Toelichting samenstelling saldibalans

Als een minister meer dan één begroting beheert, in dit geval Infrastructuur en Waterstaat (XII), het Infrastructuurfonds en het Deltafonds, wordt per begroting een saldibalans opgesteld. Voor de begroting van Hoofdstuk XII, het Infrastructuurfonds en het Deltafonds worden geen gescheiden administraties gevoerd waardoor posten die niet zonder meer toewijsbaar zijn aan een bepaalde begroting, zijn opgenomen in de saldibalans van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (XII).

Wat betreft de toelichtingen zijn de volgende uitgangspunten toegepast. Een post, welke in verhouding tot de totale omvang van de balansregel een grote omvang heeft of de grens van € 25 miljoen overschrijdt, is tekstueel toegelicht.

Alle bedragen in de Saldibalans zijn, conform de regelgeving, naar boven afgerond. Als gevolg hiervan kunnen kleine verschillen ontstaan met de overige tabellen waarbij de reguliere afrondingsregels zijn gebruikt.

4) Rekening-courantverhouding Rijkshoofdboekhouding

Deze balansregel geeft de financiële verhouding met de Rijksschatkist weer.

6) Vorderingen buiten begrotingsverband

In het kader van de Vennootschapsbelasting (Vpb) staat een vordering op de Belastingdienst ten aanzien van de voorlopige Vpb-aangifte 2021 voor een bedrag van € 8,5 miljoen open. Het bedrag komt ten gunste van het agentschap Rijkswaterstaat en is dus ook opgenomen bij de balanspost schulden buiten begrotingsverband.

In het kader van de subsidieregeling ERTMS is IenW op 11 juni 2021 een overeenkomst aangegaan voor een IenW depotrekening bij de BNG Bank N.V. Deze overeenkomst is ten behoeve van een leningsfaciliteit van BNG Bank N.V. aan MRCE (Mitsui Rail Capital Europe). Als onderdeel van de overeenkomst zijn twee stortingen voor een totaalbedrag van € 9,4 miljoen in het depot geweest.

7) Schulden buiten begrotingsverband

In het kader van de Vennootschapsbelasting (Vpb) staat een vordering op de Belastingdienst ten aanzien van de voorlopige Vpb-aangifte 2021 voor een bedrag van € 8,5 miljoen open. Het bedrag komt ten gunste van het agentschap Rijkswaterstaat.

De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) heeft van derden ruim € 0,3 miljoen aan bedragen ontvangen als vorm van zekerheid. Deze gelden worden teruggestort indien de voorwaarden zijn komen te vervallen.

10 en 10a) Vorderingen en Tegenrekening vorderingen

Extra-comptabele vorderingen zijn vorderingen die zijn voortgevloeid uit uitgaven ten laste van de begroting.

Toelichtingen

Artikel 17 Luchtvaart

Bij de verzelfstandiging van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) in 1993 is het verschil tussen de taxatiewaarde en de boekwaarde van gebouwen en terreinen als vordering op LVNL (€ 6,6 miljoen) opgenomen. Deze vordering is niet rentedragend, niet aflosbaar en direct opeisbaar bij een voorgenomen opheffing, overname of fusie van LVNL.

In 2021 is een hypothecaire lening verstrekt van USD 4,5 miljoen aan luchtvaartmaatschappij Winair die verbindingen verzorgt in de Caribische delen van het Koninkrijk. Met het verstekken van deze lening wordt de interinsulaire connectiviteit van Saba, Sint-Eustatius met Sint-Maarten en Bonaire op de korte termijn gewaarborgd.

Artikel 22 Omgevingsveiligheid en Milieurisico's

Dit betreft een vordering op de provincie Zuid-Holland. Bij de financiële afronding van het interbestuurlijke programma Impuls Omgevingsveiligheid (IOV) is vastgesteld dat er een onderbesteding was. De door IenW te veel betaalde gelden worden door Zuid-Holland teruggestort.

12 en 12a) Voorschotten en Tegenrekening voorschotten

Voorschotten zijn bedragen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op later definitief vast te stellen of af te rekenen bedragen.

Toelichtingen

Artikel 11 Integraal waterbeleid

In het kader van integraal waterbeleid staan voorschotten open voor € 35,9 miljoen om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium van het waterbeleid te verbeteren. Zo zijn aan onder andere de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor het programma Partners voor Water ca. € 10 miljoen, aan Waterschap Schelderstromen ten behoeve van het project Restopgave Vooroeverbestortingen ruim € 10 miljoen, aan Deltares voor het bouwen van de nieuwe GeoCentrifuge ruim € 3,1 miljoen en aan het ministerie van BuZa voor het programma Blue Deal dat door de Unie van Waterschappen wordt uitgevoerd ca € 5,9 miljoen aan voorschotten verstrekt. Deze voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2026 afgerekend. In het kader van de specifieke uitkering uitvoeringspilots Ruimtelijke Adaptatie 2e tranche zijn aan diverse gemeenten voorschotten verstrekt van ruim 3,7 miljoen. Afrekening van deze voorschotten is verwacht in jaren 2022 tot en met 2030.

Artikel 13 Ruimtelijke ontwikkeling

In het kader van bodem en ondergrond zijn voorschotten verstrekt aan Bosatex, Bodemcentrum en Bodembeheer NL ten behoeve van bodemsanering voor een bedrag van circa € 48 miljoen. Verder zijn er voorschotten van circa € 11,7 miljoen verstrekt aan de BES-eilanden ten behoeve van diverse watervoorzieningen. Ook is aan de provincie Overijssel voor asbestaanpak een voorschot van ruim € 13 miljoen verstrekt. De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2028 verwacht. Tenslotte zijn in het kader van de specifieke uitkering Bodem overbruggingsjaar 2021 aan diverse gemeenten en provincies voorschotten verstrekt van ruim 43 miljoen. Afrekening van deze voorschotten wordt verwacht in 2025.

Artikel 14 Wegen en Verkeersveiligheid

Voorschotten van ruim € 9 miljoen zijn verstrekt aan maatschappelijke organisaties zoals Veilig Verkeer Nederland (VVN), Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), Fietsersbond en aan TeamAlert ten behoeve van verkeersveiligheid. Tevens zijn aan ICTU Stichting te Den Haag zvoor de uitvoering van werkzaamheden in het kader van het project «Data uitwisseling binnen project Maas» voorschotten van in totaal € 1,2 mln verstrekt. Aan de BES-eilanden zijn voorschotten in het kader van de bijzondere uitkering van circa € 43 miljoen voor het beheer en onderhoud aan de infrastructuur en in het bijzonder de wegen, verstrekt.

Verder zijn voorschotten van circa € 62 miljoen aan de RVO verstrekt voor de uitvoering van diverse programma’s.

Ook zijn er voorschotten van circa € 4 miljoen aan de Nederlandse Emissieautoriteit verstrekt voor de werkzaamheden op het gebied van Energie voor Vervoer. Aan het CBR zijn voorschotten verstrekt van € 37,4 miljoen als bijdrage op het gebied van rijvaardigheid en compensatie voor Coronamaatregelen en aan het RDW zijn voorschotten verstrekt van € 6,6 miljoen als bijdrage voor veilig en geordend wegverkeer. Tenslotte zijn in het kader van specifieke uitkeringen voorschotten aan diverse gemeenten en provincies voor o.a. de realisatie van slimme laadpleinen, laadinfra, waterstofbussen, snelfietsroutes, MAAS-pilots, veilig fietsen, MIRT en veilig, doelmatig en duurzaam gebruik verkeersinfrastructuur voorschotten verstrekt van circa € 84,6 miljoen, aan de provicie Noord Brabant voor SmartwayZ.nl innovatief mobiliteitsprogramma een voorschot van ruim € 26 miljoen en aan de gemeente Eindhoven voor de realisatie van de challengevariant een voorschot van € 22,6 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2025 verwacht.

Artikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor

Voorschotten zijn onder andere verstrekt aan ProRail in het kader van de Tijdelijke subsidieregeling stimulering goederenvervoer per spoor ad circa € 47 miljoen en aan de NS een beschikbaarheidsvergoeding in verband met inkomstenderving als gevolg van onderbezetting van treinen door coronamaatregelen van het kabinet (zie brief TK 2019/2020, 23 645, nr. 723) van circa € 1.260 miljoen. Tevens zijn in het kader van de beschikbaarheidsvergoeding OV voorschotten aan Metropool Rotterdam Den Haag (circa € 197 miljoen), Vervoerregio Amsterdam (circa € 316 miljoen) en aan de provinciën en gemeenten (ruim € 312 miljoen) verstrekt. De afrekeningen van openstaande voorschotten op dit artikel worden in de jaren 2022 tot en met 2026 verwacht.

Artikel 17 Luchtvaart

In het kader van luchtvaart staan per 31 december 2021 voor circa € 32 miljoen aan voorschotten open. De voorschotten zijn onder andere verstrekt aan de Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio voor een bedrag van € 10 miljoen in het kader van activiteiten - zijnde het beheren en (doen) bestemmen van de gelden, het beoordelen van aanvragen als ook het vaststellen en (doen) verstrekken van uitkeringen - voor gebiedsgerichte projecten ter bevordering van de kwaliteit van de woon-, werk- en leefomgeving in de Schipholregio. Verder is er een voorschot verstrekt aan Openbaar Lichaam Sint Eustatius van circa € 15 miljoen ten behoeve van aanpak erosie op het eiland en aan het Openbaar Lichaam Saba voor wederopbouw en compenserende maatregelen Luchthaven Saba een voorschot ruim € 1 miljoen. Tenslotte is aan de RDW een voorschot van circa € 2 miljoen als bijdrage droneregister en onbemande luchtvaartuigen. De afrekeningen van de voorschotten worden vanaf 2022 tot en met 2023 verwacht.

Artikel 18 Scheepvaart en Havens

Voorschotten zijn aan onder andere de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verstrekt voor een bedrag van ruim € 14,7 miljoen ten behoeve van de onderzoeksactiviteiten betreffende toegepast/industrieel onderzoek en experimentele ontwikkeling. Verder zijn er voorschotten aan de BES-eilanden in het kader van de bijzondere uitkering van circa € 47,6 miljoen verstrekt ten behoeve van haveninfrastructuur en aan Zero Emmission Service BV ten behoeve van toegekende subsidie Modular Energy Concept van circa € 5,4 miljoen.

Tenslotte is aan de provincie Noord-Holland een specifieke uitkering voor het realiseren van de Energiehaven IJmond inclusief voorliggende diepzeekade een voorschot van circa € 27,6 miljoen verstrekt en aan de gemeente Tilburg voor het project Wilhelminakade fase 1,5 een voorschot van circa € 4,8 miljoen. De voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2024 afgerekend.

In het kader van Topsektor Logistiek zijn aan Stichting Connekt voorschotten verstrekt van € 7,3 miljoen. Het betreft hier de kosten voor de door Stichting Connekt, namens het ministerie aangegane verplichtingen. Naar verwachting worden de voorschotten in 2022 afgewikkeld.

Artikel 19 Klimaat

Voorschotten zijn verstrekt aan onder andere het RIVM (circa € 42,6 miljoen) voor de uitvoering van het Meerjaren activiteitenprogramma 2021, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor de uitvoering van diverse regelingen (€ 13,1 miljoen), aan de World Bank (ruim € 1,3 miljoen miljoen), aan the World Recource Institute (circa € 1,6 miljoen), het Nederlandse Space Office (€ 2 miljoen) en aan The Global Center on Adaptation te Rotterdam (circa € 4,7 miljoen). Aan het Nederlands Space Office is in het kader van de uitvoering ruimtevaarbeleid 2017 en 2018 voorschotten verstrekt van € 2,6 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in 2022 tot en met 2024 verwacht.

Artikel 20 Lucht en geluid

In het kader van de sanering van geluidslawaai zijn aan het Bureau Sanering Verkeerslawaai voorschotten verstrekt van circa € 128 miljoen om de geluidsbelasting veroorzaakt door verkeer (waaronder ook luchtvaart) en bedrijvigheid te verminderen. De afrekening wordt in de jaren 2022 tot en met 2025 verwacht.

Artikel 21 Duurzaamheid

Ruim € 27 miljoen aan voorschotten staan open op de Stichting Afvalfonds voor de aanpak van verpakkings- en zwerfafval. Verder zijn er onder andere voorschotten aan de BES-eilanden, ten behoeve van het milieubeheer op de eilanden, van circa € 14 miljoen. Aan Ioniqa is voor het op 5k ton capaciteit brengen van de fabriek een voorschot van € 2,7 miljoen verstrekt. Tenslotte is aan RVO voor de uitvoering van een aantal regelingen circa € 11 miljoen aan voorschotten verstrekt. De afrekeningen van de voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2024 verwacht.

Artikel 22 Omgevingsveiligheid en milieurisico’s

De voorschotten zijn verstrekt aan onder andere aan ZonMw ten behoeve van programma onderzoek naar elektromagnetische velden ruim € 3 miljoen, aan Akzo-Nobel voor een bedrag van ruim € 5 miljoen ten behoeve van het Convenant beëindiging chloortransporten, aan de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting voor het particulierfonds sanering asbestdaken ruim € 3 miljoen, aan RVO voor een bedrag van ruim € 21 miljoen ten behoeve van de uitvoering van een aantal regelingen aan de Sociale Verzekeringsbank van circa € 4 miljoen ten behoeve van de uitvoering Regeling tegemoetkoming niet-loondienst gerelateerde slachtoffers van mesothelioom en asbestose en tot slot aan de stichting ICTU van € 0,3 miljoen. voor de uitvoerng van werkzaamheden. De voorschotten worden in de jaren 2022 tot en met 2024 afgerekend.

Ook zijn voorschotten aan Stichting voor de Technische Wetenschap te Utrecht voor ruim € 4 miljoen. Het betreft hier de kosten om het onderzoek in verband met veiligheid biotechnologie uit te kunnen voeren. Verwachting is dat het onderzoek voor 30 juni 2022 is afgerond, waarna de voorschotten worden afgewikkeld.

Artikel 25 Brede Doeluitkering

Op grond van de Wet Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer, die als doel heeft om op decentraal niveau maatwerk oplossingen mogelijk te maken voor verkeer- en vervoervraagstukken, staan voorschotten open van ruim € 1.349 miljoen.

Dit heeft onder andere betrekking op de provincies (ruim € 91 miljoen), Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (circa € 668 miljoen) en de Vervoersregio Amsterdam (circa € 590 miljoen). Het eindsaldo van deze voorschotten wordt jaarlijks na ontvangst en goedkeuring van SISA-verantwoordingen bijgesteld.

Artikel 97 Algemeen departement

Voorschotten zijn verstrekt aan Van Citters Beheer van circa € 28 miljoen ten behoeve van het project ‘Sanering voormalig Thermphos terrein en aan het NWO ten behoeve van het programma Duurzame Logistiek en het onderzoeksprogramma Smart Urban Regions of the Future (SURF) voor circa € 6 miljoen. De afrekeningen worden in de jaren 2022 tot en met 2023 verwacht.

Voorschotten ter hoogte van in totaal bijna € 31 miljoen zijn verstrekt aan diverse bedrijven in het kader van testen voor reizigers.

Aan Boeing zijn voorschotten verstrekt van circa € 74 miljoen in het kader van de vervanging het regeringsvliegtuig. In de vliegtuigbranche is het gebruikelijk een groot deel van het aankoopbedrag als voorschot over te maken. De definitieve eindafrekening van het vliegtuig heeft nog niet plaatsgevonden waardoor het voorschot nog open staat. De verwachting is dat de voorschotten in 2022 worden afgewikkeld.

Op de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. staan voorschotbetalingen open van ruim € 16 miljoen. De betalingen zijn verstrekt in het kader van de tijdelijke oplossing om wel regeringsvluchten te kunnen uitvoeren terwijl er geen regeringsvliegtuig was. De definitieve eindafrekening van het interim toestel heeft nog niet plaatsgevonden. De verwachting is dat deze voorschotten in 2022 worden afgewikkeld.

Op de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. staan voorschotbetalingen voor de exploitatie kosten van het regeringsvliegtuig open van circa € 27 miljoen. Hiervoor is een 10-jarig contract afgesloten en jaarlijks worden de kosten verantwoord en afgerekend.

Artikel 98 Apparaatsuitgaven

Voor diverse wachtgelduitkeringen zijn aan het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en aan het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) voorschotten verstrekt. Hiervan staat ruim € 34 miljoen open. Afwikkeling van deze voorschotten vindt plaats, nadat de goedkeurende controleverklaringen zijn ontvangen.

13 en 13a) Garantieverplichtingen en Tegenrekening garantieverplichtingen

Dit zijn verplichtingen waarvan betaling op een later moment afhankelijk is van een bepaalde omstandigheid (een bepaald risico of een bepaalde onzekere gebeurtenis) bij de partij die de garantie ontvangt. Dit zijn dus voorwaardelijke financiële verplichtingen.

Toelichtingen

Verstrekt in 2021

Aan de Dienst Wegverkeer (RDW) is een garantstelling van € 58,8 miljoen verleend voor leningen ten behoeve van het Testcentrum Lelystad.

Het ministerie heeft zich garant voor een tweetal leningen (in totaal € 17,9 miljoen) die de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) bij het ministerie van Financiën is aangegaan voor noodzakelijke investeringen in de infrastructuur waarmee efficiëntere capaciteitsbenutting wordt geborgd.

Het ministerie heeft zich garant gesteld voor een vijftal leningen (in totaal € 38,5 miljoen) die LVNL bij het ministerie van Financiën in 2021 heeft aangegaan en voor een deel in 2022 zal aangaan voor investeringen om de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen en voor investeringen in nieuwe en innovatieve technologie.

Door het beperkte verkeersvolume in 2021 komt de financiering van Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) verder onder druk te staan, want deze wordt grotendeels betaald uit de heffingen die de luchtvaartmaatschappijen betalen die het Nederlandse luchtruim gebruiken. Om de liquiditeit te waarborgen is het rekening courant krediet van (LVNL) in 2021 met € 110 miljoen verhoogd (van € 165 miljoen naar € 275 miljoen). Met dit Rekening-Courantkrediet worden ook de Nederlandse contributies aan EUROCONTROL en het Maastrichts Upper Area Control Centre (MUAC) voor 2021 gegarandeerd.

Tot slot is de garantstelling voor het Rekening Courant krediet van de RDW ter hoogte van € 10 miljoen, welke een looptijd had tot en met ultimo 2021, verlengd voor onbepaalde tijd. Formeel betreft dit zowel een afname als een toename van het risico met € 10 miljoen.

Afname risico 2021

De LVNL heeft een geldlening van € 5 miljoen afgelostTenslotte is, naar aanleiding van de verantwoording 2021, het openstaande risico op de garantstelling van de Regeling Borgstellingen MKB met € 0,034 miljoen afgenomen.

14 en 14a) Andere verplichtingen en Tegenrekening andere verplichtingen

De post Andere verplichtingen vormt een saldo van de verplichtingen per 1 januari van het begrotingsjaar, de aangegane verplichtingen, de daarop verrichte betalingen en negatieve bijstellingen van in eerdere begrotingsjaren aangegane verplichtingen.

Toelichtingen

Aan de administratie van de verplichtingenstanden is extra aandacht gegeven naar aanleiding van de bevindingen vorig jaar van de Rekenkamer en de ADR. De werkwijze is inmiddels aangepast en er is nu een eenduidige manier van vaststellen van de hoogte van de verplichtingenstanden. Uit de verbeteractie volgde ook de constatering dat de eindstanden van vorig jaar, en dus ook de beginstanden van dit jaar, niet juist zijn, vandaar de correctie.

Verder worden omvangrijke bijstellingen op de aangegane verplichtingen toegelicht bij de tabellen Budgettaire gevolgen van beleid van het beleidsartikel waar de bijstelling betrekking op heeft. Dit conform de norm zoals opgenomen in de leeswijzer.

Niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen

Inventarisatie van bestuurlijke afspraken voor zover al niet deel uitmakend van de juridische verplichtingen, zoals opgenomen in de financiële administratie (met name gesloten bestuursovereenkomsten of convenanten met decentrale overheden) heeft plaatsgevonden. Ultimo 2021 betreft het:

Op 19 juni 2020 is het Akkoord voor de Noordzee gesloten tussen het Rijk en een groot aantal stakeholderpartijen (Kamerstuk 33450-68). Uit dit akkoord volgen verplichtingen voor een bedrag van 24 miljoen in de periode tot en met 2030.

Met RVO zijn in december 2021 verplichtingen aangegaan voor een bedrag van maximaal € 318,2 miljoen voor de uitvoering van 3 subsidieregelingen vanaf 2022.

15 en 15a) Deelnemingen en Tegenrekening deelnemingen

Deze balansregel geeft de deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen weer.

Toelichtingen

Het aandelenkapitaal van Winair NV St. Maarten bedraagt 560.000 US dollar en van Dutch Caribbean Air Navigation Service Provider (DC ANSP) 100 Antilliaanse guldens. Het deelnemingspercentage in beide ondernemingen bedraagt 7,95 en is «om niet» verkregen.

In 2021 hebben er geen wijzigingen plaatsgevonden.