Informatie over de uitvoering van beleid moet gaan over de vraag of de beleidsdoelstellingen zijn bereikt, welke prestaties er zijn geleverd, of en hoe de begrote gelden zijn besteed en of de resultaten ook echt zijn toe te schrijven aan de ingezette middelen en geleverde prestaties.
Dit alles toetsen we met het onderzoek naar de bruikbaarheid van de beschikbare beleidsinformatie.
3.4.1 Wat hebben we onderzocht?
Dit jaar hebben we bij tien departementen één (onderdeel van een operationele) doelstelling uitgekozen. Van deze doelstellingen hebben we onderzocht in hoeverre de prestatie- of effectgegevens volledig, consistent, tijdig en actueel zijn, of de prestatie volgens de minister daadwerkelijk is geleverd. Als de prestatie niet is geleverd, hebben we onderzocht of de minister daar een verklaring voor geeft. We hebben ook de relatie tussen de mate van realisatie van prestaties en de uitputting van de begroting onderzocht. Als laatste hebben we geïnventariseerd of de gewenste effecten zijn behaald en, zo niet, of de minister daar een verklaring voor geeft. Hierbij beantwoorden we ook de vraag of het geld is besteed aan het politiek afgesproken doel.
3.4.2 Resultaten: bruikbaarheid onder de maat
Van de beleidsinformatie die wij hebben onderzocht, laat de bruikbaarheid nog te wensen over. In onze Rapporten bij de Jaarverslagen hebben we per departement het resultaat van ons bruikbaarheidonderzoek beschreven. In dit overkoepelende rapport geven we het rijksbrede beeld weer; zie tabel 5.
Departement | Operationele doelstelling/indicator | Zichtbare relatie uitputting budget en prestatielevering? | Is de informatie in het jaarverslag juist, volledig, consistent, tijdig en actueel? | Sluit het jaarverslag aan bij de begroting? | Is de informatie deugdelijk tot stand gekomen? | zegt de informatie in het jaarverslag wat het lijkt te zeggen? | Is inzichtelijk gemaakt of de prestaties daadwerkelijk geleverd zijn? | Is inzichtelijk gemaakt of de beleidsdoelstelling daarmee ook is behaald? | Geeft de minister een afdoende verklaring voor tegenvallende prestaties en/of effecten? |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
WWI | Realisatie CO2-reductiedoelstellingen in de gebouwde omgeving | ja | n.v.t. | nee | ja | n.v.t. | ja | nee | n.v.t. |
BuZa | «Versterking van het gebruik van kennis en onderzoek in beleid en praktijk van ontwikkelingssamenwerking» en «vermindering van kwalitatieve en kwantitatieve tekorten aan geschoold middenkader» | nee | ja | ja | ja | ja | nee | nee | nee |
Def | Beheersing van de vreemdelingenstroom in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving | nee | ja | nee | nee | ja | nee | nee | nee |
EZ | Verminderen regeldruk voor ondernemers | nee | nee | ja | ja | nee | ja | nee | n.v.t. |
Fin | Bereikbaarheid BelastingTelefoon | nee | ja | ja | ja | ja | ja | ja | n.v.t. |
VenW | Aantal verkeersslachtoffers op de weg verminderen | n.v.t. | nee | nee | ja | ja | n.v.t. | nee | n.v.t. |
Jus | Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd: start Halt-afdoening binnen twee maanden | nee | nee | nee | nee | ja | nee | nee | nee |
OCW | Lerarenopleiding – oordelen NVAO | nee | ja | ja | ja | ja | ja | ja | n.v.t. |
SZW | Percentage nieuwe Wajong-instromers met een arbeidsmarktperspectief voor wie tijdig een participatieplan is opgesteld | nee | ja | ja | ja | ja | ja | nee | nee |
VWS | Voor iedere cliënt is de noodzakelijke zorg beschikbaar: indicatiestelling AWBZ | n.v.t. | nee | ja | nee | nee | n.v.t. | nee | nee |
Informatie over prestaties
Uit ons onderzoek naar de bruikbaarheid van de beschikbare informatie over het gevoerde beleid blijkt dat niet altijd inzichtelijk is gemaakt of de prestaties tot stand zijn gekomen. Van de tien door ons onderzochte doelstellingen hebben wij in drie gevallen niet kunnen vaststellen of de activiteiten die waren aangekondigd om de doelstellingen te bereiken, (volledig) zijn uitgevoerd.
Wanneer de prestatie-informatie die de Tweede Kamer krijgt onvoldoende inzicht geeft in het al dan niet tot stand komen van deze prestaties, kan de Tweede Kamer niet beoordelen of het beschikbaar gestelde geld juist is besteed.
Informatie over doelrealisatie
Uit ons onderzoek blijkt verder dat in veel gevallen niet inzichtelijk is of met de geleverde prestaties de beleidsdoelstelling ook (gedeeltelijk) is behaald. Wij hebben tien doelstellingen onderzocht. Van acht daarvan hebben wij niet kunnen vaststellen in welke mate het doel was gerealiseerd. In vijf gevallen was er in het geheel geen effectinformatie over dit beleid in het jaarverslag opgenomen, in één geval was er geen actuele effectinformatie opgenomen en in twee gevallen had de minister niet aannemelijk gemaakt dat de geleverde prestaties hadden bijgedragen aan het gewenste effect. Daardoor blijft het onzeker of de minister wel de juiste activiteiten heeft ondernomen om het gewenste doel te bereiken. Slechts bij twee van de door ons onderzochte doelstellingen waarvan het gewenste doel was bereikt, was sprake van een duidelijke relatie tussen prestaties en effecten.
Middelen besteed?
Daarnaast is in de meeste van de door ons onderzochte gevallen in het jaarverslag niet zichtbaar hoeveel van het geld is uitgegeven om de geleverde prestaties te financieren. Soms waren er alleen apparaatsuitgaven gedaan om de activiteiten uit te voeren en konden deze kosten niet per activiteit worden uitgesplitst. In de andere gevallen was de relatie tussen de uitputting van het budget en de prestatielevering niet duidelijk.
Kwaliteit van de informatie?
De kwaliteit van de informatie over de door ons onderzochte doelstellingen kan verder worden verbeterd. De informatie over de mate waarin beleidsdoelstellingen zijn bereikt en prestaties zijn geleverd voldeed bij vijf doelstellingen niet aan de eisen. Dit betrof de door ons onderzochte doelstellingen bij Defensie, EZ, VenW, Justitie en VWS. Zo viel uit de informatie bij twee van de door ons onderzochte doelstellingen iets anders af te leiden dan werd gesuggereerd in het jaarverslag. Die informatie is dus niet valide: er is iets anders gemeten dan in de presentatie van de gegevens wordt vermeld.
Voorts was in drie gevallen (een deel van) de informatie niet deugdelijk tot stand gekomen. We komen hier in de volgende paragraaf op terug. Tot slot bleken de verstrekte cijfers niet altijd actueel en sloot de informatie in het jaarverslag niet altijd aan bij de informatie in de begroting. In zulke gevallen blijft onduidelijk of de minister heeft gedaan en heeft bereikt wat hij met de Tweede Kamer had afgesproken.