbaar.

7. Handhaven van de EU bijdrage aan het Nederlandse energieonderzoek (in %)

De EU-bijdrage aan het Nederlandse energieonderzoek bedroeg in 2006 17%. Deze hoge score is onder meer te verklaren door de hoge kwaliteit van het Nederlandse onderzoek en de goede aansluiting van de Nederlandse onderzoeksprioriteiten bij de prioriteiten gesteld binnen de EU. De verwachting is dat de bijdrage de komende jaren niet op dit uitzonderlijk hoge niveau zal blijven. In de EU wordt namelijk gestreefd naar een evenredige verdeling over Lidstaten, waardoor de bijdrage aan Nederland waarschijnlijk zal dalen.

C. Handhaving van het niveau van voorzieningszekerheid op korte en lange termijn

Verschillende ontwikkelingen geven aanleiding tot actie op het gebied van energievoorzieningszekerheid: geopolitieke spanningen, een groeiende afhankelijkheid van een kleiner wordende groep energie-exporterende landen en een toenemende positie van enkele nationale oliemaatschappijen. Het Ministerie van Economische Zaken heeft een aanpak gekozen langs drie lijnen: bilateraal, multilateraal en in EU-verband. Voorbeelden van gepleegde acties in 2006 zijn: landenbezoeken aan olieproducerende landen zoals Algerije en Libië; bilaterale gesprekken met energieministers van Qatar, Saoedi-Arabië, Nigeria, Rusland en Iran; MoU met Oekraïne over energiesamenwerking; handelsmissie naar Rusland; MoU tussen Gazprom en Gasunie; een gaspijpleiding tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Hoewel er geen acute problemen zijn, verdient de vraag hoe we in onze energiebehoefte voorzien, constante aandacht. De bovenstaande inzet draagt daaraan bij. In 2007 zal EZ deze aanpak actief voorzetten.

Internationaal overleg

In april 2006 is door de Minister van Economische Zaken het 10e International Energy Forum (IEF) in Qatar bijgewoond; en marge van het IEF hebben verschillende besprekingen met andere energieministers plaatsgevonden (o.a. Qatar, Saoedi-Arabië, Nigeria, Rusland en Iran). In 2006 is actief deelgenomen aan werkgroepen en de jaarlijkse conferentie van het Energiehandvest in november. Nederland heeft een actieve rol gespeeld bij de toetreding van Afghanistan als waarnemer bij het Energiehandvest. Tevens is actief deelgenomen aan alle werkgroepen van het International Energy Agency. In juni 2006 is door de Ministers van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken de notitie «Energievoorzieningszekerheid en Buitenlands Beleid» (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 023, nr. 26) aan de Kamer aangeboden. In de notitie is aangegeven hoe het beleid is vormgegeven en is tevens gereageerd op het gezamenlijk advies van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en de Algemene Energieraad (AER).

Oliecrisisbeleid

De strategische olievoorraden die in 2005 waren aangesproken vanwege de verstoring van het olieaanbod door de Hurricane Katrina zijn weer aangezuiverd en de crisismaatregelen zijn geëvalueerd. In de Joint Oil Data Initiative (JODI) Conferentie in Riyadh is gewerkt aan de verbetering van de JODI-world database, om te komen tot het realiseren van een transparante wereld oliemarkt. De evaluatie van de Wet voorraadvorming Aardolieproducten is begin 2007 gestart.

Waarborgen leveringszekerheid

Aangezien de Europese Commissie niet de verwachte evaluatie heeft verricht, bleek het aanpassen van de monitoringsrapportages niet nodig. De aan te passen onbalanssystematiek van contracteren van reservevermogen (vangnet) is niet uitgevoerd. Uit advies van TenneT en DTe bleek dat dit niet nodig was, aangezien er voldoende productievermogen in de Nederlandse markt voorhanden is.

Mijnbouwklimaat

Het besluitvormingstraject over gaswinning onder de Waddenzee is in juli 2006 afgerond en de winning is in februari 2007 gestart. Voor de exploratie of productie van kleine velden in Nederland hebben het afgelopen jaar maar liefst negen nieuwe bedrijven een vergunning verkregen (in de afgelopen 20 jaar bedroeg het gemiddelde één nieuw bedrijf per jaar). Het wijzigen van de elektriciteits-, gas- en mijnbouwwet om het vergunningenbeleid flexibeler te maken is in 2006 voorbereid en zal in 2007 in werking treden. Verschillende ontwikkelingen in nieuwe wetgeving bij andere departementen en interdepartementale afstemming hierover hebben voor vertraging van de Rijkscoördinatieregeling gezorgd. De in 2006 gevoerde gesprekken met maatschappijen die te weinig activiteit vertonen hebben er toe geleid dat er circa 10 delen van vergunningen zijn overgedragen of verkocht. Verder zijn in 2006 gesprekken gestart met de Nederlandse Olie en Gas Exploitatie en Productie Associatie (Nogepa) over het afsluiten van een zogeheten «fallow acreage» (braakliggende velden) convenant (afspraken over het teruggeven van delen van vergunningen zonder activiteit). Ook is gewerkt aan een wijziging van de Mijnbouwwet waardoor het mogelijk wordt om zo nodig delen van vergunningen in te trekken. Deze wordt naar verwachting in de eerste helft van 2007 aan de Tweede Kamer gestuurd. Sinds 1 juni 2006 is een mijnbouwportalwww.nlog.nl operationeel, waarmee de informatievoorziening is verbeterd.

Gewonnen volume en aantal boringen exploratie offshore en onshore

De streefwaarden zijn schattingen, gebaseerd op ranges en signalen uit de markt. De gerealiseerde waarden vallen binnen de ranges. EZ heeft echter geen invloed op de gewonnen volumes aardgas. Dit wordt bepaald door externe invloeden (o.a. incidentele uitval, uitgestelde ontwikkelingen, etc.). Ten aanzien het aantal boringen is EZ afhankelijk van de oliemaatschappijen. Ondanks dat de streefwaarden niet volledig zijn gehaald, laten de getallen zien dat het mijnbouwklimaat zich gunstig heeft ontwikkeld. Zo is bijvoorbeeld het aantal boringen voor exploratie offshore meer dan verdubbeld t.o.v. 2005.

Handhaving van het niveau van voorzieningszekerheid op korte en lange termijn en Wet Voorraadvorming Aardolieproducten: deze twee evaluaties zijn uitgesteld naar 2007. In 2006 is voorrang gegeven aan de hierboven toegelichte activiteiten op het gebied van energievoorzieningszekerheid en buitenlands beleid en op het gebied van bescherming vitale infrastructuur (o.a. de opzet van de pilot Nationaal Adviescentrum Vitale Infrastructuur, NAVI; Kamerstukken II, 26 643, nr. 83 en 85).

Evaluatie EIA: de evaluatie is niet afgerond in 2006 door complicaties bij het verzamelen van de benodigde CBS-data.

5 INTERNATIONALE ECONOMISCHE BETREKKINGEN

Een gunstig klimaat voor internationaal ondernemen

Nederland is voor zijn welvaart in grote mate afhankelijk van zijn handels- en investeringscontacten met het buitenland. In 2006 zijn die contacten verder verstevigd hetgeen de Nederlandse economie ten goede gekomen is. Zo zijn er nieuwe IBO’s (Investerings Beschermings Overeenkomsten) afgesloten, is het actieplan op India in uitvoering genomen en zijn opnieuw veel buitenlandse investeringsprojecten aangetrokken.

In 2006 is de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven verder verbeterd. Dit heeft echter nog niet tot grotere marktaandelen voor de in Nederland geproduceerde exportproducten geleid.

Nederland blijft een aantrekkelijk land voor buitenlandse investeerders. De goede positie van Nederland kan echter alleen behouden worden als het vestigingsklimaat gezond blijft. Ook dan zal echter op termijn rekening gehouden moeten worden met een daling op de ranglijst. Simpelweg omdat er in landen als China, India, Rusland, kortom de opkomende markten stevig wordt geïnvesteerd.

Succesfactoren

De Nederlandse economie kan alleen maar floreren als er sprake is van een gezond handels- en investeringsklimaat. Jaarlijks wordt het handels- en investeringsklimaat beoordeeld door internationale organisaties. Toonaangevend daaronder zijn de IMD en het WEF. Uit de rapportages van beide organisaties, respectievelijk World Competitiveness Yearbook en de Global Competitiveness Report, komt naar voren dat het Nederlandse vestigingsklimaat in 2006 verbeterd is. Dat komt vooral tot uitdrukking in de hogere positie die Nederland op de beide ranglijsten in 2006 van meest competitieve landen ter wereld heeft ingenomen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Herverzekering SENO/GOM

Het uitgavenbedrag van € 31 mln betreft € 6 mln schadebetalingen in het kader van de Garantiefaciliteit Midden- en Oost Europa/Garantiefaciliteit Opkomende Markten (SENO/GOM) en een storting van € 25 mln in de interne reserve voor de GOM. Met de storting, die deels is gefinancierd met de ontvangsten uit deze faciliteit, wordt de reserve op een zodanig peil gebracht, dat aan de vraag naar dit instrument kan worden voldaan.

Ontvangsten uit garanties

Aan premies en provenu’s uit het verstrekken van garanties in het kader van het instrument SENO/GOM is een bedrag van € 9,2 mln ontvangen.

Stand interne begrotingsreserve SENO/GOM

Ultimo 2006 bedraagt de interne reserve SENO/GOM € 362,87 mln, waarvan € 30,0 mln voor SENO, € 314,4 mln voor GOM en € 18,47 mln voor Inpres-8.

In het kader van de GOM kunnen herverzekeringsovereenkomsten tot maximaal twee maal het gereserveerde bedrag worden aangegaan en in het kader van de SENO tot maximaal drie maal het gereserveerde bedrag. Deze reserveringen dienen ter dekking van claims uit hoofde van deze garantieregelingen.

Bijdrage DGBEB aan EVD voor deelopdrachten

Bij voorjaarsnota is het budget (circa € 1,8 mln) van het instrument promotionele projecten (PPP) van het onderdeel «Bijdrage DGBEB aan agentschappen voor financiële instrumenten» overgeheveld naar het onderdeel «Bijdrage DGBEB voor deelopdrachten» waar het vanaf 2006 verantwoord wordt. Het restant van de mutatie, circa € 3,7 mln, bestaat uit meerdere kleine mutaties . Deze hebben voor het overgrote deel betrekking op de opdracht 2007 aan de EVD die in 2006 is verleend en hoger uitviel als gevolg van een toename van een aantal EVD-producten (vraagbeantwoording, uitgaande- en inkomende missies en Campagne Internationaal Ondernemen) en door het opstarten van pilots voor de nieuwe programmatische aanpak 2g@there.

Stand rekening courant Faciliteit Opkomen Markten (FOM) per ultimo 2006

De stand van de rekening courant FOM per ultimo 2006 bedraagt € 114,3 mln. Deze rekening courant dient ter dekking van claims uit hoofde van deze garantieregeling.

A. Onderhouden van goede economische diplomatieke betrekkingen met overheden van voor Nederland relevante markten

In 2006 is bijzondere aandacht geweest voor India, China en Indonesië. In 2006 werd het DTB-actieplan voor India goedgekeurd en in uitvoering genomen.

In 2006 hebben twee bedrijvenmissies naar China plaatsgevonden en is aandacht geweest voor energiesamenwerking, wederzijdse markttoegang, stimuleren van hoogwaardige export en diensten (creatieve industrie, food and nutrition, life sciences en gezondheid en energietechnologie) en inkomende investeringen.

Ten aanzien van Indonesië heeft de Minister van Economische Zaken leiding gegeven aan een succesvolle bedrijvenmissie. Daarnaast is vanuit EZ invulling gegeven aan publiek-private samenwerking om kansen en belemmeringen die Nederlandse bedrijven ondervinden op de Indonesische markt te identificeren en te verhelpen.

Netwerken opbouwen en onderhouden met publieke partijen via bilaterale en multilaterale betrekkingen

In 2006 is veel aandacht besteed aan het versterken van de economische bilaterale relaties met de kandidaat-lidstaten en de nieuwe buren van de EU, waarbij toetreding, handel en energie centrale thema’s waren.

Voor zowel Rusland als kandidaat-lidstaat Turkije zijn actieplannen gemaakt die door de Dutch Trade Board (DTB) zijn goedgekeurd. In 2006 is aan deze actieplannen uitvoering gegeven door zowel publiek als privaat en publiek-privaat de relaties met beide landen te versterken. In dat kader hebben wederzijdse bezoeken plaatsgevonden op bewindspersonen- en ambtelijk niveau.

Voor de Oekraïne is in 2006 een samenhangende EZ-strategie ontwikkeld met vier prioritaire invalshoeken: handelspolitiek (een WTO-conform alomvattend vrijhandelsakkoord met de EU), interne markt (overname EU wet- en regelgeving), energie (inclusief klimaatbeleid) en internationaal ondernemen (waaronder verbeteren van het ondernemersklimaat in Oekraïne en het verder positioneren van het Nederlandse bedrijfsleven).

Voor de Euro-mediterane regio vormde energie een overkoepelend thema met onder andere bezoeken aan Algerije en Libië.

Verder is – met vereende krachten van het publiek-private netwerk – veel aandacht besteed aan het afstemmen van handelsbevorderende activiteiten, verbetering van voorlichting aan het bedrijfsleven, efficiënte inzet van financiële middelen en versterking van het lokale netwerk. Uiteraard is voor wat betreft Turkije vanuit Nederland actief bijgedragen aan het Europese integratieproces. Voor Rusland is in samenwerking met het bedrijfsleven een actieprogramma energiesamenwerking totstandgekomen.

Operationaliseren van het Crash Team

Het in 2005 opgerichte Crash team Oneerlijke Concurrentie kan door middel van economische diplomatie een oplossing bieden voor hindernissen die het Nederlandse bedrijfsleven ondervindt bij het zakendoen op buitenlandse markten. Het kan gaan om niet-toegestane staatssteun, verkeerde toepassing van wet- en regelgeving, onrechtmatige onteigening en grensoverschrijdende belemmeringen op het gebied van markttoegang van goederen en diensten. In totaal zijn er 93 aanmeldingen binnengekomen, hetgeen betekent dat in korte tijd het instrument grote bekendheid heeft verworven onder het bedrijfsleven. Het Crash Team heeft in 2006 14 zaken tot een oplossing weten te brengen en werkt nog aan een groot aantal zaken. Een aantal voorbeelden van opgeloste zaken ligt op het terrein van douaneprocedures, informatievoorziening over internationaal-rechtelijke procedures in WTO-verband, interventie in Brussel ten bate van het bedrijfsleven, interventie in onderhandelingen van de Europese commissie met derde landen.

B. Het internationale handels- en investeringsverkeer verder vrijmaken en de internationale economische rechtsorde versterken

Wetgevingstraject herziening In- en Uitvoerwet

Het wetgevingstraject is niet gerealiseerd. Het is vertraagd als gevolg van de voorbereiding van een nieuwe Algemene Douanewet.

Onderhandelen in kader EU, OESO en WTO

EZ speelde een actieve rol, nationaal en internationaal, in het vaststellen en behartigen van de Nederlandse handelspolitieke belangen. In de loop van het jaar verschoof het accent van de inspanningen naar het voorkomen van het mislukken van de WTO Doha Development Agenda. Begin augustus werd de Kamer ingelicht over de opschorting voor onbepaalde tijd van de onderhandelingen in het kader van de Doha-ronde. Eind 2006 zijn op informele basis technische besprekingen hervat om de weg te effenen voor een succesvolle hervatting en afronding van de onderhandelingen in 2007.

Naast een actieve inzet voor een multilateraal handelsakkoord, dat voor EZ een prioriteit blijft, is in 2006 ook een begin gemaakt met de identificatie van de mogelijkheden om het internationale handels- en investeringsverkeer op bilaterale en regionale basis verder vrij te maken. Vrijhandelsakkoorden van de EU met economisch interessante partijen zoals India, Zuid Korea en ASEAN-landen kunnen immers een bijdrage leveren aan de groei van de Nederlandse handel. Met WTO-compatibiliteit als voorwaarde, zal worden gestreefd naar een zo hoog mogelijk niveau van liberalisering. Ingezet wordt op zo veel mogelijk onderwerpen, genoemd worden mededinging, overheidsaanbestedingen, investeringen en (andere) non-tarifaire belemmeringen en duurzame ontwikkeling in brede zin. De verwachting is dat in het voorjaar van 2007 de onderhandelingen van de EU met genoemde partners formeel van start zullen gaan.

Investeringsbeschermingsovereenkomsten (IBO’s)

Het afsluiten van bilaterale investeringsbeschermingsovereenkomsten droeg bij aan de verdere vervolmaking van het investeringsverkeer. Zo traden in 2006 drie nieuwe IBO’s in werking (met Cambodja, Armenië en Suriname), werden drie IBO-onderhandelingen afgerond (met Saudi-Arabië, Marokko en Libië) en werd de IBO met de Dominicaanse Republiek ondertekend. Daarnaast gaf EZ voorlichting aan het internationaal opererende bedrijfsleven over het toepassingsbereik van IBO’s.

Controle op handelsstromen strategische goederen

De controle op de handelsstromen van strategische goederen ging onverminderd door en bestaat onder meer uit internationale beleidsontwikkeling, vergunningaanvragen en de rapportage daarover. De transparantie werd verder verbeterd door het toevoegen van rapportages over doorvoer van militaire goederen en de uitvoer van dual-use goederen (zie:www.exportcontrole.ez.nl). In de laatste maanden van het jaar vroeg de controle op de uitvoer naar Iran veel aandacht, vanwege het Iraanse nucleaire programma en de internationale politieke belangstelling daarvoor.

Verstevigen samenhang in beleid handelspolitiek en (EU) concurrentiekracht

De samenhang in beleid tussen handelspolitiek en (EU) concurrentiekracht werd versterkt. Dit thema werd in 2004 op initiatief van het Nederlandse voorzitterschap van de EU gelanceerd. In 2006 mondde dit uit in een Mededeling van de Europese Commissie (Global Europe), waarin de nadruk ligt op het belang van open grenzen, flexibiliteit en concurrentievermogen in een globaliserende wereld. De Raad, waaronder Nederland, verwelkomde en deelde deze analyse van de Commissie.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in internationaal verband

In 2006 zette EZ zich in voor het verder bevorderen van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in internationaal verband. MVO werd op twee manieren ingebed in uitgaande missies: het belang van MVO wordt onder de aandacht van de deelnemende bedrijven gebracht én relevante overheden in het bezochte land worden geïnformeerd over het gewicht dat de Nederlandse overheid aan MVO hecht. Verder zijn MVO-toolkits ontwikkeld om bedrijven te helpen bij het zakendoen in Brazilië, China, India, Indonesië, Rusland en Zuid Afrika. De toolkits zijn op de websitewww.internationaalondernemen.nlgeplaatst. Tevens is een aantal brancheorganisaties betrokken bij het MVO-beleid.

Ook was de verdere integratie van MVO in de gehele handelsketen een belangrijk aandachtpunt. Op voorstel van EZ startte de OESO begin 2006 een studie naar MVO en handel. Deze studie omvatte een overzicht van de wijze waarop bedrijven consumenten informeren over de sociale- en milieuomstandigheden van productie. In september organiseerde EZ een workshop om bedrijven, consumentenorganisaties, standaardstellende organisaties en andere stakeholders de gelegenheid te bieden te reflecteren op de samenhang van MVO en handel. De inbreng in deze workshop is vastgelegd in het OESO-rapport CSR and Trade.

OESO Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen

In 2006 is besloten tot wijziging van de samenstelling van het Nationaal Contact Punt voor de OESO Richtlijnen (externe deskundigen i.p.v. ambtelijke samenstelling). Tevens is besloten tot uitbreiding van het budget voor het NCP. De Kamer is hierover per brief (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 800 XIII, nr. 30) geïnformeerd.

C. Internationaal ondernemen bevorderen

Economische dienstverlening aan ondernemers in het buitenland via het Nederlandse internationale postennetwerk (ambassades, consulaten, NBSO’s etc.)

Voortschrijdende globalisering vergroot de economische dimensie binnen het algemene buitenlandbeleid. Economische diplomatie wordt steeds belangrijker. EZ hecht veel waarde aan een goed werkende economische functie van het buitenlandnetwerk die op professionele wijze Nederlandse economische belangen behartigt, de weg plaveit voor succesvol internationaal ondernemen en bijdraagt aan verbetering van het innovatievermogen in Nederland. EZ werkt voortdurend aan verdere verbetering van de organisatie, aansturing, werkwijze, capaciteit en professionaliteit van het netwerk evenals de dienstverlening door het netwerk. Inbreng van de zakelijke gebruikers is daarbij onontbeerlijk. In 2006 is het ambitieniveau verder verhoogd. De implementatie van aanbevelingen van de DTB en de daarin vertegenwoordigde organisaties met betrekking tot het functioneren van de economische functie van het buitenlandnetwerk is in volle gang. In grote lijnen roepen de aanbevelingen op tot verdere versterking van de economische functie van het buitenlandnetwerk, verbetering van de aansturing van en samenwerking op de posten, meer interactie met het bedrijfsleven, het vergroten van de bekendheid van de economische dienstverlening en het verbeteren van de toegankelijkheid ervan voor het bedrijfsleven.

Verdere operationalisering van de activiteiten van de Dutch Trade Board (DTB)

De DTB heeft in 2006 een veelheid aan taken opgepakt:

– Zorggedragen voor de uitwerking en implementatie van actieplannen op India, Rusland en Turkije.

– In samenwerking met private partijen is de link onderwijs-bedrijfsleven verstevigd om de internationale positie van Nederland op het gebied van kennis en commerciële belangen te verstevigen.

– Aanbevelingen gedaan op het terrein van kennismigranten en de versterking van het Nederlandse postennetwerk in het buitenland voor betere ondersteuning van het internationaal actieve bedrijfsleven.

– Initiatieven genomen voor meer onderlinge afstemming bij het plannen en vormgeven van de verschillende bedrijvenmissies naar de verschillende landen.

Jaarlijks organiseren ministeries, gemeenten en provincies, veelal in samenwerking met de Kamers van Koophandel en ondersteund door het ambassadenetwerk, een veelheid aan internationale activiteiten. De DTB heeft vastgesteld dat het instrument bedrijvenmissies efficiënter en effectiever moet worden ingezet. Zeker als het gaat om belangrijke opkomende markten als India en China. Dit past binnen het door de DTB ingezette beleid om in Nederland de krachten te bundelen ten einde het Nederlandse bedrijfsleven efficiënter en effectiever te ondersteunen op buitenlandse markten. In 2006 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een strategische reisagenda.

Doorvoeren van aanpassingen in het financieel instrumentarium op basis van exercitie vernieuwd EZ-instrumentarium «Herijking Financieel Instrumentarium van 2005»

Het financieel instrumentarium is – conform de wens van de Tweede Kamer – in 2006 in belangrijke mate gewijzigd, efficiënter gemaakt en kan meer maatwerkleveren. Zo kunnen clusters van ondernemers die op basis van een gezamenlijke strategie internationaal zaken willen doen via 2g@there voorstellen indienen voor meerjarige programmatische ondersteuning door de overheid op kansrijke markten. In 2006 is een aantal pilotprogramma’s van start gegaan waarvan in de loop van 2007 de eerste resultaten worden verwacht. Voorbeelden van pilots zijn Servië/infrastructuur, China/River Information System en Panama/Kanaal.

Daarnaast is, door signalering en agendering van het knelpunt door de DTB, goede voortgang geboekt in het overleg met banken over financieringsmogelijkheden voor het internationaal opererende MKB in de markt. Zo biedt de overheidswebsitewww.internationaalondernemen.nleen webdossier Financiering en MKB dat inzicht geeft in de financieringsmogelijkheden voor het MKB bij banken. Aanbieders van financieringsproducten en intermediairs (incl. KvK) hebben hierop positief gereageerd. Door het instrumentarium op punten aan te passen, zodat het beter aansluit bij de wensen van het bedrijfsleven, is van een aantal instrumenten het bereik vergroot. In 2006 is het Programma Internationalisering Onderwijs en Bedrijfsleven ontwikkeld waarbij de samenhang tussen onderwijs en internationaal ondernemen verder wordt versterkt.

* Bereik Algemeen en Bereik EVD Algemeen: Bron «business monitor» is weggevallen. Een realisatiecijfer over 2006 kan niet worden verstrekt. EVD zal in de toekomst op een andere wijze in de meting van deze prestatie-indicator voorzien.

** De multiplier van PESP wordt eens per twee jaar gemeten. In het spin-off onderzoek van 2006 (dat zowel de basis was voor de realisatie van 2005 als 2006) is een waarde (18) gemeten die lager is dan de streefwaarde (25).

*** Uitkomst 2005 had betrekking op aantallen projecten. In 2006 is de prestatieindicator van PUM gewijzigd in het percentage aanvragen dat heeft geleid tot bedrijfscontacten met een Nederlandse onderneming. Uitkomst 2006 is een voorlopige raming. Definitieve percentage komt beschikbaar in juni 2007.

D. Investeringen van buitenlandse bedrijven bevorderen

In 2006 heeft een herijking van de acquisitiestrategie plaatsgevonden die is vervat in een beleidsbrief («In actie voor acquisitie») die op 28 augustus jl. naar de Tweede Kamer is gegaan (Kamerstukken II 2005–2006, 30 300 XIII, nr. 98).

Gerealiseerde investeringsprojecten

In 2006 zijn in totaal 113 investeringsprojecten gerealiseerd. Dat was één meer dan in 2005 en daarmee opnieuw een record. Het totale investeringsbedrag en de werkgelegenheidseffecten die hiermee gepaard gingen, waren echter lager dan in 20051 omdat de met de aangetrokken projecten gerealiseerde investeringsbedragen sterk per jaar fluctueren. Nederland lijkt wel steeds minder in trek te zijn als locatie voor de meer arbeidsintensieve activiteiten.

Gegeven de technologische ontwikkelingen is dat niet onlogisch. Des te belangrijker is het dat in 2006 bijna de helft van de investeringen in de High Tech sectoren plaatsvond. Juist deze investeringen kunnen op termijn bijdragen aan een groei van de directe en vooral indirecte werkgelegenheid.

Het aantal schriftelijk bevestigde verzoeken tot ondersteuning door EZ/DBIN is boven verwachting hoog uitgevallen. In hoeverre deze contacten tot additionele investeringen in 2007 aanleiding zullen geven, is momenteel nog niet in te schatten.

Het vestigingsklimaat van Nederland

DBIN besteedt aandacht aan de aantrekkelijkheid en het imago van Nederland in brede zin. Het eenvoudig verkrijgen van zakelijke visa is daarvan een belangrijk onderdeel.

Al geruime tijd werden door EZ signalen ontvangen dat er problemen bestonden bij het verstrekken van visa aan buitenlandse zakenlieden. Verder zou de dienstverlening van de Nederlandse posten in het buitenland het imago van Nederland in het buitenland negatief beïnvloeden. Op basis van een door ATOS-Origin in 2006 uitgevoerd onderzoek is geconstateerd dat de Nederlandse dienstverlening met betrekking tot het afgeven van zakelijke visa niet slechter of beter is dan die van andere Schengenlanden. Desalniettemin is er een aantal verbeterpunten, op basis waarvan een aantal actiepunten is geformuleerd. De uitvoering van de actiepunten is inmiddels ter hand genomen. Dit is verwoord in een brief van de Staatssecretaris van EZ, mede namens de ministers van BZ en V&I, aan de TK (Kamerstuk 2006–2007, 30 800 XIII, nr. 10).

* Vanwege de complexiteit van het project is vertraging ontstaan. Afronding van de doorlichting is voorzien in 2007.

** De Tweede Kamer zal medio februari 2007 worden geïnformeerd over de resultaten van de evaluatie. De externe uitvoerder van het onderzoek had meer tijd nodig dan voorzien voor aflevering van de rapportage.

*** Beleidsreactie zal eerst voorjaar 2007 naar de TK worden gestuurd o.a. vanwege vertraging bij het opstarten van dit gezamenlijke onderzoek van EZ en BZ.

8 ECONOMISCHE ANALYSES EN PROGNOSES

Het Centraal Planbureau (CPB) wil een breed vertrouwde bron van beleidsrelevante economische analyse zijn.

In de praktijk betekent dit dat het CPB onafhankelijke economische analyses en prognoses maakt die wetenschappelijk verantwoord en up to date zijn en die relevant zijn voor het beleid van de regering, het parlement en andere maatschappelijke organisaties, zoals politieke partijen en bedrijfsleven.

De inhoudelijk onafhankelijke positie van het CPB is geregeld in de Wet voorbereiding van de vaststelling van een Centraal Economisch Plan en het Protocol voor de planbureaufunctie van CPB, RIVM, RPB en SCP.

Budgettaire gevolgen van beleid

Het verschil bij de uitgaven is veroorzaakt door toegevoegde middelen, zoals loonbijstelling (€ 0,2 mln), een bijdrage van DGET aan het project Welvaart en Leefomgeving (€ 0,1), een bijdrage van DGO&I ten behoeve van de kenniseconomie (€ 0,1 mln) en een compensatie werk voor derden (€ 1,3 mln).

* excl. personeel t.l.v. tweeden/derden, omdat bij de begroting 2006 het nog niet bekend was hoeveel personen ten laste van tweeden en derden zouden vallen.

** incl. personeel t.l.v. tweeden/ derden.

9 VOORZIEN IN MAATSCHAPPELIJKE BEHOEFTE AAN STATISTISTIEKEN

Het van overheidswege verrichten van statistisch onderzoek ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap en het openbaar maken van de op grond van zodanig onderzoek samengestelde statistieken.

Budgettaire gevolgen van beleid

Het CBS in Voorburg gaat zich herhuisvesten in Den Haag. Dit zal eind 2007 uitgaven met zich meebrengen (o.a. de aanschaf van investeringsgoederen en de afkoop van BTW-schade). Het CBS heeft hiertoe een beroep ter grootte van € 30 mln op de leenfaciliteit van het Ministerie van Financiën gedaan. Een deel van de overschrijding (€ 30 mln verplichtingen) wordt veroorzaakt doordat EZ conform de regelgeving garant staat voor het CBS ten aanzien van deze leenfaciliteit.

Daarnaast zijn middelen (verplichtingen en uitgaven) toegevoegd, zoals loon- en prijsbijstelling (€ 4,2 mln), middelen voor de 6e tranche EU-statistieken (€ 1,1 mln), de veiligheidsmonitor (€ 0,3 mln), het huisvestingdeel uit de afrekening van de openingsbalans (€ 1,5 mln) en ten behoeve van de statistiek van het wegvervoer (€ 0,85 mln).

Periodieke benchmark

In 2005 is met een aantal andere statistische bureaus een benchmark gehouden. De uitkomst was positief. Er stond voor 2006 geen benchmark gepland.

¹ Vanwege de invoering van nieuwe software is een reeksbreuk ontstaan. Hierdoor is een procentuele groei niet meer te bepalen.

² Zonder overname van de statistiek Internationale Handel in diensten is de basiswaarde € 23,5 mln (zoals in de begroting 2006 vermeld).

De weergegeven prestatie-indicatoren en streefwaarden zijn ontwikkeld tijdens de ZBO-vorming van het CBS. Met ingang van de begroting 2007 wordt een bijgestelde verzameling indicatoren gehanteerd. De reden van de bijstelling is dat een aantal indicatoren in de praktijk onvoldoende SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en termijngebonden) zijn gebleken.

De streefwaarden van de prestatie-indicatoren van het CBS zijn grotendeels bereikt. De streefwaarde bij het dekkingspercentage van persberichten is evenals in vorige jaren niet bereikt. Oorzaak van het niet behalen van de streefwaarde ligt in de selectie van persberichten door de media. Inmiddels zijn pilots gestart om hier verbetering in aan te brengen.

Het gebruik van de statistische gegevensbank StatLine is weer verder gestegen. Dit komt onder andere door verbetering van de toegankelijkheid van de gegevensbank.

In 2006 is het CBS 808 keer in Kamerstukken geciteerd. Dit is een stijging van 16,6% ten opzichte van het aantal in 2004.

Het CBS heeft in 2006 opnieuw een «klanttevredenheidsonderzoek» gehouden onder respondenten van de zogenoemde «productiestatistieken», respondenten van de «Enquête Beroepsbevolking» en klanten van de «Info-service». Het algemene «rapportcijfer» dat aan het CBS werd gegeven is 7,2 (7,1 in 2005).

De voorlopige uitkomst 2006 voor de administratieve lastendruk (enquêtedruk) is € 19,8 mln (met verdiscontering van de overname van de statistiek Internationale handel in diensten van DNB). Dit is 26% minder lastendruk dan in 2002. De streefwaarde is daarmee gehaald. Ten opzichte van het definitieve cijfer over 2005 (€ 19,1 mln) is dit een lichte stijging. Dit is het gevolg van de toename bij de Internationale handel in goederen en diensten door de uitbreiding van de EU en de aantrekkende economie. Daardoor kwamen meer bedrijven boven de waarnemingsgrens van € 0,4 mln en moesten meer transacties per bedrijf worden opgegeven.

10 ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE EN POST

Een hoogwaardig aanbod van netwerken en diensten voor elektronische communicatie en post.

Een hoogwaardige infrastructuur voor elektronische communicatie is een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame economische groei. Evenals in 2005 is de convergentie van diensten de overheersende trend in 2006. Veel telecommunicatiebedrijven bieden hun diensten (telefoon, internet, radio en televisie) gebundeld, via één infrastructuur, aan. De daling van het aantal vaste telefonieaansluitingen vooral als gevolg van het gebruik van de mobiele telefonie zet zich door. Bellen via de kabel en internet neemt toe. Het aantal huishoudens dat gebruik maakt van digitale televisie (vooral via de kabel en de satelliet) is in 2006 verdubbeld naar 21%. Daarnaast is ook via de ether en via internet digitale televisie ontvangst mogelijk. In december 2006 is gestopt met het uitzenden van televisiesignalen via de analoge ether. Inmiddels hebben bijna alle huishoudens in Nederland de mogelijkheid om een breedband internetaansluiting (ADSL of via de kabel) te nemen. Op dit gebied is Nederland één van de meest concurrerende landen van Europa. Nederland had in juni 2006, na Denemarken, het hoogste aantal breedbandaansluitingen per 100 inwoners (28,8). Om de sterke positie die Nederland heeft op het gebied van elektronische communicatie uit te bouwen, heeft het kabinet in 2006 het Beleidskader Elektronische Communicatie «Nederland in Verbinding» opgesteld (Kamerstukken II, 2005–2006, 26 643, nr. 81). Hiermee bereidt Nederland zich voor op de mondiale digitale toekomst.

Budgettaire gevolgen van beleid

Bijdrage aan OPTA

Dit betreft conform de regelgeving de garantstelling van EZ aan OPTA met betrekking tot het schatkistbankieren met ingang van 2006 (€ 9 mln).

Kenniswijk/Ontvangsten Fes

Als gevolg van de beëindiging van het project Kenniswijk in 2006 en minder subsidieaanvragen dan geraamd, zijn minder verplichtingen aangegaan dan oorspronkelijk verwacht.

Beleidsvoorbereiding en evaluatie

De belangrijkste oorzaken zijn de terugbetaling van het via het Financieel Instrument ontvangen bedrag aan Sky Radio (€ 8,3 mln) als gevolg van een rechterlijke uitspraak. Bij de verdeling van FM-frequenties in 2003 is gebruik gemaakt van dit zogenaamde Financieel instrument. Daarnaast heeft een overboeking plaats gevonden naar VROM voor onderzoek naar elektromagnetische velden en gezondheid (€ 3,4 mln). Ten slotte is er € 3,3 mln toegevoegd vanwege het onderzoeksprogramma met betrekking tot het antennebeleid, dat in 2006 is uitgevoerd in plaats van in 2005.

Ontvangsten OPTA

De OPTA heeft boetes opgelegd aan KPN (€ 17 mln).

A. Het scheppen van randvoorwaarden voor een efficiënt werkende communicatie en postmarkt

De elektronische communicatiesector vertoont een gezonde dynamiek. De concurrentie is toegenomen, de prijzen zijn sterk gedaald en de consument heeft meer keuzemogelijkheden en wisselt van aanbieder. Aandachtspunt zijn de tarieven van internationaal bellen (roaming). De Europese Commissie heeft in 2006 aangekondigd hiertegen op te zullen treden en Nederland steunt de Commissievoorstellen, die naar verwachting in 2007 hun beslag zullen krijgen.

Implementeren voorstellen ter reductie administratieve lasten telecom en post

De lastenreducties in 2006 komen vooral voort uit de besluiten die OPTA heeft genomen op basis van de marktanalyses. Met de inwerkingtreding van het besluit meerjarige wholesale-tariefregulering (pricecap) wordt veel minder kosteninformatie van KPN gevraagd. Voorts is de administratieve belasting voor KPN op het terrein van retail-tariefvoorstellen aanzienlijk teruggebracht. Er staat voor 2007 nog een aantal reductie-acties gepland, die voornamelijk op het terrein liggen van digitale aanbieding van diensten en elektronisch bestuurlijk verkeer.

Uitvoering Nota Frequentiebeleid

In 2006 is gestart met de implementatie van de Nota Frequentiebeleid (Kamerstukken II, 2003–2004, 24 095, nr. 172), o.a. met de beleidsvoornemens die zonder wetswijziging kunnen worden uitgevoerd. Dit betreft onder meer verruiming van frequentiebestemmingen en het geven van meer ruimte aan medegebruik en gedeeld gebruik van frequenties. Tevens is besloten circa 66 000 vergunningen, grotendeels voor marifonie en zendamateurs, af te schaffen en te vervangen door algemene regels met een meldingsplicht. Dit zal naar verwachting eind 2007 worden gerealiseerd, als de daaraan ten grondslag liggende kabinetsbrede Verzamelwet vereenvoudiging vergunningen in werking is getreden. Voor de implementatie van de overige beleidsvoornemens zal de Telecommunicatiewet en vervolgens de daarop gebaseerde regelgeving worden gewijzigd. De voorbereiding van de wetswijziging is volgens planning verlopen. De aanbieding van het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer wordt eind 2007 voorzien.

Afspraken Agentschap Telecom over toelating frequentiespectrum

In 2006 zijn met Agentschap Telecom afspraken gemaakt over de toelating tot het frequentiespectrum (en de registratie). Hierbij gaat het met name om het frequentieregister, het antenneregister en de frequentieverdelingsprojecten. In de afspraken is opgenomen dat Agentschap Telecom deze activiteiten in hoge mate zelfstandig uitvoert.

Indienen Postontwerp parlement

Het wetsvoorstel «regels inzake volledige liberalisering van de postmarkt en de garantie van de universele dienstverlening» (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 536, nr. 2) is, zoals voorzien, ingediend in april 2006. De plenaire behandeling van het wetsvoorstel moet nog plaatsvinden. De volledige liberalisering van de postmarkt in Nederland is gekoppeld aan de volledige liberalisering van de postmarkten in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Het Verenigd Koninkrijk heeft de postmarkt per 1 januari 2006 al geliberaliseerd, de Duitse regering zal dit per 1 januari 2008 doen. Als datum voor volledige liberalisering in Nederland is daarom voorgesteld 1 januari 2008, afhankelijk van het level playing field in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland (BTW-regime).

Actualiseren nummerplannen en voorzien in behoefte nieuwe nummers

Het nummerplan voor telefonie is in 2006 een aantal malen gewijzigd om te voldoen aan de behoefte in de markt aan nieuwe nummerreeksen. Er zijn drie nieuwe series telefoonnummers geïntroduceerd, te weten korte telefoonnummers voor contactcentra overheid (14+ plus kengetal), korte nummers voor abonnee-informatiediensten (in de 18-serie) en twee nieuwe reeksen (085 en 091) voor niet-geografisch gebonden diensten (ten behoeve van verdere ontwikkeling van VoIP-diensten (bellen via het internet). Tevens is de bestemming van geografische nummers (bijv. 010, 020, ...) verruimd.

Deelnemen EU-besluitvormingstraject rondom liberalisering postmarkt

De Europese Commissie heeft in oktober 2006 haar voorstel voor het traject voor de volledige liberalisering van de postmarkten in EU-verband per 2009 gepubliceerd. Het besluitvormingsproces over de volledige liberalisering is in november van start gegaan. Nederland heeft zich sterk gemaakt voor de volledige liberalisering van de postmarkten in de EU per 1 januari 2009 en zal zich hier in 2007 voor blijven inzetten.

Deelnemen evaluatie Europees regelgevend kader telecommunicatie

Eind 2006 heeft Nederland gereageerd op de beleidsvoorstellen van de Europese Commissie voor wijziging van het regelgevend kader voor de elektronische communicatiesector (Kamerstukken II, 2006–2007, 28 851, nr. 54). Hoofdpunten voor Nederland zijn de flexibilisering van het gebruik van het spectrum en meer ruimte voor nationale toezichthouders. In de reactie is tevens aandacht gevraagd voor de moties 30 800XIII, nrs. 18 en 19 van de kamerleden Van Dam en Hessels. In 2007 zal de Europese Commissie concrete tekstvoorstellen presenteren voor wijzigingen van de richtlijnen die samen het regelgevend kader vormen. Op basis van de Nederlandse reactie zal Nederland deelnemen aan het overleg over deze voorstellen met de andere lidstaten.

1. Concentratiegraden deelmarkten

• Vaste telefonie: door het ontbreken van de juiste gegevens heeft TNO geen HHI voor vaste telefonie kunnen opstellen. Het aantal vaste telefonieaansluitingen is de laatste jaren fors afgenomen onder meer door substitutie door mobiele telefonie en concurrentie van Carrier Preselect-aanbieders en Voice over IP (VOIP) bellen (bellen via internet). Het marktaandeel van KPN op de diverse deelmarkten van vaste telefonie lijkt stabiel te zijn gebleven.

• Mobiele telefonie: na de overname van Telfort door KPN in 2005 is het aantal mobiele operators in Nederland gedaald tot 4. De HHI is als gevolg daarvan gestegen van rond de 2500 naar 3400. De HHI lijkt zich in deze markt hierop te stabiliseren.

• Breedbandinternettoegang: de markt voor breedbandinternettoegang op retailniveau kent een groot aantal aanbieders. Dit beeld wordt anders als gekeken wordt naar het netwerk waarover de aansluitingen worden geleverd. Een groot deel van de aansluitingen wordt immers geleverd via het netwerk van KPN. De HHI bedraagt dan circa 3000. De fusie van Multikabel, Casema en Essent Kabelcom heeft dit beeld (nog) niet veranderd.

2. Vergunningvrij gebruik frequenties

Het streven is dat in 2008 10% van de in 2004 bekende (sub)vergunningcategorieën is omgezet in vergunningvrij of een registratie. Het relevante aantal banden met een verplichte vergunning moet dan dalen van 60 (in 2004) naar 54 (in 2008). Er wordt momenteel gewerkt aan een wetsvoorstel dat het mogelijk maakt een aantal vergunningcategorieën nog in 2007 om te zetten in een registratie.

3. Meer gedeeld gebruik frequenties

Het streven is dat in 2008 het relevante aantal banden met een primaire vergunninggebonden toepassing moet dalen van 319 (in 2004) naar 287 (2008). Voor de basis- en streefwaarde stond in de begroting van 2006 abusievelijk een waarde van 92, respectievelijk 83 vermeld. In 2006 is reeds een daling naar 290 banden bereikt.

4. Breedband als toegangstechnologie, tarieven per 100k/bits/s als % van maandelijks inkomen

De streefwaarde is reeds gehaald. In Nederland zijn de kosten die in rekening worden gebracht voor breedband toegang relatief laag. Een ADSL-abonnement (1 Mbps) kostte in 2006 minder dan 0,01 % van een gemiddeld maandinkomen (obv ITU gegevens). Japan kende de laagste tarieven, gevolgd door Nederland en landen als Zuid-Korea, Zweden, Finland, de VS en Frankrijk.

5. Administratieve lasten telecom en post

Administratieve lasten telecom en post: doelstelling was een reductie van de administratieve lasten met 25% of meer in de periode tot en met 2006. Tot en met 2006 is in totaal 18,5% gehaald. Een reden voor dit lagere percentage is dat een aantal reducties naar 2007 schuift. Deze in 2007 geplande acties (introductie elektronisch bestuurlijk verkeer, informatieve site over wet- en regelgeving) zullen leiden tot een extra reductie van 3,6%. Voorts zal er een extra reductie zijn van nog eens 3,6% in verband met het afschaffen van de vergunningplicht voor marifoniegebruik en zendamateurs (met deze extra reductie komt het totaalpercentage dus op ruim 25%). Tegenover de reducties heeft een aantal toenames van administratieve lasten gestaan. Zo is in het percentage 2006 een negatieve aanpassing gepleegd (– 1,3%), voornamelijk als gevolg van de marktanalyses door OPTA. Tenslotte wordt opgemerkt dat in 2007 het uiteindelijke reductiepercentage disproportioneel beïnvloed zal worden door de grondroerdersregeling (zie toelichting hierover onder operationeel doel B).

B. Een veilig en betrouwbaar elektronisch- en postnetwerk garanderen

Om de consument optimaal te kunnen laten profiteren van de toegenomen concurrentie en keuzevrijheid blijft goede consumentenbescherming belangrijk. EZ heeft in 2006 gewerkt aan de uitvoering van het actieplan «Een slimme consument in een snelle markt». Consumenten en bedrijven moeten tevens beschermd worden tegen ongewenste elektronische communicatie (spam, telemarketing). OPTA is in 2006 begonnen met het verzamelen van klachten over telemarketing via de Consuwijzer. OPTA zal op basis hiervan de regels voor telemarketing strenger gaan handhaven. Met de opzet van het programma Veilige Elektronische Communicatie/Digibewust en het programma Nationale Infrastructuur Cybercrime zijn de inspanningen op het gebied van veiligheid op internet geïntensiveerd.

Voorlichting middels programma’s Surf op Safe, KWINT en Waarschuwingsdienst

Eind 2005 is het programma Surf op Safe zoals gepland beëindigd. Per 1 januari 2006 is als opvolger van Surf op Safe het programma Digibewust van start gegaan (Kamerstukken II, 2005–2006, 26 643, nr. 80). Dit programma heeft in vergelijking met Surf op Safe een bredere scope en een hoger niveau van publiek-private samenwerking. Digibewust is opgebouwd uit vier pijlers: het versterken van publiek-private samenwerking, bewustwording en voorlichting, informatiebeveiliging in het MKB en als laatste het beter benutten van de aanwezige kennisinfrastructuur rond het thema veiligheid. Het programma heeft een succesvol eerste jaar gekend. Er zijn 16 partijen betrokken als sponsor/partner in het programma, waarbij een aanzienlijk deel van het programma wordt gefinancierd door de partners. In 2006 waren kinderen en ouders/opvoeders de belangrijkste doelgroepen van Digibewust. Het afgelopen jaar hebben verschillende voorlichtingsactiviteiten plaats gevonden. Zo is voor leraren «Schoolblik» ontwikkeld, met divers informatiemateriaal over internet en veiligheid voor leraren op basisscholen. Het in 2005 ontwikkelde Diploma Veilig Internet is in 2006 door ruim 10 000 scholieren in het basisonderwijs gebruikt. Het gehele lespakket van het Diploma Veilig Internet is vanaf het schooljaar 2006–2007 gratis digitaal beschikbaar gesteld aan alle basisscholen. Sinds 1 januari 2007 is het Ministerie van OCW verantwoordelijk voor het Diploma Veilig Internet en is de uitvoering belegd bij de stichting Kennisnet-ICT op School.

Wettelijke verankering antenneregister

In augustus 2006 is het wetsvoorstel openbaarheid antenneregister (als onderdeel van het verzamelwetsvoorstel 30 661) aan de Tweede Kamer toegestuurd. Dit wetsvoorstel voorziet in een compleet, actueel en openbaar antenneregister, zodat met name de burger goed inzicht heeft in de antennes in zijn leefomgeving. Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel evenals het opstellen van de nadere regelgeving zullen in 2007 plaatsvinden.

Uitvoeren van het project Aanpak Cybercrime als onderdeel van het Actieplan Veilig Ondernemen II

De Tweede Kamer is mede namens de bewindslieden van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de inhoudelijke analyse van cybercrime en de voorgestelde aanpak geïnformeerd (Kamerstukken II, 2005–2006, 26 671, nr. 24). In de zomer van 2006 is een programma Nationale Infrastructuur Cybercrime gestart. Onder de vlag van het programma krijgt een aantal experimenten gestalte o.a. gericht op het MKB, gemeenten en onderwijs. Met de bancaire sector is een succesvolle aanpak van phishing-sites1 beproefd. Het programma heeft een begin gemaakt met het ontwikkelen van zogenaamde informatieknooppunten naar voorbeeld van het National Infrastructure Security Co-ordination Center (NISCC) in het Verenigd Koninkrijk. Publieke en private partijen uit vitale sectoren wisselen in deze informatieknooppunten in een vertrouwelijke omgeving kennis uit. Twee informatieknooppunten (bancaire sector, waterleidingbedrijven) zijn in 2006 van start gegaan.

Wetgeving ter bestrijding van spam (motie Van Dam/Atsma) en malware

In augustus 2006 is het wetsvoorstel tot wijziging van de Telecommunicatiewet (30 661) aan de Tweede Kamer gezonden. De wijziging van artikel 11.7 en 11.8 houdt in dat het verbod op het verzenden van ongevraagde elektronische communicatie met marketingdoeleinden uitgebreid wordt naar rechtspersonen. Thans geldt dit opt-in regime alleen voor natuurlijke personen. Telemarketing, het in direct contact treden met consumenten om een dienst of een product te verkopen, kreeg in 2006 steeds meer aandacht. In september 2006 is een onderzoek naar deze telefonische marketingvorm gestart om inzicht te verkrijgen in de mate van inbreuk in de persoonlijke levensfeer, de werking van zelfreguleringinitiatieven en in hoeverre de nodige regelgeving in de praktijk ook handhaafbaar is tegen proportionele kosten. Het definitieve rapport van dit onderzoek zal in het voorjaar 2007 worden opgeleverd en op basis daarvan zal eventuele regulering worden bezien.

Uitbrengen kabinetstandpunt Nationaal Antennebeleid

In februari 2006 is de evaluatie van het Nationaal Antennebeleid afgerond. Eind mei 2006 is deze evaluatie, vergezeld van een Kabinetsstandpunt, toegestuurd aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 561, nr. 27). Er is actie ondernomen ten aanzien van de relatie tussen het Nationaal Antennebeleid en Gemeenten, evenals verbetering van de mogelijkheden tot plaatsing van antennes op Rijksobjecten. Dit zal in 2007 zijn beslag krijgen. Diverse communicatie-activiteiten om betrokken doelgroepen beter te informeren over antennes en het antennebeleid, onder andere de optredens van het Antennebureau in den lande, zijn geïntensiveerd. Hieraan draagt ook de hierboven toegelichte wettelijke verankering van het antenneregister bij. Daarnaast zijn op 6 juni 2006 de uitkomsten beschikbaar gekomen van het door Nederland medegefinancierde Zwitserse onderzoek naar het effect van elektromagnetische velden van UMTS op het welbevinden en de cognitieve functies van de mens. Deze uitkomsten zijn, voorzien van een Kabinetsstandpunt, toegezonden aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 561, nr. 28). Daarbij is aangegeven dat de elektromagnetische velden van UMTS niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Om op dit punt een vinger aan de pols te houden is in 2006 onder leiding van het Ministerie van VROM gewerkt aan de oprichting van een kennisplatform en onderzoeksprogramma«elektromagnetische velden en gezondheid». Het kennisplatform informeert burgers en instanties over elektromagnetische velden en gezondheid. Zowel het onderzoeksprogramma als het kennisplatform is najaar 2006 van start gegaan.

Verder uitvoeren actieplan Consumentenbeleid

In juli 2005 is het actieplan «Een slimme consument in een snelle markt» (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 879, nr. 12) naar de Tweede Kamer gestuurd. De meeste acties uit dit plan zijn afgerond. Zo kan de consument beter voor zijn eigen belangen opkomen omdat de telecommunicatiesector inmiddels is aangesloten bij een alternatieve geschillencommissie. Belangrijke mijlpaal daarbij is dat ook voor internetdiensten, zoals internetbellen, alternatieve geschilbeslechting op basis van zelfregulering tot stand gebracht is. Ook kan een consument beter en sneller overstappen omdat regelgeving (nieuw artikel 7.2a TW) stilzwijgende verlenging van langdurige overeenkomsten tegengaat waarbij de consument, na de afloop van de overeenkomst, binnen 4 weken kan overstappen. Tarieftransparantie wordt door een aantal vergelijkingssites vorm gegeven. Door inzicht te geven in de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van deze sites is een consument in staat een beter gefundeerde keuze te maken als het gaat om prijsstelling. Een nog af te ronden actie is het bieden van inzicht in de (netwerk-)kwaliteit van mobiele en vaste telefonie. De ontstane vertraging laat zich onder andere verklaren door een gewenst extra onderzoek naar de feitelijke informatieverstrekking door aanbieders.

Coördineren implementatiemaatregelen vitale infrastructuur

Als onderdeel van het door het Ministerie van Binnenlandse Zaken getrokken project Bescherming Vitale Infrastructuren heeft EZ in 2005 met relevante partijen voor de sector ICT/Telecom mogelijke maatregelen in kaart gebracht om kwetsbaarheden in de continuïteit van ICT te voorkomen of verminderen. In 2006 is op basis van dit overzicht een selectie gemaakt van de gewenste maatregelen en de daarvoor verantwoordelijke partijen. ICT vormt voor de meeste sectoren een integraal onderdeel van de (vitale) bedrijfsprocessen. Beveiliging van informatie en voorbereiding op eventuele uitval is daarmee een verantwoordelijkheid van die betreffende sector. EZ heeft de maatregelen die andere sectoren betreffen, besproken en overgedragen aan de daartoe verantwoordelijke departementen. Daarnaast heeft EZ een eigen verantwoordelijkheid voor de continuïteit van de openbare elektronische communicatienetwerken en -diensten. Alle door EZ te treffen maatregelen zijn in 2006 uitgevoerd, zoals voorgenomen (o.a. formaliseren en verbreden NACOTEL en intensivering en uitbreiding van de voorlichting aan gebruikers binnen het project Digibewust en vanuit het Agentschap Telecom).

Borgen van beschikbaarheid en continuïteit van elektronische communicatienetwerken in NACOTEL

In 2006 is Nationaal Continuïteitsoverleg Telecom (NCO-T) formeel ingesteld. Het NCO-T is de opvolger van NACOTEL. In dit publiek-private samenwerkingsverband met de aanbieders van telefonie en vaste lijnen zijn afspraken gemaakt over continuïteitsplanning en crisismanagement. Binnen het NCO-T zijn ook de aanbieders van internettoegang betrokken. Belangrijkste doel van het NCO-T is het maken van afspraken over preventieve maatregelen ter voorkoming van storingen die ingrijpen op vitale belangen en over te treffen maatregelen die ertoe leiden dat eventuele storingen zo snel mogelijk worden verholpen. Informatie-uitwisseling over sectoroverstijgende kwetsbaarheden is tevens een facet binnen het NCO-T. Het NCO-T is een goede basis voor de verdere borging van de beschikbaarheid en continuïteit van elektronische communicatienetwerken.

Grondroerdersregeling

Begin 2006 werd het wetsvoorstel informatie-uitwisseling over de ligging van kabels en leidingen bij graafactiviteiten (grondroerdersregeling, 30 475) bij de Tweede Kamer ingediend. Nog voor de zomer van 2006 is de Nota naar aanleiding van het Verslag aan de Vaste Commissie voor EZ verzonden waarna deze besloot tot plenaire agendering van het wetsvoorstel. De behandeling in de Tweede Kamer is enkele malen opgeschoven. Inmiddels is bij de Kamer aangekondigd dat in het eerste kwartaal van 2007 een Nota van Wijziging (technische wijziging) zal worden ingediend waarin de nieuwste ontwikkelingen worden meegenomen.

Toezicht nummers voor (informatie)diensten onderbrengen bij OPTA

De eerste tranche van nieuwe regelgeving om de consument beter te beschermen tegen misbuik van dure telefoonnummers (voornamelijk 090x betaalnummers en bepaalde internationale nummers) is in de zomer van kracht geworden. Daarmee hebben de aanbieders van elektronische communicatiediensten een aantal verplichtingen gekregen, zoals tariefmelding voorafgaand aan een oproep, het bieden van de mogelijkheid het gebruik van dure nummers te begrenzen (bijvoorbeeld een limiet van de telefoonnota) en het bieden van de mogelijkheid tot betaalopschorting als de consument een klacht indient en deze eventueel doorzet bij een geschillencommissie. Begin 2007 wordt het bijbehorende wetsvoorstel (30 537) van kracht; de inwerkingtreding is een aantal maanden vertraagd vanwege uitstel van behandeling door de Tweede Kamer. Daarmee komt een einde aan de periode van falende zelfregulering en krijgt OPTA bevoegdheden om in te grijpen bij misbuik van nummers.

Uitwerken afspraken EZ en SIDN met betrekking tot soevereiniteit en continuïteit van het .nl domein

De afspraken tussen EZ en de Stichting Internet Domeinnaamregistratie Nederland (SIDN) om de continuïteit van het .nl-domein te waarborgen zijn concreet uitgewerkt in een raamwerk van maatregelen. Deze maatregelen zijn erop gericht te voorkomen dat het .nl domein uitvalt in instabiele situaties, o.a. door te zorgen voor voldoende back-up databases. In 2007 zullen deze maatregelen geïmplementeerd en vervolgens gemonitord worden.

Stimuleren van zelfregulering via gedragscodes. In samenwerking met ECP.NL wordt gewerkt aan een modelgedragscode voor het gebruik van Radio Frequency Identification (RFID)

Door de grote diversiteit van gebruikers en toepassingen is het niet mogelijk gebleken in samenwerking met ECP.nl een modelgedragscode voor alle RFID1 -toepassingen vast te stellen. Sectorale zelfregulering in de vorm van gedragscodes komt inmiddels wel van de grond. Via ECP.NL en het RFID Platform zijn ondernemers voorgelicht over de mogelijkheden van RFID en de privacyrechtelijke aspecten van RFID. Op 14 september 2006 is de beleidsnotitie «RFID in Nederland», waarin de kansen en risico’s rondom de grootschalige inzet van RFID in kaart zijn gebracht, aan de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken 2006–2007, 30 800 XIII, nr. 5).

1. Het aantal bezoekers van de website waarschuwingsdienst.nl

Het aantal bezoekers van de website is gedaald, maar het aantal leden van de mailinglist is toegenomen tot boven de streefwaarde. Het bereik van de waarschuwingsdienst is dus goed, maar het lijkt er op dat de leden selectiever zijn geworden in het gebruik van de website en deze niet bij iedere alertering raadplegen. Daarnaast is er in 2006 minder uitgegeven aan communicatie rond de waarschuwingsdienst. In 2007 wordt er een panel ingesteld dat het surfgedrag van bezoekers zal onderzoeken en eventuele verbeteringen van de dienstverlening in kaart zal brengen.

3. Aantal aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en -diensten dat aan de wettelijk vastgelegde aftapverplichting voldoet

Zoals in het jaarverslag over het jaar 2005 is aangegeven, is de planning voor het bereiken van de streefwaarde voor deze prestatie-indicator aangepast van 2006 naar 2007.

4. Overkomstduur brieven

Betreft cijfer over het jaar 2005 (TNT rapporteert de gegevens over het voorafgaande jaar aan OPTA).

C. Stimuleren dat de markt voorzieningen, producten en diensten ontwikkelt en dat deze worden benut

Nederland handhaaft in 2006 de zesde plaats in de Information Society Index en stijgt van de zestiende naar de twaalfde plaats in de Networked Readiness Index. De plaats op de ISI-ranglijst wijst erop dat Nederland de goede ICT-basis heeft behouden. Daarnaast geeft de stijging op de NRI-ranglijst aan dat de nadruk van het vorige Kabinet op een betere benutting van ICT zijn vruchten heeft afgeworpen. Deze index kent meer gewicht toe aan het gebruik van ICT dan de ISI. De voortgang die hier is geboekt vertaalt zich nu in een hogere positie voor Nederland. Uit de Monitor Overheid.nl blijkt voorts dat de beschikbaarheid van elektronische overheidsdienstverlening via internet voor burgers vergeleken met 2005 is gestegen: van 49% naar 54%. Voor bedrijven is de beschikbaarheid gestegen van 50% naar 56%. Daarmee ligt het kabinet op koers voor wat betreft het realiseren van de doelstelling dat in 2007 65% van de dienstverlening van de overheid via internet kan plaatsvinden en wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het verminderen van de administratieve lasten.

Uitgifte van vergunningen voor frequenties voor nieuwe technieken, toepassingen en diensten

Er hebben in 2006 geen complexe uitgiften van frequentie-vergunningen voor nieuwe technieken, toepassingen en diensten plaatsgevonden. Wel zijn de voorbereidingen gestart voor het beschikbaar stellen van frequentievergunningen voor mobiele toepassingen aan marktpartijen, waarmee deze vanaf 2008 hun dienstenportfolio verder kunnen uitbreiden met mobiele innovatieve hoogwaardige communicatiediensten.

Maatschappelijke Sectoren & ICT (MICT)

Met dit actieprogramma (Kamerstukken II, 2005–2006, 26 643, nr. 76) neemt de overheid de regie op zich bij het doorbreken van knelpunten bij het opschalen (gebruik op brede schaal) van kleinschalige, succesvolle ICT-toepassingen en diensten, zowel in als tussen de sectoren mobiliteit, onderwijs, veiligheid en zorg. Doel van het actieprogramma is om daarmee maatschappelijke vraagstukken in deze sectoren te helpen oplossen. In het kader van het actieprogramma zijn in 2006 16 projecten gestart waarvan 14 opschalingsprojecten, 1 sectorale verkenning en 1 sectoroverstijgende verkenning. De Kamer wordt op de hoogte gesteld van de voortgang van het actieprogramma middels de voortgangsrapportage van de ICT-agenda. In dit kader wordt ook gerapporteerd over de voortgang van de lopende projecten.

Interdepartementaal samenwerken in het kader van de Rijksbrede ICT-agenda

In 2006 is het Strategisch ICT-Overleg ingesteld met sleutelfiguren op het gebied van ICT uit bedrijfsleven, overheid, maatschappelijke instellingen en wetenschap. Onder de ambitie «Nederland in verbinding» zet het overleg zich in voor optimale integratie en benutting van ICT in tal van economische, maatschappelijke en bestuurlijke processen.

In 2006 zijn het standaardisatieforum en -college formeel ingesteld. Het forum en college bevorderen brede toepassing van (open) standaarden. Hiermee wordt informatie-uitwisseling en meervoudig gebruik van informatie vergemakkelijkt, waardoor de elektronische informatie-uitwisseling tussen overheden en bedrijven wordt gestroomlijnd. In november 2006 is de voortgangsrapportage Rijksbrede ICT-agenda naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II, 2006–2007, 26 643, nr. 84).

Afwikkelen ICT & administratieve lasten (ICTAL) en zorgen voor overdracht van ontwikkelde voorzieningen naar een structurele beheersomgeving

De afwikkeling van ICTAL heeft volgens planning plaatsgevonden. Hierover zal in de eerste helft van 2007 aan de Tweede Kamer worden gerapporteerd in samenhang met een mogelijk vervolg. De Kamer ontvangt hierover in het voorjaar van 2007 nadere informatie. De voorziening DigiD en het Programma van eisen GEnerieke INfrastructuur (Gein) zijn overgedragen naar een structurele beheersomgeving (GBO.Overheid, een rijksbrede gemeenschappelijke beheersorganisatie, die zorgt voor het strategische en operationele beheer van de gemeenschappelijke publieke ICT-voorzieningen en de verdere ontwikkelingen daarvan). GBO.Overheid draagt bij aan de samenhang binnen het publieke domein en waarborgt een constante kwaliteit in de elektronische dienstverlening van de overheid. De voorzieningen E-formulieren en Bedrijvenloket worden eerst verder ontwikkeld voordat overdracht naar een beheersorganisatie kan plaatsvinden.

Uitgeven van digitale radiofrequenties (TDAB) voor commerciële radio en nieuwe diensten

De TDAB-frequenties voor commerciële radio zijn in 2006 niet uitgegeven. Op verzoek van de Tweede Kamer zijn eerst de uitkomsten van de Regionale Radio Conferentie 2006 afgewacht. Met de brief over actualisatie van het digitale omroep (TDAB-)beleid (Kamerstukken II, 2006–2007, 24 095, nr. 205) is de Tweede Kamer geïnformeerd over het voornemen de bestemming van de frequenties te verbreden van «radio» naar «omroep» en deze in 2007 uit te geven.

Uitvoeren plan «Van analoog naar digitaal»: omschakeling van analoge naar digitale televisie-uitzendingen via de ether

De omschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie heeft plaatsgevonden in de nacht van 10 op 11 december 2006. Dit is vooraf uitgebreid richting betrokken partijen gecommuniceerd. De omschakeling is volgens verwachting verlopen.

Uitvoeren programma breedband

In het kader van het Actieprogramma Breedband is, gezamenlijk met provincies, een communicatietraject uitgewerkt gericht op vraagbundeling en dienstenontwikkeling (Connecting the Dots). Dit traject vindt volgens planning in 2007 plaats. Verder zijn provincies, gesteund door EZ, het Programma grootschalige leeromgeving breedband gestart met als doel om onder meer opschaling van ICT-diensten in de regio te realiseren. Daarnaast is samengewerkt met Nederland BreedbandLand om slim gebruik van ICT te bevorderen (2 afgeronde opschalingsprojecten, 10 lopende opschalingsprojecten). Het Nederlands Normalisatie Instituut heeft medio 2006 een model ontwikkeld dat de komende jaren, op basis van vrijwillige toepassing door veel partijen, moet uitgroeien tot een nationaal referentiekader bij de aanleg en verdere ontwikkeling van breedbandinfrastructuur en diensten in Nederland. Het model is als wiki1 publiek te raadplegen. Naast verdere ontwikkeling van het model zal de komende periode de aandacht gericht zijn op de implementatie ervan.

Locatiegebonden publieke dienstverlening

De niet in de begroting 2006 aangekondigde proef locatiegebonden publieke dienstverlening is afgerond. Samen met marktpartijen, de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Verkeer & Waterstaat en Volksgezondheid, Welzijn en Sport en met een aantal gemeenten is een geslaagde grootschalige proef uitgevoerd in het kader van de effectiviteit en bruikbaarheid van de mobiele telefoon voor gebiedsgerichte alarmberichten van de overheid. Het ministerie van BZK zal in navolging op de proef de potentie van deze vorm van overheidsberichtgeving verder onderzoeken.

ONP (Open Network Provision) richtlijnen

De naam van deze evaluatie in Europees verband is gewijzigd in New Regulatory Framework (herziening vijf richtlijnen elektronische communicatie). In 2006 heeft Nederland gereageerd op de beleidsvoorstellen van de Europese Commissie voor wijziging van het regelgevend kader voor de elektronische communicatiesector. Deze evaluatie loopt door in 2007.

Postbeleid (in EU verband)

In 2006 is het eindrapport «Main developments in the postal sector 2004–2006» van de Europese Commissie (DG Internal Market) opgeleverd. Aan dit evaluatierapport heeft Nederland haar bijdrage geleverd. Het rapport dient als input voor de commissievoorstellen over de liberalisering van de Postmarkt, welke in 2007 worden gepresenteerd. Hiermee is Postbeleid (in EU verband) afgerond in 2006 in plaats van 2007 zoals in de begroting van 2007 is vermeld.

NIET-BELEIDSARTIKELEN

21 ALGEMEEN

Dit artikel bevat de apparaatsuitgaven die niet zijn toegekend aan de beleidsartikelen. Het betreft de personele en materiële uitgaven van de stafdiensten (inclusief algemene leiding), de centrale personeelsuitgaven en de facilitaire overhead van het kernministerie, zoals huisvesting, communicatie en ICT. Naar hun aard hebben deze uitgaven een indirecte relatie met de activiteiten en uitgaven zoals geraamd op de beleidsartikelen.