Toelichting

• 1. Coalitieakkoordmiddelen:

  a. Instandhouding spoor: de middelen op de AP van het Ministerie van Financiën voor instandhouding Spoor worden tot en met het jaar 2030 overgeheveld naar het MF en komen terecht op artikel 13. Hiermee kan ProRail voor de periode 2026-2030 de programmering vastleggen en verplichtingen aangaan.

  b. Tweede Tranche Schoon Emissieloos Bouwen (SEB): er wordt in totaal € 50 miljoen overgeboekt, waarvan € 25 miljoen in 2024 voor de tweede tranche specifieke uitkering Schoon Emissieloos Bouwen. In paragraaf 2.2 wordt hier uitgebreider bij stilgestaan.

• 2. Aanvullende Post (AP): hieronder zijn de overhevelingen vanuit de AP van het Ministerie van Financiën zichtbaar gemaakt.

  a. Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur: er wordt € 100 miljoen beschikbaar gesteld uit het Klimaatfonds ten behoeve van het uitvoeringsprogramma Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur (KCI);

  b. Verduurzaming Dieseltreinen: over de periode van 2024-2029 is er € 98 miljoen overgeboekt vanuit het Klimaatfonds. Voor het verduurzamen van twee regionale spoorlijnen in Overijssel en Gelderland is het nodig om de spoorse infrastructuur van bovenleidingen en onderstations te voorzien om zo elektrische treinen te kunnen laten rijden, welke de huidige (en toekomstige aanschaf van) dieseltreinen moeten vervangen.

  c. Wind in de Zeilen: in 2020 is tussen de Zeeuwse partijen en het kabinet het pakket Wind in de Zeilen ofwel het bestuursakkoord Compensatiepakket marinierskazerne tot stand gekomen (Kamerstukken II 2019/20, 33358, nr. 28). Dit pakket heeft een omvang van circa € 651,9 miljoen, waarvan een deel gereserveerd is voor bereikbaarheid (exploitatie van de afgesproken treindiensten). Met de Voorjaarsnota 2024 wordt in het kader van het bestuursakkoord, structureel € 2,5 miljoen beschikbaar gesteld vanuit de Aanvullende Post en toegevoegd aan de reservering Pakket Zeeland.

• 3. Realistische ramen: kaderaanpassing Mobiliteitsfonds: in het kader van realistisch ramen en rekening houdend met het advies van de 17e Studiegroep Begrotingsruimte is er een kaderaanpassing verwerkt op het MF. Dit is met name het gevolg van de actualisering van de project- en programmaramingen. Deze actualisering zorgt voor een flinke schuif naar achteren. De kaderaanpassing zorgt voor een verlichting van generale beeld in de eerste jaren. Er schuift circa € 1,6 miljard vanuit de periode 2024-2029 naar latere jaren toe. Deze kaderaanpassing is meerjarig budgettair neutraal. In 2024 ontstaat hiermee een overprogrammering van € 688 miljoen, waardoor de kans op een voordelig saldo in 2024 kleiner geacht wordt. De aanpassingen van de programmering worden per artikel toegelicht in de artikelsgewijze toelichting.

• 4. Realistisch ramen: actualisering ontvangsten: in 2024 zijn de programmaramingen aan zowel de uitgaven- als de ontvangstenkant geactualiseerd. In totaal schuift € 24,9 miljoen op de ontvangsten uit 2024 door naar latere jaren. De voornaamste schuiven vinden plaats op het project ZuidasDok en Nieuwe Sluis Terneuzen. Bij ZuidasDok schuift in 2024 in totaal € 15 miljoen aan ontvangsten naar latere jaren. Daarnaast schuift op het project Nieuwe Sluis Terneuzen de ontvangsten van € 9,4 miljoen weg naar latere jaren omdat het project vertraging heeft opgelopen. Bij de artikelsgewijze toelichting zullen de actualisaties van de programmering nader toegelicht worden.

• 5. Omvorming ProRail: de in de Ontwerpbegroting 2024 beoogde datum van het door de Kamer controversieel verklaarde dossier van omvorming van ProRail per 1-1-2025 is niet langer haalbaar. Vanwege de impact op het macro-economische beeld worden deze middelen niet meer met een jaar doorgeschoven. De middelen worden daarom technisch uit de begroting en Rijksbrede beeldgehaald, dat wil zeggen dat zowel het inkomstenkader (belastinginkomsten) als het uitgavenkader (Mobiliteitsfonds) verlaagd wordt voor de eenmalige belastingverrekening. Zodra er meer duidelijkheid is over de omvorming, worden de middelen op basis van actuele standen opnieuw geraamd met inachtneming van de geldende budgettaire afspraken rond dit dossier en kunnen deze opnieuw worden opgevoerd.

• 6. Bijdragen derden: in 2024 wordt aan verschillende projecten binnen het Mobiliteitsfonds een bijdrage van derden toegevoegd (€ 39,0 miljoen in 2024). De grootste bijdrage komt door de SPUK Averijhaven aan Noord-Holland (€ 27,6 miljoen). Deze SPUK wordt teruggevorderd in 2024 conform afspraken die gemaakt zijn in het nieuwe Convenant Energiehaven van december 2023. Bij de artikelsgewijze toelichting worden de bijdragen van derden nader geduid.

• 7. Overboekingen Hoofdstuk XII: voor de uitvoering van diverse programma's in 2024 is er € 57,9 miljoen overgeboekt naar de beleidsbegroting XII. Dit gaat om verschillende overboekingen die in de verschillende artikelen nader worden toegelicht.

• 8. Overboekingen ministeries: per saldo is dit € 11,6 miljoen in 2024. Het gaat om de volgende overboekingen:

  • 1. Nationaal Groeifonds (NGF) - Brainportregio Eindhoven: met de Voorjaarsnota 2024 komen middelen vrij voor de Ruimtelijke Schaalsprong met Brainportregio Eindhoven. Rijk en regio hebben overeenstemming bereikt over de verdeling van cofinanciering. Aanvullend op de afspraken uit 2022 reserveert het Rijk € 718 miljoen hiervoor. Van de € 718 miljoen komt € 670 miljoen uit het NGF. De resterende € 48 miljoen wordt gedekt uit het MF. De middelen worden toegevoegd aan artikelonderdeel 11.01 en 11.03 op het MF.

  • 2. Nationaal Groeifonds (NGF) - Rail Gent Terneuzen: vanuit EZK is er met de Voorjaarsnota 2024 een overboeking van € 103,3 miljoen geweest naar IenW voor NGF-middelen. Deze middelen zijn bestemd voor de realisatie van het programma Rail Gent Terneuzen en komen terecht op artikelonderdeel 11.01 Verkenningen.

  • 3. Overige overboekingen ministeries: dit betreffen de overige overboekingen van en naar andere begrotingshoofdstukken binnen de Rijksbegroting (per saldo in 2024 € - 91,7 miljoen uit het Mobiliteitsfonds). In de artikelsgewijze toelichting worden deze overboekingen verder in beeld gebracht.

• 4. Saldo 2023: de begroting van het Mobiliteitsfonds vertoont over het jaar 2023 een voordelig saldo van € 427 miljoen. Dit saldo is ontstaan door de saldering van de in dat jaar gerealiseerde uitgaven en ontvangsten. Op de uitgaven is € 483 miljoen in 2023 niet tot realisatie gekomen en via het saldo doorgeschoven naar 2024. Op de ontvangsten is € 56 miljoen niet ontvangen in 2023. Daarmee is een voordelig saldo ontstaan van € 427,2 miljoen. Het voordelig saldo wordt in 2024 toegevoegd aan artikelonderdeel 18.10, zodat de middelen beschikbaar blijven voor het Mobiliteitsfonds.