Uitgaven

Meevallers

Vrijval subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE, SDE+, SDE++)

Doordat energieprijzen meerjarig hoger uitvallen is er in 2026-2029 minder budget benodigd voor de subsidieregelingen Stimulering Duurzame Energieproductie en klimaattransitie (SDE). De SDE-kasraming wordt hierop aangepast. Deze ruimte komt ten goede van het rijksbrede beeld.

Tegenvallers

Versterken, schade en overige bijstellingen Groningen

De reguliere schade- en versterkingsraming wordt jaarlijks geactualiseerd bij de Voorjaarsnota. Deze bijstelling is verwerkt ten laste van het rijksbrede beeld en wordt onder meer veroorzaakt door hogere kosten en de uitvoering van de nieuwe wijze van de schadeafhandeling (waar de 60k-maatregel onder valt). Naast de bijstelling voor schade en versterken worden kleinere bijstellingen gedaan voor een aantal specifieke onderdelen.

Bijdrage aan EBN voor schade en versterken (kapitaalstorting EBN)

In lijn met de economische verhoudingen binnen de Maatschap komt 40% van de doorbelasting voor schade en versterken Groningen voor rekening van Energie Beheer Nederland (EBN). De bijdrage aan EBN voor de kosten van schade en versterken Groningen wordt bijgesteld n.a.v. de nieuwe schade- en versterkingsraming.

Intensiveringen

Compensatie Elektriciteitskosten Industrie (CEI)

Vanwege de gestegen energiekosten en ten behoeve van een level playing field voor de industrie wordt de subsidieregeling voor compensatie van bedrijven voor hun indirecte ETS kosten (IKC-ETS) met één jaar verlengd. Deze regeling zal in 2024 worden opengesteld en compensatie uitkeren over de indirecte kosten in 2023. Dekking voor deze regeling is gevonden binnen de subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie en klimaattransitie (SDE).

Waterstofproject Djewels

In de Toekomstagenda Groningen is de toezegging gedaan om middelen beschikbaar te stellen voor het waterstofproject Djewels, inmiddels cumulatief 80 miljoen euro. Het project Djewels maakt gebruik van een elektrolysetechnologie die een bijdrage kan leveren aan de opschaling van elektrolyse, met name voor projecten op zee.

Continuering regeling Hernieuwbare Energietransitie (HER+)

De regeling Hernieuwbare Energietransitie (HER+) is een subsidie voor ondernemers met vernieuwende projecten die leiden tot duurzame energieproductie. De HER+ wordt gecontinueerd tot en met 2027 via de regelingen Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) en Top Sector Energie/Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling, en Innovatie (TSE/MOOI). Deze continuering wordt gedekt binnen de subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie en klimaattransitie (SDE).

Realisatie vulmaatregelen gasopslag en vultaak EBN

De kosten van de vulmaatregel gasopslag was het afgelopen jaar nul omdat de subsidie door de hoge vulgraden niet is geffectueerd. Hiervoor wordt de begroting aangepast. Voor de kosten van de EBN vultaak in het vulseizoen 2025/2026 wordt budget toegevoegd en wordt tevens de ontvangstenraming aangepast.

Overige intensiveringen

Onder deze post vallen enkele relatief kleine intensiveringen. Het betreft onder andere verlenging van middelen voor de personele capaciteit bij het Directoraart-Generaal Groningen en Ondergrond (onderdeel van het kerndepartement) tot en met 2029 en voor een subsidie in het pakket voor de Nederlandse halfgeleidersector (0,5 miljoen euro per jaar).

Ombuigingen

Dekking Djewels: inzet subsidie waterstof en reservering Nij Begun

Voor het waterstofproject Djewels (zie intensiveringen) worden middelen gereserveerd uit Nij Begun (kabinetsreactie Groningen enquête) (30 miljoen euro) en uit het Klimaatfonds IPCEI Waterstof golf 3 (50 miljoen euro).

Uitname Nationaal Groeifonds voor investeringen in Nederlandse halfgeleidersector (microchipsector) 

Het kabinet heeft in het voorjaar middelen ter beschikking gesteld om knelpunten aan te pakken in de Nederlandse halfgeleidersector (microchipsector), ter bevordering van het ondernemingsklimaat, en ter bevordering van het duurzaam verdienvermogen en de economische veiligheid van Nederland. De middelen zijn bestemd voor verschillende maatregelen op het gebied van woningbouw, infrastructuur en onderwijs in de regio Eindhoven. Dekking komt voor een deel van de departementale begrotingen van OCW, EZK, BZK en het mobiliteitsfonds. Het merendeel van de dekking komt uit het Nationaal Groeifonds. Hiervoor wordt cumulatief 1.279 miljard euro uit het budget van het Nationaal Groeifonds gehaald. Daarnaast wordt op de EZK-begroting voor 40 miljoen euro structureel omgebogen vanaf 2031 op de regeling Publiek private samenwerking – innovatiemodule (PPS).

Dekking SDE: Continuering HER+ via MOOI/TSE en DEI+

De continuering van de HER+ (zie intensiveringen) wordt gedekt uit een onttrekking uit de begrotingsreserve duurzame energie en ruimte in de subsidie Stimulering Duurzame Energietransitie en klimaattransitie (SDE++).

Overige ombuigingen

Onder deze post valt een structurele ombuiging van het budget op de regeling Bevordering ondernemerschap (0,5 miljoen euro per jaar). Dit is dekking voor een intensivering in het pakket voor de Nederlandse halfgeleidersector.  

Kasschuiven

Kasschuif Duurzaam herstel (Groningen)

Op basis van de bijgestelde meerjarenbegroting voor de schadeafhandeling, worden de middelen voor Duurzaam Herstel in een ander ritme gezet.

Kasschuif subsidieproject microelectronica 2 (IPCEI ME2)

Voor de IPCEI Micro- electronics 2 (ME2) is de uitfinanciering recent gestart na afronding van het (pre-)notificatietraject van de Europese Commissie. Er wordt een kasschuif verwerkt om de kasreeks aan te laten sluiten bij de verwachte uitfinancieringsperiode van de betreffende IPCEI.

Overige kasschuiven

Er hebben meerdere kasschuiven op de EZK-begroting plaatsgevonden. Hieronder valt onder meer een kasschuif voor de Brexit Adjustment Reserve (BAR) van 63 miljoen euro van 2024 naar 2025 en een kasschuif voor het Gebiedsfonds van 40 miljoen euro in 2024 naar latere jaren tot aan 2028.

Kasschuiven investeringsplafond

Kasschuif Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS)

De middelen voor de Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS) worden in het juiste kasritme gezet op basis van de meest recente prognose van de uitfinancieringsperiode.

Overige kasschuiven investeringsplafond

Hieronder valt een aantal kasschuiven op het voedingsartikel van het Nationaal Groeifonds. Zo wordt bijvoorbeeld voor het OCW-project Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC) in totaal 59,2 miljoen euro geschoven binnen de meerjarenperiode.

Overboekingen coalitieakkoord Rutte IV

Klimaatfondsbesluitvorming

In het kader van de klimaatfondsbesluitvorming worden middelen overgeheveld van de Aanvullende Post naar de EZK-begroting. Hieronder vallen onder andere overheveling voor gebiedsinvesteringen voor Netten op Zee (cumulatief 500 miljoen euro), middelen voor de nationale subsidieregeling warmtenetten (cum. 973 miljoen euro) en voor het stimuleren van projecten voor vergassing (cum. 500 miljoen euro). Alle overhevelingen worden toegelicht in het Meerjarenprogramma Klimaatfonds 2025.

Werk aan Uitvoering (WaU)

Voor het programma Werk aan Uitvoering (WaU) worden middelen overgeheveld naar de EZK-begroting. Hieronder valt bijvoorbeeld een project voor de Raad van Accreditatie voor het verbeteren van de database, het verbeteren van het bedieningsconcept voor startende ondernemers bij de Kamer van Koophandel, en middelen voor de RVO om de dienstverlening richting de klant beter te bedienen.

Eindejaarsmarge Klimaatfonds

Op basis van onderuitputting in 2023 wordt de voor EZK-relevante eindejaarsmarge voor het Klimaatfonds toegevoegd aan de EZK-begroting

Overboekingen Aanvullende Post

Kabinetsreactie Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen (PEGA) en overig Groningen

Er wordt voor circa 900 miljoen euro t/m 2029 overgeheveld naar de EZK-begroting voor het uitvoeren van maatregelen die het kabinet heeft aangekondigd naar aanleiding van het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen (PEGA). Dit zijn voornamelijk maatregelen in het kader van schade en versterken, maar ook voor de economische en sociale agenda. Daarnaast worden middelen overgeheveld naar de EZK-begroting voor maatwerkoplossingen in de versterkingsoperatie voor o.a. Batch 1588 en in de gemeenten Appingedam en Delfzijl. Deze middelen zijn geen onderdeel van de reguliere versterkingsoperatie maar betreffen bestuurlijke afspraken met de regio waarbij de gemeenten de leiding hebben over de versterking.

Reservering Stimulering Duurzame Energieproductie en overig klimaatbeleid

Er worden middelen overgeheveld van de EZK-begroting naar bestaande reservering op de Aanvullende Post voor stimulering duurzame energieproductie (SDE) en overig klimaatbeleid. Deze middelen worden gereserveerd voor toekomstige klimaatbesluitvorming.  

Overig overboekingen Aanvullende Post

Hieronder vallen verschillende overboekingen van de Aanvullende Post. Het gaat in 2024 onder andere om middelen voor de waardevermeerderingsregeling en energiehulp Oekraïne.

Overboekingen met andere begrotingen

Overboekingen met andere begrotingen

Deze post bestaat uit verschillende overboekingen met andere begrotingen. Er wordt cumulatief 87 miljoen euro aan coalitieakkoordmiddelen van Rutte III overgeheveld van de LNV-begroting voor de Aanpak Piekbelasters Industrie, verdeeld over de jaren 2024 t/m 2028. Daarnaast wordt er in 2024 63 miljoen euro overgeheveld van de LNV-begroting voor de Brexit Adjustment Reserve (BAR). Ook worden middelen overgeheveld van de EZK-begroting naar andere begrotingen voor verschillende NGF-projecten.

Overboeking accountability

Eind november 2023 heeft het kabinet bekendgemaakt middelen beschikbaar te maken voor waarheidsvinding en gerechtigheid voor Oekraïne (accountability). Conform afspraak worden de incidentele en structurele kosten gedekt door middel van evenredige bijdragen van de verschillende departementale begrotingen

Plafondcorrecties

Energiepakket

De ramingen van verschillende maatregelen van het energiepakket, namelijk het prijsplafond, de tegemoetkoming blokaansluitingen en de tegemoetkoming energiekosten mkb, worden bijgesteld op basis van de laatste realisatiecijfers. Om rust in het begrotingsproces te brengen is bij Voorjaarsnota 2023 besloten om op basis van het CEP 2023 de precieze dekkingsopgave voor het energiepakket vast te zetten. Deze bijstelling wordt derhalve meegenomen in een correctie van het uitgavenplafond.

Tegemoetkoming vaste lasten

De Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) was een coronare­geling voor ondernemers met omzetverlies door coronamaatregelen. Deze regeling is inmiddels gesloten, maar er lopen nog wel beroep- en bezwaarprocedures. Gegrondverklaring van deze procedures heeft tot gevolg dat ondernemingen met terugwerkende kracht TVL-subsidie ontvangen.

Bijstelling uitgaven Norg-akkoord

Het Norg-akkoord is een akkoord tussen de Staat en NAM waarbij de Staat jaarlijks een vergoeding betaalt voor de inzet van de gasberging in Norg. Hierdoor kon de gaswinning uit het Groningenveld eerder naar nul worden teruggebracht. Door de lagere gasprijsraming van het CPB worden de uitgaven aan het Norg-akkoord naar beneden bijgesteld.

Amendement Erkens c.s.

Deze mutatie wordt toegelicht in de verticale toelichting van het Nationaal Groeifonds

Overige plafondcorrecties

Onder deze post vallen voornamelijk bijstellingen op de Corona-regelingen op de EZK-begroting.

Loonbijstelling

Jaarlijks worden de middelen op de EZK-begroting gecorrigeerd voor destijgingen in lonen die vallen onder plafond Rijksbegroting, NGF-begroting, inves­ teringsplafond en niet-plafond relevant.

Prijsbijstelling

Jaarlijks worden de middelen op de EZK-begroting gecorrigeerd voor de stijgingen in prijzen die vallen onder plafond Rijksbegroting, NGF-begroting, inves­ teringsplafond en niet-plafond relevant.

Eindejaarsmarge

Op basis van onderuitputting in 2023 wordt op de EZK-begroting de eindejaarsmarge toegevoegd voor het Nationaal Groeifonds, Groningen, het Toekomstfonds en voor de reguliere EZK-begroting.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar 2029 (t+5) toegevoegd aan de begroting van Economische Zaken en Klimaat.

Technisch

Onttrekking SDE-reserve

Er hebben enkele onttrekkingen plaatsgevonden uit de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie. Zo zijn er onder andere middelen voor de nadeelcompensatie kolencentrales onttrokken uit de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie (497,1 miljoen euro in 2024). Het tekort op de bevoorschotting aan TenneT voor de aanleg van het net op zee wordt voor een deel gedekt uit de reserve (22 miljoen euro). Daarnaast wordt het resterende tekort op de verlenging van de HER+ via de TSE/MOOI en de DEI+ uit de reserve gedekt (7,2 miljoen euro in 2024, 23,9 miljoen euro in 2025). Tenslotte laat de SDE-kasraming vanwege lagere energieprijzen een tegenvaller zien in 2025. Dit tekort wordt opgevangen door een onttrekking uit de begrotingsreserve (46,8 miljoen euro).

Overig technisch

Onder deze post vallen voornamelijk desalderingen (gelijktijdige aanpassing van ontvangsten en uitgaven) en verschillende technische herschikkingen binnen de begroting. Het gaat onder andere om terugontvangsten van eerder toegekende subsidievoorschotten op de SDE en de SDE+. Deze extra ontvangsten worden ook aan de uitgavenkant opgeboekt om de tekorten in het SDE-domein op te vangen. Daarnaast vallen ook onttrekkingen uit begrotingsreserves die via amendementen op de ontwerpbegroting 2024 zijn aangenomen onder deze post.

Niet-plafondrelevant

Realisatie vulmaatregelen gasopslag en vultaak EBN

De kosten van de vulmaatregelen waren het afgelopen jaar nul, hiervoor wordt de begroting aangepast. Voor de kosten van nieuw besloten vulmaat­ regelen in het vulseizoen 2025/2026 wordt budget toegevoegd en wordt de tevens de ontvangstenraming aangepast.

Overig niet-plafondrelevant

Hieronder valt een deel van de eindejaarsmarge voor het Toekomstfonds en prijsbijstelling voor niet-plafondrelevante uitgaven.

Ontvangsten

Meevallers

Versterken, schade en overige bijstellingen Groningen

De reguliere schade- en versterkingsraming wordt jaarlijks geactualiseerd. Bij de bijstelling zijn ook een deel van de ontvangsten meegenomen die in 2023 niet zijn binnengekomen, omdat verwacht wordt dat deze in 2024 wel zullen binnenkomen.

Ombuigingen

Heffing gasleveringszekerheid

De kosten voor de vulmaatregelen worden via een opslag op de transporttarieven van GTS doorbelast aan gasgebruikers in binnen- en buitenland. De kosten van de vulmaatregelen waren het afgelopen jaar nul. Daarom worden ook de ontvangsten uit de heffing naar beneden bijgesteld. Daarnaast worden de inkomsten doorgeschoven naar latere jaren omdat de heffing op zijn vroegst in 2026 in werking kan treden. Voor de kosten van nieuw besloten vulmaatregelen in het vulseizoen 2025/2026 wordt ook de ontvangstenraming bijgesteld

Generaal dossier

Gasbaten

Het CPB raamt voor de komende jaren lagere gasprijzen. Hierdoor dalen ook de geraamde gasbaten. Verder is de geraamde aardgaswinning in 2024 t/m 2026 naar beneden bijgesteld.

Plafondcorrecties

Tegemoetkoming vaste lasten

De ontvangstenraming voor de Tegemoetkoming vaste lasten (TVL) wordt bijgesteld. Naar verwachting zal er op basis van de nog lopende beroep- en bezwaarprocedures meer worden ontvangen dan initieel geraamd.

Energiepakket

De ramingen van verschillende maatregelen van het energiepakket, namelijk het prijsplafond, de tegemoetkoming blokaansluitingen en de tegemoetkoming energiekosten mkb, worden bijgesteld op basis van de laatste realisatiecijfers. Om rust in het begrotingsproces te brengen is bij Voorjaarsnota 2023 besloten om op basis van het CEP 2023 de precieze dekkingsopgave voor het energiepakket vast te zetten. Deze bijstelling wordt derhalve meegenomen in een correctie van het uitgavenplafond.

Overige plafondcorrecties

Onder post valt een bijstelling van de Garantie Ondernemingsfinanciering corona (GO-C) die per 1 juli 2022 is gesloten voor nieuwe aanvragen. Op basis van de laatste inzichten kan daarmee ook de reserve naar beneden worden bijgesteld. Daarnaast worden ontvangsten die samenhangen met het Norg-akkoord neerwaarts bijgesteld.

Eindejaarsmarge Groningen

Voor een aantal bijdrages van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), naast de reguliere schade- en versterkingskosten, zijn de facturen te laat opgestuurd. Van deze ontvangsten wordt wel verwacht dat deze in 2024 binnenkomen. De grootste factuur betreft de jaarlijkse bijdrage van de NAM aan het Nationaal Programma Groningen voor 25 miljoen euro.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar 2029 (t+5) toegevoegd aan de begroting van Economische Zaken en Klimaat.

Technisch

Onttrekking SDE-reserve

Er hebben enkele onttrekkingen plaatsgevonden uit de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie. Zo zijn er onder andere middelen voor de nadeelcompensatie kolencentrales onttrokken uit de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie (497,1 miljoen euro in 2024). Het tekort op de bevoorschotting aan TenneT voor de aanleg van het net op zee wordt voor een deel gedekt uit de reserve (22 miljoen euro). Daarnaast wordt het resterende tekort op de verlenging van de HER+ via de TSE/MOOI en de DEI+ uit de reserve gedekt (7,2 miljoen euro in 2024, 23,9 miljoen euro in 2025). Tenslotte laat de SDE-kasraming vanwege lagere energieprijzen een tegenvaller zien in 2025. Dit tekort wordt opgevangen door een onttrekking uit de begrotingsreserve (46,8 miljoen euro).

Overig technisch

Onder deze post vallen voornamelijk desalderingen (gelijktijdige aanpassing van ontvangsten en uitgaven). Het gaat onder andere om terugontvangsten van eerder toegekende subsidievoorschotten op de SDE en de SDE+. Deze extra ontvangsten worden ook aan de uitgavenkant opgeboekt om de tekorten in het SDE-domein op te vangen. Daarnaast vallen ook onttrekkingen uit begrotingsreserves die via amendementen op de ontwerpbegroting 2024 zijn aangenomen onder deze post.

Niet-plafondrelevant

Bijstelling ETS-ontvangsten

Het ETS (Emissions Trading System) is een systeem waarbij grote uitstoters rechten moeten kopen om CO2 uit te mogen stoten. De ETS-ontvangsten worden naar beneden bijgesteld. Dit is het gevolg van een neerwaartse bijstelling van de door EZK geraamde ETS-prijs. Daarnaast is er in EU-verband besloten om ETS-rechten in te zetten voor het dekken van de kosten van REPowerEU. Dit heeft als gevolg dat er minder rechten door Nederland kunnen worden geveild en de inkomsten naar beneden worden bijgesteld.

Heffing gasleveringszekerheid

De kosten voor de vulmaatregelen worden via een opslag op de transporttarieven van GTS doorbelast aan gasgebruikers in binnen- en buitenland. De kosten van de vulmaatregelen waren het afgelopen jaar nul. Daarom worden ook de ontvangsten uit de heffing naar beneden bijgesteld. Daarnaast worden de inkomsten doorgeschoven naar latere jaren omdat de heffing op zijn vroegst in 2026 in werking kan treden. Voor de kosten van nieuw besloten vulmaatregelen in het vulseizoen 2025/2026 wordt ook de ontvangstenraming bijgesteld.