Inhoudsopgave blz.

A. Artikelsgewijze toelichting bij de wetsartikelen 2

B. Begrotingstoelichting 4

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE WETSARTIKELEN

Wetsartikel 1 (uitgaven, verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het Diergezondheidsfonds voor het jaar 2002 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2002. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2002.

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2002 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Toelichting bij de wetsartikelen 3 en 4

De bepalingen, opgenomen in de wetsartikelen 3 en 4 zijn noodzakelijk, omdat de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) nog niet in werking is getreden. Deze wet, die de huidige Comptabiliteitswet zal gaan vervangen, is op 5 juli 2001 bij de Tweede Kamer ingediend (Kamerstukken II, 2000/2001, 27 849). In de CW 2001 zijn bepalingen opgenomen die ertoe moeten leiden dat de begrotingen een meer beleidsmatig karakter krijgen. Die bepalingen bevatten de kern uit het gedachtegoed van de Nota VBTB (Van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording). De begrotingen worden daartoe opgebouwd uit voornamelijk beleidsartikelen. Om meer inzicht te geven in het beleid dat met de uitgetrokken gelden wordt nagestreefd, moet de toelichting bij de beleidsartikelen antwoord kunnen geven op de www-vragen: Wat wil de regering bereiken (doelstellingen), wat gaat zij daarvoor doen (inzet van instrumenten en te verrichten activiteiten/prestaties) en wat mag dat beleid kosten (zowel in termen van verplichtingen als van programma- en apparaatsuitgaven)?

Na overleg met de Tweede Kamer is besloten dat voor het eerst voor het begrotingsjaar 2002 de departementale begrotingen op deze nieuwe leest zouden worden geschoeid. Gelijktijdig zouden daartoe de noodzakelijke bepalingen van de CW gewijzigd worden. Het wetgevende proces om die wijzigingen door te voeren, neemt meer tijd in beslag dan was voorzien. Bij de begrotingsvoorbereiding 2002 is door alle departementen al van de VBTB-bepalingen uit ontwerp-CW 2001 uitgegaan. Teneinde geen onduidelijkheid te laten bestaan over de juridische basis van de begrotingsopzet 2002 wordt er thans voor gekozen om bij deze begrotingswet voor het jaar 2002 vooruit te lopen op de noodzakelijke wijzigingen in de CW. Daartoe worden in wetsartikel 3 een aantal bepalingen uit de huidige CW niet (meer) van toepassing verklaard op de begroting van het Diergezondheidsfonds.

In wetsartikel 4 worden vervolgens ter vervanging de relevante VBTB-bepalingen uit de CW 2001 opgenomen.

De bepalingen die op grond van wetsartikel 3 uit de huidige CW komen te vervallen, luiden:

Artikel 5, eerste, derde, zesde en negende lid

1. De ramingen van de verplichtingen en de uitgaven enerzijds en die van de ontvangsten anderzijds worden opgenomen in afzonderlijke begrotingsartikelen.

3. Het bepaalde in het eerste lid is niet van toepassing op de ramingen van de uitgaven en de ontvangsten die op grond van het bepaalde in artikel 23, vierde lid, in mindering zullen worden gebracht op ontvangsten, onderscheidenlijk op uitgaven.

6. Een begroting kan een begrotingsartikel «onvoorzien» en een begrotingsartikel «geheim» bevatten.

9. Ten behoeve van de verwerking van de gevolgen van de loon- en van de prijsontwikkeling bevat een begroting een administratief begrotingsartikel «loonbijstelling» en een administratief begrotingsartikel «prijsbijstelling».

De bepalingen in de leden 1 t/m 11 van wetsartikel 4 corresponderen met de volgende artikel(leden) uit de CW 2001. Voor een inhoudelijke toelichting bij de verschillende onderdelen wordt verwezen naar Kamerstukken II, 2000/2001, 27 849.

Lid 1 = Artikel 2, lid 2.

Lid 2 = Artikel 4, lid 1.

Lid 3 = Artikel 5, lid 1.

Lid 4 = Artikel 5, lid 2.

Lid 5 = Artikel 5, lid 3.

Lid 6 = Artikel 6, lid 1.

Lid 7 = Artikel 6, lid 2.

Lid 8 = Artikel 6, lid 3.

Lid 9 = Artikel 6, lid 4.

Lid 10 = Artikel 6, lid 5.

Lid 11 = Artikel 8, lid 2.

Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt op grond van het bepaalde in artikel 25a, derde lid, onder b, van de Wet op de Raad van State.

B. DE BEGROTINGSTOELICHTING

Inhoudsopgave blz.

01 Bewaking en bestrijding van dierziekten en voorkomen en verminderen van welzijnsproblemen 5

De verdiepingsbijlage 9

01 BEWAKING EN BESTRIJDING VAN DIERZIEKTEN EN VOORKOMEN EN VERMINDEREN VAN WELZIJNSPROBLEMEN

Algemene doelstelling

Uitbraken van met name besmettelijke dierziekten hebben grote economische en financiële gevolgen voor de getroffen bedrijven, de omliggende agrarische bedrijven alsmede voor de bedrijven in de vee- en vleessector en in andere sectoren, zoals het toerisme. Ook particulieren in het betreffende gebied worden geconfronteerd met de ingrijpende bestrijdingsmaatregelen. Vanwege deze omvangrijke consequenties is het beleid erop gericht om de risico's op de verspreiding van besmettelijke dierziekten zo veel mogelijk te beperken. Dit noodzaakt tot veelal ingrijpende maatregelen in de veehouderij, waarbij met name strenge eisen worden gesteld aan verzamelplaatsen en aan het transport van dieren. Het hiermee samenhangende beleid is weergeven op het beleidsartikel Voedselveiligheid, voedselkwaliteit en diergezondheid van de begroting van LNV.

Wanneer zich desondanks uitbraken van besmettelijke dierziekten voordoen is het beleid erop gericht deze bemettelijke en andere wettelijk te bestrijden dierziekten – binnen de kaders van de EU-regelgeving – zo effectief mogelijk te bestrijden. De uitgaven en ontvangsten die samenhangen met wettelijk te bestrijden dierziekten worden in het DGF verantwoord.

Naast het bestrijden is tijdig signaleren van met name een besmetting een essentiële voorwaarde voor het inperken van risico's voor verdergaande besmettingen en de gevolgen daarvan. Uitgaven en inkomsten van de hiervoor bedoelde verplichte bewakingsprogramma's worden eveneens via het DGF verantwoord.

Afgezien van de uitgaven voor bewaking en bestrijding worden in het DGF ook de uitgaven verantwoord voor welzijnsmaatregelen als gevolg van een uitbraak.

De middelen ter financiering van de uitgaven zijn afkomstig van de EU, de productschappen (PZ, PVV en PPE) en het Rijk. De bijdrage van het Rijk loopt over de LNV-begroting (U06.11 Bewaking en verhoging van diergezondheidsniveau en effectieve bestrijding van dierziekten).

Voor de bijdrage van het bedrijfsleven is het Convenant «financiering bestrijding besmettelijke dierziekten» van toepassing dat in 2000 gesloten is tussen een aantal productschappen (PZ, PVV en PPE) en het Rijk en dat aan de Kamer is aangeboden (Tweede Kamer, vergaderjaar 1999–2000 26 800 F, nr. 3). De essentie van deze afspraken is dat de overheid, in geval zich besmettelijke uitbraken voordoen, onvoorwaardelijk kan beschikken over de noodzakelijke financiële middelen, met name voor de bestrijding van besmettelijke dierziekten tot vooraf afgesproken maxima (voor het grootste deel via een systeem van bankgaranties). De productschappen stellen zich voor de periode 2000 t/m 31 december 2004 garant voor de kosten van dierziekte-uitbraken tot de volgende maxima:

• runderen € 227 mln., waarvan € 182 mln. in de vorm van een bankgarantie en € 45 mln. in de vorm van liquide middelen die worden aangehouden bij het betrokken productschap;

• varkens € 227 mln., waarvan € 204 mln. in de vorm van een bankgarantie en € 23 mln. in de vorm van liquide middelen die worden aangehouden bij het betrokken productschap;

• pluimvee € 11 mln. in de vorm van liquide middelen;

• schapen en geiten € 2 mln. in de vorm van liquide middelen.

Indien LNV voor de financiering van een uitbraak van een besmettelijke dierziekte gebruik maakt van de bankgarantie, wordt door het betrokken productschap, op grond van de wet op de bedrijfsorganisatie, aan de sector een heffing opgelegd om de schuld aan de banken af te lossen.

Operationele doelstelling

0111 Bewaking van dierziekten

Ten laste van het Diergezondheidsfonds komen uitgaven die samenhangen met de uitvoering van een aantal bewakingsmaatregelen om de EU-erkenning «dierziektevrij» te behouden.

Streefwaarde

Het streven is erop gericht om voor een aantal dierziekten de EU-status «vrij van dierziekten» te handhaven (zoals bijvoorbeeld voor klassieke varkenspest en brucellose).

Instrumenten

Om deze EU-status te behouden moet Nederland kunnen aantonen vrij te zijn van deze dierziekten. Hiervoor is het o.a. nodig om dieren te onderzoeken en aan de Europese Commissie te rapporteren over de resultaten van het verplichte bewakingsonderzoek (het aantal bezochte bedrijven, het aantal genomen monsters en de resultaten van de genomen monsters.

De hierboven bedoelde bewakingsprogramma's worden in opdracht van LNV uitgevoerd door de Gezondheidsdienst voor Dieren. Kosten van bewakingsmaatregelen worden in het kader van het convenant op 50/50 basis gefinancierd door het bedrijfsleven en de overheid.

0112 Bestrijding van dierziekten

Indien een verdenking of een uitbraak van een wettelijk te bestrijden dierziekte zich voordoet, komen de kosten van bestrijdingsmaatregelen ten laste van het Diergezondheidsfonds.

Streefwaarden

Een dierziekte moet zo snel en effectief mogelijk worden bestreden.

Beleidsinstrumenten

Voor de wettelijk te bestrijden dierziekten zijn de volgende instrumenten voor handen:

• de verplichting voor houders van dieren om een verdenking van een wettelijk te bestrijden dierziekte te melden

• instellen van vervoersverboden: om verspreiding van een besmettelijke dierziekten te voorkomen, is het noodzakelijk een vervoersverbod in te stellen.

• screening en tracering: de omliggende bedrijven en contactbedrijven worden gescreend om te onderzoeken in hoeverre de dierziekte zich heeft verspreid. Tevens wordt gezocht naar de bron van de besmetting. Ook in de eindfase van een bestrijding vindt screening plaats alvorens de betreffende gebieden weer vrij kunnen worden gegeven en herbevolking met dieren plaatsvindt.

• preventief ruimen: om verspreiding van de dierziekten tegen te gaan, kan het noodzakelijk zijn om bedrijven te ruimen zonder dat daadwerkelijk de besmetting is aangetoond. Voor de overgenomen en geruimde dieren wordt de ondernemer schadeloos gesteld.

• ruimen van besmette bedrijven en omliggende bedrijven: dieren en materialen van bedrijven waar de dierziekte is vastgesteld, kunnen worden overgenomen en vernietigd. Hiervoor wordt de ondernemer schadeloos gesteld.

• noodvaccinatie (alleen met instemming van de EU): om ten tijde van een uitbraak verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen, is het mogelijk om dieren te vaccineren.

0113 Voorkomen en verminderen van welzijnsproblemen

Bij uitbraken van wettelijk te bestrijden dierziekten treden – op basis van het draaiboek – diverse veterinaire maatregelen in werking. Een van de maatregelen is het instellen van een vervoersverbod waardoor in bepaalde gebieden het vervoer van bepaalde diercategorieën niet meer is toegestaan dan wel aan stringente voorwaarden is gebonden. Als gevolg van het vervoersverbod kunnen in deze gebieden welzijns- en huisvestingsproblemen ontstaan (o.a. agressiviteit en stress bij de dieren). Ter vermindering van de meest urgente welzijnsproblemen kan worden besloten om dieren op te kopen.

Streefwaarden

In geval van dierziekte-uitbraak het beperken van de welzijnsproblematiek bij de dieren.

Beleidsinstrumenten

• Opkoopregeling: indien er sprake is van een uitbraak van een wettelijk te bestrijden dierziekte kan tot een opkoopregeling van bepaalde dieren worden besloten. Er moet dan sprake zijn van overvolle stallen die leiden tot ontoelaatbare welzijnsproblemen. Bij het instellen van een opkoopregeling kunnen veehouders hun dieren of vlees op vrijwillige basis aan de overheid aanbieden. Hier staat een financiële bijdrage van het Rijk tegenover waarbij als aanvullende voorwaarde een fokverbod kan worden ingesteld.

• Fokverbod: indien sprake is van welzijnsproblemen kan voor een bepaalde periode een fokverbod worden ingesteld.

0114 Overig

Dit artikel is voor de financiering van overige uitgaven, zoals de eventuele terugstorting van de voorfinanciering naar de begroting van LNV en uitgaven die o.a. betrekking hebben op de voedselveiligheid en daarmee samenhangend de diergezondheid. In concreto betreft het met name BSE. Vanuit deze operationele doelstelling wordt gedurende een overgangsperiode een tijdelijke bijdrage gegeven in de kosen van BSE-maatregelen die ten laste van de LNV-begroting worden verantwoord. Omdat het karakter van dergelijke samenloop van voedselveiligheid en diergezondheid op voorhand niet is te voorspellen, kunnen geen streefwaarden worden opgenomen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

In 1998 is door LNV een bijdrage ad € 4,3 mln. verstrekt aan Bureau Heffingen voor de voorbereiding en uitvoering vna de varkensheffing in het kader van het Diergezondheidsfonds. De € 4,3 mln. is toegekend met als restrictie dat het niet benodigde bedrag wordt teruggestort. Inmiddels is besloten van de varkensheffing af te zien. De voorbereiding en uitvoering hebben in totaal € 1,782 mln. gekost. Het saldo ad € 2,484 mln. wordt in 2002 teruggestort in het DGF.

Evaluatie

Telkens na een uitbraak van een besmettelijke dierziekte vindt een evaluatie op alle onderdelen van bestrijdingsmaatregelen, welzijnsmaatregelen en crisisorganisatie plaats.

Verantwoordelijkheid LNV

LNV is resultaatsverantwoordelijk voor het bestrijden van de wettelijk te bestrijden dierziekten. LNV is systeemverantwoordelijk voor de welzijnsaspecten.

VERDIEPINGSBIJLAGE

Artikel 01.01 Personeel en materieel politionele maatregelen

Toelichting

1 Bestrijding MKZ

De uitgaven voor bestrijding MKZ, bij Voorjaarsnota geraamd op € 136 mln., komen naar verwachting in totaal uit op € 199 mln. De hogere uitgaven voor bestrijding worden geraamd op de artikelen 01.01 Personeel en materieel politionele maatregelen (€ 18,7 mln.), 01.03 Schadeloosstellingen politionele maatregelen (€ 35,7 mln.) en 01.05 Verwerkingsuitgaven politionele maatregelen (€ 8,2 mln.). De uitgaven op 01.01 hebben betrekking op onder andere inhuur van dierenartsen ten behoeve van het screenen, vaccineren en ruimen, inhuur van taxateurs, kosten van ontsmetten, inhuur douchewagens in verband met hygiëne, inhuur elektrocutieapparatuur en laboratoriumonderzoek van monsters. De uitgaven op 01.03 hebben betrekking op schadeloosstellingen voor dieren en producten. De ramingen op 01.05 hebben voornamelijk betrekking op de uitgaven voor slachten, opslaan en transport, vernietiging, destructie en reiniging en ontsmetting.

Artikel 01.02 Personeel en materieel welzijnsmaatregelen

Toelichting

1 Opkoop MKZ

De uitgaven voor opkoop MKZ, bij Voorjaarsnota geraamd op € 118 mln., vallen fors lager uit. Tijdens de MKZ-crisis zijn in verband met welzijnsproblemen enkele opkoopregelingen van kracht geworden. Hiervan is minder gebruik gemaakt dan verwacht, waardoor zowel de uitgaven voor overnamevergoedingen als de uitvoeringskosten lager uitvallen. Naar de huidige inzichten gaat het hierbij om € 93 mln. Het budget wordt hierop aangepast. Daarmee komen de totale uitgaven voor opkoop MKZ naar verwachting op € 25 mln. uit. De lagere uitgaven voor opkoop worden verantwoord op de artikelen 01.02 Personeel en materieel welzijnsmaatregelen (€ 3,7 mln.), 01.04 Vergoedingen welzijnsmaatregelen (€ 70,9 mln.) en 01.06 Verwerkingsuitgaven welzijnsmaatregelen (€ 18,0 mln.). De uitgaven op 01.02 hebben betrekking op de uitvoeringskosten opkoop. De uitgaven op 01.04 hebben betrekking op vergoedingen voor opkoop van dieren. De uitgaven op 01.06 hebben betrekking op slachten en vernietiging van dieren, alsmede de opslag en transportkosten.

Artikel 01.03 Schadeloosstellingen politionele maatregelen

Toelichting

1 Bestrijding MKZ

Zie de toelichting bij artikel 01.01

Artikel 01.04 Vergoedingen welzijnsmaatregelen

Toelichting

1 Opkoop MKZ

Zie de toelichting bij artikel 01.02

Artikel 01.05 Verwerkingsuitgaven politionele maatregelen

Toelichting

1 Bestrijding MKZ

Zie de toelichting bij artikel 01.01

Artikel 01.06 Verwerkingsuitgaven welzijnsmaatregelen

Toelichting

1 Opkoop MKZ

Zie de toelichting bij artikel 01.02

Artikel 01.07 Overige uitgaven

Toelichting

1 BSE-maatregelen

Dit betreft de bijdrage vanuit het DGF aan de LNV-begroting van € 20 mln. in verband met de verlenging van de Rijksbijdrage Kadaverregeling (€ 9 mln.) en de BSE-testen (€ 10 mln.).

Artikel 01.08 Personeel en materieel preventieve maatregelen

Artikel 02.01 Voordelig eindsaldo

Toelichting

1 Afname eindsaldo

Het geraamde eindsaldo van het DGF neemt af met € 20 mln. als gevolg van BSE-maatregelen waarvan de uitgaven geraamd en verantwoord worden op de LNV-begroting

Artikel 01.01 Ontvangsten heffingen politionele dierziektenbestrijding

Artikel 01.02 Ontvangsten EU

Toelichting

1 Opkoopbijdrage EU

In verband met lagere uitgaven voor opkoop MKZ valt ook de bijdrage van de EU voor opkoop lager uit.

Artikel 01.03 Overige ontvangsten

Artikel 01.04 Ontvangsten voorfinanciering

Toelichting

1 Voorfinanciering EU bijdrage MKZ

In verband met hogere uitgaven voor bestrijding MKZ valt ook de bijdrage van de EU voor bestrijding hoger uit. Deze wordt door het Rijk voorgefinancierd.

Artikel 01.05 Rente ontvangsten

Artikel 01.06 Bijdrage bedrijfsleven

Toelichting

1 Bijdrage bedrijfsleven MKZ

De bijdrage van het bedrijfsleven valt naar huidig inzicht per saldo € 4,7 mln. lager uit dan bij 1^e suppletore begrotingswet 2001 geraamd. Dit saldo is opgebouwd uit een hogere bijdrage van € 51,4 mln. in de uitgaven voor bestrijding en een lagere bijdrage van € 56,0 mln. in de uitgaven voor opkoop in verband met welzijnsproblemen bij dieren.

Artikel 01.07 Bijdrage van LNV

Artikel 02.01 Voordelig beginsaldo

Beleidsartikel 01 Bewaking en bestrijding van dierziekten en voorkomen en verminderen van welzijnsproblemen