In totaal is voor 2025 70 % juridisch verplicht en 30% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Defensiebreed materieel zijn per saldo met € 1,3 miljard naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk verklaard door het toevoegen van verplichtingenbudget uit 2024 wat in dat jaar niet is aangegaan (€ 967,9 miljoen). Het betreft onder andere de projecten met een budget boven de mandateringsgrens Geneeskundige Keten (€ 110,0 miljoen) en Aanvulling Inzetvoorraden Munitie (commercieel vertrouwelijk). Daarnaast zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (per saldo € 829,1 miljoen). Het betreft de projecten en programma's met een budget boven de mandateringsgrens Vervanging Wissellaadsystemen, Trekker-oplegger-combinaties en Bergingsvoertuigen (WTB, commercieel vertrouwelijk), Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen ((DVOW, commercieel vertrouwelijk) en het project CUAS EAAD (Counter Unmanned Areal Systems Extended Al Arms Air Defense (commercieel vertrouwelijk).

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 224,5 miljoen). Tevens is budget overgeheveld naar andere artikelen binnen het DMF, de Defensiebegroting of begrotingen van andere departementen (per saldo € 263,6 miljoen). Het restant wordt verklaard door een aantal kleinere, overige mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

De verwervingsfase wordt met € 297,4 miljoen naar boven bijgesteld.

Enerzijds is het budget in de voorbereidingsfase verlaagd (€ 226,8 miljoen) doordat budget naar latere begrotingsjaren is doorgeschoven als gevolg van langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden, daarnaast is projectbudget overgeheveld naar de realisatiefase. Het betreft hier onder andere het project Counter Unmanned Areal Systems Extended Al Arms Air Defense (CUAS EAAD, commercieel vertrouwelijk).

Anderzijds is het budget in de realisatiefase naar boven bijgesteld (€ 524,1 miljoen) vanwege het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen (€ 737,3 miljoen). Onder andere vanwege de in de Slotwet 2024 genoemde vertragingen voor het European Defence Fund (EDF) (€ 35,7 miljoen) en voor scale-ups (€ 35,0 miljoen).

Daartegenover staat dat het budget in het juiste kasritme is gezet. Per saldo is € 150,4 miljoen naar latere jaren geschoven. Ook is het budget met € 65,7 miljoen naar beneden bijgesteld vanwege een aantal interdepartementale overhevelingen en overhevelingen tussen de Defensiebegroting en andere artikelen binnen het DMF. Het betreft met name het ophogen van het Secfund met € 75,0 miljoen. Het restant betreft overige kleinere mutaties.

De in de alineas hierboven genoemde aanpassingen in de realisatiefase hebben per saldo geleid tot een hoger budget in 2025 voor onder andere de projecten Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen ((DVOW, commercieel vertrouwelijk), Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS, commercieel vertrouwelijk) en het programma Aanvulling Inzetvoorraden Munitie (commercieel vertrouwelijk).

Instandhouding

Het budget voor instandhouding is ten opzichte van de Ontwerpbegroting met € 109,6 miljoen gestegen. Dit wordt dit veroorzaakt door het overhevelen van uitgaven (€ 104,1 miljoen) uit 2024 die in dat jaar niet zijn gerealiseerd. Het restant betreft overige kleinere mutaties.

Kennis en Innovatie

Het budget voor kennis en innovatie is met € 127,1 miljoen naar boven bijgesteld. Dit wordt met name veroorzaakt door een hoger budget voor kort cyclische innovatie (€ 56,8 miljoen), kennisopbouw (€ 28,9 miljoen), technologieontwikkeling (€ 21,0 miljoen) en duurzaamheid, klimaat en veiligheid (€ 15,3 miljoen), voornamelijk vanwege het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Op sommige artikelen is er meer dan 100% verplicht. Dit is onwenselijk. Het percentage juridisch verplicht wordt in samenhang met de veranderende leverschema’s bezien en benodigde aanpassingen worden in de komende tijd stapsgewijs uitgevoerd. Een van de stappen is het kritisch nalopen van de administratie ten aanzien van leveringen met een leverdatum in het verleden om te beoordelen of verplichtingen kunnen worden afgesloten. Dit kan tot veranderingen leiden in het percentage juridisch verplicht.

Ontvangsten

De Stichting ZiektekostenVerzekering Krijgsmacht (SZVK) ontvangt de door militairen afgedragen ziektekostenpremies. Defensie declareert vervolgens de aan militairen verleende zorg bij het SZVK. Bij het SZVK is in de loop der jaren een overschot aan uit te keren zorgomzet ontstaan. In overleg met het SZVK is afgesproken dit overschot af te bouwen, door zowel het ontvangstenbudget als het uitgavenbudget (voor de jaren 2026 tot en met 2029) te verhogen met €40 miljoen. Daarnaast is er € 10 miljoen aan budget doorgeschoven voor de verkoopopbrengsten van dienstauto’s die in 2025 ingeruild zullen worden in plaats van 2024. Het restant betreft een aantal overige kleinere mutaties.

In totaal is voor 2025 94 % juridisch verplicht en 6 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Maritiem materieel zijn per saldo met € 1,1 miljard naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het overhevelen van verplichtingen uit 2024 die in dat jaar niet zijn aangegaan (€ 896,3 miljoen). Daarnaast is het verplichtingenbudget per saldo naar boven bijgesteld als gevolg van overhevelingen van en naar andere artikelen binnen het DMF, de Defensiebegroting en interdepartementale overhevelingen (€ 226,9 miljoen). Tevens zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (€ 12,5 miljoen).

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 102,1 miljoen). Het restant wordt verklaard door een aantal kleinere overige mutaties.

Deze aanpassingen hebben voor een aantal van de projecten (boven de mandateringsgrens) geleid tot een hoger verplichtingenbudget, het betreft onder andere de projecten ESSM Block 2: Verwerving en integratie (€ 334,8 miljoen), Vervanging Close-in Weapon System (vCIWS), Vervanging M-fregatten (ASWF) (€ 112,9 miljoen).

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

De verwervingsfase wordt met € 256,9 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een lager budget in de voorbereidingsfase (€ 183,5 miljoen) vanwege het in de juiste jaren plaatsen van het budget om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden. Tevens zijn projecten overgegaan naar de realisatiefase, het betreft onder meer project Modular Integrated Capability ADCF & North Sea (MICAN) (€ 81,4 miljoen).

Daarnaast is het budget in de realisatiefase naar beneden bijgesteld (€ 74,6 miljoen). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het in de juiste jaren plaatsen van het budget om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten (€ 585,9 miljoen). Het betreft onder andere de projecten Vervanging Onderzeeboten (commercieel vertrouwelijk), Vervanging M-fregatten (ASWF) (€ 55,4 miljoen) en Modular Integrated Capability ADCF & North Sea (MICAN) (€ 41,4 miljoen).

Daar tegenover staat het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen. Onder andere voor de projecten ESSM Block 2: Verwerving en integratie (€ 56,3 miljoen), Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit (MCM) (€ 30,9 miljoen), Langer doorvaren LCF (€ 26,3 miljoen) en Verwerving Maritime Strike (commercieel vertrouwelijk). Het restant betreft een aantal kleinere, overige mutaties.

Instandhouding

Voor de Instandhoudingsopgaven is het budget per saldo met € 42,3 miljoen gestegen. Dit is het gevolg van het toevoegen van € 10,3 miljoen budget als effect van meerontvangsten. Voor € 10,0 miljoen is budget toegevoegd uit het Defensiebegroting artikel 2, omdat onderhoudswerkzaamheden vanwege personele ondervulling worden uitbesteed. Verder is het budget gestegen als gevolg van vertraagde onderhoudsprojecten uit 2024. Tot slot is € 2,5 miljoen ontvangen uit artikel 3 ten behoeve van aanschaf van meet- en testmiddelen.

Over-/ onderprogrammering

Zie artikel 1, onderwerp over-/ onderprogrammering voor een overkoepelde uitleg.

Ontvangsten

Ten opzichte van de ontwerpbegroting is het budget voor de ontvangsten met € 10,3 miljoen toegenomen. Dit komt onder andere als gevolg van extra ontvangsten door steunverleningen aan derden.

In totaal is voor 2025 81 % juridisch verplicht en 19 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Land materieel zijn per saldo met € 4,2 miljard naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het overhevelen van verplichtingen uit 2024 die in dat jaar niet zijn aangegaan (€ 3,7 miljard) voor voornamelijk het project Leopard 2A8 gevechtstanks en Boxer-pantserwielvoertuigen (commercieel vertrouwelijk), Verlenging levensduur Patriot (commercieel vertrouwelijk), Vervanging MRAD en SHORAD (commercieel vertrouwelijk), Aanvulling inzetvoorraden munitie (commercieel vertrouwelijk) en Midlife Update (MLU) voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL (commercieel vertrouwelijk).

Daarnaast zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (€ 509,5 miljoen) en is er per saldo € 262,1 miljoen aan dit artikel toegevoegd als gevolg van het overhevelen van budget van en naar andere artikelen binnen het DMF, de Defensiebegroting of begrotingen van andere departementen.

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 228,2 miljoen). Het restant betreft een aantal kleinere, overige mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

De verwervingsfase wordt met € 690,4 miljoen naar boven bijgesteld. Enerzijds is het budget in de voorbereidingsfase verlaagd (€ 150,4 miljoen) doordat budget naar latere begrotingsjaren is doorgeschoven als gevolg van langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en langere levertijden. Daarnaast is projectbudget overgeheveld naar de realisatiefase, onder andere voor de versnelling van de versterking in luchtverdediging en munitie. Deze uitgaven zijn met de Slotwet planmatig verwerkt en met deze eerste suppletore begroting is het budget in voorbereiding voor dit project overeenkomstig afgeboekt.

Anderzijds is het budget in de realisatiefase naar boven bijgesteld (€ 840,8 miljoen) vanwege het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen (€ 672,0 miljoen). Het betreft voornamelijk het project Leopard 2A8 gevechtstanks (commercieel vertrouwelijk). Daarnaast is het budget met € 348,3 miljoen naar boven bijgesteld vanwege een aantal interdepartementale overhevelingen en overhevelingen tussen de Defensiebegroting en andere artikelen binnen het DMF. Het betreft onder ander een hoger budget voor het project Verlenging Levensduur Patriot (commercieel vertrouwelijk) vanwege de vervanging van aan Oekraine geleverd materieel.

Daartegenover staat dat het budget in het juiste kasritme is gezet. Per saldo is € 174,7 miljoen naar latere jaren geschoven. Het restant betreft overige mutaties.

Over-/ onderprogrammering

Zie artikel 1, onderwerp over-/ onderprogrammering voor een overkoepelde uitleg.

In totaal is voor 2025 100 % juridisch verplicht en 0 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Lucht materieel zijn per saldo met € 1,5 miljard naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het overhevelen van verplichtingen uit 2024 die in dat jaar niet zijn aangegaan (€ 1,4 miljard). Daarnaast zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (€ 264,0 miljoen).

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 158,2 miljoen) en het overhevelen van budget naar andere artikelen binnen het DMF of naar de Defensiebegroting (€ 28,2 miljoen). Het restant betreft overige kleinere mutaties.

Deze aanpassingen hebben voor een aantal van de projecten (boven de mandateringsgrens) geleid tot een hoger verplichtingenbudget, het betreft onder andere de projecten Verwerving F-35 (€ 358,4 miljoen) en Deep Strike Capaciteit air (commercieel vertrouwelijk), F35: Verwerving middellange tot lange afstandsraket (€ 178,8 miljoen), F-35 Lucht-Grond Bewapening (€ 104,0 miljoen) en het project Vervanging Medium Utility Helicopters (€ 228,5 miljoen).

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

De verwervingsfase wordt met € 78,3 miljoen naar beneden bijgesteld.

Enerzijds is het budget in de voorbereidingsfase verlaagd (€ 205,9 miljoen) doordat budget naar latere begrotingsjaren is doorgeschoven als gevolg van langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en langere levertijden, daarnaast is projectbudget overgeheveld naar de realisatiefase voor onder andere het project Anti-A2AD capaciteit F-35.

Anderzijds is het budget in de realisatiefase naar boven bijgesteld (€ 127,6 miljoen) vanwege het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen (€ 211,8 miljoen), het betreft onder het budget voor het aandeel van programma Aanvulling inzetvoorraden munitie dat op artikel 4 Lucht realiseert. Daarnaast is het budget met € 38,9 miljoen naar boven bijgesteld vanwege een aantal interdepartementale overhevelingen en overhevelingen tussen de Defensiebegroting en andere artikelen binnen het DMF. Het restant betreft een aantal overige, kleinere mutaties.

Daartegenover staat dat het budget in het juiste kasritme is gezet. Per saldo is het budget daardoor in 2025 € 96,8 miljoen naar beneden bijgesteld. Het obetreft onder andere de projecten Apache Remanufacture (commercieel vertrouwelijk) en Chinook Vervanging & Modernisering (€ 30,5 miljoen.

Instandhouding

Ten opzichte van de Ontwerpbegroting is het budget met € 41,2 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt doordat CLSK eind 2024 € 40,0 miljoen beschikbaar heeft gesteld aan COMMIT. Dit bedrag is samen met € 4,0 miljoen onderrealisatie uit 2024 gefaseerd naar 2025. Verder is het budget verhoogd voor de instandhouding van de F-16’s, die momenteel als lesvliegtuigen worden gebruikt in Roemenië (€ 7,4 miljoen). Het betreft specfiek inhuur van specialisten voor het project 'langer doorvliegen F-16'. Voor het uitbreiden van de formatieve sterkte voor onderhoud aan de F-35 is binnen de kaders van het Life Cycle Cost-model budget omgeboekt van instandhouding materieel naar personele exploitatie binnen de Defensiebegroting (X) (€ 2,3 miljoen). Voor de aankoop van extra satelliet capaciteit is budget overgeheveld naar COMMIT-JIVC (€ 7,9 miljoen).

Over-/ onderprogrammering

Zie artikel 1, onderwerp over-/ onderprogrammering voor een overkoepelde uitleg.

In totaal is voor 2025 100 % juridisch verplicht en 0 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor infrastructuur en vastgoed zijn per saldo met € 1,1 miljard naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het overhevelen van verplichtingen uit 2024 die in dat jaar niet zijn aangegaan (€ 857,7 miljoen). Daarnaast zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (€ 250,9 miljoen).

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 30,2 miljoen) en het overhevelen van budget naar andere artikelen binnen het DMF of de Defensiebegroting (€ 4,3 miljoen). Het restant betreft overige kleinere mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Het budget voor de verwervingsfase wordt met € 158,0 miljoen naar boven bijgesteld.

Enerzijds is het budget in de voorbereidingsfase verlaagd (€ 68,1 miljoen), voornamelijk doordat budget naar latere begrotingsjaren is doorgeschoven als gevolg van langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en langere levertijden. Anderzijds is het budget voor de investeringen in realisatiefase met € 226,1 miljoen verhoogd.

De realisatie van een aantal projecten is verschoven naar latere jaren. De hiermee samenhangende budgetten schuiven mee wat leidt tot een verlaging van het budget met € 124,9 miljoen in 2025.

Daarnaast zijn er ook mutaties die leiden tot een verhoging van het budget.

Voor een aantal projecten is budget ontvangen voor in totaal € 322,1 miljoen. Dit betreft onder andere de projecten Huisvesting van de MIVD (€ 105,0 miljoen), Versnellen verduurzamen vastgoed (€ 94,2 miljoen), Huisvesting KMAR (€ 70,0 miljoen), Verbetering legering defensiebreed (€ 23,0 miljoen) en in totaal € 9,9 miljoen voor diverse kleinere projecten. Er is € 9,3 miljoen van de voorbereidingsfase naar de uitvoeringsfase verschoven voor 2025. Een aantal kleinere herschikkingen leidt per saldo tot een verhoging van het budget met € 19,6 miljoen.

Instandhouding

Het budget voor de instandhouding van het vastgoed is met € 18,3 miljoen verhoogd.

In 2024 heeft het Rijksvastgoedbedrijf meer kunnen realiseren dan begroot. Deze uitgaven van € 18,7 miljoen zijn in mindering gebracht op het budget van 2025. Voor nieuwe opdrachten die het DOSCO ontvangen heeft en de extra uitgaven die dit voor de instandhouding tot gevolg heeft, is het budget met € 19,0 miljoen verhoogd. Daarnaast is er € 14 miljoen overgeheveld vanuit het budget voor eigen personeel. Daarnaast is het budget met € 4 miljoen opgehoogd omdat de kosten van een aantal nieuwe onderhoudscontracten hoger zijn geworden.

Over-/ onderprogrammering

Zie artikel 1, onderwerp over-/ onderprogrammering voor een overkoepelde uitleg.

In totaal is voor 2025 100 % juridisch verplicht en 0 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor IT zijn per saldo met € 353,3 miljoen naar boven bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het overhevelen van verplichtingen uit 2024 die in dat jaar niet zijn aangegaan (€ 212,3 miljoen) voor onder andere de projecten Foxtrot (commercieel vertrouwelijk), Modernisering Tactische Indoor Simulator (TACTIS) (commercieel vertrouwelijk). Tevens is per saldo € 261,9 miljoen aan dit artikel toegevoegd als gevolg van overhevelingen tussen de artikelen op het DMF, de Defensiebegroting en interdepartementale budgetoverhevelingen. Daarnaast zijn de verplichtingenreeksen in het juiste ritme gezet (€ 74,6 miljoen).

Daartegenover staat het onder verwerving beschreven doorschuiven van het verplichtingenbudget voor projecten in voorbereiding (€ 207,8 miljoen). Het restant bestaat uit een aantal overige, kleinere mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

De verwervingsfase wordt met € 271,3 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een lager budget in de voorbereidingsfase (€ 176,4 miljoen) vanwege het in de juiste jaren plaatsen van het budget om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en langere levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden. Daarnaast zijn er projecten overgegaan naar de realisatiefase, het betreft onder andere het project Modernisering Tactische Indoor Simulator (TACTIS).

Daarnaast is het budget in de realisatiefase naar beneden bijgesteld (€ 94,9 miljoen) vanwege een aantal interdepartementale overhevelingen en overhevelingen tussen de Defensiebegroting en andere artikelen binnen het DMF (€ 127,6 miljoen), daarnaast is het budget in het juiste kasritme gezet (€ 108,6 miljoen). Het betreft met name het project GrIT (commercieel vertrouwelijk).

Daartegenover staat het toevoegen van budget dat in 2024 niet tot realisatie is gekomen (€ 134,9 miljoen). Het restant betreft een aantal overige, kleinere mutaties

Instandhouding

Ten opzichte van de Ontwerpbegroting is het instandhoudingsbudget met € 140,1 miljoen toegenomen. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat voor de volgende projecten de uitgavenreeksen in het juiste ritme zijn gezet. Project Datacenter (commercieel vertrouwelijk) naar aanleiding van de (gedeeltelijke) projectoplevering Grensverleggende IT en op Onderhoud supply licenties (€ 25,1 miljoen) voor onder andere defensiepassen.

Over-/ onderprogrammering

Zie artikel 1, onderwerp over-/ onderprogrammering voor een overkoepelde uitleg.

Toelichting op de uitgaven

Voor 2025 is € 735,5 miljoen (en vanaf 2026 € 840,5 miljoen) aan prijscompensatie toegevoegd aan het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) waarvan € 467,9 structureel is doorgeboekt naar de Defensiebegroting (Hoofdstuk X) voor verdere verdeling van loon- en prijsontwikkeling. Verder is vanaf 2026 volumecompensatie toegevoegd aan het DMF, oplopend van € 208,3 miljoen in 2026 tot € 419,6 miljoen in 2030. Daarnaast is de eindejaarsmarge van € 369,2 miljoen toegevoegd aan het Defensiematerieelbegrotingsfonds en is budget toegevoegd om te corrigeren voor de huidige valutakoersen (€ 190,5 miljoen). Ten slotte is € 41,9 miljoen aan budget uit latere jaren naar voren gehaald.

Daartegenover staat dat het budget met € 718,8 miljoen naar beneden wordt bijgesteld vanwege het uitdelen van budget aan alle artikelen van de DMF. Dit budget zorgt er voor dat wat er niet tot realisatie is gekomen in 2024, in 2025 toch kan worden gerealiseerd. Tevens wordt overrealisatie in mindering gebracht.

Naar aanleiding van de voorjaarsbesluitvorming is er vanaf 2027 extra budget voor intensivering toegevoegd oplopend tot € 737,0 miljoen structureel.