In deze paragraaf wordt ingegaan op de ontwikkeling van de netto zorguitgaven, de ontwikkeling van het Uitgavenplafond Zorg en de toetsing van de netto zorguitgaven aan het Uitgavenplafond Zorg.
De netto zorguitgaven zijn de bruto zorguitgaven verminderd met de ontvangsten (eigen risico Zvw en eigen bijdragen Wlz).
In tabel 1 is vanaf de stand ontwerpbegroting 2023 de ontwikkeling van de netto zorguitgaven voor de jaren 2023-2027 op hoofdlijnen te zien.
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Netto zorguitgaven ontwerpbegroting 2023 | 89.432 | 95.011 | 99.587 | 104.969 | 109.905 |
2 | Bijstellingen | ‒ 420 | 1.781 | 2.284 | 3.182 | 4.248 |
Zorgverzekeringswet | 201 | 2.024 | 2.258 | 2.713 | 3.073 | |
Wet langdurige zorg | ‒ 270 | 493 | 717 | 1.139 | 1.595 | |
Begrotingsgefinancierd | ‒ 351 | ‒ 736 | ‒ 691 | ‒ 671 | ‒ 420 | |
3 | Netto zorguitgaven stand 1e suppletoire begroting 2023 (= 1+2) | 89.012 | 96.791 | 101.871 | 108.151 | 114.152 |
1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | ||||||
Bron: VWS | ||||||
Toelichting
Ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2023 zijn de netto zorguitgaven in 2023 neerwaarts bijgesteld met € 0,4 miljard en vanaf 2024 opwaarts bijgesteld met € 1,8 miljard oplopend tot € 4,2 miljard in 2027.
In paragraaf 6.3 wordt de ontwikkeling van de netto zorguitgaven verder toegelicht.
Het Uitgavenplafond Zorg is bij de start van het kabinet Rutte IV voor de periode 2022-2025 vastgesteld bij Startnota (Kamerstukken II, 35 788, nr. B). Bij de Voorjaarsnota 2022 zijn de Uitgavenplafonds herijkt en definitief vastgesteld (Kamerstukken II, 36 120, nr. 1). Gedurende deze kabinetsperiode wordt het Uitgavenplafond alleen nog aangepast voor loon- en prijsontwikkelingen, overboekingen tussen de Uitgavenplafonds en maatregelen in verband met corona.
In tabel 2 is de ontwikkeling van het Uitgavenplafond Zorg vanaf de stand ontwerpbegroting 2023 te zien.
2023 | 2024 | 2025 | ||
|---|---|---|---|---|
1 | Uitgavenplafond Zorg stand ontwerpbegroting 2023 | 89.956 | 95.187 | 99.876 |
2 | Bijstellingen | ‒ 322 | 1.673 | 2.337 |
- Waarvan loon- en prijsontwikkeling | ‒ 114 | 2.007 | 2.804 | |
- Waarvan overboekingen tussen Uitgavenplafonds | ‒ 206 | ‒ 333 | ‒ 467 | |
- Waarvan maatregelen corona | ‒ 3 | |||
3 | Uitgavenplafond Zorg stand 1e suppletoire begroting 2023 (= 1+2) | 89.634 | 96.860 | 102.214 |
1 Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | ||||
Bron: VWS | ||||
Toelichting
Loon- en prijsontwikkeling
Het Uitgavenplafond Zorg is op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB) inzake de verwachte loon- en prijsontwikkeling in 2023 neerwaarts bijgesteld met € 0,1 miljard en vanaf 2024 opwaarts bijgesteld met € 2 miljard oplopend tot € 2,8 miljard in 2025. De neerwaartse bijstelling in 2023 met € 0,1 miljard is het gevolg van de jaarlijkse technische aanpassing van de grondslag van de loon- en prijsontwikkeling. De grondslag is nu verlegd van de stand ontwerpbegroting 2022 naar de stand ontwerpbegroting 2023. Er is sprake van een kleine neerwaartse bijstelling van de grondslag en daarmee een kleine neerwaartse bijstelling van de loon- en prijsbijstelling in 2023. De totale loon- en prijsbijstelling voor 2023 die aan de Zvw, Wlz en Wmo beschermd wonen wordt toebedeeld, komt met deze correctie uit op € 6,3 miljard.
Overboekingen tussen de Uitgavenplafonds
Het Uitgavenplafond Zorg is verlaagd met € 206 miljoen in 2023, oplopend tot € 467 miljoen in 2025, als gevolg van diverse overboekingen tussen het Uitgavenplafond Zorg en de VWS-begroting (Uitgavenplafond Rijksbegroting). Het gaat hierbij om de onderstaande overboekingen:
• Overheveling op basis van IZA
Op basis van het Integraal Zorg Akkoord ( IZA) wordt vanaf 2023 € 150 miljoen structureel beschikbaar gesteld voor gemeenten om bij te dragen aan de IZA-doelstellingen. Voornemen is om deze middelen door middel van een specifieke uitkering beschikbaar te stellen aan gemeenten.
• Overheveling 20-wekenecho
De Tweede Termijn Structureel Echoscopisch Onderzoek (TTSEO) ofwel de 20-wekenecho wordt momenteel bekostigd uit de Zvw. Het Zorginstituut heeft geadviseerd om deze prenatale screening zonder medische indicatie niet meer binnen het Zvw-pakket te financieren. Vanaf 1 januari 2024 wordt daarom de TTSEO aangeboden via het landelijke programma prenatale screening en bekostigd via de rijksbegroting. Daarvoor wordt vanaf het jaar 2024 een bedrag van € 27,7 miljoen structureel overgeheveld vanuit het Uitgavenplafond Zorg naar de VWS-begroting.
• Transitiemiddelen scheiden wonen en zorg
Dit betreft de overheveling van € 22 miljoen in 2025 naar de VWS-begroting voor de inzet van een aanvullend deel van de transitiemiddelen scheiden wonen en zorg ten behoeve van het realiseren van geclusterde woonvormen voor ouderen. Dit is onderdeel van het programma ‘Wonen en zorg voor ouderen’ van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
• Pandemische paraatheid/onderdeel Zorg
Dit betreft de overheveling van middelen vanuit de aanvullende post van het ministerie van Financiën (Uitgavenplafond Rijksbegroting), naar het Uitgavenplafond Zorg (€ 5,5 miljoen in 2023, € 28,7 miljoen in 2024 en € 33,1 miljoen in 2025) voor de Zvw en Wlz.
• Overboekingen coalitieakkoord-maatregelen
Dit betreft de overheveling van verschillende intensiveringsmiddelen op basis van het coalitieakkoord vanuit de aanvullende post van het ministerie van Financiën (Uitgavenplafond Zorg) naar de VWS-begroting (Uitgavenplafond Rijksbegroting):
- Standaardisatie gegevensuitwisseling (€ 24,3 miljoen in 2023, € 70,1 miljoen in 2024 en € 81,4 miljoen in 2025).
- Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen) (€ 22,7 miljoen in 2023, € 73,9 miljoen in 2024 en € 74,7 miljoen in 2025).
- Passende zorg als norm in Zvw (investeringsmiddelen) (€ 6,5 miljoen in 2023, € 36,5 miljoen in 2024 en € 84,9 miljoen in 2025).
• Ramingsbijstelling Wlz
Dit betreft een neerwaartse bijstelling van de Wlz-uitgaven op de begroting die mogelijk is zonder het Wlz-kader bij te stellen. Voor 2023 en 2024 betreft dit een deel van de dekking van de intensivering op VG7 (gehandicap tenzorg). Voor 2025 en volgende jaren betreft dit een deel van de dekking voor de compensatie aan gemeenten voor de hoger dan geraamde aanzuigende werking voor het abonnementstarief.
• Het restant betreft diverse kleinere overboekingen.
Maatregelen corona
Het Uitgavenplafond Zorg is in 2023 per saldo met € 2,7 miljoen verlaagd als gevolg van de onderstaande corona maateregel:
• Niet geleverde pgb-zorg
Door het Zorginstituut is op basis van de rapportages van de Wlz-uitvoerders en de NZa geconstateerd dat er sprake is van lagere uitgaven van € 3,5 miljoen voor de compensatie voor niet geleverde pgb-zorg. De ontvangstenraming wordt met deze mutatie bijgesteld.
• Er is een bedrag van € 0,8 miljoen in 2023 overgeboekt vanuit de VWS-begroting naar het Uitgavenplafond Zorg ten behoeve van de zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland.
In deze paragraaf wordt getoetst of de verwachte netto zorguitgaven binnen het vastgestelde Uitgavenplafond Zorg blijven gedurende de huidige kabinetsperiode.
Tabel 3 laat de toetsing van de netto zorguitgaven aan het Uitgavenplafond Zorg zien voor de jaren 2022-2025.
2023 | 2024 | 2025 | ||
|---|---|---|---|---|
A | Netto zorguitgaven | |||
1 | Stand ontwerpbegroting 2023 | 89.432 | 95.011 | 99.587 |
2 | Bijstellingen | ‒ 420 | 1.781 | 2.284 |
3 | Stand 1e suppletoire begroting 2023 | 89.012 | 96.791 | 101.871 |
B | Uitgavenplafond Zorg | |||
4 | Stand ontwerpbegroting 2023 | 89.956 | 95.187 | 99.876 |
5 | Bijstellingen | ‒ 322 | 1.673 | 2.337 |
6 | Stand 1e suppletoire begroting 2023 | 89.634 | 96.860 | 102.214 |
C | + Overschrijding/- Onderschrijding | |||
7 | Stand ontwerpbegroting 2023 (= 1-4) | ‒ 524 | ‒ 177 | ‒ 289 |
8 | Bijstelling bij 1e suppletoire begroting 2023 (=9-7) | ‒ 98 | 108 | ‒ 53 |
9 | Stand 1e suppletoire begroting 2023 (= 3-6 ) | ‒ 622 | ‒ 69 | ‒ 342 |
1 Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | ||||
Toelichting
Ten opzichte van de ontwerpbegroting 2023 is er sprake van een toename van de onderschrijding met € 98 miljoen in 2023, een afname van € 108 miljoen in 2024 en een toename van € 53 miljoen in 2025 (regel 8).
De stand van de onderschrijding van het Uitgavenplafond Zorg bij de 1e suppletoire begroting 2023 bedraagt daarmee € 622 miljoen in 2023, € 69 miljoen in 2024 en € 342 miljoen in 2025 (regel 9).
De bijstellingen van de netto zorguitgaven en het Uitgavenplafond Zorg zijn opgenomen in de paragrafen 6.2.1 (tabel 1) en 6.2.2 (tabel 2).