Inleiding
Elke minister is op basis van de Comptabiliteitswet 2016 verantwoordelijk voor het periodiek onderzoeken van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid. Hiervoor is de Strategische Evaluatie Agenda (SEA) opgesteld, die uit drie hoofdthema’s bestaat: (1) Inzetbaarheid, (2) Adaptief en informatiegestuurd en (3) Betrouwbare partner en werkgever.
Om als departement doeltreffend en doelmatig beleid te voeren is inzicht in het effect van beleid noodzakelijk. Hiervoor is enkel achteraf (ex-post) evalueren niet voldoende. Beleidsevaluaties dienen integraal onderdeel te zijn van beleidsontwikkeling, met als doel om tijdig kennis en inzichten te verzamelen. Een goede invulling van de SEA kan deze integrale benadering van beleidsevaluaties aandrijven. Daarbij bevordert de SEA de transparantie van het departement en ondersteunt het Defensie in de ontwikkeling als lerende organisatie.
Zoals aangegeven in de vierde voortgangsrapportage van de rijksbrede Operatie Inzicht in Kwaliteit, gelden de begrotingsjaren 2022 en 2023 als overgangsperiode voor het werken met de SEA1. Voor de begroting van 2022 heeft Defensie per thema geïnventariseerd welke evaluaties lopen en op de planning staan. Dit hoofdstuk geeft het overzicht weer. Conform de Regeling Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn in bijlage 7.5 de drie hoofdthema’s van de SEA nader uitgewerkt. Tevens wordt in bijlage 7.5 een toelichting per evaluatie gegeven. De SEA bestaat daarmee uit twee onderdelen: (1) de tabel met agendering van evaluaties en onderzoeken en (2) een nadere uitwerking per SEA-thema.
Afgeronde evaluaties 2020-2021
Evaluatie | Type onderzoek | SEA-thema | Toelichting onderzoek |
|---|---|---|---|
Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht (FNIK) | Ex-durante evaluatie | Inzetbaarheid | Vierjaarlijkse evaluatie van het FNIK-convenant waarbij wordt gekeken naar de inhoud, het functioneren, de uitvoering en het beschikbare budget. |
Nationaal comité herdenking capitulatie Wageningen 1945 (NCHC) | Periodieke subsidie-evaluatie | Betrouwbare partner en werkgever | Conform de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) art 4.24 is Defensie verplicht subsidies elke vijf jaar te evalueren. In 2020 is daarom de subsidie aan het NCHC geëvalueerd. |
Vastgoed | IBO | Inzetbaarheid | Interdepartementaal beleidsonderzoek naar een toekomstbestendige vastgoedportefeuille voor Defensie. |
Initiatief cybersecurity | Ex-durante / ex-post evaluatie | Adaptief en informatie-gestuurd | Dit initiatief was aangedragen i.h.k.v. de Operatie Inzicht in Kwaliteit (OIIK). Deze operatie is formeel afgerond met de vierde voortgangsrapportage van de OIIK. |
Uit het IBO Vastgoed Defensie (Kamerstuk 34 919, nr. 77) en het Strategisch vastgoedplan (Kamerstuk 33 763, nr. 151) blijkt dat een grote inspanning nodig is om de vastgoedportefeuille in evenwicht te krijgen. De omvang van de defensieportefeuille is niet in balans met het beschikbare budget. Er is meer budget nodig of minder vastgoed. Vanwege de urgente situatie is eind 2020 alvast gestart met een interne verkenning naar handelingsopties langs de lijnen van concentratie, verduurzaming en vernieuwing om de financiering van het vastgoed niet langer ten koste te laten gaan van andere prioriteiten binnen de defensieorganisatie, zoals IT, munitie, personeel en materieel. Deze interne verkenning vormt één van de elementen die het komende kabinet kan gebruiken bij de inhoudelijke appreciatie van alle aanbevelingen uit het IBO. Daarnaast is Defensie met het RVB in overleg over het verbeteren van de informatievoorziening, rapportagesystematiek en meetindicatoren, zoals hersteltijd storingen, projecttevredenheid, inspecties en doelmatigheid. De noodzaak en urgentie hiertoe sluiten aan op de bevindingen van de Algemene Rekenkamer die hebben geleid tot de ernstige onvolkomenheid voor vastgoedmanagement (Kamerstuk 35830 X, nr. 2).
Geagendeerde evaluaties per thema
Strategische Evaluatie Agenda | |||
|---|---|---|---|
Evaluatie | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek |
Thema 1. Inzetbaarheid | |||
Subthema 1.1. Bijdragen aan nationale en internationale veiligheid | |||
EMASOH | Ex-post (missie) evaluatie | 2021 | Van eind januari tot eind juni 2020 heeft Nederland deelgenomen aan de European-Led Mission Awareness Strait of Hormuz (EMASOH). Deze deelname wordt door een onafhankelijke partij geëvalueerd. |
MINUSMA | Ex-post (missie) evaluatie | 2022 | De Nederlandse bijdrage aan MINUSMA werd op 1 mei 2019 beëindigd. De eindevaluatie van de Nederlandse bijdrage aan MINUSMA wordt door de directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) uitgevoerd. |
Subthema 1.2. Betrouwbare organisatie van ondersteunende diensten en voorzieningen | |||
Militaire gezondheidszorg | Beleidsdoorlichting | 2022 | Met deze beleidsdoorlichting wordt onderzocht in hoeverre het MGZ-beleid in de periode april 2011 tot september 2021 doelmatig en doeltreffend is geweest. Hiervoor wordt naar de herstructurering van de MGZ gekeken. |
Subthema 1.3. Realiseren van (technologisch) hoogwaardig en inzetbaar materieel | |||
COTS/MOTS | Beleidsdoorlichting | 2021 | Met deze beleidsdoorlichting wordt onderzocht in hoeverre het COTS/MOTS-beleid bijdraagt aan een betere voorspelbaarheid en beheersbaarheid van materieelprojecten op de aspecten tijd en geld. |
Publieke investeringen in een politieke context | Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) | 2023 | Dit IBO onderzoekt hoe een kabinet schaarse investeringsmiddelen zo doeltreffend en doelmatig kan alloceren. Het onderzoek wordt door het Ministerie van Financiën getrokken en Defensie neemt deel aan de werkgroep. |
Defensiematerieelfonds | Ex-durante evaluatie | 2027 | Bij de instelling van het DMF is besloten deze te evalueren in 2027, waarbij het fonds wordt onderzocht op doelmatigheid en doeltreffendheid. |
Thema 2. Adaptief en informatiegestuurd | |||
Subthema 2.1. Realiseren van een informatiegestuurde organisatie | |||
IGO KMar | Beleidsdoorlichting | 2022 | In 2008 is de KMar gestart met het programma Informatie Gestuurd Optreden (IGO KMar). De beleidsdoorlichting onderzoekt of de beoogde effecten zijn bereikt en waar ruimte is voor verbetering. |
GrIT | Ex-durante evaluatie | Start 2022 | Deze tussenevaluatie wordt uitgevoerd om vast te stellen of de uitvoering van het IT-vernieuwingsprogramma genaamd Grensverleggende IT (GrIT) goed verloopt. Deze evaluatie wordt uitgevoerd door de Auditdienst Rijk (ADR). |
Subthema 2.2. Inbedden van kennis en innovatie | |||
PPS Toeslagregeling | Ex-durante evaluatie (interdepartementaal) | 2021 | In opdracht van MinEZK voert onderzoeksbureau Dialogic samen met de Universiteit Maastricht een evaluatie van de PPS-toeslagregeling 2016-2020 uit. Defensie is hierbij betrokken. |
Kennis- en Innovatie Convenant (KIC) | Ex-durante evaluatie (interdepartementaal) | 2021 | Halverwege de looptijd van het KIC wordt onder verantwoordelijkheid van MinEZK geëvalueerd of de afspraken in dit convenant nog voldoen en of de voorgenomen budgetten adequaat zijn. |
Thema 3. Betrouwbare partner en werkgever | |||
Subthema 3.1. Zorgen voor goede (inter)nationale relaties en inbedding | |||
Subsidie verstrekkingen onderzoek | Ex-durante evaluatie | 2022 | In 2022 worden 13 subsidie-evaluaties uitgevoerd. Daarna kan een overkoepelend onderzoek naar subsidieverstrekkingen plaatsvinden. |
NL-DEU samenwerkingsverbanden | Ex-post evaluatie | 2023 | Tijdens deze evaluatie wordt o.a. gekeken naar succesfactoren en mogelijke verbeterpunten van (een van) de bestaande samenwerkings-verbanden tussen Nederland en Duitsland. |
Flag Officer Sea Training (FOST) | Ex-durante evaluatie | 2024 | FOST is een instituut op het gebied van operationele training voor maritieme oorlogsvoering. Met deze evaluatie wordt de doeltreffendheid en doelmatigheid van de Nederlandse deelname aan de FOST onderzocht. |
Subthema 3.2. Zorgen voor een integere organisatie en veilige werkomgeving | |||
Regeling Volledige Schadevergoeding (RVS) | Ex-post evaluatie | 2021 | De RVS is in 2014 vastgesteld met als doel de afhandeling van de materiële schadevergoeding voor o.a. gewonde veteranen sneller en adequater af te handelen. Bij het vaststellen van de RVS hebben de sociale partners afgesproken om de regeling na een aantal jaren te evalueren. De evaluatie wordt uitgevoerd door de Auditdienst Rijk (ADR). |
PvA Veiligheid | Ex-durante evaluatie | 2021 | Evaluatie van het PvA ‘Een veilige Defensieorganisatie’ om inzicht te krijgen in de status, de uitvoerbaarheid en de effectiviteit van de 40 maatregelen die in het PvA staan. De evaluatie wordt uitgevoerd door de ADR. |
Barrières uitzenden vrouwelijke militairen | Ex-durante / ex-post evaluatie | 2022 | Onderzoek naar de drempels in de organisatie die het uitzenden van vrouwelijke militairen belemmeren (onderdeel van ‘Elsie initiatief’). |
Etnische diversiteit | Meting | 2022 | Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doet in samenwerking met de defensieafdeling Trends, Onderzoek & Statistiek (TOS) onderzoek naar de etnische samenstelling van Defensie. Het onderzoek gaat over de periode 2018-2020. |