Thema | Subthema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Art. |
|---|---|---|---|---|---|
Leraar als aantrekkelijk beroep | Experiment teambevoegdheid 10-14 scholen | ex duranteex post | 2024 | Met dit experiment wordt mogelijk gemaakt dat leraren die betrokken zijn bij 10-14-initiatieven, kunnen werken met een zogenoemde teambevoegdheid. Het doel van het experiment is bij de deelnemende scholen te onderzoeken:a. welke effecten de mogelijkheid om af te wijken van de wettelijke voorschriften genoemd in artikel 2 onder de aldaar genoemde voorwaarden, heeft op de organisatorische en onderwijskundige inrichting van 10-14-onderwijs, de samenwerking tussen de verschillende leraren en de kwaliteit van het 10-14-onderwijs;b. welke randvoorwaarden nodig zijn om positieve effecten te verkrijgen; enc. of de uitkomsten van het experiment voldoende grond bieden voor het aanpassen van wet- en regelgeving. | 1 |
Experiment Ruimte in Onderwijstijd | ex duranteex post | 2025 | Basisscholen die meedoen met het experiment mogen flexibeler omgaan met de lesuren. De scholen mogen tijdens het experiment afwijken van de normale vakanties en de schoolweek van 5 dagen. Ook mogen andere professionals onder voorwaarden maximaal 100 uur per jaar les geven.Het doel van het experiment is om bij maximaal 20 scholen te onderzoeken:a. wat het afwijken van de regels over de invulling en organisatie van de onderwijstijd voor effecten heeft op het onderwijs van de deelnemende scholen;b. welke randvoorwaarden voorwaardelijk waren om positieve effecten te verkrijgen; enc. of de uitkomsten van het experiment voldoende grond bieden voor het aanpassen van wet- en regelgeving en onder welke voorwaarden. | 1 | |
Monitoring en evaluatie Convenanten lerarentekort po G5 | ex durante | 2024 | Naar aanleiding van de noodplannen is per stad een zogeheten convenant opgesteld voor het aanpakken van het lerarentekort. Hierin zijn afspraken gemaakt over de maatregelen, de middelen, de beoogde resultaten, monitoring en evaluatie. Met subsidie kunnen de maatregelen uit de convenanten worden uitgevoerd. Hiermee wordt gezorgd voor continuïteit, kwaliteit en kansengelijkheid van het onderwijs. Er wordt een tussentijdse evaluatie afgenomen. Op basis van de resultaten kan de uitvoering van de convenanten worden bijgesteld. De kennis die wordt opgedaan en de behaalde resultaten zullen worden vertaald, zodat ook de rest van het land gebruik kan maken van deze werkwijzen. | 1 | |
Monitoring en evaluatie Experiment andere dag- en weekindeling G5 a.g.v. lerarentekort | ex duranteex post | 2024 | Het doel van het experiment is om bij de deelnemende scholen te onderzoeken:a. welke impact de mogelijkheid om bij een tekort in de formatie van een school af te wijken van de wettelijke voorschriften, onder de aldaar genoemde voorwaarden, heeft op de omgang met de personeelstekorten, kwaliteit, kansengelijkheid, werkdruk, continuïteit en de organisatie van het onderwijs van de deelnemende scholen; enb. of de uitkomsten van het experiment voldoende grond bieden voor het aanpassen van wet- en regelgeving. | 1 | |
Loopbaanmonitor 2020-2022 (afgestudeerden lerarenopleiding en zij-instromers) | monitor | 2022 | De Loopbaanmonitor onderwijs onderzoekt de ontwikkeling van de arbeidsmarktpositie van recent afgestudeerde leraren en de dynamiek daaromtrent. Het onderzoek kent twee onderdelen: secundaire analyses op CBS-microdata en een enquête onder pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen. Met de Loopbaanmonitor wordt gekeken naar de arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerden, beroepsrendement van de lerarenopleidingen naar achtergrondkenmerken en baan- en contractkenmerken. | 9 | |
Arbeidsmarkt-barometer 2020-2022 (Online vacatures) | monitor | 2022 | Het doel van de Arbeidsmarktbarometer po, vo en mbo is om ontwikkelingen in de vraag naar leraren, ondersteunend personeel en directieleden in kaart te brengen voor het po, vo en mbo en om knelpunten op deze arbeidsmarkt te identificeren. | 9 | |
Subsidieregeling regionale aanpak personeelstekort (po, vo, mbo) | ex post | 2024 | De RAP-regeling is een vervolg op de regionale aanpak lerarentekort uit 2019. Schoolbesturen kunnen samen met één of meer lerarenopleidingen een plan van aanpak indienen. Hierin staat beschreven wat zij in hun regio gedurende de schooljaren 2020-2021 en 2021-2022 gaan doen om het lerarentekort aan te pakken. Deze RAP-regeling wordt gemonitord. | 9 | |
Integrale personeelstelling onderwijs (IPTO) | monitor | 2024 | Met de Integrale Personeelstelling Onderwijs (IPTO) worden jaarlijks voor al het lesgevend personeel op scholen in het voortgezet onderwijs gegevens verzameld over de lesuren die men geeft en meer recent, ook de bevoegdheidssituatie die bij deze lesuren hoort. | 9 | |
Monitorings- en evaluatieonderzoek subsidieregeling ‘Extra hulp voor de klas’ | ex post | 2022 | Deze regeling is bedoeld om het po, vo, mbo en hbo hulp en ondersteuning te bieden met behulp van extra personeel. De subsidie draagt hiermee bij aan het continueren van het onderwijs in tijden van de coronacrisis. Dit is noodzakelijk om achterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en terug te dringen.Het doel van dit onderzoek is om te beoordelen in hoeverre de subsidieregeling ‘Extra hulp voor de klas’ heeft bijgedragen aan het doel hiervan. | 9 | |
NRO programma lerarenagenda (o.a. TALIS 2024) | ex duranteex post | 2025 | Voor de komende vijf jaar (2021 ‒ 2025) wordt een onderzoeksprogramma ingericht bij het NRO. De afspraak is om de beschikbare middelen in te zetten voor drie doeleinden, te weten:1) de kosten voor het nationale onderzoek van TALIS 2024;2) de monitoring van de Taskforce/ programmabureau onderwijsarbeidsmarkt;3) onderzoek voortkomend uit de strategische evaluatie lerarenbeleid en daarmee samenhangende wensen van een nieuw kabinet . | 9 | |
Mirror 2019-2023 (arbeidsmarktramingen) | monitor | 2023 | Centerdata stelt jaarlijks arbeidsmarktramingen op voor het po, vo en het mbo. De arbeidsmarktramingen geven onder meer inzicht in vraag en aanbod van leraren, directie en ondersteunend personeel in de betreffende onderwijssectoren over een periode van 10 tot 15 jaar. | 9 | |
Iedereen gelijke kansen | NRO programma Onderwijsachterstandenbeleid | ex duranteex post | 2025 | Zie hoofdtekst SEA. | 1 en 3 |
Onderzoek doorstroom onderbouw vo na wegvallen eindtoets 2020 | monitor | 2023 | In verband met de scholensluiting als gevolg van de coronamaatregelen is in schooljaar 2019-2020 de eindtoets niet doorgegaan, waardoor ook de kans op eventuele bijstelling van het advies verviel. Het is daarom belangrijk om de komende jaren extra scherp in de gaten te houden of de huidige brugklasleerlingen onderwijs volgen op het niveau dat past bij hun capaciteiten en mogelijkheden. De monitoring van de effecten van het wegvallen van de eindtoets wordt uitgevoerd door DUO. DUO blijft de effecten drie jaar lang monitoren, om inzicht te krijgen in hoe het de leerlingen vergaat. | 1 en 3 | |
Monitoring Verbeteraanpak Passend Onderwijs | ex duranteex post | 2027 | Zie hoofdtekst SEA. | 1 en 3 | |
Monitoring Nationaal Programma Onderwijs | ex duranteex post | 2023 | Zie hoofdtekst SEA. | 1 en 3 | |
Monitoring segregatie | monitor | 2022 | Om de ontwikkelingen binnen segregatie in het onderwijs zowel landelijk als regionaal in beeld te brengen, ontwikkelt het Ministerie van OCW een vierjarige monitor. Het ministerie volgt daarin welke maatregelen het beste werken om segregatie tegen te gaan en scholen gemengder te maken. Dit sluit aan bij de Beleidsagenda tegen segregatie in het funderend onderwijs. | 1 en 3 | |
Up-to-date curriculum met inzet van eigentijdse middelen | Effectstudie pilot tweetalig PO - vervolg | experiment | 2022 | Sinds schooljaar 2014/15 loopt een pilot tweetalig primair onderwijs (tpo), waarin 19 basisscholen experimenteren met het lesgeven van 30% tot 50% van de onderwijstijd in het Engels. Tijdens deze pilot wordt onderzoek gedaan naar leerresultaten van deelnemende leerlingen op het gebied van Engels, maar ook Nederlands en rekenen. De resultaten worden vergeleken met controlegroepen zonder tpo. De derde tussenmeting is eind 2020 gepubliceerd. De laatste meting in de pilot tpo vindt plaats in 2022. | 1 |
Evaluatie experiment DAMU-PO | experiment | 2022 | Het doel van het experiment is om te onderzoeken of het invoegen in de wet van een artikel conform artikel 25 van de Wet op het voortgezet onderwijs en het op basis daarvan toekennen van DAMU-licenties (voor dans- en muziek) ook voor het primair onderwijs zinvol kan zijn. Het doel van deze uitbreiding is om een doorlopende leerlijn voor dans- en muziekleerlingen te kunnen vormgeven die de gehele onderwijskolom beslaat, zodat zij hun talenten optimaal ontwikkelen in combinatie met onderwijs. De basisscholen met een DAMU-licentie kunnen op basis van dit experiment meer maatwerk bieden aan hun leerlingen als het gaat om onderwijstijd, inzet van personeel en de inhoud van het curriculum. Het experiment loopt van januari 2021 t/m 31 juli 2023. De evaluatie vindt eind 2022 plaats. | 1 | |
Monitor subsidie hoogbegaafdheid (incl effect) | monitor | 2023 | Tussen 2019 en 2023 stelt OCW subsidie beschikbaar om het po en vo te stimuleren een passend onderwijs- en ondersteuningsaanbod voor (hoog)begaafde leerlingen in te richten. De meerderheid van de samenwerkingsverbanden in het po en vo heeft een plan ingediend om aanspraak te maken op de subsidie. Het monitoronderzoek geeft een breed en landelijk beeld van de inhoud van deze plannen, de realisatie van de plannen en de borging op lange termijn. Ook kijkt het monitoronderzoek naar de mate waarin scholen en samenwerkingsverbanden ervaren dat de subsidie bijdraagt aan de drie subsidiedoelen:(1) het vergroten en verspreiden van kennis over (hoog)begaafdheid;(2) het realiseren van een passend aanbod voor deze leerlingen;(3) het versterken van de samenwerking tussen samenwerkingsverbanden, scholen en zorg binnen de regio. | 1 en 3 | |
Evaluatie curriculumbijstelling | ex anteex duranteex post | 2023 | Zie hoofdtekst SEA. | 1 en 3 | |
Monitor en evaluatie van de intensivering technisch vmbo 2018-2024 | ex post | 2024 | In dit monitor- en evaluatieonderzoek wordt de invulling en de werking van het landelijke programma ‘intensivering technisch vmbo' (regeling Sterk Techniekonderwijs 2020-2023) in beeld gebracht en gevolgd. Nagegaan wordt welke regionale plannen vmbo-locaties in samenwerking met hun (keten)partners ontwikkelen, hoe in die plannen de begrippen dekkend, duurzaam en kwalitatief goed technisch vmbo-aanbod worden ingevuld, hoe vervolgens de transitie in de praktijk verloopt én tot welke, regionale en landelijke, resultaten dat leidt. De onderzoekers kijken daarbij expliciet naar wat werkt, voor wie, onder welke omstandigheden, en hoe, om tot maximale leereffecten en projectresultaten te komen. | 3 | |
Evaluatie vernieuwing vmbo / sterk techniek onderwijs | ex duranteex post | 2024 | Vmbo-vestigingen met beroepsgerichte leerwegen dienen samen met het mbo en partners uit het bedrijfsleven plannen te ontwikkelen om tot een duurzaam, dekkend en kwalitatief hoogstaand technisch aanbod in de regio te komen. Vmbo-locaties bepalen zelf wat hun regio is en werken samen met regionale partners aan verduurzaming en een kwaliteitsimpuls van het techniekaanbod. In dit monitor- en evaluatieonderzoek wordt de invulling en de werking van het STO-programma in beeld gebracht en gevolgd. De aandacht is hierbij expliciet gericht op wat werkt, voor wie, onder welke omstandigheden, en hoe, om tot maximale leereffecten en projectresultaten te komen. | 3 | |
Monitor pilot brugklas pro-vmbo | monitor | 2022 | Tot september 2022 wordt de pilot onderbouwklas pro-vmbo gemonitord en geëvalueerd. De pilot maakt het tijdelijk en formeel mogelijk voor pro- en vmbo-scholen om samen onderwijs te verzorgen voor leerlingen waarover twijfel bestaat wat de juiste plek voor hen is: pro of vmbo met leerwegondersteuning (lwoo). Doel van de monitor en evaluatie is om in kaart te brengen hoe de pilot wordt vormgegeven en na te gaan of deze vorm van maatwerk leidt tot een betere plek en meer kansen voor leerlingen op het snijvlak pro/vmbo. | 3 |
Domein Primair onderwijs en Voortgezet onderwijs (DGPV)
Het domein DGPV behelst de sectoren primair en voortgezet (speciaal) onderwijs, en omvat ook de beleidsterreinen passend onderwijs, kansengelijkheid en onderwijsondersteuning. Binnen elk van deze gebieden spelen uitdagingen en kennisvragen waarbij de beschreven experimenten, monitoring en evaluaties richting bieden voor de ambities en het huidige beleid. De thema's dienen daarnaast als eerste richtsnoer voor het strategisch uitzetten van beleidsonderzoek en het inventariseren en effectief gebruiken van kennis uit onderzoek.
Thema Leraar als aantrekkelijk beroep
Dit thema behelst onderzoek wat bijdraagt aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van het beroep van leraar. Subthema's zijn o.a. werkdruk, salaris, lerarentekort, leven lang ontwikkelen, en samen opleiden en professionaliseren. Er ligt een inzichtbehoefte wat betreft wat bepaalde beleidsmaatregelen betekenen voor de vaardigheden van leraren, als ook bij de vraag hoe regionale samenwerking kan worden gestimuleerd.
Thema Iedereen gelijke kansen
Dit thema richt zich op hoe beleid kan bijdragen aan gelijke kansen voor iedereen, en behelst subthema's als selectie, onderwijsachterstandenbeleid, IKC's, passend onderwijs, en onderwijs-zorg arrangementen. Er ligt een inzichtbehoefte op het gebied van regionalisering en verbeterde samenwerking, kansengelijkheid als indicator voor het onderwijsstelsel, het tot stand brengen van implementatie van beleid en innovatie in het onderwijs, en effectieve strategieën voor publiek-private samenwerking.
Thema Up-to-date curriculum met inzet van eigentijdse middelen
Dit thema richt zich o.a. op de lopende curriculumbijstelling, de strategie en impact van digitalisering, doorlopende leerlijnen, en nieuwe leerwegen binnen het vmbo. Kennisvragen die spelen zijn bijvoorbeeld hoe beleid en innovatie zo goed mogelijk kunnen worden geïmplementeerd, hoe regionale samenwerking kan worden gestimuleerd, en effectieve strategieën voor publiek-private samenwerking.
Thema | Subthema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Art. |
|---|---|---|---|---|---|
Innovatie mbo | Tussenevaluatie Regionaal investeringsfonds mbo | ex durante | 2021 | De tussenevaluatie dient om zowel inzicht te verkrijgen in de effectiviteit van de subsidieregeling, als in de kwaliteit van de ondersteuning rondom aanvraag en uitvoer van subsidieprojecten. De resultaten kunnen input zijn voor een eventuele derde RIF-regeling die in 2023 in zou kunnen gaan. | 4 |
Evaluatie Doelmatige leerwegen/Herziening van de Kwalificatiestructuur | ex duranteex post | 2021 | Zie hoofdtekst SEA. | 4 | |
Experiment Ruime in de regio | ex duranteex post | 2026 | Het onderzoek naar de mbo-certificaten moet zicht geven op effecten van de invoering van certificaten. Leidt de invoering van certificaten inderdaad tot een groter aantal werkenden en werkzoekenden dat deelneemt aan het mbo? Zijn er verschillen tussen arbeidsmarktsectoren, en tussen mbo-instellingen? Zijn er ook andere effecten? Het onderzoek richt zich op het onderwijsaanbod en de studentdeelname. De monitoring vindt periodiek plaats en bestaat uit:• een eerste meting/monitoring in 2019;• tussentijdse monitoring en evaluatie in 2021;• laatste meting in 2025, alsook eindevaluatie. | ||
Pilots met mbo-certificaten | ex duranteex post | 2026 | Uit de drie (tussentijdse) evaluaties van het experiment cross-overs zal duidelijk worden of er een behoefte bestaat voor cross-over kwalificaties en of het mogelijk is om deze structureel te regelen. Er worden in 2022, 2023 en 2024 tussenrapportages opgeleverd, en in 2025 de eindevaluatie. | ||
Monitoring en evaluatie «Experiment Ruimte in de regio, experiment Cross-overs en pilots met mbo-certificaten» | ex duranteex post | 2026 | Het experiment Ruimte in de Regio wordt aan de hand van de volgende hoofdvragen gemonitord en geëvalueerd:of en in hoeverre draagt het experiment Ruimte voor de regio bij aan:- verbetering van de aansluiting van de opleidingen op de regionale arbeidsmarkt;- vergroting van het eigenaarschap van docenten en werkgevers met betrekking tot de inhoud van het onderwijs;- versterking van kwaliteit en innovatiekracht van het onderwijs? | 4 | |
Werkplaats ICT en Werkplaats Burgerschap | ex duranteex post | 2022 | Doel Werkplaats Burgerschap is antwoord geven op:1. wat is de manier waarop mbo-scholen een visie op burgerschap ontwikkelen en vervolgens uitwerken? (Kan dit beter, en hoe?);2. wat is de manier waarop scholen hun burgerschapsvisie in de praktijk brengen en realiseren, en worden de gestelde doelen gehaald?Doel Werkplaats ICT:De Werkplaats ICT heeft het gebruik van ICT voor meer maatwerk en activerend leren in het mbo-onderwijs als doel. In de Werkplaats ICT wordt onderzoek gedaan naar onderwerpen als het onderzoeken van de effecten van gepersonaliseerd leren met ict op motivatie, prestaties en uitval, de relatie tussen technologie, didactiek en pedagogiek en de effectiviteit van de inzet van verschillende ict-mogelijkheden voor verschillende doelgroepen (wat werkt wel/niet voor welke doelgroep en op welke wijze?). | ||
Gelijke kansen | Evaluatie Wet Doelmatige leerwegen en Herziening van de Kwalificatiestructuur | ex duranteex post | 2021 | Zie hoofdtekst SEA. | 4 |
Evaluatie Pilots Nazorg van mbo-gediplomeerden, en onderzoek naar de pilot nieuwe vorm van praktijkleren | Ex durante | 2021 | Het beleid gericht op jongeren in een kwetsbare positie is enerzijds gericht op het voorkomen van en terugdringen van voortijdige schooluitval en anderzijds op het bieden van een zo goed mogelijk perspectief op duurzame inzetbaarheid voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen. In het kader van dit beleid zijn twee pilots gestart: pilot mbo-verklaring en pilot praktijkleren met de praktijkverklaring. In het onderzoek worden beide pilots onderzocht. Resultaten moeten inzichten geven in belemmerende en succesfactoren. Daarnaast zijn onderzoeksvragen ook gericht op verkrijgen inzicht in de effecten van de pilots. De onderzoeksresultaten dienen ter ondersteuning van de besluitvorming over vervolgstappen. | 4 | |
Experiment gecombineerde leerwegen bol-bbl | ex duranteex post | 2021 | Het doel van het experiment is onderzoeken of de kwaliteit en toegankelijkheid van het beroepsonderwijs en de aansluiting van het beroepsonderwijs op de arbeidsmarkt kunnen worden verbeterd. Met het experiment krijgen studenten in het eerste leerjaar onderwijs in de bol en in het laatste leerjaar in de bbl. Het is aan de instelling of de mogelijk tussenliggende leerjaren worden gevolgd in de bol dan wel de bbl. De inzichtbehoefte komt voort uit het Techniekpact. Om de effecten van een gecombineerde leerweg goed in kaart te brengen is gekozen voor een meerjarige evaluatie. | 4 | |
Evaluatie interventies onderwijs-arbeidsmarkt | ex durante | 2022 | Het onderzoeksprogramma «Gelijke kansen richting de toekomst» betreft een samenwerking tussen de Ministeries van SZW en OCW. Het is een vorm van participerend en evaluerend onderzoek.Essentie van het onderzoeksproject is het ontwikkelen en uitvoeren van interventies om studenten met een niet-westerse achtergrond een betere positie te geven voor toegang tot voldoende kwalitatief goede stageplekken en leer-werkplekken, en uiteindelijk ook op de arbeidsmarkt, en zo gelijke kansen te bevorderen. Tevens worden de betreffende interventies op effectiviteit beoordeeld en geëvalueerd. | 4 | |
Pilot mbo-school verantwoordelijk voor plaatsing studenten bij leerbedrijf | ex duranteex post | 2023 | Tijdens het AO over mbo en corona (juni 2020) heeft D66 (lid Van Meenen) het voorstel gedaan om mbo-instellingen verantwoordelijk te maken voor sollicitatieprocedures, in ieder geval ten minste voor de eerste leerplekken en stages tijdens de opleiding. Uitwerking van de pilot is beoogd als onderdeel van het lopende onderzoek Gelijke kansen richting de toekomst. In vergelijkend onderzoek zullen bestaande werkwijzen rond de verdeling/matching van stageplekken worden vergeleken. Daarbij zal worden onderzocht of de werkwijzen bijdraagt aan gelijke kansen naar de arbeidsmarkt en het verminderen van stagediscriminatie. De loopduur zal zijn van 2021-2023. | 4 | |
Leven-lang-ontwikkelen | Evaluatie Wet Doelmatige leerwegen en Herziening van de Kwalificatiestructuur | ex duranteex post | 2021 | Zie hoofdtekst SEA. | 4 |
Pilot mbo-school verantwoordelijk voor plaatsing studenten bij leerbedrijf | ex duranteex post | 2026 | Zie hoofdtekst SEA. | ||
Experiment Ruimte in de regio | ex duranteex post | 2026 | Zie hoofdtekst SEA. | ||
Monitoring en evaluatie «Experiment Ruimte in de regio, Experiment Cross-overs en Pilot mbo-certificaten» | ex duranteex post | 2026 | Zie hoofdtekst SEA. | 4 | |
Beleidsmonitor Leven Lang Ontwikkelen (LLO) | ex durante | 2022 | Het doel van het onderzoeksprogramma is het in beeld brengen van de ontwikkeling van de leercultuur en de ontwikkeling van de eigen regie ten behoeve van de deelname aan leven lang ontwikkelen. Hierin wordt ook de bijdrage van overheidsbeleid t.o.v. andere invloeden op de leercultuur betrokken.Sommige beleidsmaatregelen voor LLO worden afzonderlijk gemonitord maar er ontbreekt een overkoepelende, integrale monitor om de doeltreffendheid van de totale set aan beleidsinstrumenten te monitoren en te evalueren. De effecten van beleid zijn daarnaast vaak niet meteen zichtbaar, daarom is het belangrijk om over een langere periode (meerjarig) te monitoren.De uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt als input voor het huidige en toekomstige beleid rond LLO. Het gaat daarbij minder om beleidsaanbevelingen, maar eerder om de werkende mechanismen in de interactie tussen eigen regie en leercultuur. | 4 |
Domein mbo
Grondslag van de gekozen strategische thema’s is een gemeenschappelijke visie op de positie die het beroepsonderwijs in de Nederlandse samenleving inneemt en de richting waarin het mbo zich, gelet op zijn maatschappelijke uitdagingen, zou moeten ontwikkelen.
Thema Innovatie mbo
Mbo-scholen innoveren hun onderwijs voortdurend en dragen op die manier meer bij aan de innovatie van hun werkgebied of aan de ontwikkelingen in hun branches. Hoogwaardig vakmanschap draagt bij aan innovaties. Maatschappelijke ontwikkelingen vragen om mbo-afgestudeerden die vakvaardigheden en zogenoemde 21e eeuwse vaardigheden (zoals samenwerken, communicatie, flexibiliteit) op hoog niveau beheersen. Er wordt daarom gemonitord in hoeverre dit wordt teruggezien in het mbo.
Thema Kansengelijkheid mbo
Mbo-scholen bieden gelijke kansen aan alle jongeren om hun persoonlijk talent en burgerschap te ontwikkelen, door te stromen naar een goede positie op de arbeidsmarkt en naar vervolgopleidingen in het mbo en hbo. Het mbo is daarmee de eerste keus voor aanstaande vakmensen en biedt optimale toegang naar de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs.
Het mbo is de onderwijssector die voor jongeren met uiteenlopende talenten het verschil kan maken, ook voor jongeren met een relatief trage start in het onderwijs: juist deze jongeren gaan veelal van het primair onderwijs naar het vmbo om vervolgens door te stromen naar het mbo. In het mbo hebben zij vervolgens de mogelijkheid om op te klimmen naar mbo-niveaus met betere arbeidsmarktperspectieven en na mbo-4 eventueel door te stromen naar het hbo. Het mogelijk maken van deze emancipatie is een kernfunctie van het mbo en verdient blijvende aandacht, net als doorstroom van het mbo naar de arbeidsmarkt. Ook de kansengelijkheid in overgangsmomenten, bijvoorbeeld van vmbo naar mbo, biedt mogelijkheden voor intensievere (regionale) samenwerking.
Thema Leven Lang Ontwikkelen
Het mbo-onderwijs voor volwassenen gaat qua omvang toenemen, gebruikmakend van de publieke onderwijsinfrastructuur. De arbeidsmarkt verandert steeds sneller onder invloed van onder andere verduurzaming van de economie, robotisering en digitalisering.
Ondernemers en werknemers geven zelf richting aan deze trends, maar werknemers zullen zich ook aan deze veranderingen moeten aanpassen. Voor volwassenen is permanent leren de nieuwe vorm van zekerheid om grip te krijgen op hun loopbaan en hun eigen ontwikkeling. De regie ligt bij de volwassenen en hun werkgevers, ondersteund door een overheid, die faciliteert en stimuleert met extra inzet op kwetsbare, achterblijvende groepen. Het is nodig dat mensen toegerust zijn om met veranderingen om te gaan, zodat zij volwaardig mee kunnen doen aan de maatschappij en duurzaam kunnen bijdragen aan de economische ontwikkeling. Het belang van permanent leren en ontwikkelen neemt naar verwachting in de toekomst alleen maar toe. Een doorbraak op dit terrein is noodzakelijk.
Thema | Subthema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Art. |
|---|---|---|---|---|---|
Toegankelijkheid | Nieuw aanbod en aanbieders: voorlichting en inrichting | Verkenning | 2022 | In de Staat van het Onderwijs wordt gewezen op een toenemende complexiteit van het hoger onderwijs. Voor studenten is het niet altijd eenvoudig wijs te worden uit het aanbod en de rechten en plichten die daarbij horen. Gegeven die complexiteit is het van groot belang dat opleidingen en instellingen op de juiste manier zijn geregistreerd en voldoen aan de wettelijke vereisten (bijvoorbeeld als het gaat om graadverlening) en dat regelgeving bekend is en herkend wordt. | 6 en 7 |
Aansluitende schoolloopbanen(vo/mbo/ho) (Inspectieonderzoek) | Verkenning | 2023 | De aansluiting tussen de verschillende sectoren is niet altijd optimaal (Staat van het Onderwijs, 2019). In het onderwijsveld ontstaan diverse initiatieven om tot een betere aansluiting tussen de sectoren te komen. De Inspectie van het Onderwijs wil bijdragen aan betere aansluiting, zodat er sprake is van een daadwerkelijk doorlopende leerlijn. Daarom onderzoekt de Inspectie in 2021 welke knelpunten en oplossingsrichtingen er zijn.In 2021 richt de Inspectie zich daarbij in de eerste fase van dit programma op de doorstroom van vo-leerlingen en mbo-studenten naar het hbo. | 6 en 7 | |
Monitor beleidsmaatregelen 2020-2021 | Monitor | 2022 | Het volgen van de belangrijkste ontwikkelingen in het hoger onderwijs - waaronder toegankelijkheid, studievoortgang en het gebruik van het Studievoorschot – en het waar mogelijk leggen van verbanden met beleidsmaatregelen. | 6 en 7 | |
Selectiecriteria | Themaonderzoek | 2022 | Maximering selectiecriteria. In reactie op de motie van Meenen, Futselaar en van der Molen (Kamerstukken II, 2018/2019, 31 288, nr. 713) heeft de Minister aan de Inspectie gevraagd hoe instellingen in de praktijk omgaan met selectiecriteria en welke lessen hieruit op landelijk niveau getrokken kunnen worden. | 6 en 7 | |
Kwaliteit | Eindevaluatie subsidieregeling Open en Online | Evaluatie | 2022 | Het experiment Open en Online maakt het mogelijk voor instellingen om te experimenteren met online onderwijs en open leermaterialen. De subisdieregeling zal per 2022 aflopen. Om te onderzoeken of het experiment voldoende effect heeft gehad, zal er een eindevaluatie plaatsvinden. | 6 en 7 |
Doelmatigheid | Overzichtsstudies naar urgente vragen voor het hoger onderwijs(beleid) | Divers | 2022/2023 | Voor het beantwoorden van urgente vragen, en/of het in kaart brengen van bestaande kennis ter onderbouwing van actuele discussies, reserveert de programmacommissie € 300.000 per jaar, te besteden aan 6-8 kortlopende studies. | 6 en 7 |
Onderwijsaanbod: Ad | Evaluatie | 2022 | Sinds enige tijd zijn associate degrees zelfstandige ho-opleidingen. Deze opleidingen voorzien gezien de groei in aantallen en inschrijvingen in een behoefte en vormen een mooie entree in het hoger onderwijs. In toenemende mate ontstaan daarbij samenwerkingen tussen mbo en ho, gericht op de optimale aansluiting voor studenten. In 2021 worden gegevens over de aantallen Ad’s en de doelgroep gepresenteerd en wordt onderzocht welke vormen de samenwerking krijgt, waar kansen liggen en mogelijke knelpunten in de huidige wet- en regelgeving. | 6 en 7 |
Domein Hoger Onderwijs & Studiefinanciering
De Nederlandse overheid streeft naar een toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig hoger onderwijsstelsel. Het belang van goed hoger onderwijs en onderzoek voor Nederland is groot. Voor een veerkrachtige en democratische samenleving, het toekomstige verdienvermogen en de aanpak van maatschappelijke uitdagingen zijn goed opgeleide mensen en excellent onderzoek nodig. Het gaat daarbij om het ontwikkelen en overdragen van (wetenschappelijke) kennis, inzicht en vaardigheden, maar ook om persoonlijke ontplooiing en maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef.
Het overzicht van evaluatieonderzoek is gebaseerd op de drie grote stelseldoelen van het hoger onderwijsbeleid: toegankelijkheid, kwaliteit en doelmatigheid.
Stelseldoel toegankelijkheid
Iedereen die de capaciteit heeft om te studeren, moet de mogelijkheid hebben om te studeren. De achtergrond en de persoonlijke omstandigheden van studenten zouden zo min mogelijk invloed moeten hebben op de onderwijsuitkomsten. Dat betekent dat de studentenpopulatie die in het hoger onderwijs instroomt, aan het hoger onderwijs deelneemt en succesvol afrondt, zoveel mogelijk een afspiegeling zou moeten zijn van de diversiteit in het toeleverend onderwijs. Ondervertegenwoordiging in het hoger onderwijs van specifieke groepen kan duiden op ongelijke kansen.
Stelseldoel kwaliteit
Aangezien ‘onderwijskwaliteit’ een relatief begrip is en uiteenlopende benaderingen niet tot een eenduidige definitie leiden, is hier gekozen voor een pragmatische aanpak. Onderwijskwaliteit kan in kaart worden gebracht door te kijken naar ‘ingezette mensen en middelen’, het ‘leerproces’ zelf en ten slotte de ‘leeropbrengsten en –uitkomsten’.
Stelseldoel doelmatigheid
Beleid is doelmatig als het gewenste effect tegen zo min mogelijk kosten wordt bereikt, ofwel: met dezelfde middelen worden de grootst mogelijke effecten bereikt. De volgende aspecten van doelmatigheid worden onderscheiden: doelmatige inrichting van het onderwijsaanbod, doelmatigheid van de studieloopbanen en uitgaven aan hoger onderwijs.
Thema | Subthema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Art. |
|---|---|---|---|---|---|
Mediastelsel | Algemeen/overkoepelend | Beleidsdoorlichting media | 2021 | De beleidsdoorlichting media zal enerzijds een evaluatie van het mediabeleid zijn vanaf 2014, anderzijds worden benut om de visie verder uit te werken. Daarmee wordt ook vorm gegeven aan een toezegging aan de Eerste Kamer om een onderzoek te doen naar «duurzame versterking van de publieke omroep, zowel wettelijk als financieel, en gelet op het internationale krachtenveld». | 15 |
Landelijk, regionaal en lokaal mediastelsel | Onderzoek erkenningscriteria omroepen | 2021 | In antwoord op een verzoek van de Tweede Kamer en mede naar aanleiding van adviezen van de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Media | 15 | |
Onderzoek diversiteit en tevredenheid tv-pakketten 2021 en 2023 | 2023 | Periodiek onderzoek door het Commissariaat voor de Media | 15 | ||
Evaluatie nieuwe governance Commissariaat voor de Media | 2022 | 15 | |||
ZBO evaluatie Commissariaat voor de Media | 2023 | 15 | |||
Evaluatie Nederlands Instituut voor beeld en geluid (NIBG) | 2021 | 15 | |||
Evaluatie must-carry-verplichting | 2023 | 15 | |||
Evaluatie corona steunmaatregelen mediabedrijven | 2022 | 15 | |||
Journalistiek | Evaluatie Stimuleringsfonds voor de Journalistiek | 2022 | 15 | ||
Evaluatie Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten | 2023 | 15 | |||
Evaluatie extra middellen onderzoeksjournalistiek | 2023 | 15 | |||
Mediawijsheid | Evaluatie Netwerk Mediawijsheid 2019-2023 | 2024 | 15 | ||
Evaluatie NICAM (kijkwijzer) | 2025 | 15 | |||
Evaluatie verlaagd btw tarief digitale uitgaven | 2023 | 15 | |||
Cultuur | Algemeen/ overkoepelend | Beleidsdoorlichting cultuur (onderdeel cultuurdeelname) | 2022 | 14 | |
Basis Infrastructuur Cultuur (BIS) | Evaluatie/voorbereiding BIS 2025-2028 | 2023 | 14 | ||
Evaluatie gemeentelijke regio's cultuurbeleid | 2022 | 14 | |||
Visitatie rijkscultuurfondsen | 2022 | 14 | |||
Bibliotheken | Evaluatie WSOB | 2024 | 14 | ||
Evaluatie convenant e-lending | 2021 | 14 | |||
Evaluatie Implementatiewet toegankelijkheidsrichtlijn | 2026 | 14 | |||
Evaluatie specifieke corona steunmaatregelen cultuur | 2023 | 14 | |||
Letteren | Evaluatie vaste boekenprijs | 2023 | 14 | ||
Arbeidsmarkt | Beleidsevaluatie arbeidsmarktagenda | 2023 | 14 | ||
Auteursrecht | 14 | ||||
Creatieve industrie (topsector) | 14 | ||||
Architecten | ZBO evaluatie bureau architectenregister | 2025 | 14 | ||
Digitalisering | Beleidsevaluatie instrumentarium digitalisering cultuur en erfgoed | 2022 | 14 | ||
Internationaal Cultuurbeleid (ICB) | Evaluatie Internationaal Cultuurbeleid (ICB) 2017-2020 | 2021 | 14 | ||
Erfgoed | Algemeen/ overkoepelend | Evaluatie Erfgoedwet 2016-2020 | 2022 | Onderdeel van de beleidsdoorlichting erfgoed | 14 |
Beleidsdoorlichting behoud, beheer en toegankelijkheid erfgoed | 2022 | 14 | |||
Musea | Evaluatie huisvesting rijksmusea en RHC’s | 2021 | 14 | ||
Evaluatie aanpak advies Commissie Collectie Nederland | 2022 | 14 | |||
Monumenten | Evaluatie herbestemmingsregeling | 2021 | 14 | ||
Evaluatie Stimuleringsregeling Instandhouding Monumenten (SIM) | 2021 | 14 | |||
Evaluatie Stichting Restauratiekwaliteit Monumenten (ERM) | 2021 | 14 | |||
Archeologie | Evaluatie Archeologiebeleid | 2021 | Onderdeel van de beleidsdoorlichting erfgoed | 14 | |
Immaterieel erfgoed | 14 | ||||
Cultuur-educatie | Cultuuronderwijs | Evaluatie regeling cultuurbegeleider | 2021 | 14 | |
Evaluatie Muziek in de Klas | 2022 | 14 | |||
Evaluatie Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 | 2024 | 14 | |||
Cultuurparticipatie | Evaluatie Programma cultuurparticipatie 2021-2024 | 2024 | 14 | ||
Leesbevordering | Evaluatie programme leesbevordering (onderdeel Tel mee met Taal) | 2022 | Opdrachtgever Tel mee met Taal is Directie MBO (eindevaluatie 2024) | ||
Evaluatie Leesoffensief | Programma is nog in ontwikkeling, evaluatie wordt nog bepaald | 14 | |||
Archieven | Evaluatie archiefwet | 2026 | N.t.b. | 14 | |
Uitvoeringstoetsen van het Archiefbesluit en de Archiefregeling | 2022 | 14 |
Domein Cultuur en Media
Het domein omvat het gehele cultuur- en mediabeleid: Artikel 14 (Cultuur) en Artikel 15 (Media). Het cultuur en mediabeleid is opgedeeld in vijf beleidsinhoudelijk samenhangende thema’s. Ze zijn zo gekozen dat de beste garantie bestaat voor langjarige aansluiting op de beleidspraktijk en daarmee herkenbaarheid voor beleidsmakers en politiek. Specifieke actuele thema’s, bijvoorbeeld op basis van de regeerakkoord, kunnen hier ondergebracht worden. De evaluaties zijn zo ingepland dat zij passen bij de kennisbehoefte en bij reeds bekende beslismomenten in de beleidscyclus. Het kan dus zo zijn dat er op een subthema op dit moment nog geen beleidsevaluatie gepland staat in de komende periode. Dit is geen hiaat, maar een keuze die past bij het strategisch plannen van evaluaties met oog voor de verbinding met de beleidspraktijk. Met de jaarlijkse actualisatie van de Strategische Evaluatie Agenda wordt opnieuw naar de evaluatie van deze subthema's gekeken. Deze Strategische Evaluatie Agenda is nog in ontwikkeling.
Thema | Subthema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Art. |
|---|---|---|---|---|---|
Arbeid | Doelgroep man/vrouw | Topvrouwen: CPB evaluatie effecten invoering quotum | 2024 | Onderzoek naar de effecten van de invoering van het diversiteitsquotum | 25 |
Topvrouwen: Inventarisatie monitors en governance codes genderdiversiteit in de (sub)top van de (semi)publieke sector en update Dashboard | 2021 | Een vooronderzoek voor een overkoepelende monitor voor de (semi)publieke sector, waarin de governance codes en de v/m-verhoudingen in de (semi)publieke sector periodiek worden bijgehouden, zodat trends kunnen worden waargenomen en beleid hierop kan worden aangepast. | 25 | ||
Doelgroep lhbti | |||||
Sociale veiligheid | Doelgroep man/vrouw | Evaluatie Veilige Steden | 2021 | Ex-post evaluatie van het programma Veilige Steden, gericht op de inhoudelijke opbrengsten van het programma | 25 |
Doelgroep lhbti | Evaluatie Regenboogsteden | 2021 | Ex-post evaluatie van het programma regenboogsteden, gericht op de inhoudelijke opbrengsten van het programma | 25 | |
Genderdiversiteit en gelijke behandeling | Doelgroep man/vrouw | Representatiemonitor | 2022 | Monitoringsonderzoek naar de representatie van vrouwen in de media | 25 |
Doelgroep lhbti | |||||
Algemeen | Doelgroep man/vrouw | Emancipatiemonitor | 2022 | Tweejaarlijkse monitor over stand van zaken emancipatie in Nederland | 25 |
Doelgroep lhbti | LHBT-monitor | 2022 | Tweejaarlijkse monitor over stand van zaken acceptatie LHBT in Nederland | 25 | |
Overig | Strategische evaluatie «werken met gemeenten» | 2022 | Zie hoofdtekst SEA voor informatie over strategische evaluatie | 25 |
Domein Emancipatie
De algemene doelstelling van het emancipatiebeleid is het realiseren van gendergelijkheid en gelijkheid wat betreft seksuele oriëntatie, genderidentiteit en geslachtskenmerken in de Nederlandse samenleving. Dit dient te geschieden op in ieder geval de terreinen: onderwijs, veiligheid, gezondheid, arbeidsmarkt, media, politiek, recht en leefvormen.
Uitgangspunt van het emancipatiebeleid van dit kabinet is dat iedereen in Nederland gelijkwaardig is en iedereen de vrijheid heeft om te houden van wie je wilt en om zichtbaar je zelf te kunnen zijn. Om dit te bereiken zetten we ons in voor gender- en lhbti-gelijkheid en het voorkomen van discriminatie van en geweld tegen deze groepen
De directie Emancipatie gaat over zowel m/v-emancipatie, ofwel gendergelijkheid, als over lhbti-emancipatie. De directie Emancipatie heeft, in tegenstelling tot de meeste directies, geen eigen wet- en regelgeving, of stelsel waarvoor het verantwoordelijk is, maar is actief op een breed scala aan onderwerpen dat voor een groot deel onder de verantwoordelijkheid van andere departementen valt. De directie heeft hierbij vooral een agenderende, coördinerende en aanjagende rol. Daarbij wordt nauw samen gewerkt met maatschappelijke organisaties, andere overheden en andere departementen. Dit heeft impact op de manier waarop van werken en daarmee ook op de manier waarop geëvalueerd kan worden.
De directie werkt aan verschillende dossiers, die ondergebracht zijn in drie hoofdthema’s: arbeid, sociale veiligheid en genderdiversiteit en gelijke behandeling. Op de belangrijkste dossiers van de directie bestaan soms raakvlakken en overlap tussen onderwerpen op het gebied van gendergelijkheid en lhbti-emancipatie. Het komt echter ook voor dat dossiers exclusief over de positie van vrouwen of lbhti-personen gaan.
Thema Arbeid
Elke vrouw moet financieel onafhankelijk zijn en haar kwaliteiten op de arbeidsmarkt waar kunnen maken.
Het beleid van de directie emancipatie richt zich zowel op de ‘bovenkant’ als de ‘onderkant’ van de arbeidsmarkt. Met andere woorden, de inzet is gericht op het bevorderen van de doorstroom van vrouwen naar topposities, maar ook op het bevorderen van arbeidsparticipatie en financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Het beleid richt zich onder andere op het creëren van betere omstandigheden op de arbeidsmarkt zoals het tegengaan stereotypering, bevorderen gelijk loon, en het faciliteren van de combinatie van arbeid en zorg.
Uit bovenstaand schema wordt duidelijk dat er veel gebeurt op het vlak van topvrouwen. Dat is logisch. Er wordt momenteel gewerkt aan wet- en regelgeving en het is belangrijk een en ander goed te evalueren en monitoren.
Thema Sociale Veiligheid
Alle mensen voelen zich (sociaal) veilig.
Het beleid van de directie Emancipatie richt zich op het bevorderen van sociale veiligheid van vrouwen en lhbti-personen. Hierbij is aandacht voor specifieke groepen in de samenleving die veel te maken krijgen met onveiligheid of geweld.
Beide grote programma’s die vanuit Sociale Veiligheid, Regenboogsteden en Veilige Steden, zullen dit jaar inhoudelijk worden geëvalueerd. Het betreft hier de inhoudelijke opbrengsten van het Veilige Steden programma en van de Regenboogsteden. Dit is een ander type evaluatie dan de strategische evaluatie «werken met gemeenten». Het gaat daarbij om het hoe, en niet om de inhoud. De strategische evaluatie kijkt naar het instrument, de manier van werken, de vormgeving van de samenwerking.
Genderdiversiteit & gelijke behandeling
Alle mensen zijn vrij om hun identiteit vorm te geven.
Het beleid van de directie Emancipatie richt zich op het bevorderen van gelijke behandeling, de acceptatie van genderdiversiteit en het tegengaan van stereotypering. Er wordt op het vlak van wet- en regelgeving veel samengewerkt met andere departementen.
Komend jaar zal opnieuw worden gekeken naar de representatie van vrouwen in de media.
Thema Algemeen
Tenslotte is eind 2020 de emancipatiemonitor verschenen en verwachten we dit jaar de lhbt-monitor van het SCP. Het SCP is momenteel bezig met een intern proces waarbij ze hun werkzaamheden aan het herzien zijn. Dit heeft gevolgen voor de monitors. Omdat beide monitors voor de evaluatie van het beleid onmisbaar zijn, wordt geprobeerd deze elders onder te brengen. De uitkomst van dit proces is nog onzeker, maar dat tweejaarlijks gemonitord blijft worden, staat buiten discussie.
Wanneer je een en ander schematisch probeert weer te geven, kom je tot bovenstaand schema, waarin lhbti-emancipatie en m/v-emancipatie door de andere thema’s heen snijden. Bijna alle dossiers zijn hierin onder te brengen. Voor de algemene onderwerpen die door alle thema’s heen snijden is de categorie overig toegevoegd. Hierin vallen bijvoorbeeld de emancipatie- en de lhbt-monitor die rapporteren over alle domeinen.