De Dienst Justitiële Inrichtingen levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen.

Het negatieve exploitatieresultaat ad € 34,7 mln. wordt met name veroorzaakt door coronakosten (via Eigen Vermogen vergoed en niet in bijdrage), vakmanschap, onderproductie Gevangeniswezen, extra lasten vanwege huisvesting en nog een aantal andere posten.

Baten

Omzet moederdepartement

De stand van de departementale verantwoording volgens IBOS bedraagt in 2021 € 2.579,6 mln. Op deze stand is een aantal mutaties verantwoord om tot de omzet moederdepartement te komen zoals deze in de Staat van baten en lasten is verantwoord. De voornaamste mutaties betreffen het niet in de omzet moederdepartement mogen opnemen van de aanvulling van negatief eigen vermogen 2020 (€ 28,7 mln.) en het opnemen van de bijdrage in de coronakosten (€ 33,2 mln.) en de terug te betalen OPF 2021 ( € 19,6 mln.).

Omzet overige departementen

De overige ontvangsten/bijdragen zijn in de bovenstaande tabel naar aard en omvang gespecificeerd.

Omzet derden

Opbrengsten arbeidHet betreft hier de bruto externe opbrengst van de arbeid en de winkels ten behoeve van de gedetineerden € 24,5 mln. (2020: € 21,5 mln.). De kosten van de arbeid zijn verdisconteerd in de programmakosten (inzet, grond- en hulpstoffen, kosten machines, onderhoudskosten etc.) en apparaatskosten voor wat betreft de personele inzet.

Overige opbrengstenDe overige opbrengsten zijn gestegen in vergelijking met 2020 door hogere opbrengsten dienstverlening aan tribunalen VN en ICC en diverse afrekeningen bij DFORZO en Jeugd en de diverse overige omzet derden.

Vrijval uit voorzieningenDe vrijval uit voorzieningen komt voort uit het actualiseren van voorzieningen, betrekking hebbend op personele regelingen, en waaruit blijkt dat eerder in de voorziening opgenomen bedragen in 2021 e.v. niet meer tot uitbetaling leiden (€ 3,1 mln).

Bijzondere baten De bijzondere baten bestaan voornamelijk uit een extra opbrengst van € 3,9 mln. uit verkoop/verhuur van voormalige DJI-panden. Daarnaas bestaat deze post uit de ontvangst van de egalisatiereserve van de Rooyse Wissel (€ 2,1 mln.).

Lasten

Apparaatskosten

a. Personele kosten

De personeelskosten zijn in 2021 verantwoord voor een bedrag van € 1.086,8 mln. (2020: € 1.008,7 mln.) en zijn ten opzichte van 2020 gestegen met € 78,1 mln. hetgeen 7,7 % is. De CAO-verhogingen zijn daar mede debet aan, nl. 2% per 1 juli 2022 en 0,7 % per 1 juli 2020 en doorwerking op o.a. kosten IKB, sociale lasten en diverse premies bracht een stijging op de gemiddelde loonsom met zich mee.Tevens is in 2021 éénmalig de nominale TOD (€ 37,50) voor het gehele jaar verdubbeld. Ook is aan alle medewerkers een éénmalig uitkering van € 300,- uitbetaald. Daarnaast is de DJI bezig met een forse wervingscampagne. Hierdoor is er sprake van een stijging van het aantal personeelsleden met 305 FTE ten opzichte van 2020. Aan de andere kant waren er ook veel vacatures met name op moeilijk in te vullen functies zoals psychiaters, ICT-ers en beveiligingspersoneel.De kosten van externe inhuur zijn ten opzichte van 2020 gedaald met € 22,4 mln. De daling van de kosten externe inhuur wordt grotendeels veroorzaakt door de werving en vervanging van extern beveiligingspersoneel door medewerkers van de Dienst Vervoer en Ondersteuning van DJI voor € 15,2 mln.

b. Materiële apparaatskosten

c. Materiële programmakosten

De stijging van de kosten van ForZo wordt o.a. voor € 30 mln. veroorzaakt door de stijging van de productie en vanwege een tegenvaller van € 10,9 mln. aan facturen 2019 m.b.t. DBBC zorg.

Door een interne rubriceringswijziging zijn in 2021 kosten die eerst verantwoord werden onder overige huisvestingskosten nu verantwoord onder materiële kosten arbeid justitiabelen.

Dotaties aan voorzieningen

De dotaties aan de voorzieningen zijn hebben vooral betrekking op nieuwe instroom van medewerkers in de SBF-regeling (€ 23 mln.). Daarnaast is er als gevolg van actualisering van de overige voorzieningen die betrekking hebben op personele regelingen gedoteerd (€ 5,2 mln.).Daarnaast is er aan de voorziening afwikkeling zorgkosten in detentie nog een bedrag van € 1,7 mln. gedoteerd.

Saldo van baten en lastenOver 2021 is een negatief exploitatieresultaat ad € 34,7 mln. gerealiseerd. Dit komt overeen met circa 1,3 % van de totale omzet in 2021.

Toelichting op de debetzijde van de balans

Incidentele posten Forensische Zorg uit oude jaren staan per 31-12-2021 nog open. Dit betreft met name afrekeningen van de gemiddelde dagprijs 2018 en 2019. Een post uit 2016 van € 0,75 mln. kan niet worden afgerekend omdat de vaststelling van de NZA niet correct is. De bedragen uit 2021 betreffen, de verwachte afrekening van ZZP 2021, aanpassingen van de vooruitbetalingen aan de diverse instellingen in verband met de overgang naar het nieuwe zorgprestatiemodel en een opbrengst vanuit de toepassing van het doelmatigheidsinstrument zoals afgesproken met de instellingen.

Toelichting op de creditzijde van de balans

Het eigen vermogen bestaat uit de exploitatiereserve en het onverdeelde resultaat uit het verslagjaar.Op grond van de gemiddelde omzet over de jaren 2019, 2020 en 2021 bedraagt de maximaal toegestane stand van het eigen vermogen € 123,9 mln. De berekening van het maximale eigen vermogen is gebonden aan een maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet berekend over de laatste drie jaar (artikel 27 lid 4 c van de Regeling agentschappen).

Het negatieve exploitatieresultaat 2021 bedraagt € 34,7 mln. en is verantwoord als onverdeeld resultaat 2021 en zal in 2022 ten laste van de exploitatiereserve worden gebracht. De exploitatiereserve wordt hiermee negatief en zal in de loop van het jaar 2022 door het departement aangevuld worden tot nihil.

Voorzieningen

De voorzieningen zijn in 2021 met een bedrag van circa € 4,6 mln. gedaald. Belangrijkste oorzaak is de verlaagde instroom van medewerkers die gebruik maken van de VWNW regeling uit de CAO. En ook de uitstroom van medewerkers die opgenomen waren in de voorziening doorlopende salariskosten in verband met reorganisaties inzake het Masterplan in 2013 t/m 2015. De belangrijkste posten binnen de voorzieningen betreffen de (substantieel bezwarende functies) SBF regeling vanuit de CAO Rijk. Omdat deze regeling bij volledige beëindiging van het dienstverband fiscaal als «pre-pensioen» is aangemerkt, geldt hier de fiscale eindheffing RVU (regeling voor vervroegde uittreding) van 52% naast de reguliere loonheffing. Voor deeltijd SBF geldt deze heffing niet. Deze regeling wordt sinds 1-10-2014 met de invoering van een nieuwe SBF-regeling uitgevoerd door APG/Loyalis. Onder de reorganisatievoorzieningen vallen met name medewerkers die uit dienst zijn gegaan met een vaststellingsovereenkomst alsmede is hieronder een voorziening verantwoord inzake te betalen suppletie voor medewerkers waarvoor een garantie geldt op het behoud van het salarisniveau vòòr de reorganisatie. De voorziening zorgkosten betreft de claim van zorgverzekeraars voor ten onrechte betaalde zorg voor gedetineerden.

Crediteuren

Overige schulden en overlopende passiva

De post opgenomen vakantiedagen is o.a. toegenomen vanwege de toezegging aan de Centrale Ondernemingraad/vakbonden dat de geldigheidsduur van het restant wettelijk verlofuren uit 2020 wordt verlengd tot 31 december 2024. Daarnaast is er een stijging te zien in het saldo van IKB- spaarverlof mede doordat medewerkers spaarverlof kunnen kopen om dit op een later moment op te nemen. Daardoor is de post niet opgenomen vakantiedagen met € 25,2 mln. toegenomen. Daarnaast is de daling in RVB kosten veroorzaakt doordat het merendeel van de in 2020 openstaande posten zijn afgedaan. Samen met nieuwe in 2021 bekend geworden posten is het openstaande saldo met € 17,8 mln. gedaald. De post nog te betalen forensische zorg is licht gedaald.

Toelichting

In algemene zin stijgen de kosten als gevolg van loon en prijsindexatie ten opzichte van de begroting 2021.

Als gevolg van COVID-19 kon er in zijn algemeenheid een minder efficiënte uitvoering plaatsvinden. Dit heeft een prijsverhogend effect op de gerealiseerde kostprijzen.

Samenhangend met de veranderende doelgroep zijn er daarnaast naar verhouding meer zwaardere regimes, wat ook leidt tot een gemiddeld hogere prijs.

Bij jeugd en vreemdelingenbewaring is er over het algemeen sprake van een prijsdaling t.o.v. de begroting. De daling bij jeugd hangt grotendeels samen met een vertraging op het programma vrijheidsbeneming op maat (VOM). Bij vreemdelingen hangt de prijsdaling samen met een lagere bezetting.