De Tweede Kamer verzoekt het Kabinet om bij de verantwoording over het jaar 2023 aandacht te besteden aan resultaatbereik in relatie tot onderuitputting, als gevolg van bijvoorbeeld arbeidskrapte. In deze bijlage wordt de totale onderuitputting gepresenteerd. Daarbij worden de grootste en/of belangrijkste meevallende realisaties apart toegelicht. De overige meevallende realisaties worden in de post «overige meevallers» toegelicht.

Ruimte Topzorg en Citrien

De uitwerking van de ZonMw programma’s Topzorg en Citrien heeft langer geduurd dan gepland. Dit heeft er toe geleid dat de middelen niet nodig waren in 2023. Daarnaast sluit de beschikbaarheid van Integraal Zorgakkoord (IZA)-transitiemiddelen over de jaren heen niet aan bij de programmering van onderzoeken via ZonMw. De onderuitputting op deze programma's wordt niet veroorzaakt door een te krappe arbeidsmarkt. Gezien het belang van deze programma’s worden de programma’s in de volledige omvang alsnog vorm gegeven waardoor dit geen gevolgen hoeft te hebben voor het halen van de gestelde beleidsdoelen.

Meevaller FLO/VUT

De kosten voor de uitvoering van de functioneel leeftijdsontslag/vervroegde uitdiensttreding (FLO/VUT) regeling vallen in 2023 lager uit dan geraamd. Op basis van de vaststellingen in 2022 vallen de nabetalingen incidenteel lager uit dan geraamd. De krappe arbeidsmarkt heeft geen effect op de onderuitputting. Deze onderuitputting heeft tevens geen gevolgen voor de doelstellingen van de regeling. Het betreft een beleidsarme regeling waarbij de beschikbaarheid voor de doelgroep centraal staat. Het is de afgelopen jaren lastig gebleken deze regeling exact te ramen waardoor in het ene jaar tegenvallers zijn gemeld en in het andere jaar meevallers.

Realisatie subsidies eerstelijnszorg

Dit betreft niet bestede subsidiemiddelen in de subsidies van de eerstelijnszorg. De meest in het oog springende onderuitputting is de VIPP OPEN (€ 1,8 miljoen). De uitgaven vallen in totaal ongeveer € 7,7 miljoen euro lager uit. Voor VIPP OPEN waren middelen gereserveerd voor subsidieherzieningen. Deze herzieningen zijn later ontvangen waardoor deze niet meer hebben geleid tot betaling van voorschotten in 2023 (deze betalingen vallen in 2024). Deze onderuitputting is niet gelinkt aan een te krappe arbeidsmarkt. Ook heeft deze onderuitputting geen invloed op het bereiken van de doelstellingen van de subsidie.

Vrijval compensatieregeling apothekers

De in de 1e suppletoire begroting aangekondigde ondersteuningsregeling voor de eerstelijns leveranciers van medische producten apotheken en leveranciers van hulpmiddelen is vanwege staatssteunregels niet uitvoerbaar. Het hiervoor gereserveerde budget valt daarom vrij. In het voorjaar is geld vrijgespeeld voor een compensatieregeling voor apothekers vanwege de extra inspanning die zij moeten doen om alternatieve middelen te vinden vanwege de oplopende tekorten. Dat deze regeling geen doorgang heeft kunnen vinden, heeft geen invloed op bepaalde gestelde beleidsdoelen omdat het een compensatie betreft.

Stimuleringsfonds wonen en zorg

Voor de financiering van de planontwikkeling van nieuwe woonvormen verstrekt de Rijkdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) leningen in het kader van de stimuleringsregeling wonen en zorg aan sociale ondernemers en bewonersinitiatieven. In de regeling is afgesproken dat de middelen kunnen revolveren zolang de regeling bestaat (leningen die worden afbetaald, kunnen opnieuw worden uitgeleend). De RVO verwachtte in 2023 uitgave van € 1,2 miljoen voor de planontwikkelfase, waardoor in 2023 € 18,6 miljoen van de beschikbare € 19,8 miljoen onbenut is gebleven. Dit heeft geen impact op het beleidsdoel van de regeling gezien de middelen tot dusver revolveerde.

Bijdrage aan medeoverheden (Brede SPUK)

Voor de brede SPUK zijn er in 2023 middelen (voor o.a. valpreventie, een tegen eenzaamheid en wijkaanpak sociale basis) overgeboekt van artikel 3 naar artikel 1. Over het naar artikel 1 overgeboekte budget voor de brede SPUK is er op artikel 3 loon- en prijsbijstelling beschikbaar gesteld. Deze loon- en prijsbijstelling is uiteindelijk niet uitgekeerd. De krappe arbeidsmarkt heeft niet bijgedragen aan de onderuitputting op deze post.

Onderuitputting onbeperkt meedoen en WOZO

Het verstrekken van opdrachten, bijvoorbeeld ten aanzien van de campagne Praat vandaag over morgen, heeft langer geduurd dan oorspronkelijk beoogd. Ook zijn de kosten van een aantal opdrachten lager uitgevallen dan vooraf ingeschat. De opdrachten zijn of worden alsnog verstrekt, waardoor dit geen grote gevolgen heeft voor de uitvoering van het beleid. Er is geen directe link tussen de krappe arbeidsmarkt en de onder uitputting van deze post.

Eigen bijdrage huishoudelijke hulp

In het najaar van 2022 heeft het CAK op basis van een uitvoeringstoets de implementatie- en uitvoeringskosten geraamd voor 2023 en latere jaren. In deze raming werden de kosten lager ingeschat dan in de oorspronkelijke raming uit het coalitieakkoord. Dat verklaart de genoemde onderuitputting. De krapte op de arbeidsmarkt heeft hier geen rol gespeeld.

Ruimte Sectorplan Plus (SPP)

Niet alle aanvragen zijn daadwerkelijk gerealiseerd, bijvoorbeeld omdat opleidingen niet doorgaan of een kortere doorlooptijd kennen dan bij aanvraag opgegeven. Ondanks de onderuitputting zijn de doelstellingen van het beleid behaald. De subsidie heeft tot doel ondersteuning te bieden aan arbeidsorganisaties bij het opleiden en begeleiden van nieuw personeel en in het behouden van hun zittende medewerkers en het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Dat resultaat is behaald, alleen het aantal deelnemers is uiteindelijk lager uitgevallen dan vooraf ingeschat. Redenen zijn bijvoorbeeld dat studenten gedurende het schooljaar zijn gestopt met een opleiding of een opleiding sneller hebben afgerond dan oorspronkelijk ingeschat.

Onderuitputting Basis Acute Zorg (BAZ) regeling en opleidingsakkoord

De kostprijs van de opleiding lag uiteindelijk 25% lager dan het begrote bedrag van € 25.000 per BAZ opleiding. Het einde van coronapandemie deed de focus op (acute) zorg afnemen. Het aantal van 800 was gekozen om volop ruimte te bieden en was een afgeleide van de instroom tijdens corona in 2022 maar bleek bij het wegvallen van corona als aanjager niet haalbaar. Op de achtergrond speelt de krapte op de arbeidsmarkt en de daaruit volgende werkdruk en gebrek aan begeleidingscapaciteit een (niet te kwantificeren) rol bij de onderuitputting. Ook bij IC zien we achterblijvende interesse en opleidingscapaciteit.

Via SPP-TAZ 2023-2024 is een impuls gegeven aan eerste (light) samenwerkingen tussen zorginstellingen in de wijkverpleging rond opleiden (fase 1 IOW). Het veld was toen – net na ondertekening IOW - (nog) niet zover dat ze massaal aanvragen hebben ingediend. De beweging/transitie zoals beschreven in IOW heeft tijd nodig. Er zijn dus minder aanvragen gedaan dan verwacht. Het waren veelal kleine/bestaande samenwerkingsverbanden van zorginstellingen die aanvragen hebben ingediend. De krappe arbeidsmarkt draagt hieraan bij. Nieuwe samenwerkingen rond opleidingen, onderzoeken en experimenten vereisen arbeidskrachten en de begeleidingscapaciteit in de wijkverpleging is krap.

Onderuitputting regeling PA/VS

Er bestaat een hoge vraag naar PA/VS (physician assistant/verpleegkundig specialist) waardoor perspectief na afronding studie goed is. De verklaring van de onderuitputting wordt verklaard door de (reguliere) uitval tijdens de opleiding, dit werkt door per cohort. De onderuitputting heeft niet te maken met een krappe arbeidsmarkt, de opleiding zit ieder jaar vol bij het instroommoment en er zijn wachtlijsten.

Continuïteitsregeling cruciale jeugdzorg

Deze onderuitputting betreft eerder ingeleverde ruimte ten behoeve van de subsidieregeling continuïteit van cruciale jeugdzorg. Er is geen relatie met de krappe arbeidsmarkt en de onderuitputting heeft ook geen gevolgen voor de doelstellingen van de regeling.

Regeling slachtoffers geweld in jeugdzorg

Deze onderuitputting is veroorzaakt door minder benodigde middelen dan vooraf gereserveerd voor de tegemoetkomingsregeling van slachtoffers in de jeugdzorg. Er waren dus voldoende middelen beschikbaar om alle aanvragen in behandeling te kunnen nemen en de tegemoetkomingen uit te keren. De post heeft hierdoor geen gevolg voor de doelstellingen van de regeling. Er is ook geen relatie met de krappe arbeidsmarkt.

Ruimte Energietegemoetkomingsregeling Sport

Gemeenten hebben voor een lager bedrag middelen aangevraagd dan dat er budget beschikbaar was. Er is geen gevolg voor de doelstelling van de Energietegemoetkomingsregeling Sport SPUK MEOZ. De krappe arbeidsmarkt is hierop niet van invloed.

Ruimte SPUK Stimulering Sport

Gemeenten zijn in 2023 bekostigd op basis van een door de gemeente ingediende aanvraag, welke reeds een actueel prijsniveau heeft. Daarom zijn er geen gevolgen voor de doelstelling van de SPUK Stimulering Sport in 2023. Voor 2024 loopt de loonbijstelling wel mee in de bekostigingssystematiek. De krappe arbeidsmarkt is hierop niet van invloed.

Ruimte apparaatskosten VWS

Van de onderuitputting op de apparaatskosten heeft € 25,24 miljoen betrekking op coronagerelateerde (apparaats)kosten, welke door het beëindigen van de maatregelen niet meer noodzakelijk waren. Het gaat hier onder meer om de kosten met betrekking tot de Corona-app bij RDO en de afbouw van het apparaat van de met COVID samenhangende directies, zoals Dienst Testen en de diverse COVID-projectdirecties. De onderuitputting op de coalitie akkoord middelen betreft € 8,6 miljoen, en wordt grotendeels veroorzaakt door een vertraging van uitvoering van beleid. Eén van de redenen hiervoor is krapte op de arbeidsmarkt. De overige € 21,5 miljoen wordt veroorzaakt door kleinere mutaties, waarvan € 15,3 miljoen van de facturen uit 2023 pas verwerkt wordt in 2024. Op de overige apparaatskosten resteert een onderuitputting van € 6,2 miljoen.

Overige meevallers

Per abuis zijn er COVID-19 middelen op specifieke budgetten terecht gekomen. Deze zijn gecorrigeerd waardoor de realisaties ten laste komen van het generale beeld. Dit resulteert in een onderuitputting op het specifieke beeld van € 18 miljoen.

De overige meevallers worden veroorzaakt door kleine mutaties die samen leiden tot een aanzienlijke onderuitputting. Voorbeelden van deze kleinere mutaties zijn onder andere de onderuitputting van € 1,3 miljoen op de opdracht inclusieve samenleving en de onderuitputting van € 2,1 miljoen op de Open House PGO-gebruikersregeling. Voor de eerstgenoemde opdracht zijn minder opdrachten verleend, en voor de laatstegenoemde is in 2023 het aantal nieuwe PGO-gebruikers achtergebleven.