Ombuigingslijst 2023 actualisatie december

De ombuigingslijst is een document waarvoor ambtelijk Financiën de verantwoordelijkheid draagt. De maatregelen zijn technisch vormgegeven. Dit wil zeggen dat bekeken is of de maatregelen technisch mogelijk zijn, zonder daarbij een inhoudelijk of politiek oordeel te geven over de maatregelen. De voorliggende lijst is een actualisatie van de eerder in augustus gepubliceerde ombuigingslijst.

De ombuigingslijst actualisatie december 2023 bevat een overzicht van mogelijkheden om uitgaven te verlagen om daarmee de overheidsfinanciën te verbeteren. Startpunt van deze visualisatie is het basispad. Daaronder vindt u vervolgens de maatregelen per beleidsterrein, met uitleg en reeks. Zo kunt u eenvoudig door de thema's en maatregelen bladeren.  

• De cijfermatige onderbouwing van de maatregelen is op basis van de begrotingsstand van de ontwerpbegroting 2024. De ontwerpbegrotingen 2024 zijn op Prinsjesdag gepresenteerd.
• Alle reeksen geven een indicatie van potentiële ombuigingen. Bij de eventuele keuze voor bepaalde maatregelen is het hoe dan ook van belang om de exacte budgettaire consequenties nog door te rekenen op basis van de laatste grondslag en macro-economische standen. Ook kunnen eventuele incidentele uitvoeringskosten nog volgen uit uitvoeringstoetsen.
• In alle tabellen zijn de bedragen weergegeven in miljoenen euro's, waarbij een min-teken saldoverbeterend is. De bedragen zijn uitgedrukt in prijzen 2023.
• Bedragen boven de 25 miljoen euro zijn naar beneden afgerond op vijf- en tientallen. Een bedrag van 39 miljoen euro wordt bijvoorbeeld afgerond naar 35 miljoen euro.
• De individuele maatregelen in deze lijst kunnen niet zonder meer bij elkaar worden opgeteld. Er is namelijk mogelijk overlap tussen bepaalde maatregelen en sommige maatregelen sluiten elkaar uit.
• Bij de maatregelen is uitgegaan van een besluit op 1 januari 2024 gevolgd door een implementatieproces (bijvoorbeeld een wetgevingsproces). In deze actualisatie zijn de reeksen hier niet op aangepast en is uitgegaan van een besluit op 1 januari 2024. Wanneer besloten wordt tot een maatregel dient de reeks geactualiseerd te worden op basis van de ingangsdatum.
• Bij afzonderlijke maatregelen is geen rekening gehouden met de macro-economische effecten van de maatregel op het EMU-saldo (de zogenoemde in- en uitverdieneffecten). Noodzakelijke kosten voor het doorvoeren van een ombuiging zijn verwerkt in de reeksen. Tweede- en derde-orde effecten zijn niet gekwantificeerd.

• Bij de maatregelen zijn wel uitvoeringskosten, maar geen apparaatskosten betrokken. Het uitgangspunt is dat beleidswijzigingen binnen de bestaande apparaatskosten van departementen en andere organisaties worden opgevangen. Voor de maatregelen op het gebied van SZW (paragraaf 3.13) geldt dat eventuele incidentele uitvoeringskosten niet zijn meegenomen. Bij de eventuele keuze voor bepaalde maatregelen is het hoe dan ook van belang om de exacte budgettaire consequenties nog door te rekenen op basis van de laatste grondslag en macro economische standen. Ook kunnen eventuele incidentele uitvoeringskosten nog volgen uit uitvoeringstoetsen.
• De maatregelen hebben nog geen (gedetailleerde) uitvoeringstoets doorlopen, zoals gebruikelijk is wanneer een beleidsmaatregel wordt geïmplementeerd. Het is uiteraard van belang dat maatregelen die implicaties hebben voor de uitvoering deze toets nog doorlopen voordat deze worden geïmplementeerd.
• Voor het Herstel- en Veerkrachtplan (HVP) ontvangt Nederland circa 5,4 miljard euro van de Europese Commissie wanneer juridisch bindende mijlpalen en doelstellingen worden bereikt. Een aantal maatregelen in de ombuigingslijst zijn (deels) onderdeel van het HVP. Wanneer niet meer kan worden voldaan aan de Europese vereisten van het HVP dan leidt dit tot een (forse) korting op de te ontvangen middelen. Dit kan oplopen tot 600 miljoen euro per mijlpaal of doelstelling en mogelijk zelfs tot het volledige bedrag van 5,4 miljard euro. De omvang van de korting is afhankelijk van de aard van de maatregel en het effect op de vereisten van het HVP.

Deze versie van de ombuigingslijst bevat uitsluitend beleidsopties aan de uitgavenkant van de begroting. Op 15 augustus is een fiscale maatregelenlijst gepubliceerd. De afgelopen jaren zijn daarnaast verschillende rapporten verschenen, waarvan een aantal ook fiscale beleidsopties bevat zoals het interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) Vermogensverdeling, het IBO klimaat, het rapport ‘Bouwstenen voor een beter belastingstelsel’, en het rapport ‘Aanpak fiscale regelingen’. Deze rapporten zijn samen met de voorliggende ombuigingslijst terug te vinden op www.rijksfinancien.nl/verkiezingen-en-formatie-2023 . In het voorjaar van 2024 zal tevens een nieuw rapport ‘Bouwstenen voor een beter en eenvoudiger belastingstelsel’ uitkomen.

Het kabinet heeft op Prinsjesdag een nieuwe versie van de fiscale sleuteltabel voor 2024 gepresenteerd. In deze versie zijn de voorstellen in het pakket Belastingplan 2024, de Wet minimumbelasting 2024 (Pijler II) en de fiscale verzamelwet 2024 verwerkt. De Tweede Kamer heeft bij de behandeling van deze wetgeving meerdere amendementen aangenomen die impact hebben op de sleuteltabel. Na de behandeling van deze wetgeving in de Eerste Kamer zal de sleuteltabel op basis daarvan geactualiseerd worden voor het jaar 2025. Deze sleuteltabel voor 2025 wordt gepresenteerd bij de Voorjaarsnota.