Het primair onderwijs zorgt dat leerlingen in de eerste fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het legt bovendien de basis voor de huidige en toekomstige deelname van deze leerlingen aan de samenleving. De overheid houdt hiervoor een stelsel van (speciale) basisscholen en scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs in stand en waarborgt de kwaliteit van het onderwijs.

De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van primair onderwijs dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.

Financieren: De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren: De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren: De Minister vult haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

Indicatoren voor het stelsel van primair onderwijs worden beschreven in het Onderwijsverslag 2012–2013 en Trends in Beeld.

Beleidsevaluatie IBO Krimp

Het aantal leerlingen in het primair onderwijs daalt en zal de komende jaren blijven dalen. In verschillende regio’s is de daling ook al begonnen in het voortgezet onderwijs. In februari 2013 heeft de Onderwijsraad een advies uitgebracht over de aanpak van de gevolgen van de leerlingendaling. In de eerste helft van 2013 is ook een rapport met het Interdepartementaal beleidsonderzoek naar de bekostiging van het funderend onderwijs bij dalende aantallen leerlingen gereed gekomen. Onder meer gebaseerd op deze rapporten heeft de Tweede Kamer de brief Beleidsvisie leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs ontvangen. In deze brief staat een analyse van het beleidsprobleem en worden maatregelen voorgesteld om samenwerkende schoolbesturen in de gelegenheid te stellen voor goed en toegankelijk onderwijs te zorgen bij dalende aantallen leerlingen. De uitwerking van de maatregelen is in de tweede helft van 2013 gestart.

Passend onderwijs en LGF

Toelichting:

De realisatie van de uitgaven in het primair onderwijs ligt € 439,5 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De realisatie van de ontvangsten is € 38,2 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Hieronder worden, naast de toelichting op de financiële instrumenten, de grootste verschillen toegelicht.

Hoofdbekostiging

Bekostiging Primair Onderwijs

Bekostiging Caribisch Nederland

Het Rijk verstrekt bekostiging aan scholen in Caribisch Nederland.

Prestatiebox

Voor het realiseren van de bestuurlijke afspraken met de PO-Raad en de ambities uit de actieplannen «Basis voor Presteren» en «Leraar 2020, een krachtig beroep!», hebben schoolbesturen extra middelen ontvangen via de prestatiebox. Deze middelen zijn bedoeld voor het realiseren van de doelstellingen op het gebied van opbrengstgericht werken, professionalisering van leraren en schoolleiders en cultuureducatie. De regeling is gepubliceerd in de Staatscourant. De uitgaven voor de prestatiebox zijn € 10,4 miljoen lager uitgevallen dan begroot. De oorzaak is dat het deel bestemd voor cultuureducatie in het schooljaar 2012–2013, al volledig is betaald in 2012.

Aanvullende bekostiging

Naast de reguliere bekostiging hebben schoolbesturen middelen voor specifieke doeleinden ontvangen. De belangrijkste aanvullende bekostiging is verstrekt voor conciërges en de invoering van passend onderwijs. Het budget is vanuit het instrument hoofdbekostiging primair onderwijs verhoogd ten gevolge van interne herschikkingen (per saldo € 30,5 miljoen), en ten gevolge van de kosten van de regeling stimulering passend onderwijs en van de compensatieregeling maatregelen AWBZ (samen € 37,5 miljoen). Daartegenover staat dat de regeling onderwijstijdverlenging van € 7 miljoen voor het schooljaar 2012–2013 al volledig in 2012 is betaald.

Subsidies

Opdrachten

Dit betreft middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken, zoals op het terrein van passend onderwijs en VVE. Het verschil van € 12,6 miljoen wordt verklaard door een interne herschikking van opdrachten naar bekostiging van € 1,5 miljoen, een bijdrage aan DUO van € 1,9 miljoen voor BRON PO en experimenten passend onderwijs en een bijdrage aan de beleidsartikelen 3 en 16 van € 1,5 miljoen voor onder andere examenkosten VSO. Tot slot is € 7 miljoen, waarvan begroot was deze in de vorm van een opdracht te verstrekken, in subsidievorm uitgegeven.

Bijdrage aan agentschappen

Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) voor dit begrotingsartikel. DUO is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van de bekostiging van instellingen, studiefinanciering en informatievoorziening.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

De stichtingen Vervangingsfonds en Participatiefonds ontvangen middelen voor het beheren van de vervangings- en werkloosheidsuitgaven in het primair onderwijs. De vervangingskosten die het Vervangingsfonds en het Participatiefonds vergoeden, worden gedekt uit de premieopbrengsten van schoolbesturen.

Het UWV ontvangt middelen voor de uitvoering van de Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten.

Bijdrage aan medeoverheden

Gemeenten ontvangen middelen voor onderwijsachterstandenbeleid. Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid kent meerdere instrumenten, onder andere voor- en vroegschoolse educatie, schakelklassen en zomerscholen. Voor gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid binnen de G37 zijn vanaf 2012 extra middelen beschikbaar gekomen. Met de G37 zijn afspraken gemaakt om de kwaliteit van met name de voorschoolse educatie te verbeteren en daarnaast het aantal kinderen dat deelneemt aan voor- en vroegschoolse educatie, schakelklassen, kopklassen en zomerscholen van goede kwaliteit, aanzienlijk uit te breiden. Voorts ontvangen de 86 gemeenten die volgen op de G37 vanaf 2013 € 4,7 miljoen extra.

Bijdrage aan begrotingsfondsen/sociale fondsen

Aan het gemeentefonds worden jaarlijks middelen ter beschikking gesteld ten behoeve van de Impuls brede scholen, sport en cultuur (combinatiefuncties). Het verschil van € 11,3 miljoen is grotendeels verklaard door de overboeking naar VWS van € 10,9 miljoen bij de Voorjaarsnota. VWS maakt dit bedrag over aan het gemeentefonds voor combinatiefunctionarissen op brede scholen.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn € 38,2 miljoen hoger dan geraamd. Deels is dit het gevolg van meer ontvangsten bij de afhandeling van jaarrekeningen en de afrekening van diverse subsidies (€ 6,5 miljoen). Verder heeft een terugvordering bij gemeenten plaatsgevonden van niet ingezette middelen voor de Regeling voor het stimuleren en aanpassen van huisvesting tot brede scholen (€ 5 miljoen), en de Regeling verbetering binnenklimaat huisvesting primair onderwijs 2009 (€ 12 miljoen). Ten slotte bleken er meer terugvorderingen dan verwacht bij scholen te zijn, ten gevolge van onterechte declaraties van wachtgeldkosten bij het Participatiefonds (€ 14,5 miljoen). Dit bedrag is na desaldering aan het fonds teruggestort.