Uitgaven

Intensiveringen

Alternatieve inzet bronmaatregelen

Doordat het aantal inschrijvingen voor de Landelijke Beëindigingsregeling Veehouderijen (Lbv) hoger uitviel dan gedacht is het oorspronkelijke subsidieplafond voor deze regeling overschreden. Omdat het kabinet wil dat alle agrarische ondernemers die zich hebben aangemeld kunnen stoppen is 215 miljoen euro aan het budget voor deze regeling toegevoegd. Daarnaast is extra budget benodigd voor het legaliseren van PAS-melders (250 miljoen euro tot en met 2026) en wordt budget gereserveerd voor IenW (146 miljoen euro) en EZK (111 miljoen euro) voor maatregelen die zij nemen om stikstofreductie mee te realiseren. Ook worden middelen toebedeeld ten behoeve van de doorontwikkeling van het rekenprogramma AERIUS (in totaal 11 miljoen euro in 2024 en 2025) en voor het financieren van een bemestingsverbod op pachtgronden in Overijssel (0,9 miljoen euro in 2024).

Koploperprojecten PPLG's

Er wordt 434 miljoen euro gereserveerd voor het financieren van maatregelen die door provincies zijn ingediend in de Provinciale Programma’s Landelijk Gebied. Er is budget gereserveerd voor koploperprojecten (maatregelen die in de periode 2024 ‒ 2026 genomen kunnen worden). Na het doorlopen van het toetsingsproces worden bedragen voor maatregelpakketten die zijn goedgekeurd overgeheveld naar de provincies.

Inzet eindejaarsmarge Transitiefonds

Er wordt 169 miljoen euro onderuitputting van de Transitiefondsmiddelen uit 2023 opnieuw aan de LNV-begroting toegevoegd. Hiervan is 30 miljoen ingezet voor natuurbrandpreventie. De overige 139 miljoen wordt ingezet voor overlopende verplichtingen, waarvan 75 miljoen euro voor versnellingsmiddelen kennis en innovatie de grootste is.

Uitvoeringsproblematiek en apparaat

Met deze mutatie worden een aantal uitvoerings- en apparaatskosten ingepast op de LNV-begroting. Dit betreffen extra kosten vanwege tariefstijgingen bij de Rijksrederij (structureel 3 miljoen euro), de NVWA (structureel 13,8 miljoen euro) en RVO (structureel 25,7 miljoen euro). Verder betreft dit de gevolgen van een rechterlijke uitspraak inzake NVWA en Keuringsdiensten (2,7 miljoen euro structureel), en de meerkosten voor het biologisch controlestelsel en Skal (2,7 miljoen euro structureel) ingepast. Ook worden voor 2024 en 2025 meerkosten voor de uitvoering van het GLB (cumulatief 25 miljoen euro).Tot slot wordt eenmalig 30 miljoen euro uit het Transitiefonds aan de LNV-begroting toegevoegd in 2026 voor het continueren van het apparaat voor de transitie landbouw.

Aanpak NPLG

Voor de aanpak NPLG wordt 124 miljoen euro vrijgemaakt. Dit betreft budget voor de afwaardering van (landbouw)grond (60 miljoen euro), uitvoeringskosten van medeoverheden voor hun inspanningen in het kader van hun Provinciale Programma's Landelijk Gebied (49 miljoen euro) en budget voor de Ecologische Autoriteit (15 miljoen euro).

Natuurbrandpreventie

Er wordt in totaal 70 miljoen euro tot en met 2029 vrijgemaakt voor de bestrijding van natuurbranden. Deze middelen zullen de komende zes jaar worden ingezet om natuurbrandpreventie te ondersteunen. Met deze investering in natuurbrandpreventie en -mitigatie kunnen er keuzes worden gemaakt bij de ruimtelijke ordening en het beheer van de natuur, en de ontwikkeling en deling van kennis en expertise, die de intensiteit, grootte en frequentie van natuurbranden helpen te beperken. Het betreft cofinanciering van het Rijk met provincies, gemeentes, veiligheidsregio’s, terreinbeherende organisaties en waterschappen.

EU-verordeningen

Voor de uitvoering van een aantal EU-verordeningen is structureel extra budget benodigd. Het gaat onder andere om de uitvoering van de nieuwe richtlijn netwerk- en informatiebeveiliging (de NIS2-richtlijn) en de richtlijn veerkrachtige kritieke entiteiten (de CER-richtlijn) (6,8 miljoen euro structureel). Daarnaast worden extra middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de verordening ontbossingsvrije producten (5,8 miljoen euro structureel) en de implementatie van nieuwe wettelijke vereisten uit de Controle Verordening (2 miljoen euro structureel).

Overige intensiveringen

Dit betreft verschillende kleine intensiveringen, waarvan 5,5 miljoen euro voor de derogatieregeling de grootste is.

Ombuigingen

Aanpak NPLG

Dit betreft de inzet van 558 miljoen euro uit de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post naar de LNV-begroting die is ingezet voor de aanpak NPLG. De afzonderlijke maatregelen staan toegelicht onder intensiveringen.

Inzetten LPO

Om de problematiek op de LNV-begroting op te lossen wordt structureel 31 miljoen euro aan loon-en prijs ontwikkeling ingezet.

Inzet eindejaarsmarge Transitiefonds

Er wordt 169 miljoen euro onderuitputting uit 2023 opnieuw aan de LNV-begroting toegevoegd voor overlopende verplichtingen (139 miljoen euro) en voor natuurbrandpreventie (30 miljoen euro). De grootste overlopende verplichting is 75 miljoen euro voor versnellingsmiddelen kennis en innovatie.

Alternatieve inzet bronmaatregelen

Omdat verschillende maatregelen uit het bronmaatregelenpakket in het kader van de structurele aanpak stikstof niet het gewenste doelbereik opleveren wordt budget alternatief aangewend. Het gaat in totaal om 493 miljoen euro. Dit betreft budget dat afkomstig is van de Aanvullende Post ( 312 miljoen euro), eindejaarsmarge van de bronmaatregelen (68 miljoen euro), budget dat bestemd was voor de natuurcompensatiebank (68 miljoen euro), waterbassins mest (30 miljoen euro) en de regeling versneld natuurherstel (14,5 miljoen euro).

Uitvoeringsproblematiek en apparaat

De uitvoeringsproblematiek veroorzaakt door tariefstijgingen bij RVO en de NVWA wordt ingepast door deze structureel bij te stellen met 33 miljoen euro per jaar. Dat gebeurt via portfoliotafels met RVO (begrote besparing 25,7 miljoen euro structureel) en het afbouwen van tariefdemping bij de NVWA (begrote besparing 8 miljoen euro structureel).

Overige ombuigingen

Dit betreft verschillende kleine ombuigingen, waarvan 6 miljoen euro vrijgevallen budget voor de borgstellingsregeling vermogens versterkend krediet de grootste is.

Kasschuiven

Koploperprojecten PPLG's

Om de budgetten die door de provincies zijn aangevraagd voor koploperprojecten uit hun Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) in het juiste kasrimte te zetten wordt 634 miljoen euro uit 2026 naar 2024 (207 miljoen euro) en 2025 (426 miljoen euro) geschoven.

Aanvullend budget eco-regeling

Amendement Flach (Kamerstukken II 2023/24, 36 410 XIV, nr. 27) regelt dat het budget voor de eco-regeling ook in 2025 opgehoogd wordt met 50 miljoen euro zodat korting op de tarieven voorkomen wordt. Om het amendement correct uit te voeren wordt dit geld in 2026 onttrokken aan de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post en naar 2024 geschoven. Omdat de betaling van de eco-regeling voor 2024 echter pas plaatsvindt in 2025, wordt het budget doorgeschoven naar 2025 (zie mutatie onder investeringsplafond).

Kasschuif MGB

Er is vertraging opgelopen bij het uitwerken van de provinciale uitkoopregeling Maatregel Gerichte Beëindiging (MGB). Daarom wordt 68,5 miljoen euro uit 2024 naar latere jaren geschoven, waarvan het grootste gedeelte (53 miljoen euro) in 2025 terecht komt.

Kasschuif aanvullende middelen Lbv

Doordat het aantal inschrijvingen voor de Lbv hoger uitviel dan gedacht is het oorspronkelijke subsidieplafond voor deze regeling overschreden. Omdat het kabinet wil dat alle agrarische ondernemers die zich hebben aangemeld kunnen stoppen, is het budget voor de regeling met 612 miljoen euro opgehoogd. Er was een kasschuif nodig om deze middelen in het juiste ritme te zetten.

Saneringsregeling garnalenvisserij

Er is een kasschuif van 5 miljoen euro nodig van 2026 naar 2025 ten behoeve van de saneringsregeling garnalenvisserij.

Overige kasschuiven

Dit betreft verschillende kleine kasschuiven, waarvan een kasschuif voor de verwerking van amendement Vedder en Grinwis (Kamerstukken II 2023/24, 36410 XIV, nr. 28) voor vestigingssteun jonge boeren de grootste is. Hiermee wordt 43 miljoen euro uit 2024 naar 2025 tot en met 2027 geschoven.

Kasschuiven investeringsplafond

Aanvullend budget eco-regeling

Amendement Flach (Kamerstukken II 2023/24, 36 410 XIV, nr. 27) regelt dat het budget voor de eco-regeling ook in 2025 opgehoogd wordt met 50 miljoen euro zodat korting op de tarieven voorkomen wordt. Om het amendement correct uit te voeren wordt dit geld in 2026 onttrokken aan de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post en naar 2024 geschoven (zie kasschuif hierboven toegelicht). Omdat de betaling van de eco-regeling voor 2024 echter pas plaatsvindt in 2025, wordt het budget doorgeschoven naar 2025.

Kasschuif kennis en innovatie

Met deze kasschuif wordt 130 miljoen euro, die vrijgemaakt was voor kennis en innovatie in 2024, naar 2025 tot en met 2029 geschoven. Hiermee kunnen regelingen en projecten worden doorontwikkeld en uitgevoerd met een langer perspectief om tot resultaat en impact te komen voor stakeholders in het landelijk gebied.

Overige kasschuiven investeringsplafond

Dit betreft verschillende kleine kasschuiven, waarvan de kasschuif voor warmtenetten voor de glastuinbouw de grootste is. Hiermee wordt 40 miljoen euro uit 2025 tot en met 2027 geschoven naar 2024, 2028 en 2029.

Overboekingen coalitieakkoord Rutte IV

Koploperprojecten PPLG's

Uit de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post wordt 1,28 miljard euro overgemaakt als reservering voor het financieren van maatregelen die door provincies zijn ingediend in de Provinciale Programma’s Landelijk Gebied. Er is budget gereserveerd voor koploperprojecten (maatregelen die in de periode 2024 ‒ 2026 genomen kunnen worden). Na het doorlopen van het toetsingsproces worden bedragen voor maatregelpakketten die zijn goedgekeurd overgeheveld naar de provincies.

Aanvullend budget Lbv-plus

Het aantal inschrijvingen voor de uitkoopregeling voor piekbelasters (Lbv-plus) is hoger dan gedacht. Het oorspronkelijke subsidieplafond van 975 miljoen euro zal hierdoor naar verwahting overschreden worden. Omdat het kabinet wil dat alle agrarische ondernemers die willen stoppen, kunnen stoppen, is het budget voor de regeling met in totaal 850 miljoen euro opgehoogd.

Aanvullend budget eco-regeling

Amendement Flach (Kamerstukken II 2023/24, 36 410 XIV, nr. 27) regelt dat het budget voor de eco-regeling ook in 2025 opgehoogd wordt met 50 miljoen euro zodat korting op de tarieven voorkomen wordt.

Aanpak NPLG

Voor een aantal maatregelen in het kader van de transitie in de landbouw is 718 miljoen euro overgeheveld van de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post. Onder intensiveringen wordt toegelicht hoe dit budget wordt ingezet.

Verplaatsingsregeling piekbelasters

Voor de Landelijke verplaatsingsregeling veehouderijen met piekbelasting (LVVP) wordt meerjarig in totaal 115 miljoen euro overgeheveld van de reservering voor het Transitiefonds op de Aanvullende Post naar de LNV-begroting. De regeling gaat financiële ondersteuning bieden voor veehouders met een locatie die voldoet aan de criteria van de aanpak piekbelasting en die hun bedrijf willen verplaatsen.

Overheveling eindejaarsmarge Klimaatfonds

De eindejaarsmarge van het Klimaatfonds wordt opgeboekt op de Aanvullende Post. Omdat LNV dit bedrag nodig heeft voor overlopende verplichtingen is dit weer overgeheveld naar de LNV-begroting.

Saneringsregeling garnalenvisserij

Er is 50 miljoen euro vrijgemaakt voor een saneringsregeling garnalenvisserij, zodat er weer gevist kan worden binnen de ecologische grenzen.

Overige overboekingen coalitieakkoord Rutte IV

Dit betreft verschillende kleine overboekingen.

Overboekingen Aanvullende Post

Alternatieve inzet bronmaatregelen

Omdat verschillende maatregelen uit het bronmaatregelenpakket niet het gewenste doelbereik opleveren wordt budget alternatief aangewend. Er wordt 236 miljoen euro dat voor deze maatregelen op de Aanvullende Post gereserveerd stond overgeheveld naar de LNV-begroting en vervolgens overgeheveld naar de begrotingen van IenW en EZK, zodat zij maatregelen kunnen nemen die doelbereik opleveren en snel uitgevoerd kunnen worden.

Aanvullend budget Lbv

Doordat het aantal inschrijvingen voor de Lbv hoger uitviel dan gedacht is het oorspronkelijke subsidieplafond voor deze regeling overschreden. Omdat het kabinet wil dat alle agrarische ondernemers die zich hebben aangemeld kunnen stoppen, is het budget voor de regeling met 612 miljoen euro opgehoogd. Een deel is afkomstig uit het terugboeken van de reservering voor legalisering PAS-melders (215 miljoen euro, hierboven toegelicht). De resterende 397 miljoen wordt overgeboekt vanuit de reservering op de Aanvullende Post voor bronmaatregelen.

Agroprogramma Groningen

Er wordt in totaal 221 miljoen euro overgeboekt naar de LNV-begroting voor uitvoering van het Agroprogramma Groningen. Deze middelen zijn afkomstig uit de reservering op de Aanvullende Post voor de kabinetsreactie op het eindrapport van de Parlementaire Enquêtecommsie Groningen Aardgaswinning (PEGA).

Overboekingen met andere begrotingen

Overboeking Nationaal Groeifonds Regeneratieve Landbouw

Er wordt 128 miljoen euro uit het Nationaal Groeifonds beschikbaar gesteld aan de LNV-begroting voor regeneratieve landbouw.

Alternatieve inzet bronmaatregelen

IenW en EZK gaan maatregelen nemen om stikstofreductie te realiseren. Hiervoor krijgen zij 115 miljoen euro vanuit LNV-begroting uit de budgetten die gereserveerd waren voor bronmaatregelen.

Overheveling BAR naar EZK

EZK ontvangt 63 miljoen euro vanuit de LNV-begroting voor maatregelen in het kader van de Brexit.

Overige overboekingen met andere begrotingen

Dit betreft verschillende kleine overboekingen van-en-naar de LNV-begroting.

Loonbijstelling

De LNV-begroting wordt structureel bijgesteld met 45 miljoen euro loonbijstelling.

Prijsbijstelling

De LNV-begroting wordt structureel bijgesteld met 24 miljoen euro prijsbijstelling.

Eindejaarsmarge

Er wordt 407 miljoen euro onderuitputting uit 2023 opnieuw aan de LNV-begroting toegevoegd. Dit betreft 168 miljoen euro Transitiefonds-budget, 155 miljoen euro bronmaatregelen budget, 65 miljoen budget uit de Brexit Adjustment Reserve en 17 miljoen reguliere eindejaarsmarge.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar 2029 (t+5) toegevoegd aan de begroting van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Technisch

Dit betreft een verschillende technische mutaties, waaronder het opboeken van 43 miljoen euro uit de reservering voor de borgstelling vermogens versterkend krediet gedesaldeerd en ingezet voor vestigingssteun voor jonge landbouwers, zoals beoogd met het amendement Vedder en Grinwis (Kamerstukken II 2023/24, 36410 XIV, nr. 28).

Overig

Mestaanpak

Het kabinet is nog in gesprek met de Tweede Kamer over een aanpak van de mestproblematiek (uitvoering motie van Campen). Onderdeel van die aanpak is mogelijk een brede beëindigingsregeling, die bekostigd zou kunnen worden uit de middelen die gereserveerd zijn voor het Transitiefonds. Indicatief is er nog ruim € 4 miljard beschikbaar voor beëindigingsregelingen tot en met 2030.

Ontvangsten

Technisch

Aanvullend budget vestigingssteun jonge boeren

Voor de uitvoering van amendement Vedder en Grinwis (Kamerstukken II 2023/24, 36410 XIV, nr. 28) wordt 63 miljoen euro uit de reservering voor de borgstelling vermogens versterkend krediet gedesaldeerd en ingezet voor vestigingssteun voor jonge landbouwers.