Artikel 37. Kwaliteit Rijksdienst

37 Algemene doelstelling

Een goed presterende rijksoverheid op het gebied van management development en bedrijfsvoering.

Voor een optimale beleidsvoorbereiding en -uitvoering moet de interne beheersing en sturing van de bedrijfsprocessen en het management development in rijksbreed verband op orde zijn. Beide moeten naast dienstbaar aan het beleid, ook effectief en doelmatig zijn. Daarvoor zijn heldere kaders nodig. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bepaalt in samenwerking met de andere ministeries deze kaders en brengt daarin meer samenhang, met als doel een beter bestuurbare en meer efficiënte bedrijfsvoering binnen de rijksdienst en een strategische inzet en ontwikkeling van talent. Voor de rijksbrede bedrijfsvoering zijn vier hoofdprioriteiten vastgesteld: betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering, uitbouw van shared service centra, vormgeving van de rijkswerkplek en een toekomstvast organisatie- en personeelsbeleid. Voor het rijksbrede management development en de kwaliteit van de Algemene Bestuursdienst (ABD) zijn kennis, flexibilisering, diversiteit en goed gestructureerde leerlijnen de prioriteiten. Ook wordt het management development voor de ministeries en de politietop op elkaar aangesloten.

De ministers zijn zelf verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering op hun ministerie. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is echter verantwoordelijk voor het rijksbrede beleid en de rijksbrede kaders op terreinen als management development en personeel, Informatie- en Communicatietechnologie (ICT), organisatie, huisvesting, inkoop, facilitaire dienstverlening en beveiliging. Tevens is de minister verantwoordelijk voor de primaire arbeidsvoorwaarden van het Rijk en de uitvoering van het werkgeverschap van de topmanagementgroep (TMG).

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werkt voor de uitvoering van het beleid op het terrein van de bedrijfsvoering nauw samen met alle ministeries en is voor het resultaat afhankelijk van het draagvlak bij die ministeries.

De kwaliteit van de rijksdienst betreft in sterke mate het interne functioneren. Onder de operationele doelstellingen wordt het brede begrip kwaliteit nader uitgewerkt. Daar zijn diverse gegevens opgenomen over concrete prestaties op dit terrein.

De uitvoering van de Garantieregelingen

In 1974 is door de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de mogelijkheid geschapen om een hypotheekgarantie te verlenen. Voor het burgerlijke rijkspersoneel is deze met ingang van 8 december 1990 ingetrokken, zodat deze regeling in principe geen uitvoeringskosten meer met zich meebrengt. Wel is er sprake van een theoretisch risico op de al toegekende garanties. Daarom wordt de voortgang van de aflossingen van de hypotheken en het uitstaan nog gevolgd. Aangenomen wordt dat indien niet aan een aflossingsverplichting wordt voldaan, de opbrengst van gedwongen verkoop voldoende is om de resterende schuld te voldoen. Daarom wordt € 0,343 mln. als totaal theoretisch risico beschouwd per 1-1-2011.

37 Operationele doelstelling 1

Het bevorderen van de kwaliteit van het management van het Rijk en de politietop.

Leidinggevenden zijn maatgevend voor de prestaties van organisaties en gaan voorop in veranderopgaven: met een grote invloed op cultuur en werkwijzen, met de dagelijkse aansturing van alle organisatieonderdelen, bij het investeren in talent en bij het bevorderen van grensoverschrijdende en toekomstgerichte samenwerking. Daarom besteedt het Rijk zorgvuldig aandacht aan de samenstelling van managementteams en aan de optimale inzet en ontwikkeling van managers in de rijksdienst en in de politietop.

Werving, selectie en ontwikkeling

• • Advies en begeleiding bij samenstelling en ontwikkeling van managementteams en werving, selectie en ontwikkeling van ABD-managers. De gemeenschappelijke basis hiervoor is de ABD-schouw 2011: een inventarisatie van vraag naar en aanbod van managers op ABD-niveau rijksbreed, in het licht van organisatiedoelen en contextontwikkelingen.

• • Werving, selectie en loopbaanbegeleiding in de politietop (kroonbenoemingen, vanaf schaal 15). Implementatie van het in 2010 herijkte Management Development-beleid met betrekking tot de toelatingsprocedure en de procedure kroonbenoemingen. Bevorderen van de aansluiting tussen politietop en de Algemene Bestuursdienst.

• • Coördineren en bevorderen van de plaatsing van Nederlanders op (top-)posities in Europese instellingen. Samen met de Minister van Buitenlandse Zaken zal de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2011 de uitvoering van het Europees personeelsbeleid coördineren en bewaken.

Werkgeversrol

• • Uitvoering van de rol van werkgever voor de topmanagementgroep (TMG), daar waar het gaat om benoeming, arbeidsvoorwaarden en ontslag.

• • Het systematisch investeren in de cognitieve en strategische kwaliteit van de ambtelijke top (in de filosofie van «een leven lang leren»). In 2010 en 2011 wordt de mogelijke oprichting van een Academie voor Hoger Publiek Management bezien.

Diversiteit

• • Uitvoering van het diversiteitbeleid wat betreft het aandeel vrouwen en mensen met een biculturele achtergrond als leidinggevenden, door samenwerking met gespecialiseerde searchbureaus, nauwkeurige departementale talentschouwen, diversiteit in het ABD-Kandidatenprogramma en een goede kennisuitwisseling tussen departementen.

• • Uitvoering van het Programma Leiderschap Externe Instroom (PLEX): dit programma helpt leidinggevenden van buiten het Rijk snel de politiek-bestuurlijke omgeving eigen te maken om daarin succesvol te functioneren. Tegelijkertijd besteedt PLEX aandacht aan het vernieuwende potentieel dat nieuwe leidinggevenden met hun netwerk de organisatie binnenbrengen.

• • Uitvoering van het programma Verzilvering, zodat het Rijk de kwaliteiten van ABD-managers met veel ervaring op flexibele wijze tot op hogere leeftijd kan benutten.

• • Uitwerking van de thema’s diversiteit en inclusiviteit in programma’s voor leiderschapsontwikkeling.

Talentontwikkeling

Coördinatie programma managementleerlijnen: verbinden van departementale management development programma’s, verbeteren management development kennisinfrastructuur en organiseren van de talentinfrastructuur voor de schalen 10 t/m 15.

Bevordering politiek-ambtelijk samenspel

Bevordering van politiek-ambtelijk samenspel door het organiseren van bijeenkomsten en het vervaardigen van publicaties.

Toelichting

Het betreft het aandeel vrouwen in de ABD. Met dit prestatiegegeven wordt aandacht gegeven aan het streven om het aantal vrouwen in de ABD te vergroten.

Toelichting

Het betreft de verhouding van het aantal benoemingen vanuit de ABD (doorstroom), van onder de ABD (instroom van onderen) en instroom in de ABD van buiten de rijksoverheid.

37 Operationele doelstelling 2

Het bevorderen van de kwaliteit van de organisatie en het personeel van het Rijk.

Een goede organisatie en bekwaam personeel zijn wezenlijke onderdelen van een adequate bedrijfsvoering. Organisatie en personeelsbeleid scheppen voorwaarden voor een eigentijdse rijksdienst, waar het prettig werken is.

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Uitbouw van de shared service centra

• • In 2011 zijn 12 ministeries aangesloten op P-Direkt.

• • In 2011 worden 8 expertisecentra binnen de Werkmaatschappij op het personeelsterrein gebundeld tot één bedrijfseenheid.

Toekomstvast organisatie- en personeelsbeleid

• • Vanuit het programma Flexibilisering en Administratieve Lastenverlichting Personeel Rijk is gewerkt aan het verminderen van de administratieve lasten bij de overgang en de tijdelijke plaatsing van personeel van het ene naar het andere ministerie. Met P-Direkt wordt ook gewerkt aan een systeemaanpassing om de andere administratieve lasten bij interdepartementale overplaatsing te verminderen. De systeemaanpassing en de bijbehorende werkinstructies voor de rijkswerkgevers zijn in de loop van 2011 gereed.

• • Ter ondersteuning van een kwalitatief hoogwaardige rijksdienst is het Programma «Naar één functiegebouw Rijk» geïnitieerd. Dat houdt in het terugbrengen van 30 000 functiebeschrijvingen naar ongeveer 60 resultaat- en ontwikkelgerichte profielen. Met het functiegebouw Rijk worden rijksbrede organisatiedoelen zoals sturen op resultaten, mobiliteit, flexibilisering, loopbaan-en ontwikkelmogelijkheden gefaciliteerd en doorvertaald naar het individuele niveau van de leidinggevende en de medewerker.

• • Het vergroten, behouden en benutten van de diversiteit van het personeel bij het Rijk blijven belangrijk. Diversiteit draagt bij aan de kwaliteit van de rijksoverheid. Het gaat er daarbij niet alleen om te zorgen voor het op peil blijven van de instroom, maar vooral om de zorg voor het behoud en de doorstroom van de betrokken medewerkers. Instroom bevorderen heeft immers minder zin, wanneer het merendeel van de nieuwe medewerkers na verloop van tijd vertrekt. Dit vraagt om een nieuwe aanpak, die samen met de ministeries zal worden ontwikkeld. Bijeenkomsten van het interdepartementale netwerk diversiteit en andere rijksbrede initiatieven zullen daaraan in 2011 een bijdrage leveren.

• • In 2011 wordt gestart met een pilot van verambtelijking externe inhuur op het gebied van ICT- en interim management. Doel is om de externe inhuur op deze twee gebieden terug te brengen.

• • Op de rijksbrede agenda staat de ontwikkeling van een methodiek voor strategische personeelsinformatie. Daarmee ontstaat een beterinzicht in depersoneelstekorten en overschotten bij het Rijk, zodat de personele capaciteit flexibeler kan worden ingezet.

In 2011 wordt, zoals in voorgaande jaren, aandacht gegeven aan de instroom, het behoud van en de doorstroom van vrouwen en personen met een biculturele achtergrond. Dit diversiteitbeleid levert een bijdrage aan een rijksdienst die een afspiegeling van de samenleving is en die van alle daar aanwezige talenten gebruik maakt.

37 Operationele doelstelling 3

Het bevorderen van de kwaliteit van de Informatievoorziening- en Communicatietechnologie (ICT) binnen de rijksoverheid.

Dit doel kan uitsluitend bereikt worden met een flexibele en duurzame inzet van Informatievoorziening- en Communicatietechnologie (ICT). Door de kracht van ICT kan het Rijk zijn taken richting burger en bedrijfsleven sneller, beter en transparanter vormgeven.

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering

• • Eind 2010 wordt de evaluatie van het CIO-stelsel naar de Tweede Kamer gestuurd. Op basis van deze evaluatie kan in 2011 de verdere professionalisering worden vormgegeven.

• • De rapportage grote ICT projecten aan de Tweede Kamer zal in 2011 onder meer worden uitgebreid met projecten die onder de thans gehanteerde grens van € 20 mln. vallen, maar volgens de ministeries een hoog risicoprofiel hebben. Daarmee wordt bijgedragen aan grotere transparantie en betere bestuurbaarheid.

• • Het in 2010 opgerichte Bureau Gateway – Gateway is een methodiek voor beoordeling (reviews) van projecten in de publieke sector – zal worden ondergebracht bij de Werkmaatschappij. De huidige licentie voor het doen van reviews wordt omgezet in een licentie van drie jaar. De huidige licentie loopt tot en met januari 2011.

• • In 2011 zal de, in 2009 en 2010 in gang gezette kwaliteitsverbetering van de I-functie, leiden tot een betere inzet van kennis en expertise.

Uitbouw van de Shared service centra

• • Het voornemen is om in 2011 rijksbreed één archiefbewerkingsorganisatie (Doc-Direkt) op te richten in de vorm van een baten-lastendienst. Hiervoor worden in 2010 de nodige voorbereidingen getroffen. In de meetbare gegevens zijn de laatste cijfers weergegeven. In een perodieke rapportage zullen deze cijfers aan de Tweede Kamer worden verstrekt.

• • In 2009 is de bestuurlijke intentie uitgesproken, om per 1 januari 2011 het eigenaarschap van de ICT-directie van de Shared Service Organisatie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat onder te brengen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze organisatie zal dan worden omgevormd tot baten- lastendienst.

Realisatie van de rijkswerkplek

• • Doorontwikkeling naar volgende versies van de Digitale Werkomgeving Rijksdienst. Het sturen op het verder in beheer nemen daarvan (als onderdeel van de rijkswerkplek). Verdere ontwikkeling van kaders voor de digitale werkplek en voor de organisatie en het gebruik van informatie van de rijksoverheid.

• • Het ondersteunen van de departementen in hun digitaliseringsproces en bij de invoering van de kaders en standaarden voor een optimale informatiehuishouding.

37 Operationele doelstelling 4

Het bevorderen van de kwaliteit van facilitaire dienstverlening, huisvesting en inkoop binnen de rijksoverheid.

Facilitaire dienstverlening, huisvesting en inkoop vormen een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering van de rijksoverheid. Het streven is om deze onderdelen zo doelmatig en doeltreffend mogelijk te laten functioneren.

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering

• • Binnen het bedrijfsvoeringverslag van de rijksoverheid zal in mei 2011 gerapporteerd worden over de realisatie van de bijdrage van de ministeries aan het behalen van de kabinetsdoelen op duurzame bedrijfsvoering.

Uitbouw van de shared service centra

• • De samenwerkingsverbanden die in de afgelopen jaren binnen de rijksoverheid zijn ontstaan op facilitair gebied, worden uitgebouwd en versterkt.

• • Categoriemanagement als inrichtingsprincipe voor het gezamenlijk inkopen wordt verder uitgewerkt. Categoriemanagement is een werkwijze op inkoopgebied die leidt tot rijksbrede strategieën voor de verwerving van diensten en goederen en tot meer aandacht voor de gehele levenscyclus van het product of de dienst: van behoefteformulering aan het begin tot contractbeheer en evaluatie aan het einde. Kortom, door slim samenwerken efficiency, duurzaamheid en kostenbesparing realiseren. In 2011 zijn 14 categorieën operationeel. Dit betreft de categorieën Post, Vervoer, Energie, Kantoorinrichting, Kantoorartikelen, Drukwerk, Papier, Dienstvoertuigen, Schoonmaak, Catering, ERP-systemen, Telecommunicatie, Vakliteratuur & Abonnementen en Communicatie.

Realisatie van de rijkswerkplek

• • De rijksbrede huisvestingsstrategie, met concentraties op strategische locaties zodat beter ingespeeld kan worden op de groei en krimp van de te huisvesten departementen en diensten, wordt uitgevoerd.

• • De programmatische aanpak van de invoering van de rijkswerkplek wordt voortgezet. De rijkswerkplek is een gestandaardiseerde en geüniformeerde plaats- en tijdsonafhankelijke werkplek, bedoeld om een flexibel primair proces te faciliteren.

• • De Rijkspas zal in 2011 over alle kerndepartementen zijn uitgerold en in gebruik genomen voor departementale toegang. De interdepartementale toegang wordt dit jaar verder geïmplementeerd, evenals de mogelijkheid om plaats en tijd onafhankelijk te werken. (smart card logon). Hierbij ondersteunt de rijkspas de rijkswerkplek.

Toelichting

Het programma duurzame bedrijfsvoering faciliteert ministeries om de 100% duurzaam inkopen te realiseren vanaf 2010 en om jaarlijks 2% energiebesparing te realiseren, met als einddoel 25% reductie in 2020.

37.1 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid