Investeringen in nieuw materieel

De investeringen van afgelopen jaren hebben in 2021 tot uitlevering van nieuw materieel geleid, waaronder de nieuwe Chinook transporthelikopters. Om ook in de toekomst concrete vernieuwing en verbetering van materieel te waarborgen, is Defensie in 2021 tientallen nieuwe projecten gestart, zowel voor levering van nieuw materieel als voor projecten die de technische en operationele levensduur van wapensystemen verlengen.

Voorraden

Defensie heeft in de vorige kabinetsperiode stappen gezet om de inzetvoorraden te vergroten, uiteenlopend van munitie tot en met operationele infrastructuur. Gestaag worden de voorraadtekorten ingelopen. 

De beleidsmatige uitgangspunten van het Beleidskader Inzetvoorraden (BKI) uit 2009 zijn primair gericht op de tweede hoofdtaak: internationale missies. De benodigde financiering om de voorraden voor deze tweede hoofdtaak op norm te brengen is beschikbaar. Voor de verdere doorgroei van de inzetvoorraden naar een niveau dat past bij de eigen en bondgenootschappelijke verdediging - de eerste hoofdtaak van de krijgsmacht - ontbraken de benodigde financiële middelen (Kamerstuk 28 830 nr. 268 van 22 oktober 2018). Daarom wordt het Beleidskader Inzetvoorraden herzien.

IT

De wereld digitaliseert in snel tempo. De context waarin Defensie opereert is hierop geen uitzondering. Informatietechnologie (IT) is noodzakelijk voor alle hoofdwapensystemen en inmiddels zelf ook verworden tot wapensysteem. Daarnaast treden wapensystemen in toenemende mate toe tot de digitale wereld. Vaak vergt dit extra IT-capaciteit in de vorm van mensen en middelen. Om adequaat te kunnen inspelen op IT-ontwikkelingen, en het mogelijk maken van informatiegestuurd optreden (IGO), is een digitaliseringsslag van Defensie cruciaal. Zonder goede informatievoorziening is effectieve inzet van wapensystemen onmogelijk. In 2021 zijn daarom verdere stappen gezet in het kader van deze digitale transformatie.

Met het rapport Defensie Duurzaam Digitaal (DDD, Kamerstuk 31 125, nr. 118 van 27 mei 2021) heeft Defensie inzichtelijk gemaakt waar de tekorten en uitdagingen voor de gebieden exploitatie, investeringen en personeel zich binnen het I&T-domein bevinden. Defensie is in 2021 ook begonnen met de uitwerking van de maatregelen uit DDD die geen financiële consequenties hebben. DDD liet verder zien dat Defensie blijvend en duurzaam in IT moet blijven investeren om militair relevant te blijven. De meest urgente problematiek in de IT-instandhouding heeft Defensie op kunnen vangen met extra middelen uit de motie-Hermans. Met de extra middelen uit het Coalitieakkoord zijn in 2022 in de Defensienota verdere integrale keuzes gemaakt.

Defensie startte in 2021 met de vervanging van een groot deel van de IT-infrastructuur met Grensverleggende IT (GrIT). Daarnaast werkte Defensie verder aan de verbetering van connectiviteit en interoperabiliteit in het operationele domein middels programma’s als Foxtrot/TEN, VOSS en Federated Mission Networking (FMN), naast andere projecten om invulling te geven aan het Informatie Gestuurd Optreden. Ook begon Defensie in 2021 met de voorbereidingen voor de migratie naar een nieuw materieel-logistiek en financieel informatievoorzieningssysteem (ERP M&F), definieerde Defensie uitgangspunten en startte het een vooronderzoek voor de IT die nodig is ten behoeve van een nieuw HR-model en werkte Defensie aan een verbetering van de governance binnen het I&T-domein, in het bijzonder door de installatie van de Stuurgroep Digitale Transformatie en de invoering van een CIO-stelsel, waarvoor decentrale (kwartiermakend) CIO’s zijn aangesteld. Tot slot zette Defensie stappen op strategisch vlak op de gebieden data en cyber, onder meer door routekaarten en strategische visies op te stellen.

Vastgoed

Het vastgoed van Defensie is cruciaal voor het functioneren van de Krijgsmacht, omdat het essentieel is voor de invulling van de primaire processen gereedstelling en inzet, efficiente ondersteunende bedrijfsvoeringsprocessen en het welzijn van defensiepersoneel. Defensie heeft de ambitie om de vastgoedportefeuille toekomstvast, doelmatig, duurzaam, compliant en structureel betaalbaar in te richten en te beheren. Om dit te bewerkstelligen maakt Defensie gebruik van bestaande structuren en systemen en vinden er ontwikkelingen en verbeteringen plaats.

In 2021 is het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Vastgoed Defensie (IBO) afgerond. Het IBO bevestigt dat het defensievastgoed onvoldoende op orde is. Eén van de knelpunten is de disbalans tussen de omvang van de vastgoedportefeuille en het budget wat voor vastgoed beschikbaar is. Om te komen tot een portefeuille die toekomstvast, doelmatig, duurzaam, compliant en structureel betaalbaar is, is grootschalig ingrijpen noodzakelijk. Daarnaast zet Defensie in op verdere doorontwikkeling van het vastgoedmanagement.

Visie op vastgoed

Bij het inzetten van de transitie naar een portefeuille die toekomstvast, doelmatig, duurzaam, compliant en structureel betaalbaar is en die op de juiste wijze wordt aangestuurd, zijn de huidige budgetten voor investeringen in vastgoed en het onderhoud van de portefeuille onvoldoende. Mede doordat regelmatig urgente niet geplande instandhoudingsmaatregelen aan het vastgoed noodzakelijk zijn om de bedrijfsvoering op defensielocaties zeker te stellen. De kosten van deze maatregelen verdringen andere uitgaven, zoals het uitvoeren van onderhoud en de investeringen in het structureel op orde brengen van het vastgoed.

Onderdeel van de stappen die worden gezet is het ontwikkelen van een portefeuillevisie waarin recente ontwikkelingen in het vastgoed én defensiebrede ontwikkelingen zoals de Defensievisie 2035 worden meegenomen.

Ernstige onvolkomenheid vastgoedmanagement

Bij het Verantwoordingsonderzoek 2020 van de Algemene Rekenkamer (AR) is vastgoed beoordeeld als een ernstige onvolkomenheid. Hierbij spelen het inzicht in de staat van het vastgoed en de aansturing en processen van vastgoedmanagement een belangrijke rol. Naast de ernstige onvolkomenheid heeft de AR geconstateerd dat de financiële dekking van het onderhoud en de revitalisering met prioriteit moeten worden opgepakt en dat er aan de norm voor brandveilig gebruik van gebouwen moet worden voldaan.

Informatievoorziening

In december 2021 heeft het Rijksvastgoedbedrijf de opdracht voor het ontwikkelen van een Rijksbreed onderhoudsmanagementsysteem (OMS) definitief gegund en de verwachting is dat begin 2022 met de implementatie begonnen kan worden. Dit systeem zal ook de kwaliteit van de informatievoorziening aan Defensie geleidelijk verbeteren. Om de periode tot volledige ingebruikname van het OMS te overbruggen maakt Defensie gebruik van interim-oplossingen.

Als reactie op de IBO Vastgoed is gewerkt aan het moderniseren van vastgoednormen en is er in 2021 een Taskforce in het leven geroepen die gebruik en bezetting van defensievastgoed onderzoekt. Tot slot is eind 2021 de vijfjaarlijkse kwaliteitsmeting afgerond, waaruit een gedifferentieerd beeld ontstaat van de mate waarin de portefeuille voldoet aan de onderhoudsnorm van Defensie.