De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire ontwikkelingen in 2023 sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2023.
De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:
– Autonoom: voornamelijk bijstellingen als gevolg van de actualisering van de zorguitgaven op basis van cijfers van Zorginstituut Nederland en de NZa en bijstellingen op basis van de actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
– Beleidsmatig: bijstellingen die verband houden met beleidswijzigingen.
– Technisch: overhevelingen tussen financieringsbronnen/domeinen.
De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gemoeide bedrag hoger is dan € 10 miljoen.
Tabel 8 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2022 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien. Onder de tabel is een toelichting van de verschillende bijstellingen opgenomen.
2023 | |
|---|---|
Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2023 | 33.519,2 |
Bijstellingen | |
Autonoom | 82,3 |
Actualisatie Wlz-uitgaven | 101,9 |
Loon- en prijsontwikkeling | ‒ 19,6 |
Beleidsmatig | ‒ 133,2 |
Overheveling IZA-doelstellingen | ‒ 150,0 |
VG7 (gehandicaptenzorg) | 40,0 |
Ramingsbijstelling Wlz | ‒ 27,5 |
IJklijn naar Wlz : audits pandemische paraatheid | 22,7 |
Kasschuif audits pandemische paraatheid | ‒ 22,7 |
Overig beleidsmatig | 4,3 |
Technisch | ‒ 108,6 |
Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen | ‒ 108,6 |
Totaal bijstellingen | ‒ 159,5 |
Bruto Wlz-uitgaven jaarverslag 2023 | 33.359,7 |
Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2023 | 2.155,5 |
Bijstellingen | |
Autonoom | 77,1 |
Actualisatie eigen bijdragen Wlz | 77,1 |
Totaal bijstellingen | 77,1 |
Wlz-ontvangsten jaarverslag 2023 | 2.232,6 |
Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2023 | 31.363,7 |
Bijstellingen in de netto Wlz-uitgaven | ‒ 236,6 |
Netto Wlz-uitgaven jaarverslag 2023 | 31.127,1 |
1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | |
Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa. | |
Toelichting
Uitgaven
Autonoom
Actualisering Wlz-uitgaven
Op basis van uitvoeringsinformatie van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is het Wlz-kader verhoogd met € 86 miljoen in 2023. Deze verhoging komt voornamelijk voort uit hogere volumeontwikkeling bij de ouderenzorg. Verder zijn op basis van de actualisatiecijfers van het Zorginstituut over 2023 enkele posten buiten de contracteerruimte geactualiseerd. Het betreft van onder andere de beheerskosten, tandheelkundige zorg Wlz, hulpmiddelen Wlz en opleidingen Wlz (€ 15,9 miljoen in 2023).
Loon- en prijsontwikkeling
De raming van de loon- en prijsontwikkeling is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB). De neerwaartse bijstelling in 2023 met € 19,6 miljoen is het gevolg van de jaarlijkse technische aanpassing van de grondslag van de loon- en prijsontwikkeling. De totale loon- en prijsbijstelling 2023 die aan de Wlz is toebedeeld, bedraagt € 2,0 miljard
Beleidsmatig
Overheveling IZA doelstellingen
Vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) is € 150 miljoen beschikbaar gesteld voor gemeenten om bij te dragen aan de IZA-doelstellingen. Deze middelen zijn door middel van een specifieke uitkering beschikbaar gesteld aan gemeenten. Hiervoor zijn de benodigde middelen overgeheveld van het Uitgavenplafond Zorg naar de VWS-begroting.
VG7 (gehandicaptenzorg)
De huidige compensatie voor geleverde VG7-zorg in de gehandicaptenzorg leidt ertoe dat aanbieders in toenemende mate terughoudend zijn met het leveren van deze zorg. Voor de compensatie over de geleverde VG7 zorg in 2023, is de contracteerruimte in de Wlz met € 40 miljoen verhoogd. Hierdoor hebben zorgkantoren de ruimte om, door middel van maatwerkafspraken een lager kortingspercentage af te spreken met aanbieders, waardoor de vergoeding voor de geleverde VG7 gehandicaptenzorg hoger wordt.
Ramingsbijstelling Wlz
Dit betreft een neerwaartse bijstelling van de Wlz-uitgaven op de begroting die mogelijk is zonder het Wlz-kader bij te stellen. Voor 2023 betreft dit een deel van de dekking van de intensivering op VG7 gehandicaptenzorg.
IJklijn naar Wlz : audits pandemische paraatheid
De middelen voor infectiepreventie in de langdurige zorg zijn via de zorginkoop beschikbaar gesteld. Zorgkantoren maken dit onderdeel van hun inkoopbeleid en de NZa verdisconteert de meerkosten in de tarieven. Om die reden zijn de beschikbare middelen via een ijklijnmutatie overgeheveld van de VWS-begroting naar het Uitgavenplafond Zorg.
Kasschuif audits pandemische paraatheid
Deze kasschuif zorgt ervoor dat de middelen voor infectiepreventie aansluiten bij de verwachte besteding in de betreffende jaren.
Overig beleidsmatig
Deze post is het saldo van kleine beleidsmatige mutaties.
Technisch
Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen
Dit betreft het overboeken van de loon- en prijsindexatie naar het budget voor Wmo beschermd wonen in het gemeentefonds.
Ontvangsten
Autonoom
Actualisatie eigen bijdragen Wlz
Dit betreft de actualisering van de eigen bijdragen Wlz op basis van de uitvoeringsinformatie van het Zorginstituut en de macro-economische inzichten van de CPB.
In tabel 9 worden de financiële bijstellingen in 2023 tussen de ontwerpbegroting 2023 en het jaarverslag 2023 per deelsector weergegeven. Het beeld voor 2023 is geactualiseerd bij de 1e suppletoire begroting 2023, de ontwerpbegroting 2024, de 2e suppletoire begroting 2023 en nu bij het jaarverslag 2023.
De toelichting op de bijstellingen per deelsector wordt in het verdiepingshoofdstuk als open data beschikbaar gesteld op: Overzicht Datasets | Ministerie van Financiën - Rijksoverheid (rijksfinancien.nl). Hierin worden de financiële bijstellingen per sector tussen de ontwerpbegroting 2023 en het jaarverslag 2023 gepresenteerd en toegelicht.
Stand ontwerpbegroting 2023 | Bijstelling | Stand Jaarverslag 2023 | |
|---|---|---|---|
Zorg in natura binnen contracteerruimte | 27.556,5 | 1.775,2 | 29.331,7 |
Ouderenzorg | 15.737,2 | 1.281,1 | 17.018,3 |
Gehandicaptenzorg | 9.728,6 | 459,7 | 10.188,2 |
Langdurige ggz | 2.090,7 | 34,5 | 2.125,2 |
Persoonsgebonden budgetten2 | 2.897,0 | 224,8 | 3.121,8 |
Pgb ouderenzorg | 668,5 | 31,2 | 699,7 |
Pgb gehandicaptenzorg | 2.031,4 | 94,5 | 2.126,0 |
Pgb langdurige ggz | 197,0 | 99,1 | 296,1 |
Buiten contracteerruimte | 3.065,8 | ‒ 2.159,6 | 906,2 |
Beheerskosten | 289,4 | 18,8 | 308,2 |
Overig buiten contracteerruimte3 | 520,1 | 76,3 | 596,4 |
Nominaal en onverdeeld Wlz | 2.256,3 | ‒ 2.254,7 | 1,6 |
Bruto Wlz-uitgaven | 33.519,2 | ‒ 159,5 | 33.359,7 |
Eigen bijdragen Wlz | 2.155,5 | 77,1 | 2.232,6 |
Netto Wlz-uitgaven | 31.363,7 | ‒ 236,6 | 31.127,1 |
1Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | |||
2Om meer inzicht te geven in de besteding van middelen voor ouderenzorg, gehandicaptenzorg en de langdurige ggz zijn in de ontwerpbegroting 2023 de budgetten met ingang van 2022 voor zorg in natura en pgb uitgesplitst in deze onderdelen. | |||
3Bij de Wlz zijn onder de post «overige buiten contracteerruimte» opgenomen de deelsectoren: hulpmiddelen, tandheelkunde Wlz, medisch-specialistische zorg Wlz, overige Wlz, ADL en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz. | |||
Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa. | |||
Figuur 4 Samenstelling van de bruto Wlz-uitgaven 2023 (in miljarden euro's)
De minister voor Langdurige zorg en Sport stelt voor ieder kalenderjaar op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), het bedrag vast dat in dat kalenderjaar beschikbaar is voor de Wet langdurige zorg (Wlz) verzekerde zorg. Dit wordt het Wlz-kader genoemd. Het bedrag voor het Wlz-kader is niet gelijk aan het bedrag dat in de begroting en het jaarverslag is opgenomen voor de Wlz. In deze paragraaf wordt de aansluiting gemaakt tussen het Wlz-kader en het jaarverslag.
Wlz-kader
Het Wlz-kader bestaat uit de contracteerruimte voor zorg in natura en persoonsgebonden budgetten en een geoormerkt budget voor de verbetering van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg. De contracteerruimte betreft het budget waarbinnen zorgkantoren (Wlz-uitvoerders) en zorgaanbieders afspraken maken (zorg inkopen) voor cliënten die gebruik maken van de Wlz. Pgb-houders kopen langdurige zorg (al dan niet ondersteund) zelf in.
Het Wlz-kader 2023 is voor het eerst via de voorlopige kaderbrief 2023 van 7 juli 2022 (34104-360) gepubliceerd. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) adviseert de minister over de verwachte uitputting van het Wlz-kader. Bij de berekening van het Wlz-kader 2023 wordt het Wlz-kader 2022 als uitgangspunt genomen. Daarnaast worden verwachte wijzigingen vanwege de stijgende groeivraag (groeiruimte) en bijvoorbeeld de loon- en prijsbijstelling verwerkt. Op 29 september 2022 (34104-363) is vervolgens de definitieve kaderbrief 2023 verzonden. Gedurende het jaar 2023 hebben er ook wijzigingen in het Wlz-kader plaatsgevonden. Deze wijzigingen zijn gepubliceerd in de reactie op de februaribrief NZa van 22 maart 2023 (34104-373), de meerjarige voorlopige kaderbrief Wlz (2023-2028 van 22 juni 2023 (34104-390) en de definitieve kaderbrief 2024 van 27 september 2023 (34104-395).
REKENVOORBEELD
Aansluiting Wlz-kader en VWS-begroting
Om een duidelijke aansluiting te maken tussen het Wlz-kader en begroting/jaarverslag wordt hieronder van een fictief Wlz-kader uitgegaan. Hierdoor kan gerekend worden met vereenvoudigde en afgeronde bedragen en kunnen de wijzigingen in de budgetten beperkt zijn. We gaan uit van een fictief Wlz-kader van € 1.100, uitgesplitst naar een budget voor zorg in natura (€ 1.000) en een persoonsgebonden budget (€ 100). Op basis van de ervaringscijfers van de afgelopen jaren wordt er vanuit gegaan dat het beschikbare budget in het Wlz-kader niet geheel wordt gebruikt; er treedt zogeheten onderuitputting op. Hierdoor is het benodigde budget in begroting/jaarverslag lager dan het Wlz-kader. Bij de contracteerruimte voor zorg in natura is de onderuitputting 0,3% en bij het persoonsgebonden budget (pgb) 14%. Uit onderstaand fictief voorbeeld blijkt dat het ministerie van VWS een budget op de begroting nodig heeft van in totaal € 1.083 om het Wlz-kader voor de NZa en de zorgkantoren te kunnen vaststellen op € 1.100.
Wlz-kader | Onderuitputtings-percentage | Onderuitputting | Benodigd budget op de begroting | |
|---|---|---|---|---|
Contracteerruimte | 1.000 | 0,3% | 3 | 997 |
Persoonsgebonden budget | 100 | 14% | 14 | 86 |
Totaal | 1.100 | 17 | 1.083 |
Wijzigingen in het Wlz-kader
Gedurende het jaar kunnen er wijzigingen en ontwikkelingen in het Wlz-kader optreden. NZa maakt wijzigingen van het Wlz-kader kenbaar via de Wlz-kaderbrieven. In deze brieven wordt toegelicht welke ontwikkelingen positieve dan wel negatieve consequenties hebben voor het Wlz-kader. De budgettaire gevolgen worden verwerkt in onze begrotings- en verantwoordingstukken. Zorgkantoren kunnen overigens binnen hun budgettair kader middelen verschuiven tussen de zorg in natura en het pgb. Daarmee kunnen zij inspelen op de voorkeuren van hun cliënten ten aanzien van de verschillende leveringsvormen. Bij het schuiven tussen de budgetten moet echter rekening gehouden worden met de verschillende onderuitputtingspercentages; dit wordt bruteren genoemd. Op die manier wordt voorkomen dat overhevelingen tussen het pgb en zorg in natura leiden tot consequenties voor het totaal benodigde budget op de VWS-begroting. Dit werkt als volgt: een zorgkantoor geeft aan een tekort te verwachten op zijn deelkader voor pgb van € 7 en binnen zijn deelkader voor zorg in natura nog voldoende ruimte over te hebben om middelen over te hevelen om dit tekort zelf te kunnen oplossen. Bij een dergelijke overheveling wordt rekening gehouden met de hiervoor genoemde verschillende onder uitputtingspercentages. Dat betekent dat de verhoging van het deelkader pgb met € 7 vanwege de onderuitputting van 14% een belasting voor de VWS begroting betekent van € 6. Het zorgkantoor kan daarom volstaan met een overheveling van € 6 vanuit zijn deelkader zorg in natura om dit te dekken (de onderuitputting bij zorg in natura van 0,3% is bij deze berekening verwaarloosbaar en daarom niet meegenomen). Het Wlz-kader wordt bij deze fictieve verschuiving per saldo met € 1 verhoogd tot € 1.101 (deelkader pgb € 7 hoger en deelkader zorg in natura € 6 lager). Het benodigd budget op de begroting blijft per saldo gelijk aan € 1.083 (deelkader pgb € 6 hoger en deelkader zorg in natura € 6 lager).
Overheveling Wlz-kader | Nieuw Wlz-kader | Onderuitputtings-percentage | Overheveling op de begroting | |
|---|---|---|---|---|
Contracteerruimte | ‒ 6 | 994 | 0,3% | ‒ 6 |
Persoonsgebonden budget | 7 | 107 | 14% | 6 |
Totaal | 1 | 1.101 | 0 |
Aansluiting definitief Wlz-kader 2023 en jaarverslag 2023
Contracteerruimte | Pgb | |
|---|---|---|
Wlz-kader 2023 (kaderbrief) | 29.420 | 3.630 |
Onderuitputtingspercentage | 0,3% | 14% |
Onderuitputting | 88 | 508 |
Benodigd budget | 29.332 | 3.122 |
Stand jaarverslag 2023 | 29.332 | 3.122 |
Bron: Februari-advies NZa | ||
In tabel 10C is de aansluiting tussen het Wlz-kader 2023 en de stand jaarverslag 2023 gemaakt. De stand jaarverslag komt overeen met de stand in tabel 9 in het Financieel Beeld Zorg van dit jaarverslag.