Gezien de demissionaire status van het kabinet dat deze begroting opstelt, is gekozen voor een beperkte technische invulling van de beleidsagenda 2011. Daar waar de beleidsagendas in voorgaande jaren uitgebreid ingingen op de prioriteiten uit het kabinetsprogramma Balkenende IV, aangevuld met prioriteiten van de minister, is de opzet dit jaar sober van aard. Er zal vooral worden ingegaan op beleidsarme ontwikkelingen die de begroting in financiële zin raken. Vanwege het beleidsarme karakter, beschrijft deze beleidsagenda eveneens de uitvoeringsagenda voor het jaar 2011. In de artikelen vindt u, zoals in andere jaren, de relevante financiële en beleidsinformatie die samenhangt met de voorgenomen uitgaven.
1. Mobiliteit
Uitgangspunt voor de geplande investeringen zijn de doelstellingen uit de Nota Mobiliteit en de Mobiliteitsaanpak. Met een systematische scan van de markt en capaciteit van de infrastructuur (NMCA) heeft het Rijk, in samenspraak met de regio's, een analyse gemaakt van de staat van het mobiliteitssysteem. In de NMCA, waarover de Tweede Kamer op hoofdlijnen in juni is geïnformeerd, is een indicatief inzicht gegeven in de nationale bereikbaarheidsproblematiek op middellange (2020) en lange termijn (2028). Op basis van de NMCA en de gebiedsgerichte aanpak kunnen plannen worden ontwikkeld om de bereikbaarheid van Nederland op middellange en lange termijn te verbeteren. In 2011 krijgt de informatie uit de NMCA ook een plek in de gebiedsagendas, die de inhoudelijke basis vormen voor besluitvorming door het nieuwe kabinet over de invulling van de verlengde planperiode van het Infrastructuurfonds (20202028). Deze besluitvorming zal haar beslag krijgen in de ontwerp-begroting 2012.
De Wet versnelling besluitvorming wegprojecten maakt het mogelijk dertig wegprojecten met spoed te realiseren. In deze begroting zijn middelen naar voren gehaald met name bedoeld om projecten in het kader van de spoedaanpak en de Crisis- en herstelwet voortvarend op te kunnen pakken. Ook het wegwerken van het achterstallig onderhoud aan vaarwegen zal, conform de afgesproken ambities en programmering, in 2016 worden afgerond. Er wordt gewerkt aan de besluitvorming over de sluis bij Terneuzen. De uitvoering van de planstudies en verkenningen uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport (MIRT) zal binnen de vastgestelde kaders worden voorgezet.
Het voorstel tot wijziging van de Tracéwet, dat heden ter besluitvorming voorligt in de Tweede Kamer, beoogt versnelling en verbetering van besluitvorming over hoofdinfrastructuur. De wet biedt het noodzakelijk juridisch kader om de besluitvorming Sneller&Beter te laten verlopen. Belangrijke elementen daarvan zijn een vroegtijdige participatie van betrokkenen, een trechteringsproces van verschillende oplossingen (en daarbij minder gedetailleerd maar voldoende onderscheidend berekenen van de milieu-effecten) en het komen tot één bestuurlijk gedragen voorkeursbeslissing als basis voor een stabiele en snel te doorlopen planuitwerkingsfase.
Het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS), dat metro-achtige verbindingen op de drukste spoorcorridors mogelijk maakt, wordt verder uitgewerkt, nu projectbesluiten zijn genomen en de financiering van het budget van 4,5 miljard euro rond is. Op 4 juni 2010 is door het Kabinet een voorkeursbeslissing genomen over de invulling van PHS. Dit maakt uitvoering van maatregelen vanaf 2012/2013 mogelijk.
De komende periode zullen de mogelijkheden voor alternatieve financiering van infrastructuur verder worden onderzocht. De pijplijn met projecten waar meerwaardetoetsen (Public Private Comparator/PPC) worden uitgevoerd raakt steeds beter gevuld en de besluitvorming over deze projecten is transparanter en sneller geworden. Ook zal bezien worden in welke mate regionale overheden projecten kunnen voorfinancieren. De planstudie voor de Zeesluis IJmuiden is gestart. Ook wordt daarin nader bekeken hoe de financiering kan worden geoptimaliseerd.
Met prijsbeleid is een pas op de plaats gemaakt als gevolg van de controversieelverklaring van de Wet kilometerprijs. De projectorganisatie Anders Betalen voor Mobiliteit is als gevolg hiervan sterk verkleind. Wel is de opgebouwde kennis behouden, zodat deze afhankelijk van verdere besluitvorming desgewenst kan worden benut.
Op termijn is naast bouwen en benutten ook beprijzen een instrument waarvan de inzet aan de orde kan zijn. Gezien de stand van de besluitvorming hiervan nu, vergt dat alsdan een nieuwe politieke en budgettaire afweging.
2. Water
De omvangrijke voor de waterveiligheid relevante uitvoeringsprogrammas zoals het Hoogwaterbeschermingsprogramma, Ruimte voor de Rivier en de Maaswerken zijn volop in uitvoering. In 2010 vindt de derde periodieke toetsing van primaire waterkeringen plaats, op basis waarvan in 2011 duidelijk wordt welke waterkeringen moeten worden verstevigd. Daarnaast kan het parlement in 2011 een voorstel voor een nieuw normenstelsel voor waterveiligheid tegemoet zien. Op 1 februari 2010 is de Deltawet ingediend bij de Tweede Kamer. Gelijktijdig met deze begroting wordt met het oog op het klimaatbestendig maken van Nederland het eerste Deltaprogramma uitgebracht met daarin onder meer plannen van aanpak voor negen deelprogrammas. Dit Deltaprogramma is tot stand gekomen onder regie van de per 1 februari 2010 aangestelde Deltacommissaris. In 2011 wordt ook uitvoering gegeven aan de maatregelen van het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren.
3. Beheer en Onderhoud
Goed beheer en onderhoud zijn een basisvoorwaarde voor het in stand houden van de hoogwaardige fysieke infrastructuur die we in Nederland hebben, zowel voor hoofdwegen, hoofdvaarwegen als voor het hoofdwatersysteem. In de begroting 2010 is reeds opgemerkt dat de kosten van beheer en onderhoud toenemen en dat de budgetten onder druk komen te staan. Voortschrijdend inzicht heeft dit beeld bevestigd en er sprake is van voortdurende budgetspanning bij het beheer en onderhoud en het inlopen van achterstanden ten opzichte van de normen. De spanning doet zich voor binnen regulier beheer en onderhoud en bij renovatie en vervanging. Besparingsmogelijkheden door efficiency bij beheer en onderhoud zijn door het Kabinet ingezet als onderdeel van de ombuiging van 3,2 miljard uit hoofde van het Aanvullend Beleidsakkoord. Om de spanning op het onderhoudsbudget te verminderen zijn de onderhoudsbudgetten middels herschikking binnen de begroting van het Infrastructuurfonds verhoogd.
Mede aan de hand van de uitkomsten van de audits naar het beheer en onderhoud op de afzonderlijke netwerken (Hoofdwatersystemen, Hoofwegennet en Hoofdvaarwegennet) zal worden bezien welke beheersmaatregelen kunnen worden ingezet om budget en kosten meer met elkaar in overeenstemming te brengen.
Voor Beheer en Instandhouding Spoor is in de periode 20122015 sprake van een tijdelijke spanning tussen beschikbaar en benodigd budget, na 2015 is er sprake van overschotten. Voor 2011 is het budget op het niveau Beheerplan 2011 gebracht. Komend jaar zal worden bezien hoe deze spanning kan worden verminderd. Daartoe zullen onder andere alternatieve scenarios voor Beheer en Instandhouding worden opgesteld.
4. Luchtvaart
De accenten in de luchtvaart liggen in 2011 bij de concurrentiepositie van Schiphol en de implementatie van de Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens (RBML). Eind 2010 zullen de transportministers en de ministers van defensie van Nederland, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, België en Luxemburg het verdrag paraferen waarmee vanaf 2012 één luchtruim (het zgn. FABEC) voor de zes landen mogelijk wordt. Ingevolge nieuwe Europese regelgeving in het kader van Single European Sky, wordt met ingang van 2012 het full cost recovery principe bij de verlening van luchtverkeersbegeleiding vervangen door een systeem van vastgestelde kosten.
Begroting op hoofdlijnen
De onderstaande tabel geeft de belangrijkste wijzingen in de uitgaven en inkomsten aan ten opzichte van de eerste suppletore begroting 2010. Een volledig overzicht van de mutaties is terug te vinden in de verdiepingshoofdstukken.
De begroting van Verkeer en Waterstaat
Art. | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stand ontwerp-begroting 2010 | 9 732 128 | 8 695 859 | 9 276 291 | 8 606 685 | 8 677 803 | 8 870 023 | ||
Mutaties 1e suppletore wet 2010 | 47 880 | 11 413 | 12 237 | 6 994 | 14 440 | 269 | ||
Stand Voorjaarsnota 2010 | 9 684 248 | 8 684 446 | 9 264 054 | 8 599 691 | 8 692 243 | 8 869 754 | ||
I Belangrijkste mutaties Hoofdstuk XII | 365 889 | 391 811 | 45 370 | 47 312 | 52 625 | 46 331 | ||
1a | Loonbijstelling 2010 | div | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
1b | Loon en prijsbijstelling 2010 | div | 69 510 | 69 614 | 65 850 | 71 163 | 64 869 | |
2 | Doorschuiven voordelig saldo Infrafonds 2009 | 39.01 | 372 259 | 372 259 | ||||
3 | Terugboeking provinciefonds t.b.v. HWBP/KRW | 39.01 | 42 202 | 42 202 | 42 202 | 42 202 | ||
4 | ICES natte natuur | 39.01 | 6 370 | |||||
5 | Actieprogramma Regionaal OV | 39.01 | 25 984 | 25 984 | 25 984 | |||
6 | FES quick-scan | 39.02 | 15 042 | 20 278 | ||||
7 | Efficiencyverbetering BenO infrastructuur | 39.01 | 65 000 | 65 000 | 65 000 | 65 000 | 65 000 | |
8 | Doelmatigheidskorting rijksdienst | 21 724 | 21 724 | 21 724 | 21 724 | |||
II Overige mutaties | 7 455 | 8 770 | 6 299 | 6 284 | 2 162 | 10 138 | ||
Totale mutaties | 358 434 | 400 581 | 51 669 | 53 596 | 54 787 | 56 469 | ||
Stand ontwerpbegroting 2011 | 9 325 814 | 9 085 027 | 9 315 723 | 8 653 287 | 8 747 030 | 8 926 223 | ||
Ad 1a
Het kabinet heeft in het aanvullend beleidakkoord een besparing van 3,2 miljard verondersteld uit hoofde van loonmatiging. Omdat loonmatiging niet in de veronderstelde mate is opgetreden, neemt het kabinet zijn verantwoordelijkheid en kiest het voor een alternatieve invulling. Deze invulling wordt verder toegelicht in de Miljoenennota. Eén van de maatregelen betreft de opbrengst in 2011 en verder van het inhouden van de tranche 2010 van de loonbijstelling.
Ad 1b.
Dit betreft de toevoeging van de prijsbijstelling 2010.
Ad 2
In het Infrastructuurfonds is sprake van (forse) kasspanning in de planperiode t/m 2020: de eerste jaren een kastekort, in latere jaren een overschot. Ook aan VenW is de nullijn opgelegd voor de kasbudgetten op het Infrastructuurfonds de komende jaren. Wel is de problematiek verlicht door het voordelig saldo 2009 door te schuiven naar 2011.
Ad 3
In 1994 zijn structurele middelen vanuit de begroting van VenW overgeheveld naar het Provinciefonds voor de vergoeding van de kosten die provincies en waterschappen hebben gemaakt bij de uitvoering van rivierdijkversterkingen en onderhoud aan hoofdwaterkeringen. Vanaf 2012 worden deze middelen weer teruggeboekt naar de VenW begroting. De middelen worden ingezet voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma/kaderrichtlijn Water.
Ad 4
Door het ministerie van LNV wordt begrotingsgeld overgeboekt naar de begroting van VenW. Het betreft de bijdrage voor ICES natte natuur (voorbereiding projecten, publieksevent, Veluwe Randmeer en natuurontwikkelingsproject RAAM).
Ad 5.
Vanaf 2013 worden op 39.02 de uitgaven verantwoord voor het Actieplan Regionaal Openbaar Vervoer (Mobiliteitsaanpak: 200 mln.). Tegenover deze uitgaven staat een bijdrage uit het FES.
Ad. 6
In 2011 en 2012 worden op 39.02 uitgaven verantwoord voor de quick-scanmaatregelen in Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen.
Ad 7.
Het kabinet heeft in het aanvullend beleidakkoord een besparing van 3,2 miljard verondersteld uit hoofde van loonmatiging. Omdat loonmatiging niet in de veronderstelde mate is opgetreden, neemt het kabinet zijn verantwoordelijkheid en kiest het voor een alternatieve invulling. Deze invulling wordt verder toegelicht in de Miljoenennota. Eén van de maatregelen betreft het inzetten op efficiencyverbetering beheer en onderhoud infrastructuur.
In de heroverweging Mobiliteit en water zijn besparingsmogelijkheden opgenomen voor efficiencyverbetering bij beheer en onderhoud van hoofdwatersystemen, (vaar)wegen en spoor. Vanwege juridische verplichtingen en een zekere aanlooptijd bij de invoering van de maatregelen is het vanaf 2011 mogelijk om 45 miljoen te besparen door middel van deze maatregelen. Additioneel worden maatregelen genomen die leiden tot functievermindering, zoals beperken van verlichting, verminderen signaalgevers, versoberen vast onderhoud etc. Dit levert vanaf 2011 20 miljoen op.
Ad 8.
Het kabinet heeft in het aanvullend beleidakkoord een besparing van 3,2 miljard verondersteld uit hoofde van loonmatiging. Omdat loonmatiging niet in de veronderstelde mate is opgetreden, neemt het kabinet zijn verantwoordelijkheid en kiest het voor een alternatieve invulling. Deze invulling wordt verder toegelicht in de Miljoenennota. Eén van de maatregelen betreft een taakstelling op de rijksdienst. Alle departementen (incl. agentschappen en uitvoerende ZBOs) krijgen een taakstelling van 1,5% per jaar in 2012 op personeel en materieel. In de grondslag zijn de gebruikelijke onderdelen van het rijk meegenomen, inclusief de begrotings- en premiegefinancierde ZBOs. Dit is exclusief de tariefgefinancierde delen van de ZBOs. De besparing moet uit de jaarlijkse arbeidsproductiviteitsverhoging gehaald worden.