INHOUDSOPGAVE

Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt, omdat het zonder meer instemmend luidt, dan wel uitsluitend opmerkingen van redactionele aard bevat (artikel 25a, vierde lid, onderdeel b, van de Wet op de Raad van State).

DEEL A: ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Justitie voor het jaar 2006 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2006. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2006.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2006 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en-ontvangsten van de baten-lastendiensten Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Dienst Justis en Gemeenschappelijke Beheerorganisatie (GBO) voor het jaar 2006 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lastenstelsel voeren.

Wetsartikel 3 (begroting Raad voor de rechtspraak)

Met ingang van 2002 is het stelsel van de rechtspraak ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat de rechtspraak, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en de invoering van het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk is geworden voor het eigen beheer. Op grond van de nieuwe bevoegdheidsverdeling is de minister van Justitie niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie, wel heeft de minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid.

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de positie van de minister van Justitie ten opzichte van de rechterlijke organisatie verduidelijkt. Dit betekent voorts dat in deel B naast de toelichting op beleidsartikel 12, waarin de beleidsdoelstelling van de minister van Justitie ten aanzien van de rechtspleging worden toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak wordt opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de raad en de gerechten voor het jaar 2006 wordt gegeven.

DEEL B. DE BEGROTINGSTOELICHTING

HOOFDSTUK 1. LEESWIJZER

Algemeen

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda, de verantwoordelijkheidsverdeling van de bewindslieden, de overzichtsconstructies, een aantal specifieke afspraken met het ministerie van Financiën en de opbouw van de Memorie van Toelichting. De begroting is dit jaar niet op grote wijze inhoudelijk aangepast, wel is er gestreefd naar meer duidelijkheid en overzichtelijkheid.

Beleidsagenda

In de beleidsagenda zijn – aan de hand van een aantal centrale thema's – de belangrijkste doelstellingen van het Justitiebeleid voor het komende jaar 2006 opgenomen. Daarnaast is in de beleidsagenda een overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties.

Begrotingsstructuur

Met ingang van de begroting 2005 van het ministerie van Justitie is de structuur, met het oog op het inzicht in waar Justitie in de samenleving voor staat, aangepast. Ook moet daardoor de samenhang binnen de diverse Justitieketens beter tot uitdrukking komen. De Tweede Kamer is hierover per brief geïnformeerd (TK 29 206, nr. 173).

Centrale Justitiethema's zijn als uitgangspunt genomen. Doordat het aantal operationele doelstellingen beperkt is, is de «toegankelijkheid» van de begroting toegenomen. Dit was de slag die gemaakt is met de begroting 2005. In deze begroting is voortgegaan op het ingezette traject van 2005 (meer duidelijkheid en overzichtelijkheid). Bij de beleidsartikelen wordt, behoudens de artikelen 11, 12 en 17, ingegaan op de motivering van overheidshandelen op deze terreinen en de specifieke bijdrage en verantwoordelijkheid van Justitie daarin. Tevens worden de succesfactoren bij het realiseren van de doelstelling benoemd.

Het actorniveau biedt inzicht in welke organisaties een bijdrage leveren aan het realiseren van de operationele- en beleidsdoelstellingen. Per actor is aangegeven welke prestatiegegevens geleverd worden. Het actorniveau is eveneens de link tussen het beleid en de daarmee samenhangende financiële aspecten. Op enkele plaatsen in de begroting is als actoromschrijving «overig» opgenomen. Dit betreft dan over het algemeen meerdere Justitie-onderdelen die met name vanwege de beperkte budgettaire omvang onder deze noemer zijn samengevoegd. In de toelichtende begrotingstekst staat vermeld welke onderdelen het betreft.

De begroting van Justitie kent zeven beleidsartikelen die overeenkomen met de hierboven genoemde centrale Justitiethema's, te weten:

11. Nederlandse rechtsorde;

12. Rechtspleging en rechtsbijstand;

13. Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding;

14. Jeugd;

15. Vreemdelingen;

16. Integratie;

17. Internationale rechtsorde.

Naast de hierboven genoemde beleidsartikelen kent de Justitiebegroting ook een drietal niet-beleidsartikelen, te weten:

91. Algemeen

92. Nominaal en onvoorzien

93. Geheim

De niet-beleidsartikelen zijn voorgeschreven in de Comptabiliteitswet (CW) en zijn derhalve zo opgenomen. Volledigheidshalve zij opgemerkt dat het niet-beleidsartikel 92 (nominaal en onvoorzien) bij het ministerie van Justitie niet gebruikt wordt voor het aanhouden van middelen ter dekking van «onvoorziene» uitgaven. Dit niet-beleidsartikel wordt bij het ministerie van Justitie uitsluitend gebruikt voor het tijdelijk «parkeren» van bijvoorbeeld de nog te verdelen loon- en prijsbijstellingen en taakstellingen.

Verantwoordelijkheidsverdeling bewindslieden

Het ministerie van Justitie kent twee ministers, te weten de minister van Justitie en de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie (V&I). De dossiers van de beide bewindslieden zijn in principe op het niveau van beleidsartikel te onderscheiden. Zo is de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie verantwoordelijk voor het beleid dat valt onder de beleidsartikelen 15 (Vreemdelingen) en 16 (Integratie). De minister van Justitie is verantwoordelijk voor de overige beleidsartikelen. Daarnaast is de minister van Justitie ook verantwoordelijk voor de niet-beleidsartikelen. Voor zover er beleidsinhoudelijke overlap is op de artikelen dan is de minister van Justitie op deze artikelen beheersmatig verantwoordelijk voor het gehele beleidsartikel.

De overzichtsconstructies

In de Justitiebegroting 2005 worden twee interdepartementale overzichtsconstructies gepresenteerd: «Asiel en Migratie» en «Integratiebeleid Etnische Minderheden».

Het ministerie van Justitie levert een bijdrage aan twee interdepartementale overzichtconstructies. Dit betreft «Grote Stedenbeleid»(GSB) en de «Homogene Groep Internationale Samenwerking« (HGIS), waarvan de coördinatie in handen is van respectievelijk het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Specifieke afspraken

Het ministerie van Justitie heeft ten aanzien van de begroting 2006 over een aantal punten specifieke afspraken gemaakt met het ministerie van Financiën. Deze punten worden hieronder genoemd.

Motivering

De onder Begrotingsstructuur vermelde uitzonderingen rond het vermelden van de motivering van overheidshandelen betreffen de artikelen 11 «Wetgeving» en 17 «Internationale Rechtsorde». De taak van dit ministerie op deze terreinen spreekt voor zich.

Actoren

In de Rijksbegrotingsvoorschriften wordt onder het niveau van operationele doelstellingen een zogenaamd instrumentniveau voorgeschreven. Justitie maakt inderdaad gebruik van dit niveau maar gebruikt in plaats van de term «instrument» de term «actor».

Positionering apparaatsuitgaven

In de begroting 2006 van Justitie worden – met uitzondering van het apparaatsbudget van de Directie Wetgeving – alle apparaatsbudgetten van beleidsdirecties bij het niet-beleidsartikel 91 «algemeen» ondergebracht.

Subsidies

Bij de tabellen betreffende de budgettaire gevolgen van beleid worden subsidieverplichtingen niet gespecificeerd. In plaats daarvan wordt in de verdiepingsbijlage aangegeven welke subsidieverleningen de wettelijke grondslag ontlenen aan de begroting als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet bestuursrecht.

Positionering baten-lastendiensten

De uitgaven van alle uitvoerende diensten, inclusief de baten-lastendiensten van het ministerie van Justitie, worden wat betreft de begrotingsindeling aangemerkt als programma-uitgaven.

Toelichten van programma- en apparaatsuitgaven met volume- en prijsgegevens

In overleg met het ministerie van Financiën is afgeweken van het toelichten van apparaats- en programma-uitgaven met volume- en prijsgegevens indien Justitie dit niet zinvol acht.

Outcome- en outputindicatoren

Bij de artikelen 11 «Wetgeving» en 17 «Internationale Rechtsorde» ontbreken mogelijk outcome- en outputindicatoren. Een goed functionerende rechtsorde laat zich niet in outcome- en output-indicatoren vangen. Een selectie van de belangrijkste wetsvoorstellen uit het wetgevingsprogramma geeft in beleidsartikel 11 overigens wel inzicht in de activiteiten van Justitie op dit terrein. Bij brief van 22 juni 2005 is de Tweede Kamer over dit onderwerp door middel van de zogenaamde «comply or explain-brief» geïnformeerd (TK 29 949, nr. 24).

Onderscheid prestatiegegevens

Bij de prestatiegegevens wordt onderscheid gemaakt tussen gegevens die regulier van aard zijn en gegevens die niet-regulier van aard zijn. Het ministerie van Justitie maakt eveneens dit onderscheid maar hanteert daarbij andere begrippen. Hiervoor is gekozen vanwege het feit dat deze andere begrippen ingeburgerd zijn in de organisatie. Reguliere gegevens worden aangeduid als «kengetallen» en niet-reguliere gegevens hebben betrekking op evaluatie-onderzoeken.

Interpretatie (financiële) instrumenten

Onder financiële instrumenten verstaat het ministerie van Justitie «middelen die worden ingezet om de beleidsdoelstellingen te realiseren». Financiële beleidsinstrumenten zijn onder andere subsidies, leningen, garanties en deelnemingen.

Raad voor de rechtspraak

In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de Rechtelijke Organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. Daarmee heeft de minister van Justitie geen directe verantwoordelijkheid meer voor de bedrijfsvoering. Wel heeft de minister een verantwoordelijkheid als toezichthouder.

Vanaf 1 januari 2005 geldt een nieuwe bekostigingssystematiek voor de rechtspraak. De nieuwe bekostigingswijze is volledig gebaseerd op outputfinanciering. Bij de rechtspraak is per 1 januari 2005 het baten-lasten stelsel ingevoerd. Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop de Raad in de begroting wordt gepositioneerd. Door Justitie is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 12 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake baten/lastendiensten is opgenomen. Daarnaast is een apart hoofdstuk voor de Raad in de begroting opgenomen (hoofdstuk 7).

Overige punten

Gehanteerde toerekeningssleutels

Het komt voor dat een budgethouder of organisatie-eenheid een bijdrage levert aan meerdere doelstellingen. Indien geen betere informatie voorhanden is, zullen de toerekeningssleutels voor de afzonderlijke bijdragen die ex-ante bij de begrotingsvoorbereiding worden vastgesteld ook ex-post worden gehanteerd bij de verantwoording.

Derdeninformatie

Daar waar binnen de begroting informatie verkregen van derden is opgenomen, wordt dit specifiek in de toelichting bij de betreffende operationele doelstelling vermeld.

Opbouw Memorie van Toelichting

De Memorie van Toelichting is als volgt opgebouwd:

• Artikelsgewijze toelichting bij het wetsvoorstel;

• Begrotingstoelichting, uitgesplitst in:

1. Leeswijzer;

2. Beleidsagenda;

3. Beleidsartikelen;

4. Niet-beleidsartikelen;

5. Bedrijfsvoeringsparagraaf;

6. Diensten die een baten-lasten stelsel voeren;

7. Raad voor de rechtspraak;

8. Verdiepingsbijlage;

9. Moties en toezeggingen;

10. Overzichtsconstructies;

– Interdepartementale overzichtsconstructie Asiel en Migratie;

– Interdepartementale overzichtsconstructie Integratiebeleid Etnische Minderheden;

11. COA Outputsturing;

12. Overzicht ZBO's en RWT's;

13. PMJ-Bijlage;

14. Wetgevingsprogramma;

15. Afkortingen;

16. Trefwoordenlijst.

HOOFDSTUK 2 BELEIDSAGENDA 2006

Inleiding

Bij de aanvang van zijn kabinetsperiode heeft het kabinet zich de opdracht gesteld antwoorden te vinden op vragen die de samenleving stelt. Het heeft daartoe een richting geformuleerd: Meedoen, meer werk en minder regels. Om die richting in te gaan is ingezet op enkele herkenbare doelen: een veiliger Nederland, meer mensen aan het werk, meer respect voor elkaar en minder regels, meer kwaliteit.

Voor het bereiken van die doelen draagt het ministerie van Justitie een bijzondere verantwoordelijkheid. Van oudsher berust hier immers de verantwoordelijk voor de fundamenten van onze rechtsorde en voor de veiligheid en bestrijding van criminaliteit. Deze bestaan uit de zorg voor de Nederlandse en internationale rechtsorde, de rechtspleging, de rechtsbijstand, de rechtshandhaving, de criminaliteitsbestrijding en voor de sanctietoepassing als logisch deel van de handhaving. Nauw verbonden is hiermee de zorg voor de toelating, het verblijf, de integratie of de eventuele terugkeer van vreemdelingen. Onder de brede verantwoordelijkheid van het ministerie van Justitie valt ook de verantwoordelijkheid voor preventie en bestrijding van jeugdcriminaliteit en het tegengaan van ontwrichtende opvoedsituaties.

De afgelopen periode heeft Justitie een forse inspanning geleverd. De bruikbaarheid van de rechtsorde is vergroot door de regeldruk terug te dringen, door meer ruimte te geven aan burgers en bedrijven, door de overheid slagvaardig te houden en door een veilige samenleving. Zo wordt, via het recht en de rechtspraak, de borging van fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving gediend. De maatschappelijke roep om doelmatigheid heeft Justitie aangegrepen om de juridische infrastructuur te verstevigen. De capaciteit van de rechtspleging en de rechtshandhaving is uitgebreid, evenals de mogelijkheden daarbinnen om handelend op te treden.

Nu is het moment aangebroken om te consolideren en uit te bouwen. De goede werking van de «justitieketens» moet gewaarborgd blijven onder gelijktijdig blijvende vergroting van de effectiviteit. Dit betekent ook dat Justitie nog meer de samenwerking zal zoeken met anderen. De veranderingen in de maatschappij gedragen zich niet volgens de lijnen van de bestuurlijke indeling van Nederland. Een werkzame juridische infrastructuur alleen is niet voldoende. Het vergt meer dan rechten, wetten en rechtspleging. Het vergt bijdragen van burgers, organisaties, groeperingen en andere overheden. Het vraagt participatie, wederzijdse zorg en samenwerking. Het beleid van Justitie is gericht op het scheppen van de voorwaarden daarvoor, samen met anderen. Regelgeving, rechtspleging, rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding moeten zorgvuldig worden afgestemd op andere (overheids-) activiteiten, als onderdeel van een gemeenschappelijke visie op het terrein van regelgeving, handhaving en veiligheid.

Bijzondere aandacht verdient de internationale rechtsorde. Onze nationale rechtsorde is daar onderdeel van. Het bestaan en de kwaliteit van de internationale rechtsorde is in ons belang, want zij zijn van grote invloed op onze rechtsorde. En dit neemt toe met de internationalisering van het maatschappelijke verkeer.

Rechtsorde en rechtsstaat

Bruikbare rechtsorde

In 2004 is het programma «bruikbare rechtsorde» gestart. Het doel is meer ruimte te scheppen voor mensen en bedrijven. Regelgeving moet niet steeds veranderen om nieuwe gevallen en uitzonderingen in regels onder te kunnen brengen die reeds na enkele maanden verouderd blijken. Het is van belang een bestendig stelsel in stand te houden dat ruimte laat voor diversiteit en dynamiek en daarmee recht doet aan ongelijke gevallen. Aan het einde van de kabinetsperiode zijn ook alternatieve, minder belastende wetgevingsmodellen in het beleidsdebat gangbaar.

Doel is ook de administratieve lasten voor burgers en bedrijfsleven met 25% minimaal te reduceren. In de afgelopen periode heeft het ministerie van Justitie de administratieve lasten voor het bedrijfsleven met zo'n 37% teruggebracht. Daarmee is ruimschoots voldaan aan de doelstellingen van het kabinet. In 2006 worden de lasten verder teruggebracht door verschillende wetgevingsinitiatieven op het terrein van onder meer het jaarrekeningrecht, De administratieve lasten voor de burgers zullen in 2006 merkbaar omlaag gaan door onder meer wijzigingen in het wetboek van strafvordering (de digitale aangifte)en het burgerlijk wetboek.

De uitvoering van dit programma ligt goed op koers. Nadat in 2005 de eerste reeks projecten in het kader van de bruikbare rechtsorde is afgerond, is voor 2005–2006 een nieuwe serie gestart. Het gaat om brede interdepartementale projecten met concrete doelen die daarnaast ook nog eens een olievlekwerking moeten gaan hebben voor wet- en regelgeving als geheel. In dit verband te verwachten nieuwe wetgevingsinitiatieven zijn: een nieuwe rechtsvorm voor de maatschappelijke onderneming, de introductie van zorgplichten in het voortgezet onderwijs en het primair onderwijs, de toepassing van tuchtrecht als alternatief handhavingsmechanisme, de verandering van het toezicht op particuliere beveiligings- en recherche-inrichtingen en de vereenvoudiging van de wetgeving voor de biotechnologie. Verder zal in het najaar een brede conferentie worden georganiseerd rond het onderwerp regeldruk, met politici, bestuurders en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties als deelnemers. Het streven is er daarbij op gericht om vanuit een gezamenlijke intentieverklaring over een andere verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en maatschappij, tot concrete vervolgstappen te komen over terugdringing van regeldruk op verschillende terreinen van het maatschappelijk leven. Voorts wordt in 2006 verder gewerkt aan de vergroting van de effectiviteit van het bestuurs(proces)recht. Tot slot wordt bezien of het programma ook iets kan betekenen voor de wetgeving van decentrale overheden.

Internationale rechtsorde

Nederland is door zijn open economie bijzonder sterk met andere landen vervlochten. De invloed van de internationale rechtsorde op de nationale is dan ook groot. Op tal van terreinen wordt het justitiebeleid gevormd in een internationale context. De groei in het grensoverschrijdende personen- en rechtsverkeer noodzaakt tot intensivering van internationale samenwerking, veelal in het kader van gespecialiseerde verdragsorganisaties, zoals de Internationale Maritieme Organisatie, World Intellectual Property Organisation en de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht.

De Raad van Europa neemt hierbij nog een bijzondere plaats in door de invloed van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Er is sprake van een duidelijke groei in het aantal zaken dat aan het Hof wordt voorgelegd, in het bijzonder op het terrein van het vreemdelingenrecht, het strafprocesrecht en het personen- en familierecht.

De bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit gebeurt, naast met onze buurlanden, natuurlijk ook met landen buiten Europa. In 2006 zal bijvoorbeeld de samenwerking met de Verenigde Staten worden voortgezet en zich richten op de bestrijding van het gebruik van valse, of vervalste reisdocumenten, drugshandel en de bestrijding van mensenhandel.

De samenwerking met de Nederlandse Antillen en Aruba richt zich op de verdere uitvoering van het veiligheidsplan waarbij met Nederlandse hulp de strafrechtketen wordt versterkt .

Europese rechtsorde

Het Programma van Den Haag dat tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU tot stand is gekomen, bepaalt voor een niet gering gedeelte de plannen ten aanzien van de Europese rechtsorde voor de komende periode. Bijvoorbeeld de wederzijdse erkenning van strafrechtelijke beslissingen tussen de lidstaten, de implementatie van instrumenten op dit gebied, de informatie-uitwisseling tussen rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten in de lidstaten, de voortgaande harmonisering van het burgerlijke recht en de initiatieven op het terrein van migratie en grensbewaking.

De kwaliteit van de Europese regelgeving is rechtstreeks van belang voor de nationale rechtsorde. De nauwe betrokkenheid bij initiatieven over de kwaliteit van Europese regelgeving waarborgt dat de aandacht voor dit onderwerp resulteert in concrete resultaten. Zo is er een handleiding voor het opstellen van EG en EU wetteksten tot stand gekomen en is de Europese Commissie bezig om regelgeving in kaart te brengen die in aanmerking komt voor vereenvoudiging.

Ook voor de strafrechtelijke samenwerking op Europees niveau vervult het eerder genoemde «Haags Programma» en het actieplan van de Commissie en de Raad voor de uitwerking van dit programma een vooraanstaande rol. De voorstellen van de Europese Commissie op dit terrein in 2005 zijn bepalend voor de prioriteiten in 2006 en daarna.

Rechtspleging en rechtsbijstand

Het kabinet heeft als doel de slagvaardigheid van de rechtspleging te vergroten door het stelsel van geschilbeslechting te verbeteren onder meer door de rechterlijke organisatie te versterken en door alternatieve manieren, zoals mediation en arbitrage aan te bieden om geschillen op te lossen.

Rechterlijke organisatie

Het beroep op de rechterlijke organisatie neemt al geruime tijd toe. Als gevolg van de getroffen maatregelen en de aanvullende middelen is de rechterlijke organisatie in staat geweest de stijging van het aantal zaken grotendeels op te vangen. Werkvoorraden zijn nauwelijks opgelopen en op onderdelen zijn de doorlooptijden zelfs verbeterd. De rechtzoekende kan zo sneller zijn recht halen. Betere samenwerking tussen de arrondissementen is een belangrijke sleutel gebleken tot het beter benutten van beschikbare zittingscapaciteit. Werklastvermindering voor de rechterlijke macht is inmiddels bereikt door de inwerkingtreding van wetten als «vereenvoudigde bewijsmotivering», «bekennende verdachte», het«horen van getuigen», «doorzoeking buiten gerechtelijk vooronderzoek en aanpassing voorlopige hechtenis».

Enkele jaren geleden is een begin gemaakt met de moderniseringsoperatie «Rechtspraak in de 21ste eeuw». In 2006 wordt deze operatie geëvalueerd. De modernisering van de rechtspleging gaat in 2006 door. Hieraan dragen bij de stroomlijning van de procedure hoger beroep, de electronische aangifte processen-verbaal, het invoeren van videoconferentie en de inwerkingtreding van het wetsvoorstel OM-afdoeningen. Dit geldt ook voor maatregelen als het afschaffen van het verplicht procuraat en de vereenvoudiging en harmonisering van griffierechten.

Het rechtsbestel moet goed toegankelijk zijn. In 2004 en 2005 is uitvoering gegeven aan de stelselherziening gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit heeft geleid tot de inrichting van dertig juridische loketten die in 2006 volledig operationeel zullen zijn. Bij enkele juridische loketten en rechtbanken is op 1 april 2005 gestart met mediation als alternatieve vorm van geschilbeslechting. In 2006 bieden alle juridische loketten mediation aan. De rechtbanken verwijzen in 2007 zaken door naar mediation.

Daarnaast wordt in 2006 onderzoek gedaan naar bestaande intermediaire rechtsbijstandvoorzieningen met specifieke aandacht voor rechtsbijstand die de overheid subsidieert.

De evaluaties van de Wet op het notarisambt en de Advocatenwet zullen indien nodig tot beleids- of wetswijzigingen leiden met als doel de kwaliteit van de rechtsorde op deze terreinen verder te borgen.

Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding

Een veiliger samenleving is één van de centrale doelstellingen van dit kabinet. Daarbij gaan preventie van criminaliteit en vandalisme, en handhaving van regels hand in hand. Het doel is om in de periode 2008 tot 2010 te komen tot een vermindering van criminaliteit en overlast met 20 tot 25 % in vergelijking met 2002.

Justitie heeft, samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hierin al veel bereikt. De in het «Veiligheidsprogramma» gekozen, ketenbrede integrale aanpak blijkt succesvol. De gewelds- en vermogenscriminaliteit tegen burgers en bedrijven nemen af. Het percentage burgers dat zich wel eens onveilig voelt, is verder gedaald. De strafrechtketen ligt goed op koers om de doelstellingen te halen, of zelfs te gaan overtreffen. De keten van politie, Openbaar Ministerie (OM), de rechterlijke macht (ZM) en het sanctiewezen is er goed in geslaagd de extra toestroom aan zaken zodanig te verwerken dat de doorlooptijden zelfs verminderd zijn, terwijl de zaakzwaarte op nagenoeg hetzelfde niveau is gebleven. De beschikbare capaciteit voor de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen is verder toegenomen tot zelfs boven het begrote aantal.

Enkele recent afgeronde maatregelen zijn het realiseren van eenvoudiger en goedkopere sanctiecapaciteit, de invoering van meerpersoonscelgebruik, de invoering van de algemene identificatieplicht en de afspraken met de dertig grote steden (G30) over veelplegers en nazorg.

De uitvoering van het veiligheidsprogramma gaat gewoon door. Voor 2006 hebben prioriteit de implementatie van het wetsvoorstel «OM-afdoening», de invoering van de bestuurlijke boete voor kleine ergernissen in de publieke ruimte en die voor foutparkeren, de uitvoering van de wetsvoorstellen «Samenwerkingsvoorzieningen» en «Versterking Rijksbevoegdheden». In dit jaar moet de beoogde landelijke reductie in de probleemwijken in de 30 grote steden zijn bereikt. In 2006 starten de voorbereidingen voor een nieuw Veiligheidsprogramma voor de komende kabinetsperiode. In dit programma zal de verbreding van de aanpak van criminaliteit en overlast die met de Midterm Review is ingezet verder worden vorm gegeven.

Het actieplan «Veilig Ondernemen» heeft geleid tot convenanten met de detailhandel en de juweliersbranche en tot daadwerkelijk uitgereikte keurmerken voor winkelcentra en bedrijventerreinen. Ten aanzien van het thema geweld speelt buurtbemiddeling een structurele rol en zijn twee succesvolle campagnes gestart («Meld Geweld» en tegen wapenbezit op scholen). Het opgerichte Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid ondersteunt bij de realisatie van criminaliteitspreventie en veiligheid. Het toezicht op de integriteit van het bedrijfsleven wordt beter mogelijk door de invoering van de wet BIBOB en de inrichting van het Centraal Orgaan Verklaring omtrent Gedrag.

Adequaat handhaven is belangrijk voor de effectiviteit en geloofwaardigheid van de overheid. In een tweetal programma's werkt justitie aan handhaven in een bredere context dan enkel de criminaliteitsbestrijding: «Rijk aan handhaving», dat zich in het bijzonder op de centrale overheid richt, en «Effectief handhaven», dat een vervolg is op het programma Handhaven op Niveau. In deze programma's wordt gewerkt aan een verdere professionalisering van de rechtshandhaving. Kern van deze programma's is dat adequaat handhaven vraagt om keuzes. Handhaven kan nu eenmaal niet overal en altijd even intensief. De keuzes die dan gemaakt moeten worden, zijn transparant als ze gemaakt worden via het concept van «programmatisch handhaven». Dit concept onderscheidt verschillende stappen en leidt tot een meerjaren handhavingsprogramma. In 2006 gaan de met handhaving belaste diensten en instellingen, op zowel rijks- als decentraal niveau, volgens deze methode handhaven.

Preventie

Preventie is cruciaal voor een veiliger samenleving. Veel van de resultaten in de afgelopen tijd zijn juist vanuit deze gedachte geboekt. Voor 2006 wil het kabinet voor de aanpak van geweld in het publieke en semi-publieke domein burgers, bedrijfsleven en de overheid verder mobiliseren. De nadruk zal liggen op risicofactoren zoals wapenbezit, alcohol en geweld in de media. Bijzondere aandacht zal de aanpak van eergerelateerd geweld krijgen.

In 2006 wordt een aantal van de bestaande integriteitsinstrumenten bekeken en waar nodig gemoderniseerd, zoals de verklaring omtrent het gedrag, het preventief toezicht op rechtspersonen en het BIBOB-advies.

In het kansspelbeleid wordt gewerkt aan uniformering van vergunningvoorwaarden van kansspelvergunninghouders, en aan vernieuwing en intensivering van het toezicht.

Strafrechtketen

Een belangrijk verbeterpunt voor dit kabinet is de werking van de strafrechtketen. Een adequate uitvoering van de criminaliteitsbestrijding is afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende capaciteit. Een nieuw ramingsmodel is in 2004 ontwikkeld, het prognosemodel justitiële ketens. Bij de begroting 2006 is op het terrein van de strafrechtsketen voor de eerste maal integraal gebruik gemaakt van dit model.

In vele projecten wordt eraan gewerkt om de informatievoorziening in de strafrechtsketen te verbeteren. Verbetering van de horizontale samenwerking is in dit verband een kernbegrip. Om daarin samenhang te brengen, is in het kader van de ketencoördinatie een afzonderlijk programma ingericht.

De versterking van de regie in de strafrechtketen is ook de gedachte achter de samenwerking tussen de justitieorganisaties en politie op arrondissementsniveau. In de loop van de afgelopen periode heeft deze vorm van regionale samenwerking een duidelijke structuur gekregen in het zogenaamde Arrondissementaal Justitieel Beraad (AJB). Deze AJB's vervullen niet alleen een rol in het op elkaar afstemmen van voorraden en werkprocessen, maar zullen in de komende periode ook een belangrijke rol krijgen bij de adequate toedeling van budgettaire middelen. Binnen een AJB komen niet alleen alle aspecten van de strafrechtketen bij elkaar, maar worden ook de resultaten van de verschillende inspanningen gericht op een veiliger samenleving gevolgd en beoordeeld.

In 2006 lopen de afspraken uit het Landelijk Kader Nederlandse politie af. Bezien wordt of het Landelijk Kader en de daaruit volgende regionale convenanten een follow-up krijgen in de jaren 2007 en verder. De tot nu toe opgedane ervaringen zijn positief. De politie komt haar resultaatsafspraken na en de afspraken blijken binnen de politieorganisatie een stimulans te zijn om gericht te werken aan onder meer opsporing, toezicht en handhaving. De mogelijke voortzetting van de convenantsystematiek hangt samen met andere lopende trajecten, waaronder het wetsvoorstel ter versterking van rijksbevoegdheden ten aanzien van de politie. Of het wetsvoorstel voldoende waarborgen biedt om adequate politiezorg ook in de toekomst te kunnen garanderen, is een vraag die deel heeft uitgemaakt van de evaluatie van het politiebestel. Het eindrapport van de evaluatie is op 30 juni 2005 aan de ministers van BZK en van Justitie aangeboden, en wordt op dit moment bestudeerd. Het streven is om medio september een kabinetsreactie gereed te hebben.

Sanctietoepassing

Een onderdeel van het werken aan een veiliger samenleving is de sanctietoepassing. Inzet van dit kabinet is om de sanctiecapaciteit zo uit te breiden en te moderniseren dat structureel voldaan kan worden aan de vraag uit de strafrechtketen. De uitbreiding van de sanctiecapaciteit ligt goed op koers om de doelstelling voor 2008 te halen. Meerpersoonscelgebruik is mogelijk geworden en wordt steeds meer toegepast. Voor arrestanten zijn extra cellen gereserveerd. Ten behoeve van de intensievere aanpak van veelplegers is gerichte celcapaciteit beschikbaar gesteld. Er is een early-warning systeem voor het monitoren van ontwikkelingen in de celcapaciteit. De toename van de sanctiecapaciteit is op dit moment overigens al zodanig dat aan de vraag vanuit de keten kan worden voldaan. In het jaar 2005 is er tot nu toe geen incidenteel vervroegd ontslag (IVO) geweest.

In 2006 gaat de uitbreiding van de sanctiecapaciteit door met daarbij extra capaciteit voor veelplegers en tbs'ers.

Om de risico's voor de samenleving die inherent verbonden zijn aan het TBS-systeem nog verder te verkleinen worden ook in 2006 aanvullende maatregelen genomen. Naast de maatregelen op het terrein van het verlofsysteem, de toepassing van electronische volgsystemen, aanscherping van de begeleiding bij verlof en toepassing van de ruimere mogelijkheden op het terrein van opsporing, zullen onder meer het nieuwe beleidskader long-stay, het onderzoek naar de structuur van het TBS-systeem, en de nadere uitwerking van de gewenste verbetering in de aansluiting tussen justitiële en zorginstellingen, belangrijke impulsen geven aan het verbeteren van het TBS-systeem.

De selectiviteit en differentiatie van sancties zullen worden vergroot, zodat deze beter worden toegesneden op de aard van de inbreuk en de persoon van de dader. In dat kader wordt in 2006 een wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden over huisarrest met elektronische controle. Daarnaast worden voorstellen ontwikkeld om de mogelijkheden te bevorderen tot oplegging van (deels) voorwaardelijke sancties. Deze voorstellen moeten er onder andere aan bijdragen dat gedragsinterventies niet alleen binnen en vanuit het gevangeniswezen worden aangeboden, maar in voorkomende gevallen ook als alternatief voor intramurale detentie kunnen dienen.

De transformatie van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), onder de naam De Nieuwe Inrichting, naar een vraaggestuurde organisatie, waar sancties functioneel ten uitvoer worden gelegd, is in volle gang.

De aansluiting tussen curatieve en penitentiaire voorzieningen wordt verbeterd door een andere financiering van zorg in strafrechtelijk kader en verbetering van de organisatorische aansluiting tussen Justitie en GGZ.

In 2006 worden belangrijke stappen gezet in de voorgenomen «herpositionering van de reclassering» in de strafrechtsketen. Het gaat om wijzigingen in zowel de taakuitvoering als in de organisatie en aansturing. Ter versterking van de nieuwe werkwijze van de reclassering zullen de reclasseringsorganisaties in ieder arrondissement een gezamenlijk Advies- en distributiepunt (ADP's) inrichten. Deze vormen het loket voor de opdrachtgevers: OM, ZM en DJI. De ADP's hebben tot taak desgevraagd te adviseren over justitiabelen en binnen de gemaakte productieafspraken de vraag naar reclasseringsinzet te verdelen onder de verschillende reclasseringsorganisaties. De ADP's worden apart gepositioneerd om de gewenste objectiviteit en deskundigheid bij de advisering en opdrachtverdeling te waarborgen. Ze zijn per 2007 operationeel.

Voor een succesvolle reïntegratie van ex-gedetineerden en daarmee voor het terugdringen van de recidive is het kunnen beschikken over huisvesting, zorg en inkomen na detentie van cruciaal belang. In 2006 worden de knelpunten in wet- en regelgeving maar ook in de lokale uitvoeringspraktijk ter hand genomen. Het doel is om ervoor te zorgen dat samen met de gemeente de terugkeer van de ex-gedetineerde zo optimaal mogelijk is voorbereid.

Terrorisme

Een bijzondere bedreiging voor onze rechtsorde wordt gevormd door allerlei uitingen van terrorisme. Inherent aan terrorisme is immers dat deze gepaard gaat met het plegen van ernstige strafbare feiten. Uiteraard ligt bij deze taak het accent niet alleen op het bestrijden, maar meer nog op het voorkomen. Tegen die achtergrond zijn de mogelijkheden om op te treden in de fase waarin plannen worden gesmeed voor terroristische aanslagen verruimd. In de wet terroristische misdrijven, die in augustus 2004 in werking is getreden, is het samenspannen tot dergelijke aanslagen strafbaar gesteld. Ook het recruteren voor de jihad is apart strafbaar gesteld. Bij het voorkomen van terroristische aanslagen is ook de AIVD betrokken. Het wetsvoorstel afgeschermde getuigen wil de bruikbaarheid van AIVD-informatie in het strafproces vergroten. Ten slotte is een wetsvoorstel voorbereid dat de mogelijkheden om in deze fase adequaat op te sporen wil verruimen, onder meer door ruimere bevoegdheden tot fouillering en opsporing te introduceren. De totstandkoming van deze wetgeving heeft de hoogste prioriteit. De wet afgeschermde getuigen treedt naar verwachting nog dit jaar in werking; de wet verruiming mogelijkheden opsporing en vervolging terroristische misdrijven medio 2006.

Informatie-uitwisseling is één van de belangrijkste componenten van terrorismebestrijding. Onder coördinatie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) zal de samenwerking tussen de diverse nationale veiligheids-, inlichtingen-, en opsporingsdiensten worden verbeterd.

Periodiek zal de NCTb het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) uitbrengen. Het DTN is bedoeld om ten behoeve van de politieke leiding en beleidsmakers een globaal beeld van de nationale en internationale terroristische dreiging tegen Nederland te schetsen. Daarnaast wordt een bijdrage geleverd aan het terrorismebeleid op internationaal terrein.

Radicalisme en radicalisering vormen ook los van de mogelijke ontaarding in (terroristisch) geweld een bedreiging van de democratische rechtsorde. Die is aan de orde geweest in de nota «Van Dawa tot Jihad» van de AIVD en de kabinetsnota «Radicalisme en radicalisering» van augustus 2005. In de laatste nota is ook een schets gegeven van het beleid dat het kabinet voor ogen staat om radicalisme en radicalisering tegen te gaan. Dit beleid kent drie hoofdlijnen. De eerste is het versterken van de binding aan de samenleving, in het bijzonder van groepen waarbinnen het radicale gedachtegoed een voedingsbodem vindt; de tweede het vergroten van de weerbaarheid van de samenleving, zodat individuele mensen maar ook gemeenschappen zich kunnen verzetten tegen radicalisme dat hen aantast of probeert te werven. Een uitwerking daarvan is gegeven in de nota «Weerbaarheid en Integratiebeleid» van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. De derde hoofdlijn is actief ingrijpen aan de hand van een creatieve en voortvarende inzet van bestaande juridische mogelijkheden.

De aanpak om radicaliseringsprocessen te verstoren wordt toegepast op een aantal zogenaamde radicaliseringshaarden in Nederland. In de nieuwe deelprojecten wordt gewerkt aan het opstellen van de multidisciplinaire analyse met het doel radicalisering te beperken. Bij de aanpak van haatzaaiende internet- en satellietzenders wordt gewerkt aan het versterken van de juridische mogelijkheden, het intensiveren van monitoring en opsporing, het bundelen van kennis, het versterken van de internationale aanpak en samenwerking met de private sector. Tot slot wordt het alerteringssysteem, opgezet in 2005, in 2006 verder ontwikkeld en uitgebreid.

Blijvende aandacht is ook vereist voor de beveiliging van de burgerluchtvaart tegen terrorisme. Hiertoe stelt Justitie de normen voor de beveiliging van de burgerluchtvaart, terwijl de sector (luchthaven, luchtvaartmaatschappijen e.a.) verantwoordelijk is voor de uitvoering van beveiligingsmaatregelen. Namens Justitie houdt de Koninklijke Marechaussee toezicht op deze uitvoering van de beveiligingsmaatregelen.

Vanaf 2005 zal de evaluatie van het proefprogramma met airmarshalls leiden tot een meer structurele inzet van deze vorm van beveiliging.

Zowel voor de veiligheid van de burger als de economische structuur is bescherming van vitale infrastructuur cruciaal. Het Kabinet heeft besloten binnen de extra ontstane ruimte voor het Fonds Economische Structuurversterking € 30 miljoen hiervoor te reserveren. Samen met de minister van BZK worden op korte termijn projectvoorstellen op het gebied van terrorisme en veiligheid voor de bescherming van de vitale infrastructuur ingediend bij het Fonds.

Drugs

De stroom cocaïne die via Schiphol Nederland binnenkomt, is aanmerkelijk verminderd dankzij de intensiveringsmaatregelen op Schiphol. Deze maatregelen zullen daarom ook worden voortgezet in 2006. Met de meest betrokken Europese landen wordt regelmatig overleg gevoerd en informatie uitgewisseld tussen de luchthavens en opsporings- en controlediensten en beleidsmakers. Ook met de Nederlandse Antillen en Aruba en Suriname wordt intensief samengewerkt om de cocaïnesmokkel via Schiphol het hoofd te bieden.

In 2005 is een EU-actieplan vastgesteld, ter uitvoering van de eind 2004 ontwikkelde EU-drugsstrategie 2005–2012. Het EU-actieplan is richtinggevend voor de prioriteiten die in 2006 door de lidstaten van de EU ter hand genomen zullen worden. De uitvoering van de XTC-nota verloopt volgens planning. De betrokken handhavingsdiensten zijn fors uitgebreid. De opsporing van precursoren (grondstoffen) voor synthetische drugs (primair XTC en amfetamine) is succesvol geweest en zelfs verder gestegen.

Een ander speerpunt van het drugsbeleid is de uitvoering van de voornemens uit de Cannabisbrief: het terugdringen van criminaliteit en overlast ten gevolge van het drugstoerisme in de grensstreek, de aanpak van grootschalige wietteelt, van de growshops en de aanpak van niet-gedoogde verkooppunten.

Criminaliteitsbestrijding

Voor de jaren 2006 en verder zal het forensisch-technisch sporenonderzoek een krachtige impuls krijgen. Een meerjarenplan met concrete maatregelen zal daartoe in uitvoering worden genomen.

Met de vorming van het Innovatieplatform Criminaliteitsbestrijding wordt voorzien in een podium waarbij nieuwe technieken en technologieën ook daadwerkelijk gestimuleerd kunnen worden en activiteiten van partners op elkaar afgestemd kunnen worden.

De aanpak van financieel economische criminaliteit zal een impuls krijgen door de keten van de witwasbestrijding verder te versterken. De integratie van het Meldpunt ongebruikelijke transacties (MOT) en het Bureau ter politiële ondersteuning van de Landelijk officier van justitie in zake de wet MOT (BLOM), waaraan op het moment wordt gewerkt, vormt een belangrijke ontwikkeling op dit vlak. Voorts zal het OM op korte termijn een aanwijzing witwassen opstellen. De Raad van Hoofdcommissarissen komt met modellen voor de aanpak witwassen en financieel onderzoek. Ontneming wordt bevorderd door een extra budget ter beschikking te stellen aan het OM voor vermogenstracering. De bestrijding van witwassen is in de beleidsreactie op het «Nationaal Dreigingsbeeld» aangegeven als een van de zes speerpunten van de opsporing. Tot slot zal in de visienota «Finec«» een globaal richtsnoer worden aangegeven voor de opsporing van criminele geldstromen en het aanpakken van criminele winsten.

Jeugd

Het kabinet staat voor een krachtige aanpak van de jeugdcriminaliteit en een effectieve jeugdbescherming. Problemen moeten zo vroeg mogelijk gesignaleerd en aangepakt worden opdat jeugdigen kunnen opgroeien tot volwaardige leden van deze samenleving. De aanpak van de jeugdcriminaliteit, de bescherming van jeugdigen tegen aantasting van een goede opvoedings- en leefsituatie en de uitvoering van internationale verdragen op deze terreinen vormen een bijzondere verantwoordelijkheid voor Justitie.

Operatie Jong

Het jeugdbeleid kent vele vormen en is in veel begrotingen terug te vinden. Met het starten van Operatie Jong ontstaat een integrale benadering van een jongere vanaf geboorte tot de volwassenheid.

De aansluiting van de justitieketen op de zorgketen en de verduidelijking van de bestuurlijke verantwoordelijkheden in de nazorg van jongeren die met justitie in aanraking zijn gekomen, maken deel uit van Operatie Jong. In het bijzonder in de gemeenten Hengelo en Tilburg gaat men met deze specifieke thema's uit Operatie Jong aan de slag. In 2006 wordt de Operatie Jong afgerond en worden de Jong-overeenkomsten geëvalueerd, die met een dertiental gemeenten, 2 provincies en 2 stadsregio's in april 2005 zijn afgesloten.

Jeugdbescherming

In 2005 is de wet op de jeugdzorg in werking getreden. Samen met het ministerie van VWS is een jeugdzorgbrigade voor de aanpak van de bureaucratie in de jeugdzorg opgericht. Justitie richt zich op de verbetering van samenhang in de keten om onder meer tot snellere doorlooptijden in de jeugdbescherming te komen. Tegelijkertijd is ingezien dat de kwaliteit van de gezinsvoogdij verbeterd diende te worden, is het Deltaplan doorgezet en is hiervoor extra geld vrijgemaakt. In 2006 wordt voorts een instrument ontwikkeld om periodiek de effecten van de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen te meten.

Jeugdcriminaliteit

Het programma «Jeugd terecht» beoogt een integrale aanpak van de jeugdcriminaliteit door de gehele justitieketen. Vanaf 2004 zijn acties ondernomen als de versterking van opvoedingsondersteuning, de capaciteitsuitbreiding van de jeugdinrichtingen en de jeugdreclassering en de ingebruikneming van de helpdesk privacy. De samenwerking tussen de justitiepartners is inmiddels toegenomen, de doorlooptijden zijn verder verkort en een erkenningscommissie is ingesteld die alle justitiële programma's gaat toetsen. Het laatste jaar van dit programma is gericht op een structurele inbedding van de verworvenheden van het programma. In 2006 zal door wijzigingen in het jeugdstrafrecht meer maatwerk mogelijk zijn in de sanctietoepassing. Met de Raad voor de Kinderbescherming, jeugdreclassering en de justitiële jeugdinrichtingen worden acties ondernomen om ervoor te zorgen dat strafrechtelijk geplaatsten met aansluitende zorg de inrichting verlaten.

Met het ministerie van VWS wordt mogelijk gemaakt dat jeugdigen behandeld kunnen worden binnen een gesloten crisisopvang, zonder dat samenplaatsing met strafrechtelijk geplaatste jeugdigen plaatsvindt.

De oververtegenwoordiging in de criminaliteit van bepaalde groepen jongeren van allochtone afkomst vergt een intensieve aanpak. Het programma ITB-CRIEM, de individuele trajectbegeleiding voor«first offenders» is inmiddels landelijk ingevoerd. In 2006 wordt extra ingezet op nazorg en nachtdetentie voor hen die in aanraking met justitie zijn gekomen en er worden programma's ontwikkeld om jongeren die risico's lopen individueel aan te spreken op de gevaren van hun gedrag.

Vreemdelingen en integratie

De toelating van vreemdelingen vindt plaats onder afweging van de belangen van de individuele vreemdeling als ook de Nederlandse samenleving als geheel. Vluchtelingen en andere personen die internationale bescherming behoeven, zullen in Nederland opgevangen kunnen worden. Bij overige vormen van migratie wordt een groter beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van vreemdelingen die zich in Nederland willen vestigen. Zij moeten in staat zijn tot een zelfstandig bestaan in onze samenleving. Daartoe behoort ook de vaardigheid en bereidheid om een gedeeld burgerschap met de Nederlandse samenleving aan te gaan.

Integratie

Actuele gebeurtenissen in het afgelopen jaar hebben duidelijk gemaakt dat het overbruggen van de afstand tussen etnische minderheden en autochtonen meer dan ooit nodig is. De lijn die hierin gekozen is, is gericht op versterking van de eenheid in de samenleving. Daartoe is nieuw integratiebeleid ontwikkeld dat nu volop uitgevoerd wordt. Gedeeld burgerschap voor alle rechtmatig ingezetenen is het doel.

Het integratiebeleid nieuwe stijl richt zich op specifieke knelpunten in de integratie van minderheden, zoals de arbeidsdeelname, de emancipatie van allochtone vrouwen en de positie van jongeren. Arbeid wordt aangemerkt als primaire bron van integratie. Onderwijs is één van de belangrijkste instrumenten om integratie te bevorderen. Vooral voor de tweede generatie wordt het wel als dé sleutel voor integratie gezien. De beleidsagenda van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie is omvangrijk en raakt vele terreinen waarvoor andere ministers een primaire verantwoordelijkheid hebben. In de afgelopen periode zijn de fundamenten gelegd voor de beleidsomslag in het integratiebeleid. Plannen zijn ontwikkeld en initiatieven op gang gebracht voor de vernieuwing van het stelsel van inburgering van nieuwkomers en oudkomers, voor de versterking van de integratie via het onderwijs, via bevordering van de arbeidsparticipatie en via een realistische aanpak van discriminatie.

Bij de versterking van integratie via het onderwijs ligt de nadruk op burgerschap, sociale cohesie en het wegwerken van achterstanden in de taalvaardigheid in het bijzonder. Door middel van allerlei maatregelen zoals veranderingen in de voor- en vroegschoolse opvang, het invoeren van schakelklassen en wijzigingen in het onderwijsachterstandenbeleid worden achterstanden in de taalvaardigheid zo vroeg mogelijk aangepakt.

Gaat het over de bevordering van deelname van etnische minderheden aan de arbeidsmarkt wordt ingezet op het wegnemen van belemmeringen hiervoor. In bijvoorbeeld het midden- en kleinbedrijf zijn diversiteitsambassadeurs aan de slag en er wordt gericht gewerkt aan het wegwerken van eventuele tekorten in de kwalificaties van etnische minderheden.

2006 zal in het teken staan van de (verdere) uitvoering van het integratiebeleid. Samenwerken met de verschillende partners is daarbij onontbeerlijk. Het Breed Maatschappelijk Initiatief dat in 2004 is gestart, blijft van belang om te benadrukken dat integratie een opdracht voor de hele samenleving is. Naast de versterking van de samenwerking op lokaal en nationaal niveau, kent het integratiebeleid ook een internationale dimensie. Een mogelijk EU-integratiefonds dat naar verwachting in 2006 zal worden ingesteld kan een belangrijke impuls aan deze internationale dimensie geven.

Door middel van een jaarlijkse integratiekaart, een vaste set van relevante indicatoren, wordt de integratie van nieuwkomers structureel gevolgd. Deze integratiekaart zal samen met een wetenschappelijk jaarrapport tegelijk met het aanbieden van de begroting verschijnen. In de «Jaarnota integratie» zal het kabinet de geconstateerde ontwikkelingen duiden en waar nodig beleidsmatig erop reageren.

Met de aanvaarding van de wet inburgering buitenland is de eerste stap gezet in de concretisering van een nieuw inburgeringsstelsel. De wet regelt de inburgeringstoets waaraan nieuwkomers moeten voldoen om een machtiging tot voorlopig verblijf te verkrijgen. In 2006 zal ook het nieuwe inburgeringsstelsel in Nederland worden ingevoerd. In de nieuwe wet inburgering zal een inburgeringsplicht met een inburgeringsexamen worden vastgelegd. Het inburgeringsexamen toetst kennis van de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving en haar geschiedenis. Het succesvol afleggen van dit examen zal een voorwaarde worden voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.

Voor gezinsvormers en gezinsherenigers sluit de inburgeringsverplichting aan op het basisexamen dat voor de komst naar Nederland al is afgelegd. Bij de inburgering in Nederland is een belangrijke rol weggelegd voor de gemeenten. Zij krijgen tot taak specifieke groepen oudkomers te activeren om te voldoen aan hun inburgeringsverplichting.

Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de emancipatie van allochtone vrouwen. De Commissie PaVEM heeft de aandacht gevestigd op de taalachterstanden van deze groep. Het Nationaal actieplan «Taal Totaal» van de Commissie vormt een steun in de rug van het kabinetsbeleid. In het Actieplan geven verschillende partijen aan concreet bij te willen dragen aan het wegwerken van de taalachterstanden van allochtone vrouwen. Hierbij gaat het niet alleen om gemeenten, maar ook om werkgevers, brancheorganisaties, vrijwilligersorganisaties, de VNG, het UWV, taalaanbieders en reïntegratiebedrijven. Het kabinet wil dit brede maatschappelijke draagvlak vasthouden en blijven stimuleren in het belang van het verbeteren van de positie van allochtone vrouwen.

Eergerelateerd geweld zoals dat voorkomt onder bepaalde groepen van minderheden en waarvan veelal, zij het niet uitsluitend, allochtone vrouwen het slachtoffer zijn, zal in 2006 versterkt worden aangepakt. In de afgelopen periode is bij eergerelateerd geweld een pilotproject van start gegaan om het zicht op de aard en omvang van dit geweld te vergroten en de politie-aanpak te versterken. In de beschermende sfeer wordt hierbij ook expliciet actieve betrokkenheid gestimuleerd van groepen minderheden waar eergerelateerd geweld zich traditioneel voordoet. Een gedegen aanpak van eergerelateerd geweld vereist maatwerk en een overheidsbrede aanpak.

De problemen waar een deel van de allochtonen jongeren mee te maken heeft, zoals het gevoel van marginalisering, de onevenredig grote betrokkenheid bij criminaliteit, maar ook de toenemende radicalisering en daarmee gepaard gaande afkeer van de Nederlandse maatschappij, belemmeren de integratie.

Antilliaanse jongeren vormen in dit verband een groep met een bijzonder risico. Samen met de betrokken lokale overheden wordt gericht gewerkt aan de problematiek rond Antilliaanse jongeren. Naast de initiatieven in de gemeenten zoals vormen van begeleid wonen en gerichte hulpverleningstrajecten, zullen migratieregulerende maatregelen van kracht worden voor Antilliaanse jongeren die hier geen toekomst hebben.

Het programma «Democratische rechtsstaat-weerbare samenleving» dat in 2006 wordt voortgezet is bedoeld om de binding met de Nederlandse samenleving te versterken en de weerbaarheid te vergroten. Het programma richt zich vooral op jongeren die bijzonder gevoelig kunnen zijn voor radicalisering. Wanneer aandacht wordt geschonken aan het weerbaar maken van jongeren is het inzetten op antiracisme- en antidiscriminatiebeleid een stap. Racisme en discriminatie op de werkvloer of in de horeca kunnen jongeren die hiermee te maken krijgen ertoe zetten zich af te wenden van onze samenleving en ze gevoelig maken voor radicalisering.

In de nota «Weerbaarheid en Integratiebeleid» worden een dertigtal acties gepresenteerd die ondernomen worden ter versterking van de weerbaarheid van de samenleving tegen radicaliseringsinvloeden. Deze acties worden uitgevoerd in samenwerking met het kenniscentrum voor multiculturele ontwikkeling, FORUM, de minderhedenorganisaties verenigd in het LOM en de moslimkoepelorganisaties CMO en CGI. De acties zijn gericht op het vergroten van kennis, het vesterken van de benodigde vaardigheden van jongeren, ouders, eerste-lijnswerkers en bestuurders om zich te weer te zetten tegen radicalisme en radicaliseringtendensen.

Het belang van goed geïntegreerde imams is groot voor een succesvolle integratie van oud- en nieuwkomers. Godsdienst speelt in het leven van veel migranten een centrale rol. Een Nederlandse imamopleiding kan dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan de inburgering en integratie van migranten.

Integratie wordt niet alleen bereikt met regels en instituties; integratie is bovenal een kwestie van mentaliteit, van het echt willen integreren. In 2006 wordt de integratiecampagne voortgezet waarbij voorbeeldfiguren uit alle maatschappelijke geledingen op positieve en wervende wijze de boodschap brengen dat een succesvolle integratie ook echt kan. De dialoog moet echter wederzijds zijn. Daarom wordt niet alleen met allochtonen gesproken, maar ook met autochtone burgers en organisaties.

Met alle aandacht voor de integratie mag de verkrijging van het Nederlanderschap niet zo maar een administratieve handeling zijn. Daarom wordt in 2006 de naturalisatieceremonie ingevoerd. Dit onderstreept de bijzondere betekenis van de verkrijging van het Nederlanderschap.

Vreemdelingenbeleid

De doelstellingen in het toelatingsbeleid die bij het aantreden van dit kabinet zijn geformuleerd zijn voor een belangrijk deel gehaald. Met de afronding van de eenmalige regeling is een oplossing gevonden voor die mensen die nog onder de oude vreemdelingenwet in een asielprocedure zaten. Veel aandacht voor een goede implementatie van maatregelen zoals de Vreemdelingenwet 2000 en het ingezette terugkeerbeleid, naast stabiliserende ontwikkelingen elders in de wereld, hebben ervoor gezorgd dat het beroep op de opvangplaatsen van het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA) sterk is teruggebracht. Het Programma van Den Haag is een belangrijke impuls op weg naar het gewenste geharmoniseerde EU-asielbeleid. De voorkeur voor de opvang in de regio en de verdergaande samenwerking met de UNHCR maken eveneens deel uit van dit Haags Programma.

De tijdsduur gemoeid met de afhandeling van zogenaamde mvv-aanvragen is belangrijk verkort. De eisen voor van gezinsvorming zijn aangescherpt. De inkomenseis is gestegen van 100 % naar 120% van het wettelijk minimumloon en de minimumleeftijd is verhoogd van achttien naar éénentwintig jaar.

Voor kennismigranten die in loondienst komen te werken is er één loket, één procedure en één vergunning gekomen; een regeling die zal bijdragen aan het meer aantrekkelijk maken van Nederland als vestigingsland voor kennisintensieve bedrijven.

Het project «26 000» verloopt conform planning, zelfs enigszins voor op de planning. De mogelijkheden van de KMar om mobiel toezicht vreemdelingen uit te voeren zijn verder uitgebreid en worden thans geïmplementeerd. Het operationele reguliere vreemdelingentoezicht is geïntensiveerd.

In 2006 zal het accent komen te liggen op de reguliere toelating en de terugkeer, inclusief de bestrijding van illegaliteit.

Het project «Reguliere toelating«» moet in 2006 de contouren van een modern migratiebeleid opleveren. Gezien de toenemende internationalisering van het migratiebeleid, de herbezinning op de vraagstukken van arbeidsmigratie en de concentratie van toelatingstaken bij één dezelfde dienst, moet de vragen beantwoord worden welke (reguliere) migranten wel of niet moeten worden toegelaten, hoe de bijbehorende toelatingsprocedures eruit zouden moeten komen te zien en welke wijzigingen van wet- en regelgeving hiervoor nodig zouden moeten zijn.

Voorts wordt in september 2005 het onderzoeksrapport van de Algemene Rekenkamer naar de overdracht van reguliere taken verwacht. Maatregelen die uit dat rapport voortvloeien, zullen eind 2005 en in 2006 worden uitgewerkt en, voor zover mogelijk, geïmplementeerd.

De implementatie van de EU-richtlijn over langdurig verblijvende onderdanen van derde landen is voor 2006 voorzien. Een belangrijk speerpunt zal daarnaast zijn de afronding van het wetsvoorstel voor een nieuwe Visumwet. Mede in het kader hiervan wordt bezien of voor de hele vreemdelingenwet hetzelfde rechtsmiddelenstelsel gehanteerd zou moeten worden, zoals dat nu al geldt in de asielprocedures. Vooruit lopend op de implementatie van het EU-VIS, een EU-breed visum- en informatiesysteem, wordt gewerkt aan een nationaal visum informatiesysteem dat hieraan gekoppeld gaat worden. In beide systemen worden biometrische gegevens van visumaanvragers opgeslagen.

Voor de vreemdelingenketenketen heeft het programma gericht op de invoering van biometrie tot doel ketenbreed biometrie te kunnen gebruiken voor de unieke identificatie van vreemdelingen. Unieke identificatie is van groot belang om misbruik bij de toepassing van allerlei regelgeving tegen te kunnen gaan.

Een effectief terugkeerbeleid heeft als uitgangspunt: Vrijwillig waar mogelijk, gedwongen waar nodig. Ook in 2006 zal verder gewerkt worden aan de implementatie van de voornemens uit de Terugkeernota van november 2003. Zo zullen verblijfsregimes in de twee verschillende opvanglocaties, de oriëntatie- en de terugkeerlocaties sterker het specifieke doel van de opvang benadrukken. In 2006 zal de invoering van dit nieuwe opvangmodel bij het COA gereed zijn.

De reeds bestaande financiële regelingen gericht op de bevordering van (vrijwillige) terugkeer, zoals de REAN-plus-regeling en de herintegratieregeling «Project terugkeer» zullen in 2006 geëvalueerd worden.

Waar gedwongen terugkeer aan de orde komt, is het ook nodig om over voldoende capaciteit te beschikken voor vreemdelingenbewaring. Besloten is de capaciteit structureel uit te breiden met 432 plaatsen en tijdelijk voor de duur van de looptijd van het project terugkeer nog met enkele honderden plaatsen extra. Hierbij is nog van belang dat deze bewaringscapaciteit zoveel als mogelijk in de Randstad geconcentreerd gaat worden. Zo wordt in Alphen aan den Rijn gewerkt aan een bewaringslocatie ter grootte van zo'n 1300 plaatsen. De uitbreiding van de capaciteit voor vreemdelingenbewaring is voor alle betrokken partijen een extra aanleiding om de onderlinge samenwerking te verbeteren en te versterken.

Illegaal verblijf wordt in Nederland interdepartementaal en projectmatig aangepakt. Bij de aanpak is de efficiënte inzet van handhavers en toezichthouders cruciaal. Mede daarom wordt veel aandacht besteed aan het informeren en stimuleren van de regionale driehoeken, waarin de regionale korpschef, de korpsbeheerder en de officier van justitie participeren, om illegaliteit aan te pakken. In dit overleg wordt immers bepaald op welke gebieden/acties de capaciteit van de politie wordt ingezet.

In internationaal verband wordt verder gewerkt aan een effectief terugkeerbeleid. De samenhang tussen migratie, het buitenlands beleid en in het bijzonder de ontwikkelingssamenwerking zal in 2006 eveneens verder versterkt worden. De onderhandelingen ten aanzien van de terug- en overname overeenkomsten zullen zich concentreren op landen als Armenië, Macedonië, Marokko, Algerije, China, Rusland en de Oekraïne. Het nieuw op te richten Europees terugkeerfonds moet lidstaten van de EU gaan ondersteunen bij de uitvoering van hun terugkeerbeleid, de bevordering van de samenwerking en de implementatie van de gemeenschappelijke normen op het gebied van terugkeer. In 2006 is in EU-verband aan de orde de richtlijn over gezamenlijke normen voor terugkeerprocedures.

Overzichtstabel met belangrijkste beleidsmatige mutaties

Onderstaande tabel bevat de belangrijkste budgettaire mutaties sinds de begroting 2005 (inclusief de 1e suppletore begroting 2005).

Belangrijkste beleidsmatige mutaties (Ontwerpbegroting) x € 1 000

Toelichting op de overzichtstabel belangrijkste beleidsmatige mutaties

1) Meeropbrengst griffierechten

Als gevolg van de toenemende zaaksinstroom zal naar verwachting voor een bedrag van € 10 miljoen in 2005, oplopend tot € 19 miljoen vanaf 2008 aan meeropbrengsten uit griffierechten optreden. De meeropbrengsten zullen worden ingezet ter financiering van de benodigde capaciteitsuitbreiding bij de rechtspraak.

2) Sanctiecapaciteit/TBS

Autonome ontwikkelingen (zoals langere vrijheidsstraffen) die optreden tijdens de uitvoering van het veiligheidsprogramma vergen een uitbreiding van sanctiecapaciteit. Met name in de TBS-sector en extramuraal worden extra plaatsen gecreëerd. Dit betekent een wijziging van het eerder, in de eerste suppletoire begroting 2005 verwerkte, plan om het gevangeniswezen uit te breiden met 400 celplaatsen. Reden van deze wijziging is de grote druk op de TBS en de noodzaak om de passantentermijn te verkorten. Overigens wordt met de uitbreiding van TBS-capaciteit de doorstroom van tbs-passanten uit het gevangeniswezen bevorderd, waarmee ook binnen het gevangeniswezen de facto capaciteit vrijkomt.

TBS-plaatsen

Het gaat hier ten eerste om behandelplaatsen (100 in 2006 en 120 vanaf 2007) en ten tweede om longstay-plaatsen in de TBS-sector (70 plaatsen in 2006, 140 vanaf 2007). Met het creëren van longstay-plaatsen komen evenzovele reguliere behandelplaatsen vrij, zodat er meer tbs-passanten uit het gevangeniswezen kunnen doorstromen naar TBS-voorzieningen ende passantentermijn naar verwachting wordt verkort. Gezien de grote druk op de TBS-capaciteit wordt getracht de plaatsen zeer snel, deels al in 2005, te realiseren.

Extramurale trajecten

Mede vanwege de hoge recidivepercentages worden de inspanningen opgevoerd om met adequate trajecten (ex-)gedetineerden beter voor te bereiden op en te begeleiden bij de terugkeer in de samenleving. Daarbij gaat het vooral om extramurale trajecten, vaak voortzetting van reeds in detentie aangevangen programma's. Deze trajecten zijn niet uitsluitend gericht op veelplegers, maar op de gehele populatie (ex-)gedetineerden.

Taakstraffen

Vanwege een toenemend aantal opgelegde taakstraffen wordt structureel € 2,5 miljoen toegevoegd voor taakstraffen voor meerderjarigen en voor minderjarigen. Hiervoor kunnen voor beide groepen circa 1 000 respectievelijk 400 taakstraffen extra worden uitgevoerd.

3) Verscherpt verlofbeleid tbs-ers

Vanaf 2005 is circa € 1 miljoen beschikbaar voor onder andere de uitbreiding van de taken van de Forensische Psychiatrische Dienst en de inrichting van een centraal coördinatiepunt bij het OM. Daarnaast wordt met pilots onderzoek gedaan naar de invoering van een elektronisch volgsysteem. Naar aanleiding van het debat over het TBS-beleid worden thans nadere maatregelen uitgewerkt, inclusief financiële gevolgen (zie TK 29 452, nr. 29). Deze zijn dus nog niet in deze begroting verwerkt.

4) Terrorismebestijding

Voor de oprichting van de eenheid Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) zijn middelen beschikbaar gesteld. De NCTb is onder meer belast met informatie- en risico-analyse. Deze gaat vooraf aan de feitelijke uitvoering van persoons- en objectbeveiliging en objectbewaking.

Naast de middelen die samenhangen met de oprichting van de NCTb, zijn middelen beschikbaar gesteld voor:

• Versterking personele staf van de Eenheid Bewaken en Beveiligen (EBB);

• Intensivering van het landelijk parket;

• Intensivering van telefoontaps en tolken;

• Toelating, toezicht, naturalisatie en terugkeer;

• Biometrieregister en vreemdelingenmodule;

• Het programma weerbare samenleving;

• Verruiming taakopdracht Landelijk Overleg Minderheden.

5) Veelplegers ISD

Per 1 oktober 2004 is de strafrechtelijke maatregel Inrichting Stelselmatige Daders (ISD) – de maatregel voorplaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders – in werking getreden. De nieuwe strafrechtelijke maatregel ISD voorziet in een extramurale fase, met het oog op reïntegratie. Deze extramurale fase kan in beginsel op veel verschillende manieren worden ingevuld: variërend van plaatsing in en 24-uurs zorgvoorziening, begeleid wonen tot maatschappelijke opvang, etc. Na vaststelling van de ISD-wet is gebleken dat er onvoldoende middelen beschikbaar zijn voor de financiering van deze belangrijke fase. Uitgangspunt is dat gedetineerden die in aanmerking komen voor interventies, deze ook moeten kunnen krijgen. Om de extramurale fase te financieren, zijn aanvullende middelen beschikbaar gekomen.

6) Gezinsvoogdij

De toetsende taak van de Raad voor de Kinderbescherming bij de beëindiging ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen wordt heringevoerd. Tevens wordt er een begin gemaakt met landelijke invoering van het Deltaplan. Het Deltaplan voorziet in kwaliteitsverbetering van de voogdij door het landelijk invoeren van een nieuw ontwikkelde methodiek en een daamee samenhangende verlaging van de caseload en verhoging van de contacttijd.

7) Justitiële Jeugdinrichtingen

Een steeds groter wordende groep jeugd met ernstige gedragsproblemen wordt op basis van een door de kinderrechter gegeven rechterlijke machtiging op civielrechtelijke titel in een justitiële jeugdinrichting geplaatst wegens het ontbreken van een passend vervolgaanbod. Hierbij wordt de samenplaatsing met strafrechtelijke jeugdigen als ongewenst ervaren. De ministers van Justitie en van VWS hebben nu de principiële lijn gekozen om de verantwoordelijkheid voor de groep civielrechtelijk geplaatste jeugdigen naar het ministerie van VWS over te laten gaan. De Wet op de jeugdzorg wordt daartoe aangepast.

8) Pleegzorgmiddelen

Met de invoering van de Wet op de jeugdzorg per 1 januari 2005 vallen alle pleegzorgvoorzieningen onder de doeluitkering zorgaanbod aan de provincies en grootstedelijke regio's. In verband daarmee worden de middelen die op de Justitiebegroting zijn geraamd voor pleegzorg door de landelijk werkende instellingen overgeheveld naar het ministerie van VWS.

9) Enveloppe Jeugd

Er worden door het Kabinet extra middelen uitgetrokken voor verbeteringen in het jeugdbeleid. Als gevolg van een verscherpt toezicht worden kinderen sneller en voor langere tijd uit huis geplaatst. De druk op de jeugdbescherming is hierdoor toegenomen. Er worden middelen beschikbaar gesteld om de extra zaken bij OTS (Ondertoezichtstelling) en (Gezins)voogdij te kunnen verwerken. Ook de doorlooptijden in de civiele jeugdketen worden verkort. Tenslotte worden er extra middelen beschikbaar gesteld om de criminaliteit onder allochtone jongeren aan te pakken.

10) Asiel: bezetting COA

De uitstroomverwachting uit de opvang is voor 2005, naar aanleiding van de realisatie over 2004, neerwaarts bijgesteld, wat tevens een doorwerking heeft in 2006 en 2007. In deze bijstelling zijn ook de positieve effecten van het terugkeerproject meegenomen. Daarnaast heeft de lagere uitstroom van asielzoekers een temporisering van de krimpkosten tot gevolg.

11) Asiel: opvang ex-amv's

In 2004 bleek dat alleenstaande minderjarige vluchtelingen die 18 jaar zijn geworden, op grond van gerechtelijke uitspraken, de NIDOS-voorzieningen niet ontzegd konden worden. Pas vanaf 2005 zal de aanpassing van de wet- en regelgeving in combinatie met het project «Beëindiging leefgelden» leiden tot een verhoging van de uitstroom. De op dit moment hoger dan verwachte bezetting leidt tot meerkosten.

12) Asiel: COA nieuw opvangmodel

In de Terugkeernota (TK 29 344, nr.1) uit 2003 is aangegeven dat de opvangsystematiek gewijzigd zou worden ter ondersteuning van het terugkeerbeleid: «Vrijwillig waar mogelijk, gedwongen waar nodig». Hiertoe wordt de opvang van asielzoekers ingericht naar twee verschillende soorten opvanglocaties, de oriëntatie- en de terugkeerlocaties. De meerkosten ten opzichte van de Terugkeernota zijn gebleken bij de concrete invulling van het model in 2004.

13) Asiel: ramingsbijstelling productieaantallen

Vanwege de lagere asielinstroom en de doorrekening hiervan voor de betrokken organisaties in de asielketen is het mogelijk minder capaciteit in te zetten. Hierdoor is een besparing mogelijk.

14) Asiel: lagere kosten terugkeer 26 000

De oorspronkelijke raming van het project ging uit van een groot gedeelte van de mensen dat gebruik gaat maken van de vertrekcentra. In 2004 bleek het werkelijke percentage lager te liggen. Er is dan ook minder capaciteit in de vertrekcentra nodig waardoor een besparing mogelijk wordt.

15) Voortzetten Remigratiewet

In het Hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat de Remigratiewet zou worden ingetrokken. De intrekking zal conform de motie Dittrich, Verhagen en Van Aartsen (TK 28 689, nr. 28) echter niet worden uitgevoerd. Remigranten kunnen bij remigratie gebruik blijven maken van de vertrekpremie en de uitkering.

16) Co-financiering Europees Sociaal Fonds (ESF)

In het Actieplan Taal ToTaal – dat opgesteld is door de Commissie PaVEM – is het streven erop gericht om de taalachterstand van allochtone vrouwen weg te werken, zodat zij beter toegerust worden te participeren. Voor een deel wordt dit gerealiseerd via het nieuwe inburgeringsstelsel. Daarnaast komt er in de jaren 2006 en 2007 in totaal € 45 miljoen beschikbaar in de vorm van een co-financieringsbudget voor gemeenten die ESF-projecten realiseren voor allochtone vrouwen met een taalachterstand.

HOOFDSTUK 3 BELEIDSARTIKELEN

11. Nederlandse rechtsorde

Beleidsartikel 11 Nederlandse rechtsorde

Een goed functionerende rechtsorde, waarbinnen samenleving en burger tot hun recht komen.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1000

Operationele doelstelling 11.1

Het tot stand brengen van wet- en regelgeving ter uitvoering van de grondwettelijke opdracht het burgerlijk recht, het strafrecht en het burgerlijk- en strafprocesrecht in algemene wetboeken en algemene regels van bestuursrecht bij wet vast te leggen, het tot stand brengen van regelgeving ter realisering van de beleidsdoelen van Justitie, de adequate implementatie van internationale regelgeving in de Nederlandse rechtsorde.

Actoren

Directie wetgeving

Straf- en sanctierecht

Motivering

De doelen van wetgeving op het terrein van het straf- en sanctierecht, met andere woorden: wat willen we bereiken met wetgeving op dit terrein, kunnen onveranderd als volgt worden omschreven:

1. een adequate bestrijding van terroristische aanslagen vereist dat het recht, in het bijzonder het straf- en strafprocesrecht, daarop blijvend toegesneden is. Zo worden de mogelijkheden van opsporing en vervolging van terroristische misdrijven verruimd. Daarmee wordt beoogd een effectief middel te scheppen in de strijd tegen het terrorisme. Ook is het wenselijk dat er een regeling komt die de mogelijkheid creëert afgeschermde getuigen in een strafproces te laten optreden. Zo'n regeling maakt het mogelijk in voorkomende gevallen AIVD – informatie te gebruiken in een strafproces;

2. de strafprocedure en het sanctierecht dienen efficiënt te zijn. Verbetering van de efficiency in alle onderdelen van de strafrechtelijke keten en in het programma «Naar een veiliger samenleving» maken dat deze doelstelling hoge prioriteit blijft houden. Zo zal de regeling van het hoger beroep en het verzet worden gestroomlijnd en worden de problemen met de betekening van dagvaardingen aangepakt;

3. het Wetboek van Strafvordering en het Wetboek van Strafrecht, alsmede bijzondere wetten dienen te voldoen aan de eisen des tijds. In dit licht zijn aanpassingen nodig bijvoorbeeld aan technologische ontwikkelingen, aan gewijzigde inzichten of in verband met de rechtspraak van het Mensenrechtenhof in Straatsburg. Dergelijke aanpassingen kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op de verbetering van opsporingsbevoegdheden. Een voorbeeld van een gewijzigd inzicht betreft de sinds 1 januari 2005 van kracht zijnde Wet op de identificatieplicht. Andere voorbeelden betreffen nieuwe bevoegdheden tot het vorderen van gegevens ten behoeve van de opsporing, de verlenging van de verjaringstermijn van levensdelicten, de herijking van de (thans nog geldende) strafmaxima en een geheel herziene regeling inzake de politiegegevens;

4. het op orde houden van de Wetboeken van Strafvordering en Strafrecht, alsmede van bijzondere wetten, zoals de Penitentiaire en andere Beginselenwetten. Wijzigingen die bijvoorbeeld voortvloeien uit evaluatie van wetgeving vallen hieronder. Voorts ook wijzigingen die zien op het behoud van de consistentie tussen en binnen de wetboeken. Een concreet voorbeeld betreft een aantal aanpassingen van de Penitentiaire Beginselenwetten.

5. bijdragen aan de internationale rechtsorde en uitvoering van internationale verplichtingen. Een steeds omvangrijker deel van de werkzaamheden op het terrein van het straf- en sanctierecht bestaat uit bijdragen aan de totstandbrenging van bindende internationale instrumenten, zoals verdragen en EU-Kaderbesluiten. Daarnaast zal deze regelgeving moeten doorwerken in de nationale rechtsorde en daartoe uitgevoerd dienen te worden. Op het terrein van het straf- en sanctierecht toont ons land zich hiermee een op internationale samenwerking gerichte partner.

Hieronder worden deze vijf te bereiken doelstellingen naar concrete wetsvoorstellen uitgewerkt. Dit overzicht van wetsvoorstellen is niet uitputtend.

Activiteiten

Wetgeving ter bestrijding van het terrorisme

Een adequate bestrijding van het terrorisme vereist aanpassing van de volgende wetgeving in:

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel inzake afgeschermde getuigen;

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel verruiming mogelijkheden opsporing en vervolging van terroristische misdrijven;

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel strafbaarstelling apologie en verruiming mogelijkheden ontzetting uit het beroep.

Bevordering van de efficiency in de strafprocedure en in het sanctierecht

Onderstaande wetsvoorstellen vloeien alle voort uit het «Veiligheidsprogramma» en uit het programma inzake de modernisering van de sanctietoepassing.

Strafprocesrecht

De hieronder opgesomde wetsvoorstellen beogen vooral een werklastvermindering van de rechtsprekende macht door de strafprocedure efficiënter in te richten en door buitengerechtelijke afdoening van zaken, als de in het geding zijnde belangen dat toelaten, te bevorderen.

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel elektronische aangifte (in 2006).

Deze bovengenoemde voorstellen zullen vooral in 2006 effect hebben. Voorts wordt verwacht:

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel OM-afdoening;

• Inwerkintreding stroomlijning van de strafprocedure in hoger beroep en verzet.

Materieel strafrecht

Beoogd wordt de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel tot wijziging van het jeugdstrafrecht in verband met de invoering van een gedragsbeïnvloedende maatregel in 2006 af te ronden.

Penitentiair en sanctierecht

De onderstaande vier wetsvoorstellen beogen de wettelijke grondslag te bieden voor vergroting van efficiency in het gevangeniswezen.

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel doorplaatsen in eerste aanleg veroordeelden;

• Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel voorwaardelijke invrijheidstelling;

• Indiening van het wetsvoorstel elektronische detentie;

• Indiening van het wetsvoorstel Beginselenwet tbs in verband met particuliere inrichtingen.

Modernisering van de Wetboeken van Strafvordering, Strafrecht en bijzondere wetten

Strafprocesrecht

Doel van de twee hieronder als eerste genoemde wetsvoorstellen is de erkenning van het slachtoffer als deelnemer aan het strafproces. Met het daaropvolgende wetsvoorstel wordt aanpassing van de wetboeken aan technologische ontwikkelingen beoogd. Beoogd wordt in 2006:

• Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel positie van het slachtoffer in het strafproces;

• Indiening van het wetsvoorstel verplichte HIV-test;

• Inwerkingtreding van het wetsvoorstel computercriminaliteit II (uitvoering van het Verdrag van de Raad van Europa inzake crime in cyberspace).

Bijzondere wetgeving: Wet politiegegevens

Het wetsvoorstel voor een nieuwe Wet politiegegevens, dat in 2005 bij de Tweede Kamer is ingediend, beoogt onnodige belemmeringen in de informatie-uitwisseling binnen de politie en tussen de politie en derden, die een effectieve aanpak van de criminaliteit bemoeilijken, weg te nemen. In 2006 wordt de afronding van de parlementaire behandeling beoogd.

Bijdragen aan de internationale rechtsorde en uitvoering van internationale verplichtingen

Ook op het terrein van het straf- en strafprocesrecht dient in 2006, mede gelet op de verklaring van de Europese Raad over terrorismebestrijding uit 2004 en gelet op het Haags Programma van de Europese Unie, de nodige Europese regelgeving te worden geïmplementeerd dan wel een aanvang met deze implementatie te worden gemaakt. Van belang zijn met name:

• Uitvoering van het Kaderbesluit inzake de confiscatie van opbrengsten van een misdrijf;

• Uitvoering van het Kaderbesluit inzake toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning op geldelijke sancties;

• Uitvoering van het Kaderbesluit uitwisseling gegevens uit strafregisters;

• Uitvoering van het Kaderbesluit inzake het Europees bewijsverkrijgingsbevel.

Staats- en bestuursrecht

Motivering

Wat willen we bereiken met de wetgeving op het gebied van het staats- en bestuursrecht. De doelen van de wetgeving op dit gebied zijn onveranderd als volgt:

1. Een doelmatig en handhaafbaar systeem van regels voor immigratie en integratie, dat met eerbiediging van de mensenrechtelijke beginselen en met inachtneming van in internationaal verband vastgestelde verplichtingen, gericht is op beheersing van de internationale migratiestromen naar Nederland en integratie van nieuwe burgers in de Nederlandse samenleving;

2. Efficiënte regelgeving die de overheid, in het bijzonder opsporings- en vervolgingsinstanties en inlichtingendiensten, in staat stelt een adequaat en doelmatig veiligheidsbeleid (criminaliteitsbestrijding en voorkoming van terrorisme) te voeren;

3. Een slagvaardig bestuursrecht, waarin de basisbeginselen van de democratische rechtstaat zijn verankerd en dat ook is toegesneden op de behoeften van de praktijk;

4. Op de eisen van deze tijd toegesneden regels op het terrein van rechtspleging, juridische beroepen en rechtsbijstand, die de toegang tot het rechtsbestel waarborgen en reguleren;

5. Het op orde en in overeenstemming met het Europees recht houden van de regelgeving inzake bescherming van persoonsbescherming;

6. de modernisering van de regelgeving op het gebied van kansspelen.

Activiteiten

Immigratie en integratie

Voorop staat een volwaardige deelname aan de Nederlandse samenleving en reële kansen op ontplooiing voor iedereen, ongeacht zijn of haar afkomst. Dat brengt mee een gericht inburgerings- en integratiebeleid, waarbij de beginselen van het Haags Programma in acht worden genomen.

Kenmerken van het nieuwe inburgeringsstelsel zijn eigen verantwoordelijkheid van de inburgeringsplichtige, een op de markt verkrijgbaar aanbod van inburgeringcursussen, toepassing op zowel oud- als nieuwkomers, een uitgebalanceerd systeem van sancties en stimuli alsmede een spilfunctie voor de gemeenten. De wetgeving faciliteert hierbij. Het gaat daarbij om:

• inwerkingtreding van het wetsvoorstel inburgering (inburgeringexamen als voorwaarde voor het verkrijgen van een permanente verblijfsstatus).

De regelgeving op het gebied van vreemdelingenrecht is geen rustig bezit. Het streven is in 2006 regels te introduceren op het gebied van onder andere asiel, vreemdelingenbewaring en procedurele stroomlijning, rekening houdend met de uitkomsten van de evaluatie van de Vreemdelingenwet. Voorts zal in 2006 zal aandacht worden besteed aan uitvoering van in Europees verband afgesproken regels.

Veiligheid/criminaliteitsbestrijding/organisatie politie

De bevordering van de veiligheid in de samenleving vergt aanpassing en aanscherping van verschillende stukken wetgeving op dit terrein. Het betreft de wetgeving die zich richt op de organisatie, slagvaardigheid en bevoegdheden van de politie en op bestrijding van terrorisme, zoals de doorzettingsmacht voor de minister van Justitie in zijn hoedanigheid als coördinerend minister van terreurbestrijding en een wettelijke regeling voor een meldplicht en een gebiedsverbod (bestuurlijke maatregelen).

• Indiening en parlementaire behandeling voorstel doorzettingsmacht minister van Justitie;

• Indiening en parlementaire behandeling voorstel bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid;

• Indiening en parlementaire behandeling voorstel wijziging Wet wapens en munitie in verband met uitbreiding bevoegdheden preventief fouilleren;

• Inwerkingtreding voorstel wijziging Wet op de bijzondere opsporingsdiensten (inclusief instelling functioneel Openbaar Ministerie);

• Parlementaire behandeling voorstel tot wijziging van de Politiewet 1993 in verband met een nadere taakaanduiding van de Koninklijke Marechaussee (KMar) en het eventuele verlenen van bijstand aan de KMar.

Algemeen bestuursrecht

Op het gebied van het algemeen bestuursrecht zal de wetgeving ook in 2006 in het teken staan van stroomlijning, dejuridisering en vergroting van de effectiviteit van het bestuurs(proces)recht. Voor het procesrecht staat daarbij voorop het streven naar een meer definitieve geschilbeslechting door de bestuursrechter. Prioriteit zal worden gegeven aan de uitvoering van het wetgevingsprogramma dat is neergelegd in de nota «Naar een slagvaardig bestuursrecht» (TK 29 279, nr. 16). Dit omvat onder meer:

• Indiening van het wetsvoorstel aanpassing bestuursprocesrecht, met daarin opgenomen onder meer de invoering van de zogenaamde bestuurlijke lus, die het bestuur de mogelijkheid zal geven om in sommige gevallen gebreken in een besluit nog hangende de beroepsprocedure te herstellen om zo vernietiging van het besluit te voorkomen;

• Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel samenhangende besluiten, dat bundeling van procedures voor verschillende besluiten voor één activiteit mogelijk maakt;

• Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel beroep bij niet-tijdig beslissen, dat beoogt burgers een effectiever rechtsmiddel tegen bestuurlijke traagheid te bieden.

Voorts zal in 2006 worden gewerkt aan:

• Parlementaire behandeling het wetsvoorstel vierde tranche Algemene wet bestuursrecht (algemene regels inzake bestuurlijke boete en bestuursrechtelijke geldschulden), alsmede bijbehorende aanpassingswetgeving;

• Indiening van een voorstel tot aanvulling van de Algemene wet bestuursrecht met algemene regels inzake schadevergoeding en nadeelcompensatie, naar aanleiding van het advies van een daartoe ingestelde studiegroep;

• Standpuntbepaling naar aanleiding van de derde wettelijk verplichte evaluatie van de Awb.

Rechterlijke organisatie

In 2006 wordt de wetgeving modernisering rechterlijke organisatie geëvalueerd. Los van de evaluatie zal de wetgeving worden aangepast in verband met de afronding van de derde fase herziening van de rechterlijke organisatie, de externe oriëntatie van de gerechten, de vergroting van de slagvaardigheid van de rechtspleging en de flexibilisering en aanpassing van de rechtspositionele regelgeving. Voorts is sprake van achterstallig onderhoud van die wetgeving.

• Indiening voorstel rechtseenheidskamer (afdeling bestuursrechtspraak Raad van State, Centrale Raad van Beroep en College van Beroep voor het Bedrijfsleven);

• Indiening voorstel herverkaveling bestuursrechtspraak;

• Indiening voorstel extern klachtrecht rechterlijke organisatie.

De wetgevingsvoornemens ten aanzien van de juridische beroepen staan in het teken van de evaluatie van de Notariswet en de Advocatenwet, alsmede van de introductie van de notaris in dienstbetrekking en een register voor gerechtstolken en vertalers. Voorts is sprake van een stelselherziening van de rechtsbijstand:

• Indiening voorstel tot wijziging van de Notariswet naar aanleiding van evaluatie (Commissie Hammerstein);

• Indiening voorstel wijziging Notariswet in verband met toezicht en borging kwaliteit;

• Parlementaire behandeling voorstel wijziging Notariswet in verband met notaris in dienstbetrekking;

• Indiening voorstel tot wijziging van de Advocatenwet naar aanleiding van evaluatie (Commissie Van Wijmen);

• Parlementaire behandeling voorstel wijziging Wet op de rechtsbijstand (stelselwijziging; één loket);

• Parlementaire behandeling voorstel gerechtstolken en vertalers.

Overige onderwerpen

Tot staats- en bestuursrecht behoren ook de regelgeving inzake de bescherming persoonsgegevens en de kansspelen:

• Parlementaire behandeling voorstel tot wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens in verband met administratieve lasten;

• Parlementaire behandeling voorstel algehele herziening van de Wet op de kansspelen en algehele herziening van het kansspelbesluit.

Bijdrage aan de internationale rechtsorde

Op het gebied van het vreemdelingenrecht, dient in 2006 een aantal Europese richtlijnen in de wetgeving te zijn geïmplementeerd. Het betreft:

• De richtlijn minimumnormen definitie vluchteling;

• De richtlijn minimumnormen asiel;

• De richtlijn vrij verkeer;

• De richtlijn mensenhandel en mensensmokkel.

Op het terrein van veiligheid wordt gestreefd naar inwerkingtreding (na goedkeuring) van het Verdrag Benelux-grensoverschrijdend politieoptreden en de wijzigingen van de Europol-overeenkomsten.

Privaatrecht

Motivering

De doelstellingen op het terrein van de privaatrechtelijke wetgeving kunnen in drie thema's worden onderscheiden:

1. (Her)codificatie gericht op toegankelijkheid van de wet en praktische hanteerbaarheid, zoals in 2006 de nieuwe titels voor het verzekeringsrecht, het pachtrecht, de personenvennootschap en goederenvervoer per spoor;

2. Aanpassing aan veranderende omstandigheden en opvattingen, zoals de programma's voor modernisering van het insolventierecht, de modernisering van het vennootschapsrecht en het rechtspersonenrecht, de fundamentele heroverweging van het burgerlijk procesrecht en de wijzigingen in het aansprakelijkheidsrecht;

3. Bijdragen aan de internationale rechtsorde en de uitvoering van internationale verplichtingen.

Activiteiten

Burgerlijk procesrecht

Wetsvoorstellen die buiten de fundamentele herbezinning van het burgerlijk procesrecht vallen zijn:

• Indiening wetsvoorstel afschaffing procuraat.

Aansprakelijkheidsrecht en verzekeringsrecht

Begin 2005 bracht de Commissie Tegemoetkoming bij rampen en calamiteiten advies uit.

Een kabinetsreactie verschijnt in het najaar van 2005. De uitwerking van de voorstellen kunnen in 2006 ter hand worden genomen.

Andere onderwerpen:

• Inwerkingtreding nieuwe regeling verzekeringsovereenkomst (titel 7.17 BW);

• Inwerkingtreding wetsvoorstel affectieschade;

• Inwerkingtreding wetsvoorstel collectieve afwikkeling grote schades;

• Indiening wetsvoorstel verhaal verzorgingskosten van naasten.

Vennootschapsrecht

In de notitie modernisering van het vennootschapsrecht is een programma van wetgevende maatregelen geschetst, gericht op flexibilisering van het vennootschapsrecht. Het betreft onder meer:

• Inwerkingtreding wetsvoorstel personenvennootschap (titel 7.13 BW);

• Indiening wetsvoorstel vereenvoudiging BV-recht;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel uitvoering richtlijn openbare biedingen;

• Inwerkingtreding wetsvoorstel goedkeuring NGO-verdrag;

• Inwerkingtreding wetsvoorstel moderne communicatiemiddelen in de algemene vergadering;

• Indiening wetsvoorstel monistische bestuurssysteem/bestuur grote vennootschappen;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel toezicht jaarrekeningen.

Overeenkomstenrecht

In samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft in 2005 intensief overleg plaatsgevonden met organisaties van pachters en verpachters. Op basis van dat overleg is een wetsvoorstel voor een nieuwe pachtwet in het BW voorbereid. In 2006 zou de parlementaire behandeling een aanvang kunnen nemen:

• Indiening wetsvoorstel nieuwe pachttitel;

• Indiening wetsvoorstel overeenkomst van goederenvervoer per spoor.

Faillissementsrecht

De door de minister van Justitie ingestelde commissie insolventierecht zal in 2006 advies uitbrengen over een wetsvoorstel tot integrale herziening van het insolventierecht. Daarnaast kan worden genoemd:

• Inwerkingtreding wetsvoorstel aanpassing Wsnp.

Wetgeving over de positie van natuurlijke personen

Op verschillende andere terreinen van het personen- en familierecht en het nationaliteitsrecht zijn wetsvoorstellen aanhangig of in voorbereiding:

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel aanpassing huwelijksgoederenrecht;

• Inwerkingtreding wetsvoorstel herziening stelsel kinderalimentatie;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel geweldsverbod in de opvoeding;

• Indiening wetsvoorstel uithuisplaatsing pleger huiselijk geweld;

• Inwerkingtreding wetsvoorstel wijziging verzoek gezamenlijk gezag;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel voortgezet ouderschap en zorgvuldige echtscheiding;

• Indiening adoptie door paren van hetzelfde geslacht;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel wijziging Rijkswet op het Nederlanderschap in verband met dubbele nationaliteit en ontneming nationaliteit wegens terroristische misdrijven;

• Parlementaire behandeling wetsvoorstel wijziging wet opneming buitenlandse pleegkinderen ter adopties;

• Indiening wetsvoorstel aanvullende maatregelen Antilliaanse risicojongeren.

Implementatie EU-maatregelen

Een belangrijk deel van het wetgevingsprogramma bij het privaatrecht vormt de uitvoering van Europese maatregelen in het nationale recht. Hieronder zijn vermeld de onderwerpen waarvan de minister van Justitie de eerste ondertekenaar is, met vermelding van de uiterste implementatiedatum:

• Uitvoering verordening Europese Executoriale Titel (1 januari 2006);

• Uitvoering verordening Europese Coöperatie (18 augustus 2006);

• Uitvoering richtlijn openbare biedingen (20 mei 2006);

• Uitvoering richtlijn volgrecht (1 januari 2006);

• Uitvoering richtlijn handhaving i.e.-rechten (29 april 2006);

• Uitvoering verordening Brussel IIbis en Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 (1 maart 2005);

• Uitvoering 5e WAM-richtlijn (11 juni 2007);

• Uitvoering richtlijn oneerlijke handelspraktijken (12 december 2007);

• Uitvoering richtlijn internationale fusies (1 januari 2007);

• Uitvoering richtlijn financiëlezekerheidsovereenkomsten (1 september 2004);

• Uitvoering richtlijn schadeloosstelling slachtoffers geweldsmisdrijven (1 januari 2006).

Beleidsevaluatie-onderzoek

Operationele doelstelling 11.2

Het bevorderen van de bruikbaarheid van wet en regels, van de onderlinge samenhang en consistentie van de wetgeving, alsmede van een beheerste ontwikkeling van wet- en regelgeving.

Actoren

Directie Wetgeving

Kwaliteit van wetgeving

Het wetgevingskwaliteitsbeleid is erop gericht te bereiken, dat wetgeving voldoet aan eisen van rechtmatigheid, de verwerkelijking van rechtsbeginselen, subsidiariteit en proportionaliteit, effectiviteit en efficiency, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid, onderlinge afstemming en eenvoud, duidelijkheid en toegankelijkheid.

Deze kwaliteitseisen zijn algemeen van aard. Zij moeten telkens opnieuw tot gelding worden gebracht. Dat heeft plaats door toetsing van nieuwe regelgeving, door onderzoek van bestaande wetgevingscomplexen, door voorzieningen aan te bieden die het ontwerpen van regelgeving vereenvoudigen en door interdepartementale structuren voor de behandeling van wetgevingsvraagstukken in stand te houden.

In het programma «Bruikbare rechtsorde» (TK 29 279, nr. 9) is uiteengezet, dat wetgeving met het oog op haar functie in de samenleving mee moet ontwikkelen met de voortdurend veranderende maatschappelijke omstandigheden. Dat programma geeft lijnen waarlangs wetgeving beter bruikbaar kan worden gemaakt. Met het oog daarop wordt een aantal wetgevingscomplexen onderzocht op hun actuele functionaliteit. Verder heeft kwaliteitsbevordering plaats door ontwerpregelgeving – zoals wetten en algemene maatregelen van bestuur – te toetsen aan kwaliteitscriteria. Daarnaast heeft kwaliteitsbevordering plaats door ervoor te zorgen dat het proces van voorbereiding zo goed mogelijk is ingericht en dat de ontwerpers de nodige hulpmiddelen ter beschikking staan. Door de instandhouding van vaste interdepartementale overlegstructuren wordt continuering van de zorg voor kwaliteitsaspecten gewaarborgd.

Bruikbare rechtsorde: bezinning op de bestaande wetgeving en het gebruik van alternatieve wetgevingsmodellen.

Het beleid van het kabinet is erop gericht de regeldruk over een breed front te verminderen. In dat kader biedt het programma Bruikbare Rechtsorde mogelijkheden voor structurele veranderingen in de wetgeving door wetgevingsconcepten beschikbaar te maken die ruimte bieden voor diversiteit en dynamiek en door meer verantwoordelijkheid bij de burger te leggen.

Het programma (zoals meer in detail weergegeven in de brief van de minister van Justitie van 14 juni 2005 (TK 29 279, nr. 24) omvat voor 2006 (in hoofdzaak) de volgende activiteiten:

Uitvoering van interdepartementale wetgevingsprojecten:

• De maatschappelijke onderneming;

• Zorgplichten in het voortgezet onderwijs;

• Zorgstructuren in het voortgezet onderwijs;

• Tuchtrecht;

• Particuliere beveiliging;

• Biotechnologie.

Verder zullen in de loop van 2006 weer geactualiseerde kwantitatieve gegevens worden opgeleverd betreffende de in Nederland geldende wetten, algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen, op basis waarvan verslag wordt gedaan van daarin te onderkennen ontwikkelingen.

Op basis van de in de tweede helft van 2005 ter beschikking komende onderzoeksgegevens, adviezen van de Raad voor het openbaar bestuur, de Sociaal Economische Raad, de Raad van State en van de voor het programma ingestelde Strategische adviescommissie zal in het voorjaar van 2006 een kabinetsnota uitkomen waarin de staat van de wetgeving wordt opgemaakt.

Reductie administratieve lasten (AL)

In april 2005 is aan de Tweede Kamer gerapporteerd over de voortgang van de eerst tranche voorstellen ter vermindering van administratieve lasten en is een tweede tranche voorstellen aangekondigd die de reductie in het Justitiedomein op circa 37% zullen brengen (TK 29 515, nr. 64). De uitvoering van de eerste tranche voorstellen verloopt volgens planning. De uitvoering van de tweede tranche is ter hand genomen. De Gemengde Commissie AL Justitie vervult hierbij een advies- en klankbordfunctie.

In 2006 zullen volgens de planning de volgende projecten worden afgerond:

• Gedeeltelijke invoering XBRL ten behoeve van uitvoering van het jaarrekeningrecht;

• Wijziging Boek 2 BW in verband met elektronische communicatie in de algemene vergadering van aandeelhouders;

• Wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens;

• Herziening Wet op de kansspelen;

• Herziening Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus;

• Vervallen van verplichtingen uit het Wetboek van Koophandel, in verband met invoering nieuw verzekeringsrecht en personenvennootschap.

De belangrijkste reducties zullen in 2007 worden gerealiseerd op het terrein van het jaarrekeningrecht, door invoering van de open standaard exentsible business reporting standaard (XBRL), en in het verlengde daarvan, het faciliteren van de mogelijkheid om de jaarrekening op fiscale en commerciële grondslag te laten samenvallen. Deze voorstellen leveren met name reducties op in het midden- en kleinbedrijf. Om deze omvangrijke lastenverlichting daadwerkelijk te behalen, is nodig dat in 2006 een generieke infrastructuur wordt gerealiseerd voor ontvangst en verwerking van berichten in XBRL-formaat aan overheidszijde. Het Ministerie van EZ heeft in 2005 de functionele specificaties voor een dergelijke infrastructuur ontwikkeld. In samenwerking tussen Justitie, Financiën en EZ zal in 2006 een project worden uitgevoerd om deze infrastructuur tijdig te realiseren. Hiertoe is € 5 miljoen toegevoegd aan de begroting van Justitie, als grootste belanghebbende partij in dit traject. Dit geld zal worden ingezet voor verwerving van hard- en software die benodigd is voor de infrastructuur, voor de organisatie van de aanbestedingsprocedures die daarvoor nodig zijn, en voor het opzetten van een structuur waarin marktpartijen de overige benodigde faciliteiten kunnen aanbieden (als service-providers). Voorts staat voor 2007 de herziening van het stelsel van preventief toezicht op vennootschappen (vervanging verklaring van geen bezwaar door melding) gepland.

Begin 2005 heeft tevens een nulmeting plaatsgevonden van de administratieve lasten voor burgers, voortvloeiend uit Justitie-wetgeving. De grootste lasten vloeien voort uit het vermogensrecht (formaliteiten bij overdracht van een huis en vestiging van hypotheek), en de vreemdelingenwetgeving (procedure voor verkrijgen van een verblijfsvergunning). Op basis van deze nulmeting zijn in de nog resterende kabinetsperiode uit te voeren reductievoorstellen geformuleerd, die bij brief van 8 juli 2005 aan de Tweede Kamer zijn meegedeeld (TK 29 362, nr. 40). De reductievoorstellen tellen op tot circa 21% van het gemeten totaal van 6,5 miljoen uur aan administratieve lasten. De reductievoorstellen, uitgedrukt in out of pocket kosten, tellen op tot circa 20% van het gemeten totaal van € 744 miljoen. De reductievoorstellen betreffen het volgende:

• Wetboek van Strafvordering (elektronische aangifte);

• Wet op het notarisambt (marktwerking notariaat);

• Vreemdelingenwet, diverse maatregelen, waaronder overdracht van taken van Vreemdelingendiensten aan IND (reeds gerealiseerd) en gemeenten en vereenvoudiging regulier toelatingsbeleid;

• Wet op de rechtsbijstand (Vivalt, realisering in 2005);

• BW, diverse maatregelen, waaronder nieuwe erfrecht, vervallen rechterlijke toets wijzigen huwelijkse voorwaarden, (digitaal raadpleegbaar) civiele register;

• Wet schuldsanering natuurlijke personen (schrappen saneringsplan).

Daarnaast zijn en worden verschillende maatregelen genomen in het kader van de Algemene wet bestuursrecht, zoals de Wet elektronisch bestuurlijk verkeer, Wet rechtstreeks beroep, een regeling inzake beroep bij niet tijdig beslissen. Gelet op de definitie van AL en de wijze waarop AL worden toegerekend aan de ministeries (eerste ondertekenaarprincipe) zijn de Awb en deze maatregelen echter in de nulmeting en kwantificering van reductiemaatregelen buiten beschouwing gelaten. Dat laat hun bijdrage aan het verminderen van de «last van de overheid» en verbetering van dienstverlening aan burgers uiteraard onverlet.

Als prestatie-indicatoren voor zowel AL-bedrijfsleven als AL-burger kunnen worden benoemd het tijdig realiseren van de geplande projecten en het daarmee realiseren van de ingeboekte verminderingen van administratieve lasten voor bedrijfsleven en burgers. Concreet gaat het om de volgende prestaties in 2006 en 2007.

AL bedrijfsleven

AL burger

Toetsing van wetgeving

De toetsing van ontwerp-amvb's, wetsvoorstellen en nota's van wijziging aan de algemene kwaliteitscriteria wordt in 2006 voortgezet. Naar verwachting zal dit ruim 500 dossiers betreffen. Voor de registratie en documentatie van de toetsingsdossiers is een nieuw systeem in gebruik genomen, dat het mogelijk maakt de effecten van de toetsing meer kwantitatief in beeld te brengen.

Evenals in voorgaande jaren is het streven er op gericht om voor alle ter toetsing aangeboden regelgeving binnen de afgesproken termijn vóór behandeling in de Ministerraad dan wel indiening bij de Tweede Kamer (bij nota's van wijziging) overeenstemming te krijgen over de aanpassingen die nodig zijn om ze – zoveel als mogelijk – aan de geldende kwaliteitseisen te laten voldoen. Indien geen overstemming wordt bereikt, dan worden de geschilpunten in de Ministerraad ingebracht.

In 2005 is de tweefasenstructuur voor effectbeoordeling van voorgenomen regelgeving, waarin Justitie samenwerkt met de ministeries van VROM en EZ voor de bedrijfseffecten-, milieueffecten- en uitvoerings- en handhavingstoets geëvalueerd.

Voor Justitie blijft de ex ante beoordeling van regelgeving op effecten voor uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid (inclusief effecten voor OM en rechterlijke macht) een belangrijk aandachtspunt bij de toetsing. Ten behoeve hiervan wordt samengewerkt met het OM en de Raad voor de rechtspraak.

Vergemakkelijken en verbeteren van de voorbereiding van regelgeving

Beoogd wordt de voorbereiding van regelgeving te vergemakkelijken en te verbeteren door het in stand houden van netwerken van wetgevingsjuristen werkzaam bij de rijksoverheid en de Raad van State, het ontwikkelen van gereedschappen voor de wetgevingspraktijk en het verzamelen, ontwikkelen en verspreiden van kennis.

Kenniscentrum wetgeving

De instandhouding van het Kenniscentrum Wetgeving (KCW) dient bovenstaande doelstelling. De website van het KCW is een belangrijke functie. Daarop staat de «Wie Weet Wat» (WWW) van wetgevingsjuristen en een «gereedschapskist» voor de wetgevingsjurist. Verder is er een Forum waar wetgevingsjuristen kennis en ervaringen kunnen delen.

In 2005 heeft het KCW een tweede Dag van de Wetgeving gehouden. Ook deze was een groot succes. De derde dag zal in 2007 plaatsvinden. De voorbereiding ervan vindt plaats in 2006. In dat jaar wordt ook een aantal kenniskringen (kleine intervisieachtige bijeenkomsten) georganiseerd. Daarnaast worden diverse projecten uitgevoerd betreffende het proces en de inhoud van het wetgevende werk. Die projecten worden in interdepartementaal overleg vastgesteld.

De in 2006 te ondernemen activiteiten zijn daarom:

• Het uitvoeren van projecten en de ontwikkeling van instrumenten;

• De instandhouding van de KCW-website en het voeren van een actief communicatiebeleid gericht op kennisuitwisseling en samenwerking;

• Het organiseren van bijeenkomsten;

• Het bevorderen van meer actieve uitwisseling van kennis onder wetgevingsjuristen;

• Het bevorderen van onderzoek op het terrein van wetgeving en het betrekken van de wetgevingsjuristen daarbij.

Academie voor Wetgeving/Leerstoelen

De Academie voor Wetgeving gaat in september 2006 haar zesde jaar in. Jaarlijks wordt een lichting afgestudeerde juristen toegelaten. De betrokkenen zijn gedurende de tweejarige opleiding werkzaam bij een van de ministeries of de Raad van State.

Naast deze startersopleiding verzorgt de Academie diverse opleidingen voor zittende wetgevingsjuristen.

In 2006 zal een evaluatie van de Academie worden uitgevoerd. Justitie is sinds 2004 verantwoordelijk voor de instandhouding van de Academie.

Aan de Universiteit van Maastricht zijn twee deeltijdleerstoelen ingesteld (relatie Europees recht en nationaal en decentraal bestuursrecht, wetgevingskwaliteit). Het daarbij behorende onderwijs en onderzoek zal in 2006 worden voortgezet. De kosten komen ten laste van het ministerie van Justitie.

Interdepartementale commissies

Om het interdepartementale overleg over wetgevingsvraagstukken te bevorderen en continuering van de zorg voor kwaliteitsaspecten te waarborgen wordt de Interdepartementale Commissie voor Constitutionele aangelegenheden en Wetgevingsbeleid (ICCW) in stand gehouden.

De ICCW heeft een tweeledige functie. Het is in de eerste plaats een forum voor wetgevingsvraagstukken en andere aspecten van algemeen wetgevingsbeleid. Bij de uitoefening van deze taak wordt de ICCW ondersteund door een vaste subcommissie, het Interdepartementaal wetgevingsberaad (IWB). In de tweede plaats fungeert de ICCW als voorportaal voor de Raad voor de Veiligheid en de Rechtsorde. Het IWB dient ook als forum voor de ontwikkeling en actualisatie van gereedschappen voor de wetgevingsjurist, zoals de Aanwijzingen voor de regelgeving en elektronische hulpmiddelen bij het wetgeven (LEDA). De activiteiten in beide interdepartementale commissies worden in 2006 voortgezet.

Kwaliteit en doorwerking van Europese regelgeving

Kwalitatieve gebreken in Europese regelgeving werken direct door in de nationale rechtsorde. Nederland stelt zich daarom actief op bij de totstandkoming van concrete voorstellen voor kwaliteitsverbetering op communautair niveau.

De Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) behandelt vraagstukken van afstemming van Europees en nationaal recht. De ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor vervulling van het voorzitterschap en het secretariaat van de Commissie en de drie subcommissies. Daartoe vinden de volgende activiteiten plaats:

• Analyse van de uitspraken van het Europese Hof en van het Gerecht in eerste aanleg. Van de belangrijkste (15 tot 25) arresten worden de gevolgen van het arrest voor Nederlands beleid en/of regelgeving geanalyseerd;

• Nieuwe voorstellen van de Commissie worden beoordeeld op de wenselijkheid van vaststelling van een Europeesrechtelijk advies;

• Drie tot vijf grote adviezen over meer fundamentele Europeesrechtelijke vraagstukken. Eerder betrof dat onder meer de Europeesrechtelijke aspecten van een nieuw zorgstelsel en de beoordeling van aanwezigheidsdienst als werk- of niet-werktijd;

• Tien tot twintig kleinere adviezen;

• Ondersteuning van onderhandelaars en wetgevingsjuristen door het ontwikkelen en actualiseren van handleidingen en dergelijke.

Beleidsevaluatie-onderzoek

Beleidsartikel 12 Rechtspleging en rechtsbijstand

Een slagvaardige, toegankelijke en doelmatige rechtspleging, waaronder begrepen de buitengerechtelijke alternatieven van geschilbeslechting.

Motivering

Een slagvaardige, toegankelijke en doelmatige rechtspleging, waaronder begrepen een adequaat voorzieningenniveau van gesubsidieerde rechtshulp en buitengerechtelijke geschilbeslechting, is van evident belang om natuurlijke en rechtspersonen in staat te stellen de aan hen in onze rechtsorde toegekende rechten tot gelding te brengen. Centraal staat een goede waarborging van de toegang tot het recht alsmede ook het uitgangspunt dat burgers en bedrijven in eerste instantie proberen zelf een oplossing te vinden voor onderling gerezen conflicten en geschillen.

De Nederlandse rechtsorde kenmerkt zich door een kwalitatief hoogwaardige, snelle en toegankelijke rechtspraak, een adequaat opererend systeem van juridische dienstverlening en een rijk geschakeerd samenstel van buitengerechtelijke voorzieningen van geschilbeslechting. Met dit stelsel van gerechtelijke en buitengerechtelijke voorzieningen is behalve een maatschappelijk belang ook een economisch belang gediend.

Het kabinetsbeleid richt zich op het behoud en zo mogelijk versterken van een slagvaardige rechtspleging in brede zin. Burgers en bedrijven hebben baat bij een sterke juridische infrastructuur. Deze draagt onder meer bij aan snellere oplossing van conflicten, beperking van financiële en emotionele schade, vermindering van administratieve lasten en aan voor overeenkomsten en transacties noodzakelijk onderling vertrouwen.

Diverse voorgenomen maatregelen beogen onder meer wijzigingen: het materiële en procesrecht, de aan organisaties te stellen eisen, de organisatiestructuur en de financieel bestuurlijke verhoudingen.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1000

* De ontvangstenraming op artikel 12 is in het jaar 2005 eenmalig verhoogd met circa € 60,1 miljoen in verband met de vermogensoverdracht in het kader van de invoering van het baten-lasten stelsel bij de Raad voor de rechtspraak.

Operationele doelstelling 12.1

Het scheppen van voorwaarden voor en het instandhouden van een stelsel voor slagvaardige, toegankelijke en doelmatige rechtspleging.

Motivering

Een goede, toegankelijke en slagvaardige rechtspleging is noodzakelijk opdat burgers en instellingen in staat zijn de aan hen in onze rechtsorde toegekende rechten te verwezenlijken. Een rechtsorde zonder goed werkende rechtspraak is ondenkbaar; gebrek aan vertrouwen van de burgers in de maatschappelijke instituties en in elkaar, eigenrichting en het vastlopen van het economisch leven zouden het gevolg zijn.

Actoren

• Raad voor de rechtspraak, gerechten en bijzondere kamers;

• Hoge Raad;

• Overige actoren: Commissie Gelijke Behandeling (CGB), College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), Centrale Justitiële Documentatiedienst (CJD), Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR).

Instrumenten

• Wettelijke regelingen;

• Beleidsprogramma's;

• Uitvoeringskaders;

• Bijdrage verstrekking;

• Onderhouden reguliere planning & controlcyclus.

Activiteiten

De beleidsprioriteiten voor 2006 zijn gericht op verdere modernisering van de rechterlijke organisatie en op maatregelen met het oog op het behoud en de bevordering van een slagvaardige en toegankelijke rechtspraak.

Met de modernisering van de rechterlijke organisatie zijn de afgelopen jaren aanzienlijke vorderingen gemaakt, maar op tal van terreinen is verdere modernisering noodzakelijk. De maatregelen en voorzieningen die in het kader van de moderniseringsoperatie tot stand zijn gekomen, zullen in 2006 worden geëvalueerd. Met het oog op een onafhankelijk oordeel en onafhankelijke advisering is de uitvoering van de evaluatie in handen gegeven van een commissie onder voorzitterschap van de heer Deetman.

Voorts zal in 2006 worden gewerkt aan een verdere praktische invulling en formalisering van de verhoudingen tussen de Raad voor de rechtspraak en de minister van Justitie. Nu enige ervaring is opgedaan met het nieuwe financiële regime en de nieuwe bekostigingssystematiek (baten-lastenstelsel) en vorderingen zijn gemaakt met een bestuurlijke informatievoorziening op grond waarvan een helder inzicht kan worden geboden in geleverde prestaties, zal in 2006 de begrotingscyclus worden vastgelegd in een formeel begrotingsprotocol.

Op het terrein van de arbeidsvoorwaarden zal in de periode tot 2008 de sector Rechterlijke Macht worden geconfronteerd met de nadere uitwerking van de gevolgen van grote systeemwijzigingen, zoals de nieuwe levensloopregeling in combinatie met het versoberen van de mogelijkheden voor vervroegde pensionering, het nieuwe ziektekostenstelsel en majeure wijzigingen in het systeem van sociale zekerheid. Speerpunt van beleid is te komen tot stabielere, efficiëntere en modernere collectieve arbeidsverhoudingen, met als uitgangspunten: het bevorderen van de eenheid van de rechterlijke organisatie én een op de bestuurlijke verhoudingen afgestemde verantwoordelijkheidsverdeling voor het arbeidsvoorwaarden- en personeelsbeleid. Onafhankelijk van de wijze waarop de collectieve arbeidsverhoudingen vorm krijgen is het harmoniseren van de arbeidsvoorwaarden tussen gerechtsambtenaren en rechterlijke ambtenaren een tweede speerpunt van beleid, uiteraard voor zover mogelijk binnen de grondwettelijke grenzen.

Vanuit het perspectief van justitiabelen zal de voorgenomen afschaffing van het verplicht procuraat ertoe leiden dat procederen eenvoudiger wordt en dat daarmee samenhangende kosten verminderen. In dit verband zullen stappen worden gezet om te komen tot een vereenvoudiging en harmonisering van griffierechten in civiele en bestuursrechtelijke zaken. Ten slotte zal met het oog op de verdere modernisering van de rechterlijke organisatie een aantal trajecten tot een einde worden gebracht die zien op de ontvlechting van gemeenschappelijke beheerdiensten, de vorming van een externe klachteninstantie en maatregelen met het oog op de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en integriteit van de rechterlijke organisatie.

Beleidsprioriteiten liggen voorts op het terrein van maatregelen en voorzieningen die zien op het behoud en zo mogelijk de versterking van een slagvaardige rechtspleging. Daartoe wordt allereerst gewerkt aan een eigentijds stelsel waarin voor diverse typen geschillen en problemen passende en doelmatige arrangementen en voorzieningen beschikbaar zijn om deze tot een goede en voor partijen bevredigende oplossing te brengen. In het kader hiervan zal worden bevorderd dat geschiloplossing zoveel mogelijk wordt georganiseerd en gefinancierd door belanghebbenden zelf.

Met het oog op een slagvaardige rechtspraak zullen voorts verdere maatregelen worden getroffen teneinde de benutting van beschikbare zittingscapaciteit te verbeteren en de totstandkoming van gerechtelijke samenwerking op ressortelijk niveau te faciliteren. Voorzien wordt de inwerkingtreding halverwege 2006 van het wetsvoorstel OM-afdoening.

Daarnaast zal de huidige spreiding van rechtspraak kritisch worden doorgelicht. De huidige rechtelijke indeling en daaraan gerelateerde relatieve competenties, vormen gaandeweg een steeds knellender keurslijf om adequaat te kunnen inspelen op hedendaagse problemen en nieuwe uitdagingen. Gewezen kan bijvoorbeeld worden op het vraagstuk van de kwetsbaarheid van kleine gerechten en nevenvestigingen, de toenemende druk om op gespecialiseerde terreinen van rechtspraak te komen tot concentratie, de onafwendbare gevolgen van «OM verandert» voor de organisatie en spreiding van de strafrechtspraak en de steeds nadrukkelijker gevoelde noodzaak schaaleffecten te realiseren in ondersteunende, administratieve en kennisintensieve processen. Te beginnen in 2006 zal worden bezien of de huidige rechtelijke indeling en het stelsel van relatieve competenties op termijn in stand kan blijven. Voorts zal worden bezien of wijzigingen noodzakelijk zijn in het stelsel van nevenlocaties.

Belangrijk speerpunt van beleid betreft de stroomlijning van processen. Naar verwachting zal in 2006 het wetsvoorstel «Stroomlijnen hoger beroep in strafzaken» in werking treden. Bezien zal worden of ook op het terrein van de bestuursrechtspraak en civiele rechtspraak vergelijkbare maatregelen ter stroomlijning van het hoger beroep kunnen worden getroffen.

Ten slotte zal er in verband met een slagvaardige rechtspleging in Europees verband bijzondere prioriteit zijn voor de uitvoering van het «Haags programma». Nederland zal ruimhartig medewerking verlenen aan het streven naar een situatie waarbij de grenzen van de lidstaten niet langer hinderpalen vormen voor de regeling van burgerrechtelijke zaken, voor een beroep op de rechter en voor de tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen. Vanwege het belang van Europese rechtseenheid zal Nederland oplossingen aandragen voor de problemen die worden voorzien ter zake de toekomstige prejudiciële verwijzingen in strafzaken. Voorts worden met het oog op een adequate rechtsbedeling maatregelen voorzien die ertoe zullen leiden dat de vordering en berechting van grensoverschrijdende multilaterale zaken in een lidstaat kunnen worden geconcentreerd. In het kader van de justitiële samenwerking in civiele zaken zal voortvarend worden meegewerkt aan de verdere totstandkoming van het conflictenrecht inzake niet-contractuele verbintenissen (Rome II) en contractuele verbintenissen (Rome I), aan de invoering van een Europees betalingsbevel en aan de totstandkoming van instrumenten betreffende alternatieve geschillenbeslechting en kleine vorderingen (small claims).

Relevante ontwikkelingen Raad voor de rechtspraak – gerechten en prestatiegegevens

Belangrijke indicatoren voor het (kunnen) functioneren van de rechtspraak zijn de verwachte instroom ontwikkeling in relatie tot de financiering van de rechtspraak en de te verwachten ontwikkeling van de doorlooptijden. Om de instroom beter te kunnen prognosticeren is het Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ) in ontwikkeling. Het strafrechtelijk deel van het model is reeds gereed (zie ook hoofdstuk 13). Het civiel- en bestuursrechtelijke deel is nog in ontwikkeling. Totdat dit model beschikbaar is, worden ramingen gebaseerd op trendextrapolaties. De ramingen voor 2004 blijken aan de lage kant te zijn geweest. In vrijwel alle sectoren is de instroom hoger geweest dan was geraamd. Op basis van de realisatie 2004 en de trendextrapolatie voor de komende jaren wordt door de Raad voor de rechtspraak de volgende instroomontwikkeling verwacht:

Benodigde productie o.b.v. instroom verwachting (absolute aantallen)

Mede in het licht van deze verwachte ontwikkeling heeft de Raad aangegeven te streven naar een verhoging van het productieniveau om de toenemende instroom binnen redelijke termijnen te kunnen blijven verwerken. De begroting 2006 van de Raad voor de rechtspraak staat dan ook in het teken van de toenemende werklast door stijging van de instroom en de maatregelen die nodig zijn om hieraan het hoofd te kunnen bieden. In het licht van de gemaakte bekostigingsafspraken is dit door de Raad in zijn begroting dan ook vertaald naar een hogere bijdrage van het moederdepartement.

Bij de beoordeling van de begroting van de Raad voor de rechtspraak is een aantal keuzes gemaakt. Zo is er in de eerste plaats voor gekozen om op dit moment niet verder te kijken dan het begrotingsjaar 2006. Daarmee wordt op de door de Raad ook na 2006 gepresenteerde oplopende instroom vooralsnog niet geanticipeerd. In de tweede plaats worden de door de Raad gepresenteerde groeipercentages voor een belangrijk deel bepaald door de sterke groei in de afgelopen twee jaar. Er is ervoor gekozen om deze twee jaar minder sterk te laten meetellen waardoor de in deze begroting gepresenteerde meerjarige instroomprognose iets lager uitvalt.

Door middel van deze keuzes kon de claim van de rechtspraak naar beneden worden bijgesteld. De resterende problematiek had met name betrekking op de autonome groei in de sectoren kanton, civiel en bestuur. Hiervoor kon een beperkte reeks extra middelen worden vrijgemaakt. Ten aanzien van de sectoren kanton, civiel en bestuur is het, naast de aanvullende reeks middelen, tevens noodzakelijk gebleken nu reeds vooruit te lopen op de inzet van in 2007 te behalen doelmatigheidswinst van 2%. Deze, nog te realiseren, doelmatigheidswinst maakt deel uit van de in het kader van de nieuwe bekostiging gemaakte afspraken. Hierover zou verdere besluitvorming plaatsvinden bij begrotingsvoorbereiding 2007. Gezien de forse problematiek en de beperkte financiële ruimte was het echter noodzakelijk deze nu reeds aan te wenden voor extra productie.

Ten aanzien van de sectoren straf en vreemdelingenkamers is uitgegaan van de recentere inzichten ten aanzien van de ketenbrede ontwikkelingen waardoor de benodigde middelen afwijken van de door de Raad geclaimde reeksen.

De aanvullende middelen zijn hoofdzakelijk gevonden in de verwachte meeropbrengsten griffierechten (met name als gevolg van de autonome groei in zaaksaantallen bij de gerechten) en de aanvullend verkregen middelen ten behoeve van megazaken en vreemdelingenzaken. Met deze aanvullende middelen kan een aanzienlijke productiestijging worden gerealiseerd. De totale verwachte instroom is hiermee deels bekostigd. In dat licht is het aannemelijk dat de voorraden en doorlooptijden bij de gerechten in 2005 en 2006 zullen oplopen. Gezien de inspanning die de gerechten in 2004 hebben geleverd is het echter mogelijk dat de gerechten meer produceren dan nu met de Raad voor de rechtspraak is afgesproken. Binnen de gemaakte bekostigingsafspraken zal deze hogere productie na afloop van het jaar met de Raad worden afgerekend binnen de ruimte die daartoe beschikbaar is in de egalisatierekening. Op korte termijn kan dit de problematiek van oplopende voorraden en doorlooptijden wellicht verlichten, wat niet wegneemt dat wel de druk op de kwaliteit van de rechtspraak kan toenemen. Voor de latere jaren zullen ook de eerder vermelde beleidsinitiatieven voor enige verlichting moeten gaan zorgen. De ontwikkelingen bij de gerechten zullen dan ook nauwlettend worden gevolgd en de mogelijke consequenties zullen in de bestuurlijke overleggen met de Raad voor de rechtspraak prominent op de agenda worden geplaatst.

Gezien deze overwegingen is de bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak als volgt vastgesteld:

Bijdrage Raad voor de rechtspraak x € 1000

Conform de gemaakte bekostigingsafspraken zijn vorig jaar de kostprijzen voor 3 jaar vastgesteld en opgenomen in de begroting 2005. Voor 2006 gelden dan ook de volgende kostprijzen:

Overzicht tarieven per productgroep x € 1,–

* Op dit moment nog lump-sum gefinancierd

De tarieven zijn gebaseerd op loon- en prijspeil 2004

Op basis van de bijdrage, de afgesproken kostprijzen en de inzet van de doelmatigheidswinst vanaf 2007 is in overleg met de Raad voor de rechtspraak de volgende productieafspraak vastgelegd:

Productieafspraak begroting 2006 (absolute aantallen)

Deze totale productieafspraak is als volgt onder te verdelen naar de afzonderlijke productgroepen:

Productieafspraken begroting 2006 (absolute aantallen)

In het hoofdstuk van de Raad voor de rechtspraak van deze begroting (hoofdstuk 7) wordt meer gedetailleerd uitgewerkt welke prestaties de Raad en de gerechten met deze middelen gaan bereiken. Belangrijke prestatie van de rechtspraak betreft de te verwachten ontwikkeling van de doorlooptijden. Het betreft hierbij uitdrukkelijk de prestatie van de rechtspraak en is als zodanig opgenomen in het aparte hoofdstuk (7) met betrekking tot de rechtspraak. In dat hoofdstuk is een gedetailleerd overzicht van de gerealiseerde doorlooptijden opgenomen en tevens een meer globaal inzicht in de verwachte ontwikkeling van de doorlooptijden. Gezien het belang van de doorlooptijden wordt de verwachte ontwikkeling daarvan hieronder illustratief opgenomen.

Verwachte ontwikkeling van de doorlooptijden

De instroom van zaken in de rechtspraak is naar verwachting groter dan de aantallen waarvoor de middelen ter beschikking zijn gesteld. Wanneer de gerechten niet meer produceren dan op basis van de bekostiging is afgesproken en de instroomverwachtingen bewaarheid worden zullen de doorlooptijden de komende jaren waarschijnlijk oplopen. Verwacht wordt dat de doorlooptijden in 2006 gemiddeld met circa 10% zullen stijgen en in 2007 met circa 12%. Er is overigens sprake van substantiële verschillen tussen de verschillende producten van de rechtspraak.

Relevante ontwikkelingen Hoge Raad en prestatiegegevens

Ook de Hoge Raad heeft te maken met een toenemende vraag, met name op het gebied van het strafrecht. Het aandeel gecompliceerde zaken in het geheel groeit. Door de invoering van de belastingrechtspraak in twee instanties zal naar verwachting het aantal te behandelen belastingzaken op termijn afnemen. Wel is het noodzakelijk op de korte termijn extra capaciteit in te zetten om de hoge voorraad in belastingzaken af te handelen. Daarna is de verwachting dat de te verwachten groei in de civiele zaken en strafzaken opgevangen kan worden door de afname van de instroom van belastingzaken. Het budget voor de komende jaren zal zich op basis van het bovengenoemde stabiliseren. In de onderstaande tabel is de ontwikkeling van de instroom en productie van de Hoge Raad inzichtelijk gemaakt.

Prestatiegegevens

Gerealiseerde en verwachte instroom en uitstroom (productie) Hoge Raad (aantallen)

Relevante ontwikkelingen overige diensten

Naast de Raad voor de rechtspraak en de Hoge Raad draagt ook een aantal andere organisaties direct of indirect bij aan het functioneren van het stelsel van rechtspleging. Het gaat hierbij om de CGB, het CBP, de CJD en het bureau van de NVvR. Hieronder worden alleen de belangrijkste ontwikkelingen toegelicht.

Als onderdeel van het programma om de informatievoorziening in de strafrechtketen te verbeteren is besloten één informatiedienst te vormen. In deze informatiedienst worden de taken belegd zoals die nu worden uitgevoerd voor de informatiesystemen Verwijs Index Persoonsgegevens (VIP) (CJIB-Leeuwarden) en het Justitiële Documentatie Systeem (CJD-Almelo). De nieuwe dienst zal binnen de strafrechtketen gaan functioneren als hèt loket voor het verstrekken van actuele en historische gegevens over personen en zaken naar daartoe gerechtigden in en buiten de keten. Naar verwachting zal begin 2006 de nieuwe dienst gevormd zijn en houden de CJD en het bureau VIP op te bestaan.

Beleidsevaluatie-onderzoek

Operationele doelstelling 12.2

Het waarborgen van een effectieve toegang tot het rechtsbestel zodat burgers en bedrijven hun in de rechtsorde neergelegde rechten in en buiten rechte geldend kunnen maken.

Motivering

Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat burgers en bedrijven hun in de rechtsorde neergelegde rechten in en buiten rechte geldend kunnen maken. Enerzijds gebeurt dit om de toegang tot het rechtsbestel te waarborgen, met name voor minder draagkrachtigen en verdachten in strafzaken die in hechtenis zitten. Anderzijds om via publiekrechtelijke beroepsorganisaties de kwaliteit, integriteit en continuïteit van de juridische beroepsgroepen zeker te stellen. De minister van Justitie heeft hierbij de verantwoordelijkheid voor de inrichting en instandhouding van het stelsel.

Deze doelstelling wordt bereikt door uitvoering van de volgende taken:

• Zorgen voor voldoende beschikbaarheid van kwalitatief goede rechtsbijstand voor minder draagkrachtigen, door het inrichten en onderhouden van een stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Ook de minder draagkrachtige rechtzoekende moet de zekerheid hebben dat hij op een effectieve wijze voor zijn rechten en belangen kan opkomen. Hiertoe is het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand in het leven geroepen. De instandhouding van dit stelsel gaat echter niet vanzelf, maar vergt actualisering aan een veranderende maatschappelijke context en investeringen op het gebied van structuur en kwaliteit;

• Via publiekrechtelijke beroepsorganisaties waarborgen van de kwaliteit en integriteit van de juridische beroepsuitoefening, en financieel toezicht uitoefenen, om de continuïteit van de beroepsuitoefening zeker te stellen. De minister van Justitie is verantwoordelijk voor instandhouding van de kernfuncties van het notariaat, de advocatuur en de gerechtsdeurwaarders, alsmede voor de inzet van kwalitatief adequate tolken en vertalers binnen het justitiële domein. Deze verantwoordelijkheid houdt in dat de minister van Justitie een stelsel moet onderhouden waarbinnen sprake is van een kwalitatief adequate dienstverlening. De te waarborgen juridische diensten zijn: belangenbehartiging ten behoeve van rechtzoekenden zoals advisering en procesvertegenwoordiging, het vastleggen van rechtsverhoudingen in authentieke aktes en advisering daarover, het inleiden van een gerechtelijke procedure, de betekening en executie van rechterlijke vonnissen en het verrichten van tolk- en vertaalwerkzaamheden in gerechtelijke procedures;

• Bevorderen dat geschillen die zich beter lenen voor andere vormen van conflictoplossing dan een beslissing door de rechter, op een andere wijze tot een oplossing kunnen worden gebracht, zonodig na een verwijzing door de rechter. Het huidige kabinet stelt de eigen verantwoordelijkheid van burgers en instellingen centraal. Wanneer conflicten ontstaan zijn betrokkenen primair zelf verantwoordelijk voor de oplossing daarvan. Hoe wezenlijk de toegang tot de rechter voor de beslechting van conflicten ook is, niet in alle situaties biedt de overheidsrechtspraak voor burgers die in een conflictsituatie verkeren de meest geëigende of meest doelmatige voorziening. Het beleid is er daarom op gericht om in die gevallen waarin andere vormen van conflictoplossing passend kunnen zijn te bevorderen dat zoveel mogelijk van die andere vormen gebruik wordt gemaakt. Een gezamenlijke aanpak door partijen staat daarbij voorop;

• Onderhouden van een stelsel van schuldsanering en zorgen voor beschikbaarheid, kwaliteit en integriteit van bewindvoerders om burgers in staat te stellen problematische schulden te saneren. De Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) is het laatste redmiddel na een mislukt minnelijk traject waarbij schuldenaar en schuldeiser(s) tot een vergelijk proberen te komen over een problematische schuldpositie. Kenmerkend voor de uitvoering van de Wsnp is de ketenverantwoordelijkheid van uitvoerende organisaties als gemeenten, kredietbanken, sociale diensten, schuldhulpverleners, maatschappelijk werk, rechterlijke macht, advocatuur, bewindvoeringsorganisaties en de Raad voor rechtsbijstand te Den Bosch.

De Wsnp draagt bij aan het armoede- en integrale schuldhulpbeleid van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, omgekeerd moet een goed minnelijk traject de Wsnp in staat stellen om als uiterste redmiddel te fungeren. Mede als gevolg van de economische omstandigheden is het beroep op de schuldhulp en de Wsnp de afgelopen jaren toegenomen, hetgeen heeft geleid een verhoogde werkdruk op de rechters en bewindvoerders. Des te belangrijker is dan ook een goede uitvoering van het minnelijke traject, ter voorkoming dat een onnodig beroep op de rechter wordt gedaan.

Ook in 2006 blijft voorop staan dat schuldeiser en schuldenaar het probleem via het minnelijke traject zelf trachten op te lossen alvorens de Wsnp aan te vragen.

Actoren

• Raden voor rechtsbijstand;

• Nederlandse Orde van Advocaten, Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie, Koninklijke Beroepsorganisatie voor Gerechtsdeurwaarders, Beroepsgroep van tolken en vertalers, Raad voor de rechtspraak, Mediatorsverenigingen, Nederlands Mediation Instituut, Stichting Geschillen Commissies voor Consumentenzaken (SGC), Raad voor rechtsbijstand Den Bosch, Bewindvoerders(organisaties), Rechtbanken en Gerechtshoven en de werkgroep Rechters-commissarissen in faillissementen van de NVvR.

Instrumenten

Gesubsidieerde rechtsbijstand

• Wet op de Rechtsbijstand (Wrb) en de daarop gebaseerde besluiten;

• Subsidies aan de Raden voor rechtsbijstand.

Juridische beroepsgroepen en tolken/vertalers

• Wet op het notarisambt;

• Advocatenwet;

• Gerechtsdeurwaarderswet;

• Wetsvoorstel gerechtstolken en beëdigde vertalers;

• Kwaliteitsinstituut tolken en vertalers;

• Register tolken en vertalers;

• Subsidies tolken en vertalers;

• Bekostiging Bureau Financieel Toezicht.

Buitengerechtelijke geschilbeslechting

• Wet op de rechtsbijstand (Wrb);

• AMvB «Besluit subsidiëring conflictbemiddelaars»;

• Beleidsregel «Tijdelijke stimuleringsbijdrage mediation op verwijzing door de rechter»;

• Subsidie landelijk projectbureau mediation rechterlijke macht;

• Subsidiëring stichting geschillencommissies.

Schuldsanering

• Faillissementswet, derde titel (artikel 284 e.v.);

• Wet op de Justitie-subsidies (artikel 48 c en d);

• Salaris-AmvB, Subsidie-AmvB, Register-AmvB, Aanwijzings-AMvB Raad Den Bosch, Diverse uitvoeringsregelgeving van de Raad voor rechtsbijstand Den Bosch.

Activiteiten

Gesubsidieerde rechtsbijstand

• Vanaf eind april 2005 kunnen Wrb-gerechtigden van de Raden voor rechtsbijstand een forfaitaire vergoeding krijgen voor een medisch haalbaarheidsonderzoek in een letselschadezaak. Ook komen betrokkenen onder voorwaarden in aanmerking voor een voorschot voor een medisch deskundigenbericht. Het gebruik van deze voorziening wordt in 2006 gemonitord;

• In het najaar van 2006 brengen de Raden voor rechtsbijstand de «Monitor Gesubsidieerde Rechtsbijstand 2006» uit. In die monitor worden de ontwikkelingen in de vraag naar, het aanbod en de kwaliteit van gesubsidieerde rechtsbijstand weergegeven. Specifiek wordt daarbij aandacht besteed aan de invoering van de Juridische Loketten. Op basis van de eerste ervaringen vindt in 2006 een verfijning van deze nieuwe eerstelijns rechtshulpvoorziening plaats;

• In 2006 wordt -ter uitvoering van het door de Raden voor rechtsbijstand, de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) en Justitie gesloten convenant «Kwaliteitsborging advocatuur»- het instrument Intercollegiaal consult/intervisie opgenomen in de Kwaliteitsstandaard van de NOvA;

• Naar aanleiding van het rapport «Toegang tot Recht» van de Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling is door het kabinet besloten een studie te doen naar de vraag op welke wijze de bestaande intermediaire rechtshulpvoorzieningen, bezien vanuit het perspectief van de burger, een rol vervullen in een efficiënte en effectieve toegang tot het rechtsbestel. In dat verband wordt in deze studie specifiek en fundamenteel aandacht besteed aan de functie, besturing en financiering van de door de overheid gesubsidieerde rechtsbijstand.

Juridische beroepsgroepen en tolken/vertalers

• In 2005/2006 worden de evaluaties van de Gerechtsdeurwaarderswet, Wet op het notarisambt en de Advocatenwet afgerond. Deze evaluaties kunnen in 2006 leiden tot voorstellen tot aanpassing van het beleid;

• In 2006 worden de eerste ervaringen bezien van het Kwaliteitsinstituut tolken en vertalers, van het wetsvoorstel en het register waarmee het kwaliteitsbeleid vorm wordt gegeven. Daarnaast komen ook eerste ervaringen beschikbaar over de effecten van marktwerking bij de inzet van tolken en vertalers en bij de ontwikkeling van onderwijs voor tolken en vertalers;

• Medio 2005 wordt onderzoek ingesteld naar hypotheekfraude en de mogelijke betrokkenheid van de notaris hierbij en naar de rol van de notaris bij openbare veilingen. De resultaten van dit onderzoek vormen in 2006 de basis voor nadere beleidsontwikkeling terzake.

Buitengerechtelijke geschilbeslechting

• Per 1 april 2005 is een start gemaakt met de implementatie van doorverwijzingsvoorzieningen naar mediation bij alle gerechten en de Juridische Loketten. De daadwerkelijke verankering van mediation in de genoemde organisaties neemt echter nog de nodige tijd in beslag. In 2006 wordt daarom aan de hand van de eerste resultaten van de monitor en aan de hand van de ervaringen van de betrokken organisaties en medewerkers bezien in hoeverre verbeteringen nodig zijn in de geïntroduceerde werkwijze en of bijstelling van de aangekondigde financiële maatregelen (mediationtoevoeging, stimuleringsbijdrage) noodzakelijk is;

• De kwaliteit en het aanbod van mediators is een blijvend punt van aandacht. De mediators waarnaar wordt doorverwezen door de gerechten en het Juridisch Loket zijn daarom onderworpen aan een daarop gericht monitoringssysteem. In 2006 komen de eerste resultaten daarvan beschikbaar;

• De algemene informatievoorziening over mediation wordt in 2006 voortgezet. Naast algemene informatiekanalen (website Postbus 51, Justitieweb en dergelijke) is de betrokkenheid van beroepsgroepen als de advocatuur en de rechtsbijstandverzekeraars een blijvend punt van aandacht. Daarom wordt ook in 2006 met regelmaat overleg gevoerd met deze partijen om ook bij hen verder draagvlak te creëren voor voorlichting en advisering over mediation en om ervoor te zorgen dat burgers en instellingen een bewustere afweging maken bij de wijze van conflictafdoening;

• Het beleid gericht op verbreding en verbetering van het instrument van de geschillencommissies onder de SGC wordt in 2006 voortgezet. Speerpunt daarbij is de afbouw van de subsidiëring door Justitie van de afhandeling van individuele zaken ten gunste van uitbreiding van het instrument naar nieuwe branches en sectoren. Hierdoor wordt de toegang tot het recht voor consumenten verbreed c.q. verbeterd. Daarnaast loopt het in 2005 in gang gezette project «Geschilbeslechting online» door in 2006. Dit project beoogt een eenvoudiger en snellere afhandeling van klachten bij de aangesloten geschillencommissies te realiseren;

• Ook in 2006 wordt ingezet op het verder stimuleren van private initiatieven om te komen tot een eenvoudigere en snellere afdoening van geschillen op verschillende deelterreinen, zoals de totstandkoming van gedragscodes voor de behandeling van geschillen (bijvoorbeeld in de letselschadepraktijk);

• In 2006 worden naar verwachting de onderhandelingen afgerond over de concept richtlijn van de Europese Commissie inzake bepaalde aspecten van mediation in burgerlijke- en handelszaken. Deze richtlijn noopt naar het zich nu laat aanzien, in beperkte mate tot aanpassing van nationale regelgeving, te weten de uitsluiting van uit de mediation verkregen bewijs en de schorsing van de verjaringstermijnen bij aanvang van een mediation. De inzet is erop gericht de gevolgen voor de nationale situatie tot een minimum te beperken.

Schuldsanering

• Het in 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden Plan van aanpak schuldhulpverlening beoogt een samenhangende integrale aanpak van problematische schuldsituaties te realiseren teneinde de schuldenproblematiek beheersbaar te maken. Naast de beoogde verdere intensivering van de samenwerking tussen de betrokken departementen, is de beleidsinzet er in 2006 op gericht aan de hand van concrete actiepunten delen van de keten van de schuldhulpverlening te versterken. Justitie zet met name in op een betere aansluiting en wisselwerking tussen het minnelijke en wettelijke traject, hetgeen kan bijdragen aan een betere instroomselectie van personen die gereed zijn voor sanering. Daarnaast is de beleidsinzet gericht op een verbetering van de informatievoorziening rondom de schuldhulpverlening, de positie van de schuldeisers en de status van het minnelijke traject (meer kwaliteit, uniformiteit en slagvaardigheid);

• Naar verwachting treedt in 2006 het wetsvoorstel ter herziening van de Wsnp in werking. Het wetsvoorstel bevat een scherpere toets op de goede trouw en op het «saneringsgereed» zijn van de verzoeker teneinde het risico van tussentijdse uitval te beperken. De introductie van het buitengerechtelijke dwangakkoord maakt het mogelijk dwarsliggende schuldeisers – die een beperkt deel van de schuldenlast vertegenwoordigen – te overrulen, waardoor een drie jaar durend wettelijk traject wordt voorkomen;

• In 2006 wordt het door de Raad Den Bosch ingezette kwaliteitsbeleid voor de bewindvoering, te onderscheiden naar kwaliteitstoetsing en kwaliteitsbevordering van de bewindvoerders(organisatie) verder uitgebouwd. Voorts zet de Raad Den Bosch ook in 2006 weer in op een verdere verbetering van de kostenstructuur voor de bewindvoerder en het aanbrengen van verbeteringen in de Wsnp-automatiseringsketen.

Prestatiegegevens

Zowel de vraag naar als het aanbod van juridische dienstverleners zijn continue aan (maatschappelijke) ontwikkelingen onderhevig. Deze ontwikkelingen doen zich zowel in de samenleving als binnen het stelsel voor, waarvan de effecten vooraf moeilijk zijn in te schatten. Om vast te stellen wat de gevolgen van de ontwikkelingen voor het stelsel zijn worden jaarlijks monitors opgesteld. Deze monitors leveren relevante beleidsindicatoren op (tarieven, aanbod beroepsgroepen, vraag naar de dienstverlening, wachttijden, etc.), die inzicht geven in de meerjarige trends en kwantitatieve ontwikkelingen in de onderscheiden beroepsgroepen. Het gaat hier bijvoorbeeld om te bezien of er wachttijden ontstaan doordat het aanbod niet toereikend is om aan de vraag tegemoet te komen. Deze onderzoeken vormen mede de basis voor beleidsaanpassingen. Monitors over de gesubsidieerde rechtsbijstand (TK 29 800 VI nr. 39) en het notariaat (TK 23 706 nr. 60) zijn beschikbaar en – vergezeld van een beleidsreactie -aangeboden aan de Tweede Kamer. Over de deurwaarders, mediation en de Wettelijke Schuldhulpverlening komt eind 2005 een monitor beschikbaar, voor de advocatuur en de tolken en vertalers in 2006.

Gesubsieerde rechtsbijstand

Prestatiegegevens juridische beroepsgroepen en tolken/vertalers

¹ Eind 2005 komt voor de deurwaarders een monitor beschikbaar, voor de advocatuur en de tolken en vertalers in 2006.

Buitengerechtelijke geschilbeslechting

¹ In 2006 komt met betrekking tot mediation een monitor beschikbaar waaruit gegevens over verwijzing door de rechter en verwijzing door het Juridisch Loket (2005 en 2006) en afgegeven mediation toevoegingen beschikbaar komen (m.i.v. 2006).

Schuldsanering

Relevante beleidsnota's/brieven

• Stelselherziening Gesubsidieerde Rechtsbijstand (TK 28 600 VI nr. 142 en TK 29 200 nr. 67);

• Mediation en het Rechtsbestel (TK 29 528 nr. 1);

• Herziening Wsnp (TK 29 942 VI nr. 2).

Beleidsevaluatie-onderzoek

13. Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding

Beleidsartikel 13

Een goed functionerende rechtshandhavingsketen, waaronder begrepen het voorkomen en bestrijden van criminaliteit.

Omschrijving

Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding zijn kerntaken van Justitie. Deze taken worden uitgevoerd in een keten van verschillende, ten opzichte van elkaar autonome, overheidsorganisaties. In iedere schakel van deze rechtshandhavingsketen wordt gewerkt om Nederland veiliger te maken. De verantwoordelijkheid van Justitie is niet in elke schakel van de keten hetzelfde: soms is sprake van een volledige verantwoordelijkheid voor zowel beleid als uitvoering, soms neemt die verantwoordelijkheid een beperktere vorm aan.

De ambities op het gebied van de criminaliteitsbestrijding zijn neergelegd in het «Veiligheidsprogramma». Justitie dient, in samenwerking met politie en overige maatschappelijke partners, de veiligheid van de burger te waarborgen. Het «Veiligheidsprogramma», dat in oktober 2002 is vastgesteld (TK 28 684, nr. 1), loopt tot en met 2006. Dit jaar is cruciaal voor het oordeel over het welslagen van het programma. Het Veiligheidsprogramma geeft aan welke concrete doelen het kabinet in 2006 bereikt wil hebben. In de probleemwijken in de 30 grote steden moet de beoogde landelijke reductie van criminaliteit al in 2006 gerealiseerd zijn. Daarnaast moet het vastgestelde tekort in de rechtshandhaving in de komende jaren worden teruggedrongen. Bovendien moet de criminaliteit in 2008–2010 met circa 20–25% zijn afgenomen en moet de overlast in de publieke ruimte fors verminderen.

Het beleid op het gebied van terrorismebestrijding is er op gericht om zoveel mogelijk terroristische aanslagen te voorkomen. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) spant zich in om de samenwerking, zowel nationaal als internationaal, te ontwikkelen.

Bijdrage

Speerpunten van de gekozen veiligheidsstrategie zijn:

• Het intensiveren van gerichte preventieprojecten;

• Het versterken van opsporing en handhaving;

• Het aanpakken van de stelselmatige dader en van jeugdcriminaliteit;

• Het versterken van het zichtbare toezicht en de controle in de publieke ruimte.

In de vijfde voortgangsrapportage is bericht over de positieve ontwikkelingen in de bestrijding van criminaliteit en overlast, maar er is nog geen reden voor tevredenheid. Het realiseren van de gestelde doelen vergt grote inzet van alle instanties en diensten die hierin een rol vervullen, zowel op rijks-, provinciaal als gemeentelijk niveau.

Door ondersteuning van verdere professionalisering van de rechtshandhaving in alle overheidslagen wordt de kwaliteit van de rechtshandhavingsketen gegarandeerd. De professionalisering krijgt op verschillende manieren gestalte, zoals door het stimuleren van gemeenten en rijksinspecties te gaan werken volgens de methode van programmatisch handhaven. Het uiteindelijke doel is dat alle overheidsorganen die met handhaving zijn belast, werken volgens de methode van het programmatisch handhaven.

Verantwoordelijkheid

Justitie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (opsporing en vervolging van strafbare feiten en tenuitvoerlegging van sancties) en voor de coördinatie van de bestrijding en voorkoming van misdrijven. In de eerste schakel, de preventie van criminaliteit, draagt Justitie mede het beleid.

Zij is niet verantwoordelijk voor de uitvoering van preventieve maatregelen. Die verantwoordelijkheid ligt bij andere departementen, medeoverheden, maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en burgers. Justitie dient te stimuleren dat samenwerkingsverbanden tussen bovengenoemde actoren ontstaan, instrumenten te ontwikkelen en anderen te stimuleren en faciliteren om hun preventietaken uit te voeren.

In de opsporing en vervolging van criminaliteit heeft Justitie verschillende, in de Wet vastgelegde, verantwoordelijkheden. De minister van Justitie kan het OM aanwijzingen geven over het te voeren opsporings- en vervolgingsbeleid en over de wijze waarop in concrete strafzaken moet worden gehandeld. Bovendien kan via het gezag van het OM over de politie de opsporing van de politie worden gestuurd. In overeenstemming met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kan de minister van Justitie sturend optreden in het beheer van de politie.

De tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen valt geheel onder de verantwoordelijkheid van Justitie.

Justitie is verantwoordelijk voor de uitvoering van taken door de reclasseringsorganisaties en heeft een aanjaagfunctie bij nazorg aan ex-gedetineerden. Justitie stimuleert sectoren als de geestelijke gezondheidszorg en medeoverheden om mee te werken aan het terugdringen van recidive en het waarborgen van effectieve nazorg.

Voorts is Justitie verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een evenwichtige rechtspositie van slachtoffers van misdrijven en voor een adequate bejegening van die slachtoffers in de hele justitieketen.

Justitie heeft de taak er voor te zorgen dat de veiligheidsketen als geheel in evenwicht opereert.

Als gevolg van de aanslagen in New York, Madrid en Londen en de moorden op Fortuyn en van Gogh hebben intensiveringen plaats gevonden op het terrein van terrorismebestrijding. De minister van Justitie is als coördinerend bewindspersoon verantwoordelijk voor dit beleidsterrein.

Succesfactoren

• Verdere professionalisering rechtshandhaving;

• Verdere verbetering van samenwerking in de keten, met maatschappelijke partners, bedrijven en burgers.

Recidive

Justitie streeft naar het verminderen van de recidive. De recidivecijfers onder justitiabelen worden systematisch gemeten in het kader van de WODC-recidivemonitor. In de brief TK 30 023, nr. 1. zijn doel en werkwijze van de recidivemonitor uiteengezet en worden de achtergronden toegelicht. De Tweede Kamer wordt jaarlijks geïnformeerd over de uitkomsten (TK 30 023, nr. 1). De WODC-rapporten worden jaarlijks aan de Tweede Kamer gezonden.

Door de recidivemonitor wordt de recidive over langere perioden gemeten. De onderstaande cijfers geven het beeld van twee jaar na uitstroom uit een penitentiaire inrichting, een TBS-inrichting respectievelijk na afronding van een taakstraf. Het betreft het meest recente jaar waarover thans de recidivecijfers na 2 jaar over de hele breedte beschikbaar zijn. In onderstaande tabel komen de invloeden van recente beleidsintensiveringen, zoals in het kader van het programma«Terugdringen Recidive», nog niet tot uitdrukking. Vanaf volgend jaar zullen in de begroting meer actuele cijfers worden opgenomen.

Onder volwassenen zijn de algemene recidivecijfers als volgt:

* Jaartal van uitstroom is het meest recente jaar waarover cijfers van recidive na 2 jaar beschikbaar zijn. Vanaf 2006 zullen cijfers van recentere jaargroepen worden gepresenteerd. Bekend is dat de recidivepercentages in latere jaren oplopen, maar gekozen is om de maatstaf na 2 jaar aan te houden, omdat dit meer zegt over het recent gevoerde beleid.

Algemene recidive heeft betrekking op alle nieuwe justitiecontacten (misdrijven) ongeacht de aard en ernst van de gepleegde misdrijven, behalve de strafzaken die eindigen in vrijspraak, een technisch sepot of een andere technische uitspraak. Het betreft steeds rechtbankzaken.

Budgettaire gevolgen van beleid

De subdoelen van de organisaties in de keten van rechtshandhaving en de in 2006 voorgenomen acties om die doelen te bereiken, worden toegelicht bij de verschillende operationele doelstellingen van dit artikel.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1000

* Dit betreft het maximale bedrag per incident.

Operationele doelstelling 13.1

Voorkomen van criminaliteit

Motivering

Een effectieve en efficiënte rechtshandhaving is het meest gebaat bij een combinatie van preventie en repressie. Het startpunt ligt daarbij meestal bij het voorkomen van criminaliteit. Niet alleen de (rijks)overheid is hiervoor verantwoordelijk maar ook de samenleving als geheel. Elke burger, elke ondernemer, maar ook elke organisatie en overheid kan bijdragen aan de preventie van criminaliteit. Voor Justitie liggen er tal van mogelijkheden volgens het «Veiligheidsprogramma» en de «midterm-review». De hierin genoemde prioriteiten van criminaliteitspreventie richten zich op de aanpak van geweld en de aanpak van de criminaliteit waarvan bedrijven het slachtoffer worden. Daarnaast krijgen de thema's «integriteit» en «kansspelen» bijzondere aandacht.

• Voor het toetsen van integriteit stelt Justitie een aantal instrumenten beschikbaar. Screening leidt ertoe dat niet-integere relaties en sollicitanten worden onderkend. Tijdig screenen van rechtspersonen kan slachtofferschap van criminaliteit gepleegd door niet-integere zakenpartners voorkomen. Het screenen van natuurlijke personen kan interne criminaliteit voorkomen;

• Het kansspelbeleid is gericht op het beschermen van consumenten, vooral op het beperken en verminderen van het aantal kansspelverslaafden en het tegengaan en verminderen van het illegale aanbod van kansspelen.

Actoren

Bij de preventie van criminaliteit is de medewerking van burgers en bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties essentieel. Op rijksniveau is bovendien samenwerking met andere departementen geboden. Voor de ondersteuning van de uitvoering van preventieve maatregelen is in 2004 het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid opgericht. Bij de aanpak van geweld zijn vooral BZK, SZW, VWS, OCW, V&W, EZ, AZ, Nederlands Instituut voor de classificatie van audiovisuele media (Nicam), Nederlands Psychoanalytisch Instituut (NPI), Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), Nationaal Instituut voor gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ), gemeenten, politie, werkgeversorganisaties, brancheorganisaties, stichtingen tegen geweld en slachtofferhulp relevant. Bij de preventie van slachtofferschap van bedrijven spitsen de actoren zich toe op de partners van bedrijfsleven en overheid, verenigd in het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing. Bij integriteitsvraagstukken treedt vooral de Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit en Screening (dienst Justis) op de voorgrond.

Instrumenten

• Gedragscodes en -protocollen zijn de voornaamste instrumenten voor de aanpak van geweld en het bevorderen van normbevestigend gedrag. Anderzijds kunnen regelgeving en zelfregulering als instrument ingezet worden voor het bestrijden van risicofactoren die het ontstaan van geweld bevorderen, zoals alcoholmisbruik, gewelddadige beelden in de media en wapenbezit;

• Voor de aanpak van de criminaliteit waarvan het bedrijfsleven het slachtoffer wordt, wordt veelal gebruik gemaakt van publiek-private convenanten zoals het «Actieplan Veilig Ondernemen (deel 1 en 2)». Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven, een grootschalig wetenschappelijk onderzoek;

• Het toetsen van de integriteit: door screening van personen die een vennootschap willen oprichten (de Verklaring van Geen Bezwaar); screening van nieuwe werknemers in een gevoelige functie (de Verklaring Omtrent Gedrag voor natuurlijke personen); screening van rechtspersonen waarmee derden zaken willen doen (de Verklaring Omtrent Gedrag voor rechtspersonen); het adviseren en informeren van bestuursorganen over de integriteit van bedrijven die voor een vergunning of een gunning van een aanbesteding in aanmerking willen komen (het BIBOB-advies);

• Wet op de Kansspelen en de daaraan gerelateerde regelgeving.

Activiteiten

Aanpak van geweld

• Uitvoeren maatregelen uit de beleidsverkennende notitie geweld (verbeteren inzicht in de omvang van geweldscriminaliteit; intensiveren aanpak geweld in het publieke en semi-publieke domein; mobiliseren samenleving; bevorderen gedragscodes; terugdringen risicofactoren wapens, alcohol, geweldsbeelden; invoeren behandeltraject geweldplegers in het publieke domein).

Slachtofferschap bedrijven verminderen

• Uitvoeren maatregelen uit het «Actieplan Veilig Ondernemen (deel 1 en 2)».

Integriteit bevorderen

• Uitvoeren voorstellen interdepartementale werkgroep Toezicht Rechtspersonen;

• Stimuleren van het gebruik van het BIBOB-instrumentarium en de Verklaring Omtrent Gedrag voor rechtspersonen (VOGrp);

• Beoordelen of een «nieuw» integriteitsinstrument wenselijk is voor diegenen die vinden dat de VOGrp te licht is en het BIBOB-advies een te zwaar instrument is.

Kansspelen reguleren en beheersen

• Het kansspelbeleid is in 2006 gericht op de herziening van de Wet op de Kansspelen, de uniformering van vergunningvoorwaarden van kansspelvergunninghouders, de vernieuwing en intensivering van het toezicht en de vermindering van administratieve lasten;

• Op communicatief terrein gaat het om het verzorgen van de informatievoorziening via de website van Justitie aan burgers en bedrijven over kansspelen in het algemeen.

Prestatiegegevens Justis

Onderstaand is een overzicht opgenomen waarin kostprijsinformatie per product is opgenomen.

Volume- en prijsindicatoren

* De cijfers voor dit product zijn schattingen

Toelichting op de volume- en kostprijsinformatie

In de tabel zijn kostprijzen opgenomen. Uitsluitend CIR, BIBOB en WBP kennen geen kostprijs omdat vanuit deze werkprocessen meerdere producten worden geleverd waarvoor geen individuele kostprijs is berekend.

De werkprocessen GSR en VIV worden bekostigd uit de legesopbrengsten van het proces VvGB. De reden voor de bekostigingswijze van VIV is, dat het een afgeleid product is van de VvGB.

Bij GSR is de reden voor het ontbreken van een kostprijs de geringe omvang van het betreffende werkproces.

Kostprijzen

Voor 2005 zijn de kostprijzen berekend en vastgesteld. Deze kostprijzen zijn tevens uitgangspunt voor 2006. Ten behoeve van het vaststellen van de offertes voor de afnemers in het jaar 2006 wordt zowel over de kostprijs van de verschillende producten als over het volume, nader overleg gevoerd.

Informatieverstrekkingen CIR, aanvragen BIBOB

Het CIR is in 2005 overgedragen aan de Raad van de rechtspraak. De in de tabel opgenomen volumes zijn bij BIBOB met meer onzekerheid omgeven dan bij de andere producten. In 2006 is een evaluatie van het instrument gepland.

Doelgroepen van beleid

• De aanpak van de geweldscriminaliteit concentreert zich op het publieke en semi-publieke domein. De belangrijkste doelgroepen zijn jongeren, ouders, verkeersdeelnemers, uitbaters van horecagelegenheden, wijkbewoners, getuigen van geweld en risicoberoepen;

• Ter voorkoming van slachtofferschap van criminaliteit in het bedrijfsleven vormen de bedrijven zelf de doelgroep;

• De integriteitsbevordering richt zich primair op vennootschappen, stichtingen en bedrijven en op natuurlijke personen die werkzaam zijn in gevoelige functies;

• Bij het kansspelbeleid gaat het onder meer om de landelijke vergunninghouders, de speelautomatenbranche en consumenten.

Relevante beleidsnota's

• Naar een veiliger samenleving (TK 28 684, nr. 1);

• Midterm review (TK 28 684, nr. 44);

• Overzicht activiteiten criminaliteitspreventie (TK 28 684, nr. 31);

Beleidsverkennende notitie geweld;

• Actieplan Veilig Ondernemen (TK 28 684, nr. 24);

• Snel en secuur toetsen; het alternatief voor de Verklaring van geen bezwaar (Eindrapportage interdepartementale werkgroep Toezicht Rechtspersonen, februari 2005);

• Eindrapportage werkgroep invoering Bestuursverbod;

• Derde voortgangsrapportage kansspelen (TK 24 557, nr. 47);

• Gedragscode promotionele kansspelen (wordt eind 2005 naar het parlement gezonden);

• Beleidsbrief speelautomaten (TK 24 557, nr. 54);

Beleidsevaluatie-onderzoek

Voor de thema's geweld, bedrijfsleven en kansspelen is er in 2006 geen beleidsevaluatie-onderzoek gepland. Bij het thema integriteit zal de Wet BIBOB – conform het gestelde in deze Wet in 2006 geëvalueerd worden.

Operationele doelstelling 13.2

Een doeltreffende justitiële opsporing

Motivering

Het achterhalen van de waarheid over gepleegde strafbare feiten – opsporing – vormt de eerste stap in de punitieve handhaving van de rechtsorde. Opsporing is behalve een kerntaak van de politie ook de kerntaak van de bijzondere opsporingsdiensten. Justitie heeft een groot belang bij het realiseren van goede resultaten in de opsporing.

Georganiseerde criminaliteit geldt onverminderd als één van de grootste bedreigingen voor de Nederlandse samenleving. De speerpunten van het kabinet op het punt van de aanpak van de georganiseerde criminaliteit zijn verwoord in de reactie bij het Nationaal Dreigingsbeeld (TK 29 911, nr. 1).

Criminaliteit houdt niet op bij de grens. Daarom heeft ook criminaliteitsbestrijding grensoverschrijdende aspecten. In de relaties met EU-lidstaten en derde landen staat de strijd tegen grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit centraal.

Actoren

Bij de opsporing speelt een aantal onderdelen van Justitie een belangrijke rol, zoals het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), het Centraal Informatiepunt Onderzoek & Telecommunicatie (CIOT), het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT), maar bijvoorbeeld ook het Bureau politiële ondersteuning van de Landelijk Officier van Justitie voor het Meldpunt ongebruikelijke transacties (BLOM). Daarnaast is samenwerking van politie, OM, NFI, wetenschap en departementen en samenwerking met andere EU-lidstaten, de Nederlandse Antillen, Aruba en de bilaterale samenwerking met de VS van belang.

Instrumenten

Wettelijke regelingen, beleidsprogramma's, uitvoeringskaders, subsidies en bijdragen in de kosten van projecten van ketenpartners.

Activiteiten

Justitie ontwikkelt een beleidsvisie over het op hoofdlijnen te voeren opsporingsbeleid en formuleert randvoorwaarden ten behoeve van een adequate implementatie van dat beleid. Bovendien wordt het nodige onderzoek ten behoeve van de waarheidsvinding ten aanzien van strafbare feiten verricht. Naast de opsporing en vervolging langs de lijnen van de speerpunten uit de reactie op het Nationaal Dreigingsbeeld, ligt het accent in 2006 bij de vaststelling van de zogenoemde intelligence-agenda, waarmee leemtes in de kennis van de opsporingsinstanties over (potentiële) dreigingen worden opgevuld.

In 2006 zal de uitvoering van het meerjarenplan versterking forensisch-technisch onderzoek ter hand worden genomen. Verhoging van de pakkans en het ophelderingspercentage zijn daarbij de maatschappelijke doelen. Het innovatieplatform technologie en criminaliteitsbestrijding (n.a.v. rapport commissie Winsemius) zal in 2006 de eerste resultaten te zien geven. Doel is de innovatieve kracht van de opsporing te stimuleren door gerichte samenwerking van politie, OM, NFI, wetenschap en departementen. Speciale aandacht binnen dit domein gaat uit naar de verdere uitwerking van het onderwerp gezichtsherkenning ten behoeve van de opsporing.

Om terroristische activiteiten eerder te kunnen signaleren, is gericht en vroegtijdig onderzoek van vooral digitale en biologische terroristische sporen nodig. Hiertoe worden de volgende acties uitgevoerd: het verder uitbouwen van de 24-uurs bereikbaarheid van het Quick response team van het Nederlands Forensisch Instituut en het ontwikkelen van een techniek die het mogelijk maakt om (contactsporen in de vorm van) huidcellen zichtbaar te maken, veilig te stellen en op DNA te onderzoeken. Een meer efficiënte en effectieve opsporing, vervolging en berechting vergt een optimale benutting van de mogelijkheden van de techniek en technologie, in het bijzondere van forensisch technisch onderzoek. Naast de vertaling van een nieuwe visie op forensisch onderzoek in concrete maatregelen op het terrein van personeel, organisatie en informatiehuishouding, is er bijzondere aandacht voor DNA-onderzoek. Op basis van de «Toekomstverkenning DNA-onderzoek in strafzaken» (medio 2005 al aangekondigd in TK 28 685, nr. 13) worden de mogelijkheden voor de inzet van DNA-onderzoek in 2006 verder verkend zodat meer misdrijven eenvoudiger en sneller kunnen worden opgelost.

Op het terrein van de internationale strafrechtelijke samenwerking zijn tijdens het Nederlands EU voorzitterschap twee programma's aangenomen die in 2005 en verder richtinggevend zijn voor de intensivering van de politiële en justitiële samenwerking binnen de Unie. Het betreft het Haags Programma en de EU drugsstrategie.

De bilaterale samenwerking met een aantal, in het kader van de bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit voor Nederland belangrijke, EU-lidstaten zal in 2006 verder worden geïntensiveerd. Het gaat hier in het bijzonder om Duitsland en België/Luxemburg. Met deze landen werd in 2005 een verdrag op het terrein van de politiesamenwerking getekend.

Een derde verdrag waar ook Frankrijk, Spanje en Oostenrijk bij zijn betrokken biedt eveneens mogelijkheden voor verdergaande samenwerking ter opsporing en handhaving van de openbare orde en veiligheid en het versnellen van de politiële en justitiële samenwerking.

Met de uitvoering van het veiligheidsplan Nederlandse Antillen en Aruba is in 2005 een begin gemaakt. In 2006 zal dit plan moeten leiden tot een substantiële en blijvende verbetering van de criminaliteitssituatie in dit deel van het Koninkrijk.

In de bilaterale samenwerking met de VS is in 2004 en 2005 geïnvesteerd in de verbetering van de operationele samenwerking op het terrein van de bestrijding van de illegale drugshandel, terrorisme en georganiseerde criminaliteit. De samenwerking zal zich in 2006 vooral richten op het gebruik van valse en vervalste reisdocumenten, drugshandel en mensenhandel.

In Europees verband is de aandacht onder andere gericht op het maken van afspraken die moeten leiden tot een European Intelligence Model. Nederland ziet grote voordelen in een dergelijk model, niet alleen met het oog op een adequate prioritering op Europees niveau, maar ook als ondersteuning van de operationele samenwerking tussen EU-lidstaten op het terrein van de aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit.

Om de drugssmokkel op Schiphol terug te dringen is een aantal maatregelen in gang gezet. Een belangrijke en succesvolle maatregel is het uitvoeren van zogenoemde 100% controles op risicovluchten. Bij deze controles worden passagiers, bemanning, vracht, (hand)bagage en het vliegtuig gecontroleerd. Nu deze controles effectief blijken te zijn worden deze gecontinueerd in 2006. Doel is de smokkel van drugs naar Nederland te bestrijden en een hanteerbare situatie op Schiphol te bereiken.

Voorts vindt in 2006 door zowel de Nationale Recherche als de Koninklijke Marechaussee opsporingsonderzoek plaats naar de criminele organisaties die verantwoordelijk zijn voor de drugssmokkel. Het effect van deze maatregelen kan worden afgemeten aan het structureel afnemen van de toestroom van drugskoeriers naar Schiphol. Hiervoor is in 2006 een bedrag van € 27 miljoen beschikbaar. De uitvoering van de Cannabisbrief (TK 24 077, nr. 125) zal met kracht worden voortgezet. Vijf thema's genieten daarbij hoge prioriteit: (1) het terugdringen van criminaliteit en overlast ten gevolge van het drugstoerisme in de grensstreek, onder meer door intensivering van de grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland en België (2) de aanpak van grootschalige wietteelt, (3) de aanpak van niet-gedoogde verkooppunten, (4) invoering van het ingezetenencriterium voor bezoekers van coffeeshops en (5) het tegengaan van uitwassen rond growshops.

De bestrijding van de productie en handel in XTC zal in 2006 onverminderd worden voortgezet, conform de kabinetsnotitie «Samenspannen tegen XTC» (TK 23 760, nr. 14).

Ook vindt gericht onderzoek plaats naar criminele organisaties die zich met de hennepteelt bezighouden.

De beleidsvoornemens aangekondigd in de in 2005 verschenen corruptienota worden in 2006 uitgevoerd. Het nieuwe platform corruptiebestrijding, waaraan bij de preventie en bestrijding van (inter)nationale corruptie betrokken departementen, opsporingsinstanties, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven deelnemen, biedt een brede basis voor de verdere ontwikkeling van het Nederlandse corruptiebeleid.

Mede naar aanleiding van de evaluatie van de keten melding ongebruikelijke transacties is veel geïnvesteerd in de verbetering van de schakels in de keten die zich bezighouden met de voorkoming en opsporing van witwassen (TK 17 050, nr. 263). De reorganisatie en integratie van taken van het Meldpunt ongebruikelijke transacties (MOT) en het Bureau ter politiële ondersteuning van de Landelijk officier van justitie (BLOM) wordt in 2006 definitief. Met deze integratie van taken van MOT en BLOM krijgt de beoogde verbetering in de verwerking en het gebruik van meldingen van ongebruikelijke transacties een grote impuls. Instanties die zich bezighouden met het opsporen van witwassen worden actief bij de activiteiten en producten van het meldpunt in nieuwe samenstelling betrokken.

In de visienota financiële criminaliteit worden de nieuwe uitgangspunten voor de bestrijding van onder meer witwassen bepaald, waarbij vooral ook de relatie met ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel neergezet is. Aan de hand van deze uitgangspunten wordt een zo efficiënt en effectief mogelijke aanpak van de opsporing van financiële criminaliteit vormgegeven. Tot slot worden in 2006 inspanningen verricht voor de implementatie van de derde witwasrichtlijn en het nieuwe verdrag inzake witwassen.

Beoogd doel hiervan is de verdere versterking van de (internationale) bestrijding van witwassen.

Prestatiegegevens

Relevante beleidsnota's

• Reactie bij Nationaal Dreigingsbeeld (TK 29 911, nr. 1);

• Cannabisbrief (TK 24 077, nr. 125);

• Samenspannen tegen XTC» (TK 23 760, nr. 14);

• Corruptienota (wordt eind 2005 naar het parlement gezonden);

• Visienota financiële criminaliteit (wordt eind 2005 naar het parlement gezonden);

• WODC rapport georganiseerde autodiefstal (TK 29 911, nr. 3);

• Het «Compliance Report» van de werkgroep corruptiebestrijding van de Raad van Europa (Greco). In dit rapport is aangegeven hoe Nederland de aanbevelingen van de eerste evaluatieronde heeft uitgevoerd. (Brief van 4 april 2005, 5344446/505. TK 29 800, nr. 119).

Beleidsdoorlichting

Op de operationele doelstelling 13.2 wordt in 2006 een beleidsdoorlichting uitgevoerd.

Beleidsevaluatie-onderzoek

Operationele doelstelling 13.3

Doelmatige handhaving van straf- en ordeningswetgeving alsmede een doeltreffend strafrechtelijk optreden.

Motivering

De handhaving van straf- en ordeningswetgeving heeft als doel te zorgen dat overtredingen van de regels bestraft worden en dat het door die overtredingen geschonden rechtsgevoel van burgers, hersteld wordt. De meest vergaande vorm van handhaving is de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Daarbij wordt zonodig het geweldmonopolie van de overheid ingezet en kunnen burgerlijke vrijheden opzij worden gezet om andere maatschappelijke waarden te beschermen. Dwangmiddelen kunnen worden toegepast en straffen opgelegd in reactie op gepleegde strafbare feiten. Het strafrecht is niet het enige middel tot handhaving. Soms zijn andere middelen effectiever of kunnen strafrechtelijke middelen pas effectief zijn als parallel ook andere middelen worden ingezet. Denk aan handhaving door het bestuur, infrastructurele maatregelen, voorlichting, educatie en preventie. Dan ligt het op de weg van Justitie om de andere verantwoordelijke instanties te stimuleren dat zij de aan hen ter beschikking staande middelen voor de handhaving moeten inzetten. Bovendien dient Justitie de kennis van en de instrumenten voor een goede handhaving ter beschikking te stellen van bestuurders, ondernemers en burgers. Voorts moet Justitie er voor zorgen dat de strafrechtelijke, bestuursrechtelijke en civielrechtelijke handhaving goed op elkaar zijn afgestemd.

Actoren

Openbaar Ministerie, gemeenten, provincies, bijzondere opsporingsdiensten

Instrumenten

Wettelijke regelingen, aanwijzingen OM, richtlijnen OM, beleidsprogramma's, uitvoeringskaders, subsidies en bijdragen in de kosten van projecten van ketenpartners.

Activiteiten

Om de coördinatie binnen de strafrechtsketen te verbeteren is eind 2004 het programma informatievoorziening strafrechtsketen (PROGIS) gestart. Progis heeft vier doelen:

het positioneren en verder ontwikkelen van die informatievoorzieningen die ten dienste staan van de gehele keten;

• Het ontwikkelen van een integraal justitieel persoonsbeeld, waardoor alle ketenpartners toegang krijgen tot alle informatie over een justitiabele die voor hen van belang is en waarover ze mogen beschikken;

• Aansluiten van alle relevante informatiesystemen aan VIP (Verwijsindex Personen);

• Het schonen en schoonhouden van de persoonsidentificerende gegevens in de informatiebestanden van de strafrechtsketen. Voor het signaleren van knelpunten in de informatievoorziening tussen de ketenpartners, het bespreken van oplossingsrichtingen en het monitoren van de voortgang van verbeteringsactiviteiten is een Coördinatiegroep Informatievoorziening Strafrechtsketen ingesteld. Voor de uitvoering van het programma is een programmabureau ingericht.

Het is de bedoeling dat in 2006 de met handhaving belaste diensten en instellingen, op zowel rijks- als decentraal niveau informatie gestuurd gaan handhaven volgens de methode programmatisch handhaven. Twee programma's staan hierbij centraal, te weten:

1. Rijk aan handhaving;

2. Handhaving met effect.

Rijk aan handhaving

Het programma «Rijk aan handhaving» draagt de methode van programmatisch handhaven uit en verspreidt deze aan centrale besturen en diensten. In 2006 worden daartoe workshops gegeven, pilots uitgevoerd en bijeenkomsten georganiseerd waarin ervaringen met programmatisch handhaven worden uitgewisseld.

Handhaven met effect

Het programma «Handhaven met effect» is het vervolg op het programma Handhaven op niveau dat in 2005 eindigt. Dit programma heeft verduidelijkt dat de samenwerking tussen centrale en decentrale besturen veel programmatischer kan. Het nieuwe programma Handhaven met effect is daarop gericht. Concrete vormgeving hangt af van een advies van de Stuurgroep Handhaven op niveau.

In 2006 worden naar verwachting de bestuurlijke boete voor overlast in de openbare ruimte en de bestuurlijke boete voor fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen ingevoerd.

Het Openbaar Ministerie gaat bij het afromen van criminele winsten een meersporenbeleid volgen. Daarbij worden de relatief makkelijker mogelijkheden van verbeurdverklaring en onttrekking aan het verkeer bij kleinere zaken, naast ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel via de rechter, meer gebruikt. Door deze gedifferentieerde aanpak kan het Openbaar Ministerie zich meer richten op de potentieel grote ontnemingszaken.

Om de afdoeningcapaciteit van de justitieketen te vergroten, wordt in 2006 de OM-afdoening ingevoerd. Het doel is te bevorderen dat alleen die strafzaken bij de strafrechter terechtkomen wanneer daar, gelet op de aard van het feit, de gewenste justitiële reactie danwel een verschil van opvatting tussen de verdachten en het OM, aanleiding voor is.

Hiertoe wordt de juridische grondslag van de buitengerechtelijke afdoening van strafzaken aangepast (wetsvoorstel TK 29 849, nr. 2). De OM-afdoening strekt niet ter voorkoming van vervolging, zoals bij de transactie het geval is, maar ís een daad van vervolging. Hierdoor is de OM-afdoening direct executabel.

Voor de prioritaire aanpak van jeugdcriminaliteit en veelplegers is vooral in 2004 de «infrastructuur» voor de aanpak van deze thema's op orde gebracht. Dit betreft wetgeving (maatregel ISD), structurering van overleg voor een persoonsgebonden aanpak (casusoverleg, arrondissementale justitiële beraden), en afspraken tussen organisaties over samenhangende werkwijzen (nazorg gemeenten, trekkingsrechten cellen per arrondissement). In 2005 is gewerkt aan de feitelijke vormgeving van het beleid, het jaar 2006 zal het eerste echte oogstjaar worden.

Prestatiegegevens

Voorzien wordt dat het aantal door het OM te behandelen misdrijfzaken verder zal toenemen als gevolg van de prestatieafspraken met de politie en de handhavingsarrangementen met de vier landelijke Bijzondere Opsporingsdiensten (AID, FIOD-ECD, SIOD en VROM-IOD). Het OM zal in 2006 in staat zijn 40 000 meer zaken te verwerken dan in 2002.

De instroom van kantonzaken neemt sterker toe dan verwacht. Zo kwamen in 2004 312 600 zaken binnen, terwijl nog geen 300 000 waren geprognosticeerd. Deze ontwikkeling houdt verband met de initiatieven van gemeenten tegen overlast; het is ongewis in welke mate de toegenomen aandacht voor de (stedelijke) leefbaarheid zal resulteren in extra zaken. Hierbij speelt tevens een rol dat de mogelijkheid zal ontstaan om bepaalde overlastgevende overtredingen met een bestuurlijke boete af te doen. Het aantal Mulderberoepen (bij lichtere verkeersovertredingen) is constant verondersteld. Hier speelt ook een zekere ongewisheid: mogelijk zal het aantal beroepen dalen als gevolg van een waargenomen trend dat er minder verkeersovertredingen kunnen worden geconstateerd, ook zal een overgang van de handhaving van parkeervoorschriften leiden tot een neerwaartse druk op de mate waarin het OM met beroepen wordt geconfronteerd. Door de bovenstaande ontwikkelingen in de handhaving en systeemwijzigingen die wel voorzien zijn maar waarbij het moment van invoering en de snelheid van doorwerking niet precies te voorspellen zijn, hebben de prognoses over de productie van het OM een onzekerheidsmarge. Dat was ook in eerdere jaren het geval. Inzet was en blijft dat het OM er naar streeft de binnenkomende zaken adequaat af te werken. Tot op heden is het OM er in geslaagd de zaken voldoende voortvarend af te werken met een hoge interventiescore, daarin geholpen doordat in verdere schakels van de keten gunstige ontwikkelingen waren te zien betreffende zittings- en celcapaciteit.

Productiecijfers Openbaar Ministerie

¹ De jaren 2002 tot en met 2004 hebben betrekking op gerealiseerde cijfers, de jaren 2005 tot en met 2010 hebben betrekking op geprognosticeerde cijfers;

² Inclusief Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM);

³ Voorlopige cijfers;

⁴ Voorheen was dit het aantal beslissingen tot dagvaarden, waarvan een aanzienlijk deel later alsnog op andere wijze (bijvoorbeeld transactie) werd afgedaan;

De cijfers over het laatste jaar waren daarom altijd (veel) te hoog. Dit effect treedt niet op bij het aantal afdoeningen door de rechter.

Echter, het duurt enige tijd voordat de vonnissen volledig zijn geregistreerd. De vermelde aantallen zijn daarom (iets) te laag;

⁵ Deze oploop gaat uit boven hetgeen in het «Landelijk Kader Nederlandse Politie 2003–2006» is vastgelegd.

Relevante beleidsnota's

• Naar een veiliger samenleving (TK 28 684, nr. 1);

• Kabinetsstandpunt Handhaven op Niveau (TK 26 800, nr. 67);

• Visienota financiële criminaliteit (wordt eind 2005 naar het parlement gezonden);

• Nationaal Actieplan Mensenhandel (TK 28 638, nr. 13);

• Plan van aanpak Ordening en Bescherming prostitutiesector (TK 25 437, nr. 46).

Beleidsevaluatieonderzoek

Operationele doelstelling 13.4

Effectieve tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties en maatregelen.

Motivering

Vergroting van de maatschappelijke veiligheid en de veiligheidsbeleving van de burgers zijn speerpunten van het kabinetsbeleid. Een kernelement is de tenuitvoerlegging van sancties. Met de vormgeving daaraan worden verschillende doelen nagestreefd (TK 29 200, nr. 167):

• Herstel van de rechtsorde door:

– vergelding van de geschonden norm en

– genoegdoening voor slachtoffers van misdrijven;

• Vergroting van de maatschappelijke veiligheid door:

– het afschrikken van potentiële delinquenten,

– onschadelijkmaking van delinquenten gedurende de vrijheidsbeneming en

– vermindering van de kans op recidive na invrijheidstelling.

Om deze doelen te realiseren wordt een flexibel, continu evoluerend sanctiestelsel nagestreefd. Selectiviteit en functionaliteit zijn kernbegrippen. Zo worden vraag en aanbod gegeven de beschikbare middelen optimaal op elkaar afgestemd.

Actoren

Primaire actoren zijn:

• Dienst Justitiële Inrichtingen (sectoren gevangeniswezen, terbeschikkingstelling en bijzondere voorzieningen) (DJI);

• Reclasseringsorganisaties (Stichting Reclassering Nederland, Stichting Verslavingsreclassering GGZ, Leger des Heils);

• Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

Partners in de keten voor strafrechtshandhaving met wie wordt samengewerkt:

• Politie;

• Openbaar Ministerie;

• Zittende Magistratuur.

Andere relevante actoren:

• Andere ministeries;

• Lokale overheden;

• Maatschappelijke organisaties;

• Zorginstellingen;

• Inspectie voor de Sanctietoepassing (ISt);

• Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ).

Instrumenten

• Wet- en regelgeving (onder andere indiening voorstellen voor een Wet op de reclassering en wettelijke positionering elektronisch gecontroleerde thuisdetentie bij de Tweede Kamer in 2006; definitief worden van tijdelijke instellingswet voor de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming per 1 april 2006);

• Intramurale en extramurale sanctiecapaciteit;

• Reclasseringsproducten;

• Subsidies.

Activiteiten

Sanctiecapaciteit

• Voortzetting van de implementatie van maatregelen uit het Veiligheidsprogramma (TK 28 684, nr. 1);

• Capaciteitsuitbreidingen bij terbeschikkingstelling (reguliere behandelplaatsen en plaatsen voor blijvend delictgevaarlijken) en taakstraffen (TK 2003–2004, 29 452, nr. 10).

• Beproeving en mogelijke opschaling detentieconcept Lelystad met zes personen op een cel (TK 28 979, nrs. 1 t/m 38);

• Ontwikkeling initiatieven ter bevordering van oplegging van (deels) voorwaardelijke sancties in plaats van geheel onvoorwaardelijke vrijheidsstraffen;

• Voortzetting landelijke aanpak van veelplegers in het kader van de ISD en annex daaraan, met accentverschuiving naar aansluiting met nazorg (TK 28 980, nrs. 1 t/m 38);

• Uitbreiding behandelmogelijkheden van tbs-gestelden in het gevangeniswezen;

• Er wordt naar gestreefd het aantal ontsnappingen van gedetineerden en de omvang van het incidenteel versneld ontslag (IVO's) tot nihil te beperken. Daarbij wordt opgemerkt dat de omvang van het aantal IVO's afhankelijk is van de aanwezige druk op de beschikbare capaciteit aan celplaatsen.

Toeleiding naar maatschappij

• Evaluatie en eventuele bijstelling aangescherpt verlofbeleid tbs (TK 29 452, nrs. 1 t/m 29);

• Gefaseerde landelijke invoering nieuwe instrumentarium uit het programma «Terugdringen Recidive» (TK 27 834, nrs. 1 t/m 43);

• Implementatie nieuwe vormgeving aansluiting detentietrajecten op nazorgvoorzieningen en nieuw samenwerkingsmodel gevangeniswezen en reclassering (TK 27 834, nrs. 1 t/m 43);

• Toetsing en landelijke invoering nieuwe gedragsinterventies (TK 27 834, nrs. 1 t/m 43);

• Verbetering diagnose-instrument RISc en landelijke invoering quick scan (TK 27 834, nrs. 1 t/m 43);

• Verbetering aansluiting justitiële- en zorginterventies op terreinen van besturing, financiering en organisatie (TK 28 979, nrs. 1 t/m 38);

• Voorbereiding nieuwe regeling voor voorwaardelijke invrijheidstelling (TK 29 800, nrs. 2/8/106).

Incasso boeten, transacties en andere financiële sancties (CJIB)

• Het CJIB is verantwoordelijk voor het afhandelen, innen en coördineren van opgelegde financiële straffen, sancties, transacties en maatregelen. Onder een effectieve inning wordt verstaan dat een hoog percentage van de ter inning overgedragen opgelegde of toegepaste financiële sancties en geaccepteerde transacties binnen een bepaalde termijn wordt geïnd dan wel afgedaan. De realisatie van deze doelstelling wordt mede mogelijk gemaakt door een hoge automatiseringsgraad en een efficiënte en effectieve procesvoering;

• Het CJIB streeft naar een zo effectief mogelijke toepassing van de bij haar beschikbare gegevens en informatie door deze, in de vorm van beleids-, management- en sturingsinformatie en executiedocumentatie aan zijn partners te verstrekken. Ter versterking van de samenhang in de justitiële keten en de versterking van de executie wordt de «Verwijs Index Personen» (VIP) verder ontwikkeld;

• In 2006 zal de OM-strafbeschikking worden ingevoerd. De strafbeschikking is een daad van vervolging en behelst een schuldvaststelling. De mogelijkheid om een transactie aan te bieden ter voorkoming van vervolging komt als gevolg van het wetsvoorstel op termijn te vervallen. Vanaf 2006 zal daarom het proces rond de huidige transactie gefaseerd worden afgebouwd. Het wetsvoorstel zal naar verwachting tevens consequenties hebben voor de aantallen instroom van door de rechter opgelegde vonnissen;

• Teneinde zijn taken goed te kunnen blijven uitvoeren is het CJIB in 2005 gestart met de vernieuwing van zijn primaire systemen. Dit traject zal in 2008 zijn afgerond;

• Het CJIB gaat zich beheerst en beheersbaar richten op het incasseren van punitieve sancties voor andere delen van de rijksoverheid. Daarmee wordt het CJIB in staat gesteld aanwezige kennis en ervaring in te zetten voor en ter beschikking te stellen aan andere onderdelen van de rijksoverheid. In de jaren 2006–2010 gaat het CJIB zich verder richten op nadere invulling van deze taak.

Organisatieveranderingen DJI

• Transformatieproces DJI «De Nieuwe Inrichting» (TK 24 587, nr. 118);

• Ontwikkeling nieuwe productportfolio en inrichting Advies- en Distributiepunten reclasseringsorganisaties (TK 29 270, nrs. 1 t/m 7);

• vervallen toezichtstaak RSJ met ingang van 01/04/2006. In relatie hiermee uitvoering inspectie en toezicht binnen DJI en reclasseringsorganisaties door de ISt (voor RSJ en ISt: TK 29 800, nr. 2 en TK 24 587, nr. 122).

Prestatiegegevens sanctiecapaciteit

Overzicht intramurale sanctiecapaciteit (in aantallen plaatsen)

¹ exclusief in bewaring gestelden op politiebureau's en detentiecentra

De herschikking van de VE-II gelden (de bij begroting 2005 beschikbaar gekomen middelen voor Uitbreiding van sanctiecapaciteit uit de veiligheidsenvelop-II) vindt plaats ter financiering van extra uitbreiding van tbs-capaciteit in het streven naar het beperken van de passantenproblematiek. Voorts wordt met ingang van 2005 capaciteit beschikbaar gesteld ten behoeve van het Internationaal strafhof (ISH). De kosten van deze uitbreiding komen in belangrijke mate voor rekening van het ISH.

Overzicht extramurale sanctiecapaciteit (substitutie-effect (B)PP, ED en ET op intramurale capaciteit)

Overzicht capaciteit in detentiecentra (aantallen plaatsen)

Overzicht TBS capaciteit justitieel (aantallen plaatsen)

De herschikking van VE-II gelden leidt tot verhoging van de capaciteit van TBS met 96 plaatsen structureel (40 in 2005). Voorts leidt de inzet van de PMJ-middelen tot een uitbreiding van de capaciteit, oplopend tot 260 plaatsen per 2007. Hiervan zijn 140 plaatsen bestemd voor long-stay.

TBS capaciteit niet-justitieel (GGZ-instellingen) (aantallen plaatsen)

Rapportages Pieter Baan Centrum

Reclassering

¹ Dit is inclusief de PMJ-middelen ad € 2 mln. voor taakstraffen.

Prestatiegegevens incasso (CJIB)

Beleidsevaluatieonderzoek

Operationele doelstelling 13.5

Zorg voor slachtoffers van criminaliteit

Motivering

Het justitiële slachtofferbeleid heeft als doel het geschonden vertrouwen en gevoel van veiligheid te herstellen, en draagt ook bij aan het gevoel van rechtvaardigheid. Belangrijke voorwaarden voor goede ondersteuning door slachtofferzorg zijn:

• Beschikbaarheid eerste opvang van slachtoffers;

• Slachtoffers met respect bejegenen tijdens de aangifte en het eventuele strafproces;

• Mogelijkheden bieden om de geleden schade op de dader te verhalen, voorzien in een tegemoetkoming in de schade voor slachtoffers van ernstige geweldsdelicten;

• Bij ernstige delicten de mogelijkheid bieden een rol te vervullen in het strafproces en te informeren over het verloop van de straf.

Actoren

Slachtofferhulp Nederland (SHN)

Schadefonds Geweldsmisdrijven (SGM)

Instrumenten

Subsidies, wettelijke regelingen (Wet justitiesubsidies, Wet SGM, aanwijzingen OM).

Activiteiten

Justitie zal in 2006 de volgende randvoorwaarden realiseren:

• Onderzoeken of en, zo ja, op welke wijze professionele voorzieningen getroffen moeten worden voor slachtoffers van ernstige delicten;

• De organisatie van slachtofferondersteuning, in het bijzonder de wijze waarop taken zijn belegd, kritisch beschouwen. Versterking van de positie van SHN in de keten en de mogelijkheden van nauwere samenwerking tussen SHN en SGM. SHN helpt jaarlijks circa 100 000 slachtoffers. SGM behandelt jaarlijks circa 6 600 beslissingen.

Relevante beleidsnota's

• Beleidsbrief slachtofferbeleid (TK 27 213, nr. 8).

Beleidsdoorlichting

Op de operationele doelstelling 13.5 wordt in 2006 een beleidsdoorlichting uitgevoerd.

Beleidsevaluatieonderzoek

Operationele doelstelling 13.6

Kwalitatief goede beleids- en uitvoeringskaders ten behoeve van terrorismebestrijding gericht op het zoveel mogelijk voorkomen van terroristische aanslagen in Nederland, alsmede het op voorhand beperken van schade als gevolg van een mogelijke terroristische aanslag.

Motivering

In Nederland zijn ruim 20 instanties betrokken bij de bestrijding van terrorisme. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) heeft tot taak een doeltreffende coördinatie, samenwerking en afstemming van beleid en uitvoering te ontwikkelen. Dit is niet alleen nodig op het moment van een concrete dreiging of crisis, maar lang daarvoor.

Actoren

Voor de realisatie van de doelstelling, werkt de NCTb onder andere nauw samen met vakdepartementen, onder andere de ministeries van BZK, Buitenlandse Zaken en Defensie, de inlichtingendiensten, OM, IND, KLPD, Regionale Politiekorpsen, KMar, FIOD, Douane, Openbaar Bestuur en in voorkomende gevallen de private sector en de wetenschap.

Instrumenten

Voor de coördinatie en bestrijding van terrorisme heeft de NCTb de beschikking over een aantal instrumenten:

• Analyse van informatie, onder andere door middel van modellen en systemen op basis van geautomatiseerde gegevensverwerking;

• Bijdragen in de bekostiging van projecten van ketenpartners;

• Instrumenten met een formeel juridisch karakter zoals de bevoegdheden op coördinerend terrein en de operationalisering van de doorzettingsmacht. Maar ook beleid c.q. wetgeving die in een rijksbreed perspectief tot stand komt;

• Beveiligingsmaatregelen.

Activiteiten

De door de NCTb en zijn staf uit te voeren activiteiten zijn als volgt te karakteriseren:

• Activiteiten op het terrein van de beleidsvorming: het betreft hier primair het ontwikkelen van een gemeenschappelijk, nationaal en internationaal strategisch beleidskader voor de relevante fasen en facetten van terrorismebestrijding;

• Activiteiten op het terrein van de analyse van informatie die onder andere door de ketenpartners aan de NCTb ter beschikking wordt gesteld (zie ook instrumenten);

• Activiteiten op het terrein van coördinatie. Het betreft primair regisserende en uitvoerende taken die op te splitsen zijn in een reguliere coördinatie/regie en acute actieregie bij crisissituaties;

• Activiteiten betreffende de beveiliging van de burgerluchtvaart en het toezicht daarop;

• Activiteiten betreffende de beveiliging van personen en objecten.

Daarnaast voert de IND de volgende activiteiten uit op het terrein van terrorismebestrijding:

• De IND beoordeelt en behandelt (in afstemming met de CT-infobox) circa 340 dossiers van vreemdelingen waarin een inbreuk op de openbare orde in verband met terrorisme, of een gevaar voor de nationale veiligheid aan de orde is. Daartoe is binnen de IND een speciale unit opgericht, die onder meer beziet of in deze zaken vreemdelingrechtelijke maatregelen kunnen worden genomen. Bovendien zijn de juridische en analysefunctie van de IND versterkt. Daarnaast wordt door de IND, in samenwerking met politie en Koninklijke Marechaussee, de verwijdering van vreemdelingen die verdacht worden van (banden met) terrorisme uit Nederland actief ter hand genomen;

• Het onderzoek naar ruimere mogelijkheden van de intrekking van het Nederlanderschap zal de IND in 2006 verder vorm geven;

• Fraudebestrijding: door de IND is het project Fraude gestart. Dit project stelt zich ten doel het voorkomen en bestrijden van fraude in de toelatingsprocedures. In 2006 zullen de eerste maatregelen hun beslag krijgen.

Prestatiegegevens

Bij de NCTb als organisatie in ontwikkeling is het nog niet mogelijk de doelstellingen en taken te vertalen in kwantificeerbare prestatiegegevens. Onderdeel van de ontwikkeling is het formuleren van een heldere beleidsdoelstelling met daarop toegespitste operationele beleidsdoelstellingen. Hierbij zullen zoveel als mogelijk prestatiegegevens worden benoemd. Hierbij dient in ogenschouw genomen te worden dat er prestatiegegevens zullen zijn welke als geheim geclassificeerd dienen te worden en niet via de reguliere kanalen aan de Tweede Kamer worden kenbaar gemaakt.

Relevante beleidsnota's

Terrorismebestrijding, 10 september 2004 (TK 29 754, nr. 1)

Terrorismebestrijding, 24 januari 2005 (TK 29 754, nr. 5)

Budgettaire gevolgen van beleid

Bij genoemde brieven zijn rijksbreed middelen beschikbaar gesteld, dan wel geheralloceerd voor terrorismebestrijding. De verdeling over de departementen is als volgt:

€ 1000,–

De middelen van de NCTb zijn in deze tabel opgenomen onder Justitie. De middeleninzet van de antiterrorismemiddelen zal in 2006 worden gemonitord voor de thema's waar dit mogelijk is.

Beleidsevaluatieonderzoek

De vliegende start van de organisatie heeft er toe geleid dat het begrip beleidsevaluatie verder nog niet in beeld is gebracht. Bij de ontwikkeling van de prestatiegegevens zal het onderwerp beleidsevaluatie nadrukkelijk worden ingepast.

14. Jeugd

Beleidsartikel 14

Het beschermen van jeugdigen tegen aantasting van een goede opvoedings- en leefsituatie, en het bestrijden en voorkomen van jeugddelinquentie.

Omschrijving

Doel van het beleid is het tot stand brengen en instandhouden van een systeem van jeugdbescherming dat met inzet van juridische dwangmiddelen voorziet in effectieve bescherming van jeugdigen tegen voor hun opvoeding en ontwikkeling bedreigende situaties. Doel van beleid is ook het tot stand brengen en instandhouden van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit.

Bijdrage

Justitie initieert en stimuleert de inhoudelijke totstandkoming van doelgericht beleid en zij coördineert de samenwerking van alle betrokken partners.

Verantwoordelijkheid

Justitie heeft voor de meest relevante organisaties een bestuurlijke verantwoordelijkheid via regelgeving, kaderstelling en financiering. Sommige organisaties worden gedecentraliseerd aangestuurd via de bestuurlijke tussenschakel van gemeenten en provincies. Justitie heeft ook een signaleringsfunctie wanneer blijkt dat in de totale keten wegens onvoldoende inspanningen van andere partners de aanpak van jeugdcriminaliteit niet voldoende effectief is.

Succesfactoren

Om de doelstelling te realiseren is Justitie afhankelijk van samenwerking en optreden van andere departementen, overheden en overige belanghebbenden. Daarnaast is Justitie afhankelijk van persoonlijkheids- en gezinskenmerken en door omgevingsfactoren die van invloed zijn op de jeugdcriminaliteit.

Algemeen recidivecijfer jeugd

¹ Jaartal van uitstroom is het meest recente jaar waarover cijfers van recidive na 2 jaar beschikbaar zijn. Vanaf 2006 zullen cijfers van recentere jaargroepen worden gepresenteerd. Bekend is dat de recidivepercentages in latere jaren oplopen, maar gekozen is om de maatstaf na 2 jaar aan te houden, omdat dit meer zegt over het recent gevoerde beleid.

Algemene recidive heeft betrekking op alle nieuwe justitiecontacten (misdrijven) ongeacht de aard en ernst van de gepleegde misdrijven, behalve de strafzaken die eindigen in vrijspraak, een technisch sepot of een andere technische uitspraak.

De recidivecijfers worden over een langere periode gemeten. De Tweede Kamer wordt jaarlijks geïnformeerd over de uitkomsten van de recidive monitor van het WODC (TK 30 023, nr. 1). Justitie streeft naar het verminderen van de recidive. Bovenstaande cijfers geven het beeld twee jaar na uitstroom uit een justitiële jeugdinrichting of na een taakstraf. De invloeden van recente beleidsintensiveringen, zoals die in het kader van het actieprogramma «Jeugd Terecht», zijn nog niet zichtbaar in bovenstaande cijfers.

Operatie Jong

De ministeries van VWS, BZK, OCW, SZW en Justitie werken binnen «Operatie Jong» samen om tot sluitende ketens van jeugdvoorzieningen te komen. Een belangrijk aspect hiervan is de voorkoming van jeugdcriminaliteit. Eén van de na te streven doelen is dat alle jeugdigen die een justitiële jeugdinrichting verlaten passende nazorg aangeboden krijgen. Jongeren krijgen na afloop van hun verblijf in een justitiële jeugdinrichting ondersteuning op de voor hen relevante leefgebieden (wonen, werken/school, sociale omgeving, vrije tijdsbesteding). Hiertoe wordt in het «plan van aanpak Jeugdcriminaliteit» in 2006 de volgende actie opgenomen:

• opstellen kader voor de verantwoordelijkheidsverdeling nazorg tussen rijk, provincies, gemeenten en andere betrokken organisaties.

In de onderstaande tabel zijn de middelen opgenomen die beschikbaar zijn voor de uitvoering van de justitiële maatregelen bij jeugdigen. Ten aanzien van de justitiële jeugdinrichtingen zijn om administratieve redenen de kosten van de civielrechtelijke plaatsingen opgenomen bij de strafrechtelijke plaatsingen.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1000

Operationele doelstelling 14.1

Jeugdbescherming en de uitvoering van de opgelegde maatregelen in dat kader.

Motivering

Kinderen hebben recht op een gezonde en evenwichtige ontwikkeling en groei naar zelfstandigheid. Dit basisrecht is opgenomen in het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind. De eerste verantwoordelijkheid om dit recht te realiseren ligt bij de ouders. Wanneer ouders deze verantwoordelijkheid echter niet vervullen, is het de plicht van de overheid om in actie te komen. Uiteindelijk prevaleert het belang van het kind. De (voorlopige) voogdij, (voorlopige) ondertoezichtstelling, ontheffing en ontzetting uit het ouderlijke gezag zijn kinderbeschermingsmaatregelen die sterk ingrijpen in het persoonlijke leven van ouders en kinderen. Deze maatregelen zijn in het Burgerlijk Wetboek geregeld en de minister van Justitie is verantwoordelijk voor het doen uitvoeren daarvan.

Actoren

• Raad voor de Kinderbescherming;

• Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen;

• Bureaus Jeugdzorg-(gezins)voogdij.

Instrumenten

Regelgeving, kaderstelling, financiering, toezicht, overleg en afsprakenkader.

Activiteiten

Programma Beter Beschermd (brief TK 28 606 en 29 200 VI, nr. 19)

• In 2005 is een traject van start gegaan dat in 2006 leidt tot kortere doorlooptijden en normtijden, het voorkomen van dubbel onderzoek en snelle en adequate informatie-uitwisseling tussen de Bureaus Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en rechters;

• De reeds voorgenomen effectiviteitsmeting voor de jeugdbescherming zal in overleg met VWS uitgebreid worden tot een effectiviteitsmeting voor heel Bureau Jeugdzorg;

• De in het kader van het Deltaplan ontwikkelde werkmethode zal gefaseerd (2005 tot en met 2007) landelijk worden ingevoerd (TK 29 815, nr. 27);

• In 2006 wordt ten behoeve van de kwaliteitsverbetering van de voogdij een nieuwe werkmethode voor (instellings-)voogden ontwikkeld.

Naar aanleiding van de evaluatie van de pilots van het Deltaplan is het voor dit doel uitgetrokken bedrag verhoogd tot € 14 miljoen structureel.

Uitvoering van de Wet op de jeugdzorg (Wjz)

• De Tweede Kamer wordt in de loop van 2006 geïnformeerd over de uitvoering van de Wjz op grond van de motie Soutendijk (TK 28 168, F);

• De in september 2004 gestarte jeugdzorgbrigade om onnodige bureaucratie in de jeugdzorg tegen te gaan, komt in 2006 met een eindrapportage (TK 29 815, nr. 26);

• Met VWS, IPO en de brancheorganisatie van de Bureaus Jeugdzorg (de Mogroep) worden trajecten uitgezet om de bureaucratie terug te dringen en om de keten in de jeugdbescherming beter aan te laten sluiten;

• De landelijk werkende instellingen voor voogdij en gezinsvoogdij worden in 2006 verder ingepast in het gedecentraliseerde stelsel van jeugdzorg.

Internationale kinderontvoering

• In 2006 wordt de implementatie van de aanbevelingen van het in 2005 afgeronde WODC-onderzoek naar onder meer de werkwijze van de Centrale autoriteit bij internationale kinderontvoering ter hand genomen (TK 30 072, nr.1).

Interlandelijke adoptie

• In 2006 is de procedure voor de adoptie van kinderen uit het buitenland tot aan de afgifte van de beginseltoestemming vereenvoudigd en is het aantal af te geven beginseltoestemmingen verhoogd (TK 28 457, nr. 20);

• De aanbevelingen uit het evaluatieonderzoek van de Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie (Wobka) uit 2004 ten aanzien van meer toezicht en controle op vergunninghouders en op de adoptieprocedure worden in 2006 geïmplementeerd;

• Het in 2006 in te dienen wetsvoorstel tot aanpassing van de Wobka heeft naar verwachting de volgende consequenties: de eis dat de vergunninghouders zich primair moeten laten leiden door de belangen van het kind, het versterken van toezicht door Inspectie Jeugdzorg, het verhelderen van de rol van de Raad voor de Kinderbescherming en het verhelderen van het systeem van leeftijdgrenzen.

Huiselijk geweld en jeugdprostitutie (TK 28 345, nr. 38)

• Een wetsvoorstel met betrekking tot een huisverbod voor plegers van huiselijk geweld wordt in 2006 ingevoerd;

• Een landelijke publiekscampagne huiselijk geweld wordt opgezet;

• De VNG krijgt subsidie om gemeenten te stimuleren beleidsplannen en convenanten op te stellen. Dit leidt ertoe dat 250 gemeenten in 2007 een gerichte lokale aanpak operationeel hebben;

• Een landelijk expertisecentrum jeugdprostitutie gaat in 2006 van start.

Op de Justitiebegroting is voor 2006 een bedrag gereserveerd van € 2,4 miljoen dat oploopt tot € 3,3 miljoen in 2007 voor de bestrijding van huiselijk geweld en jeugdprostitutie.

Geweld in de opvoeding en kindermishandeling

• Naar verwachting zal het wetsvoorstel waarmee geweld in de opvoeding wordt afgewezen, in 2006 in werking treden (TK 29 815, nr.3);

• De resultaten van het onderzoek naar de aard en omvang van kindermishandeling zullen in 2006 bekend worden. Op basis hiervan worden zo nodig aanvullende maatregelen bij de aanpak van kindermishandeling getroffen.

Raad voor de Kinderbescherming

• De toetsende taak van de Raad voor de Kinderbescherming op beslissingen van de Bureaus Jeugdzorg wordt, mede in reactie op een onderzoek van de Inspectie Jeugdzorg (TK 29 815, nr. 23), zo snel mogelijk op het vereiste niveau gebracht;

• De Raad voor de Kinderbescherming gaat de bestaande werkvoorraad van gemiddeld 5 weken in de loop van 2006 wegwerken, met als doelstelling om de gemiddelde wachtvoorraad vanaf dat moment te handhaven op maximaal 10 werkdagen.

Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen

• In het kader van het op 18 maart 2004 ingediende voorstel van de Wet herziening kinderalimentatiestelsel (TK 29 480, nr. 3) is een wetgevingstraject in gang gezet. Het wetsvoorstel zal zo spoedig mogelijk na goedkeuring door de Kamer in werking treden;

• Voor het realiseren van de uitbreiding van het heffen van ouderbijdragen is wetswijziging noodzakelijk van zowel het Wetboek van Strafrecht als de Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen als de Wet op de Jeugdzorg. Het dienovereenkomstige wetsvoorstel wordt naar verwachting in 2006 bij de Tweede Kamer ingediend.

Prestatiegegevens RvdK (civiel)

¹ Voor de categorie civiele zaken binnen de Raad geldt dat gewerkt wordt aan het verbeteren van de samenwerking en aansluiting tussen de diverse schakels in de keten; het streven is om voor deze zaken per 2007 een verlaging van de doorlooptijd te realiseren.

Prestatiegegevens Bureaus Jeugdzorg

¹ In verband met de inwerkingtreding van de Wet op de jeugdzorg worden de cijfers vanaf 2005 gepresenteerd van oktober (t-1) tot oktober (t).

² Cijfers worden geregistreerd vanaf 1 januari 2005.

Prestatiegegevens Interlandelijke Adoptie

Bij 2006 en verder wordt uitgegaan van een gelijkblijvend aantal aanmeldingen en aantal mensen dat stopt met de procedure, maar een verhoging van het aantal voorlichtingsgroepen naar 176 per jaar.

Prestatiegegevens Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen

Operationele doelstelling 14.2

De adequate uitvoering van justitiële sancties bij minderjarigen.

Motivering

De aanpak van jeugdcriminaliteit heeft ten doel te voorkomen dat jongeren (eerste) delicten plegen èn ten doel dat zij niet in herhaling vervallen (het verminderen van recidive). Bij het opleggen van straf aan jeugdigen moet nadrukkelijk worden gekeken naar de pedagogische component: wat is nodig om naast het signaal dat het gedrag niet getolereerd wordt de jongere weer terug te brengen op het rechte pad. In het kader van de aanpak van jeugdcriminaliteit wordt het jeugdsanctiebeleid aangepast onder andere door de invoering van de gedragsbeïnvloedende maatregel. Daartoe wordt een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend teneinde de effectiviteit van sancties te vergroten. Het belang daarvan wordt mede onderstreept door de uitkomsten van het WODC-onderzoek naar recidive onder jeugdige justitiabelen. Belangrijke factor bij het verlagen van de recidive onder jeugdigen is een goede resocialisatie. In het kader van de operatie Jong wordt onder regie van Justitie geïnvesteerd in een sluitende aanpak van nazorg, waarbij de relevante partijen als gemeenten en zorgaanbieders betrokken zijn.

Actoren

• DJI-jeugd;

• Raad voor de Kinderbescherming;

• Halt;

• Bureaus Jeugdzorg-jeugdreclassering.

Instrumenten

Regelgeving, kaderstelling, financiering, toezicht, overleg en afsprakenkader, interactieve beleidsvorming en signaleringsfunctie naar andere bestuursinstanties.

Activiteiten

Programma Jeugd terecht (TK 28 741, nr. 1)

• De kwaliteit van de besluitvorming over jongeren in het justitiële casusoverleg tussen Openbaar Ministerie, politie en Raad voor de Kinderbescherming wordt in 2006 verder versterkt doordat één gezamenlijk informatiesysteem over de delinquente jongeren beschikbaar komt;

• Inzet voor 2006 is een verdere verkorting van de doorlooptijden in de jeugdstrafrechtketen. De betrokken organisaties onderzoeken binnen hun eigen werkveld wat de knelpunten zijn en zullen maatregelen treffen deze op te lossen;

• Een Wetsvoorstel «gedragsbeïnvloeding jeugdigen» is in voorbereiding, dat onder meer een gedragsmaatregel van minimaal zes maanden en maximaal één jaar regelt. Het wetsvoorstel maakt verder vrijwel alle combinaties van jeugdsancties mogelijk. Via de gedragsmaatregel kan de jongere een heropvoeding ondergaan buiten de justitiële jeugdinrichting. In 2006 wordt in samenwerking met alle betrokken partners aan de implementatie van dit wetsvoorstel gewerkt (TK 24 587, nr. 112);

• Op basis van een eerste overzicht van strafrechtelijke interventies voor jeugdigen, gaat een landelijke erkenningscommissie in 2006 (beginnend in 2005) deze interventies (intramuraal en extramuraal) beoordelen op effectiviteit;

• In 2006 vindt een vergelijkend onderzoek plaats naar de uitvoering van de Individuele Traject Begeleiding, met bijzondere aandacht voor de interculturele aspecten van de doelgroep (vooral ITB-CRIEM). Daarnaast zal ingezet worden op het standaardiseren van het begeleidingsproces om te komen tot een uniforme werkwijze;

• De implementatie van het in 2005 af te ronden Handboek methode jeugdreclassering leidt in 2006 tot meer eenvormigheid in het gebruik van methodieken en een verdere professionalisering van medewerkers van de jeugdreclassering;

• De aanpak van jeugdige veelplegers door Openbaar Ministerie, politie, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg en gemeenten wordt in 2006 gecontinueerd. De extra intramurale capaciteit en jeugdreclasseringsbegeleiding blijven gehandhaafd. Met de G30 gemeenten zijn afspraken gemaakt over het aantal nazorgtrajecten voor de komende jaren;

• Eind 2006 wordt op basis van de lopende pilots herstelbemiddeling besloten of en zo ja op welke wijze landelijke invoering is aangewezen.

Capaciteit

• Het wetsvoorstel «gedragsbeïnvloedende maatregel», dat meer sanctiemogelijkheden buiten de justitiële inrichting regelt, zal mogelijk een bijdrage leveren aan het wegnemen van de druk op de capaciteit bij de justitiële jeugdinrichtingen;

• Verder is van invloed de besluitvorming over de overdracht van capaciteit ten behoeve van jeugdigen met een ernstige gedragsstoornis, die nu op civielrechtelijke titel in een justitiële jeugdinrichting worden geplaatst, naar voorzieningen van VWS. Daartoe is een deel van de bij het ministerie van Justitie gereserveerde middelen voor capaciteitsuitbreiding van justitiële inrichtingen overgeheveld naar de begroting van het ministerie van VWS (TK 28 741, nr.12);

• Voor bovengenoemde doelgroep wordt een alternatief behandelaanbod ontwikkeld en wordt de Wet op de jeugdzorg aangepast zodat gesloten crisisopvang en behandeling ook binnen dit wettelijke kader mogelijk wordt. Op het moment van inwerkingtreding van deze wettelijke regeling (in 2007 of zoveel eerder als mogelijk), zal de verantwoordelijkheid voor de opvang en behandeling van deze jeugdigen aan het ministerie van VWS worden overgedragen.

Bijzondere groepen

• Voor bepaalde groepen van allochtone afkomst wordt in 2006 extra ingezet op nazorg en worden pilots met peereducatie uitgevoerd, waarin leeftijdgenoten worden opgeleid om risicojongeren individueel aan te spreken op hun gedrag (zie brief d.d. 4-5-2005, TK 25 726, nr. 21). De hiervoor benodigde middelen, € 5 miljoen voor de jaren 2006 en 2007 oplopend tot € 6 miljoen voor 2008 en verder, zijn toegevoegd aan operationele doelstelling 14.1.

DJI-jeugd

• Het beleid wordt overeenkomstig de voornemens in de brief Jeugdsancties nieuwe stijl (TK 24 587, nr. 112) gericht op snellere afdoening van zaken en op een betere positionering van de inrichtingen in de jeugdketen;

• De Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen wordt aangepast naar aanleiding van de evaluatie van deze wet (TK 28 741, nr. 8);

• De medio 2005 gestarte beschrijving en toetsing van interventieprogramma's aan de hand van «What Works» criteria wordt in 2006 gecontinueerd;

• In 2006 wordt de voorbereiding van de invoering van een instrument voor risicotaxatie afgerond.

Raad voor de Kinderbescherming

• De casusregie is in 2006 volledig (30 000 jongeren) ingevoerd. De Raad voor de Kinderbescherming richt zich hierbij op de voortgang van de individuele zaken vanaf het moment van melding door de politie tot en met de nazorg;

• In de eerste helft van 2006 wordt een tussenevaluatie naar het bereiken van de doelstellingen van het justitiële casusoverleg, het werkproces casusregie en het landelijke toetsingskader Raad-Bureau Jeugdzorg/jeugdreclassering uitgebracht;

• Voor het justitiële casusoverleg wordt een eenvoudig toe te passen selectie- of screeningsinstrument ontwikkeld en geïmplementeerd;

• De invulling van de schakelfunctie van de Raad om de verbinding tussen de straf- en jeugdzorgketen tot stand te brengen wordt in 2006 gemonitord.

Halt

• Eind 2006 is het huidige aantal van 58 Halt-bureaus omgevormd tot een slagvaardig en financieel gezond landelijk netwerk van maximaal 25 instellingen, dat aansluit bij de politieregio's (TK 28 741, nr. 9).

Overzicht plaatsen Justitiële Jeugdinrichtingen

¹ Vanaf 2006 zijn structureel de middelen corresponderend met 142 uitbreidingsplaatsen overgeboekt naar het ministerie van VWS. De middelen die samenhangen met de voorgenomen capaciteitsuitbreidingen vanaf 2007 blijven in afwachting van nadere besluitvorming omtrent het optimaliseren zorgaanbod gereserveerd binnen de DJI-begroting.

² Bij gegevens Pij-passanten wordt onderzocht wat een realistische norm is voor komende jaren.

Prestatiegegevens Bureaus Jeugdzorg¹

¹ In verband met de inwerkingtreding van de Wet op de jeugdzorg worden de cijfers vanaf 2005 gepresenteerd over de periode oktober (t-1) tot oktober (t).

² In verband met de inwerkingtreding van de Wet op de jeugdzorg worden de cijfers vanaf 2005 gepresenteerd over de periode oktober (t-1) tot oktober (t).

^{3, 4} De vermelde doorlooptijden betreffen normen die in de Wet op de jeugdzorg zijn vastgelegd en derhalve vanaf de inwerkingtreding op 1 januari 2005 moeten worden gerealiseerd. Vooraf is niet met zekerheid aan te geven in welke mate de gestelde normen daadwerkelijk gehaald zullen worden. Op basis van de realisatiecijfers van 2005 zal worden bezien of en welke inspanningen nodig zijn om de bureaus aan de wettelijke normen te laten voldoen.

Prestatiegegevens Doorlooptijden

Operationele doelstelling 14.3

Voorzien in de voogdij van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Motivering

Justitie is verantwoordelijk voor een adequate voogdijvoorziening van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Actoren

• Nidos

Instrumenten

Justitie subsidieert de stichting Nidos.

Activiteiten

• In 2005 is besloten tot herinrichting van het opvangmodel van amv's, wat betekent dat er in 2006 een overdracht plaatsvindt van opvang van Nidos aan het COA (TK 27 062, nr. 41);

• In 2006 wordt onderzocht of voor de opvang die Nidos blijft uitvoeren er nog een verdere functionele scheiding moet worden doorgevoerd tussen voogdij en opvang;

• Het door Nidos het afgelopen jaar ingezette traject van kwaliteitsverbetering wordt vervolgd.

Prestatiegegevens Nidos (voogdij)

Beleidsevaluatie-onderzoek

14.1

14.2

15 Vreemdelingen

Beleidsartikel 15

Een gereglementeerde en beheerste toelating, verblijf en vertrek uit Nederland of terugkeer, die in nationaal en internationaal opzicht maatschappelijk verantwoord zijn.

Omschrijving

Het vreemdelingenbeleid is gericht op een maatschappelijk verantwoord toelatings- en verblijfsbeleid dat in het belang is van degenen die Nederland als een veilig toevluchtsoord beschouwen of voor wie Nederland een doorslaggevende rol voor hun toekomstperspectief vervult. Het gevoerde beleid zal prioriteit geven aan de nationale belangen. Veemdelingen worden onderscheiden in asielzoekers en reguliere vreemdelingen. Reguliere vreemdelingen komen hier op andere gronden dan het vluchtelingenverdrag, bijvoorbeeld voor bezoek, vakantie, gezinsvorming, gezinshereniging, studie, op medische gronden of als buitenlandse werknemer.

Bijdrage

De minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie draagt zorg voor een consistent, evenwichtig en maatschappelijk verantwoord beleid ten aanzien van de toelating van reguliere vreemdelingen en asielzoekers, de naturalisatie, de opvang van asielzoekers gedurende de aanvraagprocedure, het tegengaan en bestrijden van illegaal verblijf en het bevorderen van het vertrek uit Nederland en het grensbewakingsproces.

Verantwoordelijkheid

De minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie heeft hierin de verantwoordelijkheid en is tevens verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van dat beleid. Naast de bovenstaande uitgangspunten is het vreemdelingenbeleid ook gebaseerd op het Verdrag van Genève uit 1951, het Europese Verdrag tot de Rechten van de Mens, het VN-verdrag ter bestrijding van marteling, de Vreemdelingenwet 2000, voor het behandelen van aanvragen tot naturalisatie, de Rijkswet op het Nederlanderschap en de richtlijnen opgenomen in het in 2004 tot stand gekomen Haags Programma.

Succesfactoren

De factoren die van essentieel belang zijn voor het welslagen van dit beleid:

• Een intensieve samenwerking op internationaal niveau ten aanzien van relevante beleidsontwikkeling, informatie-uitwisseling en grensbewaking;

• Een goed functionerende coördinatie van de vreemdelingenketen en samenwerking van de ketenpartners;

• De medewerking van andere ministeries, lagere overheden en instellingen op het terrein van verblijf, opvang, vertrek en terugkeer en de huisvesting van statushouders.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1000