A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2007 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2006. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2007.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2007 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat agentschappen)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven-ontvangsten van het Agentschap SZW en Inspectie Werk en Inkomen i.o. voor het jaar 2007 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

Wetsartikel 4

In maart 2005 is door de Minister van Financiën met de Tweede Kamer overleg gevoerd over de uitkomsten van het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) regeldruk en controletoren en de naar aanleiding daarvan door het kabinet in december 2004 gedane voorstellen. Tijdens het algemeen overleg op 2 en 3 maart 2005 en in de brief van 9 maart 2005 (Kamerstukken II, 29 949 en 29 950, nr. 5) is toegezegd de getrouwbeeldverklaring van de departementale auditdiensten parallel aan de gewijzigde bedrijfsvoeringsparagraaf over het verslagjaar 2007 in te voeren. De departementen hebben sindsdien belangrijke voortgang geboekt met het treffen van de hiervoor noodzakelijke maatregelen. Om op het ingroeitraject naar met name de getrouwbeeldverklaring geen wettelijke obstakels te laten ontstaan, dienen enkele bepalingen in de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) te worden aangepast. Dat zal regulier gebeuren via het moderniseringsproject van die wet dat thans gaande is. Om de getrouwbeeldverklaring al over het jaar 2007 te kunnen toepassen is echter een tijdelijke – op het jaar 2007 gerichte – afwijking van de wet nodig. Dat gebeurt via het onderhavige wetsartikel. Het betreft concreet de aanpasing van artikel 66, vijfde en zesde lid, van de CW 2001. De gewijzigde insteek voor de bedrijfsvoeringsparagraaf in het jaarverslag leidt niet tot een aanpassing van de CW 2001. De inhoud van die paragraaf wordt in de Rijksbegrotingsvoorschriften geregeld.

Samengevat komen de wijzigingen in de bedrijfsvoeringsparagraaf en in de accountantsverklaring op het volgende neer.

Over eventuele rechtmatigheidsfouten en -onzekerheden die de terzake gestelde artikelsgewijze tolerantiegrenzen te boven gaan, zal door de betrokken minister in de bedrijfsvoeringsparagraaf van zijn departementaal jaarverslag worden gerapporteerd. De departementale auditdienst verstrekt bij het aldus opgestelde jaarverslag (en saldibalans) een getrouwbeeldverklaring in plaats van een zogenaamde eisenverklaring. De getrouwbeeldverklaring heeft betrekking op de elementen die onder a tot en met d van het nieuwe zesde lid van artikel 66 in de CW 2001 zijn opgenomen. Daarbij beoordeelt de auditdienst op grond van onderdeel b of de rapportage over de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering klopt en op grond van onderdeel d of er in het jaarverslag eventueel sprake is van strijdigheid tussen de gepresenteerde financiële informatie en de opgenomen beleidsinformatie.

Om aan te sluiten bij de in artikel 58 gehanteerde terminologie wordt in lid 6 van artikel 66 gesproken van deugdelijke weergave in plaats van de in accountantskring gebruikelijke formulering van getrouwe weergave. Daarmee wordt echter hetzelfde bedoeld. Het is geen bezwaar dat de accountant in zijn verklaring het begrip getrouwe weergave gebruikt.

De oordeelsvorming van de Rekenkamer blijft ten opzichte van het verleden ongewijzigd.

In het oude vijfde lid van artikel 66 kan de reikwijdte van de accountantsverklaring (een verklaring omtrent de financiële informatie in het jaarverslag en de saldibalans) worden geschrapt. De reikwijdte staat thans geheel in het zesde lid.

De formulering van de aanhef van het onderhavige wetsartikel luidende: «....komt voor de accountantsdienst van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor het jaar 2007 als volgt te luiden» is zodanig gekozen, dat de accountantsdienst de gewijzigde reikwijdte van de verklaring zowel dient toe te passen met betrekking tot het departementale jaarverslag van het betrokken departement als met betrekking tot een eventueel niet-departementaal jaarverslag waarvoor de betrokken minister verantwoordelijk is (zoals bijvoorbeeld een jaarverslag van een begrotingsfonds of van een van de begrotingshoofdstukken I, II, IV of IXA).

Er wordt in de wettekst nog gesproken van accountantsdienst in plaats van auditdienst, omdat die terminologie in de Comptabiliteitswet 2001 nog wordt gehanteerd. Bij de voorziene modernisering van de Comptabiliteitswet zal accountantsdienst worden vervangen door auditdienst.

Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2007

B. DE BEGROTINGSTOELICHTING

Inhoudsopgave blz.

1. LEESWIJZER

Opzet begroting 2007 gelijk aan begroting 2006

De opzet van de begroting 2006 is ingrijpend gewijzigd om tegemoet te komen aan de conclusies in het Eindrapport VBTB-evaluatie: Lessen uit de praktijk (Kamerstukken II, 2004/2005, 29 949, nr. 1). De begroting is meer politiek en compact gemaakt. Deze lijn is doorgezet in de Begroting 2007. Evenals de vorige begroting zijn bijbehorende beleidsstukken via de internetsitewww.rijksbegroting. nl te raadplegen.

Opbouw begroting

De begroting van SZW is opgebouwd uit de volgende hoofdstukken:

2. Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt aandacht besteed aan de hoofdlijnen van het beleid van SZW. Daarbij wordt in het bijzonder ingegaan op de prioriteiten voor het begrotingsjaar 2007.

3. Beleidsartikelen

De belangrijkste beleidsdoelstellingen van SZW zijn in afzonderlijke beleidsartikelen opgenomen. De begroting van SZW bestaat uit 15 beleidsartikelen.

Een beleidsartikel begint met de paragraaf Algemene doelstelling, vervolgens komt de paragraaf Budgettaire gevolgen van beleid. In de derde paragraaf worden de Operationele doelstellingen gepresenteerd. Afgesloten wordt met het Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken.

4. De niet-beleidsartikelen

De artikelen 97 (Aflopende regelingen), 98 (Algemeen) en 99 (Nominaal en onvoorzien) zijn de niet-beleidsartikelen. Dit gaat om middelen op de begroting van SZW die niet rechtstreeks aan een doelstelling gekoppeld kunnen worden of omdat het om een technisch administratieve voorziening gaat (onvoorzien, loonbijstelling).

5. De bedrijfsvoering

In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan specifieke bedrijfsvoeringsthema’s.

6. Diensten die een baten-lastenstelsel voeren

Het ministerie heeft twee baten-lastendiensten: het Agentschap SZW en de Inspectie Werk en Inkomen. Van deze twee baten-lastendiensten is een technische paragraaf opgenomen die bestaat uit een meerjarige begroting en een kasstroomoverzicht met daarbij een bondige toelichting.

7. Verdiepingshoofdstuk

In dit hoofdstuk is de financieel-administratieve opbouw van de beschikbare verplichtingenbedragen, de kasuitgaven en de ontvangsten ten opzichte van de stand ontwerp-begroting 2006 per artikel weergegeven. De belangrijkste mutaties worden kort toegelicht.

8. t/m 15. Bijlagen

De ontwerp-begroting 2007 bevat acht bijlagen.

Afwijkingen van de Rijksbegrotingsvoorschriften

Toedeling van de apparaatsuitgaven

Het ministerie van SZW heeft in deze begroting de apparaatsuitgaven zoveel mogelijk aan de verschillende beleidsartikelen toegerekend. Toerekening van middelen (personeel en materieel) vindt jaarlijks plaats op basis van een herziene, globale toedeling van de personeelsinzet naar de verschillende beleidsartikelen. Deze verdeelsleutel zal ook in het departementaal jaarverslag 2007 gehanteerd worden. Voor 2008 en volgende jaren zijn bij de beleidsartikelen nog geen apparaatsuitgaven geraamd.

De toegerekende apparaatsuitgaven worden niet afzonderlijk bij de beleidsartikelen toegelicht. In artikel 98 «Algemeen» is een integraal overzicht van de inzet van personeel en materieel opgenomen inclusief de verdeling van de personeelsinzet over de verschillende beleidsartikelen en de niet-beleidsartikelen. Dit staat gelijk aan de verdeelsleutel.

Effectinformatie

Met de motie van het lid Douma c.s. (Kamerstukken II 2004/2005, 29 949, nr. 11) heeft de Kamer aangegeven dat de beleidsdoelen in de begroting geformuleerd moeten worden in termen van te realiseren effecten (outcome) en/of in daarvan afgeleide prestatiegegevens. Daarvan kan alleen worden afgeweken als een motivering wordt gegeven volgens het principe «pas toe of leg uit» («comply or explain»).

De algemene lijn is dat in de begroting van SZW, daar waar mogelijk en zinvol, per begrotingsartikel bij de algemene of bij de operationele doelstelling effectgegevens worden gepresenteerd. In mijn brief aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II 2005/2006, 48) heb ik aangegeven waarom het bij bepaalde artikelen niet mogelijk is om effectinformatie op te nemen.

informatie over nalevingniveaus

De nalevingsniveaus bij de in artikelen 30 t/m 33 opgenomen sociale zekerheidsregelingen worden gemeten bij een tweejaarlijks onderzoek. De meest recente resultaten hebben betrekking op het jaar 2004. Door de bij dit onderzoek gehanteerde Randomized Response-methode is er sprake van grote betrouwbaarheidsmarges. In verband hiermee worden alternatieven voor de meting van nalevingsniveaus in de komende jaren onderzocht. In afwachting van de conclusies van deze afweging wordt het Porosz-onderzoek voor de werknemersverzekeringen en de WWB in 2006 herhaald, waarbij wordt ingezet op verbetering van de steekproef. Van een herhaling van het Porosz-onderzoek in de Volksverzekeringen in 2006 wordt, mede gezien de hoge nalevingsniveaus in 2004, vooralsnog afgezien. In overleg met de SVB wordt bezien in hoeverre langs andere weg (administratieve gegevens, aselecte controles) voldoende informatie beschikbaar kan komen.

2. BELEIDSAGENDA 2007

Fundamenten van het beleid

Het kabinet Balkenende III wil in de beperkte tijd die tot de verkiezingen resteert, krachtig voortbouwen aan de financiële en sociaal-economische positie van Nederland. Met het indienen van een volwaardige en gedegen begroting wil het ervoor zorgen dat 2007 geen verloren jaar wordt. Het vorige kabinet heeft een groot aantal noodzakelijke hervormingen doorgevoerd. Mede door dit beleid staat de economie er beter voor dan vier jaar geleden: Nederland werkt weer. Dat blijkt niet alleen uit de statistieken; in 2006 en 2007 worden de effecten concreet zichtbaar voor individuele burgers. Er komen veel meer banen, de koopkracht neemt toe, en het aantal hinderlijke regels neemt af. Ook mensen die nu nog aan de kant staan moeten – en zullen – meeprofiteren van het gunstige economische tij. Daarom zet het kabinet nog sterker in op het investeren in mensen.

Doel van de hervormingsagenda was en is het Nederlandse stelsel van werk en inkomen te versterken en te moderniseren. Zodat meer mensen werken, meer mensen meedoen en er meer ruimte is voor eigen verantwoordelijkheid en ondernemen. Dat is belangrijk om sociale redenen: te veel mensen staan nog aan de kant, zitten opgesloten in een uitkering, worden afgeschreven wegens hun leeftijd of slagen er niet in om arbeid en zorg te combineren. Een betaalde baan biedt nog steeds de beste garantie voor inkomensverbetering en tegen armoede. Bovendien is werk belangrijk voor persoonlijke ontplooiing, sociale contacten, integratie en emancipatie. Maar ook om economische redenen is het onwenselijk als veel mensen aan de kant staan. Met het oog op de vergrijzing en de toenemende internationale concurrentie is een breed draagvlak voor onze welvaartstaat noodzakelijk. Alleen zo kunnen we de huidige voorzieningen in de toekomst betaalbaar houden.

Uitvoering van de agenda

Bij de start van de vorige kabinetsperiode bevond de Nederlandse economie zich in een uitzonderlijk lange en diepe recessie en ook de overheidsfinanciën stonden er slecht voor. De hervormingsagenda omvatte ingrijpende wijzigingen in de sociale zekerheid en de zorg. Deze wijzigingen hebben – in die toch al ongunstige omstandigheden – veel gevraagd van mensen. Het beleid leidde ook tot stevige discussies met vakbonden en werkgeversorganisaties. Uiteindelijk is met sociale partners, in het najaarsoverleg van 2004, overeenstemming bereikt over de koers van het beleid.

Die koers heeft er voor gezorgd dat Nederland er structureel beter voor staat. Daar kunnen we nu de vruchten van plukken. We zijn nu beter in staat om te profiteren van de economisch goede tijden. Het stelsel van werk en inkomen is meer dan voorheen gericht op het activeren van mensen naar werk. De arbeidsparticipatie van mensen die nog aan de kant staan, zoals vrouwen, minderheden, ouderen en arbeidsgehandicapten, zal daardoor toenemen. De sociale zekerheid is door de wijzigingen beter toegerust om het hoofd te bieden aan de vergrijzing en de toenemende internationale concurrentie.

De vergrijzing is geen puur Nederlands fenomeen. Ook landen om ons heen hebben en krijgen te maken met een toenemend aandeel ouderen in de bevolking. Uit grafiek 1 blijkt dat Nederland er in Europees verband, mede dankzij het overheidsbeleid, relatief gunstig voor staat. In 2050 is het draagvlak om de vergrijzingskosten te kunnen dragen (de verhouding tussen personen tussen 15 en 64 jaar en 65+-ers) breder dan in de ons omringende landen. Bovendien is nu al een groot deel van de personen tussen 15 en 64 actief op de arbeidsmarkt: de arbeidsparticipatie in Nederland behoort tot de hoogste in Europa.

Grafiek 1: Arbeidsparticipatie (2005) en vergrijzing (2050) in de EU

Bron: Europese Commissie, Long-term labour force projections for the 25 EU Member State, november 2005.

Vijf beleidsprioriteiten

De hervormingsagenda bevat voor het terrein van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vijf prioriteiten: terugdringen van arbeidsongeschiktheid, versterken van re-integratie, vergroten van de arbeidsparticipatie van ouderen, verbeteren combinatie van arbeid en zorg en vermindering van administratieve lasten. Om de begroting voor 2007 – en de uitdagingen voor de langere termijn – in perspectief te kunnen plaatsen, is het van belang de balans op te maken.

Arbeidsongeschiktheid

Met de invoering van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) is een belangrijke stap gezet in het terugdringen van de arbeidsongeschiktheid. In het nieuwe stelsel gaan we uit van wat mensen nog wél kunnen. Op basis van arbeidsgeschiktheid wordt bekeken hoe iemand weer zo snel mogelijk aan de slag kan. Dat geldt niet alleen voor nieuwe gevallen, maar ook, door de herbeoordelingsoperatie, voor een gedeelte van het zittende bestand. Werkgevers en werknemers hebben daarbij een grotere rol gekregen in de eerste twee ziektejaren. Zij hebben beiden belang bij snelle re-integratie: de werkgevers door de gedeeltelijke loondoorbetaling gedurende twee jaar en de werknemers doordat zij minder dan het volledige loon krijgen. Daarnaast maken we samen met werkgevers en werknemers meer werk van preventie, via arboconvenanten, arbobeleid en maatwerk in de arbodienstverlening. De arboconvenanten hebben in de 69 sectoren waar zij zijn afgesloten, geleid tot een daling van het ziekteverzuim met 22% in vijf jaar tijd. Ook in sectoren zonder convenant daalde het verzuim, zij het in mindere mate, als gevolg van meer algemene beleidsmaatregelen zoals de Wet verbetering poortwachter.

Het doel van deze maatregelen was een vermindering van de instroom van duurzaam volledig arbeidsongeschikte werknemers tot maximaal 25 000 per jaar. De totale effecten van het nieuwe stelsel op de instroom zijn nog niet bekend; de huidige instroomcijfers betreffen slechts de eerste zes maanden. Maar gegeven die onzekerheid lijken de eerste cijfers erop te wijzen dat de instroom van duurzaam en volledig arbeidsongeschikten inderdaad is afgenomen tot ruim beneden de 25 000 per jaar.

Re-integratie

Een meer activerende sociale zekerheid bewijst zich door een hogere uitstroom van uitkeringsgerechtigden naar werk. Om dit te bereiken, zijn de prikkels om te werken versterkt. Allereerst bij uitvoerders. Gemeenten hebben nu meer beleidsvrijheid en een groter financieel belang bij het aan werk helpen van bijstandgerechtigden. Dit is vastgelegd in de Wet werk en bijstand die op 1 januari 2004 is ingegaan. Gemeenten zijn tevreden over deze decentralisatie. Experimenten op lokaal niveau zoals «Work First» geven aan dat de beoogde omslag in het denken van inkomen naar werk zich duidelijk begint af te tekenen.

Mensen worden ook zelf financieel gestimuleerd om weer aan het werk te gaan. Zo bevat de WIA de werkhervattingregeling voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA), die werken en meer werken beter beloont dan niet werken. De WIA bevat daarnaast ook stimulansen voor re-integratie voor de werkgever, zoals de no-riskpolis, premiekortingen en subsidies voor voorzieningen.

Meer mensen die vanuit de bijstand, WW of arbeidsongeschiktheid een re-integratietraject volgen, moeten een reguliere baan binden. Doel is dat in 2007 een kwart meer mensen regulier werk vindt binnen 24 maanden na de start van een re-integratietraject. In 2004 bedroeg dit aandeel 26% en in 2005 34%. Dit betekent een toename van ongeveer 30%. In 2005 zijn 171 duizend mensen op een re-integratietraject geplaatst. Het kabinet verwacht met de huidige aantrekkende economie en de afspraken met sociale partners over re-integratie van gedeeltelijk arbeidsgeschikten dat de doelstelling ook in latere jaren zal worden gehaald.

Arbeidsparticipatie ouderen

De laatste jaren is de arbeidsparticipatie van mensen in de leeftijdscategorie van 55 tot 64 gestegen. Dat is van groot belang omdat het aandeel van deze leeftijdscategorie fors toeneemt. Alleen bij stijgende arbeidsparticipatie van ouderen blijft de actieve beroepsbevolking op peil en daarmee ook de basis voor onze welvaart en sociale voorzieningen.

Om dit te realiseren is vroegtijdig stoppen met werken minder aantrekkelijk gemaakt. Fiscale subsidiëring van vervroegd uittreden is afgeschaft en het gebruik van de WW als uittreedroute is teruggedrongen. Van oudere werklozen wordt verwacht dat ook zij solliciteren. Om deze groep te ondersteunen heeft het kabinet een bonus gezet op langer doorwerken; voor werkgevers door middel van een premievrijstelling, voor oudere werknemers via een stijgende arbeidskorting. Ten slotte is een voorlichtingscampagne gestart om de benodigde cultuuromslag te bewerkstelligen.

In 2007 moet 40% van de ouderen tussen 55 en 64 jaar aan het werk zijn. De arbeidsparticipatie is – ondanks de ongunstige economische ontwikkeling – gestegen van 39,2% in 2004 naar 39,7% in 2005, waardoor de doelstelling binnen bereik lijkt te liggen.

Arbeid en zorg

Wie arbeid en zorg wil combineren, moet die keuze zonder belemmeringen kunnen maken. Met verlofregelingen en kinderopvang zijn daarvoor belangrijke voorwaarden gecreëerd. Daardoor blijven vooral vrouwen met jonge kinderen voor de arbeidsmarkt behouden. De levensloopregeling die sinds 1 januari 2006 bestaat, biedt een extra faciliteit. Daarmee wordt het makkelijker om onbetaald verlof te nemen voor bijvoorbeeld zorgtaken of verdere scholing. Een betere balans tijdens de loopbaan kan er vervolgens toe leiden dat werknemers aan het eind van hun carrière langer door kunnen en willen werken. Ook dat is goed voor de arbeidsparticipatie. Er is ook in financiële zin fors geïnvesteerd. Het bedrag op de begroting voor de Wet kinderopvang is bijvoorbeeld opgelopen van € 670 miljoen in 2005 tot € 890 miljoen in 2006. Dit zal in 2007 verder stijgen naar ruim één miljard euro.

Deze maatregelen moeten ertoe leiden dat het aantal werknemers dat arbeid en zorg wil combineren, maar dat feitelijk nog niet doet, in 2009 25% kleiner is dan in 2005. De eerste gegevens over de effectiviteit van de maatregelen komen beschikbaar in het voorjaar van 2008.

Administratieve lasten

De administratieve lasten voor het bedrijfsleven moeten op het terrein van SZW met een kwart verminderen. Dat scheelt bedrijven miljoenen euro’s en veel werk. Zo kunnen ondernemers zich richten op waar ze goed in zijn: ondernemen. Het verhoogt ook de kwaliteit en handhaafbaarheid van de regelgeving. De gecombineerde aangifte van loonbelasting en sociale premies bij de Belastingdienst heeft op dit terrein al een enorm verschil gemaakt. Dit vergde een eenmalige omslag van diverse rapportages naar één maandelijkse, uitgebreide rapportage aan de Belastingdienst. Als systemen daarop zijn ingericht, worden de voordelen duidelijk van het hergebruik van deze gegevens door UWV, CWI, CBS, SVB, CVZ, pensioenfondsen en verzekeraars. Behalve werkgevers moeten ook burgers minder administratieve lasten krijgen. Ook hier is al veel bereikt, met name doordat de aanvraagprocedure voor een uitkering is gestroomlijnd. Het voorstel om een verplichte werkgeversbijdrage voor kinderopvang in te voeren zal in 2007 de administratieve lasten voor burgers en bedrijven nog verder verminderen. Gebruik van gegevens van de polisadminsitratie moet de uitvraag aan burgers beperken, terwijl door gebruik van het digitale klantendossier sneller informatie kan worden verzonden.

Economisch beeld

Niet alleen in het stelsel van werk en inkomen is een omslag merkbaar. Ook de economie heeft een omslag gemaakt. Na vijf jaar, een uitzonderlijk lange periode, van tegenwind is in 2006 weer sprake van een aantrekkende economie. Door de loonmatiging is de concurrentiepositie van Nederland verbeterd. Daardoor profiteren we via hogere uitvoer van de groei van de wereldhandel. Maar ook de investeringen trekken aan, een teken van vertrouwen van ondernemers. De werkgelegenheid vertoont na vier jaar daling, in 2006 voor het eerst weer een toename. De werkloosheid loopt terug. De opgaande lijn die we nu zien in 2006, zet zich naar verwachting door in 2007, met een lichte tempering van de economische groei tot 3%. Het herstel gaat dus in een hoog tempo.

Een te snelle groei kan zorgen voor oververhitting van (delen van) de economie, wanneer kraptes op de arbeidsmarkt ontstaan en lonen bovengemiddeld gaan stijgen. Daarmee kan economisch herstel de kiem van de volgende recessie in zich dragen. Dit risico doet zich nu nog niet voor. Onder meer door een lange looptijd van cao’s lijken de lonen zich in 2007 naar verwachting gematigd te ontwikkelen. Daarmee wordt de internationale concurrentiepositie van Nederland volgend jaar versterkt. Daarnaast hebben de structurele hervormingen gezorgd voor een groter arbeidsaanbod, waardoor de grenzen aan de groei later in zicht komen. In dit verband kan ook gewezen worden op de regelingen voor de migratie van kenniswerkers en de openstelling voor werknemers uit de nieuwe lidstaten van de EU. Het aantal werknemers uit de nieuwe lidstaten dat gebruik zal maken van de nieuwe regeling zal naar verwachting relatief beperkt zijn. Schattingen gaan nu uit van een toename van 23 500 tot 33 500 in het eerste jaar (dat is «slechts» 0,4 tot 0,5% van de totale arbeid). Maar omdat deze nieuwe werknemers vaak zullen gaan werken in sectoren waar in ons land weinig mensen voor te vinden zijn, levert de regeling een belangrijke bijdrage aan het tegengaan van mogelijke kraptes op de arbeidsmarkt. Knelpunten die het gevolg zijn van een kwalitatieve mismatch tussen vraag naar en aanbod van arbeid worden bestreden door in te zetten op scholing.

Box: Nederland werkt! Feiten en cijfers

Sociale partners hebben door loonmatiging een belangrijke bijdrage geleverd aan het economisch herstel. Hierdoor kon immers de verslechtering van de concurrentiepositie ombuigen in een verbetering. De stijging van de lonen is afgenomen van 2,7% in 2003 tot 0,8% in 2005. De loonstijging neemt naar verwachting toe tot 2% in 2007. Dit is gezien het economische herstel verantwoord. Ter bevordering van de participatie van vrouwen heeft het kabinet onder andere de levensloopregeling ingevoerd, is geïnvesteerd in kinderopvang en zal in 2007 uitvoering worden gegeven aan de motie Van Aartsen-Bos voor de verbetering van de naschoolse opvang. De ingrepen in vut/prepensioen stimuleren de participatie van ouderen.

• De werkloosheid daalt van gemiddeld 400 duizend personen (5,4%) in 2003 tot naar verwachting 345 duizend (4½%) in 2007.

• De arbeidsparticipatie (15–64 jaar) stijgt van 63,8% in 2003 naar 65,0% in 2007. In 2007 hebben 207 duizend mensen meer dan in 2003 een baan van 12 uur per week of meer, dit ondanks een afname van de participatie in de jaren 2004 en 2005.

Op het terrein van de sociale zekerheid zijn grote structurele hervormingen doorgevoerd. In 2004 werd de Bijstand vervangen door de Wet werk en bijstand (WWB), in 2006 is de WAO vervangen door de WIA en ook in de WW zijn een aantal wijzigingen aangebracht om de prikkels gericht op uitstroom naar werk te versterken.

• De WW kende aanvankelijk een oplopend beroep, maar het uitkeringsvolume daalt sinds het 3e kwartaal van 2005. In 2007 zal de WW naar verwachting afnemen met 50 duizend uitkeringsjaren ten opzichte van 2003 tot 170 duizend.

• Het beroep op een bijstandsuitkering is eveneens afgenomen. In 2003 hadden 330 duizend mensen een dergelijke uitkering, in 2007 naar verwachting 311 duizend.

• Het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen neemt gestaag af, van 980 duizend in 2003 tot naar verwachting 825 duizend in 2007.

Bovenbeschreven daling van de uitkeringvolumes en stijgende arbeidsparticipatie leiden tot een daling van het aantal mensen onder de 65 dat afhankelijk is van een uitkering (inactieven 65 in grafiek 2). De ratio tussen inactieven en actieven, de zgn I/A ratio die een maatstaf biedt voor het (financiële) draagvlak van het sociale zekerheidsstelsel daalt ook. Deze daling is minder geprononceerd, omdat de I/A ratio ook 65-plussers tot inactieven rekent en de hoeveelheid mensen boven de 65 stijgt.

Grafiek 2: inactieven onder de 65 en de I/A ratio

In 2006 en 2007 is respectievelijk € 2½ miljard en € 1,2 miljard uitgetrokken voor koopkrachtondersteunende maatregelen. De administratieve lasten voor burgers zijn verlaagd door het stroomlijnen van het aanvragen van een uitkering via de polisadministratie en de invoering van het digitale klantendossier. Bedrijven profiteren onder andere van de gecombineerde aangifte en inning van loonbelasting en sociale premies bij de Belastingdienst.

• De koopkracht van ouderen met een klein aanvullend pensioen zal, ondanks de recessie, over de gehele kabinetsperiode toenemen met gemiddeld 2¾ procent (1¾% inclusief huurtoeslag). Voor een gezin met kinderen en een modaal inkomen (€ 30 090), is dit 1¼ procent. In 2006 en 2007 neemt de koopkracht gemiddeld weer toe

• De administratieve lastendruk voor burgers én bedrijven zal in 2007 met een kwart zijn afgenomen ten opzichte van 2002.

Beleidsvoornemens 2007

De hervormingsagenda staat stevig op de rails. In 2006 zijn belangrijke onderdelen van de agenda uitgevoerd. Op het terrein van de arbeidsongeschiktheid, de deelname van ouderen aan het arbeidsproces en de werkloosheidsverzekering zijn belangrijke stelselwijzigingen doorgevoerd. Bij het indienen van de begroting is 2006 daarom een jaar van «werk in uitvoering» genoemd.

Zoals aangegeven in de Regeringsverklaring is 2007 een bijzonder begrotingsjaar. Enerzijds is het kabinet zich ervan bewust dat, gegeven de bijzondere situatie en het feit dat er sprake is van een minderheidskabinet, terughoudendheid en zorgvuldigheid op zijn plaats zijn. Maar het kabinet meent ook dat het belangrijk is om nu door te gaan op de ingeslagen weg. Zo staan op dit moment zes belangrijke wetsvoorstellen op het terrein van SZW op de agenda van de Tweede Kamer. Het gaat om een verplichte werkgeversbijdrage voor de kinderopvang, een nieuwe Pensioenwet, een nieuwe Arbowet, een nieuwe Arbeidstijdenwet, terugkeerbanen en de invoering van de bestuurlijke boete voor betaling onder het wettelijk minimumloon. Het kabinet hecht aan behandeling door het parlement van deze wetsvoorstellen, zodat de maatregelen per 1 januari 2007 kunnen ingaan. Voor deze onderwerpen is 2007 dus nog het jaar van de uitvoering.

Op andere terreinen zal in 2007 het eerder ingezette beleid worden doorgezet met waar nodig intensiveringen. Nu de economie aantrekt, is het belangrijk dat kansen worden benut om nog meer mensen aan werk te helpen. Voor degenen die hier zelf niet in slagen is extra ondersteuning gewenst.

Leren en werken

Scholing is het eerste instrument om mensen te ondersteunen op de arbeidsmarkt. Zowel voor starters op de arbeidsmarkt als voor mensen die al een baan hebben. De ondersteuning is echter pas effectief als de scholing goed aansluit op de behoeftes van de arbeidsmarkt. Hier zijn meerdere partijen aan zet: werkgevers, werknemers, scholen, leerlingen en overheden.

De ministeries van OCW en SZW werken sinds maart 2005 samen in de tijdelijke Projectdirectie Leren en Werken. Deze projectdirectie heeft als taak een «leven lang leren» voor werknemers te stimuleren. Inmiddels heeft het kabinet in intentieverklaringen afspraken gemaakt voor ruim 18 000 leerwerkplekken. Ook zijn er afspraken gemaakt voor ruim 14 000 EVC-procedures (Erkenning van Verworven Competenties). Via deze procedures worden vaardigheden die mensen hebben opgedaan op de werkvloer, of elders buiten het reguliere onderwijs, erkend met certificaten of diploma’s, waardoor hun kansen op de arbeidsmarkt verbeteren. Het project heeft meer tijd (tot eind 2007) en meer geld (€ 5 miljoen) gekregen, zodat op beide onderdelen de resultaten nog zullen stijgen.

Werkgevers en werknemers zijn de andere belangrijke partijen bij «leren en werken». Met hen heeft het kabinet op de werktop, eind 2005, afspraken gemaakt. Sociale partners hebben daarbij toegezegd dat zij zich, onder meer via afspraken in cao’s, zullen inspannen om meer mogelijkheden te creëren voor scholing. Daarbij gaat het om betere afstemming van scholing op de (regionale) arbeidsmarktbehoefte, stageplaatsen, scholing van werkenden en leerwerkplekken. Het kabinet ondersteunt deze initiatieven met € 35 miljoen voor stageplaatsen in het MBO en door fiscale stimuleringsregelingen voor de scholing van werknemers te verruimen met € 40 miljoen tot in totaal € 357 miljoen. Daarnaast investeert het kabinet in 2006 en 2007 € 103 miljoen in het tegengaan van voortijdig schoolverlaten.

Verbetering van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt is ook een taak van regionale partijen. Bij het bestrijden van voortijdig schoolverlaten en jeugdwerkloosheid en het stimuleren van scholing van volwassenen is een betere samenwerking tussen scholen, bedrijfsleven, gemeenten en CWI’s van groot belang. De bewindslieden van OCW en SZW zullen in het najaar van 2006 hun plannen presenteren om regionale samenwerking op dit punt te versterken.

Op weg naar werk

Mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben vaak meer specifieke ondersteuning nodig om uitzicht te kunnen krijgen op een baan. Voor hen zijn scholing of bemiddeling alleen niet voldoende om de afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen. In navolging van adviezen van de Tweede Kamer is een wetsvoorstel voor terugkeerbanen ingediend om gemeenten meer mogelijkheden te geven om deze mensen te ondersteunen richting regulier werk. Als dit wetsvoorstel in werking is getreden, kunnen gemeenten mensen maximaal twee jaar met behoud van uitkering laten werken. Dat werk is tijdelijk en additioneel, houdt rekening met de vaardigheden van de betrokkene en is gericht op zijn ontwikkeling richting regulier werk. Gemeenten krijgen de ruimte om maatwerk te leveren doordat zij zelf de toelatingscriteria en begeleiding vaststellen. Het streven is dat dit wetsvoorstel op 1 januari 2007 ingaat.

Sociale partners en het kabinet volgen de inspanningen van re-integratiebedrijven en UWV ten behoeve van de ondersteuning van gedeeltelijke arbeidsgeschikten naar een baan nauwlettend. Zo moet een duidelijk beeld ontstaan van de knelpunten en de goede voorbeelden bij re-integratie. Ook is op de werktop afgesproken dat partijen een gezamenlijke campagne voeren om werkgevers en werknemers te wijzen op de positieve kanten van werken met gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Deze campagne «Geknipt voor de juiste baan» is eind mei 2006 gestart en loopt ook in 2007 door.

De Taskforce jeugdwerkloosheid is hard op weg om in 2007 het beoogde resultaat van 40 000 extra jeugdbanen te realiseren. Vooralsnog staat de teller (medio 2006) op 32 500 extra banen. De jeugdwerkloosheid daalt, en sneller dan de gemiddelde werkloosheid. Tegelijkertijd neemt de zorg voor jongeren die nog werkzoekend zijn toe. Er blijft een harde kern van jongeren over die ondanks de aantrekkende economie nog niet aan het werk is gekomen. Aan de ene kant zijn dit jongeren die zich onttrekken aan arbeidsmarkt, uitkering en onderwijs. Het kabinet wil het initiatief nemen om een start te maken met een nieuw wetstraject dat tot doel heeft probleemjongeren, die onvoldoende worden gestimuleerd door bestaande maatregelen, te verplichten om deel te nemen aan intensieve scholingstrajecten en begeleiding. Aan de andere kant zijn het jongeren die wel bekend zijn bij CWI en gemeenten, maar die onvoldoende opleiding hebben om een plek op de arbeidsmarkt te verwerven. De Taskforce jeugdwerkloosheid richt zich specifiek op deze groep. Dat gebeurt met name via het 2e kans Beroepsonderwijs dat hun de kans geeft die kwalificatie wel te halen. Met afspraken uit de Werktop en in cao’s en met extra geld van het ministerie van SZW wordt alles gedaan om deze jongeren alsnog aan een diploma en werk te helpen.

Er zijn veel misverstanden over ouderen en gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers. De regiegroep Grijs Werkt en de Commissie Werkend Perspectief zetten zich in om de beeldvorming te verbeteren, wat moet leiden tot een betere positie op de arbeidsmarkt voor deze groepen. Het jaar 2007 zal voor deze tijdelijke initiatieven en projecten voor een belangrijk deel in het teken staan van het afronden en overdragen van werkzaamheden en het doorgeven van ervaringen.

Ook de aansluiting van minderheden op maatschappij en arbeidsmarkt vraagt specifieke aandacht. Het kabinet heeft daarom, vaak samen met sociale partners, minderhedenorganisatie, VNG en uitvoeringsorganisaties, een aantal initiatieven ontwikkeld die aangrijpen bij mogelijke belemmeringen die minderheden ondervinden bij het betreden van de arbeidsmarkt. Zo zijn tijdens de Werktop onder meer afspraken gemaakt over het aanpakken van de stageproblematiek en het opsporen en tegengaan van mogelijke vormen van discriminatie op de arbeidsmarkt. Afgesproken is dat deze maatregelen in het Najaarsoverleg met sociale partners zullen worden geëvalueerd. In de Regiegroep «allochtone vrouwen en arbeid», de opvolger van de commissie PaVEM, werken gemeenten, uitvoeringsinstanties en werkgevers samen om meer allochtone vrouwen aan werk te helpen.

Ondernemerschap

Ondernemerschap past in het huidige tijdsbeeld waarin een baan voor het leven bij één werkgever voor de meeste mensen geen realiteit meer is. Regelmatige baanwisselingen of de keuze voor zelfstandig ondernemerschap zijn steeds gebruikelijker. Dat vergroot de economische dynamiek én het aantal banen. Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat naast vaste werknemer-werkgeverrelaties nieuwe, flexibele arbeidsrelaties ontstaan. Dit heeft consequenties voor regelgeving. Met het Project stimulering ondernemerschap is geïnventariseerd welke belemmeringen voor ondernemerschap aanwezig zijn op SZW-terrein. Deze inventarisatie heeft geleid tot concrete acties. Zo is de WW aangepast waardoor werklozen worden gestimuleerd een eigen bedrijf te starten. Een stevige verankering van het ondernemerschap binnen het beleidsterrein van SZW is ook voor 2007 een belangrijke prioriteit. Hier ligt ook een duidelijke taak voor de uitvoeringsorganisaties, waar het de uitstroom uit een uitkering betreft.

Arbeid en Zorg

Ondersteuning op de arbeidsmarkt bestaat ook uit het wegnemen van belemmeringen voor mensen om aan de slag te gaan. Zorgtaken kunnen een belemmering zijn om te gaan werken of om meer uren te werken. Het kabinet investeert ook in 2007 fors in regelingen die de combinatie van arbeid en zorg vergemakkelijken. Dat brengt de doelstelling van een stijgende arbeidsparticipatie van vrouwen naar 65% in 2010 dichterbij.

In de eerste plaats zal het kabinet, bovenop de investering van € 200 miljoen in 2006, in 2007 € 125 miljoen extra steken in de Wet kinderopvang. Daarmee zullen de kosten voor kinderopvang met name voor mensen met een middeninkomen verder afnemen. Daarnaast is een wetsvoorstel ingediend dat voorziet in een verplichte werkgeversbijdrage voor kinderopvang. Uit onderzoek is gebleken dat slechts tweederde van de werknemers aanspraak kan maken op een volwaardige werkgeversbijdrage. Door deze bijdrage per 1 januari 2007 te verplichten, zijn werknemers met kinderen verzekerd van een voldoende werkgeversbijdrage. Bovendien wordt het voor werkende ouders makkelijker om de financiële tegemoetkoming te krijgen. Daarvoor hebben zij voortaan alleen nog te maken met de Belastingdienst. Ook dat verlaagt de drempel om (meer) te werken. Bovendien betekent het voor werkgevers minder administratieve lasten. Verder krijgen de basisscholen aan het begin van het schooljaar 2007–2008 de wettelijke taak om de aansluiting met de erkende kinderopvang te regelen. Ook dat neemt belemmeringen weg, met name bij werkende ouders met jonge kinderen. Met dit wetsvoorstel wordt uitwerking gegeven aan de motie Van Aartsen/Bos.

Beschermd werken

Werk is niet voor iedereen een optie. Voor mensen met zware beperkingen kan een gewone baan onhaalbaar blijken. Voor hen biedt de sociale werkvoorziening een alternatief. Inmiddels heeft het kabinet een wetsvoorstel tot modernisering van de sociale werkvoorziening ingediend. Het doel van het wetsvoorstel is om aan zo veel mogelijk mensen voor wie regulier werk geen optie is, aangepaste arbeid te bieden in een zo gewoon mogelijke omgeving. Dat kan zijn in de beschutting van een sociale werkvoorziening, maar ook bij een reguliere werkgever, via een detachering of met begeleiding. Om plaatsing bij reguliere werkgevers te stimuleren, worden de verantwoordelijkheden voor gemeenten versterkt, krijgt de cliënt meer rechten en worden werkgevers gestimuleerd om arbeidsplaatsen beschikbaar te stellen. Zo leidt modernisering van de sociale werkvoorziening ertoe dat mensen het maximale uit zichzelf halen.

Om dit te ondersteunen investeert het kabinet jaarlijks € 78 mijoen extra in de sociale werkvoorziening. Het streven is om dit wetsvoorstel in te laten gaan per 1 januari 2008.

Minder regels en meer handhaving

De deregulering en vermindering van administratieve lasten wordt naar verwachting ook volgend jaar zichtbaar voor burgers en bedrijven. Burgers zullen in 2007 profiteren van het digitale klantdossier. Gegevens zijn daardoor beter beschikbaar. De SVB, het UWV en CWI zullen daarnaast vanaf eind 2007 steeds meer werken met vooringevulde gegevens op aanvraagformulieren. Bedrijven profiteren van de herziening van de Arbowet. In 2007 worden op SZW-terrein op beide fronten, lasten voor burgers en bedrijven, de gestelde doelen van een kwart reductie gehaald.

Voor de regels die nog wel blijven bestaan geldt dat de handhaving wordt versterkt. Het onlangs aan de Tweede Kamer aangeboden handhavingsprogramma voor 2007–2010 kent drie sporen. Voorlichting en informatieverstrekking moeten overtredingen als gevolg van niet-weten voorkomen. Vereenvoudiging van regelgeving moet overtredingen door niet-kunnen tegengaan. Overtredingen door niet-willen worden streng en waar mogelijk zichtbaar aangepakt.

Een van de accenten van het handhavingsprogramma is een verdere versterking van de aanpak van oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. Het streven van de regering naar vrij verkeer van werknemers met de Midden- en Oost-Europese (MOE) landen per 1 januari 2007 gaat samen met de invoering van flankerend beleid op het terrein van huisvesting en arbeidsvoorwaarden. Ook de voorgestelde mogelijkheid van het opleggen van een bestuurlijke boete bij betaling onder het wettelijk minimumloon is onderdeel van dit flankerende beleid. Verder zal door de versterking van de samenwerking tussen de Arbeidsinspectie en de Belastingdienst, sociale partners, (vreemdelingen)politie en buitenlandse handhavingspartners de aanpak van misbruik van regelgeving in verband met zwart werk en illegale tewerkstelling uit zowel de MOE-landen als daarbuiten.

Meer ruimte

Meer ruimte voor werkgevers en werknemers vormt de kern van de nieuwe Arbeidstijdenwet en de nieuwe Arbowet. Met de nieuwe Arbeidstijdenwet krijgen werkgevers en werknemers meer ruimte om zelf afspraken te maken over arbeidstijden en roosters. Met de nieuwe Arbowet krijgen werkgevers en werknemers meer mogelijkheden om zelf invulling te geven aan de wijze waarop men in de eigen sector aan de arbovereisten voldoet. Dat heeft als voordeel dat een onderneming een arbobeleid kan voeren dat rekening houdt met de specifieke kenmerken van die onderneming. Dat zorgt voor maatwerk, lage kosten en een minimum aan administratieve lasten. Bovendien heeft een arbobeleid dat samen met werknemers is opgesteld een groter draagvlak binnen een onderneming.

Meer ruimte voor werkgevers en werknemers vormt ook een belangrijk thema in het consultatieproces over een toekomstbestendige inrichting van medezeggenschap. Organisaties worden complexer en dynamischer en medewerkers meer divers, zowel in achtergrond als in contractvorm. Bovendien zijn medewerkers mondiger dan vroeger. Dat stelt nieuwe eisen aan medezeggenschap. Na een proces van onderzoeken en discussies met diverse betrokken partijen, zal het kabinet in 2006 een analyse van de toekomst van medezeggenschap op basis van scenario’s presenteren. Dit zal de basis vormen voor een debat met de Tweede Kamer over de contouren van een toekomstbestendige medezeggenschapswet.

Ook de pensioen- en spaarfondswetgeving is toe aan modernisering. Daartoe heeft de regering het voorstel voor een vernieuwde Pensioenwet ingediend. De nieuwe wet verplicht de pensioenfondsen meer en duidelijke informatie te geven aan werknemers en gepensioneerden. Het toezicht op de pensioenfondsen wordt versterkt, onder meer door een nieuw financieel toetsingskader. Ook betekent het wetsvoorstel een versterking van de zeggenschapspositie van ouderen jegens de uitvoerders van pensioenregelingen. De parlementaire behandeling is voorzien voor het najaar van 2006. Als het parlement met het wetsvoorstel instemt, zal de wet op 1 januari 2007 in werking treden.

Inkomen

De aantrekkende economie gaat gepaard met een grotere dynamiek op de arbeidsmarkt en met een groeiende werkgelegenheid. Voor veel werknemers en werkzoekenden betekent dit dat hun perspectief op een positieve inkomensontwikkeling aanmerkelijk verbetert. Voor de meeste mensen blijft een betaalde baan de beste manier om meer inkomen te krijgen. Bij het inkomensbeleid voor 2007 vormt het stimuleren van mensen om (meer) te gaan werken dan ook een belangrijke overweging. Daarnaast wil het kabinet de inkomenspositie van gezinnen met kinderen verbeteren.

Voor 2007 is, er sprake van plussen en minnen op het gebied van lastenontwikkeling. Per saldo dalen de lasten met € 1 miljard, gelijkelijk verdeeld over burgers en bedrijven. De lastenverlichting wordt met name gericht op het verminderen van de lasten op arbeid. In de eerste plaats via een verlaging van de premies voor de WW. Dit is in lijn met de daling van de werkloosheid en betekent ook een belangrijke stap in de richting van lastendekkende premies. Ook dalen de tarieven van de laatste belastingschijven en worden de arbeidskorting en aanvullende combinatiekorting verhoogd. Met deze maatregelen wordt (meer) werken voor meer mensen meer lonend. Het kabinet hoopt bovendien dat deze maatregelen bijdragen aan een gematigde loonontwikkeling.

Naast de lastenverlichting op arbeid worden koopkrachtondersteunende maatregelen genomen, gericht op gezinnen met kinderen. Het gaat dan om verhoging van de kinderbijslag en in de kinderopvangtoeslag. Daarnaast is het kabinet van plan om in 2007 een wetsvoorstel in te dienen om de kinderkorting om te vormen in een kindertoeslag. Ook de gepensioneerden ontvangen specifieke ondersteuning, in de vorm van een verhoging van de AOW-tegemoetkoming.

Het pakket aan maatregelen zorgt voor een evenwichtig koopkrachtbeeld. De meeste mensen gaan er in 2007 naar verwachting op vooruit. Er kunnen ook huishoudens zijn waarvan de koopkracht gelijk blijft of daalt, maar de verschillen in koopkrachtontwikkeling tussen huishoudens zullen kleiner zijn dan in 2006. Dit komt doordat er in 2007 geen grote stelselwijziging wordt ingevoerd (zoals in 2006 het geval was met het nieuwe zorgstelsel). In de bijlage inkomensbeleid 2007 staat de doorwerking van specifieke maatregelen op het koopkrachtbeeld beschreven.

Het afgelopen jaar is van verschillende kanten aandacht gevraagd voor de problematiek van armoede in Nederland. Het kabinet neemt deze signalen zeer serieus. Om de problematiek goed in kaart te brengen, zijn diverse onderzoeken uitgevoerd en heeft een uitgebreide consultatie van ervaringsdeskundigen en experts plaatsgevonden. Op basis hiervan heeft het kabinet vier prioriteiten geformuleerd. Voorop staat de activering en ondersteuning van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. De diverse maatregelen op dit terrein voor 2007 zijn hierboven al genoemd. Daarnaast heeft het bestrijden van armoede en bevorderen van participatie onder kinderen en jongeren speciale aandacht. Goede kinderopvang en buitenschoolse opvang, het voorkomen van schooluitval en het tegengaan van jeugdwerkloosheid zijn belangrijk om sociale uitsluiting van kinderen uit gezinnen met lage inkomens tegen te gaan. Aanpak van schulden en niet-gebruik van inkomensvoorzieningen zijn de derde en vierde prioriteit. Op de Bestuurlijke Conferentie hierover in de zomer van 2006 is afgesproken dat betrokken instanties en overheden nauwer gaan samenwerken om schuldenproblemen van mensen aan te pakken. Dit is nodig omdat bijvoorbeeld het gebrek aan een integrale aanpak nog te vaak goede hulp in de weg staat. Voorts heeft het kabinet €  25 miljoen extra beschikbaar gesteld voor schuldhulpverlening. Ten slotte zal de Wet werk en bijstand worden aangepast zodat nieuwe bijstandgerechtigden sneller hun uitkering ontvangen. Zo wordt voorkomen dat zij zich in afwachting van een beslissing over hun uitkering in de schulden moeten steken.

Internationaal

Nederland zal actief meewerken aan de afronding van een aantal cruciale Europese dossiers: de zeer gewenste herziening van de arbeidstijdenrichtlijn en start van het Europese Genderinstituut en het Globaliseringsfonds. Inhoudelijk stelt Nederland zich ten aanzien van de Globaliseringsfonds kritisch op. Nederland steunt ook het agenderen van «flexicurity» (een goede verhouding tussen flexibiliteit en zekerheid) op de Europese agenda en zal samen met andere lidstaten, sociale partners en de Europese Commissie meewerken aan het verkennen van gemeenschappelijke beginselen.

Na de herziening van de Lissabonstrategie in 2005 hebben de lidstaten de acties die ze zelf zullen ondernemen vastgelegd in de Nationale Hervormingsprogramma’s 2005–2008. Dit jaar zullen de Lidstaten verslag doen over de implementatie ervan. Daarnaast wordt een Nationaal Strategierapport opgesteld, waarin wordt ingegaan op sociale samenhang, pensioenen en zorg. Uitgaande van de eigen hervormingsagenda kiest Nederland voor een duidelijke link tussen beide rapportages.

De World Commission on the Social Dimension of Globalisation heeft, in opdracht van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) in 2004 een rapport gepubliceerd. Een van de conclusies is dat «Decent Work» (de bevordering van volledige werkgelegenheid, naleving van fundamentele arbeidsnormen, sociale bescherming, en sociale dialoog) een mondiaal doel moet worden. Nederland draagt het belang van de sociale dimensie van globalisering en de conclusies van de World Commission met kracht uit in de Europese Unie en bij andere internationale organisaties, zoals de ILO en de VN.

Ten slotte

Mede dankzij de hervormingsagenda staat Nederland er nu beter voor. De sociale zekerheid is meer gericht op het aan werk helpen van mensen en er is gesnoeid in overbodige regels. Een aantal vraagstukken zal echter ook in de toekomst de nodige aandacht vragen. Een verdere verhoging van de arbeidsdeelname blijft cruciaal, niet alleen voor het draagvlak van onze sociale voorzieningen, maar ook voor de emancipatie en integratie van mensen. Ten aanzien van de arbeidsparticipatie van vrouwen en ouderen zijn nog verdere stappen wenselijk. Er blijft aandacht nodig voor het voorkomen van achterstanden. Onderwijs zal daarbij een steeds grotere rol spelen. We moeten blijven investeren in mensen om achterstanden te voorkomen. Een «leven lang leren» en «werkend leren» zullen alleen maar belangrijker worden. Ook het vergroten van het aanpassingsvermogen van de Nederlandse economie, onder meer door een flexibele arbeidsmarkt, blijft een belangrijk thema. Voor al deze onderwerpen is met de hervormingsagenda een stevige basis gelegd. Op dit fundament zal nu verder moeten worden gebouwd.

3 DE BELEIDSARTIKELEN

21 Inkomensbeleid

Zorgdragen voor een evenwichtige en activerende inkomensontwikkeling

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om een zo gelijkmatig mogelijk gespreide inkomensontwikkeling over de verschillende inkomensgroepen te bereiken.

Om de financiële prikkels voor werkaanvaarding in stand te houden en te verbeteren (beperken armoedeval).

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• het volgen en beoordelen van de inkomensontwikkeling van burgers door middel van standaard koopkrachtcijfers en het zo mogelijk corrigerend optreden;

• het in kaart brengen en beoordelen van de gevolgen van het geheel aan beleidsvoorstellen voor het totale koopkrachtbeeld.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de spanning tussen een evenwichtiger inkomensontwikkeling en verkleining van de armoedeval. Verkleining van de werkloosheidsval impliceert bijvoorbeeld dat de koopkrachtontwikkeling van werkenden en uitkeringsgerechtigden uit elkaar gaat lopen;

• de financieel economische situatie en daarmee de mogelijkheden om negatieve effecten te compenseren;

• algemene factoren zoals loon- en prijsontwikkeling;

• doorwerking van het beleid van andere departementen en overheidsorganen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• voor de verschillende inkomensgroepen de koopkrachtmutatie zoveel mogelijk aan elkaar gelijk is en dat uitschieters worden voorkomen;

• de inkomensposities van zwakke groepen worden beschermd;

• de arbeidsparticipatie wordt gestimuleerd.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 1: Het bereiken van een zo gelijkmatig mogelijk over de verschillende inkomensgroepen gespreide inkomensontwikkeling

Motivering

Om te komen tot een evenwichtige inkomensverdeling en bescherming van de inkomenspositie van de zwakste groepen

Instrumenten

• Generiek koopkrachtbeeld in de vorm van een standaard koopkrachtoverzicht

• Specifiek koopkrachtbeeld van afzonderlijke maatregelen die niet in het generieke koopkrachtbeeld tot uitdrukking komen

Activiteiten

• Beoordelen van en zo mogelijk corrigerend optreden ten aanzien van de inkomenseffecten van beleid. In 2007 spelen de volgende voor het inkomensbeeld relevante maatregelen:

– Verhoging arbeidskorting met € 20

– Verlaging AWF-premie werknemers met 1,35%-punt

– Verhoging tegemoetkoming AOW/ANW met € 48

– Verhoging aanvullende combinatiekorting met € 80

– Verhoging kinderbijslag met € 41,60 per kind van 12 tot 18 jaar, met € 35,36 per kind van 6 tot 12 jaar en met € 29,12 per kind van 0 tot 6 jaar.

– Verlaging tarief 1e schijf met 0,50%-punt en verlaging tarief 2e schijf met 0,05%-punt

– Verhogen algemene heffingskorting met € 21.

• Monitoren van de loonontwikkeling. De gemiddelde geraamde loonstijging bedraagt in 2007 2,00%.

• Monitoren van de prijsstijging (inflatie). De geraamde inflatie voor 2007 is 1½%.

Doelgroepen

• Verschillende inkomensgroepen

Indicatoren

• De inkomensontwikkeling van burgers wordt gevolgd door middel van standaard koopkrachtcijfers zoals gepresenteerd in tabel 21.2. Deze cijfers laten voor een aantal standaardhuishoudens de inkomensontwikkeling zien als gevolg van de gemiddelde loon- en prijsontwikkeling en als gevolg van generieke maatregelen, zoals aanpassingen in belastingen, (ziektekosten-)premies en kinderbijslag. Tabel 21.2 is, evenals voorgaande jaren, opgesteld volgens de conclusies van het rapport «Opbouw en samenstelling inkomenskengetallen» (ministerie van SZW, augustus 2003).

• De cijfers houden geen rekening met veranderingen in de samenstelling van de bevolking of in persoonlijke omstandigheden van burgers zoals bijvoorbeeld werkaanvaarding of baanverlies, promotie of verandering van huishoudsamenstelling (scheiding, geboorte van een kind).

• Het standaard inkomensbeeld voor 2007 laat een positief en evenwichtig beeld zien, zie tabel 21.2. De standaardgroepen gaan er tussen de ¾% en 1¼% op vooruit.

• Ten opzichte van de in tabel 21.2 opgenomen effecten kan er sprake zijn van spreiding. Dit zijn de zogenaamde niet-standaardeffecten. Dit wordt onder andere veroorzaakt door:

– Intensivering van de kinderopvangtoeslag en introductie van een verplichte werkgeversbijdrage kinderopvang

– Taakstelling in de huurtoeslag en modernisering van het huurbeleid

– De afbouw van de correctie op het verzamelinkomen voor de studiefinanciering en de bijdrage voor onderhoudskosten en scholing van kinderen

– Nieuwe eigen bijdrage systematiek Wet maatschappelijke ondersteuning

• In bijlage 11 wordt nader ingegaan op de omvang en spreiding van de niet in het generieke beeld opgenomen effecten van maatregelen.

Bron: berekening SZW

Operationele doelstelling 2: In stand houden en verbeteren van financiële prikkels voor werkaanvaarding (beperken armoedeval)

Motivering

Om bij te dragen aan een activerend inkomensbeleid

Instrumenten & activiteiten

• Hetzelfde als die geschetst bij OD1, met name de arbeids- en de combinatiekorting.

• Hoogte van WW- en bijstandsuitkeringen

Doelgroepen

• Huishoudens die door een grotere arbeidsparticipatie hun inkomen kunnen verbeteren.

Indicatoren

• De onderstaande tabel presenteert indicatoren voor de ontwikkeling van de werkloosheidsval en de marginale druk.

• De berekeningswijze van de marginale druk cijfers houdt rekening met de doorwerking van effecten over het hele inkomenstraject van minimumloon tot en met twee maal modaal. Dit traject is in drie delen gesplitst.

• De werkloosheidsval verbetert in 2007 als gevolg van de hierboven genoemde verhoging van de arbeidskorting. De werkloosheidsval blijft negatief voor groepen met een verzilveringsprobleem, namelijk: alleenstaande ouders en alleenverdieners met kinderen. Bij omzetting van de kinderkorting in een kindertoeslag in 2008 wordt dit laatste verholpen.

• De herintredersval verbetert met name door de verhoging van de aanvullende combinatiekorting.

• De marginale druk daalt voor alle gepresenteerde groepen. De marginale druk neemt af door de verlaging van de Awf-werknemerspremie en de lagere tarieven in de 1e en 2e schijf. Tweeverdieners met kinderen profiteren bovendien van de extra middelen in de kinderopvang.

Bron: CPB/MEV

* Deze cijfers tonen de procentuele mutatie in het besteedbaar inkomen bij het aanvaarden van een baan op het niveau van het minimumloon vanuit een uitkering op het niveau van het sociaal minimum. De cijfers zijn berekend inclusief het effect van gemeentelijke regelingen en huursubsidie.

** Dit cijfer laat de procentuele toename zien in het huishoudinkomen van een gezin waarbij één partner werkt tegen het minimumloon en de niet-verdienende partner een baan aanvaardt met een inkomen van ½ * minimumloon.

*** Deze cijfers tonen de marginale druk op de genoemde inkomenstrajecten.

**** De marginale druk voor tweeverdieners is berekend onder de veronderstelling van een gelijkblijvend inkomen van de meestverdienende partner. De marginale druk wordt berekend voor de bij de partner genoemde inkomenstrajecten.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

22 Activerend arbeidsmarktbeleid

Zorgdragen voor een toename van de netto arbeidsparticipatie.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om te bevorderen dat het aandeel werkenden in de leeftijdscategorie 15 tot en met 64 jaar (verder) toeneemt.

SZW creëert voorwaarden via wet- en regelgeving en overleg sociale partners om verhoging van de arbeidsparticipatie te stimuleren.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• beleid en maatregelen die moeten bijdragen aan het wegnemen van belemmeringen voor, en waar nodig stimuleren van, deelname op de arbeidsmarkt;

• het stimuleren van de samenwerking tussen de sociale partners, de gemeenten, UWV en CWI.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• goed inspelen op conjuncturele ontwikkelingen door de uitvoerende instanties;

• bereidheid tot samenwerking in de keten van werk en inkomen;

• of de door SZW veroorzaakte administratieve lasten dalen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• de netto arbeidsparticipatie stijgt;

• de (langdurige) werkloosheid wordt teruggedrongen.

Bron: CPB, Centraal Economisch Plan

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Stimulering arbeidsparticipatie

In aanvulling op en ter versterking van het algemene arbeidsmarktbeleid is besloten tot het uitvoeren van een aantal aanvullende acties. Hiervoor is in 2007 een budget van € 19,7 miljoen beschikbaar. Dit budget zal worden ingezet ten behoeve van de onderdelen langer doorwerken, hoger opgeleide vluchtelingen, drempelslechting, diversiteitsmanagement, bestrijding van jeugdwerkloosheid en de Taskforce Jeugdwerkloosheid.

CWI

De programma-uitgaven van CWI hebben betrekking op de uitvoeringskosten. CWI verzorgt hiervan de dienstverlening aan werkzoekenden (voorkomen dan wel bekorten van uitkeringssituatie door onder meer ondersteuning/bemiddeling/activering) en werkgevers (zorgdragen voor actueel en toegankelijk CV-bestand en op verzoek actieve bijdrage aan snelle vacaturevervulling; ontslag- en tewerkstellingsvergunningen).

Hiertoe onderhoudt CWI een netwerk van 130 vestigingen. Daarnaast voert CWI onder meer de Wsw-indicatiestelling uit. Dit wordt verantwoord op artikel 24.

Het reguliere basisbudget is door efficiencymaatregelen vanaf 2002 geleidelijk verminderd met € 65 mln in 2005. Daarnaast zijn in de afgelopen jaren middelen ter beschikking gesteld om het transformatieproces te stimuleren.

Het transformatieprogramma is in 2005 afgerond. Vanaf 2006 zullen dan ook geen transformatiemiddelen meer worden verstrekt. Vanaf 2007 en de volgende jaren zal een structureel lager niveau regulier basisbudget zijn bereikt.

In bijlage 9 «De bijlage inzake ZBO’s en RWT’s» wordt ingegaan op het budget en de prestatieindicatoren van het CWI.

BKWI

Het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen (BKWI) vormt een verbindende schakel in de SUWI-keten door het onderhouden van voorzieningen en standaarden waarmee de SUWI-organisaties gegevens op een efficiënte en betrouwbare manier kunnen uitwisselen. Voor BKWI is in 2007 een bedrag van € 8 miljoen beschikbaar.

Ontvangsten

De ontvangsten hebben betrekking op de bestuurlijke boeten in het kader van de Wet Arbeid Vreemdelingen.

Bron: Belastingdienst.

Toelichting:

De startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid stimuleert gedeeltelijk arbeidsongeschikten een eigen onderneming te starten en op deze wijze (gedeeltelijk) in het eigen inkomen te voorzien. De uitgaven aan de startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid betreffen de uitgaven aan de aftrekpost waarop arbeidsongeschikten die een eigen bedrijf starten een beroep kunnen doen als zij voldoen aan een verlaagd urencriterium. De regeling treedt per 1 januari 2007 in werking.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten.

Motivering

Om te komen tot een verantwoorde loonontwikkeling die investeringen en de concurrentiepositie van bedrijven bevordert en daarmee de werkgelegenheid en welvaart stimuleert.

Instrumenten/Activiteiten

• Scheppen van voorwaarden voor een beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten via:

– De inzet van het belasting- en premie instrumentarium;

– Het niveau en de aanpassing van het wettelijk minimumloon;

– De wettelijke inkadering van het overleg tussen werkgevers en werknemers (CAO en AVV);

– Overleg van overheid met sociale partners.

Doelgroepen

Werkgevers en werknemers alsmede hun organisaties.

Bron: CPB: Centraal Economisch en halfjaarlijkse voortgangsrapportage AL voor bedrijven.

* Streefwaarden betreffen gecombineerde effecten van arbeid en economische ontwikkeling.

Operationele doelstelling 2: Stijging van het aandeel werkenden en werklozen in de beroepsbevolking met een startkwalificatie.

Motivering

Om duurzame arbeidsparticipatie te bevorderen. Het minimale niveau voor duurzame arbeidsparticipatie is het startkwalificatieniveau (MBO-2 of havo-vwo);

Instrumenten

• Fiscale faciliteiten voor werkgevers (WVA onderwijs waaronder WVA startkwalificatie: kabinetsvoorstellen voor uitbreidingen recent aan de Tweede Kamer aangeboden)

• Nieuwe ESF regeling;

Activiteiten

• Bevorderen van samenwerking gericht op de uitvoering van nieuwe duale en evc-trajecten;

• Bevordering van de toegankelijkheid van scholing en evc via een verbetering de evc – en advies infrastructuur.

Doelgroepen

Werkenden en werkzoekenden zonder startkwalificatie.

Bron: CBS: Enquête Beroepsbevolking (bewerking SZW)

Bron: OCW-begroting

Operationele doelstelling 3: Wegnemen van factoren die de arbeidsparticipatie van specifieke groepen belemmeren.

Motivering

Omdat de participatie van specifeke groepen anders achterblijft (In aanvulling op en ter versterking van het algemene arbeidsmarktbeleid).

Instrumenten/Activiteiten

Ouderen

• Tijdelijke subsidieregeling stimuleren leeftijdsbewust beleid Kamerstukken II, 2003/2004, 27 046, nr. 5);

• Communicatietraject onder leiding van Regiegroep Grijs Werkt (Kamerstukken II, 2003/2004, 27 046, nr. 8);

• Evaluatie experimenten (inter)sectorale mobiliteit (Kamerstukken II, 2003/2004, 27 046, nr. 8).

Jongeren

• In 4 jaar 40 000 jeugdbanen genereren met behulp van de Taskforce Jeugdwerkloosheid (Kamerstukken II, 2002/2003, 23 972, nr. 64). In 2007 met name via 2e Kans Beroepsonderwijs. Onderdeel hiervan is onder andere uitvoering No-riskpolis in G-36: tijdelijke stimulering van werkgevers tbv leerbanen voor jongeren (Kamerstukken II, 2005/2006, 29 544, nr. 64);

• Uitvoering Pilot No-riskpolis in 3 gemeenten: effectstudie naar financiële afdekking van werkgeversrisico op loondoorbetaling bij ziekte voor jongeren op een BBL traject (Kamerstukken II, 2005/2006, 29 544, nr. 55);

• Inzetten drempelslechtingsbudget ten behoeve van extra jongerenadviseurs bij CWI;

• JongActief bemiddeling jongeren via CWI, LTO, MKB (Kamerstukken II, 2002/2003, 23 972, nr. 64);

• Operatie Jong, bijdrage aan de Landelijke Jeugdmonitor (Kamerstukken II 2004/2005 29 284, nr. 5).

Het kabinet wil het initiatief nemen om, binnen de bestaande kaders een start te maken met een nieuw wetstraject dat tot doel heeft probleemjongeren, die onvoldoende worden gestimuleerd door bestaande maatregelen, te verplichten om deel te nemen aan intensieve scholingstrajecten en begeleiding. Daarnaast gaat het kabinet projecten op lokaalniveau ondersteunen. De betrokken JONG-departementen (SZW, VWS, OCW, BZK en JUSTITIE) maken voor dit doel totaal € 10 mln vrij, verspreid over drie jaar. De budgettaire verwerking zal bij suppletoire wetten in 2006 en 2007 plaatsvinden.

Etnische minderheden

• Subsidiëren en begeleiden van activiteiten in het kader van «Breed Initiatief Maatschappelijke Binding»;

• 300 hoger opgeleide vluchtelingen aan werk helpen in 3 jaar (uitvoering door samenwerkingsverband VWS/EZ en OCW);

• Uitvoering afspraken Werktop inzake hoger opgeleide allochtonen.

(Allochtone) Vrouwen

• Samenwerking stimuleren tussen alle (keten)partners;

• Toepassen van methodieken om werkgevers en de doelgroep bij elkaar te brengen;

• Stimuleren en ondersteunen van lokale initiatieven;

• Ondersteunen van een traineeprogramma voor allochtone vrouwen;

• Onderzoek naar de effectiviteit van de verschillende onderdelen van de PaVEM-cocktail.

Overig

• Financieren landelijk netwerk diversiteitsmanagement (DIV);

• Handhaven WAV door de Arbeidsinspectie in samenwerking met de Vreemdelingenpolitie en de Belastingdienst.

Doelgroepen

• Ouderen;

• Jongeren;

• Etnische minderheden;

• (Allochtone) Vrouwen.

Bronnen: CBS: Enquête Beroepsbevolking (bewerking SZW), a.i. jaarverslag, regioplan

¹ Betreft nalevingsniveau 2004.

Operationele doelstelling 4: Verhogen van het aandeel ingeschrevenen bij de Centrale Organisatie Werk en Inkomen dat wordt bemiddeld naar werk

Motivering

Om een (mogelijk) langdurig beroep op een uitkering te voorkomen (preventie) dan wel te beperken (uitstroombevordering) – de SUWI doelstelling «werk boven uitkering».

Om er aan bij te dragen dat mensen niet langdurig aan de kant staan (verhogen van arbeidsparticipatie van werklozen).

Om bij te dragen aan een snelle vacaturevervulling voor werkgevers.

Instrumenten

• Bijdrage aan Centrale Organisatie Werk en Inkomen (CWI) en bijdrage aan Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen (BKWI);

• Regelgeving (Wet SUWI).

Activiteiten

Activiteiten SZW

• Opstellen beleid en regelgeving met betrekking tot CWI;

• Aansturen van en toezicht houden op CWI.

Activiteiten CWI

• Activiteiten gericht op het voorkomen van een uitkering (preventie);

• Onafhankelijke diagnose en indicatie stellen en beoordelen van competenties van werkzoekenden;

• Bemiddelen en activeren, gericht op duurzame plaatsing (bemiddelingsgesprekken, vacature-matching);

• Verstrekken van overdrachtsrapportages aan de ketenpartners met arbeidsmarktkansenanalyse;

• Uitvoeren van de uitkeringsintake;

• Dienstverlenen aan werkgevers (aanbieden geschikte kandidaten voor vacatures).

Doelgroepen

• Ingeschreven werkzoekenden;

• Werkgevers.

Bron: CWI Jaarverslag

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

23 Re-integratie

Bevorderen van de uitstroom naar regulier werk van die uitkeringsgerechtigden en werklozen die dat niet op eigen kracht kunnen.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om belemmeringen weg te nemen bij die uitkeringsgerechtigden en werklozen die niet op eigen kracht regulier werk kunnen verkrijgen. Met re-integratievoorzieningen wordt ondersteuning geboden bij het verkleinen van de afstand tot regulier werk, opdat de kans op het verkrijgen van regulier werk wordt vergroot. Re-integratie richt zich op de uitstroom naar regulier werk, waarmee wordt bijgedragen aan de vergroting van de netto arbeidsparticipatie en de vermindering van uitkeringsafhankelijkheid.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• het toezicht op een rechtmatige uitvoering van de WWB door gemeenten (flexibel re-integratiebudget);

• de uitvoering van re-integratie-inspanningen door UWV;

• de uitvoering van de ESF en EQUAL programma’s;

• de uitvoering Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met Werkloosheid bedreigde werknemers (SVWW) door de RWI;

• wet- en regelgeving (medewetgever) in relatie tot re-integratie.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

– Effectieve uitvoering van de wetten door gemeenten;

– goede samenwerking tussen de uitvoerende instanties (gemeenten, UWV) onderling en met CWI;

– goed inspelen op conjuncturele ontwikkelingen door de uitvoerende instanties;

– realiseren van een sluitende aanpak voor (niet)uitkeringsgerechtigden (zowel volwassenen als jongeren);

– optimale benutting van ESF en EQUAL programma’s;

– optimale werking van de re-integratiemarkt.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• instroom in de langdurige werkloosheid wordt beperkt;

• langdurige uitkeringsafhankelijkheid wordt beperkt.

Bron: CBS Uitstroom naar werk, UWV Uitstroom naar werk en SZW/FEZ Uitstroom naar werk (bewerking SZW). Als gevolg van verschillen in definitie of methode zijn de percentages opgebouwd uit niet vergelijkbare cijfers over gemeentelijk en UWV-domein.

Toelichting indicator

In de begroting 2005 van SZW staat de doelstelling opgenomen dat de uitstroom uit re-integratietrajecten naar regulier werk in 2007 met 25 procent moet zijn toegenomen t.o.v. 2004 (de zgn. 25%-doelstelling). In het Kwartaalbericht arbeidsmarkt september 2005 is de nulmeting gepresenteerd en in het Kwartaalbericht arbeidsmarkt december 2006 wordt de definitieve éénmeting van de doelstelling gepresenteerd. De nulmeting betreft de uitstroom naar regulier werk maximaal 24 maanden na de start van trajecten in 2002, de éénmeting betreft de uitstroom naar regulier werk maximaal 24 maanden na de start van trajecten in 2003. In september 2007 wordt de tweemeting gepresenteerd en ten slotte in september 2008 de eindmeting.

De invulling van de doelstelling geldt over het totaal van alle re-integratietrajecten (WW, WAO, Bijstand en NUG). De toename moet onder meer gerealiseerd worden via een goed functionerende re-integratiemarkt.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

1. Programmauitgaven

Flexibel re-integratiebudget gemeenten

Dit budget is bedoeld ter financiering van de ondersteuning bij arbeidsinschakeling van personen uit de gemeentelijke doelgroepen. De uitvoeringskosten worden niet gefinancierd uit dit budget.

Agenda voor de Toekomst

Het betreft de uitfinanciering van middelen voor de prestatie-afspraken met gemeenten en de projecten die in het kader van de Agenda voor de Toekomst worden uitgevoerd. In 2006 voor 1 oktober ontvangt de Tweede Kamer een eindrapportage over de Agenda voor de Toekomst.

RSP

Het kabinet kiest met de regeling dienstverlening aan huis – zoals voorgesteld in het Belastingplan 2007 – expliciet niet voor de weg van subsidiëring van vraag of aanbod op de markt om zo de prijs van persoonlijke dienstverlening te verlagen. De huidige regeling schoonmaakdiensten particulieren (RSP) is geen oplossing gebleken voor het stimuleren van de markt voor persoonlijke dienstverlening, noch voor het stimuleren van de onderkant van de arbeidsmarkt. Het kabinet schaft deze regeling daarom per 1 januari 2007 af. De middelen in 2007 en 2008 zijn nodig voor de eerder met de OSB afgesproken afbouwregeling voor de bedrijven en werknemers die gebruik maken van de RSP subsidie, alsmede voor voorlichting over de nieuwe regeling Dienstverlening aan huis.

Tijdelijke stimuleringsregeling regulier maken ID-banen

De middelen voor 2007 zijn nodig voor de uitfinanciering van de toegekende subsidies in het kader van de Tijdelijke stimuleringsregeling regulier maken 10 000 ID-banen en Tijdelijke stimuleringsregeling leer-/werktrajecten. Het gewenste doel van de laatstgenoemde regeling is dat de werknemer (na afloop van het leerwerktraject) een reguliere, niet gesubsidieerde baan heeft. De doelgroep van de regeling omvat de mensen die vóór 1-1-2004 via gesubsidieerde arbeid werkten en nu nog in het kader van de WWB, dus zowel WIW-ers als ID-ers.

SZW cofinanciering EQUAL

Voor de eerste tranche EQUAL projecten is cofinanciering in de begroting opgenomen. Een deel van de beschikbare gelden is bedoeld als subsidie voor aanvragers buiten SZW die onvoldoende cofinanciering op kunnen brengen om EQUAL-subsidie aan te vragen. Een ander deel van de beschikbare gelden is bestemd voor cofinanciering voor departementale aanvragers. De eerste tranche is inmiddels afgelopen. Het bedrag dat nu op de begroting staat is bedoeld voor eerste tranche projecten waarvan de einddeclaratie vertraging heeft opgelopen en voor tweede tranche projecten van SZW. Cofinanciering voor externe projecten is in de tweede tranche niet meer mogelijk.

RWI/SVWW

Het hier opgenomen bedrag betreft de apparaatskosten van de RWI. Het structurele budget hiervoor bedraagt ruim op € 6 miljoen. Voor 2007 is tevens een budget voor de uitfinanciering van de SVWW opgenomen.

Re-integratie Wajong

De begrotingsuitgaven voor re-integratie Wajong worden vanwege de samenhang toegelicht bij de premiegefinancierde uitgaven voor WAZ/WAO/WIA.

2. Overige programmauitgaven

Subsidies

Dit is een samengestelde post, waar ondermeer bedragen voor ESF en EQUAL staan opgenomen. Deze post bevat voor ESF en EQUAL activiteiten ter ondersteuning van de tenuitvoerlegging van de regelingen zoals publiciteit, voorlichting.

3. Apparaatsuitgaven

Vergoedingen aan Agentschap SZW

Een aantal subsidieregelingen wordt uitgevoerd door het Agentschap SZW. Een aantal taken, o.a. coördinatie, bewaking, onderzoek en evaluatie, wordt door onderdelen van het ministerie of door derden uitgevoerd. Voor de programmaperiode 2000–2006 worden ESF 3 en het Communautair Initiatief EQUAL uitgevoerd. Voor de uitvoeringskosten van deze regelingen is alleen het deel dat de lidstaat inzet opgenomen. De Europese subsidie voor de uitvoering is niet in de rijksbegroting opgenomen.

4. Ontvangsten

De voor 2007 geraamde ontvangsten hangen samen met terugbetalingen uit hoofde van afwikkeling van de subsidies voor de Agenda voor de Toekomst.

5. Re-integratie sociale verzekeringen

Re-integratie Wajong

Dit betreft de totale bijdrage aan het arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten voor de re-integratie van jonggehandicapten. Subsidies en voorzieningen die vóór 1 januari 2006 zijn gestart, worden uit het re-integratiefonds betaald (het re-integratiefonds wordt mede gevoed vanuit het arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten). Het re-integratiefonds wordt sinds de invoering van de WIA geleidelijk afgebouwd en uiteindelijk in 2010 opgeheven. Trajecten die vanaf 1 januari 2006 zijn ingezet, worden rechtstreeks gefinancierd vanuit het arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten. Voorzieningen voor jonggehandicapten als werknemer worden net als voor andere werknemers gefinancierd uit het Arbeidsongeschiktheidsfonds.

Beleid is dat het UWV voor jongeren met een Wajong-uitkering die de school verlaten een re-integratievisie opstelt waarin de mogelijkheden tot werken worden verkend en waarin de eventuele noodzakelijke ondersteuning wordt vastgesteld alsmede de rechten en plichten worden opgenomen.

Re-integratie WAZ/WAO/WIA

Dit betreft middelen voor de re-integratie van uitkeringsgerechtigden in de premiegefinancierde arbeidsongeschiktheidsregelingen WAZ, WAO en WIA. Subsidies en voorzieningen die vóór 1 januari 2006 zijn gestart, worden uit het re-integratiefonds betaald (het re-integratiefonds wordt gevoed vanuit de arbeidsongeschiktheids- en werkloosheidsfondsen). Het re-integratiefonds wordt sinds de invoering van de WIA geleidelijk afgebouwd en uiteindelijk in 2010 opgeheven. Subsidies en voorzieningen die vanaf 1 januari 2006 worden ingezet, worden rechtstreeks vanuit de relevante arbeidsongeschiktheidsfondsen gefinancierd.

De re-integratie voor WAZ en WAO betreft re-integratieondersteuning van herbeoordeelden van wie de uitkering wordt verlaagd of beëindigd. Beoogd is de herbeoordelingen in 2007 af te ronden. De re-integratieinspanningen van herbeoordeelden lopen nog twee jaar door gezien de duur van trajecten.

In tabel 23.3 worden de premie- en begrotingsgefinancierde uitgaven aan de re-integratie van WAZ-, WAO-, Wajong- en WIA-gerechtigden (exclusief uitvoeringskosten) nader uiteengezet in verschillende posten.

De Werkgeversvoorzieningen bestaan uit een subsidieregeling voor arbeidsplaatsvoorzieningen voor werknemers en loondispensatie. De werknemersvoorzieningen bestaan uit de meeneembare werkplekvoorzieningen en de vervoersvoorzieningen leef-werk, intermediairs visueel/auditief, persoonlijke ondersteuning, proefplaatsing en loon- en inkomenssuppletie. Doel van deze instrumenten is om belemmeringen bij re-integratie weg te nemen en werkgevers zo te stimuleren om gedeeltelijk arbeids(on)geschikten in dienst te nemen of te houden en om werknemers en gedeeltelijk arbeids(on)geschikten te stimuleren om (aangepast) werk te kunnen blijven doen of te aanvaarden.

Sinds begin 2006 heeft het UWV een protocol job coach opgesteld, aan de hand waarvan aanvragen voor de inzet van job coach worden beoordeeld.

In de voorheen geldende Regeling fondsbelasting Wet REA was een extra bijdrage van € 11,5 miljoen gereserveerd uit het Afj ten behoeve van het Re-integratiefonds ter uitvoering van de motie Verburg. Daarvan is € 6 miljoen in 2006 aangewend voor het permanent maken van de no-riskpolis voor Wajong-gerechtigden en € 7 miljoen in 2007 en verder. Deze bedragen zijn overgeheveld naar de Ziektewet in artikel 31 waaruit de no-riskpolis wordt gefinancierd zoals aangekondigd in de Re-integratieregeling (Staatscourant 22 december 2005, nr. 249/pag.41). Het resterend bedrag wordt aangewend om de re-integratie van Wajong-gerechtigden door middel van projecten en experimenten extra te bevorderen. Vanaf 2007 betreft dit circa € 3 miljoen zoals opgenomen in bovenstaande tabel en daarnaast circa € 2 miljoen uitvoeringskosten.

In de post Overig zitten in 2005, 2006 en 2007 nog uitgaven voor de no-riskpolis. Nieuwe gevallen vanaf 2006 worden rechtstreeks uit de Ziektewet gefinancierd, waarvoor de uitgaven zijn opgenomen in artikel 31. Behalve door de uitgaven in dit artikel wordt de re-integratie van gedeeltelijk arbeidsgeschikten ook bevorderd door een korting op de Aof- en Awf-premie.

Re-integratie WW

De middelen voor de re-integratie van WW-gerechtigden werden tot nu toe opgenomen in artikel 30 (Inkomensbescherming met activering). De re-integratiemiddelen WW worden vanaf de begroting 2007 in hoofdstuk 23 (Re-integratie) opgenomen. Zoals toegezegd geldt dit voor zowel de uitgaven aan re-integratie als aan uitvoering.

Naast de uitgaven aan re-integratie van WW-gerechtigden wordt de re-integratie van oudere WW-gerechtigden bevorderd door een premievrijstelling op de Aof-premie bij het in dienst nemen of houden van oudere werknemers en kunnen werkgevers gebruik maken van het instrument proefplaatsing en worden starters vanuit de uitkering gedurende 6 maanden ondersteund.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Ondersteuning bij het verkleinen van de afstand tot regulier werk aan die uitkeringsgerechtigden en werklozen die dat niet op eigen kracht kunnen.

Motivering

Het re-integratiebeleid is gericht op uitstroom uit werkloosheid naar regulier werk van uitkeringsgerechtigden en werklozen met een grotere afstand tot regulier werk. Het re-integratiebeleid zet niet in op personen die op eigen kracht regulier werk kunnen verkrijgen. Gemeenten en UWV hebben de verantwoordelijkheid en de middelen om via maatwerk een passende voorziening aan te bieden.

Instrumenten

Instrumenten gericht op:

Uitvoerders:

• Flexibel re-integratiebudget WWB (gemeenten);

• Subsidie Agenda voor de Toekomst (gemeenten);

• Bijdrage aan UWV;

• Bijdrage aan RWI;

• Bijdrage aan Agentschap SZW;

• Subsidie voor praktijkscholing (HVS);

• Subsidie cofinanciering EQUAL.

Werkgevers/uitkeringsgerechtigden/nuggers/werknemers:

• Subsidie re-integratie WAJONG;

• Subsidie i.h.k.v. stimuleringsregeling ID-banen;

• Regeling Schoonmaakdiensten Particulieren (RSP);

• Premiekorting/Subsidie aan werkgevers t.b.v. gedeeltelijk arbeidsgeschikten;

• Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met Werkloosheid bedreigde werknemers (SVWW).

Activiteiten

• Voeren van bestuurlijk overleg en algemeen ketenoverleg (AKO);

• Voeren van bestuurlijk overleg met belangenorganisatie gemeenten (VNG), RWI, BOREA en UWV;

• Kaders stellen voor de re-integratiemarkt;

• Onderhouden van wet- en regelgeving;

• Monitoren;

• Voorlichten en communiceren;

• Verrichten van onderzoek.

Doelgroepen

• Niet-uitkeringsgerechtigden;

• WW’ers;

• Bijstandsgerechtigden;

• Gedeeltelijk arbeids(on)geschikten;

• Anw’ers.

Indicatoren

Sluitende Aanpak

Het huidige re-integratiebeleid richt zich op een actieve en op maat gesneden aanpak voor mensen die niet op eigen kracht aan de slag komen. Gemeenten, UWV en werkgevers hebben de verantwoordelijkheid en de middelen om de individuele ondersteuning bij de zoektocht naar werk, zoals bemiddeling, stages, scholing of een sollicitatietraining, zo effectief mogelijk te laten verlopen.

De Sluitende Aanpak is een van de manieren waarop de regering vorm heeft gegeven aan re-integratiebeleid. Het doel van de Sluitende Aanpak is het bevorderen van uitstroom uit de werkloosheid vóórdat voor volwassenen de grens van 12 maanden en voor jongeren de grens van 6 maanden werkloosheid is bereikt. Indien de uitvoerders verwachten dat een werkloze niet op eigen kracht binnen 12 maanden resp. 6 maanden uit de werkloosheid uitstroomt, gaat de uitvoerder in het kader van het sluitende aanpakbeleid met de werkloze een bemiddelingsgesprek aan of biedt een re-integratietraject aan.

De realisatie van het sluitende aanpakbeleid wordt jaarlijks gevolgd. Tot en met 2005 was dat in de vorm van de mate van sluitendheid, vanaf 2006 met het hiaatpercentage. De overstap van de mate van sluitendheid naar hiaatpercentage is gemaakt om nauwkeuriger de bijdrage van de uitvoerders en het kabinet in beeld te brengen. Het hiaatpercentage geeft inzicht in de vraag: wie heeft gedurende de eerste 12 maanden van werkloosheid geen hulp bij re-integratie ontvangen1.

Bronnen: UWV Jaarverslag, UWV-Jaarplan, SZW-administratie.

¹⁾ Snelle start re-integratietraject betreft het aandeel uitkeringsrechtigden dat binnen 4 weken na ontvangst van de re-integratievisie van de CWI door het UWV is aangemeld bij een re-integatiebedrijf.

Bronnen: UWV Uitstroom naar werk, CBS Statistiek re-integratie door gemeenten (bewerking SZW).

Toelichting:

De re-integratiemiddelen voor 2007 voor trajecten uit de budgettaire tabellen 23.1 en 23.2 zijn bedoeld voor de trajecten uit deze tabel, die bij aanvang 2007 nog niet zijn afgerond, en voor in 2007 nieuw te starten trajecten.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

24 Sociale werkvoorziening

Het faciliteren van de arbeidsparticipatie van personen met lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om voor personen uit de doelgroep die willen deelnemen aan het arbeidsproces arbeidsparticipatie mogelijk te maken en tevens een bijdrage te leveren aan het behouden en bevorderen van hun arbeidsbekwaamheid, aangepaste arbeid aanbieden aan personen uit de doelgroep.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• Het ter beschikking stellen en toekennen van de middelen ten behoeve van de uitvoering van de Wsw door de gemeenten;

• De regelgeving met betrekking tot de Wet sociale werkvoorziening (Wsw); in zijn hoedanigheid van medewetgever;

• Het toezicht op de uitvoering en handhaving van de naleving van de Wsw door gemeenten.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van het met behulp van subsidie:

• aanbieden van aangepaste arbeid aan personen uit de doelgroep door gemeenten

• aangepaste arbeid aanbieden die past bij de capaciteiten en mogelijkheden van de personen uit de doelgroep, zodat de arbeid bijdraagt aan het behouden en bevorderen van hun arbeidsbekwaamheid.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• met het beschikbare budget voor zoveel mogelijk personen uit de doelgroep aangepaste arbeidsplaatsen worden gerealiseerd.

• de individuele arbeidsbekwaamheid van personen uit de doelgroep wordt vergroot

¹ Voorlopig cijfer

Bronnen: gemeenten, voorlopige volume opgave Wsw, Wsw-statistiek 2005.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Programmauitgaven operationele doelstelling 1

De programma-uitgaven zijn onderverdeeld in uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening en de uitvoering van de indicatiestelling Wsw.

De uitgaven ten behoeve van de uitvoering van de Wsw zijn onderverdeeld in een centraal en een decentraal budget:

• Jaarlijks wordt een deel van de begroting «centraal» gereserveerd. Het centrale budget bedraagt in 2007 € 23,1 miljoen en is bestemd voor de Stichting Beheer Collectieve Middelen (SBCM, € 2,8 miljoen) en vooral de implementatie van de voorgenomen modernisering van de Wsw (€ 20,3 miljoen).

• Het decentrale deel van het Wsw budget bedraagt € 2 219,9 miljoen in prijspeil 2006 en is bedoeld ter financiering van het voor 2007 te realiseren minimumaantal arbeidsplaatsen. Niet gerealiseerde arbeidsplaatsen worden in latere jaren verrekend. Het aantal te realiseren arbeidsplaatsen, uitgedrukt in standaardeenheden, blijft 89 817.

• Voor de uitvoering van de indicatiestelling Wsw door CWI is voor 2007 een bedrag van € 32,8 miljoen beschikbaar. Het voor de indicatiestelling door CWI beschikbare bedrag is in 2007 hoger dan in 2006 vanwege een verwachte toename van het aantal herindicaties in 2007.

Ontvangsten

De ontvangsten bestaan jaarlijks grotendeels uit de anticumulatiebaten. Dit zijn uitkeringen Waz, WAO of Wajong van personen met een Wsw-betrekking die worden «verrekend» met de Wsw-salarissen en daarom als ontvangsten worden verantwoord op de SZW-begroting. Voor 2007 gaat het om een bedrag van € 438,2 miljoen. Het totaalbedrag aan anticumulatiebaten is van jaar op jaar vrijwel constant.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007 

Operationele doelstelling1: Het realiseren van aangepaste arbeid door personen met een Wsw-indicatie, waar mogelijk in een zo regulier mogelijke werkomgeving.

Motivering

Om de mogelijkheid van arbeidsparticipatie te bieden aan Wsw-geïndiceerde arbeidsgehandicapten die willen deelnemen aan het arbeidsproces, worden op de mogelijkheden van de cliënt afgestemde aangepaste arbeidsplaatsen in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving gecreëerd.

Instrumenten

• Toekenning van een Wsw-budget aan gemeenten voor het realiseren van Wsw-arbeidsplaatsen voor personen met een Wsw-indicatie

• Indicatiestelling Wsw voor arbeidsgehandicapten die zich daarvoor vrijwillig aanmelden en periodieke herindicatie van Wsw-geïndiceerden

Activiteiten

• Toekennen aan gemeenten van een Wsw-budget en een bijbehorend minimumaantal te realiseren Wsw-arbeidsplaatsen, uitgedrukt in standaardeenheden

• Toezien op en ondersteunen van de uitvoering

• Vaststellen van de Wsw-budgetverstrekking

• Uitvoeren van de indicatiestelling (door CWI)

• Voeren van Bestuurlijk Overleg met VNG

Doelgroepen

• Personen met een Wsw-indicatie (personen met lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn)

Bronnen: gemeenten, voorlopige volume opgave Wsw, jaarrapport 2005, Wsw-statistiek, Research voor Beleid.

Bronnen: gemeenten, voorlopige volume opgave Wsw, begrotingsadministratie, jaarrapport 2005, Wsw-statistiek, Research voor Beleid.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

25 Arbeid en zorg

Bevorderen dat werknemers arbeid en zorg kunnen combineren.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om werkenden die arbeid en zorg willen combineren te ondersteunen, zorgt het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor een adequaat stelsel van verlofmogelijkheden en een stelsel van toegankelijke en verantwoorde kinderopvang.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• de vormgeving en werking van het wettelijk stelsel van verlofregelingen;

• de vormgeving en werking van de levensloopregeling, waarbij de Minister van Financiën verantwoordelijk is voor het fiscale kader;

• de vormgeving en werking van het wettelijk stelsel van kinderopvang, waarbij de Minister van Financiën verantwoordelijk is voor de uitvoering van de Rijksbijdrage voor de financiering van de kinderopvang (de kinderopvangtoeslag).

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de toepassing van de Wet arbeid en zorg door werkgevers;

• de mate waarin in CAO’s (afwijkende) afspraken worden gemaakt over verlofregelingen en de levensloopregeling;

• de mate waarin werknemers deelnemen aan de levensloopregeling en gebruik maken van verlofregelingen en kinderopvang;

• het adequaat functioneren van de markt voor kinderopvang;

• het vertrouwen dat werkende ouders hebben in de kwaliteit van kinderopvang.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• werkenden arbeid en zorg kunnen combineren in de mate waarin ze dat willen;

• daarmee een bijdrage wordt geleverd aan de verhoging van de arbeidsparticipatie van vrouwen en mannen.

Indicator

• Het aantal werkenden dat arbeid en zorg wil combineren maar dat feitelijk (nog) niet doet, op het aantal werkenden dat wil combineren. De discrepantie tussen feitelijke en gewenste mate van combineren van arbeid en zorg wordt gemeten als het aandeel werknemers (m/v) dat arbeid en zorg wil combineren, maar dat feitelijk (nog) niet doet, op het totaal aantal werknemers (m/v) dat wil combineren.

Bron realisatie 2005: CBS, Monitor Arbeid & Zorg 2005.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Kinderopvang

De grootste programma-uitgaven betreffen de uitgaven voor kinderopvang. De uitgaven hebben betrekking op de kinderopvangtoeslag die werkende ouders van het Rijk ontvangen als bijdrage in de kosten van formele kinderopvang. In 2006 vond een intensivering plaats voor kinderopvang met € 200 miljoen. Het grootste deel hiervan (€130 miljoen) is ingezet om de percentages kinderopvangtoeslag voor zowel eerste als volgende kinderen te verhogen. In 2007 vindt wederom een intensivering plaats, met € 125 miljoen. Deze wordt ingezet om de percentages kinderopvangtoeslag voor het eerste kind te verhogen voor alle werkende ouders met een belastbaar gezinsinkomen tussen 130% WML en € 130 097 per jaar. Dit betreft circa 80% van alle werkende ouders met kinderen tot 12 jaar. Voor de inkomens tot 130% WML (circa 16% van de ouders met kinderen tot 12 jaar) zijn de kosten voor kinderopvang met de invoering van de Wet kinderopvang al aanzienlijk lager geworden. Door de intensivering in 2007 gaat een gezin met bijvoorbeeld een gezinsinkomen van twee keer modaal voor 3 dagen dagopvang per week € 920 minder betalen per jaar. Het gebruik van formele kinderopvang wordt in 2007 voor bijna alle werkende ouders goedkoper, wat een positief effect zal hebben op (uitbreiding van) de arbeidsparticipatie van met name vrouwen.

Ook zet het kabinet in op de invoering van een verplichte werkgeversbijdrage op 1 januari 2007, gefinancierd door een opslag op de sectorpremie. Uit een onderzoek naar de stand van de werkgeversbijdragen op 1 mei 2006 bleek dat 64,7% van de werknemers aanspraak kan maken op een volwaardige regeling. Het kabinet heeft hieruit de conclusie getrokken dat niet reëel kan worden verwacht dat in 2008 voor 90% van de werknemers een volwaardige regeling beschikbaar is en dat het derhalve geboden is een wettelijke regeling te treffen. De werkgeversbijdrage wordt door de Belastingdienst/Toeslag uitgekeerd; het budget voor de kinderopvangtoeslag wordt als gevolg daarvan in 2007 € 529 miljoen hoger. Met de invoering van een verplichte werkgeversbijdrage wordt de financiële toegankelijkheid verder verhoogd voor ouders die niet van beide werkgevers een volledige bijdrage ontvangen in de kosten voor kinderopvang. Hiermee wordt het voor alle werkende ouders bovendien aanmerkelijk eenvoudiger om de bijdrage(n) in de kosten voor kinderopvang te verkrijgen. Het hiertoe strekkende wetsvoorstel is op 27 juni 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden.

Om de aansluiting van kinderopvang op de basisschool te verbeteren, krijgen basisscholen aan het begin van het schooljaar 2007–2008 de wettelijke taak om de aansluiting met de erkende kinderopvang te regelen. Met dit wetsvoorstel geeft het kabinet uitwerking aan de motie-Van Aartsen/Bos. Voor de verwachte groei van het gebruik van formele kinderopvang als gevolg daarvan is een bedrag gereserveerd van € 15 miljoen in 2007, oplopend tot € 55 miljoen in 2011 en daarna verder oplopend tot het structurele bedrag van € 145 miljoen.

Evenals in 2005 en 2006 wordt ook in 2007 een subsidieregeling kinderopvang opengesteld voor kinderopvangprojecten met een landelijke uitstraling en draagvlak in het veld. Een substantieel deel van deze projecten heeft tot doel een verdere verbetering van de kwaliteit van kinderopvang en versterking van het toezicht.

Zwangerschaps-, bevallings- en adoptieverlof

De uitgaven betreffen de zwangerschaps-, bevallings- en adoptieverlofuitkeringen van werknemers die via premies worden gefinancierd en de uitvoeringskosten van het UWV die met het verstrekken van deze uitkeringen gepaard gaan. Tot en met 2005 hebben de uitkeringslasten en uitvoeringskosten ook betrekking op regelingen voor zelfstandigen. Dit in verband met de WAZ, waarvan de toegang per 1 augustus 2004 is beëindigd. Het recht op een uitkering bestaat nog wel voor alfahulpen (die ook tot de zelfstandigen worden gerekend).

Bron: raming SZW, Financiën.

Levensloopregeling

De levensloopregeling is op 1 januari 2006 ingegaan. De uitgaven voor de levensloopregeling betreffen de gederfde belastinginkomsten vanwege deelname van werknemers aan de levensloopregeling, inclusief de uitgaven voor de heffingskortingen (de levensloopverlofkorting en de ouderschapsverlofkorting) die werknemers kunnen toepassen als ze deelnemen aan de levensloopregeling.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Zorgdragen voor een adequaat stelsel van verlofarrangementen.

Motivering

Om werknemers verlofmogelijkheden te bieden in situaties waarin zorgtaken om extra aandacht vragen.

Instrumenten

• Wet arbeid en zorg, waarin de volgende verlofregelingen zijn opgenomen: zwangerschaps- en bevallingsverlof, kraamverlof, adoptieverlof, calamiteiten- en ander kort verzuimverlof, kortdurend zorgverlof, langdurend zorgverlof en ouderschapsverlof (Wet Arbeid en zorg, Staatsblad 2001, nr. 567; Langdurend Zorgverlof, Staatsblad 2005, nr. 274 en nr. 278).;

• Levensloopregeling (Staatsblad 2004, nr. 455).

Activiteiten

• voorlichten over verlofregelingen en de levensloopregeling, waaronder ook het gebruik van de ouderschapsverlofkorting.

Doelgroepen

• (potentiële) werknemers;

• werkgevers.

Indicatoren

• Het aantal werknemers dat behoefte heeft aan verlof, maar dit (nog) niet gebruikt, op het totaal aantal werknemers dat behoefte heeft aan verlof. De discrepantie tussen feitelijke en gewenste opname van verlof wordt gemeten als het aandeel werknemers (m/v) dat behoefte heeft aan verlof, maar dit (nog) niet gebruikt, op het totaal aantal werknemers (m/v) met behoefte aan verlof.

Bron: realisatie 2005: CBS Monitor Arbeid en Zorg, bewerking SZW.

Kengetallen

• De kengetallen over zwangerschaps- en bevallingsverlof, adoptieverlof, ouderschapsverlof en de levensloopregeling geven het gebruik (aantal toekenningen) weer;

• Per 1 augustus 2004 is het recht op een uitkering in verband met zwangerschap en bevalling, adoptie en opname van een pleegkind in het gezin voor zelfstandigen vervallen. Het recht bestaat nog wel voor alfahulpen (die ook tot de zelfstandigen worden gerekend).

Bronnen: 2005: UWV, jaarverslag 2005, CBS Monitor Arbeid en Zorg 2005; 2006,2007: ramingen SZW.

Operationele doelstelling 2: Zorgdragen voor een stelsel van toegankelijke en verantwoorde kinderopvang.

Motivering

Om toegankelijke en verantwoorde kinderopvang voor alle werkende ouders te bevorderen.

Instrumenten

• Wet kinderopvang, waarmee de kinderopvangtoeslag voor ouders en kwaliteitseisen en toezicht op de kwaliteit geregeld zijn (Wet kinderopvang, Staatsblad 2004, nr. 455; Besluit tegemoetkoming kosten kinderopvang, Staatsblad 2004, nr. 544; Regeling Wet kinderopvang, Staatscourant 6 oktober 2004, nr. 192 pag. 17; Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang, Staatsblad 2005, nr. 204; Beleidsregels kwaliteit kinderopvang, Staatscourant 17 november 2004, nr. 222, pag. 18 en Staatscourant 26 april 2005, nr. 80, pag. 13; Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang (Staatscourant 17 november 2004, nr. 222, pag. 20 en Staatscourant 26 april 2005, nr. 80, pag. 13);

• Subsidieregeling kinderopvang (Staatscourant 30 januari 2006, nr. 21, pag. 18).

Activiteiten

• Invoering van een verplichte werkgeversbijdrage per 1 januari 2007 door verhoging van de kinderopvangtoeslag die door Belastingdienst/Toeslagen wordt verzorgd, gefinancierd door een opslag op de sectorpremies. Het kabinet heeft hiertoe besloten omdat het percentage werknemers met een volwaardige werkgeversbijdrage in 2006 (64,7%) geen uitzicht geeft op het behalen van de doelstelling dat in 2008 90% van de werknemers aanspraak heeft op een volwaardige werkgeversbijdrage (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 613, nrs. 1–3).

• Aanpassen van de percentagetabellen voor kinderopvangtoeslag in verband met de intensivering met € 125 mln per 1 januari 2007.

• Implementatie van de motie-Van Aartsen/Bos (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 300 VIII, nr. 14) om te komen tot een goede aansluiting tussen onderwijs en kinderopvang in het brede kader van een sluitend dagarrangement voor ouders en hun kinderen;

• Subsidie verlenen aan projecten die bijdragen aan toegankelijke en verantwoorde kinderopvang;

• Uitbreiden van de reikwijdte van de wet zodat ook inburgeringsplichtigen (oudkomers) die een door de gemeente aangeboden inburgeringstraject volgen in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 308, nr. 3);

• Uitbreiden van de reikwijdte van de wet, zodat ook huishoudens waarvan een ouder in een EU-lidstaat of EER-lidstaat werkzaam is dan wel krachtens de wetgeving een lidstaat een sociale zekerheidsuitkering ontvangt en gebruik maakt van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag (Kamerstukken II, 2005/2006, 28 447, nr. 123);

• Voorlichten over de Wet kinderopvang;

• Tweedelijns toezicht op gemeenten door de Inspectie Werk & Inkomen. De gemeente oefent het eerstelijns toezicht op het werk van de Gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) uit. De GGD controleert de kwaliteit van kinderopvangcentra, buitenschoolse opvang en gastouderbureaus.

• Opstellen van een beleidsreactie op gemeentelijke jaarverslagen toezicht en handhaving kinderopvang.

Doelgroepen

• Ouders die arbeid en de zorg voor kinderen combineren (werknemers en zelfstandigen);

• Ouders die een re-integratietraject, een verplicht inburgeringstraject of een studie combineren met de zorg voor kinderen.

Indicatoren

• De indicator voor het percentage werknemers met een volwaardige werkgeversbijdrage is vervallen wegens de invoering van een verplichte werkgeversbijdrage per 1 januari 2007;

• De Wet kinderopvang beoogt de financiële toegankelijkheid van formele kinderopvang te waarborgen. Het streven is het aantal gebruikmakende ouders ten minste gelijk te houden in vergelijking met de situatie voor de inwerkingtreding van de wet (2004);

• Binnen het aantal gebruikers wordt gestreefd naar een gelijkblijvend aantal huishoudens met een inkomen tot anderhalf modaal (circa € 45 000);

• Er zijn nog geen realisatiecijfers voor 2005 beschikbaar. Een eerste beeld op basis van de definitieve beschikkingen tegemoetkoming kinderopvang 2005 komt eind 2006 bij de Belastingdienst/Toeslagen beschikbaar.

Bronnen:

2004: geraamde realisatie o.b.v. Het aanbod van kinderopvang per eind 2004, Research voor Beleid, 2005; De klant in beeld, rapportage gebruikersonderzoek nulmeting, Vyvoj, 2005 (Kamerstukken II, 2005/2006, 28 447, nr. 128).

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

Het genoemde verslag van de werking van de Wet kinderopvang is het jaarlijkse verslag als bedoeld in artikel 115, eerste lid, van die wet; de evaluatie Wet kinderopvang vloeit voort uit artikel 115, tweede lid, van die wet.

26 Overlegstructuren, collectieve arbeidsvoorwaardenvorming en medezeggenschap

Het bevorderen van stabiele en evenwichtige arbeidsverhoudingen.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om een bijdrage te leveren aan evenwichtige arbeidsverhoudingen via zelfregulering door sociale partners op hun domein en via afstemming en coördinatie van overheidsbeleid en het beleid van sociale partners op sociaal en sociaal-economisch terrein;

SZW biedt diverse instrumenten en structuren ter ondersteuning van zelfregulering en coördinatie.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• de vormgeving en het onderhoud van het wettelijk instrumentarium en bevordering van het functioneren ervan;

• het voeren van overleg met de centrale organisaties van werkgevers en werknemers (verenigd in de Stichting van de Arbeid) over actuele onderwerpen van gemeenschappelijk belang.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de mate waarin de sociale partners en andere betrokkenen invulling geven aan; collectieve arbeidsvoorwaardenvorming, medezeggenschap, samenwerking en kwaliteit van overleg en waarin zij het aangeboden instrumentarium toepassen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• sociale partners door middel van zelfregulering stabiele en evenwichtige arbeidsverhoudingen tot stand brengen en onderhouden;

• er sprake is van een verantwoorde ontwikkeling van collectief tussen sociale partners afgesproken arbeidsvoorwaarden;

• de hoge mate van arbeidsrust wordt voortgezet;

• door betrokkenheid van de werknemers ondernemingen goed functioneren.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting bij subsidies:

Het gaat hier om de subsidieregeling Kwaliteit arbeidsverhoudingen (Staatscourant 14 december 2000, nr. 243, blz. 19).

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Het bevorderen van zelfregulering door sociale partners.

Motivering

• Het bevorderen van stabiele arbeidsverhoudingen door een optimale invulling van het recht op collectief onderhandelen van sociale partners te waarborgen en te bevorderen teneinde arbeidsvoorwaarden door middel van collectieve arbeidsovereenkomsten te regelen;

• Om het grondwettelijk recht op medezeggenschap door werknemers te regelen, te waarborgen en te bevorderen.

Instrumenten

• Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO);

• Wet op het Algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (AVV);

• Wet op de loonvorming;

• Wet op de bedrijfsorganisatie (WBO);

• Wet op de ondernemingsraden (WOR);

• Wet op de Europese ondernemingsraden (WEOR);

• Wet rol werknemers Europese vennootschap.

Activiteiten

• Registreren van CAO’s en bevestigen van de ontvangst van de melding van het sluiten, wijzigen of opzeggen van CAO’s;

• Verrichten van CAO-onderzoek en rapporteren van belangrijke CAO-ontwikkelingen;

• Voorbereiden van besluiten van algemeenverbindendverklaring (AVV) van (bepalingen van) CAO’s en het behandelen van tegen verzoeken tot AVV ingediende bedenkingen en dispensatieverzoeken aan de hand van het Toetsingskader AVV;

• Het kabinet heeft op 29 maart voorgesteld een aantal wijzigingen door te voeren in het Toetsingskader AVV, met name over dispensatie van AVV. De Stichting van de Arbeid heeft daarop begin september gereageerd. Beoogd wordt om het gewijzigde Toetsingskader AVV per 1 januari 2007 in werking te laten treden.

• Financieren en begeleiden van projectorganisatie die het Ambassadeursnetwerk medezeggenschap, ORakel, tot stand heeft gebracht en ondersteunt. De ambassadeurs zijn ondernemers die «collega»-ondernemers vanuit hun doorleefde ervaring overtuigen van nut en noodzaak van medezeggenschap;

• Stimuleren van de kwaliteit van de medezeggenschap met het project Kwaliteit Medezeggenschap (KMZ);

• Opstellen van een discussienotitie ten behoeve van de Tweede Kamer over de invloed van de ontwikkelingen in de omgeving op het functioneren van de medezeggenschap, trends daarin en de toekomst van de medezeggenschap. Deze discussienota verschijnt najaar 2006;

• Implementeren van maatregelen conform het kabinetsstandpunt toekomst PBO.

Doelgroepen

• Sociale partners en hun organisaties/instellingen;

• Werknemers en werkgevers;

• Ondernemingsraden en Europese ondernemingsraden;

• (Hoofd)product- en (hoofd)bedrijfschappen en de SER.

Indicatoren

• Output/outcome zijn moeilijk objectief meetbaar. Het toepassen van het voor zelfregulering aangeboden instrumentarium ligt bij de sociale partners.

Kengetallen

• De kengetallen geven informatie over de mate van het gebruik van het aangeboden instrumentarium door sociale partners;

• De – tijdelijk – afgenomen aantallen CAO’s en CAO-werknemers hangen samen met de noodzaak van verwerking van ingrijpende nieuwe wetgeving (o.a. vut/prepensioen/levensloop, nieuw zorgverzekeringsstelsel, WIA, kinderopvang, loondoorbetaling bij ziekte) in nieuwe CAO-afspraken;

• Meting van de naleving medezeggenschap vindt om de drie jaar plaats.

Bronnen: CAO-gegevens: UAW Voorjaarsrapportages CAO-afspraken 2006 (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 300 XV, nr. 118) en eerdere jaren

OR-cijfers: Research voor Beleid Naleving WOR 2002 en Naleving WOR 2005 (Kamerstukken II, 2005/2006, 27 610, nr. 4)

Operationele doelstelling 2: Afstemmen en onderling coördineren van overheidsbeleid en het beleid van sociale partners.

Motivering

• Om zoveel mogelijk draagvlak te verkrijgen voor het kabinetsbeleid op sociaal en sociaal-economisch terrein;

• Om een adequate overlegstructuur tussen het kabinet en sociale partners in stand te houden ten behoeve van onderlinge beleidsafstemming en coördinatie op sociaal en sociaal-economisch terrein.

Instrumenten

• Voorjaars- en najaarsoverleg tussen het kabinet en de Stichting van de Arbeid ( de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties).

Activiteiten

• Rapportages voor het parlement en sociale partners over ontwikkelingen in CAO’s;

• Onderhouden van een adequate overlegstructuur tussen kabinet en sociale partners;

• Voeren van overleg met sociale partners in het bijzonder op centraal niveau, maar ook op decentraal niveau.

Doelgroepen

• Sociale partners.

Indicatoren

• Output/outcome zijn moeilijk te vatten in een zinvolle en bestendige indicator. Dit is het gevolg van de telkens wisselende onderwerpen bij het overleg met sociale partners.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

De volgende evaluatie als bedoeld in artikel 139 van de Wet op de bedrijfsorganisatie zal betrekking hebben op de periode 2007–2010 (Kabinetsstandpunt toekomst PBO aangeboden bij brief van de minister van SZW van 23 mei 2006).

27 Regulering van individuele arbeidsrelaties

Bescherming van werknemers binnen een arbeidsrelatie onder waarborging van voldoende flexibiliteit voor de werkgever.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om werknemers een basisniveau van bescherming te bieden dat in overeenstemming is met de maatschappelijke ontwikkelingen en voldoende ruimte biedt voor eigen verantwoordelijkheid van sociale partners. Instrumenten hierbij zijn regelgeving, bevordering van de naleving daarvan en voorlichting op het gebied van ondermeer ontslag, gelijke behandeling bij de arbeid, arbeidsrecht en arbeids- en rusttijden.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• Een basisniveau aan arbeidsrechtelijke bescherming en ordening;

• Het bevorderen van de naleving en het toezicht op de naleving.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• Het maatschappelijk draagvlak;

• De mate waarin sociale partners hun eigen verantwoordelijkheid nemen voor zelfregulering;

• Het kunnen beschikken over voldoende effectieve handhavingsinstrumenten om de naleving te bevorderen dan wel af te dwingen, hetzij door de overheid, hetzij door betrokken partijen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• Een goede balans blijft bestaan tussen de rechten en de plichten voortvloeiend uit een arbeidsovereenkomst, alsmede een adequaat stelsel van ontslagbescherming;

• Op de arbeidsmarkt minder ongerechtvaardigde verschillen bestaan in de behandeling van werkzoekenden en werknemers;

• De risico’s voor de werknemer met betrekking tot de veiligheid en de gezondheid verminderd worden voorzover deze verband houden met de arbeids- en rusttijden, en bij het opstellen van de werkroosters in redelijkheid rekening gehouden wordt met de persoonlijke omstandigheden van de werknemer.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

De uitgaven voor operationele doelstelling 1 betreffen subsidies aan het Expertisecentrum LEEFtijd en subsidies voor het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen (2007). Met ingang van 2008 wordt de huidige subsidieconstructie met het Expertisecentrum LEEFtijd beëindigd en gaat LEEFtijd over op projectsubsidies.

De ontvangsten betreffen boetenopbrengsten Arbeidstijdenwet (ATW) (€ 0,3 miljoen per jaar) en (vanaf 2007) wettelijk minimumloon (WML) (bedrag nog onbekend) opgelegd door de Arbeidsinspectie.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Bevorderen van gelijke kansen op (toegang tot) de arbeidsmarkt door bescherming te bieden tegen ongelijke behandeling bij arbeid en beroep.

Motivering

Om werknemers en werkzoekenden bescherming te bieden tegen ongelijke behandeling en te waarborgen dat een ieder gelijke kansen heeft op het terrein van arbeid.

Instrumenten

• Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid;

• Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen;

• Wet verbod van onderscheid op grond van arbeidsduur;

• Wet gelijke behandeling van tijdelijke en vaste werknemers;

• Commissie gelijke behandeling;

• Commissie klachtenbehandeling aanstellingskeuringen;

• Werkgroep «Gelijke beloning, dat werkt!» (Kamerstukken II, 2005/2006, 27 099, nr. 14);

• Subsidie aan Expertisecentrum LEEFtijd;

• Het ondersteunen van werkgevers onder andere via de Managementtool gelijke beloning, de Handleiding sekseneutrale functiewaardering en de Leidraad aanstellingskeuringen;

• Voorlichting aan betrokken partijen (werkgevers, werknemers, ondernemingsraden, belangenorganisaties);

• Subsidies in het kader van het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen (2007).

Activiteiten

• Integratie van de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid, de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen en de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte in de Algemene wet gelijke behandeling;

• Implementatie van herziene tweede richtlijn (gelijke behandeling m/v, seksuele intimidatie) in de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen en het Burgerlijk Wetboek. (Kamerstukken I + Kamerstukken II, 2005/2006, 30 237);

• De voorbereiding van het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen (2007);

• Het terugdringen van ongelijke beloning in strijd met de wet door voorlichting, onderzoek, ontwikkeling van instrumenten en overleg met sociale partners;

• Bevorderen van een zorgvuldig werving- en selectiebeleid en het tegengaan van niet-functionele aanstellingskeuringen (door evaluatie van de Wet Medische Keuringen);

• Ontwikkelen van de discriminatiemonitor arbeidsmarkt in samenwerking met sociale partners en andere relevante organisaties;

• Het tegengaan van negatieve beeldvorming en discriminatie van etnische minderheden op de arbeidsmarkt (als vervolg op het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding);

• Het tegengaan van ongerechtvaardigd leeftijdsonderscheid door voorlichting, overleg met sociale partners, het volgen van jurisprudentie en overleg en samenwerking met het Expertisecentrum LEEFtijd.

Doelgroepen

• CAO partijen;

• Individuele werknemers en werkgevers;

• Intermediairs op de arbeidsmarkt;

• Ondernemingsraden;

• Relevante belangenorganisaties.

Indicatoren

• De gecorrigeerde beloningsverschillen fungeren als indicator voor de stand van beloningdiscriminatie;

• De ongecorrigeerde beloningsverschillen fungeren als indicator voor de stand van de emancipatie;

• Het streven is erop gericht dat zowel de gecorrigeerde als de ongecorrigeerde beloningsverschillen afnemen.

Bronnen: SZW, De arbeidsmarktpositie van werknemers in 2002.

¹ Voorlopige gegevens over 2004. Definitieve gegevens over 2004 komen eind 2006 beschikbaar.

Bronnen: Commissie gelijke behandeling; Commissie klachtenbehandeling aanstellingskeuringen, Jaarverslag 2005

Operationele doelstelling 2: Zorgdragen voor een goede balans tussen rechten en plichten van werkgevers en werknemers voortvloeiend uit de arbeidsovereenkomst.

Motivering

Om de arbeidsrechtelijke bescherming van werknemers te waarborgen zonder daarbij het belang van werkgevers voor het goed kunnen functioneren van de onderneming uit het oog te verliezen.

Instrumenten

• Arbeidsovereenkomstenrecht;

• Buitengewoon Besluit arbeidsverhoudingen 1945;

• Wet melding collectief ontslag;

• Ontslagbesluit;

• Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag;

• Besluit minimumjeugdloonregeling;

• Beleidsregels Werktijdverkorting;

• Monitor naleving Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag.

Activiteiten

• De inrichting van het ontslagrecht nader bezien mede aan de hand van het advies van de SER over sociaal-economische ontwikkeling op middellange termijn (MLT-advies SER);

• Het verbeteren van de handhaving en naleving van de WML door het invoeren van een bestuurlijke handhaving. Het voornemen bestaat om hiervoor een wetsvoorstel in te dienen;

• Vergunningverlening door het CWI ex art. 6 BBA 1945 (ontslagvergunning);

• Vergunningverlening ex art. 8 BBA 1945 (ontheffing verbod op werktijdverkorting);

• Voorlichting.

Doelgroepen

• Werknemers;

• Werkgevers.

Indicatoren

• Output/outcome zijn moeilijk objectief meetbaar. De doelstelling van het beleid is te komen tot een transparante regelgeving waarbij op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met zowel de bescherming van de werknemers als met de benodigde flexibiliteit voor de werkgever. Voor dit evenwicht is geen objectieve indicator te geven.

Bronnen: Ontslagstatistiek Jaarrapportage 2005, WTV rapportage 2005

Operationele doelstelling 3: Zorgdragen voor een adequaat normstelsel voor arbeids- en rusttijden.

Motivering

Om bescherming inzake veiligheid en gezondheid van de werknemer te bieden, voorzover dit verband houdt met de arbeidsen rusttijden en te bevorderen dat bij het opstellen van werkroosters in redelijkheid rekening wordt gehouden met de persoonlijke omstandigheden van werknemers en dat werkgevers en werknemers daarin een actieve rol spelen en hun eigen verantwoordelijkheid nemen.

Instrumenten

• Arbeidstijdenwet (ATW);

• Arbeidstijdenbesluit (ATB);

• Arbeidstijdenbesluit vervoer (ATB-v);

• Nadere Regeling Kinderarbeid.

Activiteiten

• Het implementeren van het wetsvoorstel vereenvoudiging ATW (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 532, nrs. 103);

• Het bijdragen aan het totstandkomen en wijzigen van internationale regelgeving, zoals de EU-richtlijn betreffende een aantal aspecten van de organisatie van arbeidstijd;

• Implementatie van en rapportage over internationale regelgeving (o.a. gewijzigde arbeidstijdenrichtlijn, ILO-verdragen);

• Het controleren, handhaven en sanctioneren van wetgeving door de Arbeidsinspectie;

• Voorlichting.

Doelgroepen

• Werkgevers en werknemers;

• Kinderen, jeugdigen en vrouwen rond de bevalling;

• Zelfstandigen in geval van veiligheidsrisico’s voor derden.

Indicatoren

• Output/outcome zijn moeilijk objectief meetbaar. De doelstelling van het beleid is te komen tot een transparante regelgeving waarbij op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met zowel de bescherming van de werknemers als met de benodigde flexibiliteit voor de werkgever. Voor dit evenwicht is geen objectieve indicator te geven.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

De vervolgevaluatie van de Wet flexibiliteit en zekerheid vloeit voort uit een toezegging de effecten van deze wet onder wisselende economische omstandigheden te blijven volgen (Kamerstukken II, 2004/2005, 30 108, nr. 1).

De evaluatie van de Algemene wet gelijke behandeling vindt plaats onder primaire verantwoordelijkheid van de minister van BZK en die van de Wet medische keuringen onder primaire verantwoordelijkheid van de minister van VWS.

28 Pensioenbeleid

Bevorderen en beschermen van arbeidspensioenen.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om werkgevers en werknemers te stimuleren afspraken te maken over aanvullend pensioen en om een waarborg te scheppen dat een pensioentoezegging van de werkgever aan zijn werknemers na pensionering gestand wordt gedaan.

SZW schept het wettelijk kader waarbinnen sociale partners aan de inhoud en de uitvoering van pensioenregelingen vorm geven.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• een adequaat wettelijk kader voor arbeidspensioenen;

• een op arbeidspensioenen toegesneden fiscaal kader, samen met de Minister van Financiën;

• de organisatie van het toezicht op de uitvoering van pensioenregelingen;

• het overleg met sociale partners over een betaalbaar en duurzaam pensioenstelsel dat rekening houdt met maatschappelijke ontwikkelingen en andere aspecten van sociaal-economisch beleid.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• arbeidsvoorwaardenonderhandelingen;

• een transparant beheer en bestuur van pensioenuitvoerders;

• het pensioenbewustzijn in de samenleving;

• (macro-)economische ontwikkelingen;

• ruimte in EU-regelgeving voor handhaving van nationale kenmerken van pensioenstelsel.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• ouderen na pensionering over een adequate inkomensvoorziening beschikken;

• maatschappelijk vertrouwen bestaat in het pensioenstelsel waardoor er een basis is voor een collectieve en solidaire financiering.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 1: Vergroten van het bereik van aanvullende pensioenen.

Motivering

Om zoveel mogelijk werknemers in de gelegenheid te stellen een aanvulling op de AOW te verkrijgen om na pensionering hun levensstandaard zo goed mogelijk te kunnen handhaven.

Instrumenten

• Pensioen en Spaarfondsenwet/Pensioenwet (Kamerstukken II, 2005/06, 30 413);

• Wet verplichte Beroepspensioenregelingen;

• Wet verplichtstelling bedrijfstakpensioenfondsen 2000;

• Fiscale regelingen voor pensioenen.

Activiteiten

• Ondersteunen Stichting Pensioenkijker in de bevordering van het pensioenbewustzijn onder Nederlanders;

• Stimuleren van sociale partners tot een breder bereik van pensioentoezeggingen aan werknemers door de introductie van een minimumtoetredingsleeftijd van 21 jaar in de Pensioenwet (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 413, nr. 2);

• Bevorderen van gelijke behandeling: geen onrechtmatig onderscheid naar geslacht, leeftijd, aanstellingsduur en soort arbeidsovereenkomst.

Doelgroepen

• Werkgevers;

• Werknemers;

• Pensioenfondsbesturen.

Indicator

• Output/outcome zijn moeilijk objectief meetbaar. In 2006 wordt evaluatieonderzoek uitgevoerd op de omvang van de zogenoemde «witte vlek». Streven is een halvering t.o.v. 1996. Deze indicator is gebaseerd op omvangrijk (dus duur) steekproefonderzoek en wordt daarom niet jaarlijks gemeten. Een alternatieve indicator die aansluit bij de OD en die is gebaseerd op bestaande gegevensbronnen is niet voorhanden. Nagegaan zal worden of de huidige indicator op een alternatieve wijze kan worden ingevuld, door uit te gaan van kenmerken van pensioenregelingen en gegevens over het totale werknemersbestand.

Kengetallen

• Toetredingsleeftijd bij pensioenregelingen: de verwachting is dat steeds meer pensioenregelingen zullen afzien van een toetredingsleeftijd dan wel deze zullen stellen op 21 jaar of lager (voorstel voor minimumtoetredingsleeftijd in Pensioenwet).

Bron: De Nederlandsche Bank

• Mogelijkheid van vrijwillige voortzetting van deelname in de pensioenregeling naar percentage actieve deelnemers. Pensioenregelingen kunnen in meerdere situaties de mogelijkheid bieden tot vrijwillige voortzetting van de pensioenopbouw. De percentages in onderstaande tabel tellen daarom op tot meer dan 100%.

Bron: De Nederlandsche Bank

Operationele doelstelling 2: Verbeteren van de houdbaarheid van het stelsel van aanvullende pensioenen.

Motivering

Om er voor te zorgen dat pensioenregelingen ook daadwerkelijk tot pensioenuitkeringen komen.

Instrumenten

• Pensioen- en Spaarfondsenwet; te vervangen door de Pensioenwet per 1 januari 2007 met daarin verankerd het Financieel toetsingskader pensioenen;

• Toezicht op de uitvoering van pensioenregelingen door De Nederlandsche Bank en (na de inwerkingtreding van de Pensioenwet) de Autoriteit Financiële Markten.

Activiteiten

• Invoeren van de Pensioenwet en aanvullende regelgeving (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 413);

• Overleggen met pensioenuitvoerders over verbeteringen in de praktijk van de uitvoering van pensioenregelingen;

• Overleggen in EU-verband om op Europees niveau de voorwaarden te creëren, waarbinnen het Nederlandse pensioenstelsel goed kan functioneren.

Doelgroepen

• Werkgevers;

• Werknemers;

• Pensioenuitvoerders.

Indicatoren

• Aantal fondsen met onderdekking: het aantal fondsen met een eigen vermogen dat kleiner is dan het minimaal vereist eigen vermogen;

• Aantal fondsen met een reservetekort: het aantal fondsen met een eigen vermogen kleiner dan het vereist eigen vermogen.

In de dekkingsgraad wordt de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen van het pensioenfonds tot uitdrukking gebracht. Bij een dekkingsgraad kleiner dan 105% is bij een gemiddeld fonds sprake van onderdekking. Bij een dekkingsgraad kleiner dan 130% is bij een gemiddeld fonds sprake van een reservetekort. Of er daadwerkelijk sprake is van onderdekking of een reservetekort wordt door de toezichthouder (DNB) voor ieder fonds individueel bepaald op basis van de specifieke kenmerken van dat fonds.

Bron: kwartaalbericht DNB, juni 2006

Kengetallen

• Type regeling bij pensioenregelingen

Bron: De Nederlandsche Bank

Operationele doelstelling 3: Verbeteren van de betrokkenheid van deelnemers bij hun pensioenvoorziening.

Motivering

Om deelnemers te stimuleren kennis te nemen van hun pensioenregelingen en hun verantwoordelijkheid voor aanvullend pensioen te nemen.

Instrumenten

• Pensioenwet, met name de bepalingen over voorlichting aan deelnemers en de bepalingen over medezeggenschap en de governance van pensioenuitvoerders.

Activiteiten

• Ondersteunen Stichting Pensioenkijker in de bevordering van het pensioenbewustzijn onder Nederlanders;

• Overleggen met sociale partners, gepensioneerden en pensioenuitvoerders over verbetering van de kwaliteit van het besturen van pensioenuitvoerders.

Doelgroepen

• Deelnemers en gepensioneerden in pensioenregelingen.

Indicatoren

• Kennis van pensioenregeling.

Bron: SZW Monitor «Kennis van ouderdomspensioen» op basis van panelonderzoek door Research voor Beleid

Kengetallen

• Opvattingen van werknemers tussen 20 en 65 jaar over de verantwoordelijkheid voor het regelen van een aanvullend pensioen.

Bron: SZW Monitor «Kennis van ouderdomspensioen» op basis van panelonderzoek door Research voor Beleid

• Verwachtingen van werkenden met inzicht in de hoogte van het eigen aanvullend pensioen over het kunnen rondkomen van hun pensioen.

Bron: SZW Monitor «Kennis van ouderdomspensioen» op basis van panelonderzoek door Research voor Beleid

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

De evaluatie van de Wet verevening pensioenrechten vindt plaats onder gezamenlijke verantwoordelijkheid met de minister van Justitie.

29 Arbeidsomstandigheden, arbozorg en verzuim

Het realiseren van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en een goede ARBO-zorg.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om de veiligheid en gezondheid van werknemers te bevorderen en arbeidsuitval te voorkomen is goede arbozorg noodzakelijk. Daarmee zijn goede arbeidsomstandigheden en verzuimaanpak van belang voor het beperken van het beroep op de WIA en de zorg en voor het in stand houden van de arbeidsproductiviteit. Goede arbeidsomstandigheden dragen bij aan het inperken van (bedrijfs)risico’s met ingrijpende effecten op de samenleving, denk hierbij bijvoorbeeld aan het werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen.

De daadwerkelijke uitvoering van goede arbozorg is de verantwoordelijkheid van werknemers en werkgevers.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• Het bevorderen van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en een goed verzuimbeleid in ondernemingen.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• De mate waarin werkgevers en werknemers in bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

– ongevallen en gezondheidsschade bij werkenden worden beperkt;

– verzuim wordt beperkt en arbeidsgeschiktheid bevorderd;

– incidenten en gezondheidseffecten met een maatschappelijk ontwrichtend karakter worden beperkt;

– kosten van WIA en loondoorbetaling bij ziekte worden beperkt.

Bronnen: NEA 2005 (arbeidsongevallen; aanpassingen i.v.m. gezondheid); SZW (verplichte melding van incidenten aan de EU); CBS Nationale Verzuimstatistiek (percentage verzuim).

* Dit betreft industriële incidenten waarbij een grote hoeveelheid gevaarlijke stoffen vrijkomt. Door het treffen van beschermende maatregelen, kunnen deze incidenten zonder schadelijke effecten voor de omgeving verlopen. Indien het desondanks misgaat, kunnen de incidenten grote maatschappelijke gevolgen hebben. De vuurwerkramp in Enschede en de oliebrand eind 2005 in het Verenigd Koninkrijk zijn hier voorbeelden van.

** CBS kan cijfers van 2005 pas in september 2006 leveren, vandaar cijfer van 2004.

Opmerking: aanvullende gegevens en kengetallen over het Arbobeleid zijn terug te vinden in de Arbobalans 2005 (SZW 0600444 www.arbobalans.nl/arbobalans)

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

De uitgaven onder subsidies zijn toe te schrijven aan de regelingen FARBO en SPA en de uitgaven voor verzuimbeleid, arbeidsveiligheid, sociale zekerheid en zorg en informatievoorziening. De uitgaven voor de arboconvenanten nemen af door de afronding van de convenanten in 2007. De ontvangsten houden verband met de handhaving door de Arbeidsinspectie van de regelgeving op arboterrein.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Bevorderen dat werkgevers en werknemers in bedrijven een effectief en efficiënt arbo- en verzuimbeleid voeren.

Motivering

Om het arbo- en verzuimbeleid in te vullen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de sociale partners. Met de herziene Arbowet wordt het arbobeleid effectiever, omdat werkgevers en werknemers de ruimte krijgen om, binnen de wettelijke begrenzing, arbobeleid af te stemmen op de onderneming. Een dergelijk arbobeleid heeft draagvlak en is kostenefficiënt. Bovendien wordt met de herziene Arbowet de administratieve lastendruk voor ondernemingen verminderd.

Ondernemingen winnen daarnaast aan arbeidsproductiviteit door adequate arbeidsomstandigheden- en verzuimaanpak. De overheidsinzet focust op het terugdringen van langdurig ziekteverzuim, voor vermijden van WIA-instroom. SZW zet diverse instrumenten in om dit te realiseren (zie hieronder).

Instrumenten & activiteiten

• Herziene Arbo-wet en -regelgeving in dit kader ook inbreng Nederlands standpunt in EU werkgroepen en discussies (Kamerstukken II, 2005/2006, 30 552, nr. 2);

• handhaving van wet- en regelgeving;

• monitoring en onderzoek van maatschappelijke trends, ontwikkelingen, blootstelling aan arbeidsrisico’s, effecten van arbo- en verzuimbeleid en naleving van wet- en regelgeving;

• communicatie en voorlichting;

• subsidieverlening/regelingen;

• afspraken met sectoren zoals convenanten.

Doelgroepen

• werkgevers, werknemers, arboprofessionals (bedrijfsarts, veiligheidskundige etc.).

Bron: AI-monitor

* Deze indicator geeft de effectiviteit van de inzet van het handhavingsinstrumentarium door de Arbeidsinspectie bij bedrijven weer.De Arbeidsinspectie constateert bij de eerste inspectie bij gemiddeld minder dan 50% van de bedrijven volledige naleving op de geïnspecteerde punten (2005:44%, 2004: 45%, 2003: 42%). Na inzet van het instrumentarium blijkt dit bij hercontrole te stijgen tot ca. 95% (2005:96%, 2004:95%, 2003: 96%). Omdat de effectiviteit van de inzet van het handhavingsinstrumentarium zich op een hoog niveau bevindt is het streven om dit niveau in de komende jaren vast te houden.

** Inclusief monitortrajecten en inspecties waarin ATW-inspectiepunten worden meegenomen.

Overzicht beleidsdoorlichtingen en effectonderzoeken

* www.senternovem.nl/spa

30 Inkomensbescherming met activering

Zorgdragen voor adequate bescherming met activerende voorwaarden tegen de financiële risico’s bij inkomensverlies.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om personen te beschermen tegen de financiële risico’s bij inkomensverlies en hen in beginsel een inspanningsverplichting om betaalde arbeid te verkrijgen op te leggen.

SZW creëert de voorwaarden voor het toekennen van de uitkeringen en zorgt voor de uitvoering door het laten verstrekken van uitkeringen door gemeenten en UWV. Zij verstrekt hiertoe financiële middelen.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• een adequate bescherming van personen tegen inkomensverlies;

• de vormgeving en werking van het wettelijk stelsel;

• sturing en toezicht op een rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de sociale verzekeringen door het UWV;

• het toezicht op een rechtmatige uitvoering van de bijstandsregelingen door gemeenten;

• de bepaling van de hoogte van het sociaal minimum/algemene bijstandsniveaus;

• de vaststelling van het niveau van de individuele uitkeringen van de sociale verzekeringen;

• de coördinatie van het rijksbeleid op het terrein van armoede «sociale insluiting».

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• een effectieve uitvoering van de wetten door gemeenten en het UWV;

• de hoogte van het nalevingsniveau van wet- en regelgeving door de uitkeringsgerechtigden;

• een positieve grondhouding in het verkrijgen van betaald werk door de uitkeringsgerechtigden;

• de conjunctuur.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• er invulling is gegeven aan de grondwettelijke taak van de overheid om te zorgen voor de «bestaanszekerheid der bevolking» middels inkomensbescherming tot op tenminste het sociaal minimum;

• personen er weer in slagen zelfstandig in hun levensonderhoud te voorzien.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

WWB

Dit betreft het inkomensdeel van de Wet Werk en Bijstand (WWB), inclusief de middelen voor de langdurigheidstoeslag. Het WWB Werkdeel is begroot op beleidsartikel 23 Re-integratie. Een vergoeding voor de uitvoeringskosten ontvangen gemeenten via de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Het CPB heeft de effecten van de WWB onderzocht (CPB, Document 120, juni 2006 «Wet Werk en Bijstand: Een eerste kwantificering van effecten»). Zij concludeert dat het beleid effect heeft. Volgens de schattingen heeft het budgetteren gezorgd voor een circa 2 procent geringer bijstandsvolume in 2004. Ofwel: de groei is met ongeveer 8 000 uitkeringen verlaagd. Daarnaast constateert het CPB dat het effect van de conjunctuur op het bijstandsvolume geringer is dan tot voor kort werd aangenomen.

IOAW/IOAZ/Bijstand zelfstandigen

Dit betreffen optellingen per regeling van het budgetdeel (25%) en het declaratiedeel (75%). Een vergoeding voor de uitvoeringskosten ontvangen gemeenten via de algemene uitkering uit het gemeentefonds.

IOAW/IOW

Volume en lasten dalen in 2006 vanwege overheveling naar Toeslagenwet van het deel dat tevens arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt. Daarna wordt een stijging verwacht vanwege de weglek van de afschaffing van de vervolguitkering WW. Vanaf 2009 gaat de stijgende lijn verder vanwege de gevolgen van de duurverkorting WW en de ruimere mogelijkheden voor 60-plussers in de door het kabinet voorgenomen IOW (SER-pakket).

IOAZ

In de IOAZ zijn weinig ontwikkelingen te verwachten. Geen instroom meer vanuit de WAZ, maar wel van oudere gewezen zelfstandigen.

Bbz

In 2005 was er een stijging van de uitgaven vanwege nabetalingen over 2004; hier staan overigens ook terugontvangsten tegenover. Een betere conjunctuur doet het aantal ondernemers dat door financiële problemen een beroep doet op het Bbz verminderen, anderzijds ontstaat er ook meer belangstelling voor ondernemerschap. Bezien wordt of kredietverlening aan starters via borgstelling kan worden overgelaten aan banken. Dit leidt op termijn tot verlaging van de uitgaven Bbz.

Bijstand overig (waaronder armoede en «sociale insluiting»)

Uit dit budget worden onder meer beleidsactiviteiten op het gebied van armoede en problematische schulden (preventie, budgetbegeleiding, nazorg) voor rijk en gemeenten gefinancierd.

Handhaving

Uit dit budget worden onder meer de uitvoeringskosten van het Inlichtingenbureau voor gemeenten gefinancierd.

WWIK

Dit betreffen de uitkeringslasten en uitvoeringskosten van de WWIK die voor 100% door 20 uitvoerende centrumgemeenten en «Kunstenaars & Co» worden gedeclareerd.

BIA

Dit betreffen de uitgaven voor deze tijdelijke overgangsregeling op grond waarvan naar verwachting ultimo 2016 het uitkeringsrecht vervalt.

TRI

Deze regeling is in het leven geroepen om de inkomensgevolgen tengevolge van de herbeoordelingen in het kader van de Wet wijziging systematiek herbeoordelingen te beperken. De verwachting is dat het recht op deze regeling per 2010 komt te vervallen.

Toelichting:

WW uitkeringslasten

In 2007 wordt de dalende lijn in de uitkeringslasten WW die in 2006 is ingezet verder doorgetrokken. Goede economische vooruitzichten en verschillende WW-maatregelen, zoals de aanscherping van de wekeneis en de duurverkorting in de WW die in 2006 respectievelijk is en wordt ingevoerd, zorgen voor een gunstige volume-ontwikkeling in de WW.

PM Overboeking re-integratie WW

WW uitvoeringskosten

Als gevolg van het dalende WW-volume, vertonen de uitvoeringskosten eveneens een dalende lijn. De daling in het WW-volume wordt veroorzaakt door economische groei en beleidsmaatregelen, zoals de wijziging in de referte-eis en de herbeoordelingsoperatie.

Grafiek Budgetflexibiliteit per Operationele doelstelling 2007

Operationele doelstelling 1: Zorgdragen dat voldoende middelen worden verstrekt aan gemeenten voor inkomensaanvulling tot minimumniveau aan mensen die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud.

Motivering

Om inkomensverlies tot onder het niveau van het sociaal minimum te voorkomen en om personen zo spoedig mogelijk zelfstandig in het eigen levensonderhoud te laten voorzien.

Instrumenten

• De Wet werk en bijstand (WW);

• Het inkomensdeel van de WWB (v.w.b. het re-integratiebudget wordt verwezen naar art. 23);

• Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW);

• Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ);

• Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) 2004;

• Inlichtingenbureau gemeenten;

• Subsidies (o.a. ter voorkoming/bestrijding problematische schulden, voor subsidies op terrein van innovatie wordt ook verwezen naar subsidies art. 23);

• Handhavingsprogramma 2007–2010.

Activiteiten

Activiteiten SZW:

• onderhouden van de wet- en regelgeving;

• ramen macrobudget WWB inkomensdeel en onderhouden verdelingssystematiek;

• toezien op een rechtmatige wetsuitvoering;

• uitvoeren nationaal actieplan armoede en «sociale insluiting» 2006;

• uitvoeren SZW-actiepunten vervolg bestuurlijke conferentie armoede en schulden (juni 2006).

Activiteiten gemeenten:

• beoordelen van recht op een uitkering;

• verstrekken van uitkeringen.

Doelgroepen

• Mensen tot 65 jaar die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud (bijstand als aanvulling op een onvolledige AOW-uitkering komt aan de orde in artikel 32);

• Mensen met een langdurig minimuminkomen en/of grote afstand tot de arbeidsmarkt;

• Gemeenten.

Indicatoren

• De regering verwacht dat de WWB leidt tot een bijstandslastenreductie van 5% in 2007, ten opzichte van een situatie zonder WWB, rekening houdende met de conjunctuur en effecten van Rijksbeleid. In het kader van de evaluatie WWB is voor dit laatste een analyse voorzien.1

• Toereikendheid inkomensdeel macrobudget WWB2

Bron: bestuurlijk overleg met de VNG.

Bronnen:

¹ CBS bijstandsuitkeringsstatistiek

² SZW-administratie

³ SZW POROSZ, betreft realisatie over 2004

⁴ CBS fraude-en debiteurenstatistiek

Opmerking: de volumina betreffen hier jaargemiddelden, met uitzondering van 2006 e.v. Hier betreft het ramingen daarvan.

Operationele doelstelling 2: Zorgdragen dat werknemers bij werkloosheid een tijdelijk loonvervangend inkomen ontvangen én tot werkhervatting worden gestimuleerd.

Motivering

Om de tijdelijke inkomensbescherming van werknemers bij werkloosheid te waarborgen en hen te activeren tot werkhervatting.

Instrumenten

• Werkloosheidswet (WW);

• Bijdrage uitvoeringskosten aan het UWV.

Activiteiten

Activiteiten SZW:

• Instandhouden en onderhouden van een toekomstbestendige en activerende wettelijke verzekering tegen werkloosheid;

• Toezien op een doelmatige en rechtmatige wetsuitvoering;

• Voorlichting.

Activiteiten van UWV:

• uitvoering van de wettelijke verzekering;

• bevorderen werkhervatting door activering en ondersteuning bij re-integratie.

Doelgroepen

• Verzekerden (werknemers);

• Premiebetalers (werkgevers en werknemers).

Indicatoren

• Het kabinet wil de arbeidsparticipatie van ouderen verhogen, onder meer door de instroom van oudere werknemers in de WW terug te dringen en de gemiddelde uitkeringsduur te bekorten. De eerste twee indicatoren bieden zicht op de uitwerking van het kabinetsbeleid op werknemers in de leeftijdscategorie 57½ jaar en ouder, afgezet tegen respectievelijk de leeftijdscategorie 55–57½ jaar en het gemiddelde voor de totale WW-populatie;

• Het beoogde maatschappelijke effect van handhaving is dat onnodig gebruik van WW-uitkeringen wordt tegengegaan en misbruik wordt voorkomen. De nalevingsindicatoren maken inzichtelijk in hoeverre de belangrijkste verplichtingen worden nagekomen;

• Het totaal geconstateerde fraudebedrag en de afdoening worden als kengetal in beeld gebracht. Dat geldt ook voor de mate waarin kennis van regelgeving aanwezig is. Dit is van invloed op de mate waarin de uitkeringsgerechtigden zich aan de wet houden.

Bronnen:

¹ UWV Jaarverslag

² SZW POROSZ. Dit onderzoek kent een tweejaarlijkse cyclus, waarbij de laatst beschikbare cijfers het jaar 2004 betreffen. Voor het jaar 2005 zijn geen cijfers beschikbaar.

Bronnen:

¹ SZW-administratie

² UWV fondsennota’s

³ SZW POROSZ. Dit onderzoek kent een tweejaarlijkse cyclus, waarbij de laatst beschikbare cijfers het jaar 2004 betreffen. Voor het jaar 2005 zijn geen cijfers beschikbaar.

⁴ UWV Jaarverslag

Operationele doelstelling 3: Verstrekken van een tijdelijke financiële ondersteuning aan kunstenaars.

Motivering

Om kunstenaars in de gelegenheid te stellen een renderende beroepspraktijk op te bouwen, al dan niet in combinatie met inkomsten buiten de kunst.

Instrumenten