Gerealiseerde uitgave naar beleidsterrein (in mln. €)

Gerealiseerde ontvangsten per beleidsterrein (in mln. €)

INHOUDSOPGAVE blz.

A. ALGEMEEN

VOORWOORD

Nederlanders mogen van de overheid vooral drie dingen verwachten: zichtbare veiligheid, een slagvaardig bestuur en een goede dienstverlening. Terugkijkend op 2005 constateren wij dat we een aantal belangrijke stappen hebben gezet. Dat stemt tot een zekere tevredenheid, maar niet tot zelfgenoegzaamheid: Met onverminderde inzet moet worden gewerkt aan een verdere verbetering van de prestaties. Bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en elektronische dienstverlening.

Over de resultaten van 2005 kunt u lezen in dit jaarverslag. Hoe belangrijk het ook is, dat wij laten zien in welke mate onze plannen voor 2005 zijn uitgevoerd en succes hebben gehad, we staren ons er niet blind op. De nationale en internationale ontwikkelingen gaan immers door.

In juli 2005 werden we opgeschrikt door de aanslagen in Londen. Eens te meer werd duidelijk dat de bescherming van de verworvenheden van onze rechtsstaat onze voortdurende aandacht behoeft.

De Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) speelt hierin een essentiële rol. Bij het 60-jarig bestaan van de AIVD, is uitvoerig stilgestaan bij de rol van de dienst. Als íets in deze zestig jaar inlichtingendienst steeds duidelijker is geworden, dan is het wel het belang van samenwerking, zowel met buitenlandse als met binnenlandse organisaties. Met de komst van een nationaal coördinator terrorismebestrijding is er meer samenhang gekomen in de terrorismebestrijding.

Een andere onvoorziene ontwikkeling in 2005 was het Paasakkoord. Hierdoor hebben we de agenda voor democratische vernieuwing een nieuwe impuls gegeven. Maar we laten veranderingen van het politieke systeem niet alleen over aan de politiek zelf. Met het Burgerforum Kiesstelsel en de Nationale Conventie betrekken we ook de kiezer zelf erbij, met het oog op het uiteindelijk te bereiken resultaat: zichtbare veiligheid, een slagvaardig bestuur en een goede dienstverlening.

VERZOEK TOT DÉCHARGEVERLENING

Verzoek tot déchargeverlening van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties decharge te verlenen over het in het jaar 2005 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

a. het gevoerde financieel en materieelbeheer;

b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

c. de financiële informatie in de jaarverslagen;

d. de departementale saldibalansen;

e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering

van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2005, dit jaarverslag wordt separaat aangeboden;

b. de slotwet van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het jaar 2005, de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd;

c. het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;

d. het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2005 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden;

e. de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2005 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2005 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2005 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001); het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

LEESWIJZER

Opbouw Jaarverslag 2005

De begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) kent een inmiddels vertrouwde opbouw. Het jaarverslag 2005 volgt in de ordening van de beleidsartikelen de opbouw van de begroting 2006. Het jaarverslag voor 2005 bestaat uit vier delen:

a. een algemeen deel met onder meer het voorwoord en de dechargeverlening;

b. het beleidsverslag 2005 over de prioriteiten en de beleidsartikelen;

c. de jaarrekening 2005 en

d. de bijlagen.

Het beleidsverslag 2005

In de paragraaf «beleidsprioriteiten 2005» wordt op hoofdlijnen verantwoording afgelegd over het beleid van het afgelopen jaar. Hierin kunt u lezen welke resultaten zijn behaald bij de gemaakte beleidsafspraken (de prioriteiten) voor 2005 op het terrein van Veiligheid, Bestuurlijke Vernieuwing en Verbetering Kwaliteit Openbare Sector. In de paragraaf «de beleidsartikelen» wordt meer in detail ingegaan op de verantwoording over de verschillende onderwerpen. Deze paragraaf kent per beleidsartikel de volgende, gewijzigde opzet. De paragraaf begint met de (§ 1) algemene beleidsdoelstelling (uit de begroting) van het betreffende artikel en wordt gevolgd door de (§ 2) budgettaire gevolgen van beleid. Deze tabel wordt zowel financieel als beleidsmatig toegelicht ten opzichte van de begroting 2005. Bij de beleidsmatige toelichting is daarbij een zo volledig mogelijke vertaling gemaakt van de in de begroting 2005 voorgenomen activiteiten («wat gaan we daarvoor doen?»). De opmerkelijkste resultaten en verschillen worden bij (§ 3) de operationele doelstellingen nader toegelicht. Het beleidsverslag besluit met de bedrijfsvoeringsparagraaf. Hierin wordt ingegaan op eventuele majeure wijzigingen in de organisatie van BZK en wordt de mededeling over de bedrijfsvoering afgegeven.

De jaarrekening 2005

In de jaarrekening treft u de (samenvattende) verantwoordingsstaten voor de begroting BZK en de vijf baten-lastendiensten en de saldibalans met toelichting. De Slotwet wordt als een apart kamerstuk gepubliceerd. In de jaarrekening is de financiële verantwoording van de vijf baten-lastendiensten opgenomen. Beleidsmatig vallen de baten-lastendiensten onder de operationele doelstellingen van de verschillende begrotingsartikelen (KLPD op artikelonderdeel 2.3, ITO op artikelonderdeel 4.3, CAS op artikelonderdeel 7.3, BPR op artikelonderdeel 7.4 en IVOP op artikelonderdeel 10.1). In de jaarrekening wordt voor deze diensten middels een balans, een staat van baten en lasten en een kasstroomoverzicht financieel verantwoording afgelegd over 2005. En worden de bijzonderheden ten aanzien van de bedrijfsvoering, de ontwikkeling van het vermogen, de liquiditeit en de exploitatie, bondig toegelicht.

De bijlagen

Als bijlagen bij het jaarverslag treft u een overzicht van de stand van zaken betreffende de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer uit voorgaande verslagjaren, het extra-comptabel overzicht Grotestedenbeleid en het overzicht op grond van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens bij BZK. Voor de toegankelijkheid van het jaarverslag zijn ook een overzicht van afkortingen en een trefwoordenregister opgenomen.

B BELEIDSVERSLAG

B.1. BELEIDSPRIORITEITEN 2005

1. Inleiding

«De aanpak wordt anders: meer dan andere jaren zullen wij direct de verantwoordelijkheid nemen voor het tot stand brengen van de samenwerking en het bereiken van de gewenste resultaten. Burgers hebben immers geen boodschap aan de vraag welk deel van de overheid het probleem precies aanpakt, als het maar gebeurt.»

Deze passage uit de beleidsagenda 2005 hebben we zeer serieus genomen. En uit de verantwoording blijkt dat in veel gevallen de gewenste resultaten zijn behaald of in zicht komen. Enkele in het oog springende voorbeelden:

Nederlanders voelen zich veiliger en hebben daartoe alle reden. Er is immers sprake van minder gewelds- en vermogenscriminaliteit.

De overheid heeft forse slagen gemaakt in het streven naar digitale bereikbaarheid. Meer dan de helft van de publieke dienstverlening aan burgers en bedrijven wordt ook langs elektronische weg aangeboden.

In het in 2005 afgesloten derde convenant voor het grotestedenbeleid werken 31 grote steden en het Rijk samen aan het oplossen van de grootstedelijke problematiek. En dat met een aanzienlijk geringere verantwoordingslast voor de gemeenten dan in de eerste twee convenanten.

Deze successen presenteert het kabinet met trots, overigens zonder blind te zijn voor inspanningen die nog verricht moeten worden en nieuwe ontwikkelingen, die nieuwe inspanningen vergen.

Zo is de dreiging van het internationaal terrorisme opnieuw toegenomen. Het antwoord daarop is ondermeer de verdere versterking van de AIVD. Die versterking is ook het gevolg van «achterstallig» onderhoud (cie. Havermans).

Om de betrokkenheid van de burger bij het vernieuwen van het kiesstelsel verder te vergroten is besloten een Burgerforum voor het Kiesstelsel in te stellen.

Uiteraard zijn dit slechts enkele voorbeelden. Op de drie hoofdterreinen waarover in dit jaarverslag verantwoording wordt afgelegd (veiligheid, verbetering van de kwaliteit van de publieke sector en bestuurlijke vernieuwing) is meer te melden. In de volgende drie paragrafen worden de belangrijkste ontwikkelingen en successen gepresenteerd.

2. Veiligheid

Dat mensen in Nederland veiliger kunnen leven en zich veiliger voelen, is één van de topprioriteiten van dit kabinet. Enkele mijlpalen zijn:

• Het Beleidsplan Crisisbeheersing 2004–2007 is in uitvoering genomen. Belangrijke resultaten zijn het ontwikkelen van een leidraad voor het evalueren van crises en het operationeel worden van het landelijk Operationeel Coördinatiecentrum;

• In de lokale en regionale organisatie van het veiligheidsbeleid zijn tal van nieuwe initiatieven ontplooid, gericht op integrale veiligheid;

• Aan de hand van het rapport van de Commissie Bestuurlijke Evaluatie en het ontwikkelprogramma «Prospect 2007, Ontwikkelprogramma AIVD voor Kwaliteit en Groei» zijn de eerste belangrijke stappen gezet naar een grotere en effectievere organisatie;

• In januari 2005 is de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) van start gegaan. De NCTb is verantwoordelijk voor de voorbereiding, de coördinatie en de regie van het algemene beleid op het gebied van terrorismebestrijding;

Deze mijlpalen zijn in diverse onderdelen van het veiligheidsbeleid bereikt. In het navolgende worden deze en andere prestaties toegelicht.

a) Veiligheidsprogramma

De meest recente cijfers op basis van de Veiligheidsmonitor Rijk waren bij het ter perse gaan van dit jaarverslag nog niet beschikbaar. Daarom zal in de voortgangsrapportage over de uitvoering van het Veiligheidsprogramma «Naar een veiliger samenleving» van eind mei 2005 uitgebreider worden ingegaan op de veiligheidssituatie. Wel zijn de prestaties van één van de veiligheidspartners, de Nederlandse politie, op basis van de Politiemonitor Bevolking en andere metingen al bekend.

Over het algemeen is het landelijke beeld van 2005 t.o.v. 2002 positief en zijn de prestaties voor bijna alle indicatoren verbeterd t.o.v. vorig jaar. Voor de indicatoren beschikbaarheid, staandehoudingen en ziekteverzuim is de streefwaarde 2006 reeds gerealiseerd. De korpsen hebben ook grote stappen gezet op het gebied van de telefonische bereikbaarheid (15 korpsen hebben hun prestaties op dit gebied in 2005 aanzienlijk verbeterd).

Een aantal indicatoren behoeft de komende tijd extra aandacht van de korpsen. Hoewel de indicator tevredenheid na de daling van vorig jaar weer is gestegen, blijft deze nog achter ten opzichte van de streefwaarde. In 2005 is in opdracht van BZK een onderzoek uitgevoerd, «Actieve wederkerigheid» (mei 2005), waaruit blijkt dat er goede mogelijkheden zijn om de politie stimuleren in «burgersensitiviteit«. De uitkomsten van dit rapport zijn door de korpsen goed opgepakt.

Een ander punt van aandacht is de stagnatie van het aantal Verdachten OM. Hierop zal landelijk de nodige inspanning geleverd moeten worden om de einddoelstelling voor 2006 te realiseren. In het kader van innovatie zijn 22 veelbelovende projecten gesubsidieerd die bij gebleken succes door meerdere regio’s kunnen worden ingevoerd. De kwaliteit van de opsporing kreeg veel aandacht in 2005. De kwaliteit van het politiepersoneel kreeg een extra impuls door het afsluiten van de nieuwe Politie-CAO.

b) Fysieke veiligheid en crises

Om de Nederlandse vitale infrastructuur (bestaande uit sectoren als energie, voedsel, telecommunicatie, drinkwater, openbaar bestuur etc.) goed te kunnen beschermen tegen dreigingen als natuurverschijnselen en terrorisme is een rijksbrede analyse van de kwetsbaarheid van de Vitale Infrastructuur uitgevoerd. Op basis daarvan zijn voor alle sectoren beschermingsmaatregelen geïdentificeerd, die de komende jaren worden ontwikkeld.

Met het implementeren van de maatregelen uit het werkprogramma van het Beleidsplan Crisisbeheersing 2004–2007 wil het kabinet beter voorbereid te zijn op toekomstige crises. Belangrijkste resultaten ten aanzien van crisisbeheersing op nationaal niveau over 2005 zijn:

• Er zijn goede afspraken gemaakt over de civiel-militaire samenwerking bij crises;

• er zijn twee grootschalige crisisoefeningen gehouden (Bonfire en NSOn);

• het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) is operationeel.

Op 1 mei 2005 is het Expertisecentrum voor Risico- en Crisiscommunicatie (ERC) van start gegaan met als doel om de risico- en crisiscommunicatie bij rijks- en andere overheden te verbeteren. Het ERC verzamelt de nodige expertise en verspreidt deze breed. Daarnaast ondersteunt het ERC overheden in crisissituaties actief. In 2005 zijn daartoe diverse workshops en trainingen voor bestuurders en communicatieadviseurs gegeven. Een website voor professionals is in de lucht gebracht (www.risicoencrisis.nl). Op landelijk niveau is een telefoonnummer voor publieks- en verwanteninformatienummer (0800–1351) gerealiseerd. De crisissite www.crisis.nl biedt de mogelijkheid om het publiek en de media via internet van informatie te voorzien. In Zoetermeer is een revolutionaire proef met cell broadcast (een locatiespecifieke manier van informatie verspreiden via mobiele telefoons) van start gegaan. Na afloop van de proef moet duidelijk zijn of het een bruikbare aanvulling is op het Waarschuwings- en AlarmeringsSysteem (WAS) en het een geschikte manier is om de samenleving te voorzien van aanvullende informatie tijdens een ramp of crisissituatie.

In de tweede helft van 2005 is gestart met de implementatie van de aan de Tweede Kamer toegezegde maatregelen uit het kabinetsstandpunt over het advies van de Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding (ACIR) (maart 2005) over de vraag hoe een kwalitatief goede informatievoorziening ten behoeve van de rampenbestrijding tussen de operationele en bestuurlijke partners bereikt kan worden.

c) Terrorismebestrijding

Als inlichtingenorganisatie speelt de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) een essentiële rol bij de bestrijding van terrorisme. De in het verleden onderkende ontwikkelingen hebben zich in 2005 voortgezet en hebben geleid tot een sterke prioritering van de bestrijding van terrorisme.

De AIVD heeft zich toegelegd op het onderzoeken van terroristische netwerken en op onderzoek naar radicalisering en rekrutering. Ook is intensiever onderzoek gedaan naar financierings- en migratiestromen in relatie tot terrorisme.

Hierbij is sterk ingezet op een effectievere samenwerking met (inter)nationale strategische partners en belangendragers. De capaciteit van de Inlichtingentaak Buitenland is in 2005 gegroeid, vanwege het internationale karakter van terrorisme.

De Contra-terrorisme Infobox (CT-Infobox) is in 2005 verder ontwikkeld. Dit is een samenwerkingsverband tussen de AIVD, de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Openbaar Ministerie (OM) en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst/Economische Controledienst (FIOD/ECD). De CT-Infobox bewerkstelligt, onder gezag van de AIVD, een beter gestructureerde informatieoverdracht tussen de betrokken partijen voor een effectievere terrorismebestrijding.

In breder verband is het belang van de strategische relaties van de AIVD gedurende het afgelopen jaar nadrukkelijk aan de orde geweest. Zo is de samenwerkingsrelatie tussen de AIVD en de MIVD geformaliseerd in een convenant en is verdere invulling gegeven aan de informatieverstrekking aan lokaal en regionaal bestuur.

Om de aanpak van terrorisme te stroomlijnen en te coördineren is in januari 2005 de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) van start gegaan. De NCTb, beheersmatig ondergebracht bij het ministerie van Justitie, werkt onder het gezag en de verantwoordelijkheid van zowel de minister van BZK als van de minister van Justitie.

d) Bestuurlijke organisatie en veiligheid

Veiligheid en bestuur zijn nauw met elkaar verweven en daarom in 2005 een belangrijk BZK-thema. De focus was gericht op de verhoudingen tussen de bij het veiligheidsbeleid betrokken bestuurslagen en organisaties. Dat heeft op drie punten gestalte gekregen: de organisatie van veiligheid op nationaal niveau (het rapport van de commissie Brinkman), de organisatie van de politie (het rapport van de commissie Leemhuis) en de veiligheidsregio’s.

Naar aanleiding van het rapport Brinkman heeft het kabinet aangegeven dat het in de rede ligt te komen tot een verdere concentratie van bevoegdheden en verantwoordelijkheden binnen de veiligheidsketen. Definitieve besluitvorming over de wijze waarop deze concentratie zal worden geïmplementeerd, zal echter eerst kunnen plaatsvinden bij de vorming van een nieuw kabinet. Om deze besluitvorming mogelijk te maken worden voorbereidingen getroffen.

In reactie op het rapport Leemhuis heeft het kabinet besloten dat er een landelijke politieorganisatie komt bestaande uit 25 regionaal georganiseerde operationele eenheden, een landelijk operationele eenheid en een landelijke shared service eenheid, met daarboven een directieraad. Eind 2005 is begonnen met het voorbereiden van het wettelijke kader waarbinnen deze nieuwe politieorganisatie kan opereren.

De bestuurlijke integratie van Brandweer en Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en de bestuurlijke afstemming tussen hulpverlening en politie krijgt verder vorm door de realisatie van veiligheidsregio’s. De integratie van regionale besturen van brandweer en GHOR is bijna overal een feit. In zeven regio’s is dit nog niet geregeld. Ook de organisatie van de politie (conform advies commissie Leemhuis) wordt ingebed in deze structuur. In diverse regio’s schuiven gemeenten aan, vaak in de persoon van een gemeentesecretaris. Dit is een positieve ontwikkeling in de vormgeving en inrichting van de veiligheidsregio’s. Zoals nu bekend gaan vijf regio’s zelfs verder dan in het kabinetsstandpunt Veiligheidsregio’s is aangegeven, op het punt van het regionaliseren van het beheer van de brandweer.

Het afgelopen jaar is het project Veilige Gemeenten gestart. Dit is een samenwerkingsverband tussen VNG en BZK, met medewerking van het Centrum voor Criminaliteitsbestrijding en Veiligheid (CCV). Dit project moet er voor zorgen dat het integraal veiligheidsbeleid op lokaal niveau een versnelling krijgt.

De praktijkproef biometrie is afgerond. Een aanpassing van de Paspoortwet voor invoering van de gezichtsopname – voorzien medio 2006 bleek niet noodzakelijk.

3. Verbetering kwaliteit openbare sector

In 2005 lag de nadruk op de toerusting van goed personeel en management bij de rijksoverheid, voorzieningen op het gebied van ICT en verandering van organisatiestructuren. Enkele mijlpalen waren in 2005:

• 55% van de publieke dienstverlening aan burgers en bedrijven gaat langs elektronische weg;

• De loonontwikkeling in de overheidssectoren is met 0,4% laag gebleven in vergelijking met de marktsector;

• Er is aangescherpte wetgeving op het gebied van integriteit in het openbaar bestuur;

• Het percentage vrouwen in ABD-functies is in 2005 verder gestegen naar 16,5%;

• De takenanalyses van het Programma Andere Overheid zijn afgerond.

a) Personeel

Langs diverse wegen zijn acties ondernomen om de integriteit beter te kunnen waarborgen. Bij wet zijn integriteitsbeleid, gedragscodes, de ambtseed- of belofte en goed ambtenaarschap en goed werkgeverschap steviger verankerd. In 2005 is het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS) opgebouwd, dat de verschillende overheden kan helpen bij de implementatie van de verplichtingen die de hiervoor genoemde wetswijziging met zich brengt. Voor de transparantie van de topinkomens in de publieke en semi-publieke sector in 2005 is het Wetsvoorstel Openbaarmaking publiekgefinancierde topinkomens ingediend, dat door de Tweede Kamer is aanvaard. De eerste resultaten van deze transparantie-operatie worden zichtbaar in het sociaal jaarverslag Rijk 2005, waarin over genoemde topinkomens gegevens zijn opgenomen.

Wat betreft de arbeidsvoorwaardenontwikkeling is de nullijn voor de overheidssectoren niet gerealiseerd. Wel bleef de stijging beperkt tot 0,4%, wat laag is in vergelijking met de marktsector. De gewijzigde fiscale wetgeving voor VUT/prepensioen heeft geleid tot het afschaffen van de collectieve prepensioenregeling en tot een nieuwe pensioenregeling. Daarbij vindt een verschuiving plaats naar individuele levensloopregelingen.

b) Management

In 2005 zijn Management-Development-activiteiten uitgevoerd, waarbij de nagestreefde norm voor de verhouding tussen de mobiliteit binnen de ABD, groei van talent vanuit het Rijk naar de ABD en instroom van buiten het Rijk grotendeels is bereikt. Ook is speciale aandacht geschonken aan diversiteit.

Dit heeft in 2005 geleid tot een stijging van het percentage vrouwen in de ABD van 14% naar 16,5%.

Voorts is in 2005 een intensief project uitgevoerd dat bewerkstelligt dat de minister van BZK per 1 april 2006 verantwoordelijk zal zijn voor alle werkgeverstaken (benoeming, beloning, bevordering en ontslag) van de topmanagementgroep (SG’s, DG’s en IG’s).

Ook is ABD-Interim in 2005 een vast onderdeel geworden van het totale diensten- en productenpakket op het gebied van management-development. Vanaf de oprichting (medio 2004) tot eind 2005 zijn 44 opdrachten uitgevoerd. Indien dit in de markt was uitgezet, zouden de kosten meer dan € 4 miljoen extra hebben bedragen.

c) Andere overheid/e-overheid

Voor 2005 was de doelstelling dat 55% van de publieke dienstverlening aan burgers en bedrijven langs elektronische weg verloopt. Uit de Monitor 2005 blijkt dat dit streven gehaald is. De onderzoeksresultaten van de Monitor tonen tevens aan dat de presentatie van democratische basisinformatie (zoals wet- en regelgeving) in 2005 aanzienlijk is verbeterd. Ook de beleidsdoelstelling voor publicatie van verordeningen op de websites van decentrale overheden, 50% in 2005, is gehaald.

Het kabinet streeft ernaar om in 2007 de administratieve lasten voor burgers met 25% te reduceren. Op dit moment er voor 18% aan reductieplannen vastgesteld. Daarvan is 7% reductie gerealiseerd. In 2005 heeft de minister voor BVK samen met IPO en VNG plannen opgesteld om ook de administratieve lasten van gemeenten en provincies te reduceren.

Voor het vergroten van de mogelijkheden van de dienstverlening door de overheid via internet zijn voor 2005 twee verbeteringen voorgesteld: de invoering van één burgerservicenummer en één authenticatievoorziening. Met de invoering van Digid is het doel van één authenticatievoorziening voor burgers en bedrijven gerealiseerd. Voorts zit er schot in de wetgeving voor de invoering van het burgerservicenummer. Het wetsvoorstel is medio november aan de Tweede Kamer aangeboden. De behandeling is thans gaande. Hiermee is de streefdatum van een operationeel burgerservicenummer op 1 januari 2006 niet gehaald. Naar verwachting, maar afhankelijk van het wetgevingsproces in het parlement, zal de wet in de eerste helft van 2006 van kracht worden.

d) Herinrichting rijksdienst

In 2005 is een nieuwe visie op toezicht aan de Tweede Kamer aangeboden. De aanbevelingen uit de Kaderstellende Visie op Toezicht worden op dit moment uitgevoerd. Ten aanzien van de toekomstige positionering van de ZBO’s kwam de minister voor BVK met de Tweede Kamer overeen dat voortzetting van de behandeling van de Kaderwet ZBO’s nu van groot belang is.

In 2005 zijn de takenanalyses van het Programma Andere Overheid afgerond. De uitkomsten daarvan zijn divers: In het algemeen doet de rijksoverheid wél de goede dingen, maar kan de wijze waarop nog beter. De vakministeries zijn nu bezig de uitkomsten van de takenanalyses tot daadwerkelijke uitvoering te laten komen. In 2005 is parallel aan de takenanalyses de voorbereiding gestart voor de PAO-actie «Hervorming van de Rijksdienst». Voorop gesteld: er worden geen grootscheepse herinrichtingen of blauwdrukken opgesteld. Dé oplossing voor hét probleem van dé rijksdienst bestaat niet. De minister voor BVK zal in de zomer van 2006 varianten schetsen om die hardnekkige problemen in de rijksdienst aan te pakken.

4. Bestuurlijke vernieuwing

Op het gebied van de bestuurlijke vernieuwing zijn de volgende mijlpalen bereikt:

• Het kabinet heeft in maart 2005 het derde convenant met de grote steden voor de periode van vijf jaar afgesloten. Aan de financiering van deze derde periode zijn minder administratieve lasten verbonden dan voorheen;

• Het wetsvoorstel Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek is door beide Kamers der Staten Generaal aanvaard, waardoor grote steden ruimere mogelijkheden krijgen specifiek grootstedelijke problemen aan te pakken. Voorbeelden zijn een tijdelijke vermindering van de OZB voor ondernemers in wijken die het moeilijk hebben (stimulering bedrijvigheid) en het vergemakkelijken van het sluiten van panden en daarmee realiseren van een betere aanpak van malafide huiseigenaren;

• Met het paasakkoord is een nieuwe impuls gegeven aan bestuurlijke vernieuwing, waaronder de burgemeestersreferenda, het burgerforum, en de doorstart van het wetgevingstraject inzake gekozen burgemeesters

a) Lokaal bestuur

Het grondwetsherzieningvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van burgemeester en Commissaris der Koningin is in tweede lezing door de Eerste Kamer verworpen. Inmiddels is – conform het Paasakkoord – een nieuw voorstel tot herziening van de Grondwet ingediend met betrekking tot de aanstellingswijze van de burgemeester. Dit voorstel bepaalt dat de burgemeester rechtstreeks wordt gekozen door de bevolking.

In 2005 is het rapport van de Commissie Hermans «Zonder wrijving geen glans» over de evaluatie dualisering gemeentebestuur aan de Tweede Kamer aangeboden. In het rapport worden verschillende aanbevelingen gedaan die zich richten op het herstel van de positie en volksvertegenwoordigende rol van Provinciale Staten en de versterking van de herkenbaarheid van het provinciebestuur. In het voorjaar van 2006 volgt een kabinetsstandpunt.

Begin 2005 ontving de Kamer het kabinetsstandpunt over het rapport «Anders gestuurd, beter bestuurd» van de stuurgroep Brinkman, over de doorlichting van de specifieke uitkeringen. De aanbevelingen behelzen de reductie van het aantal specifieke uitkeringen door de vorming van brede doeluitkeringen en overheveling naar Provincie- of Gemeentefonds. Hiermee wordt een grotere decentrale beleidsvrijheid nagestreefd. In 2005 zijn 43 specifieke uitkeringen, waarvan was vastgesteld dat zij in dat jaar zouden aflopen, daadwerkelijk beëindigd. Bovendien wordt de verantwoording- en controlebureaucratie teruggedrongen door het invoeren van single information single audit voor specifieke uitkeringen.

b) Kiesstelsel

In de brief aan de Tweede Kamer van 8 juli 2005 (Vergaderjaar 2004–2005, nr. 30 184, nr. 1) over de democratische vernieuwingsagenda heeft de minister voor BVK namens het kabinet aangekondigd dat hij een Burgerforum Kiesstelsel zal instellen. Op deze manier wordt de discussie over het nieuwe kiesstelsel verlegd van de politiek naar de burgers. Andere belangrijke onderwerpen uit de democratische vernieuwingsagenda zijn: de instelling van een Nationale Conventie, de afspraken over de positie van de minister-president, de notitie over het referendum en de burgemeestersreferenda. Centraal in de aanpak van de democratische vernieuwingsagenda staat dat het kabinet streeft naar versterking van onze democratie en herstel van vertrouwen in die democratie.

De tweede helft van 2005 heeft in het teken gestaan van het treffen van voorbereidingen voor het Burgerforum en de Nationale Conventie en het afronden van een notitie over de positie van de minister-president. Eind 2005 is het kabinetsstandpunt over referenda naar de Tweede Kamer gezonden. Deze notitie zal in overleg met de Kamer betrokken worden bij de behandeling van de initiatief-wetsvoorstellen over referenda(-vormen).

De democratische vernieuwingsagenda beoogt tevens de raadsverkiezingen niet langer op één en dezelfde dag te laten plaatsvinden. Spreiding van de raadsverkiezingen kan een bijdrage leveren aan de herkenbaarheid en versterking van de lokale democratie.

c) Grotestedenbeleid

In het Grotestedenbeleid wordt aan de steden overgelaten hoe zij de vooraf afgesproken resultaten op verschillende terreinen willen bereiken. De steden weten immers zelf het beste op welke manier zij de beoogde resultaten kunnen behalen. Het kabinet heeft in maart 2005 het derde convenant met de grote steden voor de periode van vijf jaar afgesloten. Dit convenant verschilt van de twee vorige omdat de vele verschillende regelingen zijn vervangen door drie brede doeluitkeringen. Daarnaast is een veelheid van administratieve voorschriften vervangen door heldere prestatiesturing. Hiermee is de slagkracht van de grote steden vergroot tegen aanmerkelijk minder administratieve lasten.

Om grootstedelijke problemen aan te pakken is soms bestuurlijk lef nodig, zeker in situaties waar bestuurders onvoldoende formele bevoegdheden hebben. Stedelijke problemen houden zich immers niet aan bestuurlijke grenzen. In 2005 is het wetsvoorstel bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek aangenomen door de Tweede Kamer en Eerste Kamer. Dit wetsvoorstel is gebaseerd op het programma Rotterdam Zet Door. Er zijn in 2005 in Rotterdam zogenaamde economisch kansenzones ingesteld. Daarnaast bestaat er met ingang van 1 januari 2006 de mogelijkheid om de instroom van kansarmen te reguleren in nader aan te wijzen wijken in Rotterdam. Bovendien is er een scherper wettelijk regime om malafide huisbazen effectief te kunnen aanpakken. Andere GSB-steden of gemeenten met meer dan 100 000 inwoners kunnen ook gebruik maken van deze maatregelen.

De WGR-plus is op 1 januari 2006 in werking getreden. Daarmee heeft het regionaal bestuur vorm gekregen binnen de kaders van de Wet gemeenschappelijke regelingen-plus. De WGR-plus biedt een ordelijke verantwoordingsstructuur waardoor grootstedelijke problematiek beter kan worden aangepakt en beter kan worden ingespeeld op nieuwe kansen en mogelijkheden in stedelijke gebieden.

d) Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie

Bij de modernisering van de GBA verloopt de bouw van SpG (Startpakket Gegevensverstrekking) volgens planning. De Proof of Concept SpA (Startpakket Actualisering) is uitgevoerd. In vervolg hierop wordt een pilot voor SpA opgestart. Op 18 november hebben Rijk en gemeenten een akkoord bereikt over het vervolgtraject van de modernisering van de GBA. Afgesproken is om een compleet burgerzakensysteem te realiseren dat goed aansluit op de praktijk bij de gemeenten.

B.2 BELEIDSARTIKELEN

BELEIDSARTIKEL 5 NATIONALE VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

De Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) bevordert de nationale veiligheid als bedoeld in de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) en de Wet Veiligheidsonderzoeken (WVO).

In de WIV en de WVO zijn de taken en bevoegdheden van de AIVD vastgelegd. Op grond hiervan doet de AIVD onderzoek naar personen, stromingen en fenomenen, (inter)nationale organisaties en maatschappelijke en politieke ontwikkelingen in binnen- en buitenland die een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, de staatsveiligheid of andere gewichtige belangen van de staat en rapporteert de dienst relevante bevindingen aan beleidsverantwoordelijken en andere belanghebbenden. Voorts verricht de AIVD beveiligingsbevorderende activiteiten, voert hij met het oog hierop veiligheidsonderzoeken uit, geeft hij invulling aan het stelsel van bewaken en beveiligen en heeft de AIVD een inlichtingstaak betreffende het buitenland.

In 2005 heeft er een interne evaluatie plaatsgevonden naar de inbedding van het stelsel van bewaken en beveiligen binnen de AIVD. De belangrijkste constatering was dat de dienst op geen enkel moment in gebreke is gebleven op het moment dat productie verwacht kon of mocht worden en dat de producten de toetst der kritiek konden doorstaan. Met het stelsel heeft de AIVD er een volwaardige taak nieuwe taak bij gekregen. Uit de evaluatie komt naar voren er over de inhoud en tijdigheid van producten, alsmede over de kwaliteit van de gestelde vragen en de bijbehorende deadlines bij de verschillende interne en externe participanten binnen het stelsel verschillende beelden bestaan. Er is geconstateerd dat recentelijk van verschillende zijden initiatieven zijn ondernomen om deze situatie te verbeteren.

Duidelijk is het in een organisatie implementeren van een nieuwe taak geen eenvoudige aangelegenheid is. De uitkomsten van de evaluatie worden dan ook gebruikt bij de verdere uitbreiding van de capaciteit die gepaard gaat met de uitvoering van het stelsel.

De evaluatie naar: contraterrorisme: fenomeen en contextgericht onderzoek is komen te vervallen. De belangrijkste reden hiervoor is wijziging in de gehele onderzoeksprogrammering het onderzoek naar terrorisme en radicalisering vanuit een veelheid van invalshoeken wordt onderzocht.

2. Budgettaire gevolgen van het beleid

Financiële toelichting

Het verschil tussen de ontwerpbegroting en de realisatie van de verplichtingen bedraagt ca. € 24 mln.; dit betreft verplichtingen die met ingang van dit jaar zijn vastgelegd in verband met de nieuwe huisvesting die de dienst in 2007 zal betrekken.

Het verschil tussen de ontwerpbegroting en de realisatie van de uitgaven bedraagt ca. € 11,7 mln. Dit betreft de volgende posten, waarvoor bij 1e en 2e suppletore begrotingswet mutaties op de ontwerpbegroting hebben plaats gevonden, dan wel bij Slotwet alsnog mutaties plaats zullen vinden:

• Verhoging van 5.1. Apparaat van ca. € 8,7 mln. voor kwantitatieve en kwalitatieve groei van de dienst;

• Verhoging van 5.1. Apparaat en 5.2. Geheime uitgaven van totaal ca. € 3 mln. in verband met CAO-maatregelen, loon- en prijsbijstelling en enkele administratieve overhevelingen;

• Overheveling van 5.1. Apparaat naar 5.2 geheime uitgaven van € 1,6 mln;

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Naast de apparaatdoelstelling wordt de beleidsdoelstelling van de AIVD in het jaarverslag niet verder uitgewerkt naar operationele doelstellingen. Wel worden per werkterrein de verrichte activiteiten en de behaalde resultaten nader benoemd.

a. Apparaat

Binnen een effectieve, efficiënte organisatie worden de wettelijke taken op een samenhangende wijze uitgevoerd. Onder de noemer Prospect 2007 is een omvangrijk verbetertraject ingezet waarmee de organisatie op kwalitatieve en kwantitatieve wijze wordt aangepast aan de toegenomen vraag naar capaciteit van belangendragers en andere beleidsverantwoordelijken. Het streven naar meer synergie en samenwerking binnen de organisatie heeft er toe geleid dat de speerpunten binnen het spectrum nationale veiligheid meer dan voorheen vanuit verschillende invalshoeken worden benaderd. Deze benaderingwijze geeft zowel een impuls aan de effectiviteit, aan de efficiëntie als aan de samenhang van activiteiten.

Op 16 november 2004 is het eindrapport van de Commissie bestuurlijke evaluatie AIVD aan de Tweede Kamer aangeboden1. Per brief d.d. 24 januari 2005 van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties2 is de Kamer in kennis gesteld van de reactie op dit rapport.

In november 2004 heeft het kabinet tevens, mede tegen de achtergrond van de moord op de heer Van Gogh besloten tot een versterking van de AIVD ten behoeve van de het stelsel Bewaken en Beveiligen en het intensiveren van de controle op personen in het domein van terrorisme en radicalisering. Hierover is de kamer middels een gezamenlijke brief d.d. 24 januari 2005 van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de minister van Justitie3 in kennis gesteld. De maatregelen zoals deze staan weergegeven in beide brieven zijn het uitgangspunt geworden voor een omvangrijk kwalitatief als kwantitatief verbetertraject. Enkele in 2005 gerealiseerde onderdelen hiervan zijn:

• Het in overleg met afnemers en ketenpartners tot stand brengen van een jaarplan waarlangs de taakuitvoering in 2006 zal plaatsvinden.

• Het in gang zetten van een verantwoorde groei van de organisatie, m.n. gericht op de brede benadering van terrorisme bestrijding.

• De uitbreiding van het aantal buitenlandse laissonposten.

Ook het vervangen van de geautomatiseerde document- en workflow management systemen zijn onderdeel van het verbetertraject. In eerste instantie is getracht om aan te sluiten bij de Rijksbrede verwerving van een dergelijk geautomatiseerd systeem. Onduidelijkheid over het tijdstip van verwerving en de specifieke eisen die een inlichtingen- en veiligheidsdienst aan een dergelijk systeem stelt hebben er toe geleid om een op de organisatie toegespitst systeem aan te schaffen. Inmiddels is de architectuur van het systeem op hoofdlijnen gereed en is het verwervingtraject in gang gezet.

b. Werkterreinen

Werkterrein 1: Bescherming van de democratische rechtsorde, staatsveiligheid en andere gewichtige belangen van de staat.

a. De verantwoordelijken op het gebied van terrorisme, gewelddadig activisme, radicaliseringtendensen, economisch en financieel onderzoek, ongewenste bemoeienis van vreemde mogendheden, contra-proliferatie van massavernietigingswapens, internationale organisaties en migratie zijn adequaat geïnformeerd.

b. Er is effectief samengewerkt met en ondersteuning verleend aan zusterdiensten op de Antillen en Aruba.

Met de aanvang 2005 beschikbaar gekomen extra middelen is het mogelijk gebleken de brede benadering ook als methode voor terrorisme bestrijding te hanteren. Hiermee wordt gedoeld op het, naast target- en fenomeengericht onderzoek, ook op andere wijze aanpakken van radicalisering en terrorisme door onder andere overheidsinstanties beter te ondersteunen in hun taakuitvoering door het breder verspreiden van kennis uit het inlichtingenveld.

Intensivering van de interne samenwerking en synergie heeft geleid tot het versterken van de aandacht voor terrorisme en radicalisering binnen andere aandachtgebieden van de AIVD dan terrorismebestrijding en radicalisering. Zo is het onderzoek op het gebied van migratie meer gericht op het gebruik van het asiel- en migratiekanaal door (vermeende) islamistische terroristen, is financieel onderzoek een belangrijk instrument geworden om terroristische netwerken, cellen en groeperingen met extremistisch gedachtegoed te detecteren en te bestrijden, is een deel van het onderzoek naar ongewenste bemoeienis van vreemde mogendheden gericht op ongewenste politiek-religieuze beïnvloeding die kan leiden tot radicalisering en terrorisme en is het onderzoek naar non-proliferatie en de directe link naar NBCR-agentia en overbrengingsmiddelen sterker verbonden aan het onderzoek naar (internationaal) islamistisch terrorisme.

Extern hebben de inspanningen geleid tot een uitbreiding van de samenwerking in de CT-infobox. Naast de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD), de Militaire inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en het Openbaar Ministerie (OM) zijn ook de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) en de Economische Controledienst (ECD) tot dit samenwerkingsverband toegetreden. Met een grote regelmaat zijn aan de IND ambtsberichten uitgebracht, zodat deze dienst maatregelen kon nemen als daar aanleiding voor was. Tevens is binnen de vreemdelingenketen de samenwerking met partners als het ministerie van Buitenlandse Zaken, de Koninklijke Marechaussee (KMar), de vreemdelingenpolitie en de zeehavenpolitie uitgebreid. De intensievere samenwerking met het OM heeft geleid tot het verrichten van arrestaties van personen die van terroristische activiteiten worden verdacht.

De verbetering van de interne samenwerking en synergie heeft geleid tot het versterken van de aandacht voor terrorisme en radicalisering binnen andere aandachtgebieden van de AIVD dan terrorismebestrijding en radicalisering. Zo is het onderzoek op het gebied van migratie meer gericht op het gebruik van het asiel- en migratiekanaal door (vermeende) islamistische terroristen. Met een grote regelmaat zijn aan de IND ambtsberichten uitgebracht, zodat deze dienst maatregelen kon nemen als daar aanleiding voor was. Ook het onderzoek naar non-proliferatie en de directe link naar NBCR-agentia en overbrengingsmiddelen is sterker verbonden aan het onderzoek naar (internationaal) islamistisch terrorisme.

Financiering is een belangrijke randvoorwaarde voor terrorisme en radicalisering. Het aantal en de ernst van daden van internationaal terrorisme wordt mede afhankelijk gesteld van de financiering die terroristen kunnen verkrijgen. Binnen de strijd tegen terrorisme is financieel onderzoek een belangrijk instrument geworden om terroristische netwerken, cellen en groeperingen met extremistisch gedachtegoed te detecteren en te bestrijden. Ondersteuning van de Veiligheidsdienst Nederlandse Antillen (VNA) en de Veiligheidsdienst Aruba (VDA) heeft er een bijdrage toegeleverd dat contraterrorisme en radicalisering een kerntaak geworden binnen het takenpakket van deze diensten.

Nederland levert een bijdrage aan de internationale veiligheid en rechtsorde door als gastland op te treden van een aantal internationale organisaties op het gebied van de rechtspraak, controle en opsporing, en dient als zodanig randvoorwaarden te scheppen en in stand te houden voor het ongehinderd functioneren van deze organisaties. Een aantal internationale organisaties valt vanuit hun functie binnen het stelsel Bewaken en Beveiligen. Met name zijn het het International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY) en het International Criminal Court (ICC) te noemen.

Op het terrein van gewelddadig politiek activisme heeft de AIVD een nota over de zgn. Londsdale jongeren1 laten uitgaan waarin wordt vastgesteld dat de dreiging voor de democratische rechtsorde die van deze jongeren uitgaat gering is.

Werkterrein 2: Veiligheidsonderzoeken

Het risico dat niet de juiste personen een vertrouwensfunctie gaan vervullen, is door het afgeven of weigeren van verklaringen van geen bezwaar zoveel mogelijk beperkt.

Door, op basis van de Wet Veiligheidsonderzoeken, uitvoering te geven aan veiligheidsonderzoeken, heeft de AIVD bevorderd dat vertrouwensfuncties worden vervuld door personen waar tegen uit het oogpunt van de nationale veiligheid geen bedenkingen bestonden. Daarvoor heeft de AIVD zelf veiligheidsonderzoeken uitgevoerd en zijn onder verantwoordelijkheid van de dienst veiligheidsonderzoeken uitgevoerd door de KMar en de politie en zijn de lijsten vertrouwensfuncties doorlopend geactualiseerd.

Werkterrein 3: Beveiligingsbevordering

Het risico van aantastingen van de nationale veiligheid is beperkt door het bevorderen van het weerstandsvermogen van de overheid en van die onderdelen van het bedrijfsleven die door de overheid als vitaal zijn beoordeeld. Daarnaast is binnen werkterrein een belangrijk deel van het stelsel bewaken en beveiligen ondergebracht.

De verantwoordelijke autoriteiten en instanties van de overheid en van die onderdelen van het bedrijfsleven die door de overheid als vitaal zijn aangemerkt, zijn ondersteund bij door hen te nemen beveiligingsmaatregelen. De reguliere activiteiten op het terrein van beveiligingsbevordering zijn uitgevoerd, zoals het instellen van onderzoek naar en het bevorderen van de beveiliging van personen, gebouwen, terreinen, processen, gegevens en telecommunicatie. Ook is informatie verstrekt over veiligheidsrisico’s en zijn fysieke beveiligingsadviezen gegeven.

Het rapport Bescherming Vitale infrastructuur is aan de Tweede Kamer aangeboden en op 10 oktober besproken. De sectoren Gas, Electriciteit en Nucleair zijn aangesloten op het nationale Alerteringssysteem terrorismebestrijding. Hieruit komt naar voren dat terrorismebestrijding ook binnen de beveiligingsbevorderende taak in rol speelt.

De AIVD heeft in 2005 enkele honderden dreigingsmeldingen en dreigingsinschattingen aan de Coördinator Bewaken en beveiligen aangeleverd. De meldingen en inschattingen hadden ondermeer betrekking op politieke, diplomatieke, publieke en justitiële objecten en subjecten.

Werkterrein 4: Inlichtingen betreffende andere landen

Er is inzicht verworven in ontwikkelingen in andere landen die relevant zijn voor de internationale rechtsorde, vrede en veiligheid en de positie van Nederland in internationaal verband en die noodzakelijk zijn voor onze nationale veiligheid.

De Wiv 2002 bepaalt dat de AIVD in het kader van de inlichtingentaak buitenland onderzoek verricht naar onderwerpen die – in de praktijk jaarlijks – door de minister-president, in overeenstemming met de ministers van BZK en van Defensie, de minister van Buitenlandse Zaken gehoord hebbende, worden aangewezen.

Met de extra verkregen middelen is de capaciteit beschikbaar voor het gericht inlichtingen verzamelen betreffende andere landen met als doel de regering in staat te stellen bij standpunten te bepalen over het buitenlandse beleid en de regering bij het voeren van internationale onderhandelingen te doen beschikken over informatie die via andere kanalen niet of moeilijk te verkrijgen is, dan wel bijdraagt aan het onderkennen van latente dreigingen voor de nationale veiligheid en het doorgronden van bestaande dreigingen. Daar waar de aangewezen onderwerpen voor de AIVD en de MIVD elkaar overlappen is een effectieve werkverdeling vastgesteld.

Tevens is gezien de internationale context van het islamitische terrorisme en de concrete verbindingen tussen targets op Nederlands grondgebied en personen en organisaties in het buitenland het werkterrein sterker verbonden aan de terrorismebestrijding in relatie tot risico- en bronlanden. Tot slot heeft het werkterrein zich gericht op er op het gericht inlichtingen te verzamelen betreffende andere landen die de regering in staat stellen bij het bepalen van standpunten over het buitenlandse beleid en bij het voeren van internationale onderhandelingen te beschikken over informatie die via andere kanalen niet of moeilijk te verkrijgen is, dan wel bijdraagt aan het onderkennen van latente dreigingen voor de nationale veiligheid en het doorgronden van bestaande dreigingen.

BELEIDSARTIKEL 2. POLITIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het scheppen van de randvoorwaarden voor een goed functionerende politieorganisatie waardoor zij in staat is het toezicht en de opsporing te versterken en een adequaat niveau van hulpverlening te bieden, en zodoende een bijdrage levert aan een veiliger samenleving.

De afspraken in het Landelijk Kader Nederlandse Politie 2003–2006 en regionale convenanten richten zich op het realiseren van drie hoofddoelstellingen:

A. intensiveren van het toezicht en de handhaving;

B. versterken van de criminaliteitsbestrijding;

C. verhogen van de politiesterkte en verbeteren van de doelmatigheid.

Ad. A. Het intensiveren van het toezicht en de handhaving

De prestatie-indicatoren 2005 laten een verbetering zien ten opzichte van 2004.

* Bron: TELAN.

** Bron: PMB.

*** Bron: Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB).

Ad B. Versterken van de criminaliteitsbestrijding

In 2005 hebben de regiokorpsen en het KLPD in totaal 243 454 verdachten aan het OM aangeleverd. Eind 2005 zijn met de politiekorpsen informele gesprekken gevoerd over de toen voorlopige resultaten van 2005. Op basis van die gesprekken is een onderzoek gestart naar de stagnatie van het aantal verdachten. In de zomer 2006 worden de resultaten van dit onderzoek verwacht, opdat in de jaarlijkse gespreksronde met de korpsen extra aandacht aan de resultaten van deze indicator kan worden besteed.

* Bron: Compas (bedrijfsprocessensysteem Openbaar Ministerie).

** Bron: o.b.v. onder andere het monitoren van het aantal staandehoudingen. Meting hiervan vindt plaats met ingang van 2006.

*** De prestatie-indicator «% rechtshulpverzoeken dat tijdig wordt afgehandeld» is geen actuele prestatie-indicator, omdat dit instrument niet apart de politie meet, maar van de hele Justitie-keten.

Ad C. Verhogen van de politiesterkte en verbeteren van de doelmatigheid

Tijdens de Algemene politieke beschouwingen bij begroting 2005 is de motie Verhagen aangenomen waarmee extra geld ter beschikking is gesteld om de formatie van de politie te versterken voor de jaren 2005 tot en met 2007. Met deze middelen en met een extra bijdrage uit de begroting van het ministerie van BZK moet een versnelling van de oorspronkelijk voorziene groei van de politiesterkte in de periode 2005–2007 worden gerealiseerd. Hierover zijn met de korpsen afspraken gemaakt. Over de afspraken betreffende de sterkteontwikkeling is de Tweede kamer geïnformeerd met de sterktebrief van 15 september 2005 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2004–2005, 28 824, nr. 26).

De politiesterkte ultimo 2005 bedraagt 52 592 fte’s (inclusief Functionele Inzetbaarheid/FI) en 50 498 (exclusief FI). Dit is exclusief het politiepersoneel (319 fte’s) dat in 2005 is overgegaan naar CIP/ISC. Dit aantal zal wel blijven meetellen voor de realisatie van de landelijke sterktedoelstelling (Tweede Kamer, vergaderjaar 2004–2005, 28 824, nr. 24). Landelijk gezien blijft de sterkterealisatie voor 2005 daarmee circa 300 fte’s achter ten opzichte van de voor 2005 opgenomen doelstelling. Het beeld over heel 2005 per korps ligt genuanceerder. In de sterktebrief over 2005 die in mei 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden wordt, zal daarop uitgebreider ingegaan worden.

In het Hoofdlijnenakkoord is aangegeven dat de politie efficiënter en effectiever moet gaan opereren. Het kabinet heeft daarom aan een onafhankelijke stuurgroep, onder voorzitterschap van mevrouw J. M. Leemhuis-Stout, de opdracht gegeven om de verworvenheden en de knelpunten van de huidige politieorganisatie in beeld te brengen en om de vraag te beantwoorden of verdergaande aanpassingen van de politieorganisatie noodzakelijk zijn (evaluatie politiewet/politiebestel). Op 30 juni 2005 heeft de stuurgroep haar rapport met conclusies en aanbevelingen gepresenteerd. Gelijktijdig met de evaluatie is een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar mogelijke modellen voor beheer («Beheer beheerst») van de politie uitgevoerd. Op 14 oktober 2005 is het kabinetsstandpunt (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 29 628, nr. 25) Evaluatie Politieorganisatie en het IBO-rapport aan de Tweede Kamer gestuurd waarin op beide rapporten is gereageerd.

Op basis van de Wet van 28 april 2005 tot wijziging van de Politiewet 1993 (Staatsblad 2005, 242) is besloten binnen de politieorganisatie een voorziening tot samenwerking (VTS) op te richten, ter verbetering van het doelmatig beheer van de politie.

¹ In 2005 heeft een Midterm review plaatsgevonden, als een soort tussenevaluatie. Het Veiligheidsprogramma loopt tot en met 2006 en de Stuurgroep heeft aangegeven zich meer te willen richten op de toekomst en wil derhalve toekomstverkenningen uitvoeren.

² De titel van het onderzoek is gewijzigd in «onderzoek budgetverdeelsysteem» en is afgerond in april 2006.

³ Verkennend onderzoek in het kader van de wet politiegegevens. Het ministerie van Justitie is initiator. Het wetsvoorstel ligt thans ter behandeling in de Tweede Kamer.

⁴ Zou plaatsvinden in het kader van vormen Nationale Recherche, maar is bij nader inzien niet nodig geweest.

⁵ Met ingang van april 2002 is het geweldsmiddel pepperspray voor de gehele Nederlandse politie ingevoerd. Tot en met 2004 is het gebruik van pepperspray gevolg en in kaart gebracht. In maart 2005 is de eindrapportage «Spray met visie, visie op spray» verschenen. Dit rapport is als bijlage bij brief van 14 juni 2005 (2005–0000091038) naar de TK verzonden.

⁶ Effect bewegingsstimulering ter preventie psychische klachten is afgerond. Het effect van lichaamsbeweging op psychische klachten bleek voorspelbaar te zijn.

⁷ In 2005 is het rapport gepresenteerd aan alle korpsen. De resultaten worden gebruikt voor het invoeren van conditietesten voor politieagenten (uitvoeren van afspraak CAO 2005–2007).

⁸ Het feitenonderzoek GVP is uitgevoerd door Cap Gemini. Het advies is één collectieve ziektekostenverzekering met de afspraak van een contractuele relatie met één van de grote zorgverzekeraars. Dit is inmiddels overgenomen tijdens succesvol verlopen CAO-besprekingen 2005–2007.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

De vastgestelde begroting 2005 (instrument 2.2) werd verhoogd als gevolg van de Nota van Wijziging in verband met de motie Verhagen c.s. (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 000, nr. 4) voor sterkte-uitbreiding (€ 10 mln). Daarnaast zijn de hogere uitgaven te verklaren door een hogere instroom asiel (€ 12,8 mln), de uitvoering van het Akkoord Arbeidsvoorwaarden sector Politie (2005–2007) dat op 23 november 2005 werd ondertekend (€ 35,5 mln). En gedurende het jaar 2005 is meer geld besteed (€ 12,4 mln) ter versterking van de politie en voor het bestrijden van terrorisme. De overige verschillen op dit instrument betreffen verschuivingen naar andere instrumenten en beleidsartikelen voor het uitvoeren van reguliere taken van de regio’s.

De bovenregionale uitgaven (instrument 2.3) zijn hoger dan was begroot. Deze hogere uitgaven zijn het gevolg van de intensivering terrorismebestrijding (€ 18,5 mln), de politie-CAO (€ 10 mln), prestatiebekostiging, afrekening Defensiepersoneel en de verplichting van het ministerie van Justitie inzake het overdrachtprotocol dat van kracht is sinds het KLPD van Justitie naar BZK is overgegaan.

De lagere uitgaven op instrument 2.5 zijn het gevolg het pas laat in het jaar tot stand komen van een nieuwe meerjarige politie-CAO.

De uitgaven op instrument 2.6 gaan uit van een kostendekkende premieheffing ziektekostenregeling bij de politie. Het verschil tussen de uitgaven en de ontvangsten in 2005 wordt veroorzaakt door de introductie van de DiagnoseBehandelCombinatie waarmee de facturen van de zorginstellingen pas worden ontvangen als de totale behandeling is afgerond.

In de loop van 2005 zijn de regiokorpsen gebruik gaan maken van de mogelijkheden van geïntegreerd middelenbeheer (conform het aanwijzingsbesluit «Rechtspersonen met een beperkte kasbeheerfunctie» van 18 augustus 2004). Ultimo 2005 is ten behoeve van de politieregio’s door BZK een bedrag aan garanties afgegeven ter grootte van € 366,3 mln, bestaande uit € 291,3 mln aan kasgeldleningen en € 75 mln aan langlopende leningen (opnamemogelijkheid afhankelijk van de behoefte aan vreemd vermogen). Volgens opgave van het ministerie van Financiën is ultimo 2005 daadwerkelijk door de regio’s aan leningen opgenomen een bedrag van € 40 mln.

Beleidsmatige toelichting

Instrument 2: Regionale politiekorpsen

Op basis van de resultaten van de evaluatie Budgetverdeelsysteem (BVS) is aanvullend verdiepingsonderzoek uitgevoerd voor het bepalen van de werklast en het ontwikkelen van een nieuwe verdeelsystematiek. Op 1 februari 2006 is het rapport met de uitkomsten gepresenteerd aan de minister van BZK, de politieberaden en het openbaar ministerie. Invoering van het nieuwe BVS is voorzien op 1 januari 2007.

Begin 2005 is het onderzoek naar de herijking van de asielbekostiging afgerond. Gedurende 2005 heeft de succesvolle overgang naar de nieuwe systematiek plaatsgevonden, met als gevolg dat vanaf 1 januari 2005 wordt bekostigd op basis van de genormeerde asielwerklast per korps.

Vier regiokorpsen hebben in 2005 onder specifieke voorwaarden een bijzondere bijdrage ontvangen op basis van artikel 3 van het Besluit Financiën Regionale Politiekorpsen (BFRP). Redenen voor het verstrekken van een bijzondere bijdrage zijn onder andere: het versterken van de vermogenssituatie (in relatie tot de gewenste sterkte en huisvesting), het handhaven van sterkte, dan wel het voorkomen van te snelle daling van de sterkte tot het moment van de invoering van het nieuwe BVS. Drie regiokorpsen hebben een bijdrage op basis van artikel 4 ontvangen.

Door de invoering van onder andere shared services is het noodzakelijk de normwaarde voor de personeelsratio te heroverwegen. Immers de uitgaven die voorheen aan eigen personeel gedaan werden, zijn nu begrepen in de materiële kosten als inkomensoverdracht aan deze shared service. De ratio zal na een technische evaluatie in 2006 worden herzien.

* Bron: begroting 2005.

** De verhouding tussen de personele lasten en de totale baten: de toe- of afname van het aandeel van de totale baten die gebruikt worden voor personele kosten (Stcrt. 2003, 39).

*** Deze indicator geeft inzicht in de verhouding van het eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal (Stcrt. 2003, 39). De samenstelling van de ratio is in 2005 bezien. De voorzieningen maken geen onderdeel meer uit van de ratio.

In november 2005 hebben de ministers van Justitie en van BZK het programma «Versterking Opsporing en Vervolging» aangeboden aan de Tweede Kamer. Het programma is opgesteld door de politie, het openbaar ministerie en het Nederlands Forensisch Instituut. Het is een antwoord op de aanbevelingen in het rapport Posthumus, dat is opgesteld naar aanleiding van de Schiedammer parkmoord. Met de implementatie is al gestart begin 2006.

In 2005 heeft de politie een monitor uitgevoerd naar de voortgang van de invoering van het nieuwe referentiekader conflict- en crisisbeheersing dat de mogelijkheid biedt om een uniforme organisatie en werkwijze voor Grootschalig en Bijzonder Optreden (GBO) op te zetten met ruimte voor regionaal en/of interregionaal maatwerk. Op basis hiervan is een tijdelijke projectgroep ingesteld voor het ondersteunen van de korpsen bij de implementatie, verdere ontwikkeling en coördinatie. In 2005 is het ontwerp voor de nieuwe regeling voor de mobiele eenheid gereed gekomen. De nieuwe regeling maakt onder meer een duidelijker onderscheid tussen verschillende eenheden en kent een bijgestelde paraatheideis.

Instrument 3: Bovenregionale en landelijke politiezorg

In 2005 zijn budgetten beschikbaar gesteld om de voorziene uitbreiding van en versterking bij de bovenregionale en landelijke politieonderdelen te realiseren. Daarnaast zijn in het kader van de intensivering van de voorkoming en bestrijding van terrorisme nog additionele bedragen beschikbaar gesteld (Tweede Kamer, vergaderjaar 2004–2005, 29 754, nr. 5).

Op centraal niveau zijn de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB), de Nationale Recherche (NR), de Unit Contra Terrorisme en Activisme (UCTA) en het Nationaal Informatie Knooppunt (NIK) van het KLPD uitgebreid. De DKDB is ten behoeve van de persoonsbeveiliging versterkt met 92 extra fte. Dit aantal loopt op tot 235 fte in 2007.

Het NIK en UCTA zijn versterkt, oplopend tot 30 fte in 2007.

Ook zijn extra middelen beschikbaar gesteld om de dienst NR uit te breiden met 20 fte in 2005, oplopend tot 60 fte in 2007.

Op decentraal niveau zijn extra middelen beschikbaar gesteld ten behoeve van de regionale inlichtingendiensten (RID-en), de regionale informatieknooppunten (RIK’s) evenals de decentrale objectbewaking. De RID-en en de RIK’s zijn elk met 75 fte versterkt. Voor het bewaken en beveiligen van objecten zijn in 2005 32 extra fte ter beschikking gesteld en zal in de periode tot 2007 geleidelijk toenemen tot 100 fte.

Instrument 4: Prestatievermogen van de politie

Op basis van de afgesproken systematiek zijn alle korpsen in 2005 in aanmerking gekomen voor prestatiebekostiging over 2004. Eveneens zijn in 2005 goede stappen gezet om de resultaatafspraken in 2006 te behalen.

Op basis van de regeling Stimulering Taakuitvoering politie zijn 22 projecten van korpsen gesubsidieerd voor een bedrag van circa € 2,5 mln. De projecten vergroten het presterend vermogen van de politie (niet zijnde de reguliere taakuitvoering) en de resultaten zijn toepasbaar voor de hele Nederlandse politie. In 2005 zijn wederom de zogenoemde Bolkesteingelden verstrekt ter bestrijding van de jeugdcriminaliteit. De bijdragen zijn ingezet voor de uitvoering van implementatieplannen tot kwaliteitsverbetering op het gebied van jeugdcriminaliteit en hebben geleid tot een verdere versterking van de kwalitatieve en kwantitatieve politiële jeugdtaak bij de regiokorpsen.

In het kader van het stroomlijnen van de veiligheidsmonitoren en leefbaarheidsmonitoren is het afgelopen jaar een aantal onderzoeken uitgevoerd zowel op landelijk als regionaal en lokaal niveau. De ervaringen uit deze onderzoeken worden meegenomen in de verdere ontwikkeling om te komen tot één instrument, te weten de Veiligheidsmonitor. Afgelopen jaar is een meerjarig onderzoeksprogramma opgesteld. Dit programma wordt de komende jaren verder geoptimaliseerd en geactualiseerd.

In 2005 is het onderzoek Actieve Wederkerigheid uitgevoerd1, dat betrekking heeft op twee prestatieafspraken die gericht zijn op het oordeel van burgers over de politie (tevredenheid laatste politiecontact en beschikbaarheid van de politie). Het blijkt dat korpsen dit oordeel positief kunnen beïnvloeden waarbij het begrip«actieve wederkerigheid» centraal staat. De politie heeft het rapport enthousiast ontvangen en korpsen zijn momenteel zeer actief en voortvarend bezig om de aanbevelingen in praktijk te brengen. Op basis van de aanbevelingen in het rapport zijn vanuit het ministerie van BZK initiatieven in 2006 ontplooid om korpsen verder te stimuleren in het nemen van maatregelen om de tevredenheid van burgers te vergroten.

Instrument 5: Personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid en onder

In het Akkoord Arbeidsvoorwaarden sector Politie (2005–2007), dat op 23 november 2005 is ondertekend zijn vergaande afspraken gemaakt op het gebied van personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid. De afspraken betreffen onder andere het inkomen, het afschaffen van het regionaal overleg, loondoorbetaling in het eerste en tweede ziektejaar, prepensioen, verplicht persoonlijk ontwikkelingsplan, preventie van ziekteverzuim. Het ziekteverzuim is ten opzichte van 2004 weer iets verbeterd en de doelstelling in het Landelijk Kader Nederlandse Politie 2003 – 2006 is al voorbij gestreefd.

In het bovengenoemde akkoord zijn ook afspraken opgenomen om tot een vermindering van enerzijds Arbeidstijdenwet overtredingen te komen en anderzijds op termijn een verschuivingstoelage te herintroduceren. Om deze afspraken uit te voeren wordt het project capaciteitsmanagement voortgezet voor een periode van drie jaar onder verantwoordelijkheid van de Raad van Hoofdcommissarissen (RHC).

Het functieraster voor de opsporing dat parallel aan de vorming van de nationale en bovenregionale recherche is opgesteld is medio 2005 formeel referentiemateriaal voor de politie geworden. De politie gebruikt dit bij het waarderen en inschalen van functies in de opsporing. Tevens is concept referentiemateriaal voor ondersteunende functies ontwikkeld.

Het terugdringen van bedreigingen van politiemensen in de privé-situatie is in 2005 nadrukkelijk op de agenda geplaatst. Met de eerste set van maatregelen2 wil de minister van BZK het geweld terugdringen. Een aantal van de maatregelen is geëffectueerd en in het Akkoord Arbeidsvoorwaarden sector Politie (2005–2007) is afgesproken dat vóór 1 januari 2007 met één landelijke regeling op het gebied van geweld tegen politiemensen, inclusief de bedreigingen, wordt gekomen. Eind december 2005 is de handreiking «protocol geweld tegen de politie» gepresenteerd.

Uit de evaluatie van het functioneren van het Landelijk Expertisecentrum Diversiteit (LECD) blijkt dat de korpsen ondersteund willen blijven worden bij de ontwikkeling en uitvoering van hun diversiteitsbeleid. Het ’Meerjarenkader Diversiteit Politie 2006–2010’ en het referentiekader diversiteit dragen bij aan de uitvoering van het beleid. In 2005 (6,2%) is het landelijk percentage allochtonen bij de politie niet veranderd ten opzichte van 2004 (6,2%).

* Bron: Polbis, exclusief KLPD

** In 2005 heeft geen meting plaatsgevonden van de indicator «Aantal verschoven diensten per werknemer». Deze indicator houdt verband met capaciteitsmanagement en hierover zijn vervolgafspraken gemaakt in de nieuwe CAO-politie (2005–2007).

Het afstemmen van de bedrijfsvoering van de Politieacademie op een instroomcapaciteit van 2000 aspiranten gaat sinds 2003 gepaard met frictiekosten. De Politieacademie is erin geslaagd om in 2005 te komen tot een definitieve afbouw van de regeling voor frictiekosten. Dit mede doordat de resultaten uit de bedrijfsvoering van de Politieacademie in de afgelopen jaren aanzienlijk zijn verbeterd.

Instrument 6: Dienst Geneeskundige Verzorging Politie

Bron: Jaarcijfers DGVP 2005.

BELEIDSARTIKEL 15. CRISIS- EN RAMPENBEHEERSING

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het voorkomen en zoveel mogelijk beperken en beheersen van rampen en crises door het scheppen van voorwaarden die een veilige samenleving waarborgen.

* De Kamer is hierover geïnformeerd en daarbij is aangegeven dat monitoring via de voortgangsrapportage Beleidsplan Crisisbeheersing plaatsvindt.

** Aan de hand van de gegevens van de gebruikers zullen de leidraden worden herzien.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

In 2005 was sprake van een nieuwe departementale organisatie die uitvoering gaf aan het recent vastgestelde beleidsplan crisisbeheersing. In dit eerste uitvoeringsjaar is gebleken dat, in de tijd gezien, met name als gevolg van de vele afstemmingsmomenten, de uitvoering van het beleidsplan niet geheel overeenkomstig de raming in de begroting verliep. De Tweede Kamer is in de voortgangsrapportage over de uitvoering van het beleidsplan (29 668, nr. 8) hierover uitvoerig geïnformeerd.

15.1 Apparaat

Per 1 mei 2005 is het Expertisecentrum voor Risico- en Crisiscommunicatie (ERC) formeel gestart. De financiering van de personeelskosten van het ERC is ten laste van het apparaatsbudget gebracht. Daarnaast zijn, als extra kosten, de kosten van tijdelijk personeel voor (eenmalige) projecten en voor personeel dat onderdeel uitmaakt van de Shared Service Crisisbeheersing (SSCB) uit het apparaatsbudget betaald.

15.3 Preparatie

In 2005 is de opzet van het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) voortgezet. De kosten hiervan zijn betaald uit artikelonderdeel 15.3.

Een bedrag van € 0,8 mln is overgeboekt naar het ministerie van VROM in verband met het beheer van het Nationaal Meetnet Radio-activiteit.

Een bedrag van € 1 mln is overgeboekt naar begrotingsartikel 16 in verband met de financiering van activiteiten op het terrein van de versterking van de Geneeskundige hulpverlening bij rampen en zware ongevallen (GHOR).

Onderdeel van artikelonderdeel 15.3 is een bedrag ad € 5,5 mln ten behoeve van de uitvoering van een 4-tal Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen- (WTS) regelingen. Als gevolg van vertraging in de uitvoering is hiervan € 2,8 mln niet tot uitbetaling gekomen. Naar verwachting zal dit bedrag in 2006 benodigd zijn.

15.4 Respons

De hogere uitgaven hebben voornamelijk betrekking op het verandertraject Nationaal Coördinatiecentrum (NCC). De kosten van de aanpassing van de huisvesting en de voorzieningen van het NCC maken hiervan een belangrijk deel uit. Met het verandertraject is in 2005 een aanvang gemaakt.

Ten laste van dit artikelonderdeel zijn tevens de niet begrote kosten gebracht, die verband houden met de bijzetting van Z.K.H. Prins Bernhard.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2, Pro-actie en preventie: Het zodanig beïnvloeden van de politiek-bestuurlijke besluitvorming op rijks-, provinciaal en gemeentelijk niveau dat daarmee incidenten, die zouden kunnen leiden tot rampen c.q. crises, zoveel mogelijk worden voorkomen dan wel worden beperkt.

Op het terrein van pro-actie en preventie wordt het project Versterken Veiligheidsbewustzijn uitgevoerd. Uitgangspunt bij dit project is de overtuiging dat Nederland veiliger wordt als zowel burgers als het bedrijfsleven en de overheden zich veiliger gedragen en dat veiligheidsbewustzijn leidt tot veilig gedrag. Het centrale element van het project is de omgevingsverkenning. In deze verkenning wordt het proces van veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag van burgers onderzocht. Het is de bedoeling dat de verkenning inzicht geeft in de variabelen die bepalend zijn voor veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag. Op basis daarvan kan worden bepaald óf, wáár en welke beleidsinterventie mogelijk en noodzakelijk is. Daarmee biedt het project nieuwe aanknopingspunten voor veiligheidsbeleid. Het project heeft vooral een aanjaagfunctie. Het daadwerkelijk versterken van het veiligheidsbewustzijn moet plaatsvinden binnen de reguliere beleidsprocessen.

Prestatie-indicatoren hebben vooral betekenis in brede uitvoeringstrajecten die (op termijn) gebruik gaan maken van de inzichten uit de verkenning.

In 2005 is een set indicatoren voor veiligheidsbewustzijn bepaald. Op basis hiervan is een meetinstrument ontwikkeld en zijn twee «testmetingen» uitgevoerd. Deze eerste nulmeting was gericht op het verkrijgen van inzicht in het veiligheidsbewustzijn van burgers in twee veiligheidsdomeinen. De onderzochte veiligheidsdomeinen zijn:

• veiligheid in huis; toegespitst op brand- en inbraakveiligheid

• veiligheid in de woonomgeving; toegespitst op «grote» dreigingen (aansluiting is gezocht bij VoRamp).

Het projectbudget is voornamelijk ingezet voor de ontwikkeling van instrumenten, met name op het gebied van effectmeting (en inschatting) en communicatie.

De inspanningen op het gebied van de bescherming van de vitale infrastructuur hebben geleid tot een inhoudelijke rapportage aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2004–2005, 26 643, nr 75) over de eerste kwetsbaarheidanalyse die de acht deelnemende ministeries hebben uitgevoerd. Ook wordt in deze rapportage ingegaan op de extra beschermingsmaatregelen die ieder van die ministeries van plan is de komende periode te implementeren. Tevens is een aantal bovensectorale maatregelen aangegeven dat, onder coördinatie van BZK, ook geïmplementeerd zal worden. Door de intensieve aanpak in dit traject is er sprake van een sterk gegroeid bewustzijn bij alle betrokken partijen van het belang van de bescherming van de vitale infrastructuur. Budgetten worden in dit traject vooral ingezet voor bewustwording en voorlichting.

Met andere ministeries is intensief samengewerkt aan dossiers op het gebied van infrastructuur, externe veiligheid en veiligheid van gebouwen. Dit heeft onder meer geleid tot de beleidsnota Tunnelveiligheid deel B, die deze zomer aan de Tweede Kamer is aangeboden en de ontwikkeling van wetgeving voor wegtunnels. De wet Aanvullende Regels voor Veiligheid in Wegtunnels is in december door de Tweede Kamer aangenomen.

Ook is in 2005 de Handreiking Verantwoordingsplicht Groepsrisico uitgebracht. Deze handreiking voorziet in een grote behoefte van de uitvoeringspraktijk en wordt intensief gebruikt door de regionale brandweerorganisaties.

De preparatie van de hulpverlening op mogelijke incidenten op het spoor (Betuweroute en HSL) is substantieel gefaciliteerd met de start van het project Railplan; 39 gemeenten en 8 hulpverleningsregio’s werken daarin samen in het kader van de voorbereiding van de respons.

Aan de gemeente Rotterdam is een financiële bijdrage verleend voor het ontwikkelen van een aantal maatregelen voor veiligheid en crisisbeheersing in het openbaar vervoer. Resultaten hiervan kunnen ook bij andere OV-bedrijven worden gebruikt.

Operationele doelstelling 3, Preparatie: Het ontwikkelen van een duurzaam veiligheidsbeleid in het kader van de voorbereiding op de rampenbestrijding en crisisbeheersing en het bewerkstelligen van de implementatie daarvan, zodat de rijksoverheid, alsmede de lagere overheden en hulpverleningsdiensten voldoende zijn voorbereid op rampenbestrijding en crisisbeheersing.

Een van de doelstellingen van het crisisbeheersingbeleid is dat overheid en hulpverleningsdiensten voldoende zijn voorbereid op rampenbestrijding en crisisbeheersing. Dit heeft in 2005 gestalte gekregen op een aantal operationele thema’s.

Er is een impuls gegeven aan de kwaliteit van het meld- en opschalingsproces door middel van een drietal trajecten:

• De conceptversie van het Referentiekader voor de Gemeenschappelijke meldkamer is in juni 2005 aangeboden aan het veld. Op basis van de resultaten het deelproject meldkamers (project Veiligheidsregio’s) en de reactie van BZK op het visiedocument meldkamers (van de Begeleidingscommissie Geïntegreerd Meldkamersysteem) zal er een eindversie worden gemaakt.

• De basisvereisten voor het Meld- en Opschalingsproces. De projectaanpak en de opzet van de eerste versie zijn geaccordeerd door het LBCB en een klankbordgroep (bestaande uit portefeuillehouders van de koepels). Het vaststellen van de basisvereisten zal in de zomer van 2006 plaatsvinden.

• Vanuit het project Versterking Meldkamers wordt er ondersteuning gegeven aan het ontwikkelen (door de regio’s zelf) van een Productenboek Meldkamer. Deel 1 is gereed. Overige delen komen in het voorjaar van 2006 gereed.

Deze 3 trajecten zullen vervolgens in onderling verband met elkaar worden gebracht.

De planvorming op het terrein van rampenbestrijding wordt verbreed naar de planvorming crisisbeheersing. Aan het LBCB en het veld is advies gevraagd over de planstructuur crisisbeheersing en de lering die te trekken is uit de planstructuur en ervaringen met de planvorming rampenbestrijding. Er blijkt vrij veel consensus over de verbreding van de planvorming rampenbestrijding naar crisisbeheersing op regionaal niveau (meerjarige regionale beleidsplannen crisisbeheersing, regionale crisisplannen en draaiboeken/rampbestrijdingsplannen voor concrete crises en rampsituaties). Met het veld wordt overlegd over randvoorwaarden zoals kwaliteit, tijdsplanning en verbreding, opdat dit gelijk in het wetgevingstraject kan worden meegenomen.

Het opleidings- en oefenbeleid heeft een impuls gekregen.

• De nulmeting naar de stand van zaken op het gebied van multidisciplinair oefenen is afgerond. De eerder aangekondigde inventarisatie van de bestaande opleidingen is eveneens afgerond. Het LBCB heeft inmiddels een haalbaarheidsstudie naar een landelijk multidisciplinair oefencentrum in Nederland uitgevoerd. Het decentraal multidisciplinair oefenen heeft een sterke impuls gekregen door de uitvoering subsidieregeling multidisciplinair oefenen.

• De vier beleidslijnen (standaardiseren van competenties voor opleiden en oefenen; professionalisering van oefenen; leren van ervaringen; ondersteuning door experts) voor oefen zijn aan het veld gepresenteerd.

• Er wordt een oefenkalender opgesteld voor de periode 2006/2007, waarin alle regionale multidisciplinaire oefeningen worden opgenomen.

De basisvereisten voor het minimumniveau van crisisbeheersing worden ontwikkeld. De basisvereisten zullen een grote stap betekenen op weg naar een kwaliteitssysteem, inclusief toezicht.

De initiatieven op het terrein van civiel-militaire samenwerking, met Defensie als structurele veiligheidspartner, zijn uitgewerkt en zullen begin 2006 aan de Tweede Kamer bekend worden gesteld.

Operationele doelstelling 4, Respons: Het optreden als (bestuurlijk) coördinator en facilitator met betrekking tot de crisis- en rampenbestrijding ter bevordering van een adequate voorbereiding en respons.

Op een aantal terreinen is gewerkt aan kwaliteitsverbetering ten behoeve van de responsfase.

Samen met haar partners brengt het NCC een verbeterslag aan met betrekking tot de kwaliteit van de informatievoorziening en de structurering van de besluitvorming in de responsfase. Gezien de breedte van het domein zal dit traject tot ver in 2006 doorlopen.

Daarnaast is het NCC ook bezig met een eigen kwaliteitsslag. In 2006 moeten daarvan de resultaten zichtbaar zijn.

Voorts is aan de verbouwing van het NCC, in het kader van hogere te stellen eisen aan het voorkomen en beheersen van welke vorm van crisis dan ook, een hoge prioriteit toegekend. Belangrijke factoren zijn de mogelijkheid om elke crisis in deze ruimte te kunnen afhandelen, de hoge graad van beveiliging, alsmede de back-up in het kader van het zijn van vitale infrastructuur.

Vanaf 1 september 2005 staat het LOCC ter beschikking om de monoen multidisciplinaire operationele inzet op landelijk niveau te coördineren. Tevens verzorgt het LOCC de geïntegreerde multidisciplinaire operationele informatievoorziening, zowel ter ondersteuning op centraal als op regionaal niveau. Daarnaast vervult het LOCC een backoffice-functie waarin de coördinatie van de operationele aspecten van de vier disciplines wordt voorbereid en uitgevoerd. De coördinatie van, alsmede advisering over de mono- en multidisciplinaire bijstand is gegarandeerd.

Per 1 mei 2005 is het ERC formeel gestart. Het ERC heeft zowel een landelijke als een regionale/lokale focus. Doel is de risicoen crisiscommunicatie op alle bestuurlijke niveaus te verbeteren.

In 2005 zijn op regionaal en provinciaal niveau diverse workshops gegeven op het terrein van de R&C communicatie ter versterking van de regionaal verantwoordelijke functionarissen.

Via de nieuwe website www.risicoencrisis.nl worden professionals in het veld geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen en kan men onderling informatie als communicatieplannen, ervaringen etc. uitwisselen.

Op landelijk niveau is onder verantwoordelijkheid van het ERC ook in 2005 de landelijke campagne Voorlichting bij rampen uitgevoerd. Tevens is een start gemaakt met de herziening van deze campagne voor het jaar 2006.

Deelname aan de oefeningen Bonfire en Nationale Stafoefening nucleair (NSOn) heeft diverse verbeterpunten voor het Nationaal Voorlichtingscentrum opgeleverd, welke in nauwe samenspraak met de Voorlichtingsraad ter hand worden genomen. Zo is een piketregeling ingesteld, een pool van webredacteuren gevormd, een aanzet gemaakt voor een pool van media-analisten en is de voorlichterspool herzien.

Op landelijk niveau is één landelijk nummer voor publieksinformatie tijdens crises ingericht. Ter verdere ondersteuning van de publieksvoorlichting is de crisissite www.crisis.nl ontwikkeld. In 2005 is de proef cell broadcast gestart. Met dit systeem kunnen burgers bij een ramp via hun mobiele telefoon worden gealarmeerd, geïnstrueerd en geïnformeerd. Cell broadcast is locatiespecifiek (gekoppeld aan zendmasten) en daarmee bij uitstek geschikt voor lokale alarmering en informatievoorziening. In de proef wordt speciale aandacht besteedt aan de groep doven en slechthorenden. In 2006 wordt de proef uitgebreid met Zeeland en Amsterdam.

BELEIDSARTIKEL 16. BRANDWEER EN GHOR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het zodanig verhogen van het prestatievermogen van de regionale en gemeentelijke brandweer en de GHOR dat zij hun maatschappelijke taken beter kunnen waarmaken ter borging en verbetering van een veilige samenleving.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Operationele doelstelling 2 (Bestuurlijke organisatie)

Vanwege de langere voorbereidingstijd van het stimuleringsprogramma voor de veiligheidsregio’s en het nog niet helemaal rond zijn van de territoriale congruentie rond Schiphol zijn de bijbehorende budgetten met resp. € 2,5 mln en € 1,0 mln naar beneden bijgesteld. Daarnaast is bij slotwet € 1,0 mln beschikbaar gesteld ten behoeve van materiele uitgaven voor het Waarschuwingsstelsel (naar artikelonderdeel 16.4). Op het bommendossier is een bedrag van € 2,0 mln overgebleven.

Het hogere verplichtingen bedrag is het gevolg van de interne administratief-technische verwerking van de verplichtingen aangegaan door LFR. Dit leidt niet tot kasuitgaven.

Operationele doelstelling 4 (Kwaliteit)

Van artikel 4 (€ 5,0 mln) en van artikel 15 (€ 0,5 mln) zijn middelen toegevoegd ten behoeve van de aanschaf randapparatuur C2000 voor het rampenbestrijdingsmaterieel en versterking van de GHOR-organisatie als onderdeel van de rampenbestrijdingsorganisatie. Omdat lange tijd onduidelijk was wanneer de invoering van C2000 daadwerkelijk in alle regio’s een feit is en de werkzaamheden dan pas kunnen plaatsvinden, is tevens het beschikbare budget voor de koppeling van het Waarschuwingsstelsel aan C2000 naar beneden bijgesteld met € 2,5 mln. Daarnaast is bij slotwet € 1,0 mln toegevoegd (vanuit artikelonderdeel 16.2) ten behoeve van materiele uitgaven voor het Waarschuwingsstelsel.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: het scheppen van randvoorwaarden voor het realiseren van een slagvaardige bestuurlijke organisatie.

Veiligheidsregio’s

De Voortgangsrapportage Implementatie Veiligheidsregio en de Rapportage Tussenbalans (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 29 517, nr. 8) geven het beeld dat in alle regio’s hard wordt gewerkt aan de veiligheidsregio en dat een aantal regio’s zelfs verder gaat dan de door de minister beoogde basisniveaus. Van de veiligheidsregio’s wordt verwacht dat zij per 1 juli 2006 minimaal voldoen aan negen vastgestelde en bekendgemaakte basisniveaus. Samen vormen deze niveaus een bestuurlijke en organisatorische infrastructuur voor de regio. Met het realiseren van de veiligheidsregio’s wordt bijgedragen aan een sterke, slagvaardige en kwalitatief hoogwaardige organisatie van rampenen crisisbeheersing. Hiermee wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de vergroting van de fysieke veiligheid in Nederland.

De regio’s worden op verschillende manieren gestimuleerd in het opzetten en uitvoeren van het implementatieproces. Er is extra geld beschikbaar gekomen voor de regio’s (€ 150 000 per regio) ten behoeve van opzetten van hun projectorganisatie ter uitvoering van de implementatie van de basisniveau’s.

Bestuurlijke organisatie

Het scheppen van randvoorwaarden voor het realiseren van een slagvaardige bestuurlijke organisatie van brandweer en geneeskundige hulpverlening bij zware ongevallen en rampen (ghor) wordt door BZK onder meer ondersteund door een financiële tegemoetkoming aan de regionale brandweren en GHOR-regio’s. In 2005 zijn twee concrete resultaten in dit verband geboekt:

• De BDUR uitkeringen tot en met 2003 zijn definitief afgerekend en de afrekeningen over 2004 gaan conform planning. Hiermee zijn de aanzienlijke achterstanden volledig weggewerkt. Hiermee wordt invulling gegeven aan de toezegging tijdens de behandeling van het jaarverslag 2004 van het Ministerie van BZK (TK 2004–2005, 30 100 VII en 29 628, nr. 10);

• er is een nieuw financieel toezichtsarrangement voor de regio’s gemaakt in het kader van het Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen. Dit is opgesteld overeenkomstig de uitgangspunten van het kabinetsstandpunt over het rapport «Anders gestuurd, beter bestuurd. De specifieke uitkeringen doorgelicht» van de commissie Brinkman. Voor de beleidsmatige aanpak bestaat draagvlak bij de koepelorganisaties en de controlerende instanties.

Operationele doelstelling 3: het bijdragen aan een betere taakuitoefening door het bestuur en de uitvoerende diensten brandweer en GHOR in de veiligheidsketen.

Versterking GHOR

Operationele samenwerking

In 2005 is een grote stap gemaakt in het versterken van met name de operationele samenwerking tussen GHOR regio’s. Daartoe zijn 3 samenwerkingsprojecten opgezet die gezamenlijk een beeld moeten opleveren op welke wijze op het gebied van kennisontwikkeling, opleiden, oefenen, planvorming, etc regionale dan wel nationale samenwerking vorm moet krijgen. In 2006 zal de focus worden gericht op het verbinden van de uitkomsten van de drie projecten en het beschikbaar stellen van de opbrengst aan de overige regio’s.

Geneeskundige bestuurlijke informatievoorziening

In 2005 is begonnen met het organiseren van de informatiehuishouding van de GHOR in samenwerking met het veld, VWS en Taskforce ACIR, onder de noemer van de G-BIV (Geneeskundige bestuurlijke informatie voorziening). Doel van de G-BIV is realiseren van een specifieke informatiehuishouding voor de GHOR, waardoor zij onder bijzondere omstandigheden effectief kan sturen, coördineren en leidinggeven op onder andere:

• de beschikbaarheid en inzet van de (eventuele schaarse) zorgmiddelen;

• de voorlichting en communicatie aan burgers, media en politiek;

• het volgen van een slachtoffer en verwanteninformatie.

In het kader van de G-BIV heeft BZK subsidie verleend voor de realisatie van:

• het ambulancebijstandsplan (eind 2005 technisch gereed, uitrol 2006);

• het gewondenspreidingsplan (functioneel ontwerp gereed 2005, technische realisatie 2006);

• de gewondenkaart (functioneel ontwerp gereed 2005; in 2006 vindt productie en distributie plaats);

• slachtoffervolgsysteem (onderzoek naar technische haalbaarheid gestart in 2005; in 2006 e.v. vindt doorontwikkeling en implementatie plaats);

• Leidraad CRIB is geactualiseerd en er is een CRIBxml (=set afspraken t.b.v. gegevensuitwisseling) gerealiseerd.

Operationele doelstelling 4: het borgen van de kwaliteit van de organisatie, het personeel en het materieel.

GHOR

Zoals gemeld in de brief aan de Tweede Kamer (TK, vergaderjaar 2005–2006, 26 956, nr 40) is samen met de betrokken partners een project gestart ter integrale opbouw van een systeem voor vakbekwaamheid met gebruikmaking van bestaande initiatieven en trajecten. Dit project zal doorlopen in 2007 en zal dan een geborgd systeem voor vakbekwaam worden en blijven voor de GHOR-rollen opleveren. Daarnaast is de voorbereiding gestart tot oprichting van een kenniscentrum GHOR. Beide trajecten zijn gekoppeld aan de trajecten bij de brandweer en rampenbestrijding ter versterking van beide organisaties en vooruitlopend op de komst van de veiligheidsregio.

BELEIDSARTIKEL 4. PARTNERS IN VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van het functioneren van de partners in veiligheid (politie, Marechaussee, brandweer, ambulancediensten, Krijgsmacht, centrale overheid, gemeenten en bedrijven), en het verbeteren van de samenwerking tussen deze partners zodat zij de openbare orde kunnen handhaven en de veiligheid in Nederland kunnen verhogen.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Het verschil tussen de stand ontwerpbegroting en realisatie wordt veroorzaakt door verschillende mutaties die zijn gemeld bij de 1e en 2e suppletore wet begroting 2005.

Operationele doelstelling 2 Het bevorderen van veiligheidsbeleid op nationaal niveau

Verschuiving van taken en middelen heeft plaatsgevonden naar artikel 15 bestemd voor het Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum, het Centrum voor Reïntegratie en Nazorg en naar artikel 9 Grote Stedenbeleid in het kader van Operatie Hartslag Heerlen. Voor het project Veilige Gemeenten is voor de jaren 2005–2007 een bedrag van € 3 mln. beschikbaar gesteld met als doel het presterend vermogen van de gemeenten te verhogen.

Operationele doelstelling 3 Het realiseren van een samenhangende informatiehuishouding en gemeenschappelijk gebruik van ICT-voorzieningen bij de OOV-diensten en overige veiligheidspartners

Voor het Schengen Informatie Systeem (SISII) en de transitiekosten ISC zijn meerjarig extra middelen beschikbaar gesteld. Voor de operationele ingebruikneming van het netwerk C2000 in 2005 is een bedrag uit de eindejaarsmarge toegevoegd aan dit artikelonderdeel. Ten aanzien van de bijdrage van de brandweer in de exploitatiekosten C2000 zijn daarnaast middelen voor de jaren 2005–2006 toegevoegd door middel van een uitname uit het Gemeentefonds.

Operationele doelstelling 6 Het bevorderen van veiligheidsbeleid op internationaal niveau

De onderschrijding is het gevolg van een lagere Europol-contributie, minder internationale uitzendingen door het Nederlands Centrum voor Internationale Politie Samenwerking (NCIPS) en door vertraging bij het project Rechtshandhaving Antillen/Aruba.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 4.2: het bevorderen van nationaal veiligheidsbeleid.

In april 2005 is een samenwerkingsakkoord tussen de ministeries van BZK en Justitie, en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gesloten om de drie bestaande monitoren te integreren tot de nieuwe Veiligheidsmonitor Rijk. De Veiligheidsmonitor maakt het mogelijk overeengekomen indicatoren, bijvoorbeeld in het kader van gemaakte prestatie-afspraken met korpsen en gemeenten, zowel landelijk als lokaal in hun ontwikkeling te volgen. Daarnaast kan de veiligheidsmonitor door een modulaire opbouw met behulp van facultatieve blokken tegemoetkomen aan specifieke lokale behoeften. Met behulp van protocollen kunnen partijen resultaten vergelijken met die van anderen die dezelfde modulen en methoden hebben toegepast. Zodoende verstrekt de nieuwe veiligheidsmonitor een veel grotere eenduidigheid in het onderzoek naar de veiligheidsbeleving van de burger.

Het datasysteem met gegevens over sociale en fysieke veiligheid is onderdeel gaan uitmaken van het project Veilige Gemeenten (PVG) en moet een onderlinge prestatievergelijking mogelijk maken. Dat heeft tot aanpassing van de specificaties geleid, waardoor het zich nu alleen concentreert op sociale veiligheid. Het datasysteem hoeft niet apart ontwikkeld te worden, maar kan worden ingepast in de bestaande ICT-infrastructuur.

De indiening van het wetsvoorstel bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 101) heeft in 2005 plaatsgevonden, echter de verdere behandeling is uitgesteld naar 2006 om de noodzakelijke afstemming te realiseren met het wetsvoorstel bestuurlijke boete fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen.

Het PVG is uitgebouwd tot een samenwerkingsproject met de Vereniging der Nederlandse Gemeenten (VNG) en het CCV. Het doel is het versterken van de regierol van gemeenten bij het lokale integraal veiligheidsbeleid. Hiertoe is gebruik gemaakt van het instrumentarium dat zich eerder heeft bewezen bij het bevorderen van de veiligheid op lokaal niveau, zoals «Slagen voor Veiligheid» en zijn nieuwe initiatieven ondersteund. Deze initiatieven dragen bij aan de doelstelling van het Project Veilige Gemeenten om naast kennisuitwisseling te komen tot een meer structurele samenwerking tussen gemeenten onderling en andere partijen om de lokale veiligheid te bevorderen.

Operationele doelstelling 3: het realiseren van een samenhangende informatiehuishouding en gemeenschappelijk gebruik van ICT-voorzieningen bij de OOV-diensten en overige veiligheidspartners.

De implementatie van plateau 1 van de Politie Suite Opsporing is per ultimo 2005 in de alle regio’s gerealiseerd met uitzondering van Haaglanden, die begin 2006 operationeel is gegaan. Voor een beperkte groep medewerkers is de toegang tot de basispolitie-systemen van de 25 politieregio’s en het KLPD ontsloten en kunnen de daarin opgeslagen gegevens rechtstreeks worden geraadpleegd. Dit gaat minder ver dan aanvankelijk bij het project PSO 2 was bedoeld. Deze gewijzigde aanpak is bij brief van 1 juni 2005 aan de Tweede Kamer gemeld (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 29 628, nr. 28). Over het vervolg van het project zal in 2006 nadere besluitvorming plaatsvinden.

De intentie van de korpsen is om de landelijke voorziening voor elektronische aangifte te gebruiken voor het opnemen van telefonische aangiften. Telefonische aangifte is in diverse regio’s geïmplementeerd maar er is nog geen landelijke uniformiteit bereikt. Dit omdat op het terrein van elektronische aangifte nog geen volledige uniformiteit is bereikt.

Van alle regio’s zijn er per ultimo 2005 20 daadwerkelijk aangesloten op de Landelijke Interceptie Organisatie (LIO). De resterende korpsen hebben zich gecommitteerd aan deelname, maar hebben gekozen voor een later tijdstip om eventuele kinderziektes in de nieuwe organisatie te ontlopen. Afronding van de totale implementatie is bijgesteld naar 1 juli 2006.

In formele zin is nog geen enkele regio aangesloten op het volledige Capaciteits Management Systeem (CMS) zoals bij aanvang van het project wel bedoeld was. Wel draaien enkele proefgebieden met CMS. Uit deze pilot is naar voren gekomen dat CMS in de huidige vorm herstructurering behoeft. De Nederlandse politie heeft medio 2005 een traject gelopen om te komen tot besluitvorming over de verdere ontwikkeling van CMS. Er is gekozen voor het systeem CMS basaal. In 2008 dienen alle 26 politiekorpsen te beschikken over 1 centraal systeem.

In 2005 is invulling gegeven aan de doelstellingen van de roll out van GMS. In nagenoeg alle regio’s is dit systeem thans in gebruik. De voorgenomen herstructurering van GMS is in de loop van 2005 omgezet in een traject, waarbij de disciplines gezamenlijk een visie hebben opgesteld inzake het Meldkamerdomein en de projectdirectie C2000 heeft onderzocht in hoeverre GMS zou kunnen worden vervangen door een standaardpakket. Omdat de gezamenlijke visie een ingrijpende verandering in de inrichting van meldkamers en de werkprocessen tot gevolg heeft is in het laatste kwartaal van 2005 besloten om op basis van de visie de functionele eisen van een nieuw meldkamersysteem te formuleren en vervolgens te onderzoeken in hoeverre op de markt passende applicaties voorhanden zijn om daaraan invulling te geven. Daarmee is definitief gebroken met de oorspronkelijke koers van herstructurering van GMS. Voor de realisatie van de verschillende processtappen om te komen tot een nieuw meldkamersysteem is een programmaplan opgesteld.

Het netwerk C2000 is in alle regio’s operationeel in gebruik. De implementatie in de grote regio’s loopt door tot in 2006. In de voortgangsrapportage C2000 van oktober 2005 is de Tweede Kamer hiervan op de hoogte gesteld (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 25 124, nr. 45).

Voor de OOV-partners en overige veiligheidspartners wordt een gezamenlijke datatransportdienst ontwikkeld, die wordt geïntegreerd met andere basisvoorzieningen als C2000, GMS en basisgegevensregistraties. Het tot stand brengen van een dergelijke datatransportdienst is een kwestie van jaren. In 2005 is basisdatavoorziening gerealiseerd, te weten de Nutsvoorziening voor de politie.

Uit de voortgangsbewaking, ten aanzien van het realiseren van een uniforme informatiehuishouding voor de politie, is gebleken dat de doelstellingen gedeeltelijk zijn bereikt. De resultaten hiervan zijn ultimo 2005 aan de Tweede Kamer gemeld (kenmerk: 2005–0000224248).

De ACIR heeft haar taak «het opstellen van een advies hoe een kwalitatief goede informatievoorziening ten behoeve van de rampenbestrijding kan worden bereikt» gerealiseerd. Op 8 maart 2005 heeft de ACIR haar adviesrapport opgeleverd aan de minister van BZK. In de daaropvolgende maanden is daarop een kabinetsstandpunt geformuleerd dat op 30 juni 2005 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Tweede Kamer, vergaderjaar 2004–2005, 26 956, nr. 37). Vervolgens is in de tweede helft van 2005 een start gemaakt met de implementatie van het kabinetsstandpunt ACIR. Over de voortgang daarbij is de Kamer geïnformeerd bij brief van 22 december 2005 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 26 956, nr. 41).

Operationele doelstelling 6: het bevorderen van internationaal veiligheidsbeleid.

Het Europol-informatiesysteem (EIS) is in 2005 operationeel en gereed voor toelevering en gebruik door politiediensten in de lidstaten. EIS ondersteunt Europol bij de strijd tegen illegale handel in verdovende middelen, illegale immigratie, mensenhandel (inclusief kinderporno), handel in gestolen voertuigen of terroristische activiteiten. Hiertoe is een nationaal implementatieproject gestart dat in 2007 moet leiden tot effectieve aansluiting van de nationale informatiehuishouding op die van Europol.

Mede door actieve inzet van Nederland is voor de Europese Unie op een conferentie met de buurlanden in Maastricht een raamwerk vastgesteld voor de coördinatie van een effectieve beheersing van grensoverschrijdende crises (al dan niet als gevolg van terrorisme). Dit zal leiden tot aanvaarding van een EU operationeel handboek in 2006.

Met de totstandkoming van het Verdrag van Prüm, dat in 2005 is getekend, is de grensoverschrijdende politiesamenwerking met zes Europese landen versterkt en tevens tegemoet gekomen aan knelpunten die in de praktijk werden ervaren. Met de toetredingslanden Roemenië en Bulgarije zijn intentieverklaringen afgesloten, respectievelijk voorbereid en samenwerkingsprojecten in gang gezet. Met Kroatië is een eerste contact gelegd om te komen tot structurele veiligheidssamenwerking.

BELEIDSARTIKEL 14. TOEZICHT EN ONDERZOEK OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) draagt bij aan het behoud c.q. het vergroten van het vermogen van politie, brandweer en rampenbestrijding om publieke taken naar behoren uit te voeren.

De Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) verricht onafhankelijk, integraal en thematisch onderzoek en stelt op grond daarvan aanbevelingen op ten behoeve van het structureel vergroten van de veiligheid.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Ter versterking van de Onderzoeksraad voor Veiligheid is de begroting in 2005 structureel verhoogd door bijdragen van de ministeries van Verkeer en Waterstaat, Defensie en BZK.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 1: Inspectie Openbare Orde en Veiligheid

In 2005 heeft de Inspectie OOV het toezichtsarrangement en het bijbehorende instrumentarium ontwikkeld en op hoofdlijnen vastgesteld ten behoeve van het inspecteren van de politie.

Bovendien is er een partiële bestandsopname uitgevoerd bij een politiekorps om informatie te leveren voor de risicoanalyse ten behoeve van het werkplan 2006 en het meerjarenbeleidsplan.

De Inspectie OOV heeft in 2005 het instrumentarium ten behoeve van het inspecteren van de brandweer ontwikkeld en beproefd. Als onderdeel hiervan is een gedegen risicoanalyse uitgevoerd.

Bij het selecteren van onderzoeken stelt de Inspectie OOV zich de vraag waar zij een optimale toegevoegde waarde kan realiseren en op welke wijze het beoogde effect van wet- en regelgeving en gevoerd beleid vergroot kan worden. De resultaten van de risicoanalyse zijn gebruikt bij het opstellen van het werkplan 2006 en meerjarenbeleidsplan 2006–2008.

Het Instituut voor de Basis Politiefunctie is als onderdeel van jaarlijks inspectieonderzoek onderzocht op behaalde prestaties, de actualiteit van gegevens, de ontwikkeling van kwaliteitszorg en de signalering van mogelijke risico’s in de verdere ontwikkeling.

Als onderdeel van periodiek kwaliteitsonderzoek naar de drie postinitiële onderwijsinstituten heeft de Inspectie OOV in 2005 onderzoek verricht naar de Leergangen «tactisch en technisch recherchemedewerker»,«milieu» en «verkeer».

In samenwerking met de IGZ en de VROM-Inspectie heeft de Inspectie OOV in het kader van de ADR in negen hulpverleningsregio’s doorlichtingsactiviteiten verricht met betrekking tot de voorbereiding van de rampenbestrijding. Dit heeft geleid tot aanbevelingen aan de verantwoordelijke regiobesturen. De Kamer is middels een tussenrapportage over de bevindingen ten aanzien van de voorbereiding op de rampenbestrijding geïnformeerd.

In 2005 zijn diverse thematische onderzoeken verricht. Het thematisch onderzoek verschaft inzicht in de kwaliteit van (deelaspecten van) de brandweerzorg, rampenbestrijding, politiezorg en het politieonderwijs.

De volgende rapporten zijn in 2005 door de minister van BZK aan de Kamer aangeboden:

• «Periode van werkend leren»1, politieonderwijs (maart 2005).

• «Landelijke coördinatie en uitwisseling politie-informatie»2 (maart 2005).

• «Veiligheidsbewustzijn bij brandweerpersoneel»3 (maart 2005).

• «Schietvaardigheid, geweldsbeheersing en wapenbeheer»4, onderzoek bij een aantal politiekorpsen naar het aspect professionaliteit, integriteit en respectievelijk paraatheid (november 2005).

Daarnaast heeft de Inspectie OOV in 2005 enkele kortlopende onderzoeken uitgevoerd, waarvan een aantal is gepubliceerd in inspectieberichten:

• «Explosie Leiden»;

• «Update professionalisering: Radicalisering»;

• «Toezicht brandbeveiliging Detentiecentrum bolletjesslikkers Schiphol».

Een aantal onderzoeken is in 2005 ten uitvoer gebracht, waarover in 2006 wordt gerapporteerd aan de Tweede Kamer:

• Onderzoek naar de kwaliteit van de examinering van de initiële opleidingen niveaus 2, 3 en 4 in het politieonderwijs, de opleiding voor respectievelijk assistent politiemedewerker, politiemedewerker en allround politiemedewerker;

• Bestuurlijke aansturing bij de brandweer;

• Onderzoek naar de wijze waarop de provincie invulling geeft aan haar taak bij (de voorbereiding op) de rampenbestrijding, als toezichthouder op de planvorming en als partner bij de voorbereiding op de rampenbestrijding;

• De Politieacademie heeft in 2005 nog geen extern accreditatieonderzoek geïnitieerd, op grond waarvan de Inspectie OOV onderzoek zou verrichten naar de kwaliteit van de opleiding voor Politiekundig Master (niveau 6);

• Voorbereiding optreden bij spoorwegongevallen.

De Inspectie OOV heeft met het oog op een volledige dekking en het voorkomen van overlap, het terugdringen van bestuursoverlast en het vergroten van de effectiviteit van onderzoeken, de samenwerking met andere toezichthouders geïntensiveerd. Met een vijftal rijksinspecties (VROM-Inspectie, IJZ, IGZ, IvhO en de AI) is in 2005 samengewerkt op het terrein van:

• Integraal Toezicht Jeugd;

• Algemene Doorlichting Rampenbestrijding;

• Gebruiksvergunningen Brandveiligheid;

• Ontwikkeling toezichtskader voorbereiding op de crisisbeheersing.

Operationele doelstelling 2: Onderzoeksraad voor Veiligheid

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (Ovv) verricht onafhankelijk, integraal en thematisch onderzoek en stelt op grond daarvan aanbevelingen op voor het structureel vergroten van de veiligheid. Uit onderzoeken moet lering worden getrokken ter voorkoming van herhaling en ter vergroting van de veiligheid. De Ovv besluit op eigen gezag en in volledige onafhankelijkheid tot het doen van onderzoek naar de oorzaak van (ernstige) ongevallen en rampen of een dreiging daartoe. Aanbevelingen, als gevolg van een concreet voorval, moeten suggesties in zich hebben tot het aanbrengen van verbeteringen met het oog op het voorkomen van een dergelijk voorval in de toekomst of de beperkingen van de omvang van de gevolgen. De aanbevelingen van de Ovv zijn gericht aan overheden en bedrijfsleven om een bijdrage te leveren aan het vergroten van de structurele veiligheid binnen het Koninkrijk. De (nog te verkennen) werkterreinen zijn Defensie, Industrie en Handel, Gezondheid «mens en dier», Natuur en Milieu en Crisisbeheersing.

De Ovv heeft vanaf de oprichting (1 februari 2005) dit aanloopjaar gebruikt om «going concern» beheersaspecten van de Ovv op orde te brengen en zich voor te bereiden op de verbreding naar de nieuwe werkterreinen. Nog meer informatie over de prestaties, onderzoeken en rapporten van de Ovv zijn beschikbaar op http://www.onderzoeksraad.nl.

Naast het doen van onderzoeken, waarbij het onderzoek naar de brand op 27 oktober 2005 in het cellencomplex op de luchthaven Schiphol in het oog springend was, bracht de Ovv in 2005 verschillende rapporten uit.

In 2005 is ook onderzoek gedaan naar de gasexplosie in Schijndel en de stroomstoring in Haaksbergen. Deze rapporten zijn in 2006 uitgekomen.

BELEIDSARTIKEL 1. GRONDWET EN DEMOCRATIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van het goed functioneren van de democratische rechtsstaat en het constitutioneel bestel, zoals deze onder meer zijn neergelegd in de Grondwet, het Statuut en Europese en internationale verdragen.

Deze beleidsdoelstelling was in de begroting 2005 niet nader uitgewerkt in operationele doelstellingen, maar wel verder ingevuld met een aantal aandachtsgebieden.

Inmiddels zijn de aandachtgebieden in de begroting 2006 geclusterd in twee operationele doelstellingen. In de tabellen hieronder is dat gebundeld weergegeven.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Het verschil in uitgaven ten opzichte van de oorspronkelijke begroting, wordt met name verklaard door de uitgaven die zijn gedaan in het kader van het referendum Europese grondwet. Hiervoor zijn bij suppletore wetten middelen ter beschikking gesteld.

Doordat in het Paasakkoord is afgesproken dat het wetsvoorstel met betrekking tot een nieuw kiesstelsel wordt ingetrokken, zijn de uitgaven bij dit onderwerp niet volgens de raming verlopen. Daarentegen is bij suppletore wet budget ter beschikking gesteld voor projecten in het kader van de democratische vernieuwingsagenda. Als gevolg van een minder snelle start dan voorzien zijn die uitgaven in 2005 enigszins achtergebleven. Daarop is ingespeeld door dit deel van het budget aan te wenden voor de aanloopkosten van de opkomstbevorderende voorlichtingscampagne in het kader van de Gemeenteraadsverkiezingen 2006. Het budget dat daarmee in 2006 vrijvalt zal worden gebruikt voor de dan noodzakelijke uitgaven in het kader van de projecten Burgerforum Kiesstelsel en Nationale Conventie die onderdeel vormen van de democratische vernieuwingsagenda.

Ten slotte zijn extra uitgaven gedaan in het kader van het project Kiezen op Afstand (KOA) wat sinds begin 2005 is ondergebracht binnen dit begrotingsartikel. Het betrof voornamelijk een stimuleringsbijdrage aan gemeenten die bij de Gemeenteraadsverkiezingen 2006 zullen meedoen aan het experiment met stemmen in een willekeurig stemlokaal (circa € 0,7 mln.).

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Referendum Europese grondwet

De Projectgroep Referendum Europese Grondwet (PREF) heeft voor een vlekkeloze organisatie van het referendum gezorgd. Naast het informeren en ondersteunen van gemeenten bij de organisatie van het referendum en het vergoeden van de kosten voor de gemeenten, heeft zij bijgedragen aan het verspreiden van de samenvatting van de Europese Grondwet en het verkrijgbaar stellen van de volledige tekst van de Europese Grondwet.

De projectgroep verzorgde de opkomstbevorderende campagne (U Komt Toch Ook?). De opkomst bij het referendum was met 63% bijzonder hoog in vergelijking met de opkomst bij verkiezingen voor het Europese Parlement. Verder beheerde de projectgroep het informatiepunt. In totaal zijn er ruim 10 000 vragen en reacties per e-mail en telefoon binnengekomen.

Daarnaast was PREF verantwoordelijk voor de juridische en algemene ondersteuning van de Referendumcommissie die onder meer bestond uit het opstellen en het uitvoeren van de subsidieregeling.

Een uitgebreide evaluatie van de organisatie is met brief van 16 september 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden (Vergaderjaar 2004–2005, nr. 29 993, nr.19)

Nieuw Kiesstelsel en agenda democratische vernieuwing

Begin 2005 diende het kabinet een wetsvoorstel tot wijziging van het kiesstelsel in bij de Tweede Kamer. In het Paasakkoord is vervolgens afgesproken dat het voorstel ingetrokken zou worden en dat de minister voor BVK zou bezien op welke wijze de discussie over dit onderwerp voortgezet zou moeten worden.

In de brief aan de Tweede Kamer van 8 juli 2005 (Vergaderjaar 2004–2005, nr. 30 184, nr. 1) over de democratische vernieuwingsagenda heeft de minister voor BVK namens het kabinet aangekondigd dat hij een Burgerforum Kiesstelsel zal instellen. Op deze manier wordt de discussie over het nieuwe kiesstelsel verlegd van de politiek naar de burgers. Andere belangrijke onderwerpen uit de democratische vernieuwingsagenda zijn: de instelling van een Nationale Conventie, de afspraken over de positie van de minister-president en de notitie over het referendum. Centraal in de aanpak van de democratische vernieuwingsagenda staat dat het kabinet streeft naar versterking van onze democratie en herstel van vertrouwen in die democratie.

De tweede helft van 2005 heeft in het teken gestaan van het treffen van voorbereidingen voor het Burgerforum en de Nationale Conventie en het afronden van een notitie over de positie van de minister-president. Eind 2005 is het kabinetsstandpunt over referenda naar de Tweede Kamer gezonden. Deze notitie zal in overleg met de Kamer betrokken worden bij de behandeling van de initiatief wetsvoorstellen over referenda(-vormen) ingediend door de Kamerleden Duyvendak, Dubbelboer, van der Ham en Wilders.

Grondwet en Statuut

De Eerste Kamer heeft de wetsvoorstellen tot wijziging van artikel 23 van de Grondwet en de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen in 2005 niet afgehandeld. Nieuwe wetgeving ter uitvoering van nieuwe staatkundige verhoudingen met (delen van) de Nederlandse Antillen is nog niet geschreven. Anderzijds heeft het parlement de uitvoeringswetgeving ter implementatie van de EU-Richtlijn inzake hergebruik van overheidsinformatie zeer voortvarend behandeld. De dualisering van het bestuur der mede-overheden is afgerond met de afhandeling van de laatste serie wetsvoorstellen.

Grondrechten in het digitale tijdperk

In 2004 maakte het kabinet bekend dat het nieuwe wetsvoorstellen «Grondrechten in de Digitale Samenleving» ging voorbereiden. Het betreft vrijheid van meningsuiting, bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het brief-, telefoon- en telegraafgeheim. Na de afronding van de Politieke Verklaring van het Comité van Ministers van de Raad van Europa (Human Rights in the Information Society) heeft BZK in de nazomer van 2005 departementaal overleg en een expertmeeting georganiseerd. De afronding van de Verklaring werd afgewacht omdat er in het internationale recht, waarmee de Grondwetgever bij de voorbereiding van wetsvoorstellen rekening te houden heeft, nog in het geheel geen normstelling over grondrechten in de digitale samenleving aanwezig was. Nu die er is, kan gewerkt worden aan concrete tekstvoorstellen en kunnden de verschillende vraagstukken (inter)departementaal worden afgestemd. Die activiteiten vinden in 2006 plaats. Resultaat valt binnen deze kabinetsperiode (tot mei 2007) te verwachten in de vorm van voorstellen, waarop belanghebbende organisaties hun visie kunnen geven.

Bestuursrecht

• In 2005 is een begin gemaakt met de derde evaluatie van de Awb. Deze zal volgens planning medio 2006 worden afgerond.

• De Wet extern klachtrecht en de Wet uniforme openbare voorbereidingsprocedure Awb zijn 2005 in werking getreden. De eerstgenoemde wet zorgt ervoor dat burgers met ingang van 1 januari 2006 ook voor klachten over decentrale overheden altijd toegang hebben tot een onafhankelijke ombudsinstantie. Door de nieuwe openbare voorbereidingsprocedure van de Awb zijn inspraakprocedures bij allerlei besluiten sterk vereenvoudigd en is de zgn. «actio popularis» (beroepsrecht voor «een ieder») in het omgevingsrecht afgeschaft.

• Het wetsvoorstel Vierde tranche Awb (met o.a. algemene regelingen voor bestuurlijke geldschulden, bestuurlijke boeten en attributie aan ondergeschikten) kon in 2005 nog niet worden afgerond. Het Verslag van de Tweede Kamer kwam later dan verwacht en de beantwoording ervan vergde nadere studie op een aantal punten. Daarnaast is een begin gemaakt met de interdepartementale voorbereiding van de aanpassingswet Vierde tranche.

• Het wetsvoorstel Samenhangende besluiten Awb is in 2005 interdepartementaal in procedure gebracht teneinde het begin 2006 aan de Raad van State te kunnen aanbieden voor advies. Dat is iets later dan gepland, doordat is aangesloten bij de planning van de wetgeving voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, waarin de nauw met dit wetsvoorstel samenhangende regeling voor de omgevingsvergunning zal worden opgenomen.

• De Commissie Wetgeving algemene regels van bestuursrecht (Commissie Scheltema) heeft in 2005 enkele malen beraadslaagd over de voorgenomen aanpassingen van het bestuursprocesrecht. De voorbereiding van een algemene wettelijke regeling voor bestuursrechtelijke schadevergoeding en nadeelcompensatie is ondergebracht bij een aparte studiegroep die in 2005 eveneens enkele malen maal bijeen kwam.

Democratie in Europa

In de eerste helft van het jaar is BZK nauw betrokken geweest bij het opstellen van het Nader Rapport over de rijkswet tot goedkeuring van het Grondwettelijk Verdrag van de Europese Unie. Hierbij is in het bijzonder aandacht besteed aan de effecten van de Europese integratie op de Nederlandse constitutionele verhoudingen; de verhouding tussen het EVRM en het Handvest Grondrechten van de Europese Unie; de rol van burgers als inspiratiebron voor het Verdrag en de bevestiging en verankering van het Europees burgerschap en de grondrechten in het Verdrag.

Op 1 juni 2005 heeft de meerderheid van de Nederlandse bevolking zich bij referendum uitgesproken tegen de instemming van Nederland met het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa. Hierop heeft het kabinet besloten het wetsvoorstel ter goedkeuring van het Verdrag in te trekken.

Versterking Kiesraad

In het voorjaar van 2005 is door de toenmalige minister voor BVK na overleg met de voorzitter van de Kiesraad, besloten een project versterking Kiesraad te starten. Aanleiding voor het project vormden diverse ontwikkelingen. De belangrijkste daarvan zijn de wens tot een andere ophanging van het secretariaat te komen uit een oogpunt van functiescheiding, de hoge werkdruk bij het secretariaat, veroorzaakt door de explosieve groei in het aantal vragen over verkiezingen, en de wens het secretariaat beter toe te rusten voor de ondersteuning van de Kiesraad bij mogelijk nieuwe taken inzake het toezicht op de financiën van politieke partijen.

Het secretariaat heeft met ingang van 1 januari 2006 een aparte, organisatorisch meer zelfstandige positie gekregen.

Kiezen op afstand

Het project KOA is bedoeld om het stemmen bij algemene verkiezingen te vergemakkelijken door het stemproces minder plaatsgebonden te maken. Het jaar 2005 heeft in het teken gestaan van de voorbereiding van twee experimenten die de komende jaren tot uitvoering zullen komen:

1 «stemmen in een willekeurig stemlokaal» (SWS) bij de gemeenteraadsverkiezingen van dinsdag 7 maart 2006;

2 «internet- en telefoonstemmen» (ITS) bij de Tweede-Kamerverkiezingen van woensdag 16 mei 2007 voor Nederlandse kiezers in het buitenland.

Bij SWS kunnen kiesgerechtigden binnen hun eigen gemeente in ieder stemlokaal terecht. Hiervoor krijgen zij een stempas. In het najaar 2005 hebben uiteindelijk 239 gemeenten zich voor dit experiment aangemeld en zijn door de minister van BVK aangewezen. In totaal gaat het om 7,4 miljoen mensen die op deze nieuwe manier kunnen stemmen. Voor definitieve invoering van SWS in 2007 is een wetsvoorstel gemaakt, dat begin 2006 naar de Raad van State is gestuurd.

Bij ITS kunnen Nederlandse kiezers in het buitenland, behalve per brief, hun stem via internet en/of telefoon uitbrengen. Minister Pechtold heeft hierover begin december een brief aan de Tweede Kamer gestuurd (vergaderjaar 2005–2006 nr. 30 300, nr. 45).

BELEIDSARTIKEL 6. FUNCTIONEREN OPENBAAR BESTUUR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van een doeltreffende, doelmatige en democratische inrichting en werking van het openbaar bestuur zoals onder meer neergelegd in de Grondwet en in andere wetten, en optimalisering van de interbestuurlijke samenwerking.

Met behulp van verschillende instrumenten is in 2005 gewerkt aan een kwaliteitsverbetering van de overheid teneinde het probleemoplossend vermogen van het bestuur en de herkenbaarheid en aanspreekbaarheid van gekozen vertegenwoordigers te vergroten. Ook aan een adequate dienstverlening door het ambtelijk apparaat, een goed ontwikkeling van centrumsteden in relatie tot hun omgeving en de internationale bestendigheid van het openbaar bestuur wordt voortdurend gewerkt.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

De in 2005 ter beschikking staande middelen voor invoering gekozen burgemeester (operationele doelstelling 2) zijn in 2005 grotendeels niet besteed als gevolg van het verwerpen door de Eerste Kamer van het grondwetsherzieningvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van burgemeester en commissaris van de Koningin. Daarentegen zijn bij tweede suppletore wet budget 2005 middelen ter beschikking gesteld voor projecten in het kader van de democratische vernieuwingsagenda, zoals burgemeestersreferenda en middenbestuur.

Bij tweede suppletore begroting 2005 hebben twee relatief grote mutaties op operationele doelstelling 3 plaatsgevonden, die het verschil verklaren tussen realisatie en het oorspronkelijk vastgestelde bedrag bij ontwerpbegroting 2005. Het gaat om een interne herschikking van taken binnen het ministerie (+ € 4,8 mln) en de overdracht van de uitbetaling schadeloosstelling aan europarlementariërs aan de Tweede Kamer (sinds 2005 doet de Tweede Kamer de uitvoering van deze uitkeringen).

De onderuitputting op het artikelonderdeel politieke partijen (operationele doelstelling 4) wordt door twee zaken veroorzaakt:

• De subsidie aan de LPF kon vanwege beslaglegging niet worden uitbetaald. Inmiddels is het beslag opgeheven.

• De extra middelen die bij de start van de kabinetten Balkenende-I en Balkenende-II zijn toegezegd aan politieke partijen worden vertraagd uitbetaald: 80% in het jaar zelf, 20% in het jaar erop bij de afrekening van de subsidie. Omdat 2005 het eerste jaar was waarin het extra subsidie werd uitbetaald wordt in het eerste jaar van betaling (2005) een bedrag van circa 1 miljoen euro niet betaald in 2005 maar in het jaar van afrekening (2006).

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: Het ontwikkelen en onderhouden van beleid en regelgeving op het terrein van de inrichting van de medeoverheden en de financiële en bestuurlijke verhoudingen

Gekozen burgemeester

Ter voorbereiding op de invoering van de gekozen burgemeester is in het voorjaar van 2005 een start gemaakt met de invoeringsimpuls. Het grondwetsherzieningvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van burgemeester en commissaris van de koningin is echter in tweede lezing door de Eerste Kamer op 22 maart 2005 verworpen. Hierdoor is de Introductie gekozen burgemeester per 2006 niet gerealiseerd. In het paasakkoord is afgesproken dat invoering gerealiseerd wordt in 2010. Een daartoe strekkend voorstel tot herziening van de Grondwet is in 2005 voorbereid en inmiddels ingediend. Een andere afspraak uit het paasakkoord ter versterking van de lokale democratie betreft de spreiding van de gemeenteraardsverkiezingen. Voor dit onderwerp wordt gewerkt aan een brief aan de Tweede Kamer.

Dualisme

Het kabinetsstandpunt evaluatie dualisering gemeentebestuur is op 25 februari 2005 aan de Tweede Kamer gezonden. Het evaluatierapport dualisering provinciebestuur is in december 2005 aangeboden aan de minister voor BVK.

Versterking internationale dimensie binnenlands bestuur

Om de Europese en internationale bestuurskracht van medeoverheden te vergroten is in 2005 een Handreiking uitgegeven om gemeenten te ondersteunen bij het voeren van een doelgericht en beargumenteerd internationaal beleid. Daarnaast heeft een «high-level netwerk», dat zich bezighoudt met bestuurlijke vraagstukken op EU-niveau, zitting genomen. In ontwikkeling is ook een handreiking «Europa-proof», die gemeenten kan helpen adequaat in te spelen op ontwikkelingen binnen de EU. Op het gebied van Staatssteun en aanbesteding is een stijging van het aantal meldingen aan Brussel waar te nemen die er op duidt dat meer dan in het verleden overheden zich bewust worden van nut en noodzaak om Europese regels op dit terrein toe te passen.

Herindeling

In 2005 zijn de herindelingsvoorstellen Utrechtse heuvelrug, samenvoeging Drechterland en Venhuizen, samenvoeging Katwijk, Rijsburg en Valkenburg en samenvoeging Sassenheim, Voorhout en Warmond, wet geworden. De herindelingen zijn per 1 januari 2006 effectief.

Interbestuurlijke verhoudingen

Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat en daarom is zorgvuldige onderlinge afstemming en coördinatie tussen de bestuurslagen van wezenlijk belang. Zo kan doeltreffend beleid worden opgesteld en uitgevoerd. Om bij te dragen aan een goede onderlinge interbestuurlijke samenwerking en afstemming zijn tussen de overheden afspraken gemaakt over omgangsregels en uitvoering van een aantal acties. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Code interbestuurlijke verhoudingen (vergaderjaar 2004–2005 29 800 VII nr. 15). Ook is in de Code afgesproken dat er door de Raad van State een periodieke beschouwing zal worden uitgevoerd. Deze periodieke beschouwing kan verder bijdragen aan een verbetering van de interbestuurlijke samenwerking.

Specifieke uitkeringen

Het kabinetsstandpunt naar aanleiding van de Doorlichtingsoperatie Specifieke Uitkeringen is op 1 april 2005 aangeboden aan de Tweede Kamer. Het standpunt bevat een nieuw beoordelingskader voor specifieke uitkeringen. Door een toets aan dit beoordelingskader zal een grote afname van het aantal specifieke uitkeringen gerealiseerd worden. Ook wordt het principe van single information single audit ingevoerd waarbij het uitgangspunt is dat (de controle op) de jaarrekening van medeoverheden voldoende is voor het Rijk. Aan de kamercommissie is toegezegd dat zij elk jaar een voortgangsrapportage ontvangt over de invoering van het kabinetsstandpunt. De eerste rapportage is op 22 november 2005 aan de Tweede kamer aangeboden. In het voorjaar van 2006 wordt de tweede rapportage, als onderdeel van het Overzicht Specifieke Uitkeringen, uitgebracht.

Ketenregie

In 2005 is het project ketenregie en de rol van het rijk afgerond. Dit heeft geresulteerd in een werkmodel dat kan bijdragen aan een beter steunende rijksoverheid. Het model is ontwikkeld aan de hand van vier maatschappelijke thema’s: ketenregie binnen de WMO en de JONG-thema’s «maximaliseren onderwijsrendement», «vroegsignalering en zorgstructuren rond scholen» en «samenhang voorzieningen 0–12 jaar». In 2005 is de handleiding ketenregie voorbereid, onder meer door consultatie van gemeenten over hun specifieke behoeften in deze.

Interbestuurlijk toezicht

Een bestuurlijke werkgroep onder leiding van de heer Alders heeft een advies uitgebracht met daarin aanbevelingen voor een herijking van het interbestuurlijk toezicht in Nederland.

Naar aanleiding van het advies zal een kabinetsstandpunt worden opgesteld. In het standpunt zal de ambitie van het kabinet in relatie tot onder andere de kaderstellende visie op toezicht worden verwoordt. Bovendien zal inhoudelijk en in detail worden ingegaan op de aanbevelingen van de bestuurlijke werkgroep.

WGR-plus

De WGR-plus (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 532) is op 22 november 2005 aanvaard en is in werking getreden op 1 januari 2006. De wet heeft tot doel een structurele voorziening te treffen voor het bestuur in grootstedelijke gebieden en is de opvolger van de Kaderwet bestuur in verandering.

Operationele doelstelling 3: Het ontwikkelen van de rechtspositie en van het arbeidsvoorwaardenbeleid van politieke ambtsdragers

In 2004 heeft de Adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur het advies «Over dienen en verdienen» over m.n. de beloning van de ministers en staatssecretarissen en de ambtelijke topstructuur, aan het kabinet aangeboden Op 23 november 2005 heeft de commissie het vervolgadvies gepresenteerd over de beloningsverhoudingen van de (overige) politieke ambtsdragers.

Toen eenmaal duidelijk was dat de introductie van de gekozen burgemeester in 2006 niet zou plaatsvinden is na overleg met het Genootschap van Burgemeesters passend aanbod ontwikkeld voor burgemeesters die zich op hun verdere loopbaan willen oriënteren.

Dat heeft geresulteerd in een half jaar durend loopbaanoriëntatie traject waaraan twintig burgemeesters deelnamen en de mogelijkheid om aan kort intensief assessment traject te doorlopen. Daarnaast werd een meerdaags introductieprogramma aangeboden aan vijftien nieuw in het ambt benoemde burgemeesters.

Operationele doelstelling 4: Het faciliteren van politieke partijen door uitvoering van de Wet op de subsidiering politieke partijen

Regels inzake de financiering van politieke partijen zijn gericht op het waarborgen van de integriteit en de onafhankelijkheid van de politieke partijen. Inzet is dan ook het vaststellen van een toereikend systeem van partijfinanciering dat daaraan recht doet. Besloten is twee wetsvoorstellen in te dienen ter uitwerking van de voorstellen in de standpuntbepaling Herijking Wet Subsidiëring politieke partijen. De Wet subsidiering politieke partijen houdende de verhoging van de subsidiebedragen, verbreding van de subsidiabele doelen en aanpassing van de subsidiegrondslag (Kamerstukken, 29 869), is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2004 in werking getreden. Het tweede wetsvoorstel, dat onder andere sponsoring en giften regelt, is in voorbereiding.

BELEIDSARTIKEL 9. GROTESTEDENBELEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Krachtige steden met een minimum aan bureaucratie

Het (rijksbrede) doel van het grotestedenbeleid (GSB) voor de derde convenantsperiode 2005–2009 is te komen tot krachtige steden. Steden waarin zichtbare resultaten worden geboekt met een minimum aan bureaucratie. Krachtige steden zijn veilige steden. Steden die in staat zijn op een goede manier in te spelen op de eisen die bewoners, bedrijven, instellingen, bezoekers en recreanten aan een stad stellen. Een economisch vitale stad, met hoogwaardige vestigingslocaties en hechte sociale samenhang, die werk biedt aan wie dat zoekt. Een stedelijke samenleving die sociaal, fysiek, economisch en bestuurlijk vitaal genoeg is om eigen problemen op te lossen. Kortom, een stad die kansen biedt aan zijn burgers en waar het veilig en prettig is om te verblijven. De grootstedelijke problematiek heeft een meervoudig karakter en moet daarom integraal aangepakt worden. De grote steden moeten hun beleid naar eigen inzicht kunnen vormgeven. Maatwerk is vereist zodat de stedelijke aanpak beter aansluit op vragen en noden van burgers, bedrijven en instellingen.

Voor de convenantsperiode 2005–2009 zijn in maart 2005 prestatieconvenanten gesloten met de 30 GSB-steden1. Met ingang van 2006 zal dit ook voor Sittard-Geleen gebeuren. De algemene doelstelling «krachtige steden» is vertaald in vijf outcomedoelstellingen voor de steden in GSB III.

1. Het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid;

2. Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving;

3. Het verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving;

4. Het binden van de midden- en hogere inkomens aan de stad;

5. Het vergroten van de economische kracht van de stad.

De contouren van het GSB III zijn neergelegd in de notaSamenwerken aan de Krachtige Stad2. Voor meer informatie over het stelsel Grotestedenbeleid 2005–2009 wordt verwezen naar deze nota.

Deze doelstellingen hebben een nauwe onderlinge afhankelijkheid en dienen dus ook in onderlinge samenhang tot ontwikkeling te worden gebracht. De outcomedoelstellingen zijn vervolgens vertaald in outputdoelstellingen met bijbehorende output-indicatoren. In de prestatieconvenanten zijn afspraken gemaakt op dit outputniveau. Een aantal steden heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om stadsspecifieke indicatoren te gebruiken. Om de resultaten te bereiken ontvangen de steden een financiële bijdrage van het Rijk in de vorm van drie brede doeluitkeringen voor de onderdelen «fysiek», «economie» en «sociaal, integratie en veiligheid».

2. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

In het kader van de implementatie van het kabinetsstandpunt op het rapport van de stuurgroep Brinkman: «Anders gestuurd, beter gestuurd» zijn in 2005 vier specifieke uitkeringen grotendeels afgekocht: de drie regelingen «Impuls leefbaarheid, veiligheid en stadseconomie» (gezamenlijk € 87 miljoen) en de regeling «Werkgelegenheidsimpuls (ca. € 83 miljoen). De afkoop was bij aanvang van het jaar 2005 nog niet gepland en was derhalve ook niet begroot. Bij tweede suppletore begroting 2005 is een bedrag van ca € 168 miljoen toegevoegd. Bij slotwet is het resterende bedrag van bijna € 2 miljoen toegevoegd aan de BZK-begroting.

Daarnaast is een ophoging van het budget met ca. 117 mln. te verklaren door onder meer de toevoeging van loon- en prijsbijstellingen, de toevoeging van inburgeringsmiddelen aan de Brede Doeluitkering Sociaal, Integratie en Veiligheid, middelen voor de uitvoering van het Amendement Spies/Fierens over Operatie Hartslag en overboekingen aan de Ministeries van VWS voor het Besluit hernieuwde instelling centrale commissie behandeling heroïneverslaafden (heroïne-experiment) en Financiën voor Almere.

Tenslotte is de verplichtingenruimte voor de periode 2006–2009 voor de brede doeluitkeringen Sociale Integratie en Veiligheid naar 2005 gehaald (ca. € 1,3 miljard). Dit hangt samen met het afsluiten van de convenanten GSB-III in 2005, waardoor een meerjarige verplichting met de steden is aangegaan.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2 Krachtige steden faciliteren door het ontwikkelen van een samenhangend en gecoördineerd ontkokerd beleid

GSB III is van start gegaan (prestatie-indicatoren 1, 2, 3, 4, 6 en 7)

In maart 2005 zijn de prestatiecconvenanten voor de derde periode Grotestedenbeleid door rijk en steden ondertekend. De ondersteunende wet- en regelgeving is in 2005 nagenoeg gereed gekomen. Alleen VROM moet nog een verantwoordings-AMvB opstellen. Dit is voorzien voor begin 2006.

Afronding GSB II (prestatie-indicator 6)

2005 stond ook in het teken van de afronding van GSB II. Steden hebben hun beleidsmatige en financiële verantwoordingen over GSBII op 15 juli 2005 bij het Rijk ingediend. De beleidsmatige verantwoording (de verantwoording over de Meerjarige Ontwikkelingsplannen) dient als input voor de Beleidsevaluatie GSB II die begin 2006 aan de Kamer zal worden gezonden.

Inwerkingtreding Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (prestatie-indicator 10)

Op 20 december 2005 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, in de wandelgangen ook wel de «Rotterdamwet» genoemd. Deze wet is er gekomen nadat Rotterdam met haar programma «Rotterdam zet door» in december 2003 bij het Rijk een goed onderbouwde vraag om meer bevoegdheden neerlegde. De wet omvat 3 maatregelen:

• een mogelijkheid om de OZB voor kleine ondernemers in achterstandswijken tijdelijk te verlagen of tot nul te reduceren;

• de mogelijkheid om een gebied aan te wijzen waar tijdelijk en onder zeer strikte voorwaarden mensen zonder inkomen uit arbeid geweigerd kunnen worden voor een woning;

• de mogelijkheid om panden te sluiten vanwege overlast door bijvoorbeeld overbewoning, hennepteelt of vervuiling.

De maatregelen zijn nadrukkelijk niet alleen toepasbaar door Rotterdam maar beschikbaar voor de steden die kampen met grootstedelijke problematiek. De maatregelen zijn een aanvulling op het grotestedenbeleid en het huisvestingsbeleid.

Instelling European Urban Knowlegde Network (EUKN) (prestatie-indicator 9)

Op 27 oktober 2005 is in Parijs het Europees Kennisnetwerk gelanceerd. Het kenniscentrum Grote Steden verzorgt de implementatie in 15 lidstaten. Het «European Urban Knowledge Network» heeft als doel vraaggestuurde kennisuitwisseling tussen lidstaten te bevorderen. Per januari 2007 moet in samenspraak met alle EU lidstaten en de Europese Commissie besloten worden over een structurele voorziening qua netwerk.

Operationele doelstelling 3: Krachtige steden door het stimuleren van grote steden tot het realiseren van GSB-doelstellingen

Over de realisatie van deze streefwaarde kunnen op dit moment nog geen conclusies worden getrokken, want de tijdshorizon loopt door tot en met 2007. Wel hebben de steden in 2005 middelen ontvangen waarmee ze hun ambities waar kunnen maken.

Afkoop GSB1 regelingen en Werkgelegenheidsimpuls

Bij Najaarsnota 2005 zijn er middelen beschikbaar gekomen om twee specifieke uitkeringen met het karakter van annuïteitenregelingen, af te kopen. Medio december 2005 zijn de volgende regelingen afgekocht:

• de Regeling impuls leefbaarheid, veiligheid en stadseconomie (LVS)

• de Werkgelegenheidsimpuls 1994 (WI).

De regeling leefbaarheid, veiligheid en stadseconomie behoort tot de eerste periode van het Grotestedenbeleid (1995–1999) en er maken 25 grote steden gebruik van (de G25). In het geval van LVS zou de annuïteiten lopen tot en met 2018 c.q. 2019.

De werkgelegenheidsimpuls is van vóór het Grotestedenbeleid. De annuïteiten zouden lopen tot en met 2010 c.q. 2011. In totaal is er (voor beide regelingen samen) € 170 mln. uitgekeerd als afkoopbedrag aan de 37 betrokken gemeenten. Met afkoop is invulling gegeven aan het kabinetsstandpunt inzake de Doorlichting specifieke uitkeringen en een positief effect op de Rijksbegroting gerealiseerd.

BELEIDSARTIKEL 7. INNOVATIE- EN INFORMATIEBELEID OPENBARE SECTOR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Door de inzet van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en innovatie van werkprocessen verbeteren van het presterend vermogen van de overheid, alsmede meer specifiek de zorgvuldige vaststelling, vastlegging en gebruik van gegevens omtrent de identiteit van burgers.

2. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

De bijstelling van de verplichtingen wordt naast de gemelde mutaties bij de eerste suppletore begroting met name veroorzaakt doordat in 2005 verplichtingen zijn vastgelegd, die meerjarig zullen worden uitgefinancierd.

Bij een vergelijking van de stand ontwerpbegroting met de uiteindelijke realisatie valt een wezenlijk verschil te constateren op artikel 7.2. De hogere uitgaven hangen o.a. samen met de bij de eerste suppletore begroting verwerkte bedragen voor de elektronische handtekening op eNIK en de Gemeenschappelijke Beheer Organisatie (GBO), beide uit de aanwending van de eindejaarsmarge (samen € 5,7 mln.). Daarnaast zijn toen ook extra middelen ontvangen voor het eDossier voor vermindering van de administratieve lasten voor ondernemer en burger (€ 1 mln).

Tevens is meer uitgeven aan beleids- en ontwikkelactiviteiten op het vlak van Elektronische Gemeenten (EGEM), Architectuur en de decentrale wettenbank. De meeruitgaven zijn verkregen uit de middelen voor de uitvoering van het Nationaal Actieplan Elektronische Snelwegen (de zogenaamde NAP-subsidies). De verantwoording voor deze middelen geschiedt via de begroting van het ministerie van Economische Zaken. BZK ontving in 2005 in totaal ca. € 2,4 mln uit het NAP.

De uitgaven op artikelonderdeel 7.4 en de ontvangsten op artikel 7 zijn hoger dan geraamd in de begroting door het hogere aantal verstrekte paspoorten en identiteitskaarten en meer spoedleges.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: De Innovatie van werkprocessen binnen de overheid, het verbeteren van de publieke dienstverlening, het vergroten van de toegankelijkheid van overheidsinformatie, het verminderen van de administratieve lasten voor burgers en het daartoe bewerkstelligen van een adequate en betrouwbare ICT-infrastructuur voor de openbare sector.

De in de begroting voor 2005 vastgestelde doelstelling was een toegankelijke overheid, waarbij niet de logica van de overheidsorganisatie maar de behoefte van de burgers centraal staat.

De beleidsdoelstelling dat 55% van de overheidsdienstverlening elektronisch kan worden afgehandeld is gehaald. In 2005 is de elektronische dienstverlening voor de gehele overheid gestegen van 49% in 2004 naar 54% voor burgers en van 50% naar 56% voor bedrijven.

Eind 2005 hadden 38 overheidsorganisaties DigiD geïntegreerd in hun eigen dienstverlening. DigiD werd in 2005 meer dan 400 000 keer door burgers of bedrijven gebruikt. In het najaar van 2005 is GSM-authenticatie mogelijk geworden en kunnen ook bedrijven gebruik maken van DigiD.

In 2005 is het aantal elektronische transacties tussen overheden onderling en tussen overheid en bedrijfsleven, waarbij een door Public Key Infrastructuur (PKI) ondersteunde elektronische handtekening wordt gebruikt, wederom toegenomen (met ca. 51 miljoen t.o.v. 2004). De hoge cijfers in het domein overheid-overheid komen door de modernisering van de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). De bestaande communicatie is voortvarend vervangen door communicatie met PKI-certificaten, waardoor het cijfer zo hoog is uitgevallen. Overigens is in het domein overheid-bedrijfsleven, waar deze vervanging niet aan de orde was, het streefcijfer met 137 000 omhoog gegaan, een weerspiegeling van het beeld dat verwacht werd.

In 2005 is het wetsvoorstel BurgerServiceNummer (BSN) naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarnaast zijn de technische voorzieningen, zoals de beheersvoorziening en de Landkaart, gereed gekomen. De haalbaarheidsstudie en de definitiestudie voor het Register van Niet-Ingezetenen (RNI) is opgeleverd.

Wetsvoorstellen voor vier basisregistraties (personen; bedrijven; vastgoed; kleinschalige basiskaart) zijn door de Ministerraad aanvaard en voor advies voorgelegd aan de Raad van State. Door het kabinet zijn drie nieuwe (voertuigen; lonen, arbeid- en uitkeringsverhoudingen; inkomens en vermogens) en drie potentiële basisregistraties (niet-ingezetenen; grootschalige basiskaart; ondergrond) aangewezen.

Administratieve Lasten(reductie) Burgers

Het Programma Administratieve Lasten (AL) Burgers legt de nadruk op het terugdringen van administratieve lasten voor burgers: de tijdsbesteding en kosten die de burger kwijt is om te voldoen aan de informatieverplichtingen die voortvloeien uit regelgeving van de overheid.

Profielen en rolmodellen zijn ontwikkeld voor de doelgroepen uitkeringsgerechtigden, chronisch zieken en gehandicapten, ouderen en vrijwilligers en in kaart is gebracht welke lasten zij hebben.

De uitkomst van de in 2005 afgeronde nulmetingen naar de omvang van de administratieve lasten burgers is 112 mln. uur en € 1 276 mln. out-of-pocketkosten (OOP). De eerste reductievoorstellen (8 juli 2005) tellen op tot een brutoreductie van 14% in uren en 22% in OOP.

Toegankelijkheid

Ter bevordering van de publicatie op internet van decentrale regelgeving is met 41 gemeenten, provincies en waterschappen een convenant afgesloten waarin deze bestuursorganen op zich nemen alle algemeen verbindende voorschriften volgens een vaste standaard in geconsolideerde vorm op internet te publiceren. De eerste resultaten daarvan kunnen via www.wetten.nl worden geraadpleegd.

Aan de collectie geconsolideerde regelgeving in www.wetten.nl zijn de verordeningen van zelfstandige bestuursorganen en van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie is toegevoegd, alsmede de beleidsregels en circulaires die in de Staatscourant worden gepubliceerd. Drie departementen werken in een pilot aan de publicatie op Internet van alle openbare beleidsonderzoeken.

De in de begroting 2005 vastgestelde doelstelling op het gebied van de toegankelijkheid (eind 2004 ontsluit 50% van de provincies, gemeenten en waterschappen hun verordeningen via een decentrale wettenbank op Internet) is gehaald. Eind 2005 publiceert 92% van de provincies 50% van de gemeenten en 41% van de waterschappen verordeningen op Internet. Totaal bedroeg het percentage bestuursorganen dat verordeningen publiceert precies 50 (in 2004 was dit 31).

Innovatie

17 experimenten zijn toegekend en 15 daadwerkelijk ondersteund. Dat is 100% van de streefwaarde. Daarnaast is de Community Shared Services uitgebouwd en telt 700 leden. Een community over ketens en netwerken is, in samenwerking met andere partijen, gestart.

Ketenregie: ICT-kanskaarten

De doelstelling om in 2005 tenminste 3 ICT-kanskaarten uit te voeren is gedeeltelijk gehaald. Op het terrein van jeugdbeleid is een kanskaart uitgevoerd met als doel de informatie-uitwisseling in de jeugdketen structureel te verbeteren. Dit heeft geresulteerd in het besluit tot realisatie van een zgn. Verwijsindex Risicojongeren (zie o.a. Kamerstukken Tweede Kamer, 2005–2006, 29 284, nr. 16). Verder is een kanskaart uitgevoerd naar de haalbaarheid van een zgn. Subsidiewijzer, die burgers een samenhangend inzicht biedt in (en elektronische toegang tot) alle financiële regelingen van Rijk en mede-overheden. Een derde kanskaart kon niet worden uitgevoerd als gevolg van een reallocatie van middelen ten gunste van het in 2005 gestarte project Call Center Overheid.

Operationele doelstelling 3: Het instandhouden en optimaliseren van bestaande overheidsbrede ICT-voorzieningen, alsmede de bevordering van het gebruik hiervan.

In 2005 lag de nadruk op het beheer en de instandhouding van de in voorgaande jaren gerealiseerde ICT-voorzieningen, op de optimalisering van de prestaties en het bevorderen van het gebruik.

Kenniscentrum ELO

Het Kenniscentrum ELO heeft door kennisdeling via de kennisbank, advisering en de organisatie van en participatie in congressen en kennisbijeenkomsten zijn positie als het centrale kennispunt rond de elektronische overheid versterkt. Een communicatiestrategie is ontwikkeld, gericht op een meer samenhangende presentatie van de verschillende programma’s en projecten die gezamenlijk werken aan de elektronische overheid.

De kwaliteitsindex voor het Kenniscentrum werd in 2005 voor het eerst toegepast en heeft een waarde van 7,7. Hiermee is aan de streefwaarde van 7 voldaan.

Overheid.nl

Het verbinden van het overheidsloket met 2500 overheidsdiensten met de productoverzichten van provincies en waterschappen is afgerond, de verbinding met de productoverzichten van gemeenten is voorbereid. De aangekondigde verbetering van de zoekfunctionaliteit is tot stand gebracht. Het in gebruik nemen van een eigen database met officiële publicaties en het vergroten van de gebruiksmogelijkheden hiervan is nog niet gerealiseerd. Het aantal bezoekers steeg met ruim 16% tot 5,9 mln. De toegankelijkheidsscore was 7,8. De tevredenheidsmeting is door de lage respons op de internetenquête mislukt. Het outputcijfer meet actualiteit, juistheid en volledigheid van de verschillende onderdelen van de website en de snelheid van e-mail afhandeling. Gepresenteerd wordt de «knelpuntscore», d.w.z. het cijfer van het onderdeel dat de laagste score heeft. Dit is een 5,5 voor e-mail afhandeling. Het gemiddelde eindcijfer voor toegankelijkheid én output komt daarmee uit op een 6,7, waarmee de doelstelling (7) niet is gerealiseerd.

GOVCERT.NL

GOVCERT.NL (het Computer Emergency Response Team van de overheid) heeft in 2005 zijn dienstverlening uitgebreid naar overheidsorganisaties buiten de Rijksoverheid. Het aantal deelnemers is gestegen van 28 naar 38. De kwaliteitsindex, die naast tevredenheid ook beschikbaarheid en gebruik van diensten meet, gaf eind 2005 9,0 aan, hetgeen ruim boven de streefwaarde voor 2005 ligt (7,0).

RYX naar Rijksweb

In 2005 is er rijksbreed overeenstemming bereikt over de toekomst en de financiering van RYX. Het te volgen traject, aangeduid met «van RYX naar Rijksweb» heeft in 2005 geresulteerd in het technologisch op orde maken van de basisinfrastructuur. Een aanzet is gegeven voor de abonnementen- en tarievenstructuur en de voorbereiding van het inrichten van het bestuur Rijksweb. De ontwikkeling van de kwaliteitsindex is vanwege bovenstaande redenen getemporiseerd. Meting heeft dus in 2005 niet plaatsgevonden.

PKI-PA

In 2005 heeft de Policy Authority toezicht gehouden op de toegetreden organisaties en heeft een actualisering plaatsgevonden van de toelatingseisen op basis van internationale en nationale ontwikkelingen op het gebied van normen en standaarden.

Bron: Overheid.nl Monitor (voor de percentages)

Operationele doelstelling 4: Het instandhouden en optimaliseren van de reisdocumentenketen en het instandhouden en ontwikkelen van het GBA-stelsel, zoals neergelegd in de Paspoortwet en de wet GBA.

De Proof of Concept SpA (Startpakket Actualisering) is uitgevoerd. Op 18 november hebben Rijk en gemeenten een akkoord bereikt om een compleet burgerzakensysteem te realiseren, dat goed aansluit op de praktijk bij de gemeenten. De vernieuwingen rondom de GBA leveren echter nieuwe inzichten op waardoor de ontwikkeling van de nieuwe audit, die moet aansluiten op de modernisering van de GBA, meer tijd kost dan verwacht.

Onder aansturing van de IND is het systeem voor het online benaderen van brondocumenten verder uitgebreid.

Er is in 2005 een zelfevaluatie gehouden onder de gemeenten naar de beveiligingseisen voor de reisdocumenten. De uitkomsten van deze evaluatie worden geanalyseerd.

De praktijkproef biometrie is afgerond. Het evaluatierapport is aan de Tweede Kamer aangeboden.

GBA-audit

In 2005 zijn 150 rapportages ontvangen voor de GBA-audit. De cijfers laten een positief beeld zien. De audit wordt in drie onderdelen uitgevoerd. Op alle onderdelen is beter gescoord dan in 2004. Zo is 96% van de gemeenten (144) direct geslaagd voor het inhoudelijke en belangrijkste deel van de audit. 61% van de gemeenten (92) is direct geslaagd voor alle onderdelen.

BELEIDSARTIKEL 10. ARBEIDSZAKEN OVERHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare sector door er voor te zorgen dat er binnen een goed functionerende arbeidsorganisatie, tegen zo beperkt mogelijke kosten, voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is en het vermogen om te moderniseren en te verbeteren toeneemt.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Binnen artikel 10 zijn voornamelijk de bijstellingen van de artikelonderdelen 10.5 en 10.6 relevant. Op artikelonderdeel 10.5 heeft bij de tweede suppletore begroting een technische neerwaartse bijstelling plaatsgevonden van € 4,8 mln. (overheveling van de APPA-budgetten naar artikel 6). Daarnaast is als gevolg van een (incidenteel) gewijzigd betaalritme aan de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP), die de uitvoering doet van de pensioenen aan Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen, € 3,6 mln. niet tot betaling gekomen in 2005. In totaal is het budget ten opzichte van de ontwerpbegroting € 8,4 mln. lager uitgekomen.

De uiteindelijke realisatie in vergelijking met de stand ontwerpbegroting voor artikelonderdeel 10.6 komt € 3 mln. hoger uit. Dit wordt vooral veroorzaakt door het bij de eerste suppletore begroting toegevoegde bedrag van € 3,2 mln. deels als gevolg van reallocaties die samenhangen met de uitputting in 2004, waardoor deze middelen alsnog in 2005 tot betaling zijn gekomen.

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 5: Niet aan doelen toe te rekenen uitgaven.

Voor de tijdige en juiste uitvoering van de pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen is de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen inhoudelijk en beleidsmatig ondersteund en zijn voldoende middelen beschikbaar gesteld voor het kunnen uitvoeren van de werkzaamheden ten behoeve van en voor het kunnen uitbetalen van de uitkeringen.

Operationele doelstelling 6: Het scheppen van randvoorwaarden (te weten kader stellen, stimuleren en faciliteren) richting sectoren/overheidsinstellingen om de algemene beleidsdoelstelling te kunnen realiseren, wordt nader geconcretiseerd in onderstaande 3 subdoelstellingen

Subdoelstelling 1: Beschikbaarheid voldoende gekwalificeerd personeel.

Aantrekkelijkheid werkgever vergroten

In 2005 heeft een grootschalige enquête plaats gevonden naar blijf- en vertrekmotieven van het overheidspersoneel in alle overheidssectoren. Over de werkinhoud zijn de meeste ambtenaren tevreden. Dit aspect speelt een belangrijke rol bij de algemene baantevredenheid en daarmee bij het beperken van de vertrekgeneigdheid. Een negatieve invloed gaat uit van agressie. Ambtenaren krijgen daar in toenemende mate mee te maken. Binnen de overheidssectoren worden hiervoor maatregelen getroffen, zoals de «Handreiking aanpak geweld tegen de politie».

Verhoging arbeidsparticipatie

Mede door de gewijzigde fiscale wetgeving voor VUT/prepensioen en levensloop is bij de overheid de collectieve prepensioenregeling afgeschaft. De pensioendatum in de nieuwe regeling is 65 jaar met de mogelijkheid het pensioen actuarieel herrekend, eerder in te laten gaan. Ook heeft een verschuiving plaats gevonden van de collectieve pensioenregeling naar de individuele levensloopregeling.

De FLO-regelingen (functioneel leeftijdsontslag) bij Politie, Rijk en gemeenten zijn in het licht van de nieuwe fiscale kaders t.a.v. pensioen en levensloop aangepast.

Sectorwerkgevers en de bonden van overheidspersoneel hebben aanbevelingen voor het aan de slag houden van oudere werknemers neergelegd in het advies «Vluchten kan niet meer».

Door de aanpassing van de Werkloosheidswet (art 72a) per 1 juli 2005 zijn – in plaats van het UWV – de overheidswerkgevers aangewezen om reïntegratieactiviteiten voor het ontslagen personeel te organiseren.

Om het inzicht in het ziekteverzuim in overheidssectoren te vergroten is een ziekteverzuimnorm ontwikkeld die rekening houdt met specifieke factoren, zoals leeftijd, opleiding en geslacht.

Verhogen arbeidsproductiviteit

De productiviteitsgroei van de dienstensector blijft structureel achter bij andere sectoren. Oorzaak is het arbeidsintensieve karakter van het werk. In deze sector is de vraag naar arbeid door de jaren heen maar weinig afgenomen. Op het terrein van persoonlijke diensten, waar de meeste overheidsdiensten onder vallen, is de te behalen productiviteitswinst beperk. Arbeidsproductiviteitsgroei kan dan ook maar beperkt bijdragen aan het verminderen van de arbeidsvraag. De grootste kansen voor productiviteitsgroei liggen in de stroomlijning en standaardisering, zoals blijkt uit reorganisaties bij de Belastingdienst en het Kadaster.

Beperking/beheersing loonkosten

De loonontwikkeling in de overheidssectoren is in 2005 beperkt tot 0,4%. De loonkosten stegen echter sterker dan in marktsector, vooral als gevolg van de pensioenpremies. Deze stijging is overigens met de premievaststelling 2006 weer ongedaan gemaakt, met name doordat in de Abp-regeling uitsluitend nominale aanspraken worden toegekend en de indexatie afhankelijk is gemaakt van de financiële situatie van het fonds.

Beperking/beheersing kosten sociale regelingen

In 2005 hebben de overheidssectoren de wijzigingen in de WW door kunnen vertalen naar hun bovenwettelijke WW-regelingen. Het gaat dan concreet om de afschaffing van de vervolguitkering WW.

Het niveau van de loondoorbetaling bij ziekte is in alle overheidssectoren teruggebracht naar 100% tijdens het eerste en 70% tijdens het tweede ziektejaar.

Er zijn nog geen afspraken gemaakt over een aanpassing van de bovenwettelijke arbeidsongeschiktheidsregeling in verband met de invoering van de WIA in 2006. Voorlopig blijven de op de WAO gebaseerde aanvullende regelingen nog enige tijd bestaan.

Topinkomens

Begin 2005 zijn 1 925 instellingen in de (semi-) publieke sector benaderd met het verzoek gedetailleerde cijfers te verstrekken over de lonen van hun topfunctionarissen over de jaren 2003–2004. Daarvan heeft 52% gerespondeerd. De resultaten zijn begin oktober 2005 naar de Tweede Kamer gezonden.

In het kader van het bevorderen van de transparantie van de topinkomens is in 2005 het wetsvoorstel «Openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens» naar de Tweede Kamer gestuurd.

In reactie op het advies van de «Adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur» (cie.-Dijkstal) heeft het kabinet eind 2005 vier wetsvoorstellen als een samenhangend pakket aan de Kamer aangeboden. Het betreft een wijziging van de Wet Rechtspositie ministers en staatssecretarissen; diverse wijzigingen in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers; de openbaarmaking van nevenfuncties en de inkomsten daaruit van politieke ambtsdragers en de instelling van een permanent adviescollege voor de rechtspositie van politieke ambtsdragers en topambtenaren.

Subdoelstelling 2: Een goed functionerende arbeidsorganisatie

Integriteit

Op 19 december 2005 heeft de Eerste Kamer het voorstel tot wijziging van de Ambtenarenwet in verband met goed ambtelijk handelen aanvaard. Deze wijziging, die per 1 maart 2006 in werking treedt, verplicht overheden onder andere tot het voeren van een integriteitsbeleid en het opstellen van een gedragscode. Het Bureau Integriteits-bevordering Openbare Sector (BIOS) bij BZK ondersteunt de overheden daarbij.

Tussen de minister van BZK en de koepelorganisaties zijn afspraken gemaakt over de basisnormen integriteit waaraan overheidsorganisaties in 2007 zullen voldoen en over het uniform registreren van integriteitsinbreuken binnen de openbare sector.

In 2005 is een begin gemaakt met de evaluatie van de klokkenluidersregelingen binnen de openbare sector.

In november is de Nota Corruptiepreventie (Justitie en BZK) aan de Tweede Kamer gestuurd. De anti-corruptiewerkgroep van de Raad van Europa (GRECO) heeft een landenrapport over Nederland vastgesteld, dat aan de Tweede Kamer is gestuurd.

Normalisatie rechtspositie overheidspersoneel

Op 20 september 2005 is het Interdepartementaal Beleidsonderzoek van de werkgroep «Normalisatie rechtspositie overheidspersoneel» ter informatie aan de Tweede Kamer aangeboden (IBO-rapport 2004–2005 nr. 6). Het kabinet heeft het najaar van 2005 benut voor een open discussie over de toekomst van de ambtelijke status met de directe spelers in het veld en met de wetenschappelijke wereld.

Ondersteuning overleginfrastructuur

Met betrekking tot de Stichting Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP) is een nieuwe subsidieregeling vastgesteld, die aansluit bij de actuele context waarbinnen het CAOP nu opereert.

In 2005 is de Stichting Verbond Sectorwerkgevers Overheid (VSO) opgericht. De stichting dient als platform voor de sectorwerkgevers voor afstemming en expertise-uitwisseling ten behoeve van het arbeidsvoorwaardenoverleg. Gegeven het belang van een gecoördineerde arbeidsvoorwaardenvorming in de overheidssectoren, is een subsidie verleend.

Subdoelstelling 3: Het vermogen om te moderniseren/verbeteren neemt toe

In de jaarlijkse richtlijnen van de minister van BZK staan de speerpunten die het kabinet in het arbeidsvoorwaardenbeleid bij de overheid gerealiseerd wil zien. Het cao-overleg bij de sectoren wordt daarom uitdrukkelijk door BZK gevolgd.

Good Governance

Met diverse partijen binnen de collectieve sector is gesproken over het programma Good Governance. Met name het versterken van organisaties door een scherpere focus op de professional binnen de organisaties en op de klant/burger buiten de organisaties is onderwerp van gesprek.

InternetSpiegel medewerkerstevredenheid

De InternetSpiegel voor online medewerkeronderzoek is een groot succes. In 2005 hebben ruim 40 organisaties met name binnen de sectoren Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen hiervan gebruikt gemaakt. Circa 50 organisaties hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn. Door benchmarken ontstaat een scherp beeld van de relevante verbeterpunten binnen de betreffende organisaties. Positief neveneffect is dat de inhuur van externen achterwege kan blijven. Bovendien ontstaat door het regelmatig inzetten meer zicht op de effecten van het organisatie- en personeelsbeleid. In het afgelopen jaar is uitvoerig onderzoek verricht naar de mogelijkheden voor InternetSpiegel-modules en een integrale organisatiescan op het gebied van integriteitsbeleid/ethische prestaties binnen publieke organisaties. Ook is gestart met de ontwikkeling van de functie interne klanttevredenheid (KTO).

Kwaliteitshandvesten

Uit de vorig jaar afgeronde nulmeting is gebleken dat maar weinig overheidsorganisaties over een kwaliteitshandvest met servicenormen beschikt. In kwaliteitshandvesten geven organisaties concreet aan welke «service» burgers kunnen verwachten. Om het gebruik te stimuleren zijn er vijf symposia georganiseerd. Voor een aantal organisaties is een individueel ondersteuningstraject opgezet met inschakeling van de «Stichting Rekenschap». Daarnaast is de website www.kwaliteitshandvesten.nl ontwikkeld. Hiervoor is een zelftest ontwikkeld voor organisaties om te bepalen of het voor hen zinvol is om een handvest in te voeren.

Benchmarken

Het afgelopen jaar zijn diverse benchmarks uitgevoerd, waarbij ondersteuning is geleverd. Eén daarvan is de benchmark «inspecties» die in 2005 van start is gegaan. Het afgelopen jaar is veel aandacht besteed aan het stimuleren van sectoren die zichtbaar achterblijven dan wel hierbij een voorbeeldfunctie zouden moeten vervullen. Inmiddels is een aantal onderwerpen voor de departementen als onderdeel van de sector Rijk geselecteerd. Het gaat om «overhead departementen», de «aansturing ZBO’s» en het «primaire beleidsproces». Gestart zal worden met de benchmark «overhead».

BELEIDSARTIKEL 11. KWALITEIT RIJKSDIENST

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van het presterend vermogen van het Rijk door het zorgdragen voor een optimale inrichting en werking van de Rijksoverheid als geheel.

¹ Staat in de begroting 2005 gemeld bij artikel 6.2.

2. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

De realisatie van het programma Europese stages bleef achter bij de raming. Het programma is inmiddels geëvalueerd en opzet en inhoud zijn bijgesteld.

Binnen artikel 11 zijn voornamelijk de bijstellingen van de artikelonderdelen 11.6 en 11.8 relevant. Op artikelonderdeel 11.6 zijn bij de eerste suppletore begroting forse bedragen (€ 45 mln.) toegevoegd in het kader van de arbeidsvoorwaarden. Vervolgens zijn bij de tweede suppletore begroting alle arbeidsvoorwaardengelden binnen de begroting van BZK toegedeeld aan de andere begrotingen in het kader van de afgesloten CAO (ruim € 55 mln.).

Tevens is met betrekking tot de ZVR-regeling (tegemoetkoming ziektekosten) € 0,7 mln. minder uitgegeven dan begroot. Deze uitgaven betreffen de uitvoering van de regeling, waarop niet meer beleidsmatig wordt gestuurd omdat deze gaat aflopen. In totaal is het budget ten opzichte van de ontwerpbegroting € 9,6 mln. lager uitgekomen.

De uiteindelijke realisatie op artikelonderdeel 11.8 ten opzichte van de stand ontwerp begroting wordt hoofdzakelijk bepaald door de bij eerste suppletore begroting toegevoegde middelen voor de ontwikkeling van het rijksintranet (Rijksweb, € 4,8 mln.) en de bij tweede suppletore begroting toegevoegde middelen voor P-Direkt (€ 20,8 mln.).

Beleidsmatige toelichting

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: Het Rijk beschikt nu en in de toekomst over professionele, goed toegeruste topmanagers

Het management schept kaders, heeft invloed op de werkwijze en resultaten, bovendien zijn managers belangrijke cultuurdragers. Het voeren van management development (MD) voor het concern Rijk is daarom van wezenlijk belang voor het slagen van de veranderwensen van de omgeving en het effectief functioneren van het Rijk ten behoeve van de maatschappij.

Management Development inspanningen

De ABD-schouw is de jaarlijkse rijksbrede inventarisatie van de kwalitatieve en kwantitatieve behoefte aan managers bij de ministeries. Deze ABD-schouw wordt gehanteerd als een strategische planning voor de management development inspanningen binnen het Rijk.

In 2005 waren er 149 benoemingen op ABD-vacatures. Het betrof 79 managers die al een ABD-functie bekleedden, 52 managers die zijn doorgegroeid naar een ABD-functie (waarvan 8 uit het ABD-Kandidatenprogramma) en 18 managers van buiten de overheid. De nagestreefde norm voor de verhouding tussen de mobiliteit binnen de ABD, groei van talent vanuit het Rijk naar de ABD en instroom van buiten het Rijk (6:3:1) is daarmee grotendeels bereikt. Het percentage vrouwen in de ABD is in 2005 gestegen van 14% naar 16,5%. Met het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn samenwerkingsafspraken gemaakt op het gebied van management development. In 2005 vond een evaluatie plaats op het gebied van de benoemingen van Nederlanders op topposities in de Europese Unie. Op de diverse niveaus werd het aantal Nederlanders verhoogd.

Met de oprichting van ABD-Interim heeft de nieuwe vorm van interim-management, gericht op ABD-functies, een verdere invulling gekregen. Vanaf de oprichting (medio 2004) tot eind 2005 hebben meer dan 100 rijksmanagers interesse getoond om interim opdrachten uit te voeren en zijn er 44 opdrachten uitgevoerd. Indien dit in de markt was uitgezet zouden de kosten meer dan € 4 mln. extra hebben bedragen. Na evaluatie in 2005 is besloten met deze aanpak vanuit Bureau ABD door te gaan.

In 2005 heeft een nieuwe beloningstructuur binnen het Rijk voor de topmanagementgroep vorm gekregen. Het project werkgeverschap bewerkstelligt dat de minister van BZK per 1 april 2006 verantwoordelijk zal zijn voor alle werkgeverstaken van de secretarissen-generaal, de directeuren-generaal en de inspecteuren-generaal.

Het ABD-Kandidatenprogramma blijkt veel waardering te oogsten, kostenefficiënt te zijn in relatie tot vergelijkbare programma’s en zeer effectief. Uit evaluatie blijkt dat meer dan 80% van de deelnemers, als gevolg van het programma, van functie is veranderd en 40% benoemd is op een ABD-functie. In 2005 hebben in totaal 80 ambtenaren het ABD-Kandidatenprogramma gevolgd.

Een kwalitatief beleidsevaluatiemodel is opgesteld, waarmee de effectiviteit van de uitvoering van MD-beleid kan worden vastgesteld en zonodig bijgesteld. Een kwantitatieve beleidsevaluatie is in 2005 uitgevoerd en aan de Tweede Kamer toegezonden als ABD-jaarverslag 2004 (Kamernummer: 30 100 VII, ondernummer 9).

In 2005 is door Bureau ABD het programma Professie met Passie gerealiseerd. Een reeks debatten en een serie interviews door ABD-managers met leden van de Tweede Kamer maakten hiervan onderdeel uit. Dit programma heeft bijgedragen aan helderheid rondom de beelden en verwachtingen die bestaan ten opzichte van topambtelijke functies.

Operationele doelstelling 5: Garantieregelingen

In 2005 is het aantal garanties verminderd van 28 naar 25. Het theoretische risico is mede hierdoor verlaagd van € 1,16 mln. naar € 0,903 mln. Het maximale garantieplafond bedraagt € 1,996 mln.

Operationele doelstelling 6: Professionele en goed toegeruste medewerkers voor nu en in de toekomst

Arbeidskwaliteit

Invulling aan het Sociaal Flankerend Beleid is onder meer vorm gegeven door de inrichting van een Interdepartementaal Project Herplaatsing. Er zijn samenwerkingsverbanden gecreëerd tussen de loopbaan- en mobiliteitbureaus van de sector Rijk. Daarnaast zijn de afspraken omtrent herplaatsing geüniformeerd en aangescherpt.

In 2005 is prioriteit gegeven aan de doelgroep allochtone Nederlanders. In 2005, het 8e jaar van het Rijkstraineeprogramma, zijn 107 nieuwe trainees gestart met het 2-jarig programma. 15 hiervan zijn van allochtone afkomst (definitie wet Samen). Van de 104 trainees die in 2003 zijn begonnen is in 2005 84% ingestroomd bij het Rijk, waarvan ruim eenderde op een tijdelijke plaats.

De campagne «Werken bij het Rijk, als je verder denkt» is in 2005 op onderhoudsniveau voortgezet. De consequentie hiervan is dat het Rijk uit de top tien van werkgevers van eerste voorkeur is gevallen. Een intensivering van de campagne met ingang van 2006 is voorbereid. Daarbij wordt de werving van de ministeries geïntegreerd in de vernieuwde campagne.

In 2005 is de Arbeidsmarktmonitor Rijk uitgebracht met een middellange termijn verkenning van de positie van het Rijk op de arbeidsmarkt.

In het kader van het zogeheten «Arboplusconvenant Rijk» voor de periode 2004–2007 zijn acht projecten opgestart vooral gericht op het terugdringen van het langdurige ziekteverzuim, het verminderen van instroom in de WAO en het vergroten van de weerbaarheid tegen agressie. In 2005 is de «Kring van integriteitscoördinatoren» gevormd. Het integriteitinstrumentarium, dat rijksbreed voorhanden is, geïnventariseerd. Mede daarmee is werk gemaakt van de aanbevelingen uit het rapport van de Algemene Rekenkamer «Zorg voor integriteit».

Nadat de Tweede Kamer op 8 december 2004 het plan «Meer Focus op Externe Inhuur» heeft vastgesteld, hebben de ministeries de interdepartementaal afgesproken maatregelen geïmplementeerd. Bestaande (inter)departementale pools zijn geïnventariseerd en de kennis en ervaring met pools wordt interdepartementaal gedeeld.

Arbeidsvoorwaarden en Sociaal Beleid

In het jaar 2005 heeft de minister van BZK een CAO afgesloten voor de sector Rijk voor het jaar 2004. Conform kabinetsprioriteit is in deze CAO de nullijn voor contractloonontwikkeling gerealiseerd. Afgesproken is dat in het tweede ziektejaar de doorbetaling van het loon is beperkt tot 70%.

Daarnaast is in december 2005 een (CAO)onderhandelaarsakkoord tot stand gekomen voor de jaren 2005 en 2006. Hierin zijn onder meer afspraken gemaakt over een gematigde loonontwikkeling, de overstap naar het nieuwe zorgverzekeringsstelsel en een verhoging op termijn van de ontslagleeftijd voor bezwarende functies.

De minister van BZK is in 2005 ook een levensloopregeling overeengekomen.

De uitwerking van het kabinetsstandpunt over de commissie Dijkstal, wat betreft de topmanagementgroep niveau 19, is voorbereid, maar nog niet geïmplementeerd. Gewacht wordt op de behandeling in de Tweede Kamer van de voorstellen tot verhoging van het ministerssalaris.

Het overleg met de centrales van overheidspersoneel over HARP (Harmonisatie Arbeidsvoorwaarden Rijks Personeel) is voorbereid. Voorgesteld wordt dat tal van arbeidsvoorwaardenregelingen worden gedereguleerd en geharmoniseerd.

* Bron: Sociaal Jaarverslag van het Rijk 2005.

Operationele doelstelling 7: Een goed functionerende organisatie

Toezicht en verzelfstandigingsbeleid

In het programma Andere Overheid wordt veel aandacht besteed aan de verbetering van het toezicht. In dat verband werd in 2005 een nieuwe kaderstellende visie op toezicht binnen de rijksoverheid opgesteld. In 2005 werd ook het kabinetsstandpunt op de IBO verzelfstandigde organisaties op rijksniveau vastgesteld. Eind 2005 werd ter uitvoering van het standpunt de Commissie Doorlichting ZBO’s ingesteld. Ook in 2005 zijn verzelfstandigingsvoorstellen van de ministeries getoetst aan de bestaande beleidskaders.

Adviesstelsel

In 2005 is een beleidsverkennende notitie over versobering en verbetering van de kennis- en adviesfunctie bij het Rijk in het kabinet besproken. Op basis van de discussie is verder gewerkt aan concrete kabinetsvoorstellen, die eind 2005 in een afrondende fase verkeerden. In 2005 zijn voorstellen van ministeries voor adviescolleges getoetst aan de Kaderwet Adviescolleges.

Inrichting van de hoofdstructuur van de rijksoverheid

In 2005 zijn de eerste voorbereidingen getroffen voor een herontwerp van de rijksdienst. Mede richtinggevend voor de discussie zijn de uitkomsten van de takenanalyse, het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het interdepartementaal beleidsonderzoek naar verzelfstandigde organisaties op rijksniveau en de studie naar de versterking van de positie van de minister-president.

Operationele doelstelling 8: Een goed functionerende informatievoorziening en een goed functionerende HRM-functie

Algemeen

In de interdepartementale netwerken van directies P&O (ICPR), Informatie (IODI), Inspecties (IG-beraad) en beraden van SG’s en plv. SG’s is in 2005 meer aandacht gekomen voor de lange termijn agenda en is de aandacht voor rijksbrede initiatieven en projecten versterkt.

Een operationeel personeelsadministratie- en salarisverwerkingsorganisatie (P-Direkt)

In oktober 2005 is de samenwerking tussen BZK en IBM voor de realisatie van P-Direkt beëindigd (zie ook Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 146, nr.5). Daarmee is de beoogde startdatum van P-Direkt als shared service organisatie voor de personeelsregistratie en salarisadministratie van de rijksdienst, 1 januari 2007, niet meer haalbaar. Na de breuk met IBM is een interdepartementale taskforce gestart met de ontwikkeling van een nieuw scenario voor de totstandkoming van P-Direkt.

Benchmark HRM

In 2005 is in overleg met de ministeries besloten de benchmark HRM te integreren met andere (onderzoeks) instrumenten, zoals de HRM-monitor. Hiermee zijn goede vorderingen gemaakt. Ook is een benchmark naar de bedrijfsvoering bij kerndepartementen in voorbereiding genomen.

HRM-ontwikkel- en expertisecentrum (OC-EC)

In 2005 is de opbouw van de taakvelden van het OC-EC gestart. Taakveldmanagers hebben bedrijfsplannen opgesteld, waarin de scope van de producten en diensten en de wijze van werken is beschreven. Een aantal taakvelden is begonnen met een beperkte dienstverlening.

Modernisering van het Rijksintranet

In 2005 heeft het pSG-beraad besloten tot het vervangen van het bestaande rijksintranet RYX door Rijksweb. De bestaande RYX-organisatie is heringericht, achterstallig onderhoud aan RYX is uitgevoerd en de besturingsstructuur is opnieuw ingericht.

Verbetering afhandeling burgerbrieven

In het kader van het Actieplan burgerbrieven is in 2005 een tweetal interdepartementale groepen opgericht die acties uitvoeren gericht op de verbetering van de afhandeling van resp. burgerbrieven en klaag- en bezwaarschriften. Medio 2005 heeft de Nationale Ombudsman in een tussenrapportage geconstateerd dat de rijksdienst op de goede weg is.

Archiefbeheer

In 2005 is de achterstand van de ministeries op het gebied van de bewerking en overdracht van papieren archieven precies geïnventariseerd. De achterstand aan papieren archief van vóór 1976 is geschat op 74 kilometer. Een projectorganisatie onder verantwoordelijkheid van OC&W heeft een begin heeft gemaakt met het versneld wegwerken van deze achterstanden. De projectorganisatie maakt o.a. gebruik van jeugdwerklozen.

Informatievoorziening

Eén van de trajecten op het gebied van informatievoorziening is de «Haagse Ring». Dit is het breedbandnetwerk waarop alle Haagse vestigingen van de ministeries zijn aangesloten. De Haagse Ring is eind 2005 opgeleverd. Hiermee is de technische infrastructuur aanwezig om informatie uit te wisselen en samen te werken.

B.3. NIET – BELEIDSARTIKELEN

NIET-BELEIDSARTIKEL 12. ALGEMEEN

1. Algemene beleidsdoelstelling

Op dit artikel worden die uitgaven verantwoord die betrekking hebben op de bedrijfsvoering van het ministerie. Tevens wordt op dit artikel de uitvoering van een niet-beleidsmatige activiteit verantwoord, namelijk de bijdrage van BZK aan de functionele kosten Koninklijk Huis. Als algemeen begrotingsartikel zijn aan dit artikel geen kwantificeerbare prestatiegegevens gekoppeld.

2. Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting

Apparaat

In 2005 heeft een interne reallocatie plaatsgevonden naar aanleiding van het verbetertraject Leeuwensprong. Hierbij zijn alle uitvoerende staftaken met onderliggende personele en materiële budgetten ondergebracht bij het niet-beleidsartikel 12.

In verband met het uitstel van de nieuwbouw hebben er in 2005 extra onderhoudswerkzaamheden plaatsgevonden, wat geresulteerd heeft in een overuitputting van het beschikbare budget.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 1: Apparaat

De staf verleent op professionele wijze diensten aan haar klanten, i.c. de bewindspersonen en de organisatie. Deze dienstverlening kenmerkt zich door een integrale, grotendeels vraaggerichte aanpak, waarbij resultaatgericht en kostenbewust opereren centraal staat.

Het jaar 2005 heeft voor de staf in het teken gestaan van het op orde brengen en houden van de basisdienstverlening na het organisatiebrede verbetertraject Leeuwensprong.

Naast deze dagelijkse dienstverlening is een aantal speerpunten in 2005 verwezenlijkt:

• Een nieuw planning & control systeem, waaronder richtlijnen voor de werkafspraken, is uitgewerkt, geïmplementeerd en heeft een jaar naar verwachting gedraaid.

• Nagenoeg de gehele documenthuishouding van het ministerie van BZK is gedigitaliseerd.

• De diverse programma’s van de geïntegreerde HR-strategie zijn conform planning geïmplementeerd. Deze hebben op de aspecten omgevingsbewustzijn, ruimte bieden aan medewerkers, resultaatgerichtheid en mobiliteit eerste aantoonbare positieve effecten tot gevolg.

Het nieuwbouw traject van de ministeries van BZK en Justitie heeft opnieuw vertraging opgelopen. Door een uitspraak van de Raad van State in 2005 dient alsnog een Milieu Effect Rapportage (MER) te worden opgesteld met betrekking tot de nieuwbouw.

Operationele doelstelling 2: Bijdrage functionele kosten Koninklijk Huis

Op de grond van de Wet 10 december 1970 Stb. 573, houdende herziening van het financieel statuut voor het Koninklijk Huis, is een aantal uitgaven van H.M. de Koningin ten laste van de BZK-begroting gebracht. Het betrof een bijdrage in de functionele kosten Koninklijk Huis en een subsidie aan de Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam.

De totale bijdrage in de functionele kosten Koninklijk Huis bedroeg in 2005 € 12,018 mln. De subsidie aan de Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam bedroeg € 0,184 mln.

De overige uitgaven die gerelateerd zijn aan het Koninklijk Huis voor de beveiliging (DKDB) bedroegen in 2005 € 6,287 mln. Deze uitgaven worden gedaan binnen artikelonderdeel 2.3.

NIET-BELEIDSARTIKEL 13. NOMINAAL EN ONVOORZIEN

B.4. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

Jaarlijks wordt in de bedrijfsvoeringsparagraaf ingegaan op majeure wijzigingen in de organisatie van het ministerie. Daarnaast wordt in de bedrijfsvoeringsparagraaf de mededeling over de bedrijfsvoering afgegeven. In deze mededeling wordt aangegeven in welke mate de processen binnen BZK worden beheerst en daarmee de departementsleiding in control is.

Organisatiewijzigingen

In 2005 heeft de sinds 1 september 2004 vernieuwde staforganisatie, de Gemeenschappelijke Diensten (GD), hard gewerkt om de departementale organisatie naar behoren te ondersteunen bij het bereiken van haar doelen. In de GD zijn vrijwel alle ondersteunende taken opgenomen ten behoeve van de departementale bedrijfsvoering. Zij leveren ondersteuning op het gebied van personeel, organisatie, administratie, facilitaire zaken, communicatie en informatie. Deze structuurwijziging met het doel het verbeteren van de samenwerking en de kwaliteit binnen BZK is vergezeld gegaan van het cultuurprogramma Leo.

De vernieuwde staforganisatie was ook aanleiding om de (her)inrichting van de control op centraal niveau (FEZC) en decentraal niveau (DG-control) op te pakken. Uit de evaluatie van de financiële kolom is gebleken dat het complementair werken tussen verschillende actoren niet goed van de grond komt. Zo moet er meer duidelijkheid komen over rollen en verantwoordelijkheden in het beheer en in de controlfunctie.

Management control

De bedrijfsvoering betreft alle bedrijfsprocessen – zowel de primaire processen als de processen die hiervoor faciliterend zijn – om beleidsdoelstellingen van BZK te kunnen realiseren alsmede de sturing en beheersing daarvan. Het management voert de regie over de inrichting en de uitvoering van de doelmatige bedrijfsvoering. In het management control systeem staan de kwaliteit van de VBTB-begroting en -verantwoording en de werkafspraken tussen de SG en de DG’s – die in 2005 actief zijn gemonitord, als ook zijn gebruikt als referentiedocument voor de functioneringsgesprekken – centraal. Het afgelopen jaar is er gewerkt aan het doorontwikkelen van dit management control systeem en het zorgen voor een goede werking ervan.

Begroting en Jaarverslag

In 2005 heeft de organisatie zich ingezet om de begroting 2006 inzichtelijker, compacter en leesbaarder te maken. Wat betreft het jaarverslag is gewerkt aan leesbaarheid, strakkere structuur en zo weinig mogelijk herhalingen.

Werkafspraken

De werkafspraken sluiten aan bij beleidsprioriteiten in de begroting. Het (top)management werkt inmiddels twee jaar met dit instrument van het management control systeem. Uit evaluatie van de werkafspraken in 2005 is gebleken dat er steeds meer aandacht komt voor de risico’s. Er is de eerste stap gezet met het benoemen van risico’s. Vervolgstap moet zijn de bijbehorende beheersmaatregelen te benoemen. Het beschikken over juiste risico-informatie en het benoemen van beheersmaatregelen is cruciaal voor de interne sturing & beheersing en de interne en externe verantwoording.

Naast begroting, jaarverslag en werkafspraken bestaat het MCS ondermeer uit: beheerrapportage, organisatiescan en preventieve doorlichting.

Beheerraportage

De beheerrapportage maakt eveneens onderdeel uit van het management control systeem van BZK. Deze rapportage geeft aan de manager de stand van zaken met betrekking tot de beheergebieden weer (PIOFACH). Een van de uitgangspunten bij de ontwikkeling van de beheerrapportage is dat de verstrekte gegevens zoveel mogelijk uit bestaande systemen binnen de organisatie worden gehaald. Ieder kwartaal is er een beheerrapportage uitgebracht. Uit de interne evaluatie van dit instrument blijkt dat de lay-out van de rapportage en de toelichtingen erin nog moeten worden verbeterd ten behoeve van een grotere leesbaarheid. Verder blijkt uit de evaluatie dat de informatiewaarde in de beheerrapportage nog moet verbeteren.

Organisatiescan en Preventieve doorlichting

Het huidige management control systeem is verrijkt met een tweetal instrumenten met het doel een extra impuls te geven aan het kwaliteitsdenken binnen het departement. Dit betekent extra aandacht van de organisatieonderdelen voor de klant- en medewerkertevredenheid alsook de bereikte resultaten en het eigen verandervermogen ten einde sturing en beheersing binnen een organisatieonderdeel te optimaliseren.

De organisatiescan is een van de kwaliteitsinstrumenten. Deze scan heeft telkens een integraal en samenhangend beeld van het dienstonderdeel opgeleverd. Een beeld van buiten de directie zelf, een soort «second opinion». Daarbij zat de meerwaarde in de samenhang en de analyses, die op basis daarvan gemaakt konden worden. De preventieve doorlichting, het tweede kwaliteitsinstrument, geeft het management aanknopingspunten tot verdere verbetering van de inrichting van processen en de wijze van sturing en beheersing daarvan.

Beide instrumenten zijn in 2005 naar een relatieve tevredenheid gebruikt door een aantal directies binnen BZK. Het is de bedoeling dat de verbeterpunten die uit de beide instrumenten voortkomen opgenomen worden in de werkafspraken.

Interne managementparagraaf & risicomanagement

Naast het gebruiken van de hierboven genoemde management control instrumenten zal in 2006 het (top)management beginnen met het opstellen van een managementstatement, een van de aanbevelingen uit het IBO-rapport Regeldruk en Controletoren. Het managementstatement is een interne managementparagraaf waarmee de ambtelijke departementsleiding verantwoording aflegt aan de minister over de gemaakte keuzes in relatie tot de prestaties, de risico’s, de doelmatigheid èn rechtmatigheid van de uitgaven.

In 2005 is binnen de organisatie een dialoog op gang gebracht over nut en noodzaak van risicomanagement en managementstatement. Dit, om het antwoord te geven op de vraag hoe beide instrumenten zo goed mogelijk te integreren in de werkafsprakencyclus, de bestaande planning en control cyclus, zonder extra bureaucratie.

Toezicht

In 2005 is er een nulmeting uitgevoerd. De nulmeting heeft zich geconcentreerd op de vraag of het toezicht op de ZBO’s/RWT’s voldoet aan de criteria die zijn opgenomen in de concept-Toezichtvisie BZK. De mate waarin de opzet van het toezicht op zelfstandige organen voldoet aan de criteria is over het algemeen voldoende transparant. Waar blijkt dat toezichtarrangementen nog steeds niet volledig voldoen aan de criteria zijn met de toezichthouders verbeteracties afgesproken. Risicoanalyse blijkt bij geen van de toezichthouders nog expliciet ingericht. Met verschillende toezichthouders zijn afspraken gemaakt om vanuit de staf ondersteuning te verlenen in het verrichten van een dergelijke risicoanalyse.

Een recentelijk opgericht toezichtcomité binnen BZK zal de werking van de toetsingsarrangementen toetsen aan de praktijk. Bovendien zal dit toezichtcomité er op toezien dat bij de toetsing aan de praktijk geen extra toezichtlaag binnen de organisatie wordt gecreëerd.

Procesmanagement

VBTB maakt het noodzakelijk om nadrukkelijk aan te geven op welke wijze het realiseren van de (beleids)doelstellingen wordt gewaarborgd. Ondersteunend hierbij is procesmanagement. In 2005 is binnen BZK de Visie op Procesmanagement vastgesteld. Doel is om te komen tot een zoveel mogelijk uniforme werkwijze voor het ontwerpen van bedrijfprocessen. Hierbij staat een meerbedrijfsmatige benadering van de processen centraal.

Rechtmatigheid

BZK heeft rechtmatigheid geborgd in haar administratieve organisatie. Er is in 2005 systematisch en structureel aandacht besteed aan de rechtmatigheid. De gesignaleerde knelpunten en aanbevelingen door de departementale Auditdienst en de Algemene Rekenkamer worden binnen de organisatie zorgvuldig opgepakt. De recent gereed gemaakte database fungeert hierbij als een monitoringssyteem. Daarmee is de voortgang van de aanbevelingen inzichtelijk gemaakt en in de tijd volgbaar.

Mededeling over de bedrijfsvoering

Het management control systeem van BZK voor 2005 dat onder meer bestaat uit het systeem van begrotingswetten, werkafspraken tussen SG en ministers, SG en DG’s en DG’s en directeuren, waarbij de eerste stap gezet is met het benoemen van risico’s, alsmede voortgangsrapportages op alle niveau’s, heeft in 2005 naar verwachting gewerkt.

In 2005 is op een systematische wijze en rekening houdend met risico’s een keuze gedaan uit de beschikbare instrumenten op gebied van financieel en materieel beheer en de monitoring van deze instrumenten. Dit heeft ook voor 2005 geresulteerd in beheerste bedrijfsprocessen inzake het financieel en materieel beheer.

Aandachtspunten voor de bedrijfsvoering

Uit het MCS en de onderzoeken AD zijn de volgende (aanvullende) aandachtspunten naar voren gekomen.

Financieel management

Beheer ISC/ITO

Het tweede jaar van de operationeel geïntegreerde ISC/ITO organisatie heeft vooral in het teken gestaan van het verbeteren van de bedrijfsvoering. Vanaf mei 2005 is een traject gestart gericht op het kunnen voldoen aan de baselines Financieel en Materieel Beheer. Na een verdere aanscherping van het proces van tussentijds afsluiten en verantwoorden naar aanleiding van de 3e kwartaalafsluiting is de Auditdienst op basis van de recente jaarafsluiting van oordeel dat ook voor dit proces kan worden gesteld dat ISC/ITO voldoet aan de baselines.

Het implementeren van het inrichtingsplan van de financiële kolom heeft geleid tot een beter op haar taak berekende afdeling Planning & Control en heeft daarmee een positieve bijdrage geleverd aan een betere bedrijfsvoering. De geëffectueerde verbeteringen vragen nog wel extra aandacht van het management om te waarborgen dat de verbeteringen behouden blijven.

Als gevolg van de operationele integratie is bij het agentschap ITO een verdere verschuiving in de activiteiten waarneembaar; van het ontwikkelen, implementeren en beheren van besloten en bedrijfszekere ICT-diensten naar het meer en meer beschikbaar stellen van mensen en middelen voor ISC en de projectdirectie C2000/Directie Mobiele Diensten. In 2005 heeft ITO 50% van haar omzet behaald uit detachering en beschikbaar stellen van werkplekken en faciliteiten.

In 2005 zijn stappen gezet om het risico op (productie-)uitval en calamiteiten voor de twee nieuwe rekencentra te beheersen. Begin 2006 moet nog wel op basis van een integrale test worden vastgesteld of het management van ISC/ITO operationele zekerheid heeft op het gebied van de goede onderlinge werking van de technische en organisatorische continuïteitsmaatregelen en dus de continuïteit van de dienstverlening van het ISC/ITO in geval van calamiteiten.

Voorschottenbeheer

Binnen de organisatie worden nog steeds onvolkomenheden inzake voorschotten en verplichtingen gesignaleerd. Hierdoor ontstaan risico’s voor de tijdige afwikkeling van voorschotten, de juiste stand van de verplichtingen en onverschuldigde vooruitbetalingen. In 2005 heeft BZK meer gestructureerd gewerkt aan het voorschottenbeheer. Een groot aantal oude voorschotten is inmiddels afgeboekt. Om herhaling te voorkomen is blijvende aandacht nodig voor het stellen en naleven van afwikkelingstermijnen (inclusief rappelering). Ook voor 2006 vormt de afwikkeling van de oude voorschotten nog een bijzonder aandachtspunt.

Informatiebeveiliging

De informatiebeveiliging en de sturing en control op informatiebeveiliging binnen BZK wordt verbeterd. Op dit moment is er binnen de organisatie sprake van duidelijke aandacht voor dit onderwerp vanuit het topmanagement. Begin 2005 is het project «Aanjagen beveiligingsfunctie» van start gegaan ter versterking van de beveiligingsfunctie binnen BZK. Er moet echter nog veel werk verzet worden, voordat de informatiebeveiliging op alle niveaus en voor alle onderdelen in formele en operationele zin aan de maat is.

Inkoop

In 2005 is er verder gewerkt aan de verbetering van de inkoopfunctie. BZK beschikt over een volledig (centrale) contractenregister en biedt via het Inkoop- en AanbestedingsCentrum (IAC) op centraal niveau ondersteuning en advies voor de uitvoering van alle aanbestedingen. Er is in 2005 veel aandacht besteed aan het gebruik van BZK-brede raamovereenkomsten en de naleving van departementale en Europese aanbestedingsrichtlijnen.

Aanbesteding KLPD

Het interne beheer heeft ook in 2005 de nodige aandacht gekregen. Onder meer zijn vorderingen geboekt met het procesmanagement en bij de dienst Logistiek is een kostprijssystematiek opgezet.

De ontbinding van het contract met de leverancier heeft er toe geleid dat in 2005 geen nieuwe helikopters zijn geleverd. Op basis van de uitkomsten van een analyse is inmiddels met het project helikopters een doorstart gemaakt. Op basis van deze doorstart zal binnen afzienbare tijd de aankondiging van de nieuwe Europese aanbesteding plaatsvinden.

Ook in 2005 heeft het KLPD onderzoek gedaan naar de toepassing van de Europese aanbestedingsregels. Dit onderzoek was mede bedoeld om invulling te geven aan de op zich goed verlopende reparatieslag op niet correct aanbestede goederen en diensten. Door tijdige toepassing van een tijdelijke maatregel heeft het KLPD het totaal aan nieuwe aanbestedingsfouten onder het voor het agentschap geldende tolerantieniveau weten te houden.

De tijdelijke maatregel en de medio 2005 ingang gezette reparatieslag maken onderdeel uit van het in december 2005 opgestelde masterplan voor het project Verwerving. Dit plan kent een indeling naar korte termijn (de tijdelijke maatregel), lange termijn en going concern (de reparatieslag). De lange termijn bestaat uit het, allereerst met een nog in te richten control instrument, beter bestuurbaar maken van het proces en met het inzicht, dat daarmee wordt verkregen aanpassingen aan te brengen in het beleid, de processen en de organisatie.

C JAARREKENING

C.1. DEPARTEMENTALE VERANTWOORDINGSSTAAT 2005

VERANTWOORDINGSSTAAT BATEN-LASTENDIENSTEN 2005

C.2. SALDIBALANS PER 31 DECEMBER 2005

TOELICHTING OP DE SALDIBALANS

Ad 1 en 2. Uitgaven en ontvangsten 2005

Bij de begrotingsuitgaven en -ontvangsten zijn de gerealiseerde uitgaven en ontvangsten opgenomen met betrekking tot het jaar waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Tweede Kamer is goedgekeurd.

Ad 3. Liquide middelen

De post liquide middelen is opgebouwd uit het saldo bij de banken (gebaseerd op het laatste dagafschrift) en de contante gelden aanwezig in de kluis van de kasbeheerders. Het totaalbedrag van € 264 748 is als volgt opgebouwd:

Ad 4. Rekening-courant RHB

Op de Rekening-courant met de Rijkshoofdboekhouding is de financiële verhouding met het ministerie van Financiën weergegeven. Opgenomen is het bedrag overeenkomstig het laatste dagafschrift van genoemd departement.

Ad 5. Uitgaven buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen)

Het bedrag van € 4 670 439 aan uitgaven buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:

ad a. Vorderingen kasbeheerders Rijksdiensten

Het saldo van € 0,2 mln. van de AIVD bestaat voornamelijk uit in het jaar 2005 op derden ontstane vorderingen die in 2006 en volgende jaren zullen worden geïnd.

ad b. Te vorderen van ministeries en derden

Het te vorderen bedrag van DGV heeft voor € 0,5 mln. betrekking op in 2005 voorgeschoten bedragen en worden in 2006 teruggevorderd. Het saldo € 0,3 mln. van DGMOS betreft door te berekenen kosten van IVOP. Het saldo € 0,1 mln. van P&O heeft betrekking op derden. De GD heeft een vordering van € 0,3 mln., waarvan € 0,1 mln. betrekking heeft op het project innovatie van DGPAO en € 0,2 mln. kosten zijn gemaakt door project nieuwe huisvesting. Kosten van deze directie worden betaald door BZK en Justitie. De verrekeningen van de GD zullen begin 2006 plaatsvinden.

ad c. Intra-comptabele voorschotten

De intra-comptabele voorschotten bestaan voor € 0,2 mln. uit verstrekte voorschotten vervoersplan en voor € 0,4 mln. uit voorschotten aan de USZO. De voorschotten vervoersplan worden in de eerste helft van 2006 verrekend met buitendiensten, HTM en NS en met de salarissen van het personeel. De voorschotten USZO worden in januari 2006 verrekend. Tevens bestaat het restant van het saldo (€ 0,1 mln.) nog uit 1 post van 2003, 4 posten van 2004 en een post van € 45 000 uit 2005. De posten van 2003 en 2004 worden afgelost door middel van inhoudingen op salarissen.

ad d. Intra-comptabele debiteuren

Het te vorderen bedrag van DGV heeft voor € 0,5 mln. betrekking op de afrekening van projecten. Voor loonkosten i.h.k.v. interim – functievervulling dient een bedrag van € 0,4 mln. te worden ontvangen. Het restant bedrag ad € 8 087 heeft betrekking op 1 kleine vordering. De afwikkeling van deze posten zal in 2006 plaatsvinden. Een bedrag van € 0,2 mln. van DGMOS heeft betrekking op vorderingen op diverse ministeries in verband met project- en programma-uitgaven. De vorderingen van de GD, met een saldo van ruim € 0,5 mln., hebben voor € 0,3 mln. betrekking op betaalde kosten voor Emplaza. De kosten van Emplaza bestaan uit inhuur van externen, welke aan diverse ministeries zijn doorbelast. € 0,1 mln. heeft betrekking op loonkosten en € 0,1 mln. heeft betrekking op Interlab. Het restant bestaat uit een aantal kleine betaalde kosten. De vorderingen zullen in 2006 afgewikkeld worden. Het bedrag van DGKB van € 0,5 mln. heeft betrekking op loonkosten i.h.k.v. interim-functievervulling (€ 0,4 mln.) en op afrekeningen van voorschotten in het kader van subsidies Grote Stedenbeleid.

Ad 6. Ontvangsten buiten begrotingsverband (intra-comptabele schulden)

Het bedrag van € 12 492 318 aan ontvangsten buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:

ad a. Schulden kasbeheerders Rijksdiensten

Het betreft hoofdzakelijk de in de maand december 2005 ingehouden loonheffing en sociale premies en af te dragen BTW van de AIVD, die in 2006 aan de betreffende instanties worden doorbetaald.

ad b. Nog af te dragen loonheffing en sociale premies

Het saldo van € 5,8 mln. wordt in 2006 afgedragen aan de betreffende instanties, zoals ABP, GVP en Belastingdienst.

ad c. Overige intra-comptabele schulden

Het saldo van DGKB bestaat onder andere uit een schuld van € 0,7 mln., hetgeen betrekking heeft op nog uit te keren EU-bijdragen, en een schuld van € 1,7 mln. aan nog uit te keren WOZ-kosten. Tevens moet er nog een verrekening van € 0,6 mln. plaatsvinden met derden, waaronder Kenniscentrum Grote Steden en salariskosten. Het saldo van € 0,6 mln. van de GD bestaat uit € 0,2 mln. aan kosten met betrekking tot Interlab, € 0,2 mln. aan kosten met betrekking tot Rijkswerkplekken en € 0,2 mln. aan kosten met betrekking tot Emplaza en diversen te verrekenen met derden. Het saldo van DGV van € 0,1 mln. betreft de EU-subsidie LDV/Fire Comp. Het saldo van DGMOS van € 0,1 mln. heeft betrekking op het interdepartementale mobiliteitscentrum.

Ad 8. Extra-comptabele vorderingen

Ad 8a. Tegenrekening extra-comptabele vorderingen

Het saldo per 31 december 2005 wordt hieronder per departementsonderdeel per jaar gespecificeerd:

Gemeenschappelijke dienst (incl. AIVD)

Het saldo bestaat voornamelijk uit diverse vorderingen met betrekking tot Emplaza (€ 0,2 mln.) en invordering van huur- en servicekosten van IVOP, consultatiekosten ABD, beveiligingskosten en speeches van voorlichting (€ 0,3 mln.).

Directoraat-generaal Koninkrijkrelaties en Bestuur

De vordering van 2001 is in behandeling bij de Landsadvocaat en betreft een subsidie verstrekt aan de Erasmus Universiteit. De vorderingen, ontstaan in 2003, 2004 en 2005 worden (wederom) gerappelleerd.

Directoraat-generaal Management Openbare Sector

De vorderingen tot en met 2001 bestaan uit een vordering op NWO (€ 0,7 mln.), inzake de afwikkeling OOW/USZO. Onderzocht wordt of deze vordering terecht is. In 2001 is dit onderzoek gestart en is tot en met heden nog niet afgerond. De vorderingen van 2003, 2004 en 2005 (ruim € 0,1 mln.) bestaan onder andere uit vorderingen andere ministeries, betreffende loonkosten en projectbijdragen.

Directoraat-generaal Veiligheid (incl. C2000 en DGVP)

De openstaande vordering van 2003 (€ 32 000) van DGV is een vordering op het ministerie van Justitie, betreffende projectkosten oprichting Nationale Recherche. De vorderingen van 2004 (€ 0,6 mln.) bestaan voornamelijk uit een vordering van € 0,5 mln. aan de gemeente Lingewaard en € 0,1 mln. aan de gemeente Delft. De gemeente Lingewaard heeft echter bezwaar gemaakt tegen de vordering betreffende de bommenregeling. De vordering op de gemeente Delft betreft een afrekening van een voorschot in het kader van het project Jeugd en Veiligheid. De overige vorderingen van 2004 zullen waarschijnlijk in 2006 worden afgehandeld. De vordering van 2005 van DGV heeft voornamelijk betrekking op de gemeente Zuid-Limburg (€ 1,5 mln.). Het betreft een vordering met betrekking tot kosten Regionale Brandweer. De vordering van DGVP (€ 21,7 mln.) betreft nog te ontvangen premies. De vorderingen van C2000 voor een totaal bedrag van € 3,7 mln. bestaan voor € 2,0 mln. uit een vordering van DMD op Gemeentelijk Vervoer Bedrijf (GVB) Amsterdam en voor € 1,7 mln. uit diverse facturen. Het merendeel van de facturen worden in januari 2006 afgehandeld. De vordering van LFR € 0,3 mln. bestaat uit diverse vorderingen.

Ad 10. Openstaande voorschotten

Ad 10a. Tegenrekening openstaande voorschotten

De saldi van de per 31 december 2005 openstaande voorschotten en van de in 2005 afgerekende voorschotten worden hieronder per departementsonderdeel per jaar gespecificeerd:

Gemeenschappelijke dienst (inclusief Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst)

Het bedrag vermeld tot en met 2001 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2002 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2003 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2004 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2005 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Voor bovenstaande jaren geldt dat na ontvangst van een goedkeurende accountantsverklaring, de voorschotten worden afgehandeld.

Directoraat-generaal Koninkrijkrelaties en Bestuur

Het bedrag vermeld tot en met 2001 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2002 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2003 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2004 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2005 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

De gedane voorschotbetalingen worden na ontvangst van accountantsverklaringen afgewikkeld.

Directoraat-generaal Management Openbare Sector

Het bedrag vermeld tot en met 2001 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2002 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2003 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2004 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

Het bedrag vermeld voor 2005 bestaat voornamelijk uit voorschotten in het kader van:

De openstaande voorschotten worden afgerekend als er een goedkeurende accountantsverklaring is ontvangen of wanneer het dossieronderzoek is afgehandeld.

Directoraat-generaal Veiligheid

Het bedrag verstrekt tot en met 2001 is grotendeels opgebouwd uit de volgende posten:

Het bedrag verstrekt in 2002 is grotendeels opgebouwd uit de volgende posten:

Het bedrag verstrekt in 2003 is grotendeels opgebouwd uit de volgende posten:

Het bedrag verstrekt in 2004 is grotendeels opgebouwd uit de volgende posten:

Het bedrag verstrekt in 2005 is grotendeels opgebouwd uit de volgende posten:

De gedane voorschotbetalingen worden na ontvangst van accountantsverklaringen afgewikkeld.

Ad 11. Openstaande garantieverplichtingen

Ad 11a. Tegenrekening openstaande garantieverplichtingen

Het bedrag van € 368 270 995 aan garanties is als volgt opgebouwd:

Hypotheekgaranties. Bij beschikking van 23 augustus 1974, nr. AB74/U1271, van de Minister van Binnenlandse Zaken, is de mogelijkheid geschapen om onder bepaalde voorwaarden een hypotheekgarantie te verlenen voor tijdige betaling van rente en aflossing op een hypothecaire geldlening, die in verband met de aankoop van een woning is afgesloten. Per 31 december 2005 was de stand € 2,0 mln.

Middelenbeheer. In de loop van 2005 zijn de regiokorpsen gebruik gaan maken van de mogelijkheden van geïntegreerd middelenbeheer (conform het aanwijzingsbesluit «Rechtspersonen met een beperkte kasbeheerfunctie» van 18 augustus 2004). Ultimo 2005 is ten behoeve van de politieregio’s door BZK een bedrag aan garanties afgegeven ter grootte van € 366,3 mln. bestaande uit € 291,3 mln. aan kasgeldleningen en € 75,0 mln. aan langlopende leningen. Volgens opgave van het ministerie van Financiën (kenmerk: FM 2006–00220M) is ultimo 2005 daadwerkelijk door de regio’s aan leningen opgenomen een bedrag van € 40,0 mln.

Ad 12. Openstaande verplichtingen

Ad 12a. Tegenrekening openstaande verplichtingen

Het bedrag van € 5 894 056 849 aan openstaande verplichtingen is als volgt opgebouwd:

C.3. INFORMATIE- EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE ORGANISATIE (ITO)

Algemeen

De baten- en lastendienst ITO van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontwikkelt, implementeert en beheert besloten en bedrijfszekere informatie en communicatietechnologiediensten en draagt op die manier bij aan de kwaliteit en effectiviteit van de sectoren Openbare Orde en Veiligheid.

Bedrijfsvoering

Financieel Beheer

In het kader van het financiële beheer is in 2005 een tweetal activiteiten ontplooid, die beide ten doel hebben het management beter in staat te stellen de organisatie aan te sturen. Dit moet leiden tot het efficiënt bereiken van de gestelde doelen binnen de geldende normen en regelgeving. De activiteiten zijn opgenomen in het Verbeterprogramma ITO-ISC 2004–2005 en de Baseline opdracht.

Boekenonderzoek

In de maanden mei en juni 2005 heeft KPMG in opdracht van de Directeur-generaal Veiligheid en het NPI (namens het KBB) een update en verdieping van het boekenonderzoek van het agentschap ITO uit 2004 uitgevoerd. De werkzaamheden betroffen vooral het analyseren en becommentariëren van de financiële gegevens die ITO heeft verstrekt: de balans en financiële resultaten tot en met 31 december 2004 en het concept jaarplan ITO 2005. De operationele integratie van ITO en ISC maakt een zelfstandige beoordeling van ITO niet eenvoudig. De conclusie is dat er geen nieuwe risico’s boven water zijn gekomen.

Verbeterprogramma

In 2004 is besloten tot het Verbeterprogramma ISC/ITO 2004–2005, bestaand uit een deel van het ITO Verbeterprogramma 2002–2003, nieuwe verbeterpunten uit de managementletters van de Auditdienst van BZK en eigen initiatieven van ITO en ISC. In 2005 zijn alle deelprojecten geaudit en formeel door het Audit Committee Verbetering Bedrijfsprocessen ISC/ITO afgesloten. Het eindrapport is aangeboden aan de Directeur-generaal Veiligheid. Hiermee is het Verbeterprogramma ITO-ISC 2004–2005 formeel afgerond.

Baselines financieel en materieel beheer

De Algemene Rekenkamer gaf in 2005 naar aanleiding van het Rechtmatigheidsonderzoek Financiële Verantwoording (RFV) 2004 aan dat, aangezien er al vele jaren sprake was van onvolkomenheden in de bedrijfsvoering, zij conform artikel 88 van de Comptabiliteitswet bezwaar zou maken, indien de verbetering van de bedrijfsvoering in 2005 zou stagneren. Gelet op de geïntegreerde organisatie is zowel aan de Auditdienst van BZK als de huisaccountant van ISC verzocht om tot concrete aanbevelingen en activiteiten (inclusief prioritering) te komen om daarmee te voldoen aan de Baselines financieel en materieel beheer.

Eind 2005 hebben de accountants gerapporteerd. Het oordeel is genuanceerd positief. De Algemene Rekenkamer heeft aangegeven zich te kunnen vinden in het samenvattende oordeel van de accountants; per 30 september 2005 werd grotendeels voldaan aan de baselines. Er blijktvoldoende voortgang te zijn. Op basis van de tot nu toe bereikte resultaten is er voor de Algemene Rekenkamer geen aanleiding tot het maken van bezwaar. Wel wordt daaraan toegevoegd dat dit een voorlopig oordeel is en dat de Algemene Rekenkamer een definitief oordeel vormt na afronding van het totale rechtmatigheidsonderzoek 2005 bij het ministerie.

Operationele integratie ISC/ITO

In 2005 was, net als in 2004, sprake van een operationeel geïntegreerde organisatie van ITO en de privaatrechtelijke ICT-Service Coöperatie Politie, Justitie en Veiligheid (ISC).

Tot de operationele integratie is besloten in 2003, vooruitlopend op de oprichting van een nieuw publiekrechtelijk orgaan. In 2005 is de Politiewet 1993 gewijzigd in verband met het stellen van regels voor het treffen van samenwerkingsvoorzieningen (VTS) op initiatief van politiekorpsen en voor de informatie- en communicatievoorzieningen van de politie. De datum van de inwerkingtreding wordt nog nader bepaald.

Positie C2000

De begroting 2005 is opgesteld inclusief de beheeruitgaven C2000 die worden uitgevoerd door de Directie Mobiele Diensten (DMD). Begin 2005 is echter besloten dat de rechtstreekse aansturing en verantwoording hiervoor blijft liggen bij de projectdirectie C2000 van BZK. Dit betekent dat – in tegenstelling tot de begroting 2005 – de realisatie van C2000 niet in de verantwoording van ITO is meegenomen. De door DMD verleende facilitaire diensten zijn doorberekend aan de projectdirectie C2000 conform de afspraken met BZK. Dit geldt eveneens voor de personele kosten van het ITO-personeel (DMD) die gedetacheerd zijn bij de projectdirectie C2000.

VTS

In 2005 is de wet «Voorziening Tot Samenwerking» (VTS) door de Staten-Generaal aangenomen. Voor de uitvoering van deze wet zijn een stuur- en projectgroep en werkgroepen ingericht. Hierin nemen deel: ISC, CIP, NPI, ITO en BZK. De mogelijkheden worden onderzocht om per 1 juli 2006 de betreffende partijen inclusief DMD in de VTS onder te brengen. Dit zou kunnen betekenen dat ITO per 1 juli 2006 ophoudt te bestaan. Het uitgangspunt bij de overgang is dat alle partijen integraal overgaan.

Eigen vermogen tov gemaximeerde omvang: [exploitatiereserve + onverdeelde resultaat/5% van de gemiddelde jaaromzet, berekend over de laatste 3 jaar] * 100.

Percentage materiële vaste activa gefinancierd met leningen: [Leningen bij het MVF/boekwaarde MVA] * 100