De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren en kinderen goed toegerust zijn op het primair onderwijs. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt. Bovendien zorgt goede kinderopvang er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wko) vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangvoorzieningen moeten voldoen. De GGD houdt hier toezicht op. Daarnaast steunt de Minister via subsidies projecten ter verbetering van de kwaliteit van kinderopvang. Dit om ervoor te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangvoorziening kunnen sturen die van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang. Gastouderbureaus en gastouders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastouderopvang. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed onder andere via de oudercommissies uitoefenen.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de sturing en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de KOT door de Belastingdienst.

De beleidsvoornemens met betrekking tot de toeslagpercentages in de eerste en tweede kindtabel zijn gerealiseerd zoals in de begroting is vermeld. Deze intensivering heeft mogelijk bijgedragen aan een groter beroep op de kinderopvangtoeslag zoals uit de kerncijfers in tabel 4.7.2 blijkt.

In 2016 is een bestuurlijk akkoord gesloten met gemeenten waarmee zij zich commiteren aan de ambitie om een financieel toegankelijk aanbod te realiseren voor alle peuters van niet-werkende ouders, zodat op termijn alle peuters naar een voorschoolse voorziening gaan. Het Rijk stelt voor de financiering hiervan structureel € 60 miljoen beschikbaar. Het bedrag voor 2016 (€ 10 miljoen) is verdeeld over de gemeenten.

In reactie op de uitkomsten van de evaluatie Gunning is de Tweede Kamer geïnformeerd over het voornemen om in te zetten op de bevordering van de kwaliteit van gastouderopvang (Tweede Kamer, 2016–2017, 31 322, nr. 318). De invulling daarvan zal met het veld worden bezien.

In het kader van Continue Screening fase 2 heeft een heroriëntatie plaatsgevonden op de invoering van het personenenregister. De beoogde invoering per 1 mei 2016 bleek niet haalbaar door problemen bij het inrichten van het beheer en de ICT-omgeving van het register. Hierover is in december 2016 een brief verzonden naar de Tweede Kamer (Tweede Kamer, 2016–2017, 31 322, nr. 318). De invoering is nu beoogd in het eerste kwartaal van 2018 (Tweede Kamer, 2016–2017, 31 322, nr. 325).

A. Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren zoals omschreven in de Wko, ontvangen een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag. Hierbij geldt de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wko en derhalve geregistreerd is in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP). De KOT wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen. DUO verzorgt de inschrijving in het register buitenlandse kinderopvang en de SVB is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de aanvulling op de KOT in het buitenland.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor de kinderopvangtoeslag (KOT) zijn in 2016 € 40 miljoen hoger uitgekomen dan in de begroting 2016 was voorzien. De hogere uitgaven zijn met name het gevolg van hogere beschikkingen door een hoger aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (5%) en hogere prijzen dan waar in begroting 2016 vanuit werd gegaan (mede doordat de begroting 2016 in prijspeil 2015 is). Daartegenover stond onder meer een lager aantal uren per kind (-3%) en lagere uitgaven als gevolg van een betere aansluiting tussen uitgaven en beschikkingen dan begroot.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal huishoudens en kinderen dat in 2016 gebruik gemaakt heeft van kinderopvangtoeslag is 5% hoger en het aantal uren per kind is 3% lager dan in begroting 2016 werd geraamd. Per saldo is sprake van een grotere toename in het gebruik van kinderopvangtoeslag dan verwacht. Dit effect is vermoedelijk ontstaan door zowel het effect van de conjuncturele verbetering als sterkere reacties van ouders (gedragseffecten) dan verwacht op de intensivering van de kinderopvangtoeslag in 2016. Onderliggend blijkt dat de buitenschoolse opvang sterker gegroeid (6%) is dan de dagopvang (3%) en dat de groei zich vooral voordoet bij verzamelinkomens tussen 130% wettelijk minimum loon (WML) en 1,5 x modaal. Het hogere gebruik van kinderopvang heeft mogelijk een positief effect op de arbeidsparticipatie gehad. Kerncijfers over de arbeidsparticipatie zijn opgenomen in tabel 3.2.1.2 in hoofdstuk 3 (beleidsprioriteiten).

B. Subsidies

C. Opdrachten

D. Bijdragen aan agentschappen

De uitgaven zijn € 5,6 miljoen hoger dan begroot. De middelen voor DUO zijn in 2016 verhoogd (€ 6,4 miljoen), o.a. ten behoeve van de voorbereiding van Directe Financiering. De reguliere bijdrage aan DUO is bestemd voor met name de uitvoering van het LRKP en voor de voorbereiding op Directe Financiering. Daarnaast zijn vanwege de heroriëntatie in het kader van Continue Screening de bijdragen aan Justis en CIBG met € 0,8 miljoen verlaagd.

E. Ontvangsten