Realisaties uitgaven naar beleidsartikelen voor 2005 (bedragen in € 1000)

Realisaties ontvangsten naar beleidsartikelen voor 2005 (bedragen in € 1000)

Inhoudsopgave

A. ALGEMEEN

VOORWOORD

VROM heeft in 2005 belangrijke resultaten geboekt. Als het gaat om ruimte voor ontwikkeling van de economie, ruimte om te bouwen en een modern milieubeleid dat inspeelt op de wetten van de markt. Maar ook waren er successen voor een Rijkshuisvestingstelsel dat meer ruimte geeft aan gebruikers en een VROM Inspectie die niet alleen sanctioneert, maar ook helpt om tot een betere naleving te komen.

In dit jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de beleidsinspanningen en inzet van middelen die in 2005 gepleegd zijn om tot deze resultaten te komen. Het is mij dan ook een genoegen u dit verslag aan te mogen bieden.

DECHARGEVERLENING

Verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening enMilieubeheer aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer decharge te verlenen over het in het jaar 2005 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

• het gevoerde financieel en materieelbeheer;

• de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• de financiële informatie in de jaarverslagen en jaarrekeningen;

• de departementale saldibalansen;

• de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering

• de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige Jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. het financieel jaarverslag van het Rijk over 2005; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden;

b. de slotwet van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) over het jaar 2005;

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;

c. Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2005 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

d. De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2005 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2005 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2005 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001);

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

mede namens

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

LEESWIJZER

Opbouw jaarverslag

Het jaarverslag bestaat uit een algemeen gedeelte, het beleidsverslag, de jaarrekening en enkele bijlagen. In het beleidsverslag staat centraal het door het ministerie van VROM gevoerde beleid en de budgettaire gevolgen daarvan. Het beleidsverslag is opgebouwd uit drie delen: de beleidsprioriteiten, de beleids- en niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringsparagraaf. De jaarrekening is opgebouwd uit de verantwoordingsstaat van het ministerie van VROM, de samenvattende verantwoordingsstaat van de Rijksgebouwendienst, de departementale saldibalans en de jaarrekening van de Rgd.

De opbouw van het jaarverslag 2005 volgt de Rijksbegrotingsvoorschriften.

Toelichting op enkele onderdelen van het jaarverslag

Beleidsprioriteiten

In het hoofdstuk over de beleidsprioriteiten wordt verantwoording afgelegd over de bereikte resultaten van de beleidsagenda in de begroting 2005. Aan deze beleidsagenda 2005 is een nieuwe prioriteit toegevoegd, namelijk het onderwerp Luchtkwaliteit.

Invulling van de motie Vendrik geschiedt op de volgende wijze:

Na het verslag over de beleidsprioriteiten volgt een tabel met de budgettaire consequenties. De daarin vermelde cijfers zijn niet rechtstreeks te genereren uit de VROM-administratie aangezien er geen vastleggingen per prioriteit plaatsvinden. De gepresenteerde cijfers zijn verkregen uit extra-comptabele administraties en/of betreffen schattingen. Tenslotte wordt een beleidsmatige conclusie gegeven (beleid is in 2005 ongewijzigd voortgezet of geïntensiveerd).

Beleids- en niet-beleidsartikelen

De beleids- en niet-beleidsartikelen verantwoorden meer in detail in hoeverre de doelstellingen van VROM zijn behaald (Hebben we bereikt wat we hebben beoogd? Hebben we gedaan wat we daarvoor zouden doen?). Tevens zijn hier de budgettaire en financiële consequenties te vinden waarbij de opmerkelijke verschillen, in grote lijnen, tussen de begroting en realisatie worden toegelicht (Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?).

Uitgaven ambtelijk personeel

De uitgaven voor ambtelijk personeel zijn verdeeld over de artikelen door middel van een verdeelsleutel. De verdeling vindt plaats op basis van uitgangspunten en jaarplannen die resulteren in verdelingen die niet absoluut juist zijn, maar waarmee een juiste artikelbelasting zo goed mogelijk benaderd wordt, rekening houdend met een doelmatige bedrijfsvoering.

Artikelen waarop de inputfinanciering van de Rgd betrekking heeft

Dit betreft artikel 14 en delen van artikel 3, 6 en 15. De Rgd wordt jaarlijks bevoorschot. Dit voorschot is niet gerelateerd aan de werkelijke uitgaven van het agentschap. Het gevolg is dat op bepaalde posten te hoog danwel te laag is bevoorschot. Dit wordt op artikelniveau met het voorschot in het jaar 2006 gecorrigeerd.

Bedrijfsvoeringsparagraaf

De bedrijfsvoeringsparagraaf bestaat uit twee delen:

1. rechtmatigheid begrotingsuitvoering;

2. gevoerde financieel en materieelbeheer.

Paragraaf 1 over de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering vloeit voort uit de versnelde toepassing van de besluiten uit de IBO regeldruk en controletoren ten aanzien van de verantwoording van de vier departementen (waaronder VROM) die betrokken zijn bij de besteding van de toeslaggelden.

Paragraaf 2 over het gevoerde financieel en materieelbeheer betreft de mededeling bedrijfsvoering zoals VROM in eerdere jaarverslagen heeft opgenomen.

B. BELEIDSVERSLAG

BELEIDSPRIORITEITEN

Inleiding

De beleidsagenda is een nadere uitwerking van het Beleidsprogramma 2004–2007 van het Kabinet gericht op de VROM-doelstellingen. VROM levert hiermee een bijdrage aan het ingezette kabinetsbeleid om het zelfoplossende vermogen van de samenleving te verhogen. In 2005 heeft VROM goede resultaten behaald.

Met aanvaarding van de Nota Ruimte is een solide basis gelegd voor ruimtelijke ontwikkeling. Een basis voor versterking van de nationale concurrentiepositie, voor meer woningbouw, voor natuuraanleg, recreatie en ruimte voor water. Belangrijke opgaven die vragen om samenhang. Met gebiedsontwikkeling uit de Nota Ruimte reiken we daarvoor een concept aan. In veertien provinciale voorbeeldprojecten genereren we best practises.

Ook op het terrein van wonen kiezen we voor beweging tegenover stagnatie. Met vrijwel alle stedelijke regio’s zijn afgelopen jaar convenanten getekend over de woningproductie. In totaal gaat het om 347 000 woningen tot 2010. Na jaren van dalende productiecijfers lijkt de kentering van 2004 door te zetten. Volgens de CBS-cijfers zijn in 2005 67 000 nieuwbouwwoningen gebouwd.

We hebben in 2005 ook de opheffing van belemmeringen voor de lokale woningproductie voorbereid. Denk aan de nieuwe Wro, de Grondexploitatiewet, de Wet voorkeursrecht gemeenten en de Omgevingsvergunning waarin milieu- en bouwvergunningen worden samengebracht. Met het herziene Besluit Luchtkwaliteit van 2005 zijn we vooruitgelopen op de Wet luchtkwaliteit. De saldobenadering die hierin verankerd is moet de bouw weer lucht geven.

De stedelijke vernieuwing heeft met de 56 wijkenaanpak een belangrijke impuls gekregen in 2005. Veel projecten zijn uitvoeringsgereed gekomen of in uitvoering genomen. Inmiddels is een waardestijging van het onroerend goed in deze wijken te constateren. De inspanning om nog in deze kabinetsperiode tot voor burgers zichtbare verbeteringen in de wijken te komen, ligt op koers.

Op het terrein van modern marktconform milieubeleid zijn in 2005 belangrijke resultaten geboekt. De wet- en regelgeving op het gebied van CO₂- en NO_x emissiehandel is in werking getreden. De Nederlandse Emissieautoriteit, die moet toezien op een eerlijke emissiehandel, is toegerust voor haar taken en de toewijzing van emissierechten voor de CO₂-handel heeft plaatsgehad.

Nadat het Europese Parlement in november gestemd had over het Commissievoorstel voor chemische stoffen (REACH), bereikten de lidstaten in december 2005 unaniem een politiek akkoord over een compromisvoorstel van het Britse EU-voorzitterschap.

Nederland heeft actief bijgedragen aan de totstandkoming daarvan. Dit akkoord vormt de basis voor de tweede lezing van het voorstel in het Europese Parlement (2e helft 2006). Naar verwachting zal REACH op 1 april 2007 in werking treden.

Het in 1999 vernieuwde Rijkshuisvestingstelsel functioneert in principe goed. Dat is de uitkomst van de evaluatie die na vijf jaar werd uitgevoerd. Het kabinet ziet wel kansen voor verbetering van efficiency, vereenvoudiging en grotere invloed van gebruikers. Het daaruit volgende actieprogramma «verbetering rijkshuisvestingsstelsel» is begin 2006 bij de Kamer aangeboden.

Bij de VROM-Inspectie is het accent verschoven van sanctioneren naar verbetering van de naleving. Het instrument «Compliance Assistance» is in 2005 op brede schaal toegepast. Ook is samen met VNG een handreiking gemaakt om gemeenten beter in staat te stellen zelf gemeentehuizen, sporthallen en parkeergarages te beoordelen op wettelijke vereisten en de naleving daarvan.

VROM heeft in 2005 dus belangrijke resultaten geboekt. Als het gaat om ruimte voor ontwikkeling van de economie, ruimte om te bouwen en een modern milieubeleid dat inspeelt op de wetten van de markt. Maar ook successen voor een Rijkshuisvestingsstelsel dat meer ruimte geeft aan gebruikers en een VROM Inspectie die niet alleen sanctioneert, maar ook helpt om tot een betere naleving te komen.

Hierna wordt ingegaan op de in de begroting 2005 genoemde doelen en de daarbij behorende prestaties. De doelen worden kort herhaald waarna het bereikte resultaat wordt vermeld. Daarna wordt per prestatie aangegeven of deze is gerealiseerd of niet.

Bij iedere prioriteit staat een verwijzing naar de tekst van het jaarverslag voor verdere informatie. Tot slot is een overzichtstabel met de financiële resultaten van de prioriteiten opgenomen.

A. Realisatie van de beleidsprioriteiten 2005

1. Beweging op de woningmarkt

Beleidsprioriteit 1.1. Verhoging van de woningproductie

Doel: Terugbrengen van het woningtekort tot 1,5 à 2 % in 2010 door de bouw van 380 000 tot 420 000 woningen in de periode 2005 t/m 2009. Voor 2005 is gestreefd naar de productie van minimaal 70 000 nieuwbouwwoningen.

De woningproductie zit in de lift, zodat er meer woningen beschikbaar komen voor de burgers. Na een historisch lage productie van 59 600 nieuwbouwwoningen in 2003, steeg de productie in 2004 naar 65 300 en in 2005 naar 67 000 nieuwbouwwoningen. Het totaal aantal gerealiseerde woningen (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw) is in 2005 uitgekomen op 74 300 woningen. In 2006 wordt, gezien de stijging van het aantal bouwvergunningen, een verdere groei verwacht. In de stedelijke regio’s is in 2005 circa 86% van de voor 2005 geplande woningproductie (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw) gereed gemeld. De raming van het woningtekort per 2005 is bijgesteld van 2,7% naar 2,5%.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 4.3.1. Verhogen woningproductie; 1.5.1.3. Wetgeving.

Beleidsprioriteit 1.2. Impuls geven aan de herstructurering, voornamelijk in de 56 prioriteitswijken

Doel: De uitvoering van de herstructurering in met name de 56 prioriteitswijken versnellen om het proces van concentratie van lage inkomensgroepen niet te laten toenemen respectievelijk de uitstroom van midden- en hogere inkomens tot staan te brengen. Dit alles met als doel het woon- en leefklimaat in die wijken te verbeteren, de sociale cohesie te versterken en gevoelens van onveiligheid te verminderen.

In aanvulling op de gemaakte meerjarenafspraken in het kader van GSBIII/ISV-2 is in 2005 de uitvoering van de herstructurering in met name de 56 prioriteitswijken door middel van een integrale aanpak versneld ter hand genomen. De volgende doelstellingen zijn onder meer gerealiseerd. In 55 wijken concrete uitvoeringsafspraken (waarin onder andere veel aandacht voor sociaal-fysieke aspecten en de aanpak van de openbare ruimte). De uitvoering is in volle gang: 18 wijken leveren al nieuwe woningen op en in 27 wijken is het verhuisproces op gang.

In 2005 heeft het volgen en stimuleren van de uitvoering rond de prestatieafspraken over de aanpak van de 56 wijken centraal gestaan. Dit laatste onder meer door de inzet van impulsteams om het uitvoeringsproces op lokaal niveau vlot te trekken. Verwezen wordt naar de op 16 februari 2006 aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 136, nr. 5) verzonden brief terzake.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 4.3.2 Herstructurering van woonwijken.

Beleidsprioriteit 1.3. Modernisering van het huurbeleid

Doel: De woningmarkt functioneert niet naar behoren, er moet meer beweging komen. Verhogen van de nieuwbouwproductie is daarbij de belangrijkste motor. Modernisering van het huurbeleid levert daar een bijdrage aan omdat het investeringen in nieuwbouw stimuleert en bijdraagt aan een betere prijs/kwaliteitsverhouding van huurwoningen. Randvoorwaarden voor modernisering van het huurbeleid vormen ontspanning van de woningmarkt en de borging van de betaalbaarheid voor kwetsbare groepen in de samenleving.

Met de brieven van 19 november 2004, 4 februari 2005 en 26 april 2005 is de richting van het huurbeleid voor de komende jaren geschetst. Vanaf 2006 wordt de ruimte voor de jaarlijkse huurverhoging geleidelijk aan vergroot.

Uitgangspunt is dat de gereguleerde voorraad groot genoeg is voor huisvesting van huishoudens tot de (voormalige) ziekenfondsgrens. Zolang er niet voldoende is bijgebouwd, geldt voor het grootste deel van de huurwoningen (circa 95 %) een maximale huurprijs. Voor zittende huurders is de jaarlijkse huurstijging aan een maximum gebonden, zodat voor hen tot die tijd de betaalbaarheid van het wonen is gewaarborgd. Eind 2005 is een wetsvoorstel in procedure gebracht waarmee zittende huurders worden beschermd maar waarmee, nadat er in de regio’s voldoende is bijgebouwd, voor nieuwe verhuringen op termijn een vergroting van het geliberaliseerde gebied kan plaatsvinden naar landelijk 25%.

De voorstellen leiden ertoe dat het (weer) aantrekkelijker wordt te investeren in huurwoningen en er stappen worden gezet naar een beter functionerende woningmarkt.

Met de aanpassing van het woningwaarderingsstelsel komen de consumentenvoorkeuren beter in de maximale huurprijs tot uiting. Daarmee levert deze modernisering een bijdrage aan een betere prijs/kwaliteitsverhouding van huurwoningen. Ook het op termijn beëindigen van de huurprijsregulering voor een deel van de woningvoorraad (na voldoende woningbouw) maakt het verhuurders mogelijk de huurprijs meer op de actuele voorkeuren van de consument af te stemmen. Daarnaast is bij de jaarlijkse huurverhogingsperentages sprake van een licht oplopende reeks zodat verhuurders naarmate er meer gebouwd is, meer mogelijkheden hebben de huurverhogingen te differentiëren.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 2.3.1.1 Voorzien in betaalbare en kwalitatief goede huurwoningen.

2. Uitvoering Nota Ruimte

Beleidsprioriteit 2.1 Uitvoeringsagenda Nota Ruimte

Doel: De uitvoeringsagenda verbindt op een samenhangende en gebiedsgerichte wijze de doelstellingen van de Nota Ruimte met lopende en voorgenomen uitvoeringstrajecten en de bijbehorende rijksinvesteringsbudgetten. Het Kabinet beoogt hiermee een gecoördineerde en efficiënte rijksinzet bij de uitvoering van het nationaal ruimtelijk beleid.

De activiteiten die in de uitvoeringsagenda waren aangekondigd, zijn in 2005 voor het grootste deel uitgevoerd. Er is sprake van een gecoördineerde en efficiënte rijksinzet bij de uitvoering.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 1.4.1. Strategische beleidsontwikkeling Ruimte.

Beleidsprioriteit 2.2 Ontwikkelingsplanologie als methode voor gebiedsontwikkeling

Doel: Het bereiken van een breder gedragen eindresultaat van ruimtelijke inrichting door partijen met verschillende wensen en belangen in een vroeg stadium bij elkaar te brengen. Belangrijke indicator voor een succesvolle voortgang van de ontwikkelingsplanologie is dat in 2007 alle provincies hun voorbeeldproject in uitvoering hebben.

De doelstelling voor 2005 is door het VROM-programma Voorbeeldprojecten Gebiedsontwikkeling gerealiseerd. Alle 14 voorbeeldprojecten hebben, mede door ondersteunings- en adviesactiviteiten vanuit het VROM-programma, een grote stap richting uitvoering gezet. Enkele projecten zijn reeds in uitvoering en de verwachting is dat in 2007 alle projecten worden uitgevoerd.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 1.4.1. Strategische beleidsontwikkeling Ruimte.

Beleidsprioriteit 2.3 Grondbeleid

Doel: VROM wil met het grondbeleid de decentrale overheden faciliteren in hun bevoegdheden en verantwoordelijkheid voor de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in het algemeen en de woningproductie in het bijzonder.

In de Nota Ruimte geeft VROM de decentrale overheden extra grondbeleidinstrumenten, met name aan provincies en regio’s, zodat tijdig de juiste gronden beschikbaar komen voor verbetering van de ruimtelijke investeringen waaronder woningproductie, waarbij de kosten en opbrengsten van locatieontwikkeling rechtvaardig worden verdeeld.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 1.4.2.3. Wetgeving en 4.3.1 Verhoging woningproductie.

Beleidsprioriteit 2.4 Waddenzee

Doel: Het rijksbeleid voor de Waddenzee heeft tot doel bij te dragen aan de realisering van een duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en behoud van het unieke open landschap.

Binnen deze hoofddoelstelling zijn er doelen op het gebied van de veiligheid tegen overstromingen vanuit zee, de bereikbaarheid van de havens en de eilanden, de economische ontwikkeling en bescherming van de archeologische waarden in de bodem. Economische activiteiten moeten passen binnen de hoofddoelstelling voor de Waddenzee.

Deze doelstellingen zijn in de PKB Derde Nota Waddenzee gepreciseerd en dienen als uitgangspunt voor het opstellen van ruimtelijke plannen van lagere overheden.

Het rijk staat daarbij een ontwikkelgerichte strategie voor, mede ondersteund door het Waddenfonds. Een gezamenlijke werkgroep van Rijk en regio heeft een voorstel geformuleerd ter verbetering van de bestuurlijke organisatie.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel 9.3.1 Paragraaf Duurzame ontwikkeling van de Waddenzee.

3. Een eco-efficiënte economie

Beleidsprioriteit 3.1 Klimaatbeleid

Doel: In de periode 2008–2012 moet volgens de Kyoto-protocollen de emissie van broeikasgassen met 6% gereduceerd zijn ten opzichte van de uitstoot in het basisjaar 1990 (voor sommige gassen is het basisjaar 1995). Voor de uitstoot betekent dit een maximaal toegestaan emissieniveau van 200 Mton CO₂-equivalenten per jaar in de periode 2008–2012. Door extra maatregelen in het buitenland (die 20 Mton per jaar compenseren) is in Nederland in die periode een emissie van 220 Mton toegestaan. Het Milieu- en Natuurplanbureau verwacht bij het huidige beleid voor 2005 en 2010 een emissie van 220 Mton. Naast het realiseren van de Kyoto-doelstellingen is van belang dat er een perspectief ontstaat op het starten van de discussie over de inhoud en het proces voor de periode na 2012.

Ook Nederland krijgt te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Zo wordt de kans dat rivieren buiten hun oevers treden groter. Dat zal van invloed zijn op het ruimtegebruik. Verder heeft de stijging van de zeespiegel niet alleen gevolgen voor de kustbescherming, maar ook voor de landbouw (verzilting) en voor de Waddenzee. Om deze gevolgen te bestrijden zullen passende adaptatiemaatregelen moeten worden genomen.

In de Evaluatienota Klimaatbeleid is gemeld dat Nederland op koers ligt om de mitigatiedoelstellingen van het Kyoto-akkoord te realiseren. Deze doelstellingen beogen een goed rentmeesterschap voor het behoud van onze wereld door het terugdringen van CO₂-uitstoot. Het beleid dat al in werking is gezet, tezamen met het beleid dat thans in voorbereiding is, kan het voor 90 procent zeker maken dat de taakstelling van 220 Mton in de Kyoto-periode wordt gehaald. Voorwaarde is dat het beleid in voorbereiding ook werkelijk wordt ingevoerd en het beoogde effect heeft en dat het plafond voor de tweede periode van CO₂-emissiehandel in ieder geval niet ruimer wordt dan het huidige plafond.

Bij de buitenlandse maatregelen (Joint Implementation en het Clean Development Mechanism) is de hele taakstelling van 100 Mton (20 Mton per jaar gedurende 2008–2012) afgedekt in raamcontracten met intermediaire organisaties en deelname aan fondsen. De projectgebonden leveringscontracten komen goed op gang. Nu is het te vroeg om harde conclusies over het doelbereik voor 2008–2012 te trekken. Eind 2006 wordt duidelijk of voldoende projectcontracten zijn gesloten.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 11.3.2 Vermindering uitstoot broeikasgassen.

Beleidsprioriteit 3.2 Omgaan met risico’s

Doel: Het realiseren van een gedragen milieubeleid voor het omgaan met gezondheidsrisico’s, door:

– Versterking van het externe veiligheidsbeleid. Dat beleid richt zich op de toewijzing van verantwoordelijkheden, de doorwerking, uitvoering en handhaving van de regelgevin;

– Het Actieprogramma Gezondheid en Milieu. Dat programma richt zich op het reduceren van risico’s voor mens en milieu als gevolg van stoffen (agentia) in het milieu.

In het externe veiligheidsbeleid zijn substantiële vorderingen gemaakt bij de wetgeving, uitvoering en speciale projecten van het externe veiligheidsbeleid. Door middel van de jaarlijkse voortgangsbrief (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 801 nr. 42 d.d. 6 januari 2006) is hierover aan de Tweede Kamer gerapporteerd. Het beleid voor met name inrichtingen is in uitvoering genomen (o.a. Besluit externe veiligheid inrichtingen, Vuurwerkbesluit, Kabinetsstandpunt Ketenstudies). De instrumenten voor de regulering van het vervoer van gevaarlijke stoffen worden geïmplementeerd en een nieuwe opgave, het buisleidingendossier, is opgepakt. Met de programmafinanciering is een eerste aanzet gemaakt voor de versterking van de uitvoering en handhaving. Een nieuwe regeling voor de periode 2006–2010 is gepubliceerd.

In het stoffenbeleid is de complexiteit van het omgaan met risico’s duidelijker geworden. De speerpunten waar het gezondheids- en milieubeleid zich op richt, zijn in kaart gebracht en voorzien van acties.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 7.3.4 Waarborgen extern veiligheidsbeleid; 12.3.1 Beheersen milieurisico’s van stoffen.

Beleidsprioriteit 3.3 Ontkoppeling van milieu en economie

Doel: Duurzame ontwikkeling moet het uitgangspunt zijn in het handelen van nationale en internationale overheden en maatschappelijke actoren. Vanuit dat uitgangspunt worden in nauwe samenwerking met maatschappelijke partijen voor een aantal hardnekkige milieuproblemen innovatieve oplossingen gezocht, die ook zoveel mogelijk bijdragen aan versterking van de economie. Het gaat hierbij zowel om strategische initiatieven voor een eco-efficiënte economie als om de bevordering van vergroening met concrete subsidie- en fiscale instrumenten.

Het doel is in 2005 dichterbij gebracht door onderstaande prestaties. Ook is VROM erin geslaagd om resultaat te boeken bij de verdere internalisering van milieukosten in de prijzen. Er zijn in 2005 diverse platforms opgericht (waaronder het platform duurzame mobiliteit) en diverse samenwerkingsverbanden aangegaan. Daarnaast heeft Nederland actief voorstellen gedaan aan de EU (en coalities gezocht met andere landen) om emissie-eisen voor auto’s en vrachtauto’s fors aan te scherpen. De onderhandelingen over de nieuwe Euro-5 en -6 normen zullen waarschijnlijk in 2006 worden afgerond. Daarnaast dragen ook onderstaande vernieuwde subsidieen fiscale instrumenten bij aan een eco-efficiënte «vergroende» economie.

Dit samen moet nu en in de toekomst er toe leiden dat de milieukwaliteit tenminste gelijk blijft en dat de kosten van milieubeleid meer bij de veroorzakers van milieuvervuiling terecht komen.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 11.3.1 Internationale Samenwerking; 11.3.2 Vermindering uitstoot broeikasgassen; 11.3.4 Vermindering algemene uitstoot industrie; 11.3.5 Vermindering uitstoot verkeer en binnenvaart; 11.3.7 Vergroten draagvlak milieubeleid.

Beleidsprioriteit 3.4 Extra beleidsprioriteit: Luchtkwaliteit

Doel: Het operationele doel voor luchtkwaliteit is het voorkomen van blootstelling aan voor de volksgezondheid slechte luchtkwaliteit (NO₂ en fijn stof) en het saneren van situaties waar in het verleden een dergelijke blootstelling is ontstaan.

In 2005 is versterkt ingezet op het bereiken van de luchtkwaliteitsdoelen. Dit is mede ingegeven doordat begin 2005 duidelijk werd dat als gevolg van stringente uitspraken van de Raad van State stagnatie van bouwplannen in overschrijdingsgebieden van de fijn stof-normen ontstond. Er is een beleidspakket in uitvoering genomen waarbij enerzijds de luchtkwaliteit versneld wordt verbeterd en anderzijds de stagnatie in de bouwplanvoorbereiding wordt vlotgetrokken. Daartoe zijn vier sporen ingezet:

Extra maatregelen

Bovenop de reeds beschikbare middelen (Nota Verkeersemissies € 200 mln en Nota Mobiliteit € 300 mln) is € 300 mln extra vrijgemaakt voor generieke maatregelen, zoals roetfilters, versnelde introductie van schone vrachtwagens en aanpak wagenparken van andere overheden en openbaar-vervoer maatschappijen en binnenvaart, en € 100 mln voor lokale maatregelen zoals milieuzones, verkeerscirculatie en doorstroming.

Aanpassing van de regelgeving

In 2005 is het Besluit luchtkwaliteit zodanig aangepast dat via het mogelijk maken van de zogenaamde zeezout-aftrek en de toepassing van de salderingsbenadering in een deel van de situaties, de bouwbelemmeringen konden worden opgeheven. De salderingsbenadering is nader uitgewerkt in een concept ministeriële regeling die op 19 december 2005 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 175, nr. 14). Ook is een wetsvoorstel voorbereid waarin via een programma-aanpak en een daaraan gekoppelde toetsing van projecten meer ruimte wordt geboden voor het doorgaan van bouwprojecten in combinatie met de inzet van extra compenserende maatregelen.

Internationale aanpak

De oplossing van de resterende problematiek dient plaats te vinden via een wijziging van de desbetreffende EU-richtlijnen. In september 2005 is daarvan een concept verschenen en Nederland zet zich actief in om de inhoud van die richtlijn zodanig vorm te geven dat die mede is toegesneden op de Nederlandse situatie. Nederland streeft naar aanscherping van de Europese emissie-eisen. Tevens wordt gepleit voor begrip voor de Nederlandse situatie, met het concrete verzoek tot uitstel van de gestelde termijnen om ingebrekestelling te voorkomen.

Facilitering van andere overheden

Om andere overheden te helpen om in hun eigen beleid enerzijds bouwplannen beter te onderbouwen en anderzijds lokale maatregelen te treffen, is een aantal faciliterende activiteiten opgezet. Zo zijn twaalf pilots van start gegaan om oplossingen in de praktijk te ontwikkelen. De daaruit verkregen kennis wordt via handreikingen beschikbaar gesteld en er is een vraagbaak voor gemeenten in het leven geroepen. Vooruitlopend op de totstandkoming van de nieuwe wet zijn door samenwerkende overheden in die gebieden waar sprake is van de grootste problemen, gebiedsgerichte programma’s opgesteld. Daarnaast worden mede op initiatief van de VROM-accountmanagers in verschillende regio’s «luchtteams» ingesteld die bezien welke maatregelen genomen kunnen worden om bouwprojecten te laten doorgaan en tevens te voldoen aan de normen voor luchtkwaliteit.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 7.3.1 Lokale milieukwaliteit en verkeer; 11.3.5 Vermindering uitstoot verkeer en binnenvaart.

Beleidsprioriteit 4.1 Adequaat Rijkshuisvestingsstelsel

Doel: Het rijkshuisvestingsstelsel beoogt de effectiviteit, doelmatigheid en transparantie van de rijkshuisvesting te vergroten. In 2004 is het stelsel geëvalueerd en het Kabinet bepaalt op grond van de resultaten van de evaluatie zijn standpunt.

Op basis van de evaluatie van het rijksshuisvestingsstelsel heeft het kabinet ingestemd met handhaving van het huidige rijkshuisvestingsstelsel. Wel wil het kabinet het stelsel op drie lijnen verbeteren: verbeteren/verhogen van de efficiency van het stelsel, vereenvoudigen van het stelsel en de verbetering van de sturing van het stelsel vanuit de gebruikers van rijkshuisvesting. Zie: Kamerstukken II, 2004–2005, 25 449, nr. 11. Aan de hand van deze verbeterlijnen is door een interdepartementale stuurgroep en drie interdepartementale werkgroepen een actieprogramma verbetering rijkshuisvestingsstelsel met de titel«Sturen op efficiency en eenvoud» geschreven. Dit actieprogramma is in januari 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2005–2006, 25 449, nr. 12).

Nadere uitwerking in jaarrekening agentschap Rijksgebouwendienst.

Beleidsprioriteit 5.1 Modernisering regelgeving

Doel: VROM wil de eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en andere overheden vergroten. Om dit te bereiken zal de regeldruk van de (rijks)overheid lager moeten worden. Minder regels die beter te handhaven zijn en voldoen aan de normen voor wetgevingskwaliteit. In 2003 heeft VROM het programma hiervoor aan de Tweede Kamer aangeboden. 2005 is gericht op de uitvoering van het prioriteitenprogramma voor de wetgevingstrajecten die uit de herijking en modernisering voortvloeien. VROM zal de komende jaren de administratieve lasten die voorvloeien uit VROM-regelgeving, met 31,4% reduceren (In 2005 bijgesteld naar netto 29,5% (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 383, nr. 26)).

Bedrijven en burgers krijgen te maken met minder regelgeving en meer toegankelijke regelgeving. Dit bespaart kosten en tijd. De handhaafbaarheid van regelgeving neemt toe.

VROM ligt op schema met haar programma modernisering VROM-regelgeving. De belangrijkste deelprojecten zijn de omgevingsvergunning en de modernisering algemene regels. Deze projecten zijn conform planning in 2005 uitgevoerd. Hierdoor is de verwachting nog steeds dat voor beide projecten de cruciale wetgeving in 2007 kan worden gepubliceerd. Op 30 september 2005 heeft het Kabinet een voortgangsrapportage gestuurd over het gehele programma (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 383, nr. 33).

VROM heeft de doelstelling voor administratieve lasten reductie voor het bedrijfsleven in de periode 2003–2007 bijgesteld tot € 505 mln op € 1,7 mld (29,5%). In 2005 is hiervan € 47,6 mln gerealiseerd.

Nadere uitwerking in artikel/operationeel doel: 1.7 Minder administratieve lasten; 3.3.1 Garanderen van een minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen; 3.3.2 Verbeteren van de kwaliteit van woningen en overige gebouwen en stimuleren van innovatie.

Beleidsprioriteit 6.1 Betere naleving

Doel: De VROM-Inspectie richt zich op handhaving van de VROM-regelgeving door een adequaat toezicht, en een heldere verdeling van verantwoordelijkheden met andere toezichthouders. Daarbij focust de VROM-Inspectie haar inzet op de wettelijke taken, waaraan de grootste maatschappelijke risico’s verbonden zijn en waar de grootste naleeftekorten bestaan. Daarnaast richt de inspectie haar werk zo in dat alert gereageerd kan worden op signalen uit de uitvoeringspraktijk.

De VROM-nalevingstrategie is gebruikt om prioriteiten in het werkprogramma aan te brengen. Geconcludeerd kan worden dat het overgrote deel van de prestaties is gehaald. Aansprekende voorbeelden daarvan zijn de prestaties terzake van legionella, gegaste ladingen, munitieopslagplaatsen, ketenhandhavingsprojecten en vuurwerk. Ook zijn bij gemeenten pilots uitgevoerd om invulling te geven aan het gemeentelijk handhavingsbeleid bouwregelgeving. De onderzoeksmethodiek bij gemeenten is aangepast waardoor er meer draagvlak is ontstaan voor het interbestuurlijke toezicht. Veel is bereikt in samenwerking met anderen. Zo zijn bijvoorbeeld in het interdepartementale project «Samenwerkende Inspecties» van het Programma Andere Overheid (PAO) gezamenlijk bedrijfsbezoeken uitgevoerd en is een meerjarenprogramma ontwikkeld.

Nadere uitwerking in artikel 13.

B. Budgettaire en financiële consequenties van de beleidsprioriteiten 2005

In de VROM-administratie wordt geen afzonderlijke administratie bijgehouden op het niveau van de beleidsprioriteiten. De bedragen in onderstaande tabel zijn afgeleid van de geraamde en werkelijke uitgaven voor instrumenten en kostensoorten die bijdragen aan de realisatie van de genoemde beleidsprioriteiten.

Bronnen:

Beleidsprioriteit 1.1 t/m 1.3: SturingsInformatieSysteem DGW

Beleidsprioriteit 2.1 t/m 2.4: Interne DGR-administratie

Beleidsprioriteit 3.1 t/m 3.4: Interne budgetplanningsysteem BPS

Beleidsprioriteit 4.1: Integraal RGD Informatiesysteem (IRIS)

Beleidsprioriteit 5.1: Interne budgetplanningsysteem (BPS) DGM en SturingsInformatieSysteem DGW

Beleidsprioriteit 6.1: Interne budgetplanningsysteem BPS

Toelichting op grote verschillen:

Beleidsprioriteit 1.1 Verhoging van de woningproductie

Door een temporisering van het onderzoek naar toekomstige ontwikkelingen bij woningbouw en woningbouwproductie is de realisatie in 2005 lager geweest dan vooraf geraamd.

Beleidsprioriteit 2.3 Grondbeleid

Door onder andere vertraging in de herziening van de Wet op de Ruimtelijke Ordening is de uitputting gering geweest.

Beleidsprioriteit 2.4 Waddenzee

De inzet van middelen voor de PKB Derde Nota en het Waddenfonds zijn aanzienlijk hoger dan voorzien vanwege de grote politieke bestuurlijke gevoeligheid.

Beleidsprioriteit 3.2 Omgaan met risico’s

Het begrote bedrag voor prioriteit 3.2 was grotendeels bestemd voor de LPG-saneringsoperatie. De voortgang van de saneringsoperatie is evenwel achtergebleven bij de verwachtingen, zodat een substantieel deel (€ 2,2 mln) niet in 2005 is uitgegeven.

Beleidsprioriteit 3.3 Ontkoppeling van milieu en economie

De nadere mutatie in het budget heeft grotendeels betrekking op de wijze van financiering van de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa), waarvoor in 2004 de opdracht is verstrekt. Het benodigde kasbudget voor de betaling van deze opdracht is in de loop van 2005 gegenereerd, voornamelijk door het effectueren van een kasschuif uit latere jaren.

Beleidsprioriteiten 4.1 Adequaat Rijkshuisvestingsstelsel

Dit betreft de kosten die zijn gemaakt ter ondersteuning van de Stuurgroep en de werkgroepen die met de Stelselevaluatie aan de slag zijn.

Beleidsprioriteit 5.1 Modernisering regelgeving

Voor modernisering regelgeving was in 2005 met name budget voor de Omgevingsvergunning beschikbaar. Het project moest op gang komen waardoor een vertraging in de uitgaven is opgetreden.

Beleidsprioriteit 6.1 Betere naleving

De lagere uitgaven worden grotendeels veroorzaakt door het vertraagd van start gaan van enkele handhavingsprojecten. De prioritaire projecten in het kader van de Nalevingsstrategie zijn voor het merendeel conform de planning uitgevoerd.

Nieuwe prioriteit in 2005Beleidsprioriteit 3.4 Luchtkwaliteit

De beleidsprioriteit luchtkwaliteit heeft in 2005 nog niet geleid tot substantiële uitgaven. Deze verhoging zal in 2006 en latere jaren gaan optreden (FES-impuls). Wel zijn in 2005 bij de onderzoeks- en uitvoeringsbudgetten luchtkwaliteit reeds meer verplichtingen aangegaan dan oorspronkelijk in de begroting voorzien.

C. Beleidsmatige conclusies ten aanzien van de beleidsprioriteiten 2005

3.3. Ontkoppeling van milieu en economie

Het beleid is in 2005 geïntensiveerd. Het transitiebeleid werd geïntensiveerd door het instellen van de interdepartementale transitiedirectie. Vanwege de intensieve samenwerking en bundeling van de visies van de departementen heeft deze transitiedirectie meer slagkracht om met maatschappelijke partijen aan het werk te gaan.

Nieuwe prioriteit in 20053.4. Luchtkwaliteit

In 2005 heeft een aanzienlijke intensivering (FES-impuls) plaatsgevonden.Bij de overige beleidsprioriteiten is het beleid ongewijzigd voortgezet.

BELEIDSARTIKELEN

Artikel 1. Strategische beleidsontwikkeling en monitoring

1.1. Algemene beleidsdoelstelling

In de comply or explain brief inzake de herziene artikelstructuur 2006 is aangegeven, dat wordt gestreefd naar een transparante indeling voor de verschillende woordvoerders. Vooruitlopend daarop wordt hierna in artikel 1 eerst ingegaan op de adviesraden en daarna op de beleidsontwikkeling en monitoring van de domeinen ruimte, wonen en milieu.

1.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Beleidsnota’s en wetten ruimte

In 2005 zijn 14 voorbeeldprojecten in het kader van gebiedsontwikkeling intensief begeleid, oa door een commissie onder leiding van Riek Bakker. Doordat dit zeer positief is ontvangen door de regio’s is deze begeleiding uiteindelijk meer intensief geweest dan op voorhand gedacht.

Nationaal initiatief voor duurzame ontwikkeling

Het Nido is opgeheven per 1 januari 2005, maar de naam van het instrument was nog niet veranderd bij het opstellen van de Begroting 2005. Voor 2005 wordt op dit instrument uitsluitend Kennisnetwerk Systeeminnovaties (KSI) verantwoord. Het KSI-programma beoogt algemene theoretische inzichten en methodologieën over transities en systeeminnovaties te ontwikkelen. Het betreft FES-gelden die jaarlijks achteraf met EZ worden verrekend.

Bijdrage Ruimtelijk Planbureau/Apparaat Ruimtelijk Planbureau

Het Ruimtelijk Planbureau heeft de beschikking over een totaalbudget, dat in de VROM-begroting gesplitst is weergegeven, namelijk in programma- en apparaatsuitgaven. In overleg kan er tussen de programma en apparaatsuitgaven geschoven worden, waardoor doelmatiger kan worden gewerkt. In 2005 is dit gebeurd.

Bijdrage RIVM

Gedurende 2005 zijn aanvullende toezeggingen gedaan in het kader van het Meerjarig Activiteiten Programma (MAP) voor diverse projecten.

Kenniscentrum Aanbesteding Bouw

Het restant van het budget is in 2005 overgeboekt naar EZ omdat de Minister van EZ verantwoordelijk is geworden voor het Kenniscentrum Aanbesteding Bouw

Apparaat DGW

In het kader van de herverdeling van de apparaatsbudgetten binnen VROM is het budget op dit artikel sterk verlaagd (zie 2e suppletore Begroting 2005). Het budget komt overeen met de in het kader van de uitvoering van het DGW-jaarplan verrichte activiteiten.

Apparaat DGR

Er heeft een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van de apparaatskosten tussen een aantal beleidsartikelen (1, 6, 8, 9 en 15) op basis van de uitgevoerde activiteiten volgens het jaarplan.

1.3. Adviesraden

VROM-raad

In 2005 is er een nieuwe raad van start gaan. De VROM-Raad houdt zich bezig met sectoroverstijgende en onafhankelijke adviezen over het VROM-beleid. De raad streeft ernaar de verbanden tussen de adviesonderwerpen goed in het oog te houden. Het werkprogramma wordt voor twee jaar vastgesteld waarbij 2006 het oogstjaar wordt van het werkprogramma. Voor 2005 geplande adviezen zullen in 2006 worden afgerond. Gemiddeld worden er zes adviezen per jaar afgegeven door de VROM-Raad. Voor de projecten Toekomstagenda Milieu en Woningcorporaties is het advies in het najaar uitgekomen. Voor het project Toerisme zijn expertmeetings gehouden. Voor het advies over de Uitvoering Nota Ruimte en het advies Bedrijventerreinen zijn rondetafelgesprekken gehouden. Voor het project Sociaal-Fysiek is een verkenning geschreven en naar aanleiding hiervan zal dit een vervolg krijgen in het advies over Stad en Stijging.

Raad voor Ruimtelijk, Milieu- en Natuuronderzoek (RMNO)

De Raad voor Ruimtelijk, Milieu- en Natuuronderzoek is een sectorraad die de regering adviseert over het te voeren onderzoeksbeleid op het gebied van ruimte, milieu en natuur. De RMNO heeft aan VROM in 2005 enige adviezen uitgebracht. Tevens is de RMNO nauw betrokken geweest bij activiteiten gericht op een toename van de strategische kennis van VROM. In 2005 is de voorbereiding ter hand genomen van de in 2006 te houden kennisarena’s.

Raad voor de Wadden

De Raad voor de Wadden is ingesteld op grond van de Wet op de Raad voor de Wadden.

Zij adviseert vanuit een gebiedsgebonden betrokkenheid over een breed scala van beleidsterreinen. VROM beoogt met zijn bijdrage aan de Raad onafhankelijk advies te verkrijgen over het Waddenzeebeleid (relatie economie en milieu). Naast diverse ministeries zijn ook Waddenprovincies en gemeenten betrokken geweest bij adviesaanvragen. In de adviezen staat de integrale gebiedsgerichte benadering voorop. De complexiteit is verhoogd door de benodigde samenwerkingsafspraken tussen de drie Waddenzeelanden, de Nederlandse en Europese regelgeving en de sectorale invalshoeken bij beleidsnota’s.

De Raad voor de Wadden is in 2005 door het ministerie van VROM geïnformeerd over het PAO (versobering adviesstelsel) maar de Raad voor de Wadden kon voorlopig doorgaan met de uitvoering van haar werkzaamheden in het werkprogramma Raad voor de Wadden in 2005 en 2006.

Het secretariaat van de Raad voor de Wadden heeft een reorganisatietraject afgerond i.v.m. een verdere professionalisering als vast adviescollege op grond van de Kaderwet adviescolleges. Doel hierbij was het versterken en intensiveren van contacten met maatschappelijke (internationale) organisaties en pers.

In november 2005 is er een symposium gehouden over het Waddenfonds. Dit diende als voorbereiding op het Uitvoeringsplan Waddenfonds.

Regieraad voor de bouw

In 2005 heeft de Regieraad de grote lijnen voor de verandering – het op gang brengen van een cultuuromslag als een onomkeerbaar proces en de daarbij behorende structuren – opgezet. Met een aantal branche- en koepelorganisaties zijn vernieuwingsakkoorden afgesloten. Omdat bouwen vooral een zaak van opdrachtgevers en opdrachtnemers is, die lokaal of regionaal met elkaar samenwerken, kan volgens de Regieraad het publieke debat het best regionaal worden opgepakt. Daartoe zijn vijf regionale Regieraden opgericht (Noord, Oost, Randstad, Zuid en Limburg) met binnen de eigen regio invloedrijke bestuurders als voorzitters.

Voorts is een website geopend met goede voorbeelden van innovatieve projecten van koplopers in de bouw als inspiratiebron voor anderen die zich willen oriënteren op vernieuwing.

Kenniscentrum Aanbesteding Bouw (KCAB)

Het KCAB, dat in februari van start is gegaan, is zich gaan richten op het professionaliseren van overheidsopdrachtnemers voor alle aanbestedingen en is omgedoopt in PIANOo (Professioneel & Innovatief Aanbesteden, Netwerk voor Overheidsopdrachtgevers). Enkele van de in 2005 bereikte resultaten:

• verdere verbetering van Pianodesk, een forum tussen aanbesteders op internet;

• formatie van enkele vakgroepen, onder andere Past Performances, e-veilingen, ICT-aanbesteden en ARW 2005;

• samenwerkingsverband met Europa decentraal;

• onderzoek naar buitenlandse ervaringen op het gebied van aanbesteden;

• een reeks kennisbijeenkomsten.

Om het voorgenomen takenpakket naast de wensen van de doelgroepen te kunnen leggen is een vijftigtal interviews gehouden met aanbestedende diensten. Dit vormt de basis voor het jaarplan 2006.

1.4. Operationele doelstellingen Ruimte

1.4.1. Strategische beleidsontwikkeling ruimte

Doel

VROM heeft de ambitie om op het terrein van het ruimtelijk beleid voortdurend zijn omgeving te scannen op nieuwe ontwikkelingen, trends en signalen vanuit de samenleving die vragen om interventies of beleidswijzigingen en hier het juiste instrumentarium voor te ontwikkelen. Instrumenten die VROM hiervoor gebruikt zijn onder andere:

– Uitvoeringsagenda Nota Ruimte;

– Ontwikkelingsplanologie;

– Wetgeving.

Het doel van de uitvoeringsagenda Nota Ruimte is om meer synergie, een betere interdepartementale taakverdeling en coördinatie in het ruimtelijke beleid te realiseren. De uitvoeringsagenda biedt op hoofdlijnen een overzicht van de uitvoering van het ruimtelijk beleid met de bijbehorende rijksinvesteringsbudgetten tot 2015.

Het Rijk wil daarnaast goede voorwaarden scheppen voor een op ontwikkeling gericht ruimtelijk beleid, waardoor beter kan worden voldaan aan maatschappelijke wensen en ruimte ontstaat voor decentrale afwegingen. Deze gebiedsgerichte aanpak vormt de basis voor ontwikkelingsplanologie.

Doelbereik 2005

De activiteiten die in de uitvoeringsagenda Nota Ruimte waren aangekondigd, zijn in 2005 grotendeels uitgevoerd. De interdepartementale samenwerking daarbij verliep goed. Er is sprake van een gecoördineerde en efficiënte rijksinzet bij de uitvoering.

De doelstelling 2005 voor de ontwikkelingsplanologie is door het VROM-programma Voorbeeldprojecten Gebiedsontwikkeling gerealiseerd. In deze projecten heeft VROM door ondersteuningsen adviesactiviteiten bijgedragen, waarmee de voorwaarden voor een gebiedsgerichte aanpak zijn ingevuld. Deze methodiek vormt de basis voor de ontwikkelingsplanologie.

1.4.2. Instrumenten ruimte

1.4.2.1 Uitvoeringsagenda Nota Ruimte

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

De in de uitvoeringsagenda genoemde agendapunten voor 2005 zijn gedeeltelijk gerealiseerd. Met uitzondering van de PKB Waddenzee en de nieuwe WRO (zie toelichting bij beleidsprioriteiten 2.1 en 2.4) zijn vrijwel alle door VROM getrokken agendapunten, volgens plan gevorderd. VROM houdt de vinger aan de pols op de voortgang van de uitvoering van het beleid. Mogelijke facilitering door VROM van vrijwillige benchmarking en visitatie door decentrale overheden komt aan de orde als decentrale overheden daartoe over gaan, hetgeen in 2005 nog niet het geval was.

1.4.2.2. Ontwikkelingsplanologie

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Bron gegevens: DGR-interne administratie

1.4.2.3 Wetgeving

De herziening van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) beoogt de besluitvaardigheid, doelmatigheid en helderheid bij overheidsbesluiten ten aanzien van ruimtelijke ontwikkeling te verbeteren.

De nieuwe Wro bevat effectieve besluitmogelijkheden, snelle en eenvoudige procedures en is leesbaar, toegankelijk en samenhangend. Daarnaast ontwikkelt VROM grondexploitatieregelgeving. Hiermee wil VROM decentrale overheden faciliteren in hun bevoegdheden en verantwoordelijkheden ten aanzien van de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in het algemeen en de woningbouwproductie in het bijzonder.

De streefdatum voor de inwerkingtreding van de nieuwe Wro is van 1 januari 2006 verschoven naar het 4e kwartaal 2007.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

In 2005 is de Wro in de vaste kamercommisie van VROM besproken. De parlementaire behandeling heeft begin 2006 plaats gevonden. De Invoeringswet is dan ook nog niet in procedure gebracht. Deze kan pas naar de Raad van State als het wetsvoorstel van de nieuwe Wro is afgerond. Er is binnen VROM een eerste aanzet gemaakt voor het Besluit Ruimtelijke ordening. Dit heeft door andere prioriteiten op wetgevingsgebied tijdelijk stil gelegen. De planning voor zowel de Invoeringswet als de Bro is de eerste helft van 2006 naar de Raad van State.

Introductie grondexploitatieregelgeving

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

In 2005 zijn werkzaamheden verricht die tot een eerste concept van de Wet voorkeursrecht gemeenten hebben geleid, die volgens bijgestelde planning in februari 2006 is afgerond. Het voorkeursrecht voor provincie en Rijk wordt gecreëerd in de invoeringswet nieuwe Wro. Door andere prioriteiten bij Justitie is er in 2005 geen wetvoorstel tot vereenvoudiging van de onteigeningswet tot stand gekomen. In overleg met Justitie zal een nieuwe planning worden opgesteld.

1.4.2.4 Monitoring ruimtelijk beleid

Doel

De ontwikkeling van een meerjarig evaluatieprogramma gericht op de doelstellingen van het nationaal ruimtelijk beleid. De ambitie is om bij de uitvoering van dit programma de partners in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering nauw te betrekken, in de vorm van evaluatie- en monitoringarrangementen.

Doelbereik 2005

Er is een meerjarig evaluatie en monitoringsprogramma ontwikkeld gericht op de doelstellingen van het ruimtelijk beleid. In september 2007 zullen de eerste resultaten hiervan worden gepubliceerd. Ook lopen er inmiddels evaluaties die samen met de provincies worden uitgevoerd.

Ruimtelijk Planbureau

In 2005 wisten steeds meer partijen in «Den Haag» de weg te vinden naar het Ruimtelijk Planbureau. Zo heeft het Ruimtelijk Planbureau in 2005 projecten uitgevoerd op verzoek van de departementen VROM, VenW, LNV en EZ. Op verzoek van het Innovatieplatform heeft het Ruimtelijk Planbureau de «Atlas van kennis en innovatie» uitgebracht, die tijdens de Nationale Innovatie Event in december aan de staatssecretaris van EZ is uitgereikt. Daarnaast werd in de tweede helft van 2005 gestart met een onderzoek op verzoek van Financiën met als werktitel «Vermogen in woningen».

1.5. Operationele doelstellingen wonen

1.5.1. Strategische beleidsontwikkeling en instrument wonen

1.5.1.1. Strategische verkenning wonen in beweging

Voor een effectief beleidsinstrumentarium is het van belang inzicht te hebben in het functioneren van de woningmarkt en een visie te ontwikkelen op hoe de werking van de woningmarkt verbeterd kan worden, gezien de stagnatie op de woningmarkt.

Een serie beleidsverkenningen in het kader van «wonen in beweging» is afgerond in 2005. Burgers zijn hierbij betrokken via een coproductietraject van departement met als thema «voldoende betaalbare woningen». De resultaten van dit traject zullen in een visie op de woningmarkt worden verwerkt. Deze visie zal vóór de zomer aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

1.5.1.2. Samenhangende visie op kaderstelling en toezicht woningcorporaties

Een visie op hoofdlijnen inzake de toekomst van woningcorporaties is aangeboden bij brief van 22 juni 2005 (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 846 en 29 453, nr. 7). Hierin is een reactie gegeven op het rapport van de commissie De Boer (aangeboden bij brief van 25 mei 2005; Kamerstukken II, 2004–2005, 29 846, nr. 3), alsmede op het, op 29 april 2005 door de Vaste Commissie voor VROM, aangeboden onderzoeksrapport inzake de mogelijke vormgeving van een nieuw Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH), én de in 2004 en in de loop van 2005 verschenen rapporten van de WRR («Bewijzen van goede dienstverlening»), SER («Ondernemerschap voor de publieke zaak») en wederom de WRR ( «Vertrouwen in de buurt»). De hoofdlijnenbrief is op 29 juni 2005 met de Tweede Kamer besproken.

Bij de verdere uitwerking van de beleidsvisie is rekening gehouden met de visie van de Europese Commissie op voorwaarden voor een goede interne marktwerking, die relevant zijn voor het corporatiestelsel. In de brief «Staatssteun en de sociale huursector in relatie tot Europese regelgeving» van 13 september 2005 (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 453, nr. 20) is de Europese dimensie nader belicht.

In de brief «Beleidsvisie toekomst van woningcorporaties (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 453, nr. 30) is het beleid verder uiteengezet, waarbij tevens is ingegaan op de relatie tussen corporaties en huurders met een reactie op hoofdlijnen op het advies van de commissie Zeggenschap en versterking positie huurders(-organisaties) onder voorzitterschap van mevrouw Leemhuis-Stout (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 926, nr. 78). In deze brief komen tenslotte ook het interne en externe toezicht, de relatie met de overige stakeholders, visitatie en benchmarking aan de orde.

Bron realisatiegegevens: DGW interne administratie.

1.5.1.3. Wetgeving

Herziening regelgeving woningcorporaties

Twee aangekondigde separate wijzigingen van het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) zijn in 2005 niet (verder) in procedure gebracht in het licht van de discussie over het corporatiestelsel als geheel (zie sub 1.5.1.2. «samenhangende visie kaderstelling en toezicht woningcorporaties»).

Ten eerste betreft dat een splitsing van de activiteiten van corporaties in kernactiviteiten en activiteiten die in concurrentie met de markt worden uitgeoefend. Ten tweede betreft het de aangekondigde verplichting tot het hanteren van een treasurystatuut en de bevoegdheid van de Raad van Commissarissen tot het (laten) opstellen van protocollen voor de Administratieve Organisatie en Interne Controle. In de eerdergenoemde brief «Beleidsvisie toekomst van woningcorporaties (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 453, nr. 30) is uiteen gezet waarom de wijzigingen niet (verder) in procedure zijn gebracht.

De aangekondigde herijking van de regelgeving voor woningcorporaties is niet meer in 2005 in procedure gebracht. Zoals in voornoemde brief is aangekondigd zullen concrete wijzigingen van de Woningwet en het Besluit Beheer Sociale Huursector met gedetailleerde uitwerking van het beleid aan de Tweede Kamer worden voorgelegd. De aangekondigde vrijstelling voor Overdrachtsbelasting voor een landelijk verkoop-toegelaten instelling is met het Belastingplan 2006 wel in werking getreden.

Bron realisatiegegevens: brief «Beleidsvisie toekomst van woningcorporaties» (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 453, nr. 30)

1.5.1.4. Kennisontwikkeling wonen

VROM moet – om overheid, parlement en samenleving goed te kunnen informeren – te allen tijde kunnen beschikken over een adequate kennis en adviesinfrastructuur en over voldoende kennis met betrekking tot strategische ontwikkelingen en met betrekking tot de feitelijke ontwikkeling van de leefomgevingkwaliteit (= monitoring).

In het kader van het Project Andere Overheid (PAO) is vanuit VROM een bijdrage geleverd aan de advisering over de kennis en adviesinfrastructuur. Met de versobering en stroomlijning van de advies- en sectorraden wordt een efficiëntere en effectievere inzet van de adviezen en kennisproducten beoogd.

Kennis over de feitelijke ontwikkelingen in de samenleving is nodig als input voor de beleidsontwikkeling en beleidsverantwoording. Naast de inzet van kennis ter agendering, onderbouwing en verantwoording van het Rijksbeleid wordt de kennis ook ter beschikking gesteld aan lokale en regionale partijen in het veld van wonen. Op het terrein van wonen wordt voorzien in de beschikbaarheid van voldoende kennis met het onder eigen verantwoordelijkheid ontwikkelen en uitvoeren van basisonderzoeken, verkennende studies, monitors en prognoses.

In 2005 zijn traditionele basisonderzoeken op het terrein van wonen (Woning Behoefte Onderzoek en de Kwalitatieve Woning Registratie) omgevormd en samengevoegd tot het nieuwe basisonderzoek WoON (WoonOnderzoek Nederland). Met het WoON is vormgegeven aan een meer flexibele inrichting van het onderzoek waardoor beter en sneller ingespeeld kan worden op de dynamische behoefte aan beleidsinformatie. In 2005 is de eerste driejaarlijkse cyclus gestart met het veldwerk voor de Woningmarkt module waarvoor 40 000 respondenten bevraagd worden. Evenals in het verleden bij het WBO, is lokale en regionale partijen de mogelijkheid geboden aan het onderzoek mee te doen. Doordat 34 gemeenten van de mogelijkheid tot oversampling bij het WoON gebruik hebben gemaakt is de steekproef uitgebreid met 20 000 respondenten.

Bron realisatiegegevens: Intern VROM en publicaties

Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting

De Stichting Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) levert een belangrijke bijdrage aan de uitvoering van het innovatiebeleid van VROM. Per 1 januari 2005 is de SEV na een ingrijpende reorganisatie een nieuwe weg ingeslagen: kernactiviteit van de SEV blijft het aanjagen van vernieuwingen. Vermeldenswaardig is dat na de reorganisatie het projectmanagement (waarin innovaties op grotere schaal in de praktijk worden gebracht) is ondergebracht in een aparte dochter onder de naam SEV-Realisatie. Met deze dochter heeft VROM geen enkele relatie.

In 2005 heeft SEV drie programma’s inhoudelijk vormgegeven en een aantal experimenten geïnitieerd. Zo is, aansluitend op het kabinetsbeleid, binnen het programma «Keer de verloedering» een studie gedaan naar het wonen aan de «onderkant van de woningmarkt» (doel is overlast te verminderen) waarbij ervaringen in het buitenland zijn betrokken, en is naar aanleiding van deze studie een experiment gestart in zeven steden.

De SEV heeft twee congressen georganiseerd in 2005 over dit programma. Een van de congressen (The english way) stond in het teken van uitwisseling tussen woningcorporaties uit Engeland en Nederland om van elkaars aanpak inzake herstructurering van wijken te leren. Binnen het programma «Vernieuwd maatschappelijk ondernemerschap» zijn onder andere goede praktijken van huurderparticipatie in beeld gebracht. Met dertien woningcorporaties zijn handvatten ontwikkeld voor identiteit en strategie, de relatie met belanghouders en bedrijfsvoering die bruikbaar zijn binnen het nieuwe corporatiestelsel. Over «Particulier opdrachtgeverschap» is een congres georganiseerd dat aansluit bij het beleid van VROM om vooral de «burger aan zet te laten zijn».

In het kader van het terugdringen van kosten gemoeid met kenniscentra, is er een korting toegepast van jaarlijks € 250 000,– op de aanvulling van het exploitatietekort.

Nethur

Nethur is een onderzoekschool van de universiteiten van Amsterdam, Delft, Eindhoven, Groningen, Nijmegen en Utrecht. Doel van de samenwerking met VROM is de strategische en inhoudelijke kennis van de volkshuisvesting te verbreden. De universiteiten kunnen door de samenwerking jaarlijks een door VROM goedgekeurd onderzoeksprogramma uitvoeren op het snijvlak van onderzoek en beleid. Op basis van het door VROM goedgekeurde onderzoekprogramma ontvangt Nethur een jaarlijkse bijdrage.

Afgelopen jaar is de Nethur-samenwerkingsovereenkomst geëvalueerd. De resultaten gaven aan dat het Nethur-project in zijn opzet zeker is geslaagd, maar dat de benadering van de wetenschappelijke wereld enige verbreding behoeft. Zowel vanwege deze reden, als om reden van bezuiniging is de structurele samenwerking per 31 december 2005 beëindigd.

De lopende studies worden in 2006 afgerond. In 2005 is door een drietal opdrachten te verstrekken voor «state of the art»-studies aan een wat bredere wetenschappelijke kring de samenwerking met de wetenschap in een andere vorm gecontinueerd.

Internationale volkshuisvestingsinstellingen en -woonprojecten

VROM participeert bij enkele internationale volkshuisvestingsinstellingen in woonprojecten. Dit heeft tot doel kennis uit te wisselen en uit te dragen. Daarnaast zijn activiteiten gericht op het naleven van internationale verplichtingen.

Bron realisatiegegevens: DGW interne administratie

1.6. Operationele doelstellingen milieu

1.6.1. Strategische beleidsontwikkeling milieu

1.6.1.1. Strategische beleidsontwikkeling milieu: Duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling moet vanzelfsprekend uitgangspunt zijn bij al het handelen in de maatschappij. De achterliggende sturingsfilosofie is, dat hiervoor transities nodig zijn. Transities beogen fundamentele systeemveranderingen op gang te brengen die de ecologische, sociaal-culturele en economische factoren zodanig laten wegen, dat ze bijdragen aan duurzame ontwikkeling. De transitiedepartementen nemen hun eigen verantwoordelijkheid en werken samen aan de transities met andere maatschappelijke actoren, zowel nationaal als internationaal. Het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) ontwikkelt procesindicatoren om de voortgang van transities te meten.

Het doelbereik 2005

Duurzame ontwikkeling heeft in 2005 zowel in de Tweede Kamer als in de maatschappij de nodige aandacht gekregen. De Tweede Kamer heeft op 7 en 8 september met de Minister-President, de Minister van Ontwikkelingssamenwerking en de Staatssecretaris van VROM een debat gehouden onder de titel «duurzaamheid, milieu en rentmeesterschap». Daarnaast heeft eind 2005 een breed debat plaatsgevonden met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen; de Tweede Kamer is in februari 2006 over de uitkomsten geïnformeerd.

Op het gebied van transities is een belangrijke stap gezet door de oprichting van een interdepartementale programmadirectie Energietransitie. Na enkele jaren ervaring met de transitieaanpak is ervoor gekozen om de energietransitie de spil te laten zijn van het vervolg van de transitieaanpak, en onderdelen van de andere transities daar zoveel mogelijk bij aan te haken. Centraal hierbij staat de platformaanpak: de platforms vormen de kern van de transitieaanpak en geven impulsen aan zowel de markt als aan de overheid. Het MNP heeft voorts goede vorderingen gemaakt met een evaluatiemethodiek voor transities. De verwachting is dat op korte termijn daadwerkelijk begonnen kan worden met het monitoren van de transitieprocessen. Ook in 2005 is een Voortgangsbericht Transities naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 663, nr. 45).

De rijksoverheid heeft in duurzame ontwikkeling ook een rol als het gaat om de eigen bedrijfsvoering. De Tweede Kamer heeft een Rapportage Duurzame bedrijfsvoering ontvangen (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XI, nr.103), waarin de ambities op dit gebied zijn beschreven.

In de Voortgangsrapportage Duurzame Daadkracht 2005 zijn verdere stappen gezet om het nationale en het internationale deel van het actieprogramma duurzame ontwikkeling beter op elkaar te laten aansluiten. Deze Voortgangsrapportage is op 23 december 2005 naar de Tweede Kamer gezonden (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 196, nr. 3).

Het Kabinet heeft de Tweede Kamer een reactie op de eerste duurzaamheidsverkenning (verschenen in 2004) toegezonden (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 196, nr. 1) en heeft de planbureaus gevraagd in september 2006 een tweede duurzaamheidsverkenning uit te brengen, zo mogelijk rekening houdend met de in de eerste duurzaamheidsverkenning voorgestelde duurzaamheidscriteria (energie, mobiliteit en voedselvoorziening).

Beleidsprestaties 2005

1.6.1.2. Strategische beleidsontwikkeling milieu: Internationale samenwerking op milieugebied

Doelstelling

Het via een internationale aanpak, in combinatie met nationale programma’s op effectieve wijze bestrijden van de meest hardnekkige milieuproblemen.

Doelbereik 2005

Mondiaal

De Mondiale Milieuagenda waarin de ambities voor de belangrijkste internationale dossiers staan beschreven, is samen met de Europese Milieuagenda (zie onderstaand) op 27 september aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 663, nr. 42). Voor het realiseren van de ambities is aansturing van de relevante internationale organisaties van groot belang. In de milieuagenda’s is tevens beschreven met welke organisaties hierbij wordt samengewerkt. Voor de belangrijkste van deze organisaties is met het Ministerie van Buitenlandse Zaken een assessment uitgevoerd van onder andere in- en extern functioneren; de resulterende aandachtspunten zijn in de Milieuagenda’s meegenomen. Als voorbereiding op de VN Millennium Top in september 2005 is, met name ook al tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap, het belang benadrukt van werken aan gezond leefmilieu voor het bereiken van de Millennium Development Goals. Hierbij is de verbinding gelegd met lopende internationale activiteiten ter versterking van internationaal milieubestuur. In de EU-voorjaarstop is de EU-inzet op dit punt vastgesteld, en in de VN-Top zijn teksten geaccordeerd om de beoogde milieuversterking en de rol van milieu in relatie tot de ontwikkelingsarchitectuur nader vorm te geven in een VN proces.

De ervaringen opgedaan in het CSD-13 proces in 2005, met name het tijdig identificeren van action-owners, zijn uitgangspunt bij de voorbereiding van de komende CSD’s. Om invloed uit te oefenenen in deze zin, is met succes gelobbied voor een plaats in het bureau voor CSD-4.

Europa

In de Europese Milieuagenda zijn de ambities voor de prioritaire EU-milieudossiers beschreven. De EU-besluitvorming inzake het onderwerp REACH (chemische stoffen) kan als belangrijke mijlpaal worden beschouwd. Een politiek akkoord met het oog op een gemeenschappelijk standpunt over de tekst, waaraan Nederland een meer dan gemiddelde bijdrage heeft kunnen leveren, werd op 13 december 2005 in de Raad Concurrentievermogen bereikt. Ook de Europese inzet voor het klimaatbeleid is succesvol geweest. Niet alleen kon de inzet voor Montreal worden beklonken (Milieuraad, 17 oktober 2005, maar de basis werd al gelegd door de Voorjaarsraad, 22–23 maart 2005), ook kon een principebesluit worden genomen over de wenselijkheid luchtvaartemissies in de emissiehandel te betrekken (Milieuraad, 2 december 2005). In diezelfde Milieuraad werd uitgebreid gesproken over het EU-beleid ten aanzien van luchtkwaliteit, waarbij duurzame mobiliteit een belangrijk element is. De langverwachte voorstellen van de Europese Commissie voor aanscherping van emissie-eisen voor motorvoertuigen waren echter nog steeds niet beschikbaar. Ook het voorstel voor herziening van de Europese duurzaamheidstrategie liet zo lang op zich wachten dat het Britse voorzitterschap daar niets meer mee kon. De planning van de behandeling schuift nu door naar het Oostenrijks voorzitterschap. Succesvol, vanuit milieu-oogpunt, verliepen de ontwikkelingen rond de Lissabonstrategie. De Nederlandse inzet heeft er zeer aan bijgedragen dat de conclusies van de Voorjaarsraad bij de tussentijdse evaluatie van de Lissabonstrategie de positieve bijdrage van eco-efficiënte innovaties aan economische groei en werkgelegenheid benadrukken. Dat hieraan werd gekoppeld dat het van belang is om samen met het bedrijfsleven afspraken te maken over het treffen van concrete en tijdgebonden maatregelen die de markttoegang van eco-efficiënte innovaties vergemakkelijken, sloot goed aan bij de Nederlandse plannen voor het geven van follow up aan de Voorjaarsraad. Op Nederlands initiatief heeft vervolgens een groep vertegenwoordigers uit het Europese bedrijfsleven de mogelijkheden verkend. Aan de vooravond van de Milieuraad van 2 december 2005 heeft deze groep met vertegenwoordigers van alle lidstaten en de Europese Commissie over de vorderingen gesproken. Daarbij kon worden afgesproken dat de groep ten behoeve van de Voorjaarsraad van 2006 een advies uitbrengt.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: VROM-interne administratie

Toelichting:

De Strategic Approach to International Chemicals Management (SAICM) kon niet worden afgerond in 2005. Vaststelling wordt nu voorzien in een internationale conferentie in februari 2006. In het kader van het chemicaliënprogramma van UNEP zijn afspraken gemaakt voor kwik, lood en cadmium. Voor kwik zijn acties uit de onlangs uitgebrachte kwik-strategie van de Europese Commissie internationaal overgenomen en is de optie om te komen tot een wettelijk bindend instrument op mondiaal niveau nog opengehouden. Voor lood en cadmium wordt eerst een nadere inschatting van mogelijke gevolgen gemaakt.

1.6.2. Instrumenten Milieu

1.6.2.1. Modernisering milieuwetgeving

Voor dit onderwerp wordt verwezen naar de verantwoording bij beleidsprioriteit 5.1 in het beleidsverslag alsmede naar beleidsartikel 7.3.3 (Wet geluidhinder).

1.6.2.2. RIVM

VROM heeft aan het RIVM de middelen verstrekt voor het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP), dat gericht is op de evaluatie en verkenning van het beleid. In 2005 is de herpositionering van het MNP voorbereid, zodat per 1 januari 2006 het MNP losgemaakt kon worden uit het RIVM en als zelfstandig onderdeel kon worden overgeheveld van VWS naar VROM.

VROM heeft opdrachten verstrekt aan het onderdeel Milieu en Externe Veiligheid (MEV) van het RIVM. Het MEV heeft bijgedragen aan de uitvoering, ondersteuning en handhaving van het milieubeleid door uitvoering van deels wettelijk vastgelegde werkzaamheden, door deelname aan (internationale) overleggen, coördinatie, begeleiding van onderzoek en ondersteuning bij calamiteiten, onder andere door het up-to-date houden en bundelen van kennis.

1.6.2.3. Nederlandse Emissieautoriteit

De NEa heeft zijn taken, inclusief het proefproject, in het eerste jaar uitgevoerd. Zij heeft inmiddels een tijdelijke status als baten/lastendienst. De voor 1 januari 2006 beoogde instelling van de NEa als ZBO is onder druk van de Tweede Kamer naar de toekomst geschoven en afhankelijk gemaakt van de uitkomsten van de grote evaluatie van emissiehandel die begin 2007 wordt afgerond.

1.7. Minder administratieve lasten

VROM wil regels die werken en de lasten beperken. Wetten en regels zijn noodzakelijk ter bescherming van de kwaliteit van de leefomgeving in Nederland, ze moeten mensen en bedrijven echter niet onnodig in de weg zitten. Daarom worden er honderden regels geschrapt en worden de administratieve lasten in de periode 2003–2007 met zo’n 30% verminderd.

De wetten en regels die overblijven moeten begrijpelijk, uitvoerbaar, goed te handhaven en fraudebestendig zijn en de lasten voor burgers en bedrijven moeten worden geminimaliseerd. Vermindering van regels en lasten geeft burgers en bedrijven de ruimte om Nederland verder te ontwikkelen, de overheid heeft de taak om toe te zien dat het op een verantwoorde manier gebeurt.

De reducties zoals deze in de Begroting 2005 zijn gepresenteerd komen grotendeels overeen met de cijfers zoals deze zijn gepresenteerd in de eerste brief met reducties van mei 2004 (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 383 nr. 11). Daarna is in maart 2005 (Kamerstukken II, vergaderjaar 2004–2005, 29 383 nr. 26) de tweede tranche gepresenteerd waarin het totaal pakket aan reducties en toenames is opgenomen. Volgens deze laatste brief ziet de planning van de reductie van administratieve lasten er bij VROM als volgt uit

In 2005 is netto, reducties en toenames opgeteld, gereduceerd:

Oorzaken verschil

Het verschil tussen de realisatie 2005 en de planning 2005 heeft de volgende oorzaken:

1. Verschuivingen in de tijd. De totstandkoming van de volgende besluiten is vertraagd en deze zullen niet meer in 2005 maar in 2006 in werking treden (totale reductie € 39,1 mln):

– Het Besluit Landbouw (1e kwartaal 2006) € 35 mln reductie;

– Het Besluit glastuinbouw (1 januari 2006) € 1,7 mln reductie;

– Het Besluit Uniforme saneringen (begin 2006) € 2,4 mln reductie.

2. Daarnaast zijn er in 2005 enkele, in bedrag kleine, onverwachte toenames, niet tot stand gekomen reducties en niet voorziene reducties opgetreden. In totaal levert dit een tekort aan reductie op van € 2,5 mln. Hiervoor zal in de komende periode compensatie worden gezocht.

Realisatie 2005

Belangrijkste reducties

Vloeistofdichte vloeren

Per 1 april 2005 zijn de voorschriften met betrekking tot de inspectie van vloeistofdichte vloeren vereenvoudigd. Er geldt voortaan een vaste keuringsfrequentie van eenmaal per zes jaar in plaats van de nu gemiddeld eenmaal per 1,6 jaar. De wijziging is neergelegd in Stb. 2005, 99. Het resultaat is een besparing aan administratieve lasten van € 33 mln per jaar.

Publieksmilieuverslag

Tot voor kort waren zo’n 250 bedrijven verplicht om jaarlijks een publieksmilieujaarverslag op te stellen. Deze verplichting is met ingang van 30 juni 2005 vervallen, waardoor de desbetreffende bedrijven ook niet meer hoeven te rapporteren over 2004. De besparing van administratieve lasten is € 14,5 mln per jaar.

Maatregelen melding afvalstoffen

De evaluatie van het bestaande provinciale meldingenstelsel heeft geresulteerd in een aantal wijzigingen. Het gaat onder andere om het laten vervallen van het vaste format van het omschrijvingsformulier, het beperken van de meldingsplicht tot een ontvangstmelding van alleen de grotere afvalbedrijven of verwerkende inrichtingen, een ontvangst- en een afgiftemelding door dezelfde bedrijven eenmaal per maand op stroomniveau, het zo veel mogelijk elektronisch melden en het laten vervallen van de terugzendverplichting van de begeleidingsbrief en van de verplichting tot het bewaren van de gemelde gegevens. De besparing aan administratieve lasten voor bedrijven is € 11,4 mln per jaar.

Belangrijkste toenames

Emissiehandel

Wijzigingen van hoofdstukken 8, 16, 18, 20 Wet milieubeheer inzake emissiehandel: als gevolg van afspraken die in het kader van Kyoto en de EU zijn gemaakt wordt een systeem van emissiehandel in Nederland geïmplementeerd. Als gevolg hiervan stijgen de administratieve lasten voor het bedrijfsleven met € 10,3 mln per jaar.

Emissies stookinstallaties

De administratieve lasten van het Besluit emissie-eisen stookinstallaties milieubeheer A zijn toegenomen met € 3,3 mln als gevolg van de wijziging waarmee richtlijn nr. 2001/80/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2001 inzake de beperking van de emissies van bepaalde verontreinigende stoffen in de lucht door grote stookinstallaties is geïmplementeerd.

Artikel 2. Betaalbaarheid van het wonen

2.1. Algemene beleidsdoelstelling

VROM bevordert binnen maatschappelijke randvoorwaarden een vrije betaalbare woonkeuze voor alle burgers in zowel de huur- als de koopsector. Hierbij worden drie operationele doelstellingen onderscheiden, te weten «Voorzien in betaalbare kwalitatief goede huurwoningen», «Bevorderen woonkeuze kopen»en «Versterking van de positie van de burger bij huur en koop».

Het doelbereik 2005

Op basis van de informatie per operationeel doel kan worden geconcludeerd dat de betaalbaarheid voor de huurders verder is verbeterd. In de koopsector zijn de vermogensrisico’s door de verdere verbetering en stroomlijning van het instrument van de nationale hypotheekgarantie verkleind.

2.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Bij artikel 2 is sprake van een overschrijding, die vooral het gevolg is van hogere (verplichtingen en) uitgaven bij de huursubsidie. De ontvangsten bij de huursubsidie zijn lager uitgekomen in vergelijking met de oorspronkelijke raming van 2004.

Huursubsidie (en huurtoeslag)

Als gevolg van een hogere volumeontwikkeling van het aantal positieve toekenningen, een achterblijvende inkomensontwikkeling voor met name huishoudens met een laag inkomen en de invulling van de «Kan-bepaling» (normhuren geïndexeerd met het percentage, – 0,6%, van de bijstandsontwikkeling), zijn de uitgaven bij de huursubsidie in 2005 per saldo met ruim € 134 mln overschreden. De verplichtingenraming 2005 is als gevolg van vooral de invoering van de AWIR aanzienlijk overschreden. Het AWIR effect in 2005 is dat er voor ongeveer een half jaar extra aan verplichtingen huurtoeslag (ca. € 860 mln) zijn aangegaan.

Bijdrage huurlasten

De stijging van de (verplichtingen en) uitgaven zijn het gevolg van enerzijds een hoger aantal huishoudens dat recht heeft op een bijdrage op grond van de vangnetregeling en anderzijds een lichte stijging van de gemiddelde bijdrage.

Eenmalige bijdrage huurbeleid

In het kader van de afspraken over het huurbeleid 2004 hebben drie branche-organisaties van verhuurders en een woningbouwstichting € 28,1 mln ter beschikking gesteld voor de uitkering van een eenmalige bijdrage ad € 30 aan de huursubsidieklanten. Deze eenmalige bijdrage is grotendeels in 2004 uitgekeerd. In 2005 is nog voor € 2 mln aan uitbetalingen gedaan, waardoor in vergelijking met de raming uit de vastgestelde begroting 2005 een overschrijding heeft plaatsgevonden.

Bevordering eigen woningbezit

De uitgaven zijn lager uitgekomen dan oorspronkelijk geraamd in de vastgestelde begroting 2005, daar het aantal positieve beschikkingen (58) fors is achtergebleven.

Bijdragen woningen marktsector en premiekoop

Als gevolg van minder intrekkingen uit hoofde van inkomenstoetsen is in 2005 sprake geweest van een overschrijding van de uitgaven van circa € 3,6 mln.

Uitvoering huursubsidie

De overschrijding van de raming uit de vastgestelde begroting 2005 met € 5,4 mln is grotendeels het gevolg van extra kosten die bij de uitvoering van de huursubsidie 2005 zijn gemaakt. Deze extra kosten hangen samen met de detachering van VROM-medewerkers naar de Belastingdienst/Dienst Toeslagen ter voorbereiding op de uitvoering van de huurtoeslag met ingang van 2006. De Belastingdienst heeft hiervoor € 6 mln overgeboekt naar de VROM-begroting.

Ontvangsten

Op het instrument «Restituties subjectsubsidies» is in 2005 een ontvangstenvertraging opgetreden van € 30 mln. In samenhang met het wegwerken van achterstanden bij het instellen van vorderingen huursubsidie en in samenloop met de transitie van de uitvoering van de huursubsidie naar de Belastingdienst wordt in 2006 bezien in welke mate de inning van deze vorderingen later plaats heeft dan geraamd dan wel in welke mate deze moeten worden afgeboekt. De verwachting is dat in 2006 een substantieel deel zal worden afgeschreven.

Toelichting Misbruik & Oneigenlijk gebruik

Bij de uitvoering van de Huursubsidiewet, maar ook bij de Vangnet- en Eigen Woningen-regelingen, is er sprake van M&O-problematiek ten aanzien van derdengegevens. Gezien het grote financiële belang manifesteert de problematiek zich vooral bij de uitvoering van de Huursubsidiewet. Sinds december 2005 geschiedt de uitvoering van de Huursubsidiewet inzake het toekennen en betalen van de huurtoeslag op grond van de AWIR door de Belastingdienst. Gezien het verschil in uitvoering van beide wetten en het verschil in verantwoordelijkheden, worden beiden apart toegelicht.

Huursubsidiewet

Sinds de invoering van de gemoderniseerde uitvoeringsorganisatie (Eos) in 2002, worden voor alle huursubsidietoekenningen de gegevens omtrent inkomen, vermogen huurprijs en bewoningssituatie voor zover mogelijk betrokken van primaire bronnen. Bij goed functioneren van de gegevensuitwisseling, levert deze werkwijze een positieve bijdrage aan het terugdringen van misbruik en oneigenlijk gebruik. Immers de gegevens worden rechtstreeks betrokken van de bronleveranciers (Belastingdienst, GBA, Verhuurders). Voor zover de gegevens afkomstig zijn uit officiële overheidsregistraties (Belastingdienst, GBA), is de inhoudelijke juistheid voor VROM een gegeven en beperkt de verantwoordelijkheid van VROM zich tot een verstandig gebruik van deze gegevens, waarbij gelet moet worden op een betrouwbare gegevensuitwisseling en volledigheid van de gegevens op het moment van opvragen.

Huurtoeslag/AWIR

De Belastingdienst is op grond van de AWIR verantwoordelijk voor de uitvoering van de huurtoeslag, de Minister van VROM voor het huurtoeslagbeleid. De Minister van Financiën heeft zich in zijn mededeling bedrijfsvoering verantwoord over de uitvoering van de huurtoeslag in 2005. Waar bij de uitvoering van de huursubsidie door VROM al voor de (definitieve) toekenning uitwisseling plaats vindt met primaire bronnen, wordt bij de toezegging en de verlening van voorschotten voor de huurtoeslag uitgegaan van de gegevens in de aanvraag, en vindt vaststelling op grond van primaire bronnen naderhand plaats.

2.3. Operationele doelstellingen

2.3.1. Voorzien in betaalbare en kwalitatief goede huurwoningen

De meeste mensen zijn goed in staat zelf voor huisvesting zorg te dragen; een deel heeft daartoe minder goede mogelijkheden. De Minister van VROM is er voor verantwoordelijk dat de overheid mogelijkheden creëert om kwalitatief goede en betaalbare huurwoningen voor kwetsbare groepen toegankelijk te maken en te houden door:

• Het beheersen van de huurontwikkeling (huurprijsbeleid);

• Het verbeteren van de prijs/kwaliteitsverhouding (huurwetgeving en huurgeschillenbeslechting);

• Het garanderen van de betaalbaarheid van de doelgroep (huursubsidiewet);

• Het bevorderen van de beschikbaarheid van woningen voor de doelgroep (huisvestingswet/toewijzing en tegengaan onrechtmatige bewoning).

Het doelbereik 2005

De gemiddelde huurstijging per 1 juli 2005 is uitgekomen op 1,8%, waarmee sprake is van een beheerste, historisch lage, huurprijsontwikkeling. De verbeteringen bij de huurgeschillenbeslechting, in het bijzonder op het punt van de behandeltermijnen, zijn in 2005 geconsolideerd en uitgebouwd. Voor alle categorieën zaken geldt dat wordt voldaan aan de doelstelling op het punt van de behandeltermijnen. In 2005 zijn diverse acties in gang gezet om onrechtmatige bewoning en huisjesmelkerij beter aan te pakken. Daarmee wordt beoogd woningen beschikbaar te krijgen voor de doelgroep.

2.3.1.1. Huurprijsbeleid

Bron: uitvoeringsgegevens VROM 2005

Modernisering huurbeleid

De modernisering van het huurprijsbeleid is één van de centrale opgaven welke is gericht op het verbeteren van het functioneren van de woningmarkt. De andere twee zijn de verhoging van de nieuwbouwproductie en een krachtige aanpak bij de herstructurering van verouderde wijken. Met de modernisering van het huurbeleid worden investeringen gestimuleerd door meer marktwerking en een betere prijs kwaliteitsverhouding in de huurwoningenvoorraad. Meer keuzemogelijkheden voor de burger worden gerealiseerd door koppeling van afspraken over woningbouwaantallen aan verruiming van het huurbeleid.

In de brieven aan de Kamer van 4 februari en 26 april 2005 (Kamerstukken II 2004/05, 27 926, nr. 43 en nr. 52) zijn de beleidsvoornemens met betrekking tot het nieuwe huurprijsbeleid van 19 november 2004 (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 926, nr. 39) aangevuld en de effecten nader toegelicht. De wijzigingen als gevolg van de modernisering huurbeleid zullen per 1 januari 2007 hun beslag krijgen. Eind 2005 is een wetsvoorstel in procedure gebracht (beoogde inwerkingtreding 1 januari 2007) waarmee zittende huurders worden beschermd maar waarmee voor nieuwe verhuringen op termijn – nadat er in regio’s voldoende is bijgebouwd – een vergroting van het geliberaliseerde gebied kan plaatsvinden naar landelijk 25%.

Ook is een voorstel voor modernisering in procedure gebracht (beoogde inwerkingtreding 1 januari 2007) waardoor de WOZ waarde voor circa 20% de maximale huurprijs bepaald. Dit levert een bijdrage aan een betere prijs/kwaliteitsverhouding voor huurwoningen.

Op basis van onderzoek is geconstateerd dat de gemiddelde huurstijging per 1 juli 2005 is uitgekomen op 1,8%. Daarmee is de doelstelling van een gematigde huurontwikkeling gerealiseerd.

2.3.1.2. Huurgeschillenbeslechting

Uit een in 2005 uitgevoerd onderzoek onder huurders en verhuurders is gebleken dat er een duidelijke behoefte is aan onafhankelijke huurgeschillenbeslechting. Bijna alle huurders en verhuurders geven aan dat zij dit verwachten van de Huurcommissie. In welke mate huurders die betrokken zijn geweest bij een huurcommissieprocedure voor zichzelf een positief effect zien, is niet onderzocht.

Het wetsvoorstel voor wijziging van de legesheffingssystematiek was al in 2004 ingediend. In 2005 is het voorstel aangevuld met enkele andere wijzigingen (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 858, nr. 8).

Met betrekking tot de positionering van de huurgeschillenbeslechting heeft de Minister aangegeven voornemens te zijn de huurgeschillenbeslechting vorm te geven via een ZBO-constructie. In praktische zin betekent dit de samenvoeging van de huidige 59 ZBO’s en het secretariaat van de huurcommissies tot één organisatie (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 926, nr. 77). Tevens heeft de Minister de Tweede Kamer gemeld dat de uitwerking van een grotere bestuurlijke en financiële medebetrokkenheid van huurders en verhuurders bij het ZBO in balans met de voorwaarden die de Minister stelt aan de geschilbeslechting (brede toegankelijkheid, onafhankelijkheid en laagdrempeligheid) nog enige tijd zal gaan vergen.

In 2005 zijn circa 16 000 toetsingen van de huurprijs in het kader van de huursubsidiewet uitgevoerd. Alle toetsingen met betrekking tot de subsidiejaren 2002–2003 en 2003–2004 zijn afgedaan. De toetsingen met betrekking tot het subsidiejaar 2004–2005 zijn ook vrijwel volledig afgedaan. Alleen de gevallen die eind 2005 zijn aangeleverd worden in begin 2006 afgedaan.

2.3.1.3. Garanderen van de betaalbaarheid voor de doelgroep

In het kader van de verdere harmonisering van de inkomensafhankelijke regelingen is de Algemene Wet Inkomensafhankelijke Regelingen in 2005 van kracht geworden. De Huursubsidiewet is hieraan aangepast en gewijzigd in de Wet op de huurtoeslag. Met ingang van het berekeningsjaar 2006 is de uitvoering van de huursubsidie overgedragen aan de Belastingdienst/Toeslagen. Voor de huursubsidie/huurtoeslag betekent dit onder andere dat per 1/1/2006 het actuele inkomen wordt gebruikt voor de berekening van de bijdrage en niet het inkomen t-1. Bij het aanpassen van de hoogte van de eigen bijdrage huurtoeslag (de invulling van de«kan-bepaling») voor de periode 1 juli 2005–30 juni 2006 is gekozen voor het gunstigste percentage voor de burger. Te weten indexering met de ontwikkeling van het netto bijstandinkomen (– 0,6%). Hierdoor is de eigenbijdrage(normhuur) voor de subsidieontvanger minder hard gestegen.

Huurtoeslagen

De ontwikkeling van de betaalbaarheid van het wonen wordt door middel van twee indicatoren, de netto-huurquote en de «netto-inkomen na kale woonlasten»-index (ninki), weergegeven. Bij de presentatie is gebruik gemaakt van een aantal referentiecases.

Bepalend voor de realisatie voor 2005 (rechterkolom) zijn de subsidietijdvakken 2004/2005 en 1 juli 2005 t/m 31 december 2005, de huren over 2005 (inclusief de aanpassing per 1 juli 2005) en het netto-inkomen van 2005. In 2005 hebben vrijwel alle referentiecasussen een lagere netto huurquote en een hogere ninki gerealiseerd dan in de begroting 2005. Deze effecten zijn toe te schrijven aan de hogere netto inkomens voor de verschillende cases waarvan in de raming vanuit is gegaan en de gunstige invulling van de «kan-bepaling» waardoor de eigen bijdrage (normhuur) is gedaald. Alleen bij de groep alleenstaande huishoudens zonder kinderen met een marktloon is er sprake van een lager netto inkomen dan in de begroting was voorzien. Ondanks de daling van de netto huurlasten realiseert deze groep een lagere ninki in 2005 door het lagere netto inkomen.

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, min.SZW

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, Min.SZW

Armoedeval en huursubsidiedruk

Met het kengetal huursubsidiedruk wordt inzichtelijk gemaakt hoe jaarlijkse aanpassingen van de Huursubsidiewet effect hebben op de inkomensverbetering van huishoudens met huursubsidie. Van de gestandaardiseerde situatie wordt voor één- en meerpersoonshuishoudens (tot 65 jaar) berekend welk deel van de netto-inkomensverbetering teniet wordt gedaan door verlies aan huursubsidie. Door de gunstige invulling van de kan-bepaling zijn in 2005 lagere netto-woonlasten gerealiseerd dan in de begroting 2005. Hierdoor heeft de huursubsidiedruk zich voor de meeste cases positiever ontwikkeld in 2005 dan was begroot.

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, Min.SZW

Ten gevolge van effecten van de AWIR neemt vanaf 1 januari 2006 de marginale druk in de huurtoeslag af door:

• Het afschaffen van de correctie op het verzamelinkomen;

• De wijziging van het tijdstip van de inkomensgerelateerde huurtoeslagparameters;

• De verhoging van de inkomensondergrens van de basis-/normhuurtabellen;

• De verlaging van de minimaal toe te kennen huurtoeslag.

In de brief aan de Tweede Kamer van 5 december 2005 (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 764, nr. 42) is aangegeven dat een substantiële bijdrage aan het terugdringen van de marginale druk in de toeslag kan worden geleverd door middel van het vervangen van de huidige basis/normhuurtabel door een formule. Alleen bij eenpersoonsouderenhuishoudens ressorteert een formule aanmerkelijk minder effect. In 2006 zal worden bezien op welke wijze ook voor deze categorie huishoudens de marginale druk kan worden teruggedrongen tot onder de 45%.

Uitvoering Wet op de huurtoeslag

De overgang van de uitvoering van de huurtoeslag aan de Belastingdienst/Toeslagen is succesvol verlopen. De eerste betalingen voor de maand januari 2006 zijn in december 2005 door de Belastingdienst/Toeslagen verricht. In verband met de aanvang op 1 januari 2006 van de uitvoering van de wet op de huurtoeslag door de Belastingdienst/Toeslagen heeft VROM in 2005 een half subsidietijdvak van 1 juli 2005 tot 31 december 2005 uitgevoerd.

Bereikbaarheid en klantvriendelijkheid

Het aantal Huursubsidie Informatiepunten (HIP’s) is in 2005 gestegen van 600 naar 650. De aanwezigheid van HIP’s per gemeente voor 90% van de doelgroep van de huursubsidie kan niet exact worden bepaald omdat de daarvoor benodigde basisgegevens ontbreken. In verband met de overgang van de medewerkers van de huursubsidie zijn de basisgegevens vanaf april 2005 niet meer bijgehouden. Gegeven het feit dat met 600 HIP’s in 2004 de bereikbaarheid op ongeveer 79% is bepaald, kan geconstateerd worden dat de bereikbaarheid met 650 HIP’s in 2005 in elk geval niet minder zal zijn dan 79%.

2.3.1.4 Bevorderen van de beschikbaarheid van woningen

Huisvestingswet

In 2005 is gewerkt aan het opstellen van de nieuwe Huisvestingswet. Door afstemming met andere dossiers duurt een en ander langer dan van tevoren was geraamd. De kaders van de nieuwe Huisvestingswet zullen naar verwachting in het eerste kwartaal van 2006 aan de Tweede Kamer kunnen worden gezonden.

Onrechtmatige bewoning

In 2005 zijn diverse acties in gang gezet om onrechtmatige bewoning door lokale partijen beter aan te kunnen laten pakken. Zo heeft VROM actief bijgedragen aan de totstandkoming van een SEV-publicatie met een overzichtelijke uiteenzetting van alle beschikbare instrumenten om de onrechtmatige bewoning (en tevens huisjesmelkerij) aan te pakken. Daarnaast is wetgeving ingediend bij de Tweede Kamer ter uitbreiding van het instrument Victor, waarmee het beheer van panden in meer gevallen overgenomen kan worden. Dit vormt onderdeel van het wetsvoorstel bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek. Inwerkingtreding hiervan wordt voorzien voor begin 2006. Daarnaast heeft in de eerste helft van 2005 een pilot plaatsgevonden bij een corporatie in Rotterdam om onrechtmatige bewoning actiever en structureel te kunnen opsporen. De opgedane ervaringen worden momenteel vastgelegd in een publicatie. In het najaar hebben de Ministers van VROM en Justitie aangegeven dat een boete-instrument ingevoerd zal worden om huisjesmelkerij beter te kunnen bestrijden. De IOD heeft tevens enkele opsporingstrajecten voor huursubsidiefraude uitgevoerd.

Toezicht op corporaties

In 2005 hebben alle 508 corporaties een individuele beoordeling ontvangen over hun financiële continuïteit en over hun rechtmatig handelen. Over verslagjaar 2004 zijn 155 mogelijke onrechtmatigheden geconstateerd bij 110 corporaties, met name betreffende het verstrekken van leningen en het niet openbaar maken van de bezoldiging van besturen. Het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV) heeft geconstateerd dat 21 corporaties op basis van de gegevens over verslagjaar 2004 financiële maatregelen moeten treffen. Dit zijn er zeven meer dan het jaar daarvoor.

2.3.2.Bevorderen woonkeuze kopen

Gegeven de wens van vele burgers de overstap naar een koopwoning te maken spant de Regering zich in om enerzijds het aanbod, via verkoop huurwoningen, te stimuleren en het bereik te vergroten en anderzijds de risico’s voor de burger van het eigen woningbezit te verminderen.

Het doelbereik 2005

Voor kopers van woningen heeft de beperking en stroomlijning van de normen en voorwaarden voor het verkrijgen van hypotheekgarantie door het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) vruchten afgeworpen, getuige de verdere toename van het aantal van ca. 95 000 naar ca 115 000. Geconstateerd kan worden nu het economisch wat minder gaat dat dit instrument om risico’s voor de burger te beperken goed functioneert. Wat betreft de betaalbaarheid zijn de huizenprijzen er niet lager op geworden en blijft het voor de starter moeilijk aan een koopwoning te komen; de BEW heeft hier geen bijdrage aan kunnen leveren.

2.3.2.1 Het vergemakkelijken van verantwoorde financiering

De belangstelling voor de NHG onder kopers en financiers is groeiende. Net als in voorgaande jaren is het aantal garanties in 2005 toegenomen. In 2005 zijn verantwoorde leningen afgesloten voor zo’n 80 000 woningaankopen en 35 000 verbeteringen. Daarnaast is de NHG per 1 juli 2005 uitgebreid met de woonlastenfaciliteit die bedoeld is om het aantal gedwongen verkopen te beperken. Met de woonlastenfaciliteit kunnen huishoudens meer tijd krijgen om betalingsproblemen op te lossen zodat een gedwongen verkoop kan worden voorkomen. Tot slot is de hoogte van de kostengrens tot waar NHG wordt verstrekt per 1 januari 2006 verhoogd tot € 250 000.

2.3.2.2. Beperken onderhoudsrisico’s

De te ontwikkelen monitor voor de appartementensector is in 2005 uitgewerkt naar een tweetrapsraket, een vooronderzoek, dat risico’s en kansen in dit marktsegment in beeld brengt, waarbij gemeenten en marktpartijen een grotere rol hebben. En een gericht vervolgonderzoek om de oplossingen uit te werken. Uitvoering hiervan is wegens gebrek aan capaciteit posterieur gesteld naar 2006.

2.3.2.3 Wet bevordering eigen woningbezit

Het aantal beschikkingen in het kader van de Wet bevordering eigen woningbezit loopt al jaren achter op de verwachtingen. In 2005 zijn circa 58 beschikkingen afgegeven. In 2004 is, conform de wettelijke verplichting, de wet geëvalueerd. Mede op basis van de evaluatie is voorgesteld de wet per 1 januari 2006 in te trekken. In reactie op het voornemen tot intrekking is vanuit de Tweede Kamer een wijzigingsvoorstel ingediend dat nog in behandeling is. Zolang de behandeling van het wijzigingsvoorstel niet is afgerond, wordt de BEW gecontinueerd. Ook laat de evaluatie van de BEW zien dat andere initiatieven die vooral op lokaal niveau spelen goed lijken te werken.

2.3.3. Versterking van de positie van de burger bij huur en koop

Voor individuele kopers en huurders is het soms moeilijk om als een volwaardige onderhandelingspartner te functioneren in de interactie met corporatie, marktpartijen, en overheden over plannen en beslissingen over de woning of de woonomgeving. Het Rijk biedt hen ondersteuning in de vorm van wet- en regelgeving, maar ook in de bevordering van scholing op deze terreinen.

Het doelbereik 2005

In 2005 is door projectsteun aan scholings- en exploitatiebijdragen ondersteuning geboden aan belangengroeperingen waarmee de positie van de burger is verstrekt.

Uitwerking MDW

Op basis van het kabinetsstandpunt van 2004 op het MDW onderzoek «Positie van de koper op de nieuwbouwmarkt» is in reactie op vragen een brief verzonden aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 300 XI, nr. 4) over de toewijzing van nieuwbouwwoningen. Daarin wordt aangegeven dat het Kabinet de aanbeveling van de MDW werkgroep ondersteunt om de sector op te roepen een transparante en controleerbare systematiek van toewijzing en verkoop van nieuwbouwwoningen te ontwikkelen.

Stimulering aanbod waaronder verkoop van huurwoningen

Ook in 2005 hebben woningcorporaties een gedeelte van hun woningbezit, al dan niet aan zittende huurders, te koop aangeboden. En evenals in voorgaande jaren wordt het merendeel daarvan «onder voorwaarden» verkocht. In de meeste gevallen gaat het dan om voorwaarden met betrekking tot een korting op de marktwaarde van de woning, in combinatie met een deling van de waardeontwikkeling bij doorverkoop van de woning. Met de sector en met Financiën is regelmatig overleg gevoerd over de toelaatbaarheid van sommige modellen van verkoop onder voorwaarden.

In de Meerjaren Ontwikkeling Programma’s (MOP’s) die de gemeenten in het kader van ISV 2 hebben opgesteld is een betere balans tussen vraag en aanbod op de woningmarkt de outputdoelstelling op het gebied van wonen. In dat kader hebben gemeenten duidelijkheid gegeven over de verhouding huur-koop (naar prijsklasse) binnen de totale voorraad en over het aantal omzettingen huur-koop.

2.4. Beleidsevaluaties

Evaluatieonderzoek 2005

Bron: diverse huursubsidiebestanden DGW/IBS.

Realisatie aantal beschikkingen Vangnetregeling is inclusief een inschatting van toekenningen op basis van einddeclaraties, die ultimo 2005 nog moesten worden verwerkt.

Toelichting:

De overschrijding van het aantal beschikkingen bij de huursubsidie is te gering om eenduidig toe te schrijven aan een niet voorziene ontwikkeling. Het aantal beschikkingen Vangnetregeling ligt lager dan geraamd. De lagere gemiddelde bijdrage van de huursubsidie kan worden toegeschreven aan de daling van het gemiddeld aantal maanden per subsidiejaar dat de huishoudens huursubsidie hebben ontvangen.

Doelmatigheidskengetallen

Bron: diverse VROM administraties

In de aantallen realisaties 2005 zitten ook «nihiltoekenningen», te weten 169 192 bij de huursubsidie, 12 577 bij de vangnetregeling en 13 bij BEW.

Toelichting:

De gerealiseerde kosten per aanvraag zijn in 2005 hoger door de lagere aantallen huursubsidiebeschikkingen en de hogere apparaatskosten dan waren begroot.

De hogere apparaatskosten houden verband met de overgang van de uitvoering huursubsidie naar de Belastingdienst/Toeslagen.

Artikel 3. Duurzame woningen en gebouwen

3.1. Algemene beleidsdoelstelling

Bij de totstandkoming en verbetering van woningen en overige gebouwen wordt gestreefd naar duurzame kwaliteit. Binnen deze hoofddoelstelling worden de volgende operationele doelstellingen onderscheiden:

3.3.1- Garanderen van een minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen

3.3.2- Verbeteren van de kwaliteit woningen en overige gebouwen en stimuleren van innovatie

3.3.3- Coördinatie rijksopdrachtgeverschap in de bouw

Het doelbereik 2005

Bij het invullen van een duurzame kwaliteit van gebouwen ligt de nadruk op veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiebesparing en vermindering van de milieubelasting van de woning of het gebouw. De minimale kwaliteit van gebouwen is vastgelegd in het Bouwbesluit. In 2005 is dit besluit aangepast. Hiertoe zijn onder andere voorschriften geschrapt en voorschriften afgestemd op andere regelgeving. Door middel van het aanpassen van de Woningwet worden de bouwvergunningprocedures voor de burger en bedrijven verbeterd en verder vereenvoudigd. De aanpassing in de Woningwet die ervoor moet zorgen dat de naleving en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving beter wordt ligt nog bij de Tweede Kamer, maar de verwachting is dat dit eerste kwartaal 2006 naar de Eerste kamer zal gaan. De regeldruk vermindert hierdoor, wordt beter afgestemd op de maatschappelijke behoeften en wensen en een betere uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving. Een hogere kwaliteit mag ook en wordt ook gestimuleerd.

3.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Programma Energiebudgetten

Ten opzichte van het in de ontwerpbegroting 2005 beschikbare uitgavenbudget 2005 is sprake van onderuitputting omdat opdrachtnemers niet tijdig eindfacturen hebben ingediend en als gevolg van het op onderdelen afstemmen van kasritmes van toezeggingen in lijn met de gesloten Raamovereenkomst tussen VROM en SenterNovem.

Energiepremieregeling (EPR)

Ten opzichte van het in de ontwerpbegroting 2005 beschikbare uitgavenbudget is sprake van een lichte overuitputting met name als gevolg van de eindafrekeningen met Energiebedrijven (EB). Bij de EB vond de uitvoering plaats van de EPR regeling 2003 en in 2005 is het gelukt, opéén enkel EB na, tot definitieve vaststelling van gemaakte kosten te komen.

Ontvangsten

Ontvangsten coördinatie bouwbeleid: € 13 mln

In de zomer van 2005 is de Tweede Kamer bij brief (Kamerstukken II, 2004–2005, 28 244, nr. 104) geïnformeerd over het Akkoord Collectieve Regeling Bouwnijverheid tussen vertegenwoordigers van Bouwend Nederland en de betrokken overheden. Met de uitvoering van de afspraken uit dit Akkoord wordt onder meer een einde gemaakt aan alle lopende procedures om bij deelnemende bouwbedrijven schade te verhalen vanwege vermeende overtredingen van het mededingingsrecht, die voor 1 januari 2003 hebben plaatsgevonden. Eén van de verplichtingen voor de bouwsector die in het Akkoord staan vermeld, is een gegarandeerde bijdrage van € 50 mln, bijeengebracht door bouwondernemingen en organisaties.

De hier verantwoorde € 13 mln maakt deel uit van deze € 50 mln en is het grootste deel van het aandeel dat het Rijk ontvangt. De precieze verdeling over de bij het Akkoord betrokken opdrachtgevers (overheden) is terug te vinden in het Convenant Collectieve Regeling Bouwnijverheid (meegestuurd met bovengenoemde brief).

3.3. Operationele doelstellingen

3.3.1 Garanderen van een minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen

De basis voor de bouwregelgeving is vastgelegd in de Woningwet. Het bouwvergunningproces en handhaving zijn de belangrijkste onderdelen van deze wet. De minimale kwaliteit voor woningen en andere gebouwen is vastgelegd in het Bouwbesluit 2003. Dit geldt voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw. De Minister van VROM is verantwoordelijk voor het opstellen en beheren van de bouwregelgeving. Hierbij hoort eveneens heldere uitleg en communicatie rondom deze regelgeving. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren en handhaven van de bouwregelgeving. Maar uiteindelijk blijft de eigenaar van een gebouw zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van het bouwwerk.

Het doelbereik 2005

Het garanderen van een minimale kwaliteit van woningen en andere gebouwen is een onderwerp dat continue aandacht vraagt. Het moge daarom duidelijk zijn dat de genoemde beoogde maatschappelijke effecten niet alleen in 2005 bereikt zullen worden maar ook daarna nog. Het vereenvoudigen en verminderen van wetten en regels vraagt een langere tijd, die ook gefaseerd zal worden uitgevoerd. Wel is de belangstelling voor dit thema de laatste jaren sterk toegenomen.

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

De modernisering van de bouwregelgeving maakt onderdeel uit van de herijking van de VROM-regelgeving. Het vereenvoudigen, verbeteren en verminderen van wetten en regels vraagt een langere tijd, die ook gefaseerd zal worden uitgevoerd. In 2005 zijn hiertoe weer enkele stappen in gezet voor de bouwregelgeving.

Het garanderen van een minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen wordt onder andere geregeld via de Woningwet en het Bouwbesluit 2003. Het optimaliseren hiervan is een doorlopend proces en vraagt vele aanpassingen. De Voorlichting inwerkingtreding wijziging van de Woningwet (pakket 2) per 1 juli 2005 is niet uitgevoerd. Dit als gevolg van parlementaire vragen over dit wetsvoorstel. Het voorstel ligt nu nog bij de Tweede Kamer en zal waarschijnlijk eerste kwartaal 2006 naar de Eerste Kamer gaan ter behandeling. De prestatie «indiening van het volgende wetsvoorstel wijziging Woningwet (pakket 3)» wordt niet separaat uitgevoerd. De afstemming van bouwgerelateerde vergunningprocedures wordt meegenomen in de Omgevingsvergunning. Het Bouwbesluit 2003 is aangepast in verband met subgebruiksfunctie kinderopvang, dereguleren onderwijsfunctie en andere wijzigingen en is per 1 september 2005 van kracht geworden (SB2005, nr. 417). De aanscherping van de Energie Prestatie Coëfficiënt voor woningbouw van 1,0 naar 0,8 is met ingang van 1 januari 2006 van kracht geworden (SB2005, nr. 528).

De monitor bouwregelgeving is eind 2005 naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II, 2005–2006, 28 325, nr. 25). Met deze tweede monitor zijn de ervaringen van de bouwpraktijk met de bouwregelgeving in kaart gebracht. De resultaten hiervan leveren een positiever beeld op dan die van de 1e monitor uit 2003. Men heeft ondertussen meer ervaring met de vernieuwde bouwregelgeving.

De landelijke uniformering van (gemeentelijke) gebruiksvoorschriften brandveilig gebruik gebouwen is in 2005 voorbereid maar nog niet als voorstel naar de Raad van State gestuurd. De verwachting is dat dit begin 2006 kan gebeuren.

Het project Servicegericht Werken is afgerond. Dit project had als doel de kwaliteit van de uitvoering bouwregelgeving door gemeenten op een hoger niveau te brengen. Door middel van verschillende communicatiemiddelen worden de gerealiseerde producten en de ervaringen binnen dit project bekend gemaakt aan gemeenten.

De praktijkproef gebouwdossier/woningprofiel is afgerond en de resultaten hiervan en het advies hierbij is door het Overlegplatform Bouwregelgeving gepresenteerd. Ook de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2004–2005, 28 325, nr.19) is geïnformeerd over het standpunt van de Minister over dit onderwerp.

De invoering van de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen is met een maximale termijn van 3 jaar uitgesteld voor de onderdelen van de richtlijn waarin de Nederlandse regelgeving nog niet in voorziet. Het Ministerraadbesluit van 28/10/2005 geeft aan in die tijd te kijken naar mogelijkheden om de invoering tegen lagere administratieve lasten mogelijk te maken en te streven naar verhoging van de baten van de voorschriften uit de richtlijn.

In 2005 is begonnen met het model uniformering bouwleges om te zetten in een ICT-toepassing voor gemeenten. De verwachting is dat dit model halverwege 2006 klaar is, waarna hierover gecommuniceerd zal worden richting onder meer de gemeenten. Zoals bij het doelbereik aangegeven vraagt het proces van verminderen en verbeteren van wetten en regels langere tijd. De prestaties op het terrein van de bouwregelgeving in 2005 zorgen ervoor dat er weer een stap voorwaarts is gezet tot een verlaging van de administratieve lastendruk en vereenvoudiging van de bouwregelgeving. Er is in 2005 geen separate meting voor bouwregelgeving uitgevoerd, maar wel totaal voor de VROM-regelgeving (zie artikel 1).

3.3.2 Verbeteren van de kwaliteit woningen en overige gebouwen en stimuleren van innovatie

VROM heeft als doel bij te dragen aan het verbeteren van de kwaliteit van woningen en overige gebouwen boven het minimale niveau uit het Bouwbesluit 2003 voor zover dat niet wordt bereikt met regelgeving. Daarnaast wordt innovatie op dit terrein (onder andere IFD-bouwen) of het verbeteren van het bouwproces gestimuleerd.

De beleidsinzet voor 2005 concentreerde zich op de volgende onderwerpen:

• (Brand)veiligheid: het zorgdragen dat regelgeving aansluit op de ontwikkelingen in de gebouwde omgeving;

• Energiebesparing (CO₂-reductie gebouwde omgeving): het zorgdragen voor het behalen van de energiedoelstellingen in de sector gebouwde omgeving;

• Gezondheid (binnenklimaat): waarborgen van een minimale kwaliteit van de gezondheidsaspecten van een gebouw.

Het doelbereik 2005

Er is een aantal onderwerpen waarbij gekeken wordt naar een bovenminimale kwaliteit voor gebouwen. Dit betreft brandveiligheid, beperkte CO₂-emissie gebouwde omgeving, gezondheid in gebouwen en verminderen negatieve milieueffecten bij het bouwen en beheren van gebouwen.

Er zijn geen signalen dat het doelbereik voor brandveiligheid 2005 niet is behaald (CBS-gegevens). Voor zowel gezondheid als negatieve milieueffecten lopen er momenteel onderzoeken, waarvan in 2006 resultaten worden verwacht. Beperkte CO₂-emissie gebouwde omgeving heeft een lange termijn streefwaarde, waaraan de prestaties in 2005 weer een bijdrage leveren om die te behalen.

Beleidsprestaties 2005

¹ Zie toelichting monitor en voorlichting risico’s gas en elektravoorzieningen.

Toelichting:

De in het kader van de berekening milieubelasting gebouwen uitgevoerde Pilot met GreenCalc+ is geschiedt op de volgende rijksgebouwen: Europol Den Haag, RWS Hengelo, Albatros Den Helder. Later zijn RWS Westraven (Utrecht) en het JuBi-complex (Den Haag) toegevoegd.

De metingen voor de monitor risico’s gas- en elektra-aansluitingen zijn afgerond en worden momenteel geanalyseerd. De resultaten hiervan worden in 2006 verwacht.

Er is geen voorlichting gegeven over risico’s gas- en elektravoorzieningen omdat de voorziene verplichte keuring van woningen niet haalbaar is gebleken.

Het onderzoek naar de aanscherping van de EPC voor utiliteitsbouw loopt. De regeleffecttoets is afgerond. Er komt een vervolgonderzoek naar de eventuele invoering ervan in vergunningen.

De Tijdelijke Regeling CO₂-reductie in de gebouwde omgeving (voorheen Energie Premie Regeling/ EPR) is ter notificatie voorgelegd aan Brussel. Als gevolg van meervoudige vragen hierover zal de regeling naar verwachting in 2006 worden gepubliceerd. Doelstelling van deze regeling is het stimuleren van grootschalige investeringen in het verbeteren van de energetische kwaliteit van de bestaande voorraad.

De intrekking van de Tijdelijke Regeling Energiepremies 2003(«oude» EPR 2004) in oktober 2003 is gepaard gegaan met een hausse aan premieaanvragen. De eindafrekening met de uitvoerders van de regeling (de energiebedrijven) heeft in 2005 plaatsgevonden. Op één bedrijf na zijn alle rekeningen in 2005 afgerond en is bij twee energiebedrijven het subsidiebedrag naar beneden bijgesteld. De EPR 2003 heeft verder tot 160 beroepsprocedures bij de Raad van State geleid die grotendeels in 2005 zijn afgerond. Een klein deel zal in het voorjaar 2006 worden afgerond.

De monitoring van de Regulerende Energiebelasting is gestart. Eind 2006 zullen eventuele effecten van deze regeling bekend zijn.

De meetresultaten van het onderzoek kwaliteit gezondheid in bestaande woningen worden geanalyseerd. Vervolgens zullen in 2006 de resultaten van de uitkomsten worden verwerkt. Wat dit voor consequenties heeft voor de regelgeving valt op dit moment nog niet te zeggen.

De stimuleringsregeling «Saneren loden drinkwaterleidingen» is voortijdig gestopt in verband met uitputting van het beschikbare budget hiervoor. In 2006 zal een analyse worden uitgevoerd naar de resultaten en effectiviteit van de regeling.

3.3.3 Coördinatie rijksopdrachtgeverschap in de bouw

Het beleid en de praktijk op het gebied van aanbestedingen worden sinds de parlementaire enquête bouwnijverheid door VROM gecoördineerd voor de vier bouwdepartementen: Defensie, V&W, LNV en VROM. Het doel van coördinatie rijksopdrachtgeversschap voor bouwwerken is om intern en extern de belangen van aanbestedende diensten op het vlak van het aanbesteden van overheidsopdrachten van het Rijk in de bouw te bundelen en te versterken.

Doelbereik 2005 en beleidsprestaties 2005

Aan het doel is invulling gegeven middels de prestaties die gericht zijn geweest op het maximaal versterken van de positie van de rijksopdrachtgevers in de bouw, resulterend in:

– Beleidslijn voor het vaststellen van de integriteit van aannemers;

– Aanbestedingsreglement werken 2005 (ARW 2005) (Staatscourant 25 oktober 2005, nr. 207).

Bron realisatiegegevens: Bouwradius

¹ De definitieve realisatiecijfers van leerlingbouwplaatsen en vrouwen in de bouw voor het jaar 2005 worden in mei 2006 gepubliceerd.

Toelichting:

Het beoogd maatschappelijk effect is nauwelijks te meten. Hiervoor zijn opdrachtgevers afhankelijk van een door de NMa te verrichten onderzoek.

De prestaties zijn gericht geweest op het maximaal versterken van de positie van de rijksopdrachtgevers in de bouw en hebben onder andere geresulteerd in Aanbestedingsreglement werken 2005 (Staatscourant 25 oktober 2005, nr. 207).

Artikel 4. Fysieke Stedelijke Vernieuwing

4.1. Algemene beleidsdoelstelling

De woningmarkt functioneert moeizaam en zit voor sommige groepen woningzoekenden op slot. Als de woningproductie en de herstructurering niet beter op gang komen zal de doorstroming blijven stagneren, de uitstroom van midden en hogere inkomensgroepen uit de steden niet tot staan worden gebracht en het sociale kader in de herstructureringswijken verdwijnen met alle risico’s van dien voor de leefbaarheid in die wijken. Prioriteit wordt daarom gegeven aan:

1. Het verhogen van de woningproductie;

2. Een impuls geven aan de herstructurering, met name in de 56 wijken.

De Minister zorgt er voor dat de randvoorwaarden voor het goed functioneren van de woningmarkt aanwezig zijn; de lokale partijen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering.

Voor de realisatie van deze doelstellingen worden de instrumenten ingezet zoals aangegeven in de tabel beleidsprestaties 2005. Aanvullend op de doeluitkeringen BLS (ter stimulering van de woningbouw) en ISV (ter stimulering van de herstructurering) zijn specifieke faciliteiten beschikbaar in de vorm van aanjaagteams woningproductie, impulsteams herstructurering en een Impulsbudget gericht op het oplossen van onvoorziene knelpunten in, of versnelling van de uitvoering van herstructureringsprojecten.

Het doelbereik 2005

In 2005 zijn de prestatiegerichte afspraken voor wat betreft de woningproductie en de herstructurering afgerond en is de uitvoering daadwerkelijk op stoom gekomen.

• De convenanten Woningbouwafspraken met alle stedelijke regio’s zijn getekend (met uitzondering van Flevoland) en de woningproductie zit in de lift. In 2004 steeg de productie landelijk naar 65 300 nieuwbouwwoningen en in 2005 volgens CBS-cijfers naar 67 000. Het totaal aantal gerealiseerde woningen (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw) was in 2005 74 300. In de stedelijke regio’s is over 2005 ca. 86% van de voor 2005 geplande woningproductie gereed gemeld. Enkele regio’s hebben aanmerkelijk meer dan het geplande aantal gerealiseerd.

• De ISV2-convenanten met de G30-gemeenten zijn getekend (Sittard-Geleen is nieuw toegevoegd en volgt in 2006). In aanvulling op die afspraken in het kader van GSBIII/ISV2 zijn in 55 van de 56 aangewezen prioriteitswijken lokale uitvoeringsafspraken getekend en is de uitvoering van de herstructurering door middel van een integrale aanpak versneld ter hand genomen. De gemaakte afspraken dragen in hoge mate bij aan de ISV-doelstellingen ten aanzien van huisvesting doelgroep, binding hogere inkomens en verbetering van de sociaal/fysieke leefomgeving. Daarmee zijn belangrijke randvoorwaarden voor het verhogen van de woningproductie en het versnellen van de herstructurering van wijken tot stand gebracht.

4.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Budget BLS

In de convenanten woningbouwafspraken zijn met andere overheden afspraken gemaakt over de nieuwbouwproductie van woningen in de periode 2005–2009. De begrotingsraming BLS is hierop aangepast. Dit heeft geleid tot een verlaging van de uitgaven in 2005 van circa € 36 mln. Daarnaast worden de middelen «VINAC kleine bodem» verantwoord op het instrument ISV. Dit maakte een overboeking van circa € 28 mln noodzakelijk.

Investeringen Stedelijke Vernieuwing

De middelen voor bodemsanering ISV (€ 23 mln) en «VINAC kleine bodem» (€ 28 mln) worden vanaf 2005 op het ISV instrument begroot en verantwoord.

De definitieve verdeling van het Impulsbudget over de G4, G27 en niet-rechtstreekse gemeenten is in 2005 tot stand gekomen. De problemen in de wijken en buurten worden versneld opgepakt. Hierbij hoort tevens een versnelling van de uitgaven. In 2005 is er voor ruim € 22 mln aan impulsprojecten bevoorschot. Deze additionele middelen komen ten laste van de uitgaven in 2007–2008.

Om de gemeentelijke investeringen in stedelijke vernieuwing gelijkmatiger te laten verlopen is een kasschuif doorgevoerd. Hierdoor is de uitgavenraming 2005 met € 102,5 mln opgehoogd, en zijn de uitgavenramingen voor 2006 en 2007 verlaagd met respectievelijk € 30 mln en € 72,5 mln.

Innovatiebudget Stedelijke Vernieuwing

De uitvoering van verschillende innovatieve projecten ten behoeve van de stedelijke vernieuwing is vertraagd. Het kasritme is op een actuele projectenplanning aangepast, hetgeen heeft geleid tot een onderuitputting in 2005 van circa € 6,5 mln.

4.3. Operationele doelstellingen

4.3.1. Verhogen woningproductie

Sinds eind 2003 wordt ingezet op een structurele verhoging van de woningproductie om meer beweging te krijgen op de woningmarkt. Om het woningtekort terug te brengen tot 1,5% in 2010 moeten in de periode 2005–2010 landelijk 445 000 woningen worden gerealiseerd (waarvan 25 000 woningen anders dan door nieuwbouw). In de stedelijke regio’s, waarmee de woningbouwafspraken zijn gemaakt, moeten in die periode circa 360 000 woningen worden gerealiseerd. Wat betreft de kwaliteit blijft het beleid gericht op het binden van de midden en hogere inkomens aan de stad en de huisvesting van lage inkomensgroepen, ook in de randgemeenten. Daarvoor is regionale afstemming noodzakelijk. Daarnaast richt het beleid zich op het vereenvoudigen van de regelgeving, tijdige sturing op voldoende bestemmingsplancapaciteit, toenemende investeringen van de corporaties en de verdere invoering van de Nota Grondbeleid.

Het doelbereik 2005

Op basis van de gefaseerde woningbouwafspraken met de stedelijke regio’s en de Nota bouwprognoses 2005–2010 wordt verwacht dat het woningtekort in 2008 zal zijn teruggebracht tot circa 2%. In de 20 stedelijke regio’s tezamen worden volgens de afspraken in de periode 2005–2010 circa 360 000 woningen gebouwd waarmee het woningtekort per 2010 wordt teruggebracht tot 1,5%. In 2005 is de landelijke productie volgens CBS-cijfers gestegen van 59 600 woningen in 2003 via 65 300 woningen in 2004 tot 67 000 woningen (exclusief 7 300 woningen anders dan door nieuwbouw). De productie is daarmee iets achtergebleven bij het streefcijfer zoals opgenomen in de begroting 2005, maar het gaat wel de goede kant op.

Bron realisatiegegevens: CBS; WBO1998/2002; WoON2006; Primos 2005; VROM-woonmilieudatabase.

Toelichting

Uitbreiding woningvoorraad

De realisatie van nieuwbouwwoningen in 2005 is volgens CBS-cijfers achtergebleven bij de prognoses. Daartegenover staat dat het aantal «toevoegingen (anders dan door nieuwbouw)» in 2005 sterk is toegenomen. Het aantal in 2005 gerealiseerde woningen (inclusief toevoegingen anders dan door nieuwbouw) komt daarmee op 74 300 woningen. Ook het aantal bouwvergunningen is flink gestegen (in 2005 bijna 10% meer dan in 2004).

Daling woningtekort

De raming voor 2005 (Primos 2005) komt op 2,5%, terwijl eerder bij ongewijzigd beleid nog circa 2,7% werd verwacht.

Beter evenwicht tussen vraag en aanbod op de woningmarkt; toename midden en hoge inkomens in de grote steden; bevordering doorstroming ten behoeve van de doelgroep.

In de begroting 2005 is voor een aantal parameters aangegeven dat deze een indicatie geven van de ontwikkeling van de beoogde maatschappelijke aspecten inzake stedelijke vernieuwing (nieuwbouw en herstructurering). Streefwaarde daarbij is dat bij deze parameters vooruitgang wordt geboekt. Eind 2006 zijn de nieuwe gegevens beschikbaar (WoON 2006).

In het kader van de woningbouwafspraken heeft afstemming van de regionale woningbouwprogrammering plaatsgevonden tussen de centrum- en randgemeenten.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: CBS; Provinciale inventarisatie plancapaciteit; Eindrapportages Vinex

Toelichting:

Bij brief van 2 juni 2005 is de Tweede Kamer in kennis gesteld van de resultaten van de woningbouwafspraken en de inventarisatie bestemmingsplancapaciteit 2004 (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 562, nr. 6).

Stimuleren en monitoren voortgang woningbouwafspraken

In 2005 zijn aan de budgethouders (provincies en kaderwetgebieden) de voor het jaar 2005 overeengekomen bijdragen op grond van het in 2005 opgestelde, nieuwe Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS-2005) ad € 569 mln beschikt in vervolg op de in 2004 respectievelijk 2005 afgesloten convenanten. De VROM-accountmanagers volgen de uitvoering in de stedelijke regio’s nauwlettend, hebben inzicht in de risico’s en knelpunten en bespreken deze met lokale en regionale partijen om tot oplossingen te komen. Daarbij worden ook VROM-aanjaagteams ingezet om de ontwikkeling van locaties te helpen versnellen. Daarnaast zijn in 2005 een Monitor Nieuwbouw en een Thermometer Woningbouwafspraken ontwikkeld en zijn voor alle regio’s risicoanalyses opgesteld. Zo wordt de voortgang in alle stedelijke regio’s nauwlettend gevolgd en waar nodig worden maatregelen genomen om de uitvoering te stimuleren. Tijdens het bestuurlijke evaluatieoverleg in november 2005 zijn knelpunten en oplossingen voor de woningproductie besproken met betrekking tot onder andere luchtkwaliteit en bestemmingsplancapaciteit. In 2006 wordt dit overleg voortgezet.

Inzet VROM aanjaagteams

In 2005 zijn aanjaagteams ten aanzien van de woningproductie onder andere succesvol ingezet in Drechtsteden (oplossen geluidhinderproblematiek Spoortunnel-Volgerlanden), Noord-Holland (op verzoek van de provincie is de uitvoering locatie in Venhuizen versneld), Alkmaar (aanpak versnelling binnenstedelijke locaties) en Venlo (verwerving Nedisco-complex in Centrum-zuid). In de provincies Gelderland, Overijssel en Noord-Holland worden door VROM-aanjaagteams ook de provinciale aanjaagacties waar nodig ondersteund.

Voldoende plancapaciteit

In 2005 is de inventarisatie van de plancapaciteit geactualiseerd in de 10 stedelijke regio’s waar, gezien de inventarisatie in 2004, een tekort aan «harde» capaciteit zou kunnen ontstaan. Uit de inventarisatie 2005 blijkt dat in een zestal regio’s op termijn een tekort aan «harde» capaciteit dreigt. Gemeenten en provincies in die stedelijke regio’s zijn doordrongen van de noodzaak maatregelen te nemen om te zorgen voor de tijdige aanmaak van voldoende plancapaciteit. In 2006 wordt de rapportage over 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden.

Afspraken tussen gemeenten en corporaties over investeringen in de woningproductie

Omdat de beleidsvoorbereiding en parlementaire behandeling van het huurbeleid meer tijd vergde dan was voorzien, zijn de gemeenten en corporaties (in het kader van het huurbeleid) nog niet actief door het Rijk aangesproken over het maken van afspraken over investeringen in de woningproductie. Het streven is er op gericht dat medio 2006 definitieve aantallen per regio van door de verhuurders te bouwen woningen kunnen worden vastgelegd. Deze vertraging heeft geen gevolgen voor het bereiken van de beleidsdoelstellingen. Als uitwerking van de woningbouwafspraken zijn in diverse regio’s al afspraken over de inzet van de corporaties gemaakt.

Beoordeling verantwoording Vinex-convenanten 1995–2004

Als gevolg van de late indiening van de eindverantwoordingverslagen door de BLS-budgethouders (provincies en kaderwetgebieden) is de beoordeling nog niet volledig afgerond. Naar verwachting kan een en ander voor medio 2006 worden afgerond, waarna de Tweede Kamer zal worden geïnformeerd.

Toelichting:

Grondexploitatieregeling

Het wetsvoorstel is aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 218, nrs. 1 t/m 3). De inwerkingtreding van de grondexploitatieregeling is afhankelijk van die van de Wro en wordt verwacht in 2007.

Concurrentiebevordering

In 2005 zijn vier deelonderzoeken naar het zelfrealisatierecht uitgezet. In het 2e kwartaal van 2006 zal de Kamer hierover geïnformeerd worden. De nadere uitwerking van het kabinetsstandpunt concurrentiebevordering zal in 2006 en 2007 plaatsvinden. Dit heeft geen gevolgen voor het bereiken van de beleidsdoelstellingen.

Stedelijke herverkaveling

In 2005 zijn pilotprojecten aangewezen die beoordeeld worden op het ontbreken van instrumentarium dat met stedelijke herverkaveling tot betere en snellere resultaten zou leiden. Eind 2006 wordt beoordeeld of hiertoe aanvullende wetgeving gewenst is.

Wet Voorkeursrecht gemeenten

In 2005 is een start gemaakt met de integrale herziening van de Wet voorkeursrecht gemeenten.

Onteigeningswet

In 2006 zal, onder primaire verantwoordelijkheid van de Minister van Justitie, de draad weer worden opgepakt en gewerkt worden aan een integrale herziening van de onteigeningswet, waarin de VROM aandachtspunten zullen worden meegenomen. Gevolg van deze vertraging is dat gemeenten langer moeten wachten op betere mogelijkheden voor grondverwerving.

Regionaal kostenverhaal en verevening

Vele acties zijn in gang gezet. De 5e voortgangsbrief zal resultaten bevatten; deze wordt in het voorjaar van 2006 verwacht.

4.3.2. Herstructurering van woonwijken

Impuls herstructurering

Als instrument voor herstructurering is sinds 2000 het Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (ISV) beschikbaar. Doel van het ISV is de stedelijke vernieuwing te stimuleren. Om het tempo van de stedelijke vernieuwing te verhogen wordt samen met gemeenten bijzondere aandacht gegeven aan de 56 zogeheten prioriteitswijken.

Het doelbereik 2005

In aanvulling op de gemaakte meerjarenafspraken in het kader van GSBIII/ISV 2 is in 2005 de uitvoering van de herstructurering in met name de 56 prioriteitswijken door middel van een integrale aanpak versneld ter hand genomen. Begin 2006 is de Tweede Kamer over de voortgang van de herstructurering per brief geïnformeerd.

Toelichting:

Versnelling herstructurering in 56 wijken

In 18 wijken zijn al woningen opgeleverd, in 27 andere wijken is de herhuisvesting op gang gekomen. In de overige wijken is de voorbereiding in volle gang maar zal het iets langer duren voordat dit zichtbare resultaten geeft.

Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving; het binden van midden- en hoge inkomens aan de stad.

In de begroting 2005 is voor een aantal parameters aangegeven dat deze een indicatie geven van de ontwikkeling van de beoogde maatschappelijke aspecten inzake stedelijke vernieuwing (nieuwbouw en herstructurering). Streefwaarde daarbij is dat bij deze parameters vooruitgang wordt geboekt. Eind 2006 zijn de nieuwe gegevens beschikbaar (WoON 2006).

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

Bevordering matching

Het CFV heeft de beleidsregels aangepast. Matching van middelen door middel van een heffing bij corporaties is daarmee mogelijk als uitkomst van een zorgvuldig doorlopen proces waarbij vrijwillige steun niet of onvoldoende tot stand is gekomen. In 2005 is, na een beroep van de Minister op 20 rijkere corporaties, op vrijwillige wijze steun verleend aan Centrada in Lelystad. Op dit moment zijn geen situaties bekend waarbij matching aan de orde is.

Toedeling Impulsbudget

Het Impulsbudget wordt verdeeld in twee tranches. De eerste tranche (ca. € 35 mln voor de G4) is verdeeld in 2005. De tweede tranche (ca. € 55 mln voor de G27 en € 10 mln voor de niet-rechtstreekse gemeenten) wordt verdeeld in 2006. Aan de G4 gemeenten 22 bijdragen toegekend voor een totaal bedrag van € 34 960 361,–. De subsidies gaan bijvoorbeeld naar het verbeteren van de verkoopbaarheid van (middel)dure koopwoningen in deze wijken ondanks de tegenvallende economische ontwikkeling, het doorbreken van een negatief wijkimago, het creëren van draagvlak bij bewoners door het nemen van maatregelen als het verbeteren van de openbare ruimte, sociale voorzieningen of parkeervoorzieningen, het verstrekken van korting aan kopers, bijdragen aan achterstallig onderhoud bij particulier woningbezit, het versneld opkopen en aanpakken van «rotte kiezen», in de omgeving, etc.

Eindevaluatie IPSV

Het InnovatieProgramma Stedelijke Vernieuwing scoort bij de betrokken partijen (zoals gemeenten, corporaties, etc.) hoog in de evaluatie, beoordeeld naar het functioneren en de resultaten ervan. Het programma bood de mogelijkheid gerichte impulsen te geven vanuit het Rijk, gericht op versnelling en kwaliteitsverbetering van de stedelijke vernieuwing. Daarbij lag de focus in de laatste jaren op de 56 wijkenaanpak. De leerervaringen vanuit de nog lopende IPSV-projecten kunnen bij de ISV-2 periode zeker van nut zijn. (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 136 en 29 800 XI, nr. 4).

Evaluatie doeltreffendheid ISV-I

Nog niet afgerond, rapportage volgt in 2006.

Artikel 5. Sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving

5.1. Algemene beleidsdoelstelling

Het algemene doel is als volgt beschreven: het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving. Hierbinnen vallen drie thema’s:

1. De gevolgen van de vergrijzing voor het wonen en de toenemende wens van mensen met beperkingen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen.

2. Het verbeteren van de leefkwaliteit van wijken.

3. Het huidige tekort aan studentenhuisvesting.

Doelbereik in 2005:

De uitvoering van de doelen voor deze drie thema’s kan goed op gang komen, omdat in 2005 een aantal belangrijke beleidslijnen is uitgezet.

Ad 1: In april 2005 heeft het Kabinet haar algemene visie op de vergrijzing «Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing» aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 389, nr. 5) gezonden. Begin december kwam de themacommissie Ouderenbeleid van de Kamer met haar rapport «Lang zullen we leven» (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 549, nr. 5). Beide rapporten zullen begin 2006 in samenhang in de Tweede Kamer behandeld worden. Uiteraard bevatten beide rapporten onderdelen die het wonen betreffen. Beide rapporten benadrukken de keuzevrijheid die ook voor ouderen moet gelden, dat nieuwbouw een belangrijke bijdrage kan leveren in de opgave voor ouderenhuisvesting en dat het belang van het aanpassen van de bestaande voorraad niet overschat kan worden.

Ad 2: In 2005 is de parlementaire behandeling van het Wetsvoorstel bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (ook wel de Rotterdamwet genoemd) afgerond, waardoor de wet begin 2006 in werking is getreden.

Ad 3: Om de doorstroming in de studentenhuisvesting te bevorderen is een wijziging van de leegstandswet in behandeling, alsmede de invoering van campuscontracten.

5.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Woonzorgstimuleringsregeling

In 2005 zijn de gerealiseerde betalingen achter gebleven bij de geraamde betalingen omdat de gereedmeldingen van de toegekende aanvragen nog niet dan wel vertraagd zijn ontvangen.

5.3. Operationele doelstellingen

5.3.1. Voldoende aanbod van geschikte woningen voor ouderen en mensen met beperkingen

Al enige jaren is bekend welke gevolgen de vergrijzing zal hebben voor de vraag naar woningen. Tot 2010 zal de vraag naar nul-tredenwoningen toenemen met 255 000. Hiervan zullen 99 000 in de categorie verzorgd wonen vallen. In hoeverre er op dit terrein voortgang wordt geboekt, valt af te lezen uit de toename of afname van de slaagkans op een geschikte woning.

Doelbereik in 2005

Het zal duidelijk zijn dat de genoemde doelen niet in enkele jaren bereikt kunnen worden. Er valt echter wel te constateren dat de maatschappelijke belangstelling voor het thema toeneemt. Concrete cijfers over het doelbereik zijn beschikbaar in de woonzorgmonitor, die in de eerste helft van 2006 voor het eerst beschikbaar komt.

De Minister van VROM zorgt voor impulsen om te bevorderen dat uitvoerende partijen hun verantwoordelijkheid nemen. Mogelijke belemmeringen in wet- en regelgeving worden weggenomen.

In 2005 zijn diverse activiteiten ondernomen om partijen te wijzen op hun verantwoordelijkheid. Zie hiervoor de uitvoering van het Actieplan. Er was geen aanleiding de wet- en regelgeving aan te passen.

Bron realisatiegegevens: WBO/WoON/MNW

Nadere gegevens komen beschikbaar in het WoON eind 2006. Wat betreft gegevens over de verbouw van woningen: deze komen begin 2008 beschikbaar.

Over verbouw en woningtoewijzing zijn geen gegevens beschikbaar, net als over slaagkansen.

Beleidsprestaties 2005

Over het algemeen zijn de voorgenomen prestaties uitgevoerd. Daarnaast is in september 2005 een communicatiecampagne gestart, gericht op oudere eigenaar-bewoners. Het doel hiervan is tweeledig: bevorderen dat deze burgers nadenken over de eigen woonsituatie en de geschiktheid hiervan op langere termijn, evenals het bevorderen van de bereidheid om pro-actief preventieve maatregelen te nemen die de bruikbaarheid van de eigen woning tot op hoge leeftijd bevorderen. Deze campagne krijgt een vervolg in 2006.

Toelichting:

In de eerste helft van 2006 zal de woonzorgmonitor aan de Tweede Kamer worden gezonden, daarbij wordt nader ingegaan op de voortgang van het Actieplan.

Het aanspreken van partijen op hun verantwoordelijkheden is in 2005 ter hand genomen door het gericht inzetten van accountmanagers. Een voorgenomen brief aan de gemeenten is uitgesteld tot 2006 in verband met de gemeenteraadsverkiezingen, omdat verwacht mag worden dat de samenstelling van colleges van B&W na de verkiezingen zal wijzigen. Voor het oplossen van concrete knelpunten door aanpassing in wet- en regelgeving was geen aanleiding.

Wel loopt nog de aanpassing van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. In 2005 is advies van de Raad van State ontvangen. De wetswijziging wordt begin 2006 ter behandeling bij het parlement aangeboden.

Met gemeenten waar het huidige en/of verwachte tekort aan voor ouderen geschikte woningen groot is hebben de VROM-accountmanagers gesprekken gevoerd met de inzet daarop gericht lokaal beleid te voeren. In 2006 worden deze gesprekken voortgezet om te kunnen constateren of de VROM-inzet geleid heeft tot gericht lokaal beleid.

5.3.2. Het verbeteren van de leefkwaliteit van wijken

VROM probeert de betrokken partijen te stimuleren tot een evenwichtige aanpak van de herstructurering, waarbij de fysieke aanpak wordt gecombineerd met de sociale en economische opgave. De acties van VROM hebben plaats binnen GSB en ISV-beleid en binnen de 56-wijken aanpak.

De Minister van VROM stuurt, faciliteert en neemt waar mogelijk belemmeringen weg. De ISV-gelden kunnen ingezet worden om te sturen op sociaalfysiek terrein. Verder betreft het kennisverzameling en -overdracht. Het thema leefbaarheid raakt meerdere ministeries.

Met het van kracht worden van de Wet bijzondere matregelen grootstedelijke problematiek (de «Rotterdamwet») heeft het Kabinet belangrijke belemmeringen uit de weg geruimd. Ook op het terrein van kennisverzameling en -overdracht zijn activiteiten ondernomen.

Doelbereik in 2005

Gegevens over bovenstaande indicatoren komen in 2006 beschikbaar als het WoON wordt opgeleverd.

Beleidsprestaties

Op dit thema zijn vele activiteiten ontwikkeld. In het verslagjaar zijn de ISV-convenanten afgesloten. Daarnaast is er veel voortgang geboekt in de 56 wijken. De Tweede Kamer zal begin 2006 hier uitgebreid over worden geïnformeerd. Vooruitlopend op deze resultaten kan ten aanzien van de leefbaarheid geconstateerd worden dat de door de lokale partijen gemaakte afspraken een gewenste kwalitatieve verbreding laten zien in de richting van een samenhangende aanpak tussen fysiek, sociaal, economie en veiligheid. Ook zijn impulsteams in de 56 wijken in toenemende mate ingezet op sociaal-fysieke aspecten. Niet voorzien was de grote inspanning die is gepleegd ten behoeve van een Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang van het Kabinet en de G4. Na een bestuurlijk akkoord op een daartoe opgezette conferentie op 5 september 2005, is er een breed plan ontwikkeld in samenwerking met de G4. Begin 2006 zal dit plan het licht zien. Hierna zal nog een vertaalslag plaatsvinden, zodat het ook bruikbaar is buiten de G4.

In samenhang hiermee is in samenwerking met de SEV, een aantal acties verricht die tot doel hebben corporaties meer activiteiten te laten ontwikkelen aan de onderkant van de woonladder.

Tot slot is gewerkt aan de uitvoering van het plan van aanpak «Jeugd en fysieke ruimte» dat in het kader van Operatie Jong is opgesteld. Met het netwerk Child Friendly Cities wordt samengewerkt voor de totstandkoming van een aantal toegezegde activiteiten, zoals het handboek speelruimtebeleid. In 2005 is eveneens een prijsvraag voor gemeenten georganiseerd voor «kindvriendelijke initiatieven» en is de IPSV themabrochure «actieve parken, sociaal cement» uitgebracht.

Voor een nadere toelichting met betrekking tot de beleidsprestaties 2005 over de onderwerpen «ISV en BLS» en «Matching» wordt verwezen naar artikel 4.

Toelichting

Er is een analyse opgesteld over de sociaalfysieke aspecten in de 56 wijken. De hieruit voortvloeiende informatie is gebruikt in de voortgangsgesprekken.

De gecombineerde Verzamel- en uitzonderingswet is uiteindelijk als de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek per 1 januari 2006 in werking is getreden (Kamerstukken I, 2004–2005, 30 951, nr. A).

5.3.3. Verminderen tekort studentenhuisvesting

Doel is het specifieke aanbod van studentenwoningen te vergroten, alsmede de doorstroming van studentenwoningen naar de reguliere woningmarkt te bevorderen.

De Minister is verantwoordelijk voor het treffen en ondersteunen van aanvullende maatregelen om het hierna genoemde maatschappelijk effect te bewerkstelligen. Hierover wordt hieronder verslag gedaan.

Doelbereik in 2005

Toelichting

Mede als gevolg van het actieplan van VROM (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XI, nr. 19) zijn er tot ultimo 2005 6 100 eenheden opgeleverd; dit zijn niet alleen COA-eenheden. In 2006 zal duidelijk zijn of de 3 000 COA-eenheden ook daadwerkelijk allemaal gerealiseerd zijn.

De verruiming van de Leegstandwet (Tweede Kamer/Eerste Kamer, 2004–2005, 28 987) is april 2005 in werking getreden. Het wetsvoorstel campuscontracten(Tweede Kamer/Eerste Kamer, 2005–2006, 29 707) is in oktober 2005 door de Tweede Kamer aangenomen. De behandeling in de Eerste Kamer vindt in 2006 plaats.

Beleidsprestatie 2005

Toelichting:

Voor aanpassing regelgeving en oplevering studentenkamers: zie vorige tabel.

Het verzoek aan de corporaties om collegiale steun om vier projecten studentenhuisvesting te kunnen realiseren heeft € 43 mln opgeleverd. Collegiale ondersteuning is gegeven door zes collega-corporaties voor een project van SSH-Utrecht en drie projecten van DUWO te Delft, Leiden en Den Haag. Het Leidse project is om uitvoeringstechnische redenen uitgesteld. De realisatie van de andere drie projecten is verzekerd, zodat het verzoek om collegiale steun succes heeft gehad.

Artikel 6. Versterken ruimtelijke kwaliteit stedelijke gebieden

6.1. Algemene beleidsdoelstelling

De Nota Ruimte (NR) is gericht op het realiseren van een aantal doelen in en door middel van de ruimtelijke ordening. Onder meer de internationale concurrentiepositie en krachtige steden en vitaal platteland. Hieraan is een aantal subdoelen gekoppeld, zoals bundeling van verstedelijking, centrumvorming, bereikbaarheid, leefbaarheid en basiskwaliteit. De kwaliteit van de inrichting van stedelijke en te verstedelijken gebieden dient beter te voorzien in de gedifferentieerde vraag naar ruimte voor uiteenlopende vormen van wonen, werken, voorzieningen, groen, recreatie, sport en infrastructuur. Voor de gewenste gebundelde verstedelijking is het van cruciaal belang dat regionale samenwerking tot stand komt. Stedelijke netwerken moeten door samenwerking ruimtelijke kwaliteit bevorderen en een hoogwaardig sociaal, economisch en cultureel vestigingsklimaat bieden. Cultuurhistorische waarden moeten behouden blijven en er moet aandacht zijn voor de architectonische kwaliteit.

Het doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het Ruimtelijk Planbureau (RPB) en Milieu- en Natuur Planbureau (MNP) gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt er iets te zeggen over het doelbereik.

6.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Verplichtingen

In 2005 is een groot aantal verplichtingen in het kader van BIRK vastgelegd. Het betreft hier de besteding van FES-middelen, die aan de VROM-begroting zijn toegevoegd.

Investeringsbijdrage Nieuwe Sleutelprojecten

In 2005 is € 9 mln uit het FES betaald voor het Nieuwe Sleutelproject aan de gemeente Den Haag. Omdat Den Haag in 2005 niet tijdig een aantal stukken heeft kunnen overleggen die essentieel zijn voor uitbetaling, zullen in 2006 naar verwachting de overige bedragen worden betaald.

Investeringsbijdrage Vijfde Nota uit FES-fonds

Op dit instrument hebben de volgende mutaties plaatsgevonden:

* In totaliteit is er aan dit project in 2005 € 4,0 mln uitgegeven: 1,5 mln ten laste van de FES gelden en 2,5 mln ten laste van de eigen VROM begroting.

De in de tabel opgenomen middelen zijn afkomstig uit het FES. Voor een deel betreft het projecten waarvoor in 2005 de verplichting is aangegaan en eventueel ook al betalingen in dat jaar hebben plaatsgevonden. Voor een ander deel betreft het uitfinanciering van reeds eerder aangegane verplichtingen.

Investeringsbijdrage uitvoering verstedelijking

Van de V&W-bijdrage aan het project Venlo (4 mln) is € 2,5 mln door VROM uit eigen begrotingsmiddelen betaald. In 2006 zal de verrekening met V&W plaatsvinden. VROM heeft hiervoor dekking gevonden op diverse DGR-instrumenten waar sprake was van een geringe onderuitputting.

Daarnaast is er € 4,29 mln aan verplichtingen afgeboekt voor het project Hart voor Dieren. Doordat de verplichting voor Hart voor Dieren op de VROM-begroting is vastgelegd en later ook nog eens verplichtingenruimte vanuit V&W is overgeboekt naar de VROM-begroting, was deze correctie noodzakelijk.

Apparaat DGR

Er heeft een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van de apparaatskosten tussen een aantal beleidsartikelen (1, 6, 8, 9 en 15) op basis van de uitgevoerde activiteiten volgens het jaarplan.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn met € 76,7 mln toegenomen als gevolg van de bijdrage uit het FES voor de BIRK-projecten.

6.3. Operationele doelstellingen

6.3.1. Bevorderen van krachtige steden en stedelijke netwerkvorming

Doel

Het Rijk richt zich vooral op die elementen die een cruciale rol vervullen voor de positie van de stad en steunt daarbij activiteiten of neemt het initiatief voor activiteiten die in doorslaggevende mate bijdragen aan de stedelijke netwerkvorming. De zes nationale stedelijke netwerken spelen hierbij een belangrijke rol. Verder wil het Rijk de forse investeringen in het Hogesnelheidstreinennetwerk benutten voor de versterking van het internationale vestigingsklimaat en voor Stedelijke Vernieuwing in stedelijke centrumgebieden: de nieuwe sleutelprojecten. In samenwerking met betrokken gemeenten en private partijen wil het Rijk de stationsgebieden ontwikkelen tot hoogwaardige, multimodale openbaar vervoersknooppunten en tot toplocaties voor wonen, werken en voorzieningen.

Daarnaast wil het Rijk bijdragen aan omvangrijke projecten van decentrale overheden die anders niet van de grond komen of niet met de gewenste kwaliteit. Hiervoor worden BIRK subsidies verstrekt.

Om de binnenstedelijke kwaliteit te vergroten wordt er gezocht naar oplossingen voor de complexe milieuproblematiek in relatie tot ruimtelijke plannen.

Doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt meer te zeggen over het doelbereik.

De doelen in het kader van milieu en ruimtelijke ordening ten behoeve van het vergroten van de binnenstedelijke kwaliteit zijn in ieder geval niet gerealiseerd. Er is in 2005 vooral aandacht besteed aan het onderwerp luchtkwaliteit in relatie tot ruimtelijke plannen. Er zijn hier ook andere beleidsinstrumenten bij betrokken, met name het Besluit luchtkwaliteit en de Wet luchtkwaliteit.

6.3.1.1. Stedelijke netwerkvorming en verstedelijkingslocaties Randstad

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

De in de begroting opgenomen prestaties zijn voor het overgrote deel gedeeltelijk gerealiseerd (met uitzondering van Almere). Dit heeft onder andere te maken dat het overleggen en het maken van afspraken met andere partijen veel tijd vergt. Hieronder wordt beschreven hoever VROM in 2005 is gekomen met de geplande prestaties:

• Voor Groningen-Assen is een ontwikkelingsagenda, voor Brabantstad en netwerkstad Twente een rijksagenda en voor KAN een concept uitvoeringsagenda gerealiseerd. Zuid Limburg staat aan het begin van het traject voor een ontwikkelingsagenda;

• In 2005 is een traject uitgestippeld om tot een Randstadagenda te komen;

• De planstudie Schiphol-Almere is nagenoeg uitgewerkt;

• ISV, ISP en de benodigde partiële herziening van het streekplan in overleg met het Rijk zijn vastgesteld. Hierdoor is er in 2005 een begin gemaakt met de benodigde bestemmingsplannen;

• Voor de realisering van ISV/ISP is € 100 000 procesgeld ten behoeve van verdere planvorming beschikbaar gesteld. De Rijksbijdrage aan de Zuidplaspolder voor wat betreft de verkeersinfrastructuur zal later worden bepaald op basis van de resultaten die de Netwerkanalyse verkeer en vervoer zal opleveren. Deze resultaten zijn pas na de zomer van 2006 beschikbaar;

• De provincies Noord- en Zuid-Holland hebben op verzoek van de Minister van VROM een plan van aanpak voor de gebiedsuitwerking voor de Haarlemmermeer opgesteld. De planning voor de afronding van de gebiedsuitwerking is april 2006.

De in de begroting opgenomen prestaties voor Almere die niet zijn gerealiseerd betreffen het besluit of en hoe de grondpositie van het Rijk wordt ingezet voor de verstedelijkingsopgave en het opstellen van een integraal ontwikkelingsplan voor de verbinding Oostvaardersplassen-Holsterwold.

Een besluit voor de inzet van de grondpositie van het Rijk zal volgen nadat in 2006 een besluit is genomen over de ontwikkelingsrichting van Almere op grond van een in het voorjaar 2006 uit te werken businesscase. In die analyse zal de grondpositie van het Rijk aan de orde komen.

Het opstellen van een integraal ontwikkelingsplan is bij LNV belegd. Ook de uitvoering van robuuste ecologische verbindingen wordt getrokken en gefinancierd door LNV.

6.3.1.2. Centrumvorming binnen stedelijke netwerken

Nieuwe Sleutelprojecten (NSP)

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

De voorbereiding van de overeenstemming over de uitvoeringsovereenkomsten NSP Breda en Rotterdam heeft meer tijd gevergd. De ondertekening is nu in maart / april 2006 gepland. Ook de uitvoering van het tracé m.e.r. procedure voor de Zuidas heeft tot vertraging geleid. Medio 2006 wordt voor de Zuidas een besluit voorgelegd aan de Tweede Kamer, mede op basis van informatie uit het tracé m.e.r. procedure.

P= planvorming,

P/U= afronding planvorming, zo mogelijk uitvoeringsafspraken,

U= uiterste termijn uitvoeringsafspraken,

M = monitoren uitvoeringsafspraken.

Budget investeringen ruimtelijke kwaliteit (BIRK)

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Van de 19 geselecteerde projecten hebben er inmiddels 13 een beschikking ontvangen. Met de resterende 6 projecten zal vrijwel zeker in het 1e kwartaal van 2006 tot overeenstemming gekomen worden en zal een beschikking kunnen worden geslagen. De Tweede Kamer heeft op 28 oktober 2005 de 2e voortgangsrapportage inzake BIRK ontvangen, inclusief de BIRK-brochure Ruimtelijke Kwaliteit in Ontwikkeling. Vanaf 2006 zal de Tweede Kamer van de voortgang op de hoogte worden gehouden via de begroting en het jaarverslag van VROM.

6.3.1.3. Vergroten binnenstedelijke kwaliteit

Knelpunten milieu en ruimtelijke ordening

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Voor de KIEV-projecten (onder andere stedenbaan) zijn niet daadwerkelijk locatiespecifieke oplossingen gevonden, maar er is wel zicht op oplossingen. Voor de gebieden in transitie (Stadhavens/IJ-oevers) geldt dat de betrokkenheid van VROM is teruggedraaid naar het volgen van het proces. Door de actualiteiten heeft het onderwerp luchtkwaliteit meer inzet gevergd. Hiervoor geldt dat in 2005 inmiddels pilots zijn opgezet en gewerkt wordt aan een Nationaal Samenwerkingprogramma luchtkwaliteit, waarvan het plan van aanpak bijna gereed is. De resultaten zullen pas in 2006 zichtbaar worden. Een onderzoek naar de gevolgen van de luchtkwaliteit voor de ruimtelijke ordening is in september 2005 naar de Tweede Kamer gestuurd.

6.3.2. Versterken cultuurhistorische identiteit

Doel

Het doel van het Belvedèrebeleid is het cultureel erfgoed in het stedelijk en landelijk gebied beter te betrekken en te benutten bij de ruimtelijke inrichting van deze gebieden. Belvedère is een gezamenlijk project van de bewindslieden van OCW, LNV, V&W en VROM. De Staatssecretaris van OCW is coördinerend bewindspersoon. Het door de stuurgroep Nieuwe Hollandse Waterlinie vastgestelde Linieperspectief/Panorama Krayenhoff en de Nota Ruimte vormen de basis voor behoud en ontwikkeling van de Nieuwe Hollandse Waterlinie als samenhangend geheel.

Doelbereik

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt meer te zeggen over het doelbereik.

Programma Belvedère

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Nieuwe Hollandse Waterlinie

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Het Atelier heeft via de inzet van de «Rijksadviseur voor het Landschap» het ontwerpproces ondersteund.

Monumenten in rijksbezit

Doel

De Rijksgebouwendienst heeft 374 monumenten in bezit, waarvan 170 categorie-I monumenten. Met hun uitstraling geven zij een extra accent aan de ruimtelijke kwaliteit en tevens aan de identiteit van Nederland. Zij versterken de aantrekkelijkheid van onze steden en leveren daardoor direct (bijvoorbeeld door toerisme) en indirect (via vestigingsplaatskeuze) een bijdrage aan de economische bedrijvigheid.

Beleidsprestaties

Met de extra middelen die beschikbaar zijn gekomen is in 2005 een start gemaakt met het aanpakken van een aantal grote renovaties, zoals het Kröller-Müller Museum in Hoenderloo waar de Van de Velde-vleugel gerenoveerd wordt. Na de renovatie, die in het voorjaar van 2006 afgerond wordt, heeft de vleugel een brandvrij koperen dak, een daglichtreguleringssysteem, een geavanceerde sprinklerinstallatie en zal de tentoonstellingsruimte toegankelijk zijn voor invalide bezoekers. In Veenhuizen is het gevangenismuseum gerestaureerd en is een start gemaakt met de renovatiewerkzaamheden in het gehele complex, die tot zeker 2010 zullen doorgaan.

De Indicator Technische Kwaliteit is nog niet op monumenten toepasbaar. Dit komt doordat de reguliere inspectiemethodiek die als basis dient voor deze Indicator Technische Kwaliteit (ITK) voor monumenten niet blijkt te voldoen. De inspectiemethodiek kijkt bijvoorbeeld naar technische vervangingen (om de hoeveel jaar moet een onderdeel vervangen worden), terwijl je bij een monument vervangingen (b.v. origineel voegwerk) zo lang mogelijk wilt uitstellen: het origineel bepaalt immers mede de monumentale waarde. Om dit te ondervangen wordt de inspectiemethodiek nu omgebouwd voor specifiek monumenten, waarbij begrippen als instandhoudingskosten de technische vervangingen zullen vervangen. Daarna kan dan een ITK speciaal voor monumenten worden gegenereerd.

6.3.3 Stimuleren architectonische kwaliteit

Doel

Het vigerende Architectuurbeleid wordt gedragen door vijf Ministeries (VROM, OCW, LNV, VenW en EZ) en is vastgelegd in de derde architectuurnota «Ontwerpen aan Nederland 2001-2004». Doel van dit beleid is voorwaarden te scheppen voor architectonische kwaliteit op verschillende schaalniveaus: architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en infrastructuur.

Prestatiegegevens

Toelichting per prestatie

De ondersteuning van Grote Projecten heeft plaatsgevonden en is beëindigd in het kader van het afronden van het beleidstraject van de nota Ontwerpen aan Nederland. Het vervolgtraject, het Actieprogramma Ruimte en Cultuur (ARC) is in mei gereed gekomen en in september in de Tweede Kamer behandeld (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 081, nr. 1).

In lijn van het besluit van de Minister van VROM om de subsidiëring aan de genoemde architectuurinstellingen te continueren zijn in samenwerking met OCW meerjarige beschikkingen afgegeven.

In het najaar heeft de afronding van het tweejarig programma «Het Experiment» plaatsgevonden met de uitreiking van de getuigschriften aan de deelnemers. In samenwerking met de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) worden de werkzaamheden in 2006 overgedragen worden aan een nieuwe stichting, waar VROM mede aan bijdraagt.

Om te komen tot: nadere afstemming met Europese regelgeving en de nieuwe bachelor-master systematiek inzake de Wet op de Architectentitel zijn voorbereidende werkzaamheden voltooid.

Op basis hiervan wordt met betrokken partijen (waaronder OCW, LNV, onderwijsinstellingen en de Stichting Bureau Architectenregister) het vervolgtraject ingezet.

Dit jaar zijn de prijzen uitgereikt voor 2003, 2004 en 2005 inzake de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap De Gouden Piramide. De actualisering van de Regeling Rijksprijs De Gouden Piramide is vrijwel afgerond.

Er is een projectvoorstel opgesteld voor de uitvoering van deelonderzoeken betreffende welstand en bestemmingsplannen in het kader van de evaluatie van de Woningwet en het Actieprogramma Ruimte en Cultuur. De feitelijke start is in 2006.

Na een vertraging door de latere start van het ARC is een begin gemaakt met het vervolgtraject van het Convenant Ontwerpwedstrijden.

Er zijn diverse studies en activiteiten uitgevoerd door de Rijksbouwmeester, mede in het kader van het Actieprogramma Ruimte en Cultuur zoals de actie Aanscherpen professioneel opdrachtgeverschap (advisering Defensie Kazerne WIII, Apeldoorn) en ondersteuning van projecten van het Nederlands Architectuurinstituut (New Orleans).

Artikel 7. Verbeteren integrale milieukwaliteit op lokaal niveau

7.1. Algemene beleidsdoelstelling

Het ministerie van VROM stimuleert de verbetering van de milieukwaliteit van zowel het stedelijk als het landelijk gebied, met het oog op een duurzame ontwikkeling in de directe leefomgeving. Milieuvraagstukken die spelen op lokale en regionale schaal worden bij voorkeur integraal aangepakt, aangezien separate thematische benaderingen daar vaak niet leiden tot een optimale oplossing. Artikel 7 is met name gericht op de lokale uitvoering van het milieubeleid. De normstelling en instrumentatie van het bodembeleid op nationale schaal is onderdeel van artikel 10.

Het lokale milieubeleid wordt uitgewerkt in de volgende vier operationele doelstellingen:

1. Lokale milieukwaliteit en verkeer;

2. Uitvoering bodemsanering;

3. Geluid;

4. Waarborgen externe veiligheid.

Het doelbereik 2005

Op basis van de onder de operationele doelstellingen opgenomen informatie, kan de conclusie worden getrokken dat er in 2005 een verdere bijdrage is geleverd aan het voorkomen en oplossen van lokale milieuproblemen. Veel inspanningen zijn gericht geweest op het verbeteren van de luchtkwaliteit en op het tot stand brengen van nieuwe regelgeving op het terrein van luchtkwaliteit. Inzet van VROM is daarbij om een goed evenwicht te realiseren tussen enerzijds een verantwoorde verdere ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en anderzijds een verantwoord niveau van luchtkwaliteit.

7.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Subsidies gebiedsgericht milieubeleid

Het budget voor de subsidieregeling gebiedsgericht milieubeleid is overgeheveld naar het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Uitgaven die op dit artikel worden gedaan betreffen de afwikkeling van oude subsidieverstrekkingen. Deze afwikkeling heeft geleid tot enkele nabetalingen.

Subsidies uitvoering bodemsanering

Tegenover de hogere uitgaven bij subsidies bodemsanering staan hogere ontvangsten (ca € 30 mln) in verband met ontvangsten uit restituties. Deze uitgavenverhoging (ca € 23,5 mln) is noodzakelijk om de vaststelling van de jaarverantwoordingen t/m 2001 (ca € 30 mln) mogelijk te maken alsmede de betaling van de apparaatskosten voor de grote gemeenten (ca € 7 mln) en de extra uitgaven bij de meerjarenprogrammafinanciering (ca € 9 mln). Daar tegenover staat een budgetverlaging in verband met de overheveling van gelden (ca€ 24 mln) naar DG-Wonen in verband met de financiering van ISV in de periode 2005–2009.

Bodemsanering VINEX

Bij bodemsanering FES/VINEX was geen budget meer voorhanden, daar alle bijbehorende uitgaven reeds tot en met 2004 waren verricht. In 2005 zijn echter nog specifieke uitgaven gedaan voor een totaalbedrag van € 4,664 mln. De hogere uitgaven worden conform de met het Ministerie van Economische Zaken afgesproken systematiek gedekt door hetzelfde bedrag aan ontvangsten.

Overige instrumenten uitvoering bodemsanering

De hogere uitgaven worden veroorzaakt doordat de uitvoeringskosten die gemoeid zijn met het realiseren van bodemsaneringen, hoger zijn dan oorspronkelijk in de begroting 2005 waren voorzien. Dit wordt veroorzaakt door de werkzaamheden die ontplooid worden door de nieuwe uitvoeringsorganisatie Bodem+, en de activiteiten van de Landsadvocaat, die nog steeds nodig zijn in het kader van het kostenverhaal.

Instrumenten waarborgen externe veiligheid

Uit de aanvullende post is bij 1e suppletore begroting € 5 mln toegevoegd aan de VROM-begroting ten behoeve van de LPG-saneringsoperatie. Het gemiddelde bedrag dat met de saneringen in 2005 was gemoeid, lag lager dan geraamd, zodat € 2,2 mln niet in 2005 is uitgegeven.

Toelichting verplichtingen

De reden, dat het feitelijk benodigde verplichtingenbudget behoorlijk lager uitvalt dan in de oorspronkelijke begroting is opgenomen, kent naast diverse kleine mutaties twee hoofdoorzaken namelijk:

1. (bij Subsidies uitvoering bodemsanering) de overheveling van bodemsaneringsmiddelen (€ 152 mln) naar DG-Wonen voor de nieuwe ISV-periode (2005–2009);

2. (bij Overige instrumenten uitvoering bodemsanering) het in 2005 niet benutten van de garantieverplichtingen bodemsanering (€ 105 mln).

7.3. Operationele doelstellingen

7.3.1. Lokale milieukwaliteit en verkeer

Doel

De belangrijkste doelstellingen van lokaal milieubeleid en verkeer zijn de volgende:

• Bevorderen van een hoge leefomgevingskwaliteit in gebieden;

• Realiseren van een goede milieu-inpassing van rijksinfrastructuur (wegen, spoorwegen, vliegvelden) en terugdringen van de milieueffecten (van geluid- en CO₂-emissies) van verkeersmiddelen en het verkeerssysteem;

• Het voorkomen van blootstelling aan voor de volksgezondheid slechte luchtkwaliteit (NO₂ en fijnstof) en het saneren van situaties waar in het verleden een dergelijke blootstelling is ontstaan

Doelbereik 2005:

Het VROM-beleid op dit terrein wordt gekenmerkt door het faciliteren en het bieden van handreikingen op het gebied van minimum- en ambitie-waarden. Hiermee wordt aan de decentrale overheden een kader geboden voor het invulling geven van lokaal beleid. Zoals uit onderstaande tabel over de beleidsprestaties blijkt, is in 2005 voortgang geboekt in het realiseren van de beleidsdoelstellingen. Bij een aantal beleidsprestaties schuift de realisatie in de tijd naar achteren. De verklaring hiervoor is dat het traject voor vaststelling van nieuwe wetgeving meer tijd vergt dan oorspronkelijk voorzien.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens:

¹ «Handreiking Stad en Milieubenadering»

² Uitwerkingovereenkomst (UWO) Bestaand Rotterdam Gebied (2/9/2005)

Toelichting

Voor het oplossen van milieuknelpunten bij woningbouw in Rotterdam en Amsterdam geldt dat in 2005 gewerkt is aan inventarisatie van de knelpunten in relatie tot de regelgeving. Daarnaast zijn er vijf regionale bijeenkomsten georganiseerd over de consequenties van de interimwet en is er gewerkt aan de ondersteuning van de desbetreffende gemeenten.

Het voorbereidingstraject voor de wijziging van het wettelijk stelstel luchtvaart is opgestart. Dit proces vergt echter meer tijd dan voorzien. De wetswijziging is nu eind 2006, begin 2007 voorzien.

Het advies van de Raad van State over het ontwerp wetsvoorstel luchtkwaliteit is eind 2005 ontvangen. Inwerkingtreding van de nieuwe wet is in 2006 voorzien.

Evaluaties

Toelichting:

In de spoedwet wegverbreding is opgenomen dat medio 2006 een evaluatie wordt uitgevoerd. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is met de evaluatie begonnen.

7.3.2. Uitvoering bodemsanering

Doel

In de begroting 2005 is als de belangrijkste doelstelling van het bodemsaneringsbeleid de beheersing van de bodemverontreinigingsproblematiek per 2030 opgenomen. In de begroting 2006 is deze doelstelling nader verbijzonderd.

Doelbereik 2005

In 2005 zijn de beschikkingen afgegeven voor de meerjarenprogramma’s 2005 tot en met 2009 in het kader van de Wet bodembescherming. In deze beschikkingen zijn ook de te realiseren prestaties opgenomen. In het Jaarverslag Bodemsanering 2005 wordt aan de Tweede Kamer verantwoording afgelegd over de bereikte resultaten in termen van «bodemsanering prestatie eenheden» (combinatie van m³ en m²). In verband met het tijdstip waarop de gegevens over 2005 beschikbaar zijn (maart/april 2006) is het niet mogelijk om deze in de VROM beleidsverantwoording op te nemen.

In 2005 is er met de Nederlandse Vereniging van Textielreinigers (NETEX) een convenant gesloten. Met dit convenant is een oplossing gevonden voor de aanpak en financiering van noodzakelijke saneringen van verontreinigingen veroorzaakt door chemische wasserijen.

De beleidsprestaties 2005 zijn zoals in onderstaande tabel is aangegeven voor 100% gerealiseerd.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens:

¹ Bodembeleidsbrief 2005; behandeld in AO van 15/9/2005

² Handelingen Eerste Kamer dd 13/12/2005

Bron: RIVM (stand 20/1/2006).

Toelichting:

De belangrijkste afwijking treedt op bij het aantal afgeronde saneringen. Het aantal gemelde afgeronde saneringen is circa 50% hoger dan de raming. Veel gemeenten zijn per 1 januari 2003 bevoegd gezag Wbb geworden en hebben in het jaar 2005 veel door hen gestarte en begeleide saneringen administratief afgerond. Verder speelt ook de komst van het Besluit Uniforme Saneringen, waarvoor in 2005 een fors aantal pilots is uitgevoerd en de koppeling van de apparaatskostenvergoeding bij de bevoegde gezagen aan de uitgevoerde saneringen een rol. De hogere realisatie ten opzichte van de ramingen geeft vertrouwen dat de gestelde doelstellingen voor bodemsanering voor de periode tot 2015 en tot 2030 haalbaar zullen blijken te zijn.

Evaluaties

7.3.3. Geluid

Doel

De belangrijkste doelstelling van het geluidsbeleid is dat in 2030 in alle gebieden een goede akoestische kwaliteit heerst.

Doelbereik 2005:

In 2005 is voortgang geboekt in het terugdringen van verkeerslawaai. Ook is er voortgang geboekt in het aanpassen van het wettelijk instrumentarium, hoewel het niet gelukt is om de wijziging van de Wet geluidhinder in 2005 geheel af te ronden.

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

Voor de EU-evaluatie bronbeleid heeft Nederland de gegevens aangeleverd. De EU heeft nog geen plan om tot uitvoering van de evaluatie te komen. Implementatie in Nederland is zodoende in 2005 niet gerealiseerd.

De wijziging van de Wet geluidhinder is in 2005 door de Tweede Kamer aanvaard. Behandeling in de Eerste Kamer is begin 2006 voorzien.

Bron: Bureau Sanering Verkeerslawaai.

Toelichting:

Uit het overzicht blijkt dat de afwijking in de realisatie van het aantal projecten ten opzichte van de prognose vrij klein is (– 4). De afwijking in aantal betrokken woningen is groter. Dit wordt veroorzaakt doordat bij de projecten die versneld zijn, een groter aantal woningen betrokken is dan bij de projecten die vertraagd zijn. De grote afwijking in het aantal woningen dat in 2005 is afgehandeld (+ 2 280) wordt voornamelijk veroorzaakt door een snellere afhandeling van het schermproject langs de A10 in Amsterdam. De hiervoor aangegeven afwijkingen in de uitvoering van de geluidsanering hebben geen invloed op de realisatie van de meerjarenraming.

Evaluaties

Toelichting:

Door veelheid aan wettelijke activiteiten en noodzakelijke ad hoc activiteiten (op basis van politieke/ambtelijke prioriteitstelling) op het geluidterrein was er in 2005 geen capaciteit beschikbaar voor begeleiding van de beleidsevaluatie dubbellaags ZOAB. Er worden wel lokale evaluaties/rapportages opgesteld. VROM gebruikt deze om de wegbeheerder (V&W) zo nodig te vragen om meer dubbellaags ZOAB aan te leggen en om aandacht te vragen voor het onderhoudsaspect. Het beleid met betrekking tot ZOAB wordt ook meegenomen in de Toekomstagenda Milieu.

7.3.4 Waarborgen externe veiligheid

Doel

Om de externe veiligheid te waarborgen richt VROM zich op de veiligheid met betrekking tot zware ongevallen, met betrekking tot gevaarlijke stoffen en met betrekking tot het gebruik van luchthavens. Langs de volgende operationele doelen wordt dit beleid uitgewerkt:

• Het op basis van de in het NMP4 neergelegde uitgangspunten van het externe veiligheidsbeleid tot stand brengen van een beleidsbouwwerk;

• Het oplossen van niet-aanvaardbare situaties;

• Het zorgdragen voor de noodzakelijke voorwaarden voor de doorwerking en uitvoering van het externe veiligheidsbeleid.

Doelbereik 2005

De instrumentering van het externe veiligheidsbeleid voor inrichtingen is grotendeels afgerond. De registratieplicht voor risicovolle situaties is met de wijziging van hoofdstuk 12 van de Wet milieubeheer geregeld. De saneringsprogramma’s voor LPG en vuurwerk liggen op schema en er zijn al flink wat knelpunten opgelost. De nota Vervoer gevaarlijke stoffen die in 2005 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 373, nr. 2), verschaft helderheid over de in te zetten instrumenten ten aanzien van het transport van gevaarlijke stoffen.

In 2005 is de Minister van VROM gestart met de uitvoering van de aanbevelingen van het advies Enthoven. In dit advies wordt geconstateerd dat er sprake is van tekortkomingen ten aanzien van de externe veiligheid van transportleidingen voor gevaarlijke stoffen, onder meer op het gebied van registratie van risico’s.

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

De beleidsbrief over het beoordelingskader voor groepsrisico’s zal voorjaar 2006 aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Artikel 8. Versterken ruimtelijke kwaliteit landelijke gebieden

8.1. Algemene beleidsdoelstelling

De Minister van VROM streeft naar een vitaal landelijk gebied, waarbij het accommoderen van de vraag naar ruimte voor wonen, werken, natuur, recreatie en water samen zal moeten gaan met verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Het ruimtelijk beleid richt zich op bescherming en zo nodig herstel van waardevolle gebieden met bijzondere landschappelijke, recreatieve, cultuurhistorische en/of ecologische kwaliteiten en op het verder ontwikkelen van deze waarden in relatie tot gewenste functieveranderingen ten behoeve van wonen, werken en nieuwe infrastructurele werken. Tenslotte zal bij ruimtelijke afwegingen structureel meer rekening gehouden dienen te worden met de eigenschappen en functies, die de ondergrond, zoals het water en de bodem, bezit en de eisen die zij stelt.

Dit beleid wordt uitgewerkt in het operationele doel «Bescherming en ontwikkeling van het landelijk gebied».

Het doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt er meer over het doelbereik in zijn totaliteit te zeggen.

8.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Ontwikkelingsbijdrage landelijk gebied

VROM heeft zich in 2005 met name geconcentreerd op het stedelijk gebied, vanwege de spelende luchtkwaliteitsproblematiek. Derhalve zijn niet alle geraamde uitgaven gerealiseerd.

Beleidslijn Ruimte voor de Rivier

In het kader van de Beleidslijn Ruimte voor de Rivier is een schadeclaim ingediend en in 2005 tot uitbetaling gekomen.

Apparaat DGR

Er heeft een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van de apparaatskosten tussen een aantal beleidsartikelen (1, 6, 8, 9 en 15) op basis van de uitgevoerde activiteiten volgens het jaarplan.

8.3. Operationele doelstelling

8.3.1. Bescherming en ontwikkeling van het landelijk gebied

Doel

Het belang van het resterende groene danwel open buitengebied – met agrarische cultuurlandschappen, watergebieden, natuur- en recreatiegebieden – neemt in waarde toe.

Via de beleidskaders in de Nota Ruimte tracht VROM de zogenaamde groene en blauwe waarden te behouden én ruimte te bieden aan andere ontwikkelingen gekoppeld aan kwalitatieve doelstellingen. Het ministerie van VROM richt zich hierbij vooral op doorwerking en uitvoering van de beleidskaders voor:

• Ontwikkeling ruimtelijke kwaliteit

  Dit betreft onder andere ontwikkeling van waardevolle landschappen (beleid Nationale Landschappen), ontwikkeling dagrecreatie rond steden in samenhang met de transformatie rijksbufferzones en verbetering van de ruimtelijke en milieukwaliteit van de zandgronden i.r.t. de transitie van de intensieve veehouderij (de Reconstructie);

• Inpassing stedelijke functies

  Het – onder voorwaarden – ruimte bieden aan ontwikkeling van de glastuinbouw, wonen en kleinschalige bedrijvigheid (bouwen in het buitengebied);

• Ruimtelijk waterbeleid

  Het oplossen van de (hoog)waterproblematiek voor het Rivierengebied en de Maas en het vergoeden van planschade als gevolg van de beleidslijn Ruimte voor de Rivier.

Doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt er iets te zeggen over het doelbereik. Wel kan al gesteld worden dat, ook al zijn niet alle beleidsintrumenten voor de nationale landschappen ingezet, VROM de eerste belangrijke stappen heeft gezet voor het behouden en verder ontwikkelen van de nationale landschappen.

In de evaluatie nationale landschappen die in april 2006 verschijnt zal moeten blijken in hoeverre doorwerking van dit beleid plaatsvindt bij de provincies. Uit de evaluatie van het rijksbeleid voor bufferzones en de Randstadgroenstructuur uit 2005 is gebleken dat tussen 1990 en 2000 de uitbreiding van de bebouwing in bufferzones duidelijk veel kleiner is geweest dan in de rest van Nederland. Ook is het recreatieve gebruik duidelijk groter geworden dan voorheen. Uit evaluatie over bedrijfsverplaatsingen blijkt dat bedrijfsverplaatsingen van agrarische bedrijven in de recontructiegebieden weinig meerwaarde hebben voor de milieu- en natuurkwaliteit, behalve incidenteel op lokaal niveau. Uitvoering van de reconstructie draagt wel bij aan de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur.

8.3.1.1. Ontwikkeling ruimtelijke kwaliteit

Nationale Landschappen

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

In juni heeft de Minister van VROM een werkbezoek aan de Oude Rijnzone gebracht. Kort daarna heeft de stuurgroep Oude Rijnzone een Transformatievisie uitgebracht. Over de inhoudelijke punten (onder andere rol martkpartijen, migratiesaldo 0 en financieel tekort) is op initiatief van VROM ambtelijk overleg gevoerd met de projectleiding. Eind 2005 lijkt de planvorming te stagneren.

Door LNV is in overleg met VROM gestart met een project dat tot doel heeft de monitoring van Nationale landschappen te ontwikkelen. In 2005 is onder andere bezien in hoeverre het Meetnet Kleine Landschapselementen voorziet in deze monitoringvraag. Daarnaast is in 2005, in samenwerking met IPO en VNG, gestart met een evaluatie naar het proces rond Nationale Landschappen.

Bufferzone Beleid

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Ter voorbereiding van het tweede Meerjarenprogramma Vitaal Platteland is de taakstellling van het Rijk voor de rijksbufferzones tot en met 2013 nader bekeken. Daarbij zijn de te hanteren normbedragen voor de verwerving van de gronden verhoogt. Daartegenover staat dat een nog resterende maar praktisch niet toegepaste verwervingsdoel ten behoeve van de landbouw uit de taakstelling is geschrapt. Er zal nu sprake zijn van een totale aankooptaakstelling in de orde van grootte van 10 000 ha. In het MJP2 zal dat worden geconcretiseerd en verdisconteerd. Deze taakstelling zal dan in 2013 afgerond zijn.

Reconstructie van zandgebieden

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Alle reconstructieplannen zijn goedgekeurd voor financiering en staan thans in het uitvoeringscontract 2005–2006 ter beschikking.

8.3.1.2. Inpassing stedelijke functies

Glastuinbouw

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Een tussentijdse evaluatie van het beleid met betrekking tot de 10 projectlocaties heeft plaatsgevonden door NovioConsult van Spaendonck (mei 2005). De beleidsevaluatie is op 23 juni 2005 naar de Tweede Kamer gezonden (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIV, nr. 98). Op basis van deze beleidsevaluatie én een advies van de Raad voor het Landelijk Gebied «Plankglas voor glas» (2005) is een brief over het gewenste ruimtelijke beleid voor de glastuinbouw (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 800 XIV, nr. 111) naar de Tweede Kamer gezonden.

Bebouwing in het buitengebied

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Voor evaluatie RBV zie Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800, nr. 86.

8.3.1.3. Ruimtelijk waterbeleid

PKB Ruimte voor de Rivier/noodoverloopgebieden

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Deel 3 van de PKB is vastgesteld en naar de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 800 XIV, nr. 111) gezonden. De evaluatie van de Beleidslijn ruimte voor de rivier is in april 2005 opgeleverd; de vernieuwde Beleidslijn grote rivieren is in het 1e kwartaal 2006 door de bewindslieden van V&W en VROM vastgesteld. Over IVM2 is een bestuurlijk akkoord bereikt.

Artikel 9. Versterken ruimtelijke kwaliteit in Europees verband

9.1. Algemene doelstelling

VROM stelt zich tot doel de ruimtelijke kwaliteit van Nederland in Europees verband in stand te houden en waar mogelijk te versterken. De aansluiting van de Nederlandse Ruimtelijke Hoofdstructuur op de Europese Hoofdstructuur staat daarbij centraal.

Het doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt er iets te zeggen over het doelbereik.

Interreg

Doel

Het INTERREG-Programma wordt in de eerste plaats ingezet ter ondersteuning van de aansluiting van de Nederlandse op de Europese Hoofdstructuur. Nederland participeert in drie INTERREG-Programma’s, te weten: INTERREG IIIB North West Europe, INTERREG IIIB North Sea en INTERREG IIIC Westzone. VROM subdoelen zijn:

• Door middel van INTERREG uitvoering geven aan de Nota Ruimte met behulp van Europese gelden;

• Een zo hoog mogelijke deelname van Nederlandse partners in INTERREG-Projecten;

• Het opdoen van kennis over transnationale ruimtelijke processen in het Programma ESPON;

• Bijdragen aan de organisatorische kwaliteit van de huidige INTERREG-Programma’s middels deelname aan INTERACT;

• Het bereiken van een positief uitvallende evaluatie van de bijdrage aan nationale en internationale ruimtelijke doelstellingen.

Doelbereik 2005

In 2005 was INTERREG III volop in uitvoering. Analyse van de nu lopende projecten levert op dat vrijwel alle projecten met Nederlandse deelname in INTERREG IIIB en INTERREG IIIC bijdragen aan operationele doelstellingen van de Nota Ruimte. In 2005 zijn nog een aantal nieuwe projecten goedgekeurd die VROM-cofinanciering hebben ontvangen omdat ze bijdragen aan Nota Ruimte doelen. De nadruk in de komende – laatste – jaren van de huidige programmaperiode zal liggen op verspreiding van de resultaten.

Beleidsprestaties 2005

In onderstaande tabel wordt aangegeven of de beoogde prestaties zijn gerealiseerd.

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

9.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Interreg III

Bij tweede suppletore wet is reeds aangegeven dat het beschikbare budget in het kader van Interreg III niet volledig tot uitgaven zou leiden. Dit bedrag is aangewend voor VROM-brede problematiek (huursubsidie-uitgaven).

Apparaat DGR

Er heeft een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van de apparaatskosten tussen een aantal beleidsartikelen (1, 6, 8, 9 en 15) op basis van de uitgevoerde activiteiten volgens het jaarplan.

9.3. Operationele doelstellingen

9.3.1. Internationale afstemming ruimtelijke inrichting

Doel

Internationale afstemming van beleidsthema’s op het gebied van ruimtelijk beleid dat van cruciaal belang is voor een succesvolle uitvoering. Het gaat daarbij in eerste instantie om thema’s waarvoor het Rijk een primaire verantwoordelijkheid wil nemen:

• Het aansluiten van de Nederlandse Ecologische Hoofdstructuur op vergelijkbare structuren in de grensregio’s;

• Het opstellen van een internationale, integrale, gebiedsgerichte aanpak van het waterbeheer in de stroomgebieden van Rijn, Maas, Schelde en Eems;

• Het bijdragen aan een duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en het behoud van het unieke open landschap;

• Het realiseren van effectief en efficiënt ruimtegebruik op/in de Noordzee en het creëren van een duurzaam evenwicht tussen economische belangen, ecologische waarden en belevingsaspecten.

Doelbereik 2005

Het natuurbeleid is gericht op het versterken van de biodiversiteit en het creëren van een aantrekkelijke, groene leefomgeving. Dit gebeurt onder meer door verder te werken aan de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een aaneengesloten netwerk van natuur dat in 2018 uit 728 500 hectare moet bestaan. Een deel van de EHS (de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden) maakt deel uit van Natura 2000, het Europese netwerk van natuurgebieden. De provincies hebben de ecologische hoofdstructuur bijna geheel begrensd.

De taakstelling om 151 500 hectare nieuwe natuur te realiseren ligt op koers. Op dit moment is een eenduidig beeld van de totale biodiversiteit in de Noordzee niet beschikbaar maar er zijn verschillende signalen dat het ecosysteem het zwaar heeft. Ook het ongestoorde uitzicht op de Noordzee staat onder druk door de aanleg van windmolenparken en platforms voor olie- en gaswinning (concept monitor-doelbereiking RBP/MNP).

Aansluiten van de Nederlandse Ecologische Hoofdstructuur (EHS)

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Het is in 2005 niet gelukt om afspraken te maken over het transnationaal ruimtelijk ontwikkelingsprogramma. Het thema voor het Benelux-Middengebied staat wel op de prioriteitenlijst om in 2006 verder op te nemen. Dit is bestuurlijk verankerd door middel van het zogenoemde Open Minds-overleg tussen Nederland en Vlaanderen, waarmee de Minister een deel van haar verantwoordelijkheid heeft ingevuld. Het overleg met Nedersaksen heeft tot discussies over nieuwe bestuurslagen en verantwoordelijkheden geleid en verhinderd om met de juiste partners tot afspraken te komen. Dit staat voor 2006 op het programma.

Opstellen van transnationale stroomgebiedsbeheersplannen

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

De beoogde prestaties zijn niet tot realisatie gekomen omdat de EU de Kaderrichtlijn Water (EU KRW) heeft geïntroduceerd en deze richtlijn vereist dat in 2009 stroomgebiedbeheerplannen moeten zijn opgesteld per lidstaat. Deze stroomgebiedbeheerplannen dienen internationaal te zijn afgestemd. Hoewel de EU KRW in eerste instantie gericht is op het verbeteren van de waterkwaliteit, ecologisch en chemisch, is er in Nederland voor gekozen om deze stroomgebiedbeheerplannen een integraal karakter te geven, i.e. zowel waterkwantitatieve opgaven (WB21) als waterkwalitatieve opgaven (EU KRW) zullen in deze plannen worden neergelegd.

Duurzame ontwikkeling van de Waddenzee

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Afronding van de PKB Derde Nota Waddenzee heeft niet in 2005 plaats kunnen vinden, met name door de relatie met de bijpassende beoordeling over de PKB Project Mainport Rotterdam opgelopen vertraging. Wel zijn in 2005 grote stappen gezet. Over de concept PKB Derde Nota Waddenzee zijn een passende beoordeling (verplicht op grond van de Europese Vogel- & Habitatrichtlijn) en een strategische milieubeoordeling (verplicht op grond van de Europese richtlijn strategische milieubeoordeling) uitgevoerd. Het concept aangepast deel 3 PKB Derde Nota Waddenzee voor de inspraak is vastgesteld in de ministerraad op 22 december 2005. Vervolgens zal de PKB in januari 2006 ter inspraak aan het publiek worden voorgelegd. Het aangepast deel 3 zal voor de zomer van 2006 aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De opstelling van het Beheerplan Waddenzee als uitwerking van de PKB Derde Nota Waddenzee is hiermee ook vertraagd.

Opstellen transnationale visie ten behoeve van effectief ruimtegebruik van de Noordzee

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Het onderzoek is in OSPAR-kader onderwerp van gesprek. Dit heeft nog niet tot concrete afspraken of een concreet product geleid.

9.3.2. Beïnvloeden impact Europees beleid

Doel

De inzet is om vanuit de doelstellingen van het Nederlandse ruimtelijk beleid invloed uit te oefenen op Europese beleid (regelgeving en fondsen) met een impact op de ruimtelijke hoofdstructuur, op een dergelijke wijze dat dit beleid zo veel mogeljk aansluit bij en bijdraagt aan het ruimtelijk beleid in Nederland.

Doelbereik 2005

In september 2006 zullen de resultaten van de monitoring door het RPB en MNP gepubliceerd worden. Dit gaat om de nulmeting. De vervolgmeting is in 2008 gepland. Op dat moment valt er meer te zeggen over het doelbereik.

Beleidsprestaties

Bron realisatiegegevens: DGR-interne administratie

Toelichting:

Door uitstel van het besluit over de Financiële perspectieven tot december 2005 is de invulling van de managementstructuur nog niet geheel afgerond. Onder leiding van EZ is wel een interdepartementale werkgroep Beheer gestart. VROM neemt daaraan deel. Rapportage wordt eind januari 2006 verwacht.

Artikel 10. Verbeteren nationale milieukwaliteit

10.1. Algemene beleidsdoelstelling

Om ervoor te zorgen dat de invalshoek «ecologische duurzaamheid» voldoende gewicht krijgt bij de beleidsformulering met betrekking tot een vitaal platteland, streeft VROM ernaar dat:

• voor alle gewenste functies de vereiste milieukwaliteit gerealiseerd wordt en functies elkaar niet negatief beïnvloeden;

• de ruimtelijke inrichting zodanig flexibel is, dat kan worden ingespeeld op veranderende omstandigheden (klimaatverandering, zeespiegelrijzing, bodemdaling, e.d.);

• de sleutelvoorraden ruimte, energie, biodiversiteit en zoet water zorgvuldig worden beheerd (onder meer door het duurzaam gebruiken van productieve ecosystemen, het sluiten van kringlopen en het voorkomen van versnippering van natuurgebieden);

• milieuproblemen niet worden afgewenteld in de tijd.

Deze vier aspecten van ecologische duurzaamheid vormen de leidende uitgangspunten voor de uitwerking van de volgende drie operationele doelen, waarbij het accent ligt op duurzaam gebruik van bodem- en watersystemen:

• vitaal platteland;

• duurzaam bodembeheer;

• optimale waterketen.

Het doelbereik 2005

In 2005 zijn stappen gezet in de verduurzaming van het gebruik van het landelijk gebied. Het bereiken van de vereiste ecologische basis voor een duurzaam en vitaal platteland kent een tijdshorizon van decennia. In 2005 waren de activiteiten gericht op het maken van afspraken over doelen en de manier van monitoring. De belangrijkste resultaten zijn samengevat onder de operationele doelstellingen.

10.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Vitaal platteland

Bij de 1e en 2e suppletore 2005 heeft autorisatie plaats gevonden van de volgende grote mutaties:

– 1e suppletore: overboeking van kasbudget (3,0 mln) naar LNV, ten behoeve van de Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid (SGB), uitvoeringscontract 2004;

– 2e suppletore: overboeking van verplichtingen- en kasbudget (2,2 mln) naar LNV, ten behoeve van de Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid (SGB), uitvoeringscontract 2005–2006.

– Daarnaast is er ca € 10 mln aan verplichtingenruimte onbenut gebleven teneinde meerjarig een betere aansluiting tussen kas- en verplichtingenbudget te realiseren.

Overige instrumenten

Bij de 2e suppletore 2005 heeft autorisatie plaats gevonden van de volgende grote mutaties:

– ophoging van verplichtingen- en kasbudget (3,0 mln), ten behoeve van schadeclaims als gevolg van een onjuiste interpretatie van de Interimwet Ammoniak en Veehouderij (compensatie vanuit het budget van Externe Veiligheid);

– overboeking van verplichtingen- en kasbudget (1,6 mln) naar LNV, ten behoeve van medefinanciering van het project «mestvrije zones». Dit project maakt deel uit van één van de forse inspanningen die Nederland op zich heeft genomen in het kader van de onderhandelingen met de Europese Commissie over de derogatie nitraatrichtlijn;

– overboeking van verplichtingen- en kasbudget (0,55 mln) naar LNV, ten behoeve van medefinanciering van diverse gezamenlijke projecten.

10.3. Operationele doelstellingen

10.3.1 Vitaal platteland

Doelstelling

Doel is het realiseren van ecologische duurzaamheid als kernelement van een aantrekkelijk en vitaal platteland. Deze doelstelling valt uiteen in de volgende zes onderdelen:

• Realiseren van de vereiste milieukwaliteit in het landelijk gebied;

• Transitie naar een duurzaam gebruik van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen voor huidige en toekomstige generaties;

• Transitie naar een duurzame landbouw;

• Het bereiken van een situatie in het mineralenbeleid waarin wordt voldaan aan de Nitraatrichtlijn en de EU-Kaderrichtlijn water;

• Het verminderen van de verzuring door ammoniakemissie;

• Het voor bestrijdingsmiddelen realiseren van een maximaal toelaatbaar risiconiveau op korte termijn en een verwaarloosbaar risiconiveau op lange termijn.

Het doelbereik 2005

Bron realisatiegegevens: 2) RIVM, 2004 (Mineralen Beter Geregeld), V&W 2005 (concept Decembernota 2005), Nederlandse OSPAR-rapportage 2005

Toelichting:

1 Resultaten in de zin van een gekwantificeerd inzicht in de bereikte milieukwaliteit op lokaal niveau zijn eerst op langere termijn te leveren. Daarvoor is het nodig om de bestaande monitorsystemen te verfijnen. Bovendien moeten de kwaliteitsdoelstellingen voor de gewenste functies nog worden geformuleerd op provinciaal niveau. De provincies zijn hiermee in 2005 gestart met het oog op de eerste ILG-Bestuursovereenkomsten 2007–2013 en de implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijnen.

  Voor de transitie naar een duurzaam gebruik van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen geldt ook dat er pas sprake is van veranderingen op de langere termijn.

2 Mineralenbeleid

  Sinds 1985 is de binnenlandse belasting van stikstof afgenomen met circa 30% (Decembernota 2005) tot 45% (Nederlandse OSPAR-rapportage 2005). De spreiding in percentage geeft de onduidelijkheid aan op welke wijze aan de doelstelling wordt getoetst. De afname is met name een gevolg van emissiereducties door de industrie en de rwzi’s (rioolwaterzuiveringsinstallaties). Ondanks de sterke daling van de stikstofoverschotten in de landbouw sinds 1985, is de diffuse belasting door de landbouw van het oppervlaktewater met stikstof met minder dan 10% verminderd.

  In het kader van het derde nitraatactieprogramma worden met ingang van 2006 aanvullende regels van kracht voor het gebruik van meststoffen (ondermeer langs waterlopen) en het vernietigen van grasland.

Beleidsprestaties 2005

Bron realisatiegegevens: VROM-interne administratie

Toelichting:

A. Er is geen echt «Uitvoeringscontract» met de provincies gesloten. Wel hebben de provincies het initiatief genomen om de milieu-opgave per provincie te concretiseren. De eerste resultaten worden begin 2006 verwacht. Deze worden in 2006 gebruikt bij het opstellen van de eerste ILG-Bestuursovereenkomsten 2007–2013.

  De Tweede Kamer is per brief van de Minister van LNV (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 939, nr. 2) geïnformeerd over de besteding van de Koopmansmiddelen.

  Vaststellen landelijke strategie grondwatermonitoring is gemeld in Beleidsbrief KRW (momenteel RROM).

B: Als vervolg op het Implementatieprogramma Agrobiodiversiteit zijn in samenspraak met de provincies in de Uitvoeringscontracten SGB 2005–2006 18 agrobiodiversiteitsexperimenten opgenomen die veelal in 2006 zullen starten. Daarnaast is in 2005 een start gemaakt met de uitvoering van een groot aantal kleinschalige projecten in de Hoekse Waard, voortvloeiend uit het VROM-project «Biodiversiteit voor en door burgers».

C. De Minister van LNV is eerstverantwoordelijke voor het beleid inzake de transitie naar een duurzame landbouw. VROM levert een bijdrage gericht op de ecologische duurzaamheid van de landbouw. Daartoe ondersteunt zij, samen met LNV, experimenten die innovaties kunnen opleveren in beleid (sturing, regelgeving, monitoring) en technologie. Voorbeelden daarvan zijn de in 2005 met de Vereniging Noordelijke Friese Wouden gesloten intentieverklaring voor de ontwikkeling van een duurzame landbouw in dat gebied en het project gericht op het sluiten van stikstofkringlopen op Texel.

D. Mineralenbeleid: het nieuwe stelsel van mestwetgeving is einddecember 2005 afgerond inclusief de verkregen derogatie. Met de invulling van de gebruiksnormen (Meststoffenwet) en aanvullende gebruiksvoorschriften (BGM-BOOM-LOTV) wordt met ingang van 1 januari 2006 voldaan aan de Nitraatrichtlijn. Nederland heeft een derogatie gekregen tot maximaal 250 kg stikstof per ha per jaar uit dierlijke mest voor graslandbedrijven die aan bepaalde voorwaarden voldoen (minimaal 70 procent areaal met grasland). De inbreukprocedure door de Europese Commissie tegen Nederland wordt naar verwachting met ingang van 2006 formeel afgesloten.

E. Medio 2005 is een bestuurlijk akkoord tot stand gekomen, en eind 2005 is het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State gezonden. De stankwet voor de reconstructiegebieden is bij nader inzien niet gewijzigd. In plaats daarvan is een geheel nieuwe, landsdekkende wet opgesteld; de Raad van State heeft inmiddels advies uitgebracht over het wetsvoorstel.

F. In het kader van het convenant duurzame gewasbescherming zijn onder meer praktijkprojecten opgestart. Hierin zijn stappen gezet om de belasting van het milieu te verminderen en daarmee de gewenste milieukwaliteit dichterbij te brengen. Daarnaast is de tussenevaluatie van het gewasbeschermingsbeleid gestart. Deze wordt in 2006 afgerond.

10.3.2 Duurzaam bodembeheer

In de beleidsbrief bodem (Kamerstukken II, 2003–2004, 28 663, nr. 13) is aangegeven dat duurzaam bodembeheer op termijn te realiseren is. Duurzaam bodembeheer betekent een zodanig gebruik van de bodem dat de eigenschappen van de bodem ook voor toekomstige generaties behouden blijven en de bodem geschikt blijft voor het uitoefenen van functies die van deze eigenschappen afhankelijk zijn. Dit doel kent drie onderdelen:

• Realisatie van de voor de gewenste functies vereiste kwaliteit van de bodem in 2030;

• Voorkoming van nieuwe verontreinigingen van bodemsystemen door preventieve beschermingsmaatregelen en verantwoord omgaan met vrijkomende grond en baggerspecie per 2005;

• Sanering van reeds verontreinigde (water)bodems (SBO).

Het doelbereik 2005

Bij de uitwerking van de beleidsbrief is afgesproken een bodeminformatiesysteem op te bouwen waarmee zowel op landelijk als lokaal niveau sturing kan worden gegeven aan bodembeheer. Dit systeem dient op termijn volledig inzicht te geven in de actuele kwaliteit van de bodem. Ook wordt gewerkt aan een landelijke bodemkwaliteitskaart waarop de vorderingen in de actuele bodemkwaliteit worden weergegeven. Overwogen wordt in het kader van het grondverzet te komen tot een overzicht van bodembeheerfuncties en de daarbij behorende gewenste kwaliteit. Met het bodeminformatiesysteem, de landelijke bodemkwaliteitskaart en het overzicht van bodemfuncties met bijbehorende bodemkwaliteit wordt voor het bevoegd gezag de basis gelegd om de gewenste bodemkwaliteit veilig te stellen en de actuele bodemkwaliteit te verbeteren.

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

Er zijn in 2005 nog geen referentiewaarden voor landbouw en natuur vastgesteld. Voor de bodembiodiversiteit is een belangrijke aanzet gedaan die begin 2006 aan de Tweede Kamer wordt gestuurd in het kader van de voortgangsrapportage over de uitvoering van de Beleidsbrief Bodem.

De regelingen voor de toepassing van bouwstoffen en voor het verantwoord omgaan met grond en bagger worden gecombineerd in één besluit: het Besluit bodemkwaliteit. Het ontwerp-Besluit bodemkwaliteit wordt februari 2006 aan de RMC voorgelegd en in maart 2006 voorgepubliceerd.

10.3.3 Optimale waterketen

De waterketen omvat de elementen drink- en leidingwatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering. Een optimale waterketen betekent dat de activiteiten die nodig zijn voor het goed functioneren van de keten professioneel en in samenhang worden uitgevoerd, waarbij de mate van dienstverlening, milieubelasting alsmede maatschappelijke kosten transparant kunnen worden getoetst en waarbij de publieke belangen (volksgezondheid, milieu en bescherming gebonden klanten) in voldoende mate kunnen worden gewaarborgd. Het operationele doel valt uiteen in twee onderdelen:

• Optimale waarborging van de kwaliteit en de continuïteit van de levering van drink- en industriewater tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten;

• Verwijdering van afvalwater binnen milieuhygiënische randvoorwaarden en tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, via versterking van de samenhang in de waterketen.

Het doelbereik 2005

Bron realisatiegegevens: VROM-interne administratie

Toelichting:

Over de indicatoren a t/m f zal in de loop van 2006 apart worden gerapporteerd in de Rapportage drinkwaterkwaliteit 2005. Op grond van de bevindingen van de VROM-inspectie bij haar reguliere toezicht op de drinkwaterbedrijven mag worden aangenomen dat de normen bij deze indicatoren zijn gerealiseerd.

VEWIN heeft reeds in november 2004 de rapportage over de 3e benchmarking uitgebracht.

Beleidsprestaties 2005

Toelichting:

– De publicatie van Drinkwaterwet en besluit is vertraagd in verband met discussie met sector en IPO/VNG over de winstbestemming van drinkwaterbedrijven. Naar verwachting wordt het wetsontwerp in maart 2006 naar de Raad van State gezonden. Rond die tijd is ook een voorontwerp van het Drinkwaterbesluit gereed.

– Overeenstenmming is bereikt over het introduceren van de mogelijkheid om de zuiveringsheffing te baseren op het drinkwaterverbuik. Dit is opgenomen in het wetsontwerp wijziging Waterschapswet dat op 13 december 2005 in de RMC is behandeld.

– Naar aanleiding van het advies van de Raad van State over de desbetreffende wetswijziging van de Wm bleek een aanpassing van het wetsvoorstel noodzakelijk. Naar verwachting kan het aangepaste voorstel voorjaar 2006 naar de Raad van State worden gezonden.

10.4. Beleidsevaluaties

Artikel 11. Tegengaan klimaatverandering en emissies

11.1. Algemene doelstelling

Om te komen tot een duurzame samenleving streeft VROM naar het tegengaan van klimaatverandering door menselijke beïnvloeding en naar het tegengaan van verzuring en milieuschadelijke emissies. VROM richt zich ook op duurzaam produceren en consumeren. Bij het bereiken van deze doelen zet VROM in op samenwerking in mondiaal en Europees kader en stimuleert VROM dat milieubelangen worden meegenomen in de besluitvorming door overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties en burgers.

Langs de volgende operationele doelen wordt dit beleid uitgewerkt:

• Internationale samenwerking milieu;

• Vermindering uitstoot broeikasgassen;

• Tegengaan verzuring en grootschalige luchtverontreiniging;

• Vermindering algemene uitstoot industrie;

• Vermindering uitstoot verkeer en binnenvaart;

• Duurzaam produceren en consumeren;

• Vergroten draagvlak milieubeleid.

Het doelbereik 2005

In 2005 is goede vooruitgang geboekt bij het (inter)nationaal voorkomen van klimaatverandering door menselijke beïnvloeding alsmede bij de bestrijding van verzuring en milieuschadelijke emissies. Dit blijkt ook uit het grotendeels realiseren van de geplande beleidsprestaties. Ook bij het vergroten van het draagvlak voor het milieubeleid kan geconcludeerd worden, dat de doelstellingen in redelijke mate gehaald zijn.

11.2. Tabel budgettaire gevolgen van beleid