A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties voor het jaar 2008 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2008. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2008.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2008 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zgn. Begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), Basisadministratie Persoonsgegevens en reisdocumenten (BPR), Centrale Archief Selectiedienst (CAS), P-Direkt en Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) voor het jaar 2008 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze Memorie van Toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lastenstelsel voeren.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Leeswijzer

Algemeen

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda, begrotingsstructuur en de baten-lastendiensten. Daarnaast wordt stilgestaan bij enkele specifieke onderwerpen zoals de budgetflexibiliteit en output- en outcome-indicatoren.

Beleidsagenda

In de beleidsagenda zijn de belangrijkste doelstellingen en activiteiten voor het jaar 2008 opgenomen, alsmede enkele vergezichten naar het einde van de kabinetsperiode. Daarbinnen zijn tien topprioriteiten van de bewindspersonen van BZK aangegeven. Ook is in de beleidsagenda een financieel overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties.

Begrotingsstructuur

Met de start van het nieuwe kabinet is het Grotestedenbeleid overgegaan van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de begroting voor Wonen, Wijken en Integratie (WWI). Artikel 9 Grotestedenbeleid komt hierdoor te vervallen.

Diensten die een baten-lastenstelsel voeren

Het ministerie kent in 2008 5 baten-lastendiensten: het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), de Centrale Archief Selectiedienst (CAS), de Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR), P-Direkt en de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR). Beleidsmatig zijn de baten-lastendiensten terug te vinden bij de operationele doelstellingen van de verschillende beleidsartikelen (KLPD op artikel 2.3, CAS op artikel 7.3, BPR op artikel 7.4, P-Direkt op artikel 12.1 en LFR op artikel 16.4). De paragraaf over de baten-lastendiensten presenteert de voorgeschreven financiële overzichten ter toelichting op de begrotingsstaat van deze diensten.

Budgetflexibiliteit

In de begroting is de informatie over de budgetflexibiliteit opgenomen in de tabellen betreffende de budgettaire gevolgen van beleid. In deze tabellen is aangegeven welk deel van het totale budget op een beleidsdoelstelling en op een operationele doelstelling juridisch verplicht is.

Outcome- en outputindicatoren

Voor zover mogelijk zijn bij de beleidsartikelen meetbare gegevens opgenomen die informatie geven omtrent de mate waarin de algemene of operationele doelstelling wordt bereikt. In een aantal gevallen blijven deze meetbare gegevens gemotiveerd achterwege. Dit is het geval wanneer meerdere partijen betrokken zijn bij de verwezenlijking van de doelstelling. BZK is in deze gevallen slechts in beperkte mate betrokken en in sommige gevallen alleen financierder van een onafhankelijke organisatie (artikel 4, 14, 16, 1, 6). Ook wanneer er sprake is van uitvoering van specifieke wet- en regelgeving, zijn geen meetbare gegevens opgenomen (artikel 16, 6 en 10). Voor artikel 5 geldt een uitzondering in verband met geheimhouding van gegegevens.

Een uitgebreide motivatie is opgenomen bij het betreffende beleidsartikel. In sommige gevallen zijn meetbare gegevens zowel van toepassing op een algemene doelstelling als op een operationele doelstelling. In dat geval worden deze één keer vermeld en wordt op andere plekken verwezen.

Opbouw van de memorie van toelichting

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ BGROTINGSWETSVOORSTEL

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Leeswijzer

2. Beleidsagenda

3. Beleidsartikelen

4. Niet-beleidsartikelen

5. Verdiepingshoofdstuk

6. Begroting van baten-lastendiensten

7. Bedrijfsvoeringparagraaf

8. Bijlagen

2. De Beleidsagenda

2.1 Inleiding

Samenwerken in vertrouwen, over de bestuurslagen heen: dat is ons uitgangspunt binnen de overheid. Alleen zo kunnen maatschappelijke uitdagingen met succes worden opgepakt. Dat is niet vanzelfsprekend. De overheid bestaat uit veel afzonderlijke onderdelen, organisaties en autonome bestuurslagen. Het is nodig dat al deze onderdelen samenwerken om tot een goed presterende overheid te komen.

Centraal staat het oplossen van de problemen waarmee mensen worden geconfronteerd. Voor veel van deze problemen richten zij zich in eerste instantie tot de decentrale overheid, zoals de gemeente. De decentrale overheid moet dan ook meer ruimte en vrijheid krijgen om invulling te kunnen geven aan hun taak: het oplossen van maatschappelijke problemen voor hun burgers.

Een sterke decentrale overheid: daar streven wij dan ook naar. Dit doen we door decentralisatie van taken en bevoegdheden, het verminderen van verantwoordingslasten en het versterken van de bestuurskracht. Een belangrijke stap hiertoe is het bestuursakkoord met de gemeenten.

Voorop staat hierbij het voorkomen en bestrijden van onveiligheid en criminaliteit. Ook hier verdienen de decentrale besturen en organisaties, zoals de regiokorpsen van politie, het vertrouwen van het Rijk. Samenwerking moet de normale praktijk zijn. Het accent ligt daarbij op preventie. Met de veiligheidspartners worden concrete afspraken gemaakt over de realisatie van veiligheidsdoelstellingen, zoals een vermindering van de criminaliteit, goed functionerende veiligheidsregio’s en een robuuste organisatie voor rampenbestrijding.

Samenwerking en vertrouwen alleen, is echter niet voldoende voor een goed presterende overheid. Hiervoor is ook een kritische blik naar de organisatie van de overheid zelf nodig. Dit kabinet wil de effectiviteit van de overheid als geheel bevorderen. De Rijksoverheid kan kleiner, beter en flexibeler. Nu en in de toekomst moet de overheid zijn toegerust met kwalitatief uitstekend en gemotiveerd personeel van diverse samenstelling. In de organisatie van de Rijksdienst zal dan ook veel veranderen. Een aparte nota Vernieuwing Rijksdienst zal deze aanpak toelichten.

Een veiliger samenleving en een dienstbare publieke sector: zo heet het beleidsprogramma 2007–2011. Wij hebben hieruit tien specifieke prioriteiten bepaald. Op deze tien gebieden achten wij een extra inspanning noodzakelijk voor een goed presterende overheid die in staat is de maatschappelijke problemen voor haar burgers op te lossen.

Hoofdpunten van beleid

Een veiliger samenleving

1) 25% minder criminaliteit en overlast in 2010 ten opzichte van 2002.

2) Aanpakken van agressie tegen werknemers met publieke taak.

3) Crisisbeheersings- en rampenbestrijdingsorganisaties voldoen eind 2009 aan de basisvereisten.

4) Veiligheidsregio’s functioneren naar behoren.

Een dienstbare publieke sector

5) Realisatie van een overheid die beter werk levert met minder mensen.

6) De Rijksoverheid heeft in 2011 een diverser samengesteld personeelsbestand.

7) Nieuwe inrichting van het verkiezingsproces.

8) Realisatie van meer beleidsvrijheid voor medeoverheden.

9) De 10 meest gevoelde knelpunten bij administratieve lasten zijn opgelost.

10) De bestuurlijke herinrichting van het Koninkrijk en verdieping van de samenwerking. Deze prioriteit is onderwerp van de beleidsagenda van Koninkrijksrelaties (IV).

2.2 Een veiliger samenleving

a. Sociale veiligheid en preventie

In pijler 5 van het beleidsprogramma legt het kabinet de nadruk op preventie van criminaliteit en geweld. Inzet van alle veiligheidspartners, zoals gemeenten en politie, is hierbij nodig. In het bestuursakkoord van het Rijk met de VNG staat hoe de gemeenten bijdragen aan de realisatie van de veiligheidsdoelstellingen. Daarnaast worden er landelijke prioriteiten voor de politie gesteld die aansluiten bij de veiligheidsdoelstellingen in de regio’s.

Prioriteit 1 Reductie van de criminaliteit met 25%

Terugdringen overlast en verloedering

Wij streven naar een kwart minder fysieke verloedering en ernstige sociale overlast in 2010 ten opzichte van 2002. Maatregelen om de doelstelling te bereiken komen in de kabinetsbrede aanpak «Maatregelen overlast en verloedering». In nauwe samenwerking met Justitie, WWI, VWS en Jeugd & Gezin ondersteunen wij hiermee gemeenten in hun aanpak van problemen met hangjongeren, drugsverslaafden, dak- en thuislozen, uitgaansoverlast, woonoverlast en verloedering door graffiti en vernieling. Een voorbeeld van een instrument om overlast van jongeren tegen te gaan, is de verwijsindex van het ministerie van Jeugd & Gezin. Deze bevordert de informatie-uitwisseling van risicomeldingen van hulpverleners binnen en tussen gemeenten.

Criminaliteit en onveiligheid in het bedrijfsleven

Overheid en bedrijfsleven hebben al afspraken gemaakt over de aanpak van criminaliteit van werknemers. Daarbij is er een sterke nadruk op preventie maar ook op het verschaffen van duidelijkheid over de situaties waarin politie en justitie aan zet zijn. Met het actieplan Veilig ondernemen 3 (AVO 3) is ingezet op veiligheid in de bouwsector en de horeca en op een nieuw convenant winkelcriminaliteit.

Aanpak tegen georganiseerde misdaad

Georganiseerde misdaad manifesteert zich in de lokale samenleving. Zwart geld wordt geïnvesteerd in vastgoed op centrale plekken in gemeenten, vergunningen worden misbruikt voor criminele praktijken en criminelen proberen druk uit te oefenen op het bestuur en op wijken om invloed in de bovenwereld te verkrijgen. Het lokale bestuur heeft een belangrijke rol om die georganiseerde misdaad nog meer de voet dwars te zetten.

Hiertoe zal nog in 2007 een actieplan aan de Tweede Kamer gestuurd worden. Dit omvat onder meer de oprichting van regionale expertise- en informatiecentra. Gemeenten krijgen van deze centra specifieke ondersteuning bij bijvoorbeeld BIBOB-trajecten of het tegengaan van het witwassen via vastgoed.

De wet BIBOB (Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) geeft bestuursorganen een instrument om de integriteit te toetsen van partners met wie zij zaken doen. Wij streven naar een stijging van het aantal adviesaanvragen bij Bureau BIBOB van 250 naar 500 in de periode 2007–2011.

Ook versterken we de informatiepositie van het lokaal bestuur door diverse relevante informatiebronnen over activiteiten van georganiseerde misdaad voor het lokale bestuur te ontsluiten, middels een landelijk convenant.

Naast deze bestuurlijke aanpak wordt in 2008 ingezet op de bestrijding van financieel-economische criminaliteit en cybercrime. In totaal is in 2008 € 6,7 mln. oplopend tot € 33,9 mln (indicatief). in 2012 extra beschikbaar voor de aanpak van georganiseerde misdaad, fraude en cybercrime.

Aanpak overmatig alcoholgebruik door jongeren

Alcoholgebruik is samen met drugsgebruik dé aanjager van geweld met name in het uitgaansleven. Wij vinden dat de verkrijgbaarheid van alcohol vooral voor jongeren beperkt kan worden. Strenger toezicht is nodig op het verbod op verkoop aan minderjarigen. Samen met VWS starten we enkele pilot-projecten met een intensieve controle van de leeftijdsgrenzen door de gemeenten. Wij stellen gemeenten in staat om op basis van eigen afwegingen, de leeftijdsgrens rond de verkoop van alcohol te verhogen van 16 naar 18 jaar. We streven er naar om op termijn gemeentes ook in staat te stellen voor het bezit van alcohol de leeftijdsgrens te verhogen. Het ministerie van J&G houdt zicht meer in algemene zin bezig met gedragsbeïnvloeding van jongeren waar tegengaan van alcoholmisbruik onderdeel van kan zijn.

Landelijke prioriteiten politie

Met de korpsbeheerders stellen wij voor de periode 2008–2011 landelijke prioriteiten vast op het terrein van jeugdcriminaliteit, geweld, veilige wijken en de aanpak van criminaliteit.

• Jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen: de politie intensiveert haar bijdrage aan de persoonsgerichte aanpak van criminele jeugd. Daarnaast intensiveert de politie het vroegtijdig signaleren van en adviseren over risicojeugd, waaronder jongeren onder de twaalf jaar. Afgesproken is dat de politie de jeugdgroepen in kaart brengt en de informatie inbrengt in het jeugdcasusoverleg en de veiligheidshuizen. Daarnaast gaat de politie sturen op de doorlooptijden van jeugdige verdachten.

• Geweld: de politie zal zowel de opsporing van geweldplegers verder versterken als een bijdrage leveren aan het voorkomen van geweldsmisdrijven. Voor het monitoren van de resultaten op dit terrein wordt een verdachtenratio specifiek voor geweldsdelicten ontwikkeld.

•  Veilige wijken: het Rijk stelt hiervoor 500 extra wijkagenten beschikbaar. In 2008 wordt hier € 6 mln in geïnvesteerd, oplopend tot € 27,6 mln in 2012. De verdeling van de extra wijkagenten over de regio’s gaat volgens het reguliere budgetverdeelsysteem in de vorm van een bijzondere bijdrage. De uitbreiding van wijkagenten zal het eerst plaatsvinden in de wijken met de grootste problemen. Het is aan het regionaal college, op voordracht van de regionale driehoek, om te bepalen welke wijken dat in de regio zijn. Het Rijk vraagt de gemeente aan te geven op welke wijze specifieke inzet in de 40 WWI-wijken is gepleegd. De politie zal daarnaast op verzoek van gemeenten informatie over wijkveiligheid leveren ten behoeve van het integraal veiligheidsbeleid van de gemeenten.

• Criminaliteitsaanpak: de politie versterkt de criminaliteitsaanpak zowel kwalitatief als kwantitatief. Er zijn afspraken gemaakt over het aanleveren van extra verdachten aan OM, het gebruik van criminaliteitsbeeldanalyses, het ontwikkelen van verdachtenratio’s, de extra inzet van de politie bij de aanpak van financieel-economische criminaliteit, georganiseerde criminaliteit en cybercrime. Daarnaast wordt de kwaliteit en kwantiteit van de politie ook op het gebied van forensische opsporing versterkt (500 assistenten erbij). Hiermee is in 2008 een bedrag van € 6,2 mln. gemoeid. Dit bedrag loopt op tot € 32,5 mln. in 2012.

Sturen op politieprestaties

Door te sturen op prestaties wordt de focus gericht op waar het politiewerk echt om draait: een politie die goed presteert en zichtbaar is voor burgers. De gemaakte afspraken zijn derhalve minder kwantitatief van aard dan in voorgaande jaren. Met de landelijke prioriteiten 2008–2011 borgen we dat de politie bijdraagt aan de centrale doelstelling van criminaliteitsreductie. Korpsen zijn echter flexibel om eigen keuzes te maken: naast meer personeel kan ook gekozen worden voor bijvoorbeeld hoger opgeleid personeel, inzet van slimme technologie of andere werkwijzen. Om korpsen deze flexibiliteit te geven, zal bij de sterktedoelstellingen 2010 gewerkt worden met bandbreedtes. Alleen als de korpssterkte onder of boven de bandbreedtes komt, zullen de korpsen hierover verantwoording moeten afleggen.

Terugdringen polarisatie en radicalisering

Polarisatie en radicalisering lijken in Nederland in omvang, snelheid en intensiteit toe te nemen. Polarisatie en radicalisering kunnen de sociale samenhang en de onderlinge solidariteit in de samenleving bedreigen. Individuen en groepen zoeken de confrontatie met elkaar, keren zich af van de samenleving en kiezen mogelijk voor geweld. Het is noodzakelijk de achtergronden en oorzaken van polarisatie en radicalisering te kennen.

Bij het terugdringen van polarisatie en radicalisering staat de lokale aanpak vanuit de gemeenten voorop. Gemeenten werken, samen met onder andere wijkagenten en jeugdwerkers, aan preventie, signalering én interventie. Een scan moet zicht bieden op de zwaarte en spreiding van de problematiek over het land. Op basis daarvan wordt de lokale aanpak bepaald.

Naast de lokale aanpak gaat er ook de nodige aandacht uit naar het tegengaan van radicalisering op internet en in radicale netwerken. En wordt de expertise op dit terrein versterkt door (inter-)nationale kennis over dit onderwerp bij bestaande instellingen te bundelen.

Voor het terugdringen van polarisatie en radicalisering is in 2008 € 10 mln. extra beschikbaar en voor de periode 2009 tot en met 2011 is jaarlijks € 6 mln. extra beschikbaar.

Prioriteit 2 Geweld tegen werknemers met publieke taak

Regelmatig hebben werknemers met een publieke taak door hun werk te maken met agressie en geweld. Dit is onacceptabel. Deze mensen moeten hun taken veilig kunnen uitvoeren en verdienen daarbij respect. Met het programma «Een veilige publieke taak» willen wij hiervoor zorgen. Het programma omvat zowel maatregelen om de groep die agressief en gewelddadig gedrag vertoont te verkleinen, als maatregelen die een effectief (overheids)optreden tegen de daders van agressie en geweld bevorderen. Het gaat daarbij om onder meer het stellen van duidelijke grenzen, het wegnemen van het voordeel dat uit agressie of geweld is ontstaan, het registreren van de dader van agressie of geweld en het geven van een duidelijke reactie of sanctie vanuit de overheid.

b. Effectieve veiligheidsorganisatie

De overheid moet klaar staan als de veiligheid van haar burgers in gevaar komt. Dat geldt voor de politie, voor de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), voor de brandweer en voor de organisatie van crisisbeheersing en rampenbestrijding. Wij willen de komende jaren verdere verbeteringen bij deze organisaties bereiken.

Prioriteit 3 en 4 Versterking veiligheidsregio en crisisbeheersing en rampenbestrijding

De afgelopen jaren hebben gemeenten en regio’s forse stappen gezet op weg naar een betere rampenbestrijding en crisisbeheersing. Er is echter nog veel werk aan de winkel.

Met de veiligheidsregio’s wil het kabinet een professionele organisatie tot stand brengen voor een adequate regionale aanpak van rampen- en crisissituaties. Een goede informatievoorziening met een publiek geborgde meldkamer als spil maakt daar deel van uit. Net als een goede organisatie van de publieksvoorlichting met een centraal publieksinformatienummer bij rampen. Het uiteindelijke doel is dat crisisbeheersings- en rampenbestrijdingsorganisaties eind 2009 aan de wettelijk vast te leggen basisvereisten voldoen.

In de nieuwe Wet op de veiligheidsregio’s wordt de mogelijkheid geboden de brandweer te regionaliseren waardoor de slagkracht om risico’s adequaat te kunnen aanpakken toeneemt. Wij willen de regio’s stimuleren de brandweer te regionaliseren via een verhoging van de rijksbijdrage (BDUR). Via specifiek beleid en maatwerk prikkelen wij de regio’s tot hogere prestaties en creëren wij de mogelijkheid de regio’s ook op hun prestaties te boordelen. Daarnaast sluiten wij meerjarige convenanten af met die regio’s die door willen groeien naar volledige regionalisering van de brandweer, met invullingvan alle basisvereisten. De inspectie OOV zal periodiek toetsen in hoeverre de organisatie van de crisisbeheersing en rampenbestrijding op orde is en begin 2010 beoordelen of de doelstelling is bereikt.

Voor de versterking van de veiligheidsregio’s is in 2008 € 4,7 mln., oplopend tot € 42 mln. in 2012 (indicatief), extra uitgetrokken.

Samenwerkingsafspraken politie

Met de korpsbeheerders zijn afspraken gemaakt over de resultaten die eind 2008 behaald moeten zijn in de samenwerking tussen korpsen op het terrein van ICT, personeel, materieel en op bovenregionale samenwerking. Het kabinet zal op basis van deze resultaten eind 2008 een besluit nemen over het al dan niet voortzetten van de behandeling van het wetsvoorstel om te komen tot herziening van de politieorganisatie (Politiewet 200X).

Diversiteit bij de politie

Wij streven naar een meer open, mensgericht en sociaal veilig klimaat binnen de politie waarbij de kwaliteiten van verschillende mensen tot hun recht komen. Met de korpsbeheerders maken we concrete afspraken. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij het diversiteitbeleid van het Rijk en de emancipatienota die wordt opgesteld door de minister van OCW.

Versterking informatievoorzieningen AIVD

Om te kunnen anticiperen op technische en maatschappelijke ontwikkelingen wordt in 2008 de ICT-infrastructuur en de informatiehuishouding van de AIVD verder versterkt. Het onderzoek naar fenomenen als polarisatie, terrorisme en radicalisering blijft in 2008 een topprioriteit voor de AIVD. In dit verband staat een goede informatievoorziening van de AIVD aan samenwerkingspartners, belangendragers en belanghebbenden centraal, waarbij in het bijzonder de samenwerking met het lokale bestuur en het maatschappelijk middenveld verder wordt uitgebouwd. Daarnaast wordt in 2008 de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook in Europees verband, geïntensiveerd.

Voor de versterking van de informatievoorzieningen van de AIVD is in 2008 € 6,2 mln., oplopend tot € 12 mln. in 2012 (indicatief), extra uitgetrokken.

c. Nationale veiligheid

Met het rijksbrede programma Nationale veiligheid werken we samen met de veiligheidspartners (o.a. de veiligheidsregio’s en het bedrijfsleven) in 2008 verder aan de invoering van de werkwijze nationale veiligheid, zodat deze eind 2008 over de volle reikwijdte van het onderwerp is geïmplementeerd. Onderdeel van het programma is om in 2008 tweemaal het «dreigingsbeeld Nederland» op te stellen met een overzicht van risico’s op de korte termijn (0–6 maanden).

Daarnaast stuurt het kabinet in 2008 een beleidsnotitie aan de Tweede Kamer over klimaatverandering, polarisatie en radicalisering en energievoorzieningszekerheid. Voor deze onderwerpen worden de risico’s en maatregelen in beeld gebracht. Ook wordt beoordeeld in hoeverre Nederland in staat is om deze risico’s te voorkomen. Ten slotte richt het programma zich in 2008 op de voorbereiding op mogelijke pandemieën, waarbij bijzondere aandacht wordt geschonken aan het waarborgen van de continuïteit van de vitale sectoren. De AIVD levert een bijdrage aan de uitvoering van het programma Nationale Veiligheid.

2.3 Een dienstbare publieke sector

De dienstbare overheid is een slagvaardige en verbindende organisatie die met minder mensen meer kwaliteit levert. Dit alles vraagt een vermindering van «bestuurlijke drukte», een goede aansluiting tussen Europees beleid en het binnenlands bestuur, een betere bestuurlijke werkwijze en een intensieve dialoog met de samenleving. Een dienstbare overheid stelt de burger centraal. Minder regels en bureaucratische lasten en een heldere handhaving zijn daarbij nodig, evenals een hoge kwaliteit van publieke voorzieningen.

a. Een slagvaardige, integere en divers samengestelde (rijks)overheid

Prioriteit 5 Vernieuwing Rijksdienst

Gedurende deze kabinetsperiode realiseren wij een slankere en tegelijkertijd efficiëntere (rijks)overheid; kleiner, beter en flexibeler zijn de sleutelwoorden. Hiervoor is een taakstelling van circa € 630 mln. opgelegd. Dit betekent een vermindering van de rijksdienst met circa 11 000 fte in 2011 plus maximaal 1 800 fte bij door derden gefinancierde diensten.

Tegelijkertijd investeren wij in een kwalitatief betere overheid. Het geheel is vormgegeven in het Programma Vernieuwing Rijksdienst dat is opgezet langs de lijnen van beter beleid, goede uitvoering, efficiënte bedrijfsvoering, minder last van de overheid en de overheid van de toekomst.

De plannen worden in de Nota Vernieuwing Rijksdienst aan de Tweede Kamer gepresenteerd. De Tweede Kamer krijgt met regelmaat rapportages toegezonden over de voortgang van deze vernieuwingsslag.

Prioriteit 6 Diversiteitbeleid

Aan het eind van de kabinetsperiode moet 30% van de nieuwe instroom in topfuncties en 50% van de nieuwe instroom in overige functielagen binnen de publieke sector uit vrouwen bestaan. Voor de Algemene Bestuursdienst (ABD) is het doel dat in 2011 25% van de Algemene Bestuursdienst uit vrouwen bestaat.

Ook het aandeel allochtonen in het personeelsbestand van de publieke sector moet omhoog. In 2011 streven wij naar een stijging van dit aandeel met 50% ten opzichte van 2007. In 2008 wordt aan werkgevers een diversiteitindex beschikbaar gesteld, waarmee zij in staat worden gesteld een op de organisatie toegespitst streefcijfer vast te stellen. Onze ambitie is dat in 2011 minimaal 50 medewerkers van allochtone afkomst in managementposities net onder ABD-niveau zijn ingestroomd. Verder heeft het kabinet de ambitie om 2000 structurele stageplaatsen bij het Rijk te realiseren. Er komt één traject voor het creëren van 1000 reguliere plaatsen op mbo/hbo/wo-niveau, en één traject voor kansarme doelgroepen zonder startkwalificaties. Voor beide trajecten geldt dat 50% moet worden bezet door allochtone vrouwen en mannen.

Bovendien leveren wij een bijdrage aan het voorziene arbeidsmarktknelpunt, – met name onder hoogopgeleid personeel bij de overheid. De ambitie is ABD-managers vanaf de leeftijd van 57 actief te benaderen om hun volgende carrièrestap te bepalen. Hiermee willen wij voorkomen dat er kennis en inzet voor de overheid verloren gaat.

Tenslotte heeft de overheid hier ook een voorbeeldfunctie. In dat verband wordt er kabinetsbreed gewerkt aan duurzame bedrijfsvoering. Bij de coördinatie van dit beleidsinitiatief nemen BZK en VROM het voortouw.

Versterken bindend vermogen van de Grondwet

Het kabinet streeft naar een samenleving waarin mensen zich duurzaam met elkaar verbonden voelen en inzicht kunnen hebben in de basisregels waar de overheid zich aan houdt en waar zij voor staat. Dit bevordert het vertrouwen in elkaar en in de dienstbare overheid. Een kernfunctie is hier weggelegd voor de constitutionele basis waar de Nederlandse staat op rust, de wederzijdse verplichtingen van overheid en burgers. Daarom zal het kabinet een staatscommissie instellen die onder andere zal nagaan of de Grondwet die kernfunctie beter tot uitdrukking zou kunnen brengen. De staatscommissie zal eind 2008 advies uitbrengen over de voor- en nadelen van een preambule in de Grondwet, de toegankelijkheid van de tekst voor burgers en de verhouding tussen grondrechten en internationale rechten.

Prioriteit 7 Inrichting verkiezingsproces

Het uitbrengen van stemmen bij democratische verkiezingen moet betrouwbaar blijven. De vragen die zijn gesteld bij de kwaliteit van de gebruikte stemcomputers, evenals de kwaliteitsbewaking door het ministerie, moeten van een concreet antwoord worden voorzien. De commissie Inrichting Verkiezingsproces (commissie Korthals Altes) is ingesteld om daarover te adviseren. De commissie zal voor 1 oktober 2007 haar advies uitbrengen. In november 2007 zal het kabinetsstandpunt over het advies van de commissie worden uitgebracht.

Vooruitlopend op dit advies zijn al de nodige activiteiten in gang gezet om voor de tussenliggende periode een aantal verbeteringen in het verkiezingsproces te bereiken. Dit mede naar aanleiding van het advies van de commissie Besluitvorming stemmachines (commissie Hermans/Van Twist). Zo wordt de Regeling voorwaarden en goedkeuring stemmachines aangepast en eind 2007 aan de Tweede Kamer voorgelegd.

b. Verbeteren van de bestuurlijke verhoudingen

Alle overheidslagen moeten samen iets voor burgers betekenen en niet onderling tegenover elkaar staan. Dat vraagt een duidelijke rol- en taakverdeling en goede samenwerking tussen Europa, het rijk en de medeoverheden. De overheid van en voor iedereen, is hierbij het motto.

Prioriteit 8 Het realiseren van meer beleidsvrijheid voor medeoverheden

Om te komen tot een slagvaardige overheid hebben we in het bestuursakkoord met de VNG afspraken gemaakt over bestuurlijke uitgangspunten en ook over belangrijke inhoudelijke onderwerpen. De bestuurlijke afspraken met de VNG hebben betrekking op het verbeteren van het presterend vermogen van de overheid als geheel. Daarbij geldt: decentraal wat kan, centraal wat moet.

De beleidsvrijheid gaat samen met een vermindering van het aantal specifieke uitkeringen met 50% en van het aantal rijksmonitoren met 25%. Ook het verminderen van de bestuurlijke drukte heeft onze prioriteit. Dit kan bijvoorbeeld door het aantal bestuurslagen op bepaalde beleidsterreinen terug te brengen naar maximaal twee. Zo wordt formeel en materieel de bestuurlijke drukte teruggebracht. Het maakt bestuurders ook bewuster dat minder overleg, minder deelnemers en minder papier écht kan.

Er is met de VNG/gemeenten een aantal afspraken gemaakt, ondermeer over het accres en het afschaffen van de gemeentelijke plafonds van de OZB-tarieven. Inhoudelijk hebben we met de VNG/gemeenten afspraken gemaakt op een 7-tal onderwerpen, zoals veiligheid, wonen, wijken en integratie en participatie.

Het overleg tussen het kabinet en het IPO/provincies heeft geresulteerd in afspraken over het inlopen van de vermogenspositie van de provincies. Over de rol en taken van de provincies, de bestuurlijke verhoudingen, de dienstbare overheid, de financiële verhoudingen en decentralisatie wordt nader overleg gevoerd.

Vergroten van de bestuurskracht van gemeenten en provincies

Gemeenten vormen de front-office van ons openbaar bestuur. Met de decentralisatieafspraken in het bestuursakkoord met VNG wordt hieraan een bijdrage geleverd. Tegelijkertijd vloeit uit het vergroten van het takenpakket van gemeenten de gezamenlijke opgave van gemeenten én het Rijk voort de bestuurskracht van gemeenten te versterken. In het bestuursakkoord tussen gemeenten en het Rijk is daarom afgesproken dat het Rijk trajecten gaat faciliteren die de bestuurskracht van gemeenten vergroten. De resultaten van de discussies binnen de VNG over het advies van de VNG-commissie Van Aartsen en de bevindingen van de Interbestuurlijke Taskforce, zullen de uiteindelijke inrichting van deze trajecten mede bepalen. Wij zetten ook in op het verbeteren en slagvaardiger maken van bestaande vormen van intergemeentelijke samenwerking.

Het vergroten van de bestuurskracht van provincies is momenteel nog één van de onderwerpen van het overleg tussen het kabinet en het IPO/provincies over het bestuursakkoord.

Wij steunen gemeenten en provincies in de grensregio’s bij de aanpak van grensoverschrijdende problemen zoals bij openbaar vervoerverbindingen, bedrijventerreinen, zorgvoorzieningen en waterbeheer. Met de betrokken vakministers, decentrale overheden en de betrokken overheden aan de andere kant van de grens worden afspraken gemaakt om dergelijke knelpunten op te lossen. Wij zullen aan Nederlandse zijde stimuleren dat de verantwoordelijke overheden de knelpunten aanpakken en dat er goede grensoverschrijdende bestuurlijke samenwerking plaatsvindt.

Ten slotte willen wij gemeenten en provincies ondersteunen bij het ontwikkelen van voldoende «Europese bestuurskracht», zodat zij uiterlijk 2011 in staat zijn de voor hen relevante geldende EU-regels goed te kunnen naleven. Samen met decentrale overheden maken we daartoe afspraken, die in een actieplan worden vastgelegd, om beter én eerder de impact van Europese beleidsvoorstellen op decentrale overheden te analyseren en stemmen de inspanningen van het Rijk en de decentrale overheden daarbij beter op elkaar af.

c. De publieke dienstverlening merkbaar verbeteren

Om een hoogwaardig niveau van publieke dienstverlening te realiseren werken we, samen met ministeries en medeoverheden, twee programma’s uit. Een programma gericht op de vermindering van administratieve lasten voor burgers en bedrijven en een programma gericht op de inzet van de elektronische overheid.

Prioriteit 9 Administratieve lastendruk

De 10 grootste knelpunten voor burgers worden aangepakt door de administratieve lasten te verminderen en de dienstverlening te verbeteren. Hierbij geven wij specifieke aandacht aan kwetsbare groepen als chronisch zieken en gehandicapten, uitkeringsgerechtigden en vrijwilligers. De lijst met knelpunten is opgenomen in het beleidsprogramma en omvat voorstellen voor verbetering zoals één keer je gegevens verstrekken, kortere wachttijden door afhandeling via internet en eenvoudige aanvraag en verantwoording van bijstand. De afspraken in het bestuursakkoord met gemeenten worden verder uitgewerkt met als doel een verbetering van de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening (een minimale score van 7 voor de kwaliteit) en een vermindering van de administratieve lasten voor burgers met 25%. Dit resulteert in een lijst met concrete verbeteracties die gemeenten gaan doorvoeren. Het Rijk zorgt ervoor dat gemeenten in staat zijn regeldruk voor burgers te verminderen door de belemmeringen in rijksregelgeving aan te pakken. De Kafkabrigade wordt voortgezet. Deze brigade pakt concrete meldingen van burgers op en zorgt voor structurele oplossingen. Dit alles gebeurt in continue dialoog met de burger. Zij worden betrokken via burgerpanels en via de websitewww.lastvandeoverheid.nl.

Inzet van elektronische overheid

Om de 10 grootste knelpunten voor burgers weg te nemen is de versterkte inzet van de elektronische overheid (e-overheid) noodzakelijk. Deze ambities zijn onmogelijk te realiseren zonder een aantal essentiële e-overheid bouwstenen om geïntegreerde dienstverlening van de overheid te borgen. De belangrijkste zijn: basisregistraties, eenduidige nummers voor personen en bedrijven, middelen voor identificatie, authenticatie en machtiging en de gemeenschappelijke voorzieningen voor gegevensuitwisseling. Door het eenmalig overheidsbreed ontwikkelen en gemeenschappelijk gebruiken van deze bouwstenen worden schaalvoordelen behaald en zijn tevens samenhangén samenwerking gegarandeerd. Daarom staat ook in 2008 de samenwerking met alle ministeries, uitvoeringsorganisaties en medeoverheden centraal.

Wij zullen in 2008 doorgaan met het voeren van de regie over de elektronische overheid en invulling geven aan de afspraken daarover in de bestuursakkoorden.

Voor e-overheid en ICT is voor de periode 2008–2011 € 104 mln. gereserveerd op de Aanvullende Post (inclusief € 54 mln. uit pijler 2, inzetbaar voor e-overheidprojecten die aansluiten bij de doelstellingen van pijler 2.).

Beheer persoonsgegevens

Veel maatschappelijke processen en de publieke dienstverlening zijn afhankelijk van juiste en goede persoonsgegevens van de burgers van Nederland. Dit wordt vormgegeven in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). De burger mag verlangen dat de overheid eenmaal de gegevens vastlegt en daarna de burger niet meer lastig valt met verzoeken om (bekende) gegevens. Dat stelt hoge eisen aan de basisregistratie van personen. Ter voorkoming van misbruik en fraude is het nodig al die maatregelen te treffen, waardoor de burger uitsluitend met zijn juiste identiteit is geregistreerd en zich daarmee ook legitimeert. Dat stelt eisen aan de kwaliteit van de reisdocumenten het paspoort en de identiteitskaart (NIK). Om aan de eisen aan de GBA en de reisdocumenten tegemoet te komen staan in 2008 de volgende activiteiten op stapel:

• Modernisering van de GBA waaronder een wetsvoorstel Basisregistratie Personen;

• Verbetering van de feitelijke juistheid van gegevens (de kwaliteit);

• De ontwikkeling van een basisregistratie personen die andere volledige persoonsregistraties binnen het openbaar bestuur overbodig maakt;

• De invoering van vingerafdrukken in de reisdocumenten;

• De vorming van een Online Raadpleegbare Reisdocumentenadministratie;

• Het verder terugdringen van het misbruik van reisdocumenten en identiteitsbewijzen.

2.4 Overzichtstabel met belangrijkste uitgavenmutaties

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste beleidsmatige mutaties.

2.5 Doelstellingen Beleidsprogramma «Samen werken, Samen leven»

3 De beleidsartikelen

Veiligheid

3.1 Politie (artikel 2)

Algemene beleidsdoelstelling

Een veiliger samenleving met behulp van een goed functionerende politieorganisatie

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een samenleving waarin mensen zich vertrouwd, vrij en verbonden voelen. De criminaliteit neemt de laatste jaren af. Die trend moet worden voortgezet. De politie levert een belangrijke bijdrage aan de veiligheid. De politie opereert daarbij in een maatschappelijke omgeving die steeds meer wordt gekenschetst door een grote dynamiek, complexiteit en onvoorspelbaarheid. De politie wordt hierdoor geconfronteerd met een grote variatie aan veiligheidsproblemen, van zowel strafrechtelijke, openbare orde als hulpverlenende aard, soms ook in crisissituaties. Die variatie wordt ook veroorzaakt doordat de veiligheidsproblemen zich op zowel lokaal, regionaal, bovenregionaal, landelijk als internationaal niveau, of een combinatie daarvan, voordoen. De samenwerking tussen de politiekorpsen en tussen de politie en andere veiligheidspartners, waaronder burgers, en het prestatievermogen en de professionaliteit van de politie moeten verder worden verbeterd om die grote variatie aan veiligheidsproblemen adequaat te kunnen aanpakken, zodat nog beter kan worden bijgedragen aan een veiliger Nederland. Dit vraagt een goed functionerende politieorganisatie, waarvoor drie sporen worden gevolgd:

a) Gezamenlijke landelijke prioriteiten 2008–2011

In 2007 wordt een wijziging van de Politiewet 1993 van kracht waardoor de bevoegdheden op rijksniveau ten aanzien van de politie worden versterkt (Wet versterking Rijksbevoegdheid). Op basis hiervan stellen de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Justitie periodiek de gezamenlijke landelijke prioriteiten voor de politie vast in zogeheten «hoofdlijnen van beleid». Deze landelijke prioriteiten worden uitgewerkt in doelstellingen voor ieder van de politiekorpsen. De landelijke prioriteiten voor 2008–2011 zijn jeugdcriminaliteit, geweld, veilige wijken en de aanpak van criminaliteit (zowel kwantitatief als kwalitatief). Met de landelijke prioriteiten voor 2008–2011 is aangesloten bij de prioriteiten uit het beleidsprogramma van het kabinet. De prioriteiten zijn in nauw overleg met de veiligheidspartners politie, gemeenten en Openbaar Ministerie (OM) tot stand gekomen. De gezamenlijke landelijke prioriteiten zijn meer kwalitatief van aard dan voorheen de prestatieafspraken met de politie en sluiten aan bij de wens in het coalitieakkoord om ketensamenwerking en preventie te stimuleren.

b) Samenwerking en gemeenschappelijk functioneren politiekorpsen

De samenwerking tussen en het gemeenschappelijk functioneren van politiekorpsen moet worden verbeterd. Dit is opgenomen in het coalitieakkoord.

De komende jaren zal worden gewerkt aan het ontwikkelen en realiseren van een gemeenschappelijk beleid voor materieel, personeel en beheer. De minister van BZK heeft samen met de minister van Justitie afspraken gemaakt met de korpsbeheerders en de Voorziening tot samenwerking Politie Nederland (VtS PN) over concrete resultaten eind 2008 op het terrein van ICT, personeel, materieel en bovenregionale samenwerking. Eind 2008 zullen de resultaten worden geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie kan een besluit worden genomen over de mogelijke verdere behandeling van het conceptwetsvoorstel Politiewet 200X, dat in november 2006 bij de Tweede Kamer is ingediend.

De komende jaren moet structureel € 100 mln. worden bespaard op de samenwerking tussen de politiekorpsen op het vlak van bedrijfsvoering.

c) Samenwerking met andere veiligheidspartners

De politie is niet de enige partij die over veiligheid gaat. Veiligheid is het resultaat van activiteiten van verschillende overheden en overheidsdiensten op internationaal, landelijk, provinciaal en lokaal niveau en van bedrijven, scholen, hulpverlening, maatschappelijke organisaties en burgers.

De politie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke rechtshandhaving (onder het gezag van het Openbaar Ministerie), handhaving van de openbare orde en de noodhulp. Bovendien vervult de politie een rol in de aanpak van grootschalige rampen en conflict- en crisissituaties. Tot slot heeft de politie een signalerende en adviserende taak. Doel is de ketensamenwerking te versterken waarmee concrete resultaten worden geboekt. In haar visie «Politie in ontwikkeling» heeft de politie programmasturing opgenomen als een adequaat middel om samenhang in het veiligheidsbeleid te organiseren tussen de politie en verschillende partners van de politie. Omdat criminaliteit niet bij geografische grenzen ophoudt, is een goede internationale samenwerking steeds belangrijker. De bekostiging van deze politietaken geschiedt vanuit operationele doelstelling 4.6.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor de beheersmatige kaders voor de politiekorpsen en de politieacademie (financieel, juridisch, organisatorisch, beleidsmatig) en samen met de minister van Justitie (voor de strafrechtelijke rechtshandhaving) voor:

• het doeltreffend functioneren van de politieorganisatie;

• het bepalen van de hoofdlijnen van beleid ten aanzien van het beheer van en de taakuitvoering door de politie (op basis van de Wet versterking rijksbevoegdheden, die nog in 2007 in werking treedt), door vooraf in de beleid- en beheerscyclus aan te geven welke concrete prestaties en inspanningen het kabinet van ieder politiekorps verlangt.

Daarnaast is de minister van BZK de beheerder van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD).

Externe factoren

• Maatschappelijke complexiteit: de soort en de intensiteit van criminaliteit zijn aan veel veranderingen onderhevig. Bovendien zijn er lokale verschillen in aanpak noodzakelijk. Op lokaal niveau wordt in eerste instantie de veiligheid van de leefomgeving bepaald. De politie handhaaft en treedt waar mogelijk preventief op, maar kan gedrag van burgers en bedrijven maar voor een deel beïnvloeden.

• Complexiteit uitvoeringsketen: de politie is slechts één van de organisaties die actief is om de veiligheid in Nederland te verbeteren. De politie is afhankelijk van veel partners in de veiligheidsketen. De minister van BZK bepaalt samen met de minister van Justitie de beleidskaders van de politie, maar de uitvoering zelf geschiedt door de politiekorpsen. Het is aan hen om een goede vertaling te maken van het beleid en dit op een adequate manier uit te voeren.

Meetbare gegevens

Bij de landelijke prioriteiten voor 2008–2011 zijn nieuwe indicatoren vastgesteld om te monitoren hoe de voortgang van deze prioriteiten in de praktijk is en hoe de behaalde resultaten zich verhouden tot de vastgestelde streefwaarden voor deze indicatoren.

Naast de nieuwe indicatoren worden twee indicatoren zoals die golden voor het Landelijk Kader Nederlandse Politie 2003–2006 gecontinueerd. Dat zijn de doorlooptijd tussen het eerste verhoor door de politie van verdachten jonger dan 18 jaar en de ontvangst bij het parket OM (de zogenaamde Kalsbeeknorm) en het aantal verdachten dat door de politie aan het OM wordt aangeboden. Volgens de Kalsbeeknorm moet 80% van de processen-verbaal aan jeugd na het eerste verhoor van de verdachte binnen 30 dagen verzonden zijn naar het OM. Om te komen tot een meer intelligente wijze van sturing zal in de toekomst gestuurd worden op verdachtenratio’s per delictsoort in plaats van aantallen verdachten OM. In 2008 worden deze verdachtenratio’s ontwikkeld.

Bron: Kerngegevens Nederlandse Politie 2006, het Landelijk kader Nederlandse Politie 2007 en de vastgestelde Landelijke Prioriteiten 2008–2011

Toelichting

• Bij de jeugdcriminaliteit en het aantal verdachten OM betreft het de realisatie van de regionale korpsen en het KLPD gezamenlijk; De streefwaarden hebben betrekking op de regionale politiekorpsen. Met het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) zijn afspraken gemaakt die beter passen bij de bijzondere taak van het KLPD. De daling van de streefwaarde van het aantal verdachten OM ná 2007 houdt mede verband met het feit dat zaken die de politie aanpakt steeds lastiger worden. Om die reden is ervoor gekozen te streven naar het handhaven van een constant niveau van ca. 251 duizend verdachten per jaar. De streefwaarden 2008 zijn ontleend aan de vastgestelde landelijke prioriteiten 2008–2011;

• Over tevredenheid en beschikbaarheid zijn bij de vaststelling van de landelijke prioriteiten 2008–2011 geen afspraken meer gemaakt.

• Teneinde een beter beeld te krijgen (in de ontwikkeling) van de kwalitatieve prestaties van de korpsen zullen de volgende indicatoren worden gemonitord:

– het gemiddeld aantal celdagen (celdag equivalenten) hetgeen een maat is voor de gemiddelde zwaarte van de misdrijven die door de verdachten zijn gepleegd;

– de algemene verdachtenratio per regio, die laat zien welk deel van de aangiften leidt tot een verdachte OM;

– de verdachtenratio geweld, die de pakkans van verdachten inzichtelijk maakt;

– het aantal OM-zaken dat binnen 7 dagen is ontvangen door Halt;

– de wijkscans die korpsen op verzoek van gemeenten opstellen.

– In het Jaarverslag Nederlandse Politie en de Veiligheidsmonitor (Rijk), die ieder jaar aan de Tweede Kamer worden aangeboden, wordt uitgebreid verslag gedaan van de resultaten die de politie heeft gerealiseerd.

Voor geweld, veilige wijken en vertrouwen in de politie, zoals ook opgenomen in de landelijke prioriteiten, worden eveneens nieuwe indicatoren ontwikkeld.

Budgettaire gevolgen om beleid

Toelichting

De garantieverplichtingen betreffen de garantstelling door het vakdepartement voor de politieregio’s voor het geïntegreerd middelenbeheer bij het ministerie van Financiën. Dit legt geen beslag op het beschikbare kasbudget. Tot 1 juli 2007 is een bedrag aan garanties afgegeven van afgerond 611 mln.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 2.2

Voorzien in middelen die nodig zijn voor adequate politiezorg door de regionale politiekorpsen

Motivering

De politie speelt een grote rol bij het bieden van veiligheid en bescherming aan de burger. Zij houdt toezicht op straat en handhaaft de orde, in het uiterste geval met inzet van geweldsmiddelen, geeft hulp aan burgers en spoort strafbare feiten op. Voor een goede uitvoering van hun diverse en omvangrijke takenpakket dienen de regionale politiekorpsen over voldoende middelen te kunnen beschikken. De minister van BZK stelt hiertoe per regiokorps een algemene bijdrage en een aantal bijzondere bijdragen beschikbaar. In het verlengde hiervan houdt de minister van BZK toezicht op het financiële beheer van de regionale politiekorpsen. Dit om te voorkomen dat om financiële redenen een adequaat niveau van politiezorg in een regio niet langer gegarandeerd is.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende bijdragesoorten die de minister van BZK ter beschikking staan om de regionale politiekorpsen te kunnen voorzien van voldoende middelen. Puntsgewijs worden deze bijdragesoorten in het onderstaande toegelicht.

Bijdragesoorten

• Algemeen budget: dit budget wordt verdeeld met behulp van het in 2007 ingevoerde budgetverdeelsysteem (BVS). Er wordt uitgegaan van vier hoofdwerksoorten (opsporing, handhaving, intake/serviceverlening en noodhulp) en daarbij behorende kostprijzen. Het beschikbare algemene budget per werksoort wordt op basis van objectieve omgevingskenmerken over de regionale politiekorpsen verdeeld.

• Specifiek budget: dit betreffen budgetten die de minister kan toekennen indien specifieke kenmerken in een regio of een specifieke taak binnen een regio extra werklast met zich meebrengen, welke onvoldoende tot uitdrukking komen in de werklastverhoudingen die binnen het BVS de verdeling van het algemene budget bepalen. Op dit moment is sprake van drie specifieke budgetten: voor de Hofstad (regionaal politiekorps Haaglanden), de Zeehavenpolitie (regionaal politiekorps Rotterdam-Rijnmond) en Schiphol (regionaal politiekorps Kennemerland).

• Compensatie: bij de overgang naar het herziene BVS in 2007 zijn herverdeeleffecten in het politiebudget opgetreden. De regionale politiekorpsen die op grond van het nieuwe budgetverdeelsysteem een lager budget zouden krijgen, ontvangen een compensatie ter grootte van het verschil met het budget dat zij in 2007 op basis van het oude budgetverdeelsysteem zouden hebben gekregen. Voor de afbouw van deze compensatie zijn regels gesteld.

• Asiel: de middelen voor de asielgerelateerde politietaken maken deel uit van de algemene bijdrage. Bekostiging vindt plaats op basis van ketenbrede prognoses van het ministerie van Justitie voor instroom, bestandsomvang en aantallen verwijderingen van asielzoekers.

• Bijdragen artikel 3: in bijzondere gevallen kan er aanleiding zijn om bijzondere bijdragen toe te kennen op basis van artikel 3 van het Besluit financiën regionale politiekorpsen (Bfrp). Gedacht kan worden aan een aanmerkelijke ongelijkmatige spreiding van kosten tussen politiekorpsen of aan budgetten waarvoor het stellen van specifieke bestedingsvoorwaarden noodzakelijk is.

• Bijdragen artikel 4: indien uit het begrotingstoezicht blijkt dat voor een regio de middelen aanmerkelijk tekortschieten om in de noodzakelijke behoeften te voorzien, dan kan de minister van BZK aan het politiekorps een aanvullende bijdrage geven op basis van artikel 4 van het Bfrp. Een dergelijke aanvullende bijdrage gaat ten koste van de uitkering aan de andere regionale politiekorpsen.

Instrumenten

• Repressief toezicht: de minister houdt toezicht op het financiële beheer van de regionale politiekorpsen. Uitgangspunt is dat de begroting en jaarrekening in principe niet aan preventief toezicht onderworpen zijn, tenzij regionale politiekorpsen in een positie dreigen te komen waardoor een beroep op de financiële middelen van de collectiviteit nodig is. Dus zolang een regionaal politiekorps een evenwichtig en verantwoord financieel beleid voert, behoeft de begroting geen goedkeuring van de minister en kan worden volstaan met repressief toezicht.

• Preventief toezicht: preventief toezicht moet worden ingesteld wanneer de begroting van een regionaal politiekorps niet in evenwicht is en het aannemelijk is dat het evenwicht in de drie daarop volgende jaren niet tot stand komt óf als de begroting op het oog sluitend is, maar na nadere bestudering blijkt dat er toch geen sprake van evenwicht is. Preventief toezicht kan worden ingesteld als er sprake is van een tekort in de jaarrekening of als er sprake is van een termijnoverschrijding bij de inlevering van begroting en jaarrekening. Dat kan leiden tot een aantal bezuinigingen bij het regionale politiekorps, maar ook tot de gedeeltelijke besteding van het eigen vermogen binnen de gestelde grenzen.

• Gerechtskosten: op 1 januari 2007 is het budget voor de interceptie- en taptolk/vertaalkosten (€ 25,5 mln. structureel) tijdelijk onder de verantwoordelijkheid van de minister van BZK geplaatst. Uit dit budget worden kosten voor het aftappen van telecommunicatie, de vertalingen ervan en het opvragen van (historische) telecommunicatieverkeergegevens voor de politie betaald. In 2008 wordt gestart met de praktische voorbereiding van de overheveling van het budget en de administratie naar de politie. In 2008 wordt eveneens de Wet Dataretentie van kracht waardoor meer informatie over het telecommunicatieverkeer beschikbaar zal komen. Als gevolg van de wet zullen de vraag naar en de kosten voor het opvragen van informatie over telecommunicatieverkeer toenemen. Tenzij in het totale budget voor de interceptie- en taptolk/vertaalkosten voldoende ruimte bestaat om deze kostenstijging op te vangen, zal conform de afspraak tussen de ministeries van Justitie en BZK de totale kostenstijging, als gevolg van de Wet dataretentie, door beide ministeries voor ieder 50% worden gedragen.

• Er komen 500 forensische assistenten bij de politie, die vooral bij inbraken in woningen en bedrijven sporenonderzoek doen. Daardoor zullen meer daders worden gevonden, bijvoorbeeld wanneer zij DNA achter hebben gelaten op de plaats van het delict.

• De politie zal in de periode tot 2010 500 extra wijkagenten inzetten in buurten en wijken met veel overlast. Met hun kennis van de wijk en zijn bewoners, kunnen zij veel narigheid voorkomen of in een vroeg stadium indammen.

Meetbare gegevens

¹ Exclusief de bijzondere bijdragen die onder operationele doelstellingen 2.3 (Politie op bovenregionaal en landelijk niveau) en 2.4 (prestatievermogen van de politie) zijn opgenomen.

Bron:decembercirculaire 2006.

Operationele doelstelling 2.3

Voorzien in middelen die nodig zijn voor adequate politiezorg op het bovenregionaal en landelijk niveau

Motivering

Vanuit het oogpunt van doelmatigheid is de politiezorg op een aantal terreinen op landelijke of bovenregionale wijze georganiseerd. Het gaat onder meer om het KLPD, het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV) en het Financieel Expertisecentrum (FEC). Met de bekostiging hiervan stelt de minister van BZK deze onderdelen in staat om hun politietaken op een adequaat niveau uit te voeren. Voor specifieke informatie over het KLPD wordt verwezen naar de toelichting in het hoofdstuk baten-lastendiensten van deze begroting.

Instrumenten

• Intensiveren aanpak van cybercrime. Deze kabinetsperiode vindt een stevige impuls van de aanpak van cybercrime plaats. Dit betekent versterking van de aanpak op regionaal en bovenregionaal niveau en verdere professionalisering op landelijk niveau. De minister van BZK financiert de unit Cybercrime bij het KLPD. Deze unit is de opvolger van het National High Tech Crime Center. In 2008 moet deze unit volledig operationeel zijn en haar meerwaarde voor de Nederlandse politie bewijzen. Voor de bredere impuls stellen de betrokken partijen (politie, OM, Justitie en BZK) in 2007 samen een versterkingsprogramma Cybercrime op. Dit programma wordt vanaf 2008 uitgevoerd en zal leiden tot een stevige intensivering van de aanpak van cybercrime.

• Intensiveren aanpak financieel-economische criminaliteit. De ministers van BZK en van Justitie, het OM en de politie hebben in 2007 een versterkingsprogramma Finec (witwassen, ontnemen, fraude en corruptie) opgesteld. In 2008 zal de aanpak van financieel-economische criminaliteit merkbaar worden geïntensiveerd.

• Vernieuwen landelijk vingerafdrukkensysteem. In de eerste helft van 2008 zal het vingerafdrukkensysteem van de Nederlandse politie (Havank) zijn vernieuwd. De politie beschikt dan over een modern geautomatiseerd systeem. Doordat alle vingerafdrukken die op papier aanwezig waren gedigitaliseerd worden, kan er een efficiencyslag worden gemaakt. Tevens is een wetsvoorstel in voorbereiding dat de wettelijke mogelijkheden om vingerafdrukken af te nemen uitbreidt. Hierdoor zal het aantal vingerafdrukken in Havank toenemen en moet de identiteit van de verdachte eenvoudiger kunnen worden vastgesteld.

• Uitvoeren pilotproject Technologische identificatie hooligans. Met het pilotproject worden hooligans uit de anonimiteit gehaald. Zo mogelijk wordt dit geïmplementeerd in alle politiekorpsen.

• Met de korpsbeheerders zijn afspraken gemaakt over de resultaten die eind 2008 behaald moeten zijn op de samenwerking tussen korpsen op het terrein van ICT, personeel, materieel en bovenregionale samenwerking. Het kabinet zal op basis van deze resultaten eind 2008 een besluit nemen over het al dan niet voortzetten van de behandeling van het wetsvoorstel om te komen tot herziening van de politieorganisatie (Politiewet 200X).

• In deze samenwerkingsafspraken is opgenomen dat de korpsbeheerders juni 2008 een onderzoek opleveren naar de verschillende vormen van structurele bovenregionale samenwerking tussen de korpsen en de wijze waarop deze bestuurlijk en bedrijfsmatig zijn ingericht. De korpsbeheerders zijn gevraagd aanbevelingen te doen voor het waar nodig uniformeren van de bestuurlijke, bedrijfsmatige ophanging van de bovenregionale samenwerkingsverbanden en voor de indeling van de samenwerkingsgebieden. Eind 2008 zullen er afspraken zijn gemaakt over de wijze waarop de structurele samenwerking tussen de korpsen verder kan worden verbeterd.

Meetbare gegevens

Deze operationele doelstelling betreft alleen de bekostiging van organisaties en projecten die een grote mate van beleidsvrijheid hebben om beleid vorm te geven en uit te voeren. Omdat de minister van BZK dit beleid niet zelf vormgeeft en uitvoert, zijn geen meetbare gegevens bij deze operationele doelstelling opgenomen. Bij de algemene doelstelling zijn meetbare gegevens opgenomen over het functioneren van de politie. Het beleid onder deze operationele doelstelling draagt hieraan bij.

Operationele doelstelling 2.4

Verhogen van het prestatievermogen van de politie

Motivering

Het verhogen van het prestatievermogen van de politie (doelmatigheid en doeltreffendheid) vraagt om permanente aandacht. De minister van BZK, samen met de minister van Justitie, ondersteunt dit met een aantal maatregelen en randvoorwaarden die bijdragen aan een hogere veiligheid in Nederland. Voor 2008 zijn landelijke prioriteiten vastgesteld op basis waarvan regionale afspraken met de politiekorpsen worden gemaakt.

Instrumenten

• Sturen op prestaties via de landelijke prioriteiten. Met de korpsbeheerders zijn voor de periode 2008–2011 landelijke prioriteiten vastgesteld op het terrein van jeugdcriminaliteit, geweld, veilige wijken en de aanpak van criminaliteit kwantitatief en kwalitatief. De afspraken met gemeenten zijn vastgelegd in het bestuursakkoord.

– Jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen: de politie intensiveert haar bijdrage aan de persoonsgerichte aanpak van criminele jeugd. Daarnaast intensiveert de politie het vroegtijdig signaleren van en adviseren over risicojeugd, waaronder 12-minners.

– Geweld: de politie zal zowel de opsporing van geweldplegers verder versterken als een bijdrage leveren aan het voorkomen van geweldsmisdrijven.

– Veilige wijken: om de veiligheid in de wijk te vergroten zal de politie zorgdragen voor een versterkte inzet van gebiedsgebonden politiewerk. Hiervoor wordt de politie met 500 wijkagenten uitgebreid.

– Versterking criminaliteitsaanpak.

• Personele capaciteit van de politie: door te sturen op prestaties wordt de focus gericht op waar het politiewerk echt om draait: een politie die goed presteert en zichtbaar is voor burgers. Voor het bereiken van optimale resultaten dienen korpsen flexibiliteit te hebben om eigen keuzes te maken: naast meer personeel kan ook gekozen worden voor bijvoorbeeld hoger opgeleid personeel, inzet van slimme technologie of andere werkwijzen. De landelijke sterktedoelstelling bedraagt 52 525 fte’s in 20101. In overleg met de korpsbeheerders wordt bekeken wat de gevolgen zijn van de intensiveringen en de taakstelling uit het coalitieakkoord voor de sterktedoelstelling. Het streven is daarbij om met bandbreedten voor de sterkte te gaan werken. De Tweede Kamer zal hier over worden geïnformeerd. Naast méér medewerkers is het ook belangrijk dat de kwaliteit van het politiepersoneel verder verbeterd wordt. Het verbeteren van de kwaliteit van de opsporing is daar een voorbeeld van.

• De bewapening en uitrusting van de politie worden altijd bezien in relatie tot een proportioneel geweldgebruik. Hierbinnen past een verdergaande ontwikkeling op het gebied van de zogenaamde «less lethal» wapens. Daarnaast zullen bestaande wapens, waaronder het huidige dienstpistool, moeten worden vervangen.

• Stimuleren van de kwaliteitsontwikkeling van de Nederlandse politie, ondermeer door verdere ontwikkeling en toepassing van het Instituut Nederlandse Kwaliteit- (INK) model.

• Vergroten van de betrokkenheid en inzet van burgers door middel van Burgernet. In 2008 zal een tweede pilot Burgernet worden uitgevoerd in een vijftal politieregio’s. Op basis van een evaluatie hiervan zal begin 2009 worden besloten over de landelijke uitrol.

• Uitbreiden van bevoegdheden van het lokaal bestuur en de politie bij de aanpak van overlast in de openbare ruimte en de handhaving van de openbare orde en veiligheid. Het gaat hierbij om het introduceren van de mogelijkheid tot het geven van een gedragsaanwijzing voor de burgemeester (uitwerkingmotie-Van Schijndel), het intensiveren van de drugsaanpak (thuisteelt en het sluiten van illegale verkooppunten zonder dat sprake is van overlast), versterking van de aanpak van huiselijk geweld en een verkenning naar de samenhang in de openbare ordebevoegdheden van de burgemeester.

• Verbeteren van de kwaliteit van de informatievoorziening binnen de politie, ondermeer door implementatie van de Wet politiegegevens, die vermoedelijk op 1 januari 2008 in werking treedt.

• Versterking opsporing. In 2008 wordt geld dat voor het programma versterking opsporing en vervolging door het kabinet beschikbaar is gesteld, besteed aan onder andere de auditieve en audiovisuele registratie van verhoren, kwaliteitsverhoging van de forensisch-technische opsporing, het extra opleiden van het recherchepersoneel en de werving, selectie en opleiding van medewerkers van buiten de politie met een hbo of academische opleiding (zij-instroom).

Meetbare gegevens

Bij de algemene doelstelling zijn meetbare gegevens opgenomen over de effecten van het functioneren van de politie. Het beleid onder deze operationele doelstelling draagt hieraan bij.

Bron: Polbis.

Toelichting

De genoemde aantallen in 2005 en 2006 zijn gecorrigeerd voor (= opgehoogd met 319 fte’s) politiepersoneel dat in 2005 naar CIP/ISC is overgegaan, maar mee blijft tellen voor de realisatie van de sterktedoelstelling in 2010. Voor 2007 zijn alleen met de korpsen die in het kader van de motie Verhagen extra middelen hebben ontvangen individuele afspraken gemaakt over de ontwikkeling van hun sterkte. Er bestaat daarom geen afspraak met betrekking tot het landelijke sterktecijfer eind 2007. Zo ook niet voor de jaren 2008 en 2009.

Operationele doelstelling 2.5

Verhogen van de professionaliteit van de politie door het ontwikkelen van personeelsbeleid, arbeidsvoorwaardenbeleid en het faciliteren van politieonderwijs

Motivering

De minister van BZK realiseert samen met de politiekorpsen, de politievakorganisaties en de Politieacademie een verhoging van de professionaliteit van de politie. Dit wordt bereikt door te investeren in voldoende, gekwalificeerd, veilig werkend en gemotiveerd personeel.

Instrumenten

• Uitvoeren van de actiepunten naar aanleiding van de gezamenlijke werkgeversvisie, met als doel de kwaliteit van het politiepersoneel verder te verbeteren.

• De Politieacademie in staat stellen politiepersoneel op te leiden en bij te scholen, rekening houdend met de resultaten uit de «evaluatie politieonderwijs» en in lijn met de noties die voortkomen uit de «evaluatie bekostigingsstelsel Politieacademie».

• Uitvoering geven aan een nog te sluiten arbeidsvoorwaardenakkoord en het vertalen van deze afspraken in werkbare instrumenten voor de politiekorpsen.

• Het verder uitwerken van een aantal afspraken uit het akkoord 2005–2007, zoals de invoering van de fitheidtest voor de politie en het verder ontwikkelen van capaciteitsmanagement.

• De korpsen stimuleren om integriteitbeleid te voeren conform de basisnormen uit de modelaanpak «Integriteitbeleid, openbaar bestuur en politie», zodat de politiemedewerkers weerbaarder worden voor schendingen.

• Politiekorpsen stimuleren de diversiteit van het personeel te vergroten.

• Ontwikkelen van een talentenprogramma voor startende leidinggevenden met een diverse samenstelling van de cursistengroep.

• Op basis van de resultaten en de aanbevelingen van de Taskforce Personeelsvoorziening meer grip krijgen op de meerjarige instroom van aspiranten, zowel kwantitatief als kwalitatief, bij de Politieacademie.

• Het inbedden van een landelijke regeling voor de aanpak van agressie en geweld tegen de politie binnen de bedrijfsvoering van alle politiekorpsen.

Meetbare gegevens

Deze operationele doelstelling betreft grotendeels de kwaliteit van de politieorganisatie zelf, hetgeen bijdraagt aan het extern functioneren en uiteindelijk aan de veiligheid. Bij de algemene doelstelling zijn meetbare gegevens opgenomen over de effecten van het functioneren van de politie. Het beleid onder deze operationele doelstelling draagt hieraan bij.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.2 Partners in Veiligheid (artikel 4)

Algemene beleidsdoelstelling

Goed samenwerkende partners in veiligheid

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Politie, brandweer, ambulancediensten, marechaussee, centrale overheid, gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven én burgers hebben ieder hun verantwoordelijkheden in het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Bedreigingen van onze veiligheid veranderen en raken steeds meer met elkaar verweven. Het antwoord op bedreigingen kan steeds minder door één organisatie worden geformuleerd en uitgevoerd. Om de veiligheid van burgers te kunnen waarborgen is het noodzakelijk dat deze partners in veiligheid goed met elkaar samenwerken, zowel in lokaal, regionaal, nationaal en internationaal verband, zodat er minder slachtoffers en schade optreden en de veiligheid van hulpverleners beter gewaarborgd kan worden. Om goed te kunnen samenwerken, moeten de partners in veiligheid kunnen beschikken over voldoende kennis en expertise, zodat goed gehandeld kan worden onder wisselende maatschappelijke omstandigheden. Een thema zoals polarisatie en radicalisering vraagt om brede maatschappelijke samenwerking.

Een integrale aanpak van het veiligheidsbeleid is daarom noodzakelijk. Juist op lokaal niveau wordt de veiligheid en het veiligheidsgevoel van de burger bepaald. Daarom is samenwerking cruciaal en vervullen de gemeenten hierbij een regie rol. Deze rol moet bij middelgrote en kleine gemeenten worden versterkt.

Daarnaast is de strategie nationale veiligheid vastgesteld. De strategie richt zich op de bescherming van de samenleving en bevolking op eigen grondgebied tegen interne en externe bedreigingen. Nationale veiligheid kan niet los worden gezien van de veiligheid van andere landen.

Een samenhangende informatiehuishouding zorgt ervoor dat de partners in veiligheid, zowel individueel als gezamenlijk, beter kunnen presteren.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor samenhang in het veiligheidsbeleid. Daartoe:

• geeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties richting aan de uitvoering van het veiligheidsbeleid op lokaal, regionaal en landelijk niveau als ook in Koninkrijks- en internationaal verband;

• stimuleert en ondersteunt de minister van BZK de veiligheidspartners om samen te werken en kwalitatief goede diensten te leveren;

• agendeert de minister van BZK thema’s op het terrein van nationale veiligheid en regisseert bij de uitvoering van de strategie nationale veiligheid.

Externe factoren

De steun en inzet van (inter)nationaal betrokken veiligheidspartners is noodzakelijk om de veiligheid van de samenleving te kunnen bevorderen.

Actuele ontwikkelingen, zoals terrorisme, zijn van grote invloed op de veiligheid en het veiligheidsgevoel van burgers. De samenwerking kan onder druk komen te staan door een ramp of aanslag.

Meetbare gegevens

De goede samenwerking tussen de partners in veiligheid op zowel lokaal, regionaal, nationaal en internationaal gebied is moeilijk in meetbare gegevens uit te drukken.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 4.2

De bestuurlijke veiligheidspartners ondersteunen met kennis, instrumenten en expertise

Motivering

De partners in veiligheid hebben verschillende verantwoordelijkheden in het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Een geïntegreerde aanpak van de veiligheidsproblematiek op alle bestuurlijke niveaus is van belang om daadwerkelijk de veiligheid in Nederland te verbeteren, waardoor de veiligheid en veiligheidsgevoelens in Nederland vergroot worden.

Goede samenwerking vereist dat veiligheidspartners goed zijn toegerust om adequaat te kunnen functioneren. Delen van kennis en expertise zorgt ervoor dat partijen beter presteren en van elkaars ervaringen kunnen leren. Juist op lokaal niveau wordt de veiligheid en het veiligheidsgevoel van de burger bepaald. De gemeenten vervullen hierbij een regierol en worden daarin ondersteund, zoals uit de onderstaande instrumenten en activiteiten blijkt. Een aantal van de hier genoemde activiteiten maakt onderdeel uit van het project «Veiligheid begint bij voorkomen».

Instrumenten

• Lokaal veiligheidsbeleid: In de afgelopen jaren is onder de noemer «Project Veilige Gemeenten» samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gewerkt aan het ondersteunen van gemeenten bij hun rol als regisseur van het lokale veiligheidsbeleid. De hierbij opgebouwde kennis zal benut worden bij het maken van afspraken op het gebied van veiligheid tussen Rijk en gemeenten. Tevens zal de professionalisering van het lokale veiligheidsbeleid verder gestalte krijgen, onder andere door de implementatie van de wettelijk vastgelegde regierol voor gemeenten.

• Uitvoeren actieplan overlast en verloedering: plan welke gericht is op meer samenhang tussen nationaal en lokaal beleid op het gebied van overlast en verloedering. In nauwe samenwerking met Justitie, WWI, VWS en Jeugd & Gezin ondersteunen wij hiermee gemeenten in hun aanpak van problemen met hangjongeren, drugsverslaafden, dak- en thuislozen, uitgaansoverlast, woonoverlast en verloedering door graffiti en vernieling.

• Uitvoeren actieplan polarisatie en radicalisering

Polarisatie- en radicaliseringprocessen lijken in omvang, snelheid en intensiteit toe te nemen. De actielijnen worden nader uitgewerkt in een operationeel plan waaraan alle zeven direct betrokken departementen hun bijdragen leveren. Ook is in 2008 de monitor polarisatie en radicalisering gereed en is de kennisfunctie voor dit maatschappelijk thema ingericht en werkend.

• Bestuurlijke aanpak georganiseerde criminaliteit:Gemeenten spelen een steeds sterkere rol in het voorkomen en bestrijden van (georganiseerde) criminaliteit (drugshandel, illegale prostitutie, hennepkwekerijen, illegale autohandel en witwaspraktijken). Dit gebeurt in samenspraak met andere partijen zoals politie en Openbaar Ministerie en vaak ook de belastingdienst. BZK zet in op het ondersteunen van gemeenten hierbij: versterking bestuurlijke aanpak en noodzaak samenwerking verschillende betrokken partijen (bestuur, justitie en fiscus). Dit leidt tot de oprichting van regionale expertisecentra waar gemeenten terecht kunnen voor ondersteuning voor onder andere Wet bevordering integriteit beoordelingen door het openbaar bestuur (BIBOB)-trajecten.

• Uitvoeren actieplan veilig ondernemen III: Activeren van bedrijfsleven door samenwerking tussen lokale overheid en bedrijfsleven te stimuleren en gerichte actie te ondernemen om preventieve maatregelen te stimuleren.

• Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV): Evaluatie heeft in 2007 plaatsgevonden. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze evaluatie zullen verdere acties worden ondernomen.

• Veiligheidsmonitor: Als opvolger van de huidige Veiligheidsmonitor Rijk zal de integrale Veiligheidsmonitor (VM) verschijnen. Voor het eerst meten, naast departementen en politiekorpsen, ook vele gemeenten hun veiligheidscijfer volgens deze VM. Een eenduidig beeld van de sociale veiligheidssituatie én vergelijking tussen en binnen gemeenten en politiekorpsen wordt hierdoor mogelijk. De VM meet de effectbereiking van het Veiligheidsprogramma in de samenleving.

• Monitor criminaliteit bedrijfsleven: De Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven meet het effect van het Veiligheidsprogramma in het bedrijfsleven. Dit betreft de sectoren: bouwnijverheid, detailhandel, horeca, transportsector en zakelijke dienstverlening.

• Subjectieve Veiligheid: De resultaten van de expertmeeting over onveiligheidsgevoelens, welke zullen leiden tot concrete beleidsvoorstellen, komen tot uitvoering.

• Technologie en Veiligheid: Het project technologie en Veiligheid start met pilots en projecten op het snijvlak van veiligheid en technologie, passend bij de vraag vanuit de operationele diensten. Opzetten van gemeenschappelijk onderzoek met departementen, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Hiertoe behoren de introductie van een nieuw brandweerpak met sensoren voor de conditie van brandweerlieden, virtuele oefensimulatoren voor bestuurders en professionals en het experimenteren met de gevolgen van lichtplannen in wijken (wat is het gevolg van specifieke belichting in risicogebieden op de veiligheid).

• Programma Nationale veiligheid: Er wordt verder gewerkt aan de implementatie van de werkwijze zoals die in de strategie beschreven staat. De uitvoering op de thema’s klimaatverandering, polarisatie radicalisering, energievoorzieningszekerheid en grootschalige evacuatie loopt door vanuit het werkprogramma 2007–2008. Daarnaast wordt het risico beoordeeld op uitbraak van pandemieën en de effecten daarvan, waarbij bijzondere aandacht wordt gegeven aan het waarborgen van de continuïteit van de vitale sectoren.

Meetbare gegevens

Toelichting

• Reductie van criminaliteit: eerste voortgangsrapportage over uitvoering Veiligheidsprogramma «Naar een veiliger samenleving (Tweede Kamer, vergaderjaar 2002–2003, 28 684, nr. 9); nadere uitwerking zal in 2007 plaatsvinden van 10 indicatoren BZK in het kader van het project Veiligheid begint bij Voorkomen. In de ontwerpbegroting 2009 zullen deze indicatoren worden opgenomen.

• Effectiviteitmeting: In 2007 zal de kamer per brief geïnformeerd worden over een verdere operationalisering van het VbbV-programma, inclusief indicatoren aan de hand waarvan de voortgang zal worden gemeten.

Operationele doelstelling 4.3

Een samenhangende informatiehuishouding van de partners in veiligheid

Motivering

Het is cruciaal dat de juiste persoon op het juiste moment op de juiste plaats over de juiste informatie beschikt. De veiligheidspartners dienen bij de uitvoering van hun veiligheidstaken hun informatie te kunnen uitwisselen door middel van een samenhangend geheel van basis informatievoorzieningen. De afzonderlijke veiligheidspartners hebben hun eigen informatievoorziening zodanig op orde dat zij hun veiligheidstaken op een juiste wijze kunnen uitvoeren.

Instrumenten

• Informatie Basisvoorziening Veiligheid (IBV): De IBV is een virtuele structuur voor een gemeenschappelijke informatiehuishouding van de veiligheidspartners. Hiermee kan verband worden gebracht tussen alle lopende trajecten en activiteiten. Beoogde resultaten zijn de doorontwikkeling van de architectuur voor IBV, zodat de veiligheidspartners weten hoe ze hun informatievoorziening moeten inrichten en onderling goed kunnen communiceren en gegevens uitwisselen. Verder wordt gewerkt aan het standaardiseren van GEO data informatie, een informatiebehoeftenboek, een uniforme bevraging van registers en een gemeenschappelijk beveiligingsbeleid.

• Eenheid door samenhang en standaardisatie in de informatievoorziening voor het grootschalig gezamenlijk optreden van de veiligheidspartners bij de rampenbestrijding en crisisbeheersing.

• C2000 en Geïntegreerd Meldkamersysteem (GMS): in stand houden van het netwerk C2000 (uniform communicatiesysteem voor de hulpverleningsdiensten) en het daaraan gekoppelde GMS.

• Stimuleren van uniforme ICT-infrastructuur en informatiehuishouding voor de politie: als ondersteuning van de processen voor taakuitvoering en beheer, opdat de korpsen onderling en met ketenpartners informatie kunnen uitwisselen en over dezelfde informatie kunnen beschikken.

• Samenhangende informatievoorziening voor de brandweer gebaseerd op landelijk gestandaardiseerde processen.

• Versterken van de samenhang en standaardisatie binnen de informatievoorziening van de GHOR: de keten van acute zorg en openbaar bestuur gaat nog meer als eenheid werken.

• Monitoren van en zo nodig ingrijpen op de implementatie van het meldpunt fietsendiefstal.

Meetbare gegevens

¹ Misbruikpercentage van 1 januari 2007–1 juni 2007.

Toelichting:

De basiswaarde betreft het misbruikpercentage dat gemeten is tussen 1 januari 2007–1 juni 2007. Om bij mobiele oproepen het misbruik te bestrijden is het nodig om de 112-centrale bij het KLPD te vervangen. De verwachting is dat eind 2007 de nieuwe centrale operationeel zal zijn. Dan wordt misbruik van 112 via de mobiele telefoon aangepakt.

Operationele doelstelling 4.6

Onderhouden en uitbreiden van internationale veiligheidsrelaties

Motivering

Veiligheid is niet aan landsgrenzen gebonden. Internationale samenwerking op het gebied van veiligheid vraagt om een tijdige en adequate betrokkenheid bij Europese en internationale gremia, het ontplooien van samenwerkingsinitiatieven en het uitvoeren van internationale afspraken en Europese besluiten. Het effectief opereren in een divers en dynamisch internationaal krachtenveld draagt bij aan de nationale veiligheidsinspanningen en de daarvoor geformuleerde doelstellingen.

Instrumenten

• Bi- en multilaterale samenwerking: Via het onderhandelen, implementeren en evalueren van verdragen en beleidsmatige c.q. politieke afspraken, zgn. Memorandum of understanding (MoU’s); het (doen) uitvoeren van landenprogramma’s; het plaatsen van ambassaderaden en het faciliteren en organiseren van ter zake relevante activiteiten en bijeenkomsten.

• Europese samenwerking: Opzetten, uitvoeren en implementeren van besluiten, programma’s en projecten in het kader van de samenwerking binnen de Europese Unie en met de NAVO, zoals het «Haags Programma» ten aanzien van de informatie-uitwisseling, Schengen Informatie Systeem II, politiële samenwerking, Europol, terrorismebestrijding, crisisbeheersing en drugs.

• Samenwerking met Nederlandse Antillen/Aruba en met Suriname: Bijdrage aan de uitvoering en ondersteuning van het programma Rechtshandhaving Aruba evenals het ondersteunen van samenwerkingsprojecten in het kader van het Sectorplan Rechtsbescherming en Veiligheid Suriname.

• Internationale vredesmissies: Het voorbereiden en effectueren van de inzet van politiefunctionarissen voor vredesmissies. Uitvoeren van nieuw beleidskader gericht op de intensivering van de politie-inzet (50 fte in 2008) op de beheersing van crises.

• Europese ministerraad:Coördinatie/voorbereiding van de Raad voor Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) en ondersteuning minister; coördinatie internationale bezoeken en ontvangsten.

Meetbare gegevens

De uitkomsten van internationale samenwerking zijn lastig meetbaar. Het is een dynamische wereld waarin de specifieke bijdrage van Nederland of zelfs BZK niet altijd exact zijn na te gaan.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.3 Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (artikel 5)

Algemene beleidsdoelstelling

Een bijdrage leveren aan een veilige samenleving door op het gebied van de nationale veiligheid tijdig dreigingen en risico’s te onderkennen die niet direct zichtbaar zijn en de relevante belangendragers te voorzien van informatie en handelingsperspectief

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) levert een bijdrage aan het regeringsbeleid met name op die terreinen waar aspecten van sociale samenhang in de samenleving, het spelen van een actieve en constructieve rol van Nederland in Europa en de wereld en de effecten van een innoverende economie het taakgebied van de AIVD overlappen.

Verantwoordelijkheid van de minister

De AIVD vervult zijn eigen rol in het netwerk van overheidsorganisaties die de veiligheid nationaal en internationaal beschermen. Hiertoe:

• doet de dienst onderzoek in binnen- en buitenland;

• deelt de dienst gericht kennis en informatie die samenwerkingspartners en belangendragers in staat stelt gepaste maatregelen te nemen;

• signaleert, adviseert en mobiliseert de dienst anderen en reduceert zelfstandig risico’s.

De minister van BZK is verantwoordelijk voor de randvoorwaarden voor en de vaststelling van de prioriteiten binnen het operationele beleid van de AIVD. Deze prioriteiten worden bepaald in overleg met de samenwerkingspartners en belangendragers en opgenomen in het Jaarplan AIVD.

Externe factoren

• Behoeften belangendragers. Het aantal belangendragers, met name binnen het lokale bestuur, en de behoefte aan informatie en handelingsperspectief van belangendragers nemen sterk toe. Alhoewel dit aansluit bij de versterkte externe oriëntatie van de dienst vergt dit veel van het exploitatievermogen van de dienst.

• Internationale samenwerking. Het vervagen van nationale grenzen en (inter)nationale politieke druk versterkt de trend van de geïntensiveerde internationale samenwerking tussen inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Het behoud en uitbouwen van de gerespecteerde positie van de dienst in internationaal verband is van essentieel belang voor de informatiepositie in zijn algemeenheid en voor de behartiging van de Nederlandse belangen in de internationale arena.

• Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen trekken een zware wissel op het innoverende vermogen van de dienst. Het nu aansluiten bij deze ontwikkelingen is noodzakelijk om ook op de (middel) lange termijn de taakuitoefening op orde te houden.

• Algemene dreigingsbeeld. Veranderingen in het algemene dreigingsbeeld vragen om bijstelling van prioriteiten en het hierop afstemmen van de beschikbare middelen. De uitvoering van de taken door de AIVD is met name afhankelijk van een optimale afstemming tussen deze prioriteiten en de beschikbare middelen.

Meetbare gegevens

Het werkterrein van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst laat zich niet uitdrukken in meetbare gegevens. Waar gegevens beschikbaar zijn, zijn deze veelal geheim. Achteraf legt de AIVD in het jaarverslag verantwoording af over zijn activiteiten.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstellingen van de AIVD worden niet openbaar gemaakt omwille van de bescherming van de informatiepositie en van het actuele kennisniveau van de AIVD. De operationele doelstellingen van de AIVD kunnen besproken worden in de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten van de Tweede Kamer, bijvoorbeeld naar aanleiding van de geheime versie van het jaarplan of de geheime versie van het jaarverslag van de AIVD. Ook uit de openbare versie van het jaarverslag, waarin de AIVD publiekelijk verantwoording aflegt over de in het voorgaande jaar verrichte activiteiten, kan worden opgemaakt naar welke specifieke onderwerpen de aandacht van de AIVD uitgaat.

Toelichting apparaatuitgaven

Uitbreiden van het apparaat in de periode 2005–2009 met circa 585 fte. Voor 2008 is wederom een uitbreiding gepland. De uitbreiding heeft betrekking op een kwalitatieve en kwantitatieve versterking van de AIVD zoals is besloten op basis van het rapport van de commissie bestuurlijke evaluatie AIVD. In 2009 kent de dienst een omvang van 1500 fte.

Overzicht onderzoek naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

De AIVD onderzoekt haar activiteiten op periodieke basis. Rapportages worden vertrouwelijk aangeboden aan de Commissie van Toezicht en de president van de Algemene Rekenkamer. Politiek relevante bevindingen worden aangeboden aan de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten.

3.4 Toezicht en onderzoek openbare orde en veiligheid (artikel 14)

Algemene beleidsdoelstelling

Een bijdrage leveren aan een veilige samenleving en het vertrouwen van de burger in de overheid vergroten door onafhankelijk toezicht en onafhankelijk onderzoek en het doen van aanbevelingen die verantwoordelijken in staat stellen de veiligheid te verbeteren

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het toezicht op het OOV-domein wordt uitgevoerd door de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV). Toezicht is een onderdeel van de beleidscyclus (beleid-uitvoering-toezicht). Het is een schakel tussen het beleid en regelgeving enerzijds en de uitvoering anderzijds. Op basis van de informatie die het toezicht levert over de uitvoering, kan bestaand beleid worden aangepast of nieuw beleid worden geïnitieerd. Daarnaast kan met de informatie die een toezichthouder beschikbaar stelt de uitvoering worden verbeterd.

De Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) verricht op grond van de Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid voor het Koninkrijk der Nederlanden onafhankelijk, integraal en thematisch onderzoek en stelt op grond daarvan aanbevelingen op voor het structureel vergroten van de veiligheid. Uit onderzoeken moet lering worden getrokken ter voorkoming van herhalingen en ter vergroting van de veiligheid. De Ovv besluit op eigen gezag en in volledige onafhankelijkheid tot het doen van onderzoek naar de oorzaak van (ernstige) ongevallen en rampen of een dreiging daartoe. Een uitzondering hierop zijn de bij wet of internationaal voorgeschreven onderzoeken (waar onder luchtvaart en scheepvaart).

Verantwoordelijkheid van de minister

Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV):

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is, waar nodig in overeenstemming met de minister van Justitie, verantwoordelijk voor het rijkstoezicht ten aanzien van openbare orde en veiligheid (op grond van de artikelen 53 van de Politiewet 1993 en 19 en 19 a van de Brandweerwet 1985). De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vult haar verantwoordelijkheid voor het toezicht in, door onderzoek te laten verrichten naar en te rapporteren over de kwaliteit waarmee politie, brandweer, GHOR, rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisatie hun publieke taken invullen.

Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv):

De Onderzoeksraad voor veiligheid is een zelfstandig bestuursorgaan met rechtspersoonlijkheid en is gelet op de onafhankelijke positie op afstand geplaatst van de Minister van BZK. De werkzaamheden van de raad zijn gekoppeld aan het zich voordoen van een voorval of een reeks van voorvallen.

De minister van BZK draagt geen verantwoordelijkheid voor de individuele onderzoeken en aanbevelingen die de onderzoeken mogelijk vergezellen. De Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid bevat op dit punt ook geen bevoegdheden. De minister heeft wel een toezichthoudende rol als het gaat om de bij algemene maatregel van rijksbestuur of algemene maatregel van bestuur aangewezen voorvallen verplicht te onderzoeken. De minister van BZK vult haar ministeriële verantwoordelijkheid in, door het afleggen van verantwoording aan de Staten-Generaal. In de Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid is een aantal bevoegdheden opgenomen die het mogelijk maken invulling te geven aan de ministeriële verantwoordelijkheid voor de raad. De wet bevat met het oog op het toezicht op de raad nagenoeg gelijke bepalingen als de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen.

Externe factoren

Het behalen van de doelstelling voor de Inspectie OOV hangt af van:

– de juiste keuze van onderwerpen (op basis van een risicoanalyse)

– (brede) opvolging van de aanbevelingen van de Inspectie OOV door de eerstverantwoordelijke bestuurders en betrokken organisaties.

– de mate waarin de Inspectie OOV er in slaagt het politiek-bestuurlijke debat te voeden.

Het behalen van de doelstelling voor de Ovv hangt af van:

De aanbevelingen, als gevolg van een concreet voorval, moeten suggesties in zich hebben tot het aanbrengen van verbeteringen met het oog op het voorkomen van een dergelijk voorval in de toekomst of de beperking van de omvang van de gevolgen.

Meetbare gegevens

Meetgegevens ten aanzien van de resultaten van het toezicht door de Inspectie OOV zijn vooraf moeilijk te formuleren. Het daadwerkelijke effect van toezicht is niet gelegen in het aantal rapporten, maar in kwaliteitsverbetering van de taakuitvoering in de praktijk. Daarom investeert de Inspectie OOV in effectmeting van haar toezichtactiviteiten door middel van «follow-up»-onderzoek (naar opvolging van aanbevelingen) en evaluaties van toezichtmethoden. Over de uitkomsten van deze onderzoeken zal aan de Tweede Kamer worden gerapporteerd.

De Ovv besluit op eigen gezag en in volledige onafhankelijkheid welk voorval de raad in onderzoek neemt en op welke wijze de raad dat onderzoek doet. Daarom worden in de begroting van BZK geen meetbare gegevens opgenomen. De Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid bepaalt dat de Ovv periodiek een evaluatie uitvoert op doelmatigheid en doeltreffendheid. De minister van BZK stuurt de eerste evaluatie vóór februari 2008 (en daarna periodiek om de 5 jaar) aan de Staten-Generaal.

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting: De uitgaven zijn volledig juridisch verplicht.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 14.1

Het vergroten van de kwaliteit waarmee politie, brandweer, rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisaties hun taken uitvoeren

Motivering

De Inspectie OOV levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving. Zij oefent daartoe toezicht uit op de besturen en organisaties die verantwoordelijk zijn voor de openbare orde en veiligheid. De Inspectie OOV toetst of wet- en regelgeving en geformuleerd beleid in de praktijk daadwerkelijk tot het gewenste resultaat leidt. Op basis van professioneel en onafhankelijk uitgevoerde inspecties stelt de Inspectie OOV de verantwoordelijken in staat de veiligheid te verbeteren.

Instrumenten

De Inspectie OOV verricht:

• systematisch toezicht op het niveau van de regio ten aanzien van de voorbereiding op de rampenbestrijding;

• thematisch onderzoek op de verschillende domeinen van openbare orde en veiligheid;

• incidenteel onderzoek naar aanleiding van politieke of maatschappelijke actualiteiten of incidenten.

Daarnaast adviseert de Inspectie OOV, als sluitstuk van de beleidscyclus, over de mate waarin beleidsdoelen toetsbaar en publieke taken uitvoerbaar zijn.

De Inspectie OOV heeft te maken met een relatief groot, complex veld en is qua toerusting beperkt. Dat leidt ertoe dat keuzes gemaakt moeten worden. De ruimte waarbinnen de Inspectie OOV keuzes kan maken wordt begrensd door de verantwoordelijkheden van de ministers van BZK en van Justitie voor openbare orde en veiligheid. De Inspectie OOV hanteert een risicoanalyse als instrument om de keuzes te maken, binnen de kaders van de vigerende wet- en regelgeving en de te realiseren beleidsdoelen.

Meetbare gegevens

Zie toelichting bij de Algemene doelstelling.

Operationele doelstelling 14.2

Onderzoeksraad voor Veiligheid

Motivering

De Onderzoeksraad voor veiligheid fungeert als onafhankelijk onderzoeksorgaan, dat op eigen gezag kan besluiten tot het doen van onderzoek naar de oorzaak van (ernstige) ongevallen en rampen of een dreiging daartoe. Uit het onderzoek dient lering te worden getrokken en aanbevelingen te worden gedaan om de structurele veiligheid te vergroten. De aanbevelingen van de Ovv zijn gericht aan overheden en bedrijfsleven om een bijdrage te leveren aan het vergroten van de structurele veiligheid binnen het Koninkrijk.

Instrumenten

De Onderzoeksraad voor veiligheid verricht onderzoeken en doet aanbevelingen naar aanleiding van een voorval of (reeks van) incidenten.

Meetbare gegevens

Zie toelichting bij de Algemene doelstelling

3.5 Crisisbeheersing (artikel 15)

Algemene beleidsdoelstelling

Een samenleving die goed voorbereid is op crises

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Goed voorbereid zijn op mogelijke crises in Nederland is de doelstelling van het kabinet op het terrein van crisisbeheersing. Crisisbeheersing is een belangrijk en complex aandachtsgebied dat vraagt om een duidelijke verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de betrokken partijen. Centraal daarbij staan het probleemoplossend vermogen van de veiligheidspartners, heldere afspraken, adequate informatievoorziening en een eenduidige aansturing. Ook van de burgers en het bedrijfsleven wordt verwacht dat zij zich bewust zijn van risico’s en dat zij beschikken over het vermogen tot zelfredzaamheid. Tegelijk moeten zij er op kunnen vertrouwen dat de overheid goed voorbereid is en snel en adequaat opereert in situaties waarbij de nationale veiligheid in het geding is, doordat één of meerdere vitale belangen worden aangetast. De minister van BZK is door het kabinet aangewezen als coördinerend minister voor crisisbeheersing.

Verantwoordelijkheid van de minister

Als coördinerend minister voor crisisbeheersing is de minister van BZK verantwoordelijk voor:

• de kwaliteit en effectiviteit van het stelsel van crisisbeheersing;

• de bestuurlijke en operationele coördinatie, regie en aansturing van crisisbeheersing op nationaal niveau en de zorg voor de aansluiting van de nationale op de decentrale verantwoordelijkheden en bevoegdheden;

• de zorg dat decentrale partijen in staat zijn hun verantwoordelijkheden bij crisisbeheersing te kunnen waarmaken;

• de kwaliteit van de informatievoorziening vóór, ten tijde van en ná crises of de dreiging ervan.

Externe factoren

Het bereiken van een samenleving die goed voorbereid is op crises hangt af van:

• de feitelijke totstandkoming van de veiligheidsregio’s;

• goed functionerende (inter-)nationale veiligheidsstructuren en organisaties;

• structurele en actieve betrokkenheid van de bestuurlijke partners;

• het vermogen tot (tijdelijke) zelfredzaamheid van de bevolking;

• het treffen van adequate veiligheidsmaatregelen door het bedrijfsleven;

• de ontwikkeling van technologie die van invloed is op crisisbeheersing.

Meetbare gegevens

Om te komen tot een samenleving die goed is voorbereid op een crisis is van deze algemene doelstelling een doorwerking gemaakt naar operationele doelstellingen. Om deze doelstellingen te bereiken zullen instrumenten worden gehanteerd en activiteiten worden uitgevoerd zoals deze hierna zijn beschreven. Deze leiden tot resultaten, waarvan eenvoudiger is vast te stellen dat deze zijn bereikt dan het vaststellen of de algemene doelstelling is bereikt. Om deze reden zijn bij de algemene doelstelling geen en bij de operationele doelstelling wel prestatie-indicatoren opgenomen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 15.2

Versterking van de bescherming van de vitale infrastructuur

Motivering

Voorkomen is beter dan genezen. Na een crisis wordt vaak de vraag gesteld of en hoe deze had kunnen worden voorkomen of worden beperkt in de gevolgen. Vooral ten aanzien van verstoring van voor de maatschappij essentiële diensten en producten is de tolerantie gering. Bij het voorkomen en beheersbaar maken van crises ligt de primaire verantwoordelijkheid voor de betreffende sector bij vakministeries, medeoverheden en met name bedrijfssectoren. De minister van BZK spreekt hen aan op deze verantwoordelijkheid vanuit haar coördinerende verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid (naast de eigen rol als vakminister).

Instrumenten

• Bescherming vitale infrastructuur (BVI). Er zijn 12 vitale sectoren (met daarbinnen vitale producten en diensten), waarvoor 8 ministeries verantwoordelijk zijn. BVI richt zich op het voorkomen en beheersbaar maken van uitval van vitale producten en diensten, om zo de kans op maatschappelijke ontwrichting te minimaliseren. De aandacht gaat hierbij vooral uit naar de domino-effecten die kunnen optreden tussen diensten en producten die van elkaar afhankelijk zijn. Waar dit nodig blijkt, worden afspraken gemaakt over extra beschermende maatregelen.

• Nationaal Adviescentrum Vitale Infrastructuur (NAVI) Het NAVI ondersteunt vitale sectoren bij het verkleinen van hun kwetsbaarheid door het verbeteren van hun security-beleid en stimuleert het uitwisselen van informatie op dit terrein.

Meetbare gegevens

Bron: Tweede rapportage Vitaal.

Toelichting

In 2007 is het in kaart brengen van de afhankelijkheden gestart. In 2009 is dit proces door alle vitale sectoren doorlopen.

Operationele doelstelling 15.3

Een goed functionerende crisisbeheersingsorganisatie

Motivering

Om met voldoende slagkracht crises te kunnen beheersen, is het essentieel dat de crisisorganisatie kwalitatief goed functioneert en dat de betrokken partijen aan kwaliteitseisen voldoen. Als coördinerend minister voor crisisbeheersing heeft de minister van BZK de taak om organisatorische randvoorwaarden te scheppen, kwaliteitseisen te stellen en te monitoren of daaraan wordt voldaan en zorg te dragen voor de aansturing en regie op nationaal niveau. Daarvoor dient in ieder geval het basisniveau gerealiseerd te zijn. Door te toetsen in oefensituaties wordt duidelijk of aan de kwaliteitseisen wordt voldaan en waar verbeteringen doorgevoerd moeten worden. Op deze wijze worden de kaders vastgesteld voor de rampenbestrijding en crisisbeheersing met als doel om deze over twee jaar in de praktijk op orde te hebben. Met de regio’s, die doorgroeien naar volledige regionalisering, zullen in verband hiermee convenanten worden afgesloten, waarin afspraken worden vastgelegd over de te behalen resultaten.

Instrumenten

Ten behoeve van een goed functionerende crisisbeheersingsorganisatie zullen in 2008 de volgende instrumenten worden ingezet en activiteiten worden uitgevoerd:

• het vaststellen van de basisvereisten crisismanagement voor het decentrale niveau en het bevorderen dat de regio’s hieraan voldoen;

• het formuleren van kwaliteitseisen op het gebied van planvorming, opleiden, trainen en oefenen;

• het bevorderen van de permanente cyclus van multidisciplinair opleiden, trainen en oefenen en het stimuleren van borging van deze cyclus in een overkoepelende organisatie;

• de uitwerking van het nieuwe systeem van planvorming voor het regionale niveau met als onderdeel de landelijke referentiekaders. Deze vormen de basis voor het opstellen van regionale beleids- en crisisplannen op het decentraal niveau;

• de ontwikkeling van een benchmark-instrument voor de regio’s;

• de uitwerking van de kabinetsafspraken om de rol van Defensie als structurele veiligheidspartner verder vorm te geven, zoals door structurele betrokkenheid bij planvorming en oefening;

• het bevorderen van de eenduidigheid in informatievoorziening en kwaliteitsborging ten behoeve van de regio’s door middel van uniforme processen in de meldkamers;

• het ontwikkelen van een systematiek voor het bepalen van een adequaat en wenselijk zorgniveau, dat regio’s tijdens rampen en crises kunnen leveren;

• de verbetering van chemisch biologisch radioactief en nucleair (CBRN-)steunpuntregio’s op de voorbereiding van het optreden tijdens CBRN-crises;

• de verbetering van de bestuurlijke en operationele besluitvormingsprocessen en informatievoorziening op het terrein van crisisbeheersing;

• het actualiseren van het overzicht van bestuurlijke bevoegdheden voor gebruik in ambtelijke en politieke crisisbeleidsteams;

• het samen met andere ministeries opstellen van nationale responsplannen;

• uitwerking en implementatie van basisvereisten crisisbeheersing waaraan ministeries moeten voldoen;

• de uitwerking van de organisatorische maatregelen in het kabinetsstandpunt Rampenbeheersing Overstromingen, waaronder het organiseren van een grootschalige oefening op het terrein van gevolgen van overstromingen;

• het uitvoeren van de regelingen in het kader van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (WTS).

Meetbare gegevens

Operationele doelstelling 15.4

Aansturen crisisbeheersing

Motivering

Coördinatie tijdens crises, waarbij vele diensten zijn betrokken is cruciaal. Dit betreft zowel de afstemming met bestuurlijke partners, als de operationele afstemming tussen primair de hulpdiensten (brandweer, ambulance, politie en defensie). Voor de crisisbesluitvorming verzorgt BZK voorafgaand aan risicovolle evenementen en tijdens crises snelle en vraaggestuurde, bestuurlijke informatievoorziening, deskundige procesondersteuning en afgestemde advisering, opdat bestuurders tijdige en juiste beslissingen kunnen nemen om negatieve maatschappelijke gevolgen zoveel mogelijk te beperken.

Instrumenten

• Nationale overeenstemming over een generieke crisisbesluitvormingsstructuur;

• Implementatie van werkafspraken over informatievoorziening met bestuurlijke partners en operationele partners (rijksoverheid, provincies, veiligheidsregio’s en gemeenten);

• Ontwikkeling van periodieke korte termijn inventarisaties van dreigingen die binnen twee maanden tot een crisis kunnen leiden;

• Aanbieden van een crisisinformatiestructuur, inclusief ICT- en logistieke faciliteiten ten behoeve van de crisisbesluitvorming;

• Door middel van het Nationaal Crisis Centrum (NCC) aanbieden van inhoudelijk en bestuurlijk afgestemde adviezen aan het ambtelijk, interdepartementaal (DG) en ministerieel beleidsteam;

• Database met een totaaloverzicht van de beschikbare capaciteit en middelen van alle hulpdiensten;

• Operationele afstemming door het Landelijk Operationeel Crisis Centrum (LOCC) over de inzet van de hulpdiensten, potentieel van Defensie en het beschikbaar stellen van rijksmiddelen en expertise (Inclusief defensie);

• Samenwerking op terreinen als informatie-uitwisseling, procedures en oefenen tussen de partners die tezamen de spil in de crisis responsorganisatie voor het Nationaal Gezag vormen: het NCC, het Expertisecentrum Risico- en Crisiscommunicatie (ERC) en het LOCC;

• Opleveren van (inter-)departementale diensten en producten door Shared Services Crisisbeheersing voor het stimuleren van samenwerking, kwaliteitsverbetering en efficiencywinst bij de departementen;

Meetbare gegevens

De aansturing van de crisisbeheersing draagt bij aan een goed functionerende crisisbeheersingsorganisatie. Dit wordt in meerdere indicatoren uitgedrukt in operationele doelstelling 15.3. Hier volstaat een verwijzing naar die meetbare gegevens.

Operationele doelstelling 15.5

Het bieden van open en realistische informatie voor, tijdens en na crises

Motivering

Zeker in crisissituaties verwachten burgers van de overheid dat zij tijdig en goed worden geïnformeerd. Dat vereist een overheid die voorbereid is, de beschikking heeft over de benodigde middelen en ook bereid is snel en adequaat de burgers te informeren. Een proactieve houding naar de burger en de media is daarbij van wezenlijk belang. Het ontwikkelen van gedegen crisiscommunicatieplannen, het systematisch oefenen zowel op bestuurlijk als voorlichtingsniveau zijn voorwaardenscheppend voor een effectievere crisiscommunicatie.

Bij een crisis heeft de overheid niet het alleenrecht op communicatie. Radio, televisie, internet, sms, telefoon en de sociale omgeving vormen een veelheid van kanalen en bronnen van informatie. Dit vraagt om een brede inzet van middelen. Het vraagt ook om vertrouwen in de overheid. Een gedegen risicocommunicatie vormt een opmaat voor vertrouwenwekkende crisiscommunicatie.

Instrumenten

• Expertisecentrum: het verzamelen van kennis en expertise op het terrein van crisis- en risicocommunicatie voor het verhogen van de eigen deskundigheid. De kennis beschikbaar stellen (via internet) aan andere overheden en bedrijfsleven en ondersteunen van gemeenten en veiligheidsregio’s bij het opstellen en uitvoeren van plannen voor risico- en crisiscommunicatie.

• «Denk Vooruit» campagne: deze campagne richt zich op de bewustwording van de bevolking over de risico’s in de samenleving, hun eigen rol en verantwoordelijkheid daarbij. De campagne biedt ook handelingsperspectieven voor de verschillende risicotypes. In 2007 is de campagne opnieuw vorm gegeven. De komende jaren wordt de campagne voortgezet.

• Cell Broadcast: met het huidige sirenestelsel kan geen specifieke informatie met een alarmering worden verstrekt. Cell broadcast biedt de mogelijkheid om in een specifiek gebied specifieke gedragsinformatie aan de bevolking mee te geven. Dit verhoogt de kans op het juiste gedrag. In 2007 vindt finale besluitvorming over implementatie plaats. Na positieve besluitvorming zal met ingang van 2008 het systeem worden uitgerold.

• Ondersteuning crisiscommunicatie: bieden van operationele ondersteuning (bij crises en rampen) in de vormgeving van crisiscommunicatie door medeoverheden.

Meetbare gegevens

Bron: bereik- en effectonderzoek RVD

Toelichting

De bevolking die hier gemeten wordt is het Nederlandse publiek van 13 jaar en ouder.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.6 Brandweer en GHOR (artikel 16)

Algemene beleidsdoelstelling

Een goed georganiseerde hulpverlening die staat voor de veiligheid van de burger

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Iedere Nederlander heeft recht op een minimum niveau aan hulpverlening. De risico’s in ieders leefomgeving bepalen in hoge mate het werk van de politie, brandweer en andere hulpverleners. Het gemeentebestuur en het bestuur van de veiligheidsregio’s stellen de voorwaarden vast waaronder dat gebeurt.

De brandweer, politie en geneeskundige hulpverlening (GHOR) maken de leefomgeving veiliger. Hun inspanningen moeten mede het gevoel van veiligheid van de burger versterken. Het is daarom van belang dat deze organisaties in een vroegtijdig stadium betrokken worden bij beslissingen van gemeenten en regio’s die de veiligheid kunnen raken. Op die manier kan de hulpverlening goed worden voorbereid. Naast deze voorbereidingen moet bij een daadwerkelijke inzet, het werk goed en veilig gebeuren. Het werk houdt niet op na het blussen van een brand of redden van slachtoffers. Zowel burgers als hulpverleners hebben recht op een goede nazorg.

BZK helpt de gemeenten en regio’s daarbij. Zij ondersteunt door middel van geld, onderzoek, het ter beschikking stellen van materieel enz. Die ondersteuning richt zich niet alleen op de gemeenten en regio’s, maar ook op de hulpverleners. De besturen van de veiligheidsregio’s, regionaal college politie en bestuur van brandweer en GHOR worden daarop aangesproken.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister van BZK heeft de verantwoordelijkheid om alle burgers een zo gelijkwaardig mogelijk niveau van veiligheid te (helpen) bieden. De minister van BZK stelt daartoe kaders en faciliteert waar nodig. De minster van BZK ondersteunt, maar stuurt ook bijvoorbeeld door het stellen van normen. De minister van BZK zet ontwikkelingen in gang en geeft ook directe steun.

De minister van BZK is daarmee verantwoordelijk voor:

• het onder een bestuurlijke regionale aansturing (de veiligheidsregio) brengen van de zorg voor fysieke veiligheid en samenhang te waarborgen met de zorg voor sociale veiligheid;

• het borgen van een kwalitatief hoogwaardige brandweerzorg en GHOR;

• het via wet- en regelgeving zorgen voor beleidsuitvoering en standaardisering/normering in de hulpverlening;

• het borgen en ontwikkelen van kennis en expertise;

• een zoveel mogelijk op risico’s toegesneden financiering van de kosten;

• zonodig aanvullende voorzieningen voor bijzonder optreden;

• normering en standaardisering van de informatie- en communicatievoorziening;

• internationale samenwerking op het terrein van de hulpverlening.

Externe factoren

Het bereiken van een sterke hulpverlening voor een veilige samenleving is afhankelijk van:

Bestuurders van andere overheden:

• voor het welslagen van de totstandkoming van de veiligheidsregio’s;

• voor het welslagen van de regionalisering van de brandweer;

• voor het welslagen op termijn van de integratie van het regionaal veiligheidsbestuur en het bestuur van de politieregio;

• voor draagvlak voor het wetsvoorstel veiligheidsregio’s;

• voor de ontwikkeling en inbedding van meer op prestaties en kwaliteit gerichte bestuurlijke verhoudingen;

• de mate van samenwerking tussen de betrokken overheden.

De brandweer-, GHOR- en politieorganisaties:

• voor de bereidheid tot medewerking van deze zelfstandige organisaties en hun onderlinge samenwerking om te komen tot krachtige veiligheidsregio’s;

• voor de wijze waarop zij zelf inspelen op technologische ontwikkelingen op het gebied van veiligheid.

Burgers en bedrijven:

• voor de bereidheid mee te werken aan adviezen op het terrein van brandveiligheid en zelfredzaamheid.

Meetbare gegevens

Bron:CBS Brandweerstatistiek

Toelichting

• Algemeen: de cijfers voor 2006 komen in november 2007 ter beschikking.

• 4c: Niet operationeel personeel is personeel met een functie op het terrein van pro-actie en/of preventie en personeel in een ondersteunende functie.

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Aan gemeenten wordt conform het Bijdragebesluit kosten opsporing en ruiming conventionele explosieven Tweede Wereldoorlog 2006, het BKRE (Staatsblad 2006, nr. 711) een bijdrage verstrekt in de kosten ter grootte van ca € 27 mln. Aan de partners in de rampenbestrijding (brandweer- en GHOR-regio’s) wordt conform het Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen, BDUR (Staatsblad 2001, nr. 113), een financiële bijdrage verstrekt in de kosten van de organisatie van de rampenbestrijding en hulpverlening ter grootte van ca € 63 mln.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 16.2

Een goede bestuurlijke organisatie voor een slagvaardige brandweer en GHOR

Motivering

Het kabinet heeft in het coalitieakkoord vastgelegd dat de realisatie van veiligheidsregio’s als verlengd lokaal bestuur wordt voortgezet. De bekostiging van de veiligheidsregio blijft gebaseerd op gemeenschappelijke financiering door gemeenten en Rijk (hybride financiering). In het bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten is afgesproken dat de rijksbijdrage aan de veiligheidsregio substantieel wordt verhoogd.

De brandweer is van oudsher de organisatie die de rampenbestrijding vorm en inhoud geeft en daarin een spilfunctie heeft. Brandweer en GHOR zullen regionaal worden georganiseerd in de veiligheidsregio’s. Dit zijn samenwerkingsverbanden van gemeenten voor de regionale aanpak van rampen- en crisissituaties. De streefdatum voor de invoering van de Wet Veiligheidsregio’s is 1 januari 2008. Een regionaal georganiseerde brandweer is mede een cruciale pijler die de veiligheidsregio draagt.

Instrumenten

• Om de regionalisering van de brandweer veilig te stellen zal in de Wet Veiligheidsregio’s worden opgenomen dat het bestuur van de veiligheidsregio verantwoordelijk is voor de beheersaspecten van de brandweerkorpsen in de regio. Het bestuur kan de verantwoordelijkheid voor het beheer van de lokale onderdelen naar de afzonderlijke gemeenten (evt. clusters van gemeenten) delegeren. De minister verplicht daarmee immers niet, maar laat ruimte aan de gemeenten om het naar eigen inzicht in te vullen (maatwerk voor de regio’s). Echter de eindverantwoordelijkheid voor een goed functionerende brandweer in de regio blijft berusten bij het veiligheidsbestuur cq. de regionale commandant.

• De minister van BZK wil het niveau van veiligheid in twee jaar omhoog brengen (gevoelsmatig van een 6- naar een 7+). Om dit te bereiken zal een wettelijk kader met kwaliteitsAMvB’s voor het inrichten van veiligheidsregio’s opgesteld worden.

• Om de veiligheidsregio’s verder vorm en inhoud te geven, is er het voornemen om in de komende jaren meerjarige convenanten met de regio’s te sluiten. Daarin worden met de regio’s afspraken gemaakt over de vorm en inhoud van de verschillende onderdelen die gefaseerd in de veiligheidsregio moeten worden teruggezien en in welk tempo zij op het gebied van brandweer, GHOR, crisisbeheersing en rampenbestrijding doorgroeien naar volledige regionalisatie.

• Er zal een blauwdruk van een veiligheidsregio moeten worden opgesteld, waarin per hoofdtaak de onderscheiden organisatiemodellen c.q. functies worden benoemd. De producten en prestatie-indicatoren, die ze moeten kunnen leveren, zullen in het ontwikkeltraject van indicatoren en kengetallen parallel aan en deels voortvloeiend uit de kwaliteitsAMvB worden geformuleerd.

• De rampenbestrijding en crisisbeheersing zijn in Nederland opgedragen aan organisaties die met de dagelijkse zorg belast zijn. Door het instellen van veiligheidsregio’s wordt bewerkstelligd dat deze organisaties verder naar elkaar toegroeien in hun multidisciplinaire en integrale taakuitvoering. Met name door platforms voor kennisuitwisseling en via stimulering wordt dit proces gefaciliteerd.

• In het wetsvoorstel van de Wet Veiligheidsregio’s wordt de wettelijke grondslag gelegd voor veranderende bestuurlijke verhoudingen met het Rijk en worden de rampenbestrijding en crisisbeheersing inhoudelijk vormgegeven. Deze ontwikkeling is de basis voor de inzet van prestatiesturing als ondersteuning en stimulans voor meer efficiënte en effectieve prestaties. BZK richt zich daarbij concreet op drie sporen:

– pilots voor veiligheidsregio’s waarbij een proef gedaan wordt met centrale financiering van de regio’s met onder meer bijbehorende sturingsafspraken;

– de toepassing van tweezijdige overeenkomsten (convenanten) – in plaats van meer eenzijdige gerichte stimulering – waarin veiligheidsregio’s en het Rijk concrete (meerjarige) ontwikkelingsafspraken maken;

– de meerjarige ontwikkeling van een standaard informatiemodel binnen de bestaande planning- en controlcyclus waaraan de veiligheidsregio, het bestuur van de regio en BZK informatie kunnen ontlenen voor respectievelijk organisatie-, bestuurlijke- en landelijke doeleinden en sturing.

• Voorbereiding van een aantal algemene maatregelen van bestuur die het brede terrein van de Wet Veiligheidsregio’s uitwerken. Daarin wordt het kabinetsstandpunt Interbestuurlijk Toezicht betrokken. Parallel hieraan ontwikkelen van een blauwdruk van een veiligheidsregio.

• In interdepartementaal verband, in overlegstructuren rondom de veiligheidsregio’s en in wet- en regelgeving de positie van het veiligheidsbestuur ten opzichte van de zorginstellingen verstevigen respectievelijk verankeren.

• Verkenning van de uitbouw van het bestuur van de veiligheidsregio richting andere beleidsterreinen op het gebied van veiligheid.

• Per 1 januari 2008 is congruentie zowel bestuurlijk als operationeel voor de gemeente Haarlemmermeer (incl. Schiphol) een feit. De implementatie van de activiteiten uit het versterkingsplan, dat in afstemming met de overige partijen door de regio Kennemerland is opgesteld, zal doorlopen in 2008.

• Het door de minister van BZK genomen besluit met betrekking tot congruentie van de gemeente Hattem zal in nauwe samenwerking met de betrokken veiligheidsregio’s worden uitgewerkt. Vervolgens zal gestart worden met de implementatie.

• Op grond van het Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen (BDUR) worden financiële bijdragen verstrekt aan de brandweer- en GHOR-regio’s ter grootte van ca. € 63 mln. In 2008 komt een nieuw verdeelmodel waarbij meer rekening wordt gehouden met risico’s. Bij de uitwerking van het Beleidsprogramma worden in 2008 extra middelen (€ 4,7 mln.) beschikbaar gesteld voor de veiligheidsregio’s. Een deel daarvan zal worden toegevoegd aan de BDUR.

• De implementatie van het kabinetsstandpunt ACIR (Advies Commissie ICT Rampenbestrijding) wordt voortgezet. Het verder vormgeven van een landelijke vraagorganisatie voor respectievelijk de brandweer en GHOR heeft prioriteit. Nieuw ICT-beleid wordt beoordeeld op de mogelijkheden van landelijk beleid via normering en standaardisering. De Raad voor Multidisciplinaire Informatievoorziening Veiligheid (Raad MIV) heeft in het kader van verdere standaardisering en harmonisering van multidisciplinaire initiatieven een belangrijke rol.

• Implementatie van een kwaliteitszorgmodel voor zowel brandweer als de GHOR waarbij voor deze sectoren wordt aangesloten bij het INK model (Instituut Nederlandse Kwaliteit) resp. de HKZ certificering (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector).

• Op grond van het Bijdragebesluit kosten opsporing en ruiming conventionele explosieven Tweede Wereldoorlog worden aan gemeenten bijdragen in de kosten voor opsporing van explosieven verstrekt ter grootte van ca. € 27 mln. (hierop is reeds een korting toegepast van € 2,9 mln. i.v.m. het BTW-compensatiefonds en een subsidiekorting van € 1,5 mln.). Het Bijdragebesluit is per januari 2007 vernieuwd. Sinds medio 2006 is de Dienst Regelingen van het ministerie van LNV verantwoordelijk voor de uitvoering van het bijdragebesluit. Hiermee is de continuïteit van de uitvoering gewaarborgd.

Meetbare gegevens

Brandweer en GHOR zijn lokaal georganiseerde, gefinancierde (via het Gemeentefonds) en bestuurde taken. BZK financiert op regionaal niveau additioneel in beperkte mate. Van het eenzijdig formuleren van outputindicatoren door het Rijk kan daarom geen sprake zijn. Daarbij heeft het terrein van de fysieke veiligheid een hoog abstractieniveau en het is daarmee moeilijk SMART te formuleren.

Het wetsvoorstel Wet Veiligheidsregio’s zal nadere uitwerking hebben op veel terreinen, waaruit basisvereisten, kwaliteitseisen en -normen en outputindicatoren kunnen worden afgeleid. De procesgang van het wetsvoorstel en de uitwerking in algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen zijn een belangrijke bepalende factor voor de realisering van stappen voor prestatiemeting.

Operationele doelstelling 16.3

Operationeel slagvaardige brandweer en geneeskundige diensten voor een sterke hulpverlening

Motivering

Risicobronnen en de bijbehorende zorgvraag zijn van invloed op de inzet van de brandweer, de GHOR en geneeskundige organisaties. Voor de veiligheid van de burger is het van groot belang dat deze diensten optimaal en efficiënt hun taken kunnen uitvoeren. Waarbij ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Daarom worden in steeds belangrijker mate de brandweer en GHOR vroegtijdig als adviseur betrokken bij veiligheidsvraagstukken als het gaat om aspecten van bijvoorbeeld ruimtelijke ordening, infrastructuur, transport en milieu. Deze adviezen liggen voornamelijk op het terrein van proactie en preventie en hebben zowel betrekking op de kwaliteit en capaciteit van de hulpverlening, de wijze waarop risico’s beheersbaar gehouden kunnen worden en op de mate van zelfredzaamheid van burgers. De rol van de brandweer en GHOR hierbij is dat zij adviseur zijn van het bevoegde gezag op het gebied van de vergunningverlening.

Wijzigingen in wetgeving zullen zorgen voor veranderingen van de werkwijze en aanpak van vooral de brandweer en de GHOR binnen de veiligheidsregio’s. Proactie- en preventietaken worden voor veiligheidsregio’s vastgelegd in de Wet veiligheidsregio’s, met inachtneming van de bestaande bevoegde gezagsverdelingen. Wijzigingen in de Woningwet (Besluit brandveilig gebruik bouwwerken = Gebruiksbesluit) en de introductie van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) zullen leiden tot veranderingen in de vergunningverlening en in de advisering hierover en wijze van toezicht, controle en handhaving.

Naast proactie- en preventietaken blijft de kern van de activiteiten van de brandweer, de GHOR en geneeskundige diensten de repressieve inzet en de preparatie daarop. Dit geldt zowel voor kleinschalige incidenten (dagelijkse spoedeisende hulpverlening) tot en met rampen en crises (grootschalige en multidisciplinaire inzet).

De nazorgfase (herstelfase) in de hulpverlening is eveneens belangrijk. Dat geldt voor psychosociale nazorg wat betreft geneeskundige hulpverlening, maar ook voor herstelwerkzaamheden, terugkeer naar de oude situatie en onderzoek en evaluatie van de inzet.

Instrumenten

• Door het stellen van kaders en door facilitering ondersteunen van het werk en de positionering van de (regionale) brandweer op de terreinen externe veiligheid en brandveiligheid en zorgen voor brede kennisontwikkeling en uitbreiding van de kwaliteit en capaciteit van de brandweer op deze terreinen.

• Anticiperen op de rol van de veiligheidsregio op de terreinen van pro-actie en preventie.

• Faciliteren wat soms betekent initiëren, stimuleren en (financieel) ondersteunen van activiteiten ter verbetering van de kwaliteit van de adviserende en controlerende taken van de (regionale) brandweer, GHOR en veiligheidsregio’s. In te zetten instrumenten zijn: subsidies en opdrachten geven aan en soms mede organiseren van expertmeetings, symposia en workshops voor bestuurders en uitvoerders.

Belangrijke wet- en regelgeving hierbij zijn: (ontwerp) Wet op de veiligheidsregio’s, het Besluit bedrijfsbrandweren, nota transport gevaarlijke stoffen, nota tunnelveiligheid, het (ontwerp) Besluit brandveilig gebruik bouwwerken en de (ontwerp) Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Andere belangrijke wet- en regelgevingen die hierbij aansluiten, en waarvoor het ministerie van VROM verantwoordelijk is, zijn het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen, de programmafinanciering externe veiligheid, het vuurwerkbesluit en het Besluit risico’s zware ongevallen (VROM).

• Versterken van GHOR voor wat betreft sturing, regie en coördinatie op (voorbereiding van de organisaties belast met) de spoedeisende geneeskundige hulpverlening wat betreft de preparatie, daadwerkelijke inzet bij grootschalige incidenten en in de nazorgfase.

Door middel van subsidies, projectondersteuning, onderhandelingen en het maken van werkafspraken met de GHOR de volgende doelen bereiken;

– versterken van de informatievoorziening;

– stimuleren bovenregionale samenwerking;

– kennisbevordering;

– aansluiting Land-zee regeling;

– intensivering contacten koepels ketenpartners/imago GHOR;

– versterken van de operationele slagkracht;

• Zorgen voor de invoering van de eerder ontwikkelde en geactualiseerde:

– leidraad repressieve basis brandweerzorg;

– leidraad grootschalig optreden;

– het Besluit bedrijfsbrandweren.

• Nader uitwerken van de thema’s brandweerspecialisaties, brede dienstverlening en zelfredzaamheid binnen de hulpverlening. Zorgen voor de samenhang van deze diverse thema’s.

• Communicatie, met in het bijzonder aandacht voor het versterken van het veiligheidsbewustzijn. Aandacht voor:

– de activiteiten die de hulpverleningsdiensten verrichten om te zorgen voor een goede beeldvorming. Dit komt tot uitdrukking in:

* de brandpreventievoorlichting;

* activiteiten voor kinderen op het gebied van veiligheid;

* in financiële bijdragen aan activiteiten die leiden tot het versterken van het imago van de brandweer en de GHOR.

– het Europese samenwerkingproject Equal dat gericht is op uitvoering van beleid op de aspecten beeldvorming, imago en cultuur van de brandweerorganisatie. Voorstellen uit het project Equal worden eerst voorgelegd aan de brancheorganisaties en eventueel meegenomen in het beleid ten aanzien van de branche.

Meetbare gegevens

Zie bij operationele doelstelling 16.2

Operationele doelstelling 16.4

Het zekerstellen van de kwaliteit van het personeel en het materieel binnen de organisatie van de brandweer en de GHOR

Motivering

Inzet van de brandweer en GHOR bij ongevallen, branden, rampen en crises is een vitaal belang voor de Nederlandse samenleving. Landelijke, uniforme (minimum)eisen aan de kwaliteit van personeel en materieel zijn nodig om intergemeentelijke en interregionale bijstand mogelijk te maken en om een basis hulpverleningsniveau voor iedere inwoner te kunnen bieden. Het vaststellen van de (minimum) eisen geschiedt in overleg met de hulpverleningssector en werkgevers. Tevens is het van belang dat de kwaliteit wordt geborgd en dat de kennis op het gebied van de brandweer en de GHOR gemakkelijk toegankelijk is voor de hulpverleningssector. Ten slotte is het van belang dat de personeelsvoorziening ook in de toekomst geborgd is.

Instrumenten

• In 2007 zijn de leergangen en examens voor de bevelvoerders en manschappen aangepast. In 2008 starten de leergangen en worden instrumenten ontwikkeld voor het competent blijven (bijscholen en oefenen) van deze functies. Tevens worden leergangen en instrumenten ontwikkeld voor de overige functies. In 2008 wordt de ontwikkeling van leergangen voor de GHOR-functies afgerond en worden ook voor deze functies instrumenten ontwikkeld voor het competent blijven.

• Er zal strategisch onderzoek gedaan worden naar de veranderende demografische samenstelling van Nederland in de toekomst. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek zullen samen met hulpverleningssector, strategieën worden ontwikkeld om de personeelsvoorziening voor brandweer en GHOR ook in de toekomst te borgen. Hierbij zal ook een meer diverse samenstelling van het personeelsbestand worden betrokken en zal bij de brandweer specifieke aandacht worden geschonken aan het thema vrijwilligheid.

• In 2007 zijn belangrijke stappen gezet die bijdragen aan de transformatie van het opleidingsinstituut Nederlands instituut voor brandweer en rampenbestrijding (Nibra) naar het kennisinstituut Nederlands instituut fysieke veiligheid (Nifv). In 2008 zal onder de vlag van de Brandweeracademie, GHOR academie, Academie voor Crisisbeheersing en Academie voor leiderschap Veiligheidsregio’s de verbreding en de gezaghebbendheid van het instituut verder vorm krijgen. Als sluitstuk op het geheel, zal in 2008 de ontwikkeling en implementatie van beleidsregels tot een nieuwe wijze van aansturing leiden.

• Als gevolg van de wijziging van het Besluit brandweerpersoneel en de gewijzigde functie- en competentiegerichte opleidingen vindt mogelijk een taakuitbreiding dan wel een wijziging van de taken plaats van het zelfstandig bestuursorgaan Nederlands bureau voor brandweerexamens (Nbbe). Hiervoor wordt een positionpaper opgesteld waarin uiteen gezet wordt welke rol en positie de Nbbe heeft in de nieuwe context. Een wijziging van de Brandweerwet 1985 is hierbij niet uit te sluiten.

• Een onderzoek naar motivatie en beschikbaarheid van vrijwilligers, nu en in de toekomst, de problematiek van de arbeidstijdenwet en het geweld tegen de brandweer zullen in samenhang met elkaar de basis vormen voor activiteiten in het kader van modernisering van de arbeidsverhoudingen.

• In samenwerking met de (landelijke organisatie van) veiligheidregio’s wordt de verantwoordelijkheidsverdeling inzake het rampenbestrijdingsmaterieel tussen Rijk en regio herijkt en wordt er gestart met implementatie van de resultaten daarvan. Dit kan gevolgen hebben voor de huidige beheerder, het agentschap Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR).

• Aandacht zal gericht worden op technologische ontwikkelingen in relatie tot fysieke veiligheid door organisatiestructuren en netwerken, die tot een geïntegreerde aanpak van ontwikkelingen leiden, te initiëren, ondersteunen en faciliteren.

• Gestart wordt, in samenwerking met de veiligheidsregio’s, met de vervanging van afgeschreven rampenbestrijdingsmaterieel waarbij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van materieel en bijstandteams worden meegenomen.

• De implementatie van de beleidswijzigingen voortkomend uit de visie grootschalig optreden Brandweer en GHOR zal worden afgerond.

Meetbare gegevens

Zie bij operationele doelstelling 16.2.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

Bestuur en democratie

3.7 Grondwet en democratie (artikel 1)

Algemene beleidsdoelstelling

Een samenleving waarin de grondrechten van de burgers, zoals vrijwaring van discriminatie, de uitoefening van de vrijheid van meningsuiting, de privacy en de godsdienstvrijheid zijn verzekerd en het vertrouwen in en de deelname aan een goed functionerende democratische rechtsstaat toenemen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Democratie en rechtsstaat zijn onontbeerlijk voor een duurzame samenleving waarin mensen zich onderling verbonden voelen en vertrouwen hebben in elkaar en in een dienende overheid. BZK stelt daarbij de Grondwet als een samenbindend document centraal, naast het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden en internationale- en Europese verdragen.

Een actueel constitutioneel bestel is onmisbaar voor de duurzame ontwikkeling van onze samenleving. Onze huidige pluriforme samenleving maakt de vraag actueel hoe de grondwet meer als samenbindend document kan functioneren. Het verdedigen en handhaven, evenals het beleven en uitdragen van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat zijn belangrijke thema’s die steeds in ontwikkeling zijn. De dreiging van terrorisme maakt dit alleen nog maar noodzakelijker, zowel op nationaal, Europees als internationaal niveau. Het actualiseren van het constitutioneel bestel is eveneens van belang met het oog op de steeds verdere digitalisering van de samenleving. De klassieke en sociale grondrechten en de manier waarop de democratie gestalte krijgt in de staatsinstellingen, de organisatie, de inrichting en het functioneren van bestuursorganen evenals de macht en invloed van de burger op de overheidsorganisatie staan hoog op de agenda. Vertrouwen tussen de burger en de overheid is essentieel. Het uitgangspunt is daarom herstel van vertrouwen waar dat ontbreekt, zodat burger en de overheid dichter bij elkaar worden gebracht.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister en staatssecretaris zijn elk op hun eigen terrein verantwoordelijk voor:

• het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden;

• de Grondwet en daarmee samenhangende beleid en wetgeving;

• de inrichting van het staatsbestel;

• grondwettelijke aspecten van internationale en Europese verdragen;

• deugdelijke BZK wetgeving.

Externe factoren

Het behalen van de beleidsdoelstelling hangt af van een aantal factoren. De minister en staatssecretaris kunnen het goed functioneren van de democratische rechtsstaat en het constitutioneel bestel bevorderen door op nationaal niveau de discussie over constitutionele ontwikkelingen te bevorderen en daar burgers actief bij te betrekken. Daarnaast is iedere burger zelf verantwoordelijk voor zijn bijdrage aan het functioneren van de democratische rechtsstaat. Betrokkenheid van burgers kan echter niet worden afgedwongen door de overheid, maar wel gestimuleerd.

Meetbare gegevens

Er zijn tal van gegevens en rapporten waarin informatie is terug te vinden over aspecten van het functioneren van onze democratische rechtsstaat, bijvoorbeeld de rapportenStaat van bestuur enStaat van democratie. Eén duidelijke meetbare indicator voor het functioneren van de democratische rechtsstaat bestaat echter niet. De vrijheid van meningsuiting wordt door burgers echter als belangrijkste uitgangspunt van onze democratie gezien en daarom zijn gegevens over de gevoelens van vrijheid die leven onder de bevolking, interessant voor het ministerie van BZK. De gevoelens van vrijheid die bestaan onder de bevolking, bieden namelijk enig inzicht in de beoordeling van onze democratie. Hoewel het gevoel van vrijheid als individueel begrip niet één op één te koppelen is aan het functioneren van de Nederlandse rechtsstaat, stelt het ministerie van BZK dat hoe meer mensen zich vrij voelen, hoe beter dat is.

Kengetallen

Bron: Nationaal Vrijheidsonderzoek – opiniedeel, meting 2007.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1.2

Het zorgen voor een actueel constitutioneel bestel en daarmee samenhangende wetgeving en het verbeteren van de politieke participatie.

Motivering

Democratie en rechtsstaat zijn onontbeerlijk voor het functioneren van de staat en voor een vreedzame en duurzame samenleving waarin mensen zich onderling verbonden voelen en vertrouwen hebben in elkaar en in een dienende overheid. Het vergroten van het vertrouwen in en de betrokkenheid bij onze democratische instituties en procedures is van belang, daarom moeten democratie en rechtsstaat goed worden onderhouden. Dit onderhoud geldt voor zowel het functioneren van de democratische instituties en de kwaliteit van wetgeving als de constitutionele basis waar de Nederlandse staat op rust, namelijk de Grondwet. De inrichting van het verkiezingsproces is hierbinnen een specifiek thema. Burgers moeten zich erin blijven herkennen en zich verzekerd blijven weten in de bescherming van hun grondrechten. Het kabinet acht daarom het actualiseren en herijken van het constitutioneel bestel noodzakelijk. BZK onderneemt in dit verband diverse activiteiten, die hieronder in een aantal aandachtgebieden zijn geclusterd.

Instrumenten

Staatsinrichting en grondrechten

• Inrichting verkiezingsproces

De commissie Inrichting Verkiezingsproces (commissie Korthals Altes) zal voor 1 oktober 2007 haar advies uitbrengen. Medio november 2007 zal het kabinetsstandpunt over het advies van de commissie worden uitgebracht. Vooruitlopend op dit advies zijn er reeds de nodige activiteiten in gang gezet om verbeteringen in het verkiezingsproces door te voeren. Dit mede naar aanleiding van het advies van de commissie Besluitvorming stemmachines (commissie Hermans/Van Twist). Zo wordt de Regeling voorwaarden en goedkeuring stemmachines aangepast en eind 2007 aan de Tweede Kamer voorgelegd.

• Staatscommissie Grondwet

Het kabinet stelt een Staatscommissie Grondwet in. Deze Staatscommissie zal eind 2008 een advies geven over ondermeer de voor- en nadelen van een preambule, de toegankelijkheid voor burgers en de verhouding tussen de opgenomen grondrechten en de uit internationale verdragen voortvloeiende rechten, zoals het recht op eerlijke procesgang (fair trial) en het recht op leven. De beoordeling van de toegankelijkheid van de Grondwet voor burgers vraagt van de staatscommissie een werkwijze die daarop is toegesneden. Na het uitbrengen van het advies zal het kabinet een standpunt daarover innemen in een nota grondwetsherzieningenbeleid en – indien het advies daartoe aanleiding geeft – voorstellen voorbereiden tot wijziging van de Grondwet.

• Digitale samenleving

In 2007 brengt BZK een voorstel tot wijziging van de artikelen 7 en 13 van de Grondwet (vrijheid van meningsuiting en het brief-, telefoon- en telegraafgeheim) ter consultatie naar buiten. Het kabinet beoogt in 2008 een voorstel tot wijziging van de genoemde artikelen in te dienen bij de Tweede Kamer. Achtergrond van deze wijzigingen is om deze artikelen ook in de huidige informatiesamenleving een adequate grondwettelijke bescherming te blijven laten bieden.

• Handvest verantwoordelijk burgerschap

Burgerschapsvorming is sinds vorig jaar expliciet doelstelling van het funderend onderwijs. Ter ondersteuning en in aansluiting daarop wordt in 2008 een ontwikkeling gestart om burgerschap voor alle burgers uitwerking te geven in een Handvest verantwoordelijk burgerschap. Daarin zal uitwerking worden gegeven aan de belangrijkste democratische normen, waarden en beginselen en -nadrukkelijk ook – de bijbehorende verantwoordelijkheden voor individuele burgers en instellingen. Het uitdragen en handhaven van de elementen in het handvest zal kunnen bijdragen aan sociale samenhang, onderling respect en participatie in de publieke sector. Het handvest zal ook een rol kunnen spelen bij het overdragen van deze principes aan nieuwe generaties. Het kabinet zal het initiatief nemen om een proces op gang te brengen dat kan leiden tot een breed gedragen handvest, dat iedere democratische burger kan aanspreken, ongeacht godsdienst, levensbeschouwing of culturele achtergrond.

• Nationaal mensenrechteninstituut/mensenrechteneducatie

In 2005 adviseerde een consortium van het College bescherming persoonsgegevens (Cbp), de Commissie gelijke behandeling (Cgb), de Nationale ombudsman en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) tot oprichting van een Nationaal mensenrechteninstituut (NIRM) in Nederland. In vervolg daarop heeft BZK een onderzoek gefaciliteerd naar de concrete uitwerking, waarvan de minister van BZK het resultaat de Minister van BZK in 2007 in ontvangst heeft genomen. Het kabinetsstandpunt over de eventuele oprichting van een NIRM wordt thans voorbereid, nadat inmiddels ook de Tweede Kamer de regering heeft opgeroepen zo spoedig mogelijk alle beleidsmatige en juridische voorbereidingen te treffen voor de oprichting.

Wetgevingskwaliteit

Goede wetgeving is een noodzakelijke randvoorwaarde voor het goed functioneren van de democratische rechtsstaat en het constitutioneel bestel van het Koninkrijk. De kwaliteit van de wetgeving is daarom een onderwerp van voortdurende aandacht. De kwaliteit van de BZK wetgeving wordt hoog gehouden door de wetgevingsjuristen voortdurend te scholen, interne toetsen uit te voeren op de kwaliteit en door het regelgevingbestand regelmatig op te schonen.

• Kenbaarheid regelgeving

Het ministerie is verantwoordelijk voor een goede toegang tot de geldende regelgeving. Via www.overheid.nl en www.wetten.nl is de tekst van alle geldende regelgeving geactualiseerd en geconsolideerd voor iedereen toegankelijk. De kwaliteit ervan wordt bewaakt door een redactieraad onder regie van BZK.

In het proces dat moet leiden tot een nieuwe staatkundige structuur binnen het Koninkrijk, is het van belang dat ook het wet- en regelgevingbestand van de Nederlandse Antillen op dezelfde wijze in beeld wordt gebracht. De werkzaamheden daaraan liggen goed op schema; naar verwachting kan de website, die in opzet vergelijkbaar is met www.wetten.nl begin 2008 worden gelanceerd.

• Antilliaanse wet- en regelgeving

Bij de beoogde ontmanteling van de Nederlandse Antillen zullen drie eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES-eilanden) per 15 december 2008 een statuswijziging ondergaan en als openbaar lichaam worden geïncorporeerd in het Nederlandse staatsbestel. Uitgangspunt is daarbij dat materieel ook na de statuswijziging de «Antilliaanse» regelingen nog gedurende een aantal jaren zullen blijven gelden op de BES-eilanden – zij het formeel als Nederlandse regelingen. Op termijn zal de Nederlandse wetgeving van toepassing zijn op de BES, tenzij de bijzondere positie van de eilanden grond is voor uitzonderingen. Dit betekent dat de komende tijd alle Nederlandse wet- en regelgeving moet worden beoordeeld en vergeleken met de Nederlands-Antilliaanse wet- en regelgeving. Ieder departement zal dit voor «zijn» regelgeving moeten doen, waarbij BZK optreedt als makelaar van informatie. Op de korte termijn is BZK verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen en digitaal toegankelijk maken van het regelgevingbestand van (het land) de Nederlandse Antillen, Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het borgen van de kwaliteit en toegankelijkheid van deze database na de statuswijziging.

• Kwaliteit van de rijksdienstverlening

Onderdeel van de kwaliteit van de rijksdienst is de versterking van zijn privaatrechtelijke en de publiekrechtelijke rol. Wat betreft de privaatrechtelijke rol werkt BZK in interdepartementaal verband aan het ontwikkelen van algemene voorwaarden op het gebied van diensten en leveringen tussen de rijksoverheid en private partijen. Hiervoor is een Interdepartementale Werkgroep Contracten (IWC) onder leiding van het ministerie van BZK in het leven geroepen. De IWC herziet in 2008 de eerder tot stand gebrachte Algemene Rijksvoorwaarden voor het verstrekken van opdrachten tot het verrichten van diensten (ARVODI), en zal daarnaast ondermeer een modelovereenkomst voor onderzoeksopdrachten uitbrengen. Met deze interdepartementale werkgroep wordt de onderhandelingspositie van het Rijk versterkt en de aanbestedingspraktijk ondersteund. Bij de publiekrechtelijke rol trekt BZK in 2008 het interdepartementale project voor de verbetering van de bezwaarschriftprocedures om ondermeer termijnoverschrijdingen te voorkomen. Het verbeteren van de afhandeling van bezwaarschriftprocedures en deze te benutten voor een verbetering van het beleid of de toepassing daarvan, vormt één van de instrumenten die het kabinet wil inzetten om het vertrouwen van de burger in de rijksoverheid terug te brengen.

Meetbare gegevens

Voor de thema’s Staatsinrichting en Grondrechten en Wetgevingskwaliteit en de onderliggende activiteiten zijn, in ieder geval voor 2008, geen specifieke indicatoren en kengetallen voorhanden. Bij de algemene doelstelling wordt toegelicht waarom dit het geval is. Over de opkomst bij verkiezingen zijn wel kwantitatieve gegevens beschikbaar. Deze zijn echter al opgenomen in de jaarverslagen over 2006 en 2007.

Operationele doelstelling 1.3

Een zodanige toerusting van de Kiesraad dat een goede organisatie en begeleiding van het verkiezingsproces en een kwalitatief hoogwaardige advisering over het kiesrecht en de verkiezingen zijn gewaarborgd

Motivering

De Kiesraad fungeert als centraal stembureau voor de verkiezingen van de Tweede en de Eerste Kamer en het Europese Parlement en biedt daarnaast gemeenten, provincies, politieke partijen en burgers ondersteuning bij de verkiezingen voor algemeen vertegenwoordigende organen. Deze ondersteuning geschiedt vooral in de vorm van het verstrekken van informatie. Daarnaast is de Kiesraad adviesorgaan op het terrein van verkiezingen en kiesrecht.

Instrumenten

In 2008 zullen geen reguliere verkiezingen worden gehouden. De Kiesraad zal zich in 2008 weer meer op zijn adviestaak kunnen richten en zal de nodige adviezen uitbrengen. De wijze waarop de Kiesraad zijn taken uitoefent, is gelet op zijn onafhankelijkheid ter beoordeling aan de Kiesraad zelf, vanzelfsprekend binnen de wettelijke kaders die daarvoor zijn gesteld.

Meetbare gegevens

De werking en doelstelling van het secretariaat van de Kiesraad laat zich niet in meetbare gegevens of kengetallen uitdrukken.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.8 Functioneren Openbaar Bestuur (artikel 6)

Algemene beleidsdoelstelling

Een doeltreffend, doelmatig en democratisch openbaar bestuur met optimale interbestuurlijke verhoudingen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Een slagvaardig openbaar bestuur en goede verhoudingen tussen de verschillende bestuurslagen zijn van groot belang voor de samenleving. BZK werkt in dat kader continu aan het verbeteren van de bestuurlijke en financiële randvoorwaarden, opdat deze bestuurslagen de aan hen toebedeelde taken optimaal kunnen uitvoeren. De aandacht richt zich daarbij op drie gebieden: de decentrale overheden, de verhouding tussen het Rijk en de decentrale overheden en de verhouding tussen de Europese Unie, het Rijk en de decentrale overheden. BZK beheert en vernieuwt de bestuurlijke en financiële kaders waarbinnen invulling gegeven wordt aan het openbaar bestuur en de interbestuurlijke verhoudingen; dit gebeurt in goed overleg met VNG en IPO. De taakverdeling tussen Rijk, gemeenten en provincies moet duidelijk zijn, opdat maatschappelijke problemen goed aangepakt kunnen worden.

Voor een democratische samenleving is ook een goed functionerend politiek systeem van groot belang. In dat kader draagt BZK zorg voor de subsidiëring van politieke partijen en faciliteert zij de rechtspositie van politieke ambtsdragers. BZK zorgt er ook voor dat de betreffende wet- en regelgeving aansluit bij ontwikkelingen in de maatschappij.

Verantwoordelijkheid van de minister

• De bewindspersonen van BZK zijn verantwoordelijk voor het bevorderen van een goed functioneren van het openbaar bestuur en de interbestuurlijke samenwerking.

• De staatssecretaris is daarbinnen verantwoordelijk voor het beleid en de wetgeving aangaande de inrichting en werking van provincies en gemeenten, en de financiële verhoudingen.

Externe factoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van: de steun en inzet van andere betrokken bewindspersonen, de VNG, het IPO, de Unie van Waterschappen, gemeenten, provincies en hun bestuurlijke vertegenwoordigers, waarbij de spelregels uit de Code Interbestuurlijke Verhoudingen en de bestuursakkoorden de leidraad vormen. De bestuursakkoorden (overleg met IPO hierover loopt nog) zijn een goed middel voor het nieuwe kabinet om een goede start met de medeoverheden te maken. De komende jaren komt het aan op de naleving van de afspraken uit de akkoorden.

Meetbare gegevens

Door het grote aantal (niet altijd rechtstreeks samenhangende) activiteiten en instrumenten in dit beleidsartikel en de vaak beperkte (directe) stuurbaarheid hierop door BZK (in verband met de samenwerking met andere partijen), is het lastig om meetbare gegevens op te nemen.

Wel is in 2006 de eerste editie van de tweejaarlijkse trendnota «Staat van het binnenlands bestuur» uitgebracht. In 2008 volgt een nieuwe editie. Deze trendnota bevat een grote hoeveelheid informatie op het gebied van het binnenlands bestuur, waaronder diverse kengetallen. De informatie in de trendnota is gedetailleerd en is niet altijd direct te relateren aan dit beleidsartikel. Vandaar dat hier wordt volstaan met het verwijzen naar de vindplaats van deze nota; www.staatvanhetbestuur.nl.

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

In de Tabel Budgettaire gevolgen van beleid is in regel 6.2 een bedrag opgenomen van € 2 374 850 aan subsidieverplichtingen voor het jaar 2008. Dit bedrag heeft betrekking op de verlening van de subsidie aan de Oorlogsgravenstichting (OGS). Deze begrotingsvermelding vormt de wettelijke grondslag als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet Bestuursrecht en artikel 2, derde lid, van de Regeling subsidiëring Oorlogsgravenstichting (Staatsblad 1997, nr. 128). De in 1946 opgerichte OGS draagt met behulp van de subsidie zorg voor het onderhoud van alle Nederlandse en geallieerde oorlogsgraven en erevelden in Nederland en van Nederlandse oorlogsgraven in (onder meer) Indonesië en Thailand. De OGS doet dit sinds 1989 tevens voor de Nederlandse slachtoffers van humanitaire vredesmissies.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 6.2

De bestuurskracht van decentrale overheden vergroten en de onderlinge verhoudingen tussen bestuurslagen verbeteren.

Motivering

Een slagvaardig openbaar bestuur veronderstelt een duidelijke kaderstelling door middel van wetgeving en andere beleidsinstrumenten. Het gaat hierbij in de kern om het tot uitdrukking brengen van heldere bestuurlijke verantwoordelijkheden en daarbij passende financiële verhoudingen. Voor de burger moet duidelijk zijn welke bestuurslaag waarvoor verantwoordelijk is. BZK draagt bij aan een slagvaardig openbaar bestuur door te zorgen voor een voor alle bestuurslagen werkbare kaderstelling en verantwoordelijkheidsverdeling. Ook zorgt BZK ervoor dat de algemene middelen voor gemeenten en provincies op een rechtvaardige manier via het Gemeente- en Provinciefonds worden verdeeld. Voor het goed functioneren van het openbaar bestuur is het ook van groot belang dat er goede onderlinge verhoudingen tussen de verschillende bestuurslagen zijn; die dragen namelijk bij aan een goede samenwerking tussen deze bestuurslagen. BZK wil deze onderlinge verhoudingen verbeteren, bijvoorbeeld via het gesloten bestuursakkoord met de VNG/gemeenten en het te sluiten bestuursakkoord met IPO/provincies en het aanpassen van regelgeving die samenwerking in de weg staat. Ten slotte moet ook rekening worden gehouden met het feit dat het Nederlands openbaar bestuur steeds meer beïnvloed wordt door de Europese Unie. Wie zich een oordeel wil vormen over de kwaliteit van het Nederlands openbaar bestuur, kan niet om Europa heen, zo stelt de Raad van State. Het Nederlands openbaar bestuur is met de EU verknoopt. Dat vereist informatie over en kennis van het functioneren van de EU en haar regels en beleid. BZK ondersteunt decentrale overheden bij de naleving van Europese regelgeving en zet zich in om ongewenste effecten van Europese regelgeving te voorkomen.

Instrumenten

Slagvaardig openbaar bestuur

• Uitwerking bestuursakkoorden

A. In het bestuursakkoord met de gemeenten staan twee ambities centraal:

1. samenwerken aan maatschappelijke resultaten;

2. herstel van vertrouwen.

De samenwerking op inhoudelijke beleidsterreinen vindt zijn plek in begrotingen van Justitie (Veiligheid), Jeugd en Gezin, WWI (Wonen Wijken en Integratie), SZW (Participatie) en VWS (Zorg). De inhoudelijke ambities van BZK over veiligheid (zie artikel 2, 4, 5, 15 en 16) en een betere publieke dienstverlening (zie artikel 10 en 11) staan elders in dit begrotingshoofdstuk.

Afspraken over bestuurlijke thema’s als versterking van bestuurskracht, vermindering bestuurlijke drukte en toezicht worden in dit artikel verder uitgewerkt.

B. Het overleg met de provincies heeft geresulteerd in afspraken over het inlopen van de vermogenspositie. Over de rol en taken van de provincies, de bestuurlijke verhoudingen, de dienstbare overheid, de financiële verhoudingen en decentralisatie (laatste twee onderdelen zijn hieronder verder uitgewerkt) wordt nader overleg gevoerd. Wij zullen de Tweede Kamer later informeren over de uitkomsten van het overleg met de provincies over het bestuursakkoord.

• Interbestuurlijke taskforce

Om de verschillende inhoudelijke opgaven uit het bestuursakkoord met de VNG uit te werken en de benodigde acties op een nader te bepalen aantal terreinen verder uit te werken, is in 2007 een interbestuurlijke taskforce ingericht. De taskforce heeft de opdracht om in samenhang te kijken naar de decentralisatieagenda, bestuurlijk drukte en bestuurskracht en zal bij haar werkzaamheden het advies van de commissie Van Aartsen betrekken. In 2008 komt deze taskforce met een advies en beslispunten aan de minister van BZK en de overige betrokken bewindspersonen en kan een begin worden gemaakt met de uitvoering. Ook bij de uitvoering zullen de vertegenwoordigers van de verschillende medeoverheden betrokken zijn. Afhankelijk met de uitkomsten van het bestuursakkoord met IPO zullen voor de provincies vergelijkbare acties worden opgepakt.

• Bestuurskracht

Krachtige gemeenten zijn de basis voor een krachtige en slagvaardige overheid. Met de decentralisatie-impuls die door het kabinet in gang is gezet wordt de (financiële) beleidsruimte van gemeenten vergroot, waardoor gemeenten beter in staat worden gesteld in te spelen op lokale omstandigheden. Dit vraagt om bestuurskrachtige gemeenten. In het bestuursakkoord is overeengekomen dat BZK gemeenten zal faciliteren in het proces om de bestuurskracht te vergroten. Ook het vergemakkelijken van samenwerking heeft tot doel gemeenten bestuurskrachtiger te maken. De interbestuurlijke taskforce zal in dit kader onder andere onderzoeken of en zo ja, op welk wijze de Wet gemeenschappelijke regelingen moet worden herzien.

Op verzoek van gemeenten kunnen er in samenwerking tussen provincies en BZK begrotingsscans worden uitgevoerd, die gemeenten meer inzicht geven in hun financiële positie en in de mogelijkheden tot ombuigingen. Daarnaast worden er sinds 2007 herindelingscans uitgevoerd waarin op verzoek van bestaande gemeenten meer inzicht wordt geboden in financiële aspecten van nieuw te vormen gemeenten.

• Urgentieprogramma Randstad

BZK zal de minister van V&W, die coordinerend bewindspersoon is voor het UPR, ondersteunen bij de (verdere) vormgeving van de bestuurlijke inrichting van het UPR. Zo zal er binnen het UPR gewerkt gaan worden met verantwoordelijke bestuurlijke duo’s per UPR-project: een bestuurlijke trekker van rijkszijde en een bestuurlijk trekker uit de regio. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de voortgang van het project. Deze werkwijze van verantwoordelijke bestuurlijke duo’s is gericht op het verminderen van bestuurlijke drukte, slagvaardiger opereren, heldere besluitvorming en afrekenbaarheid.

• Actieprogramma lokaal bestuur

Het werkplan actieprogramma lokaal bestuur, dat tot stand is gekomen in overleg met VNG, de Vereniging van Raadsleden, de vereniging van Griffiers, de Vereniging van Gemeentesecretarissen, de Wethoudersvereniging en het Genootschap van Burgemeesters, zal zich in 2008 richten op de regierol van gemeenten en de positionering van de gemeenten in de verhouding tussen burgers en bestuur, de stimulering van vitale coalities en publiek ondernemerschap, professionalisering en bestuurscultuur. Dit draagt tevens bij aan de bestuurskracht van gemeenten.

• Trendnota

In het najaar van 2008 wordt de tweede versie van de tweejaarlijkse trendnota «Staat van het binnenlands bestuur» uitgebracht. De trendnota bevat gegevens over relevante zaken van het binnenlands bestuur. Door dergelijke gegevens systematisch en regelmatig te verwerven wordt belangrijk materiaal verkregen om beleid (en uitvoering daarvan) op te baseren. In 2008 zal de nota zich in elk geval toespitsen op dienstverlening, bestuurskracht en het ambtelijk apparaat.

• Gemeentedagen

Sinds 2005 worden de gemeentedagen georganiseerd. Uit de evaluaties blijkt dat deze positief worden gewaardeerd door de gemeenten en daarmee zijn ze een onmisbaar communicatie-instrument geworden in de bestuurlijke en financiële verhouding. Tijdens de dagen worden gemeenten geïnformeerd over de ontwikkelingen op het terrein van de financiële verhouding, in het bijzonder de ontwikkeling van het gemeentefonds, en de actualiteiten op het terrein van het openbaar bestuur. Ook in 2008 zullen de gemeentedagen weer worden georganiseerd, waarbij de focus niet alleen ligt op het brengen van kennis en informatie, maar ook op het halen van signalen uit het veld.

Interbestuurlijke verhoudingen

• Overleg tussen overheden

Ook in 2008 zal bestuurlijk overleg met VNG en IPO plaatsvinden, mede naar aanleiding van de bestuursakkoorden die zijn gesloten.

In tegenstelling tot wat was aangekondigd, zal in 2008 geen periodieke beschouwing van de Raad van State worden uitgebracht. Dit gebeurt in 2009. De reden hiervoor is dat de bestuursakkoorden in 2007 gesloten zijn. Het is te vroeg om in 2008 te beoordelen hoe deze akkoorden uitpakken voor de interbestuurlijke verhoudingen. Bijkomend voordeel is dat de trendnota Staat van het Binnenlands bestuur wel in 2008 wordt uitgebracht. Beide publicaties verschijnen tweejaarlijks; nu verschijnt het ene jaar de trendnota en het andere jaar de beschouwing van de Raad van State.

• Urgentieprogramma Randstad (UPR)

BZK zal de minister van V&W, die coördinerend bewindspersoon is voor het UPR, ondersteunen bij de (verdere) vormgeving van de bestuurlijke inrichting van het UPR. Zo zal er binnen het UPR gewerkt gaan worden met verantwoordelijke bestuurlijke duo’s per UPR-project: een bestuurlijke trekker van rijkszijde en een bestuurlijke trekker uit de regio. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de voortgang van het project. Deze werkwijze van verantwoordelijke bestuurlijke duo’s is gericht op het verminderen van bestuurlijke drukte, slagvaardiger opereren, heldere besluitvorming en afrekenbaarheid.

• Uitwerking decentralisatieagenda

In het bestuursakkoord met VNG zijn afspraken gemaakt over de decentralisatieagenda. Inzet is om ook met IPO tot afspraken te komen. Hiermee wordt invulling gegeven aan de afspraak uit het Coalitieakkoord om de decentralisatie met kracht te bevorderen. In de decentralisatieagenda wordt ook invulling gegeven aan de afspraak om de helft van het aantal doeluitkeringen (specifieke uitkeringen) over te hevelen naar de generieke middelen. 2008 zal in het teken staan van het uitvoeren van deze agenda. Dat betekent dat in 2008 verder wordt gewerkt aan het bundelen/afschaffen van specifieke uitkeringen en het waar nodig aanpassen van bestuurlijke arrangementen. BZK bewaakt de voortgang van de afspraken en beoordeelt de uitwerking die door de vakdepartementen aan de decentralisatieagenda wordt gegeven.

• Vervolg Commissie Doorlichting Interbestuurlijk Toezicht

Het kabinet streeft naar een vermindering van het interbestuurlijk toezicht. Toezicht van het Rijk (en/of provincies) op gemeenten, waterschappen en/of provincies is slechts onder strikte voorwaarden gelegitimeerd binnen de interbestuurlijke verhoudingen. De motieven voor interbestuurlijk toezicht zijn vastgesteld in het kabinetsstandpunt over de uitkomsten van de bestuurlijke werkgroep Alders (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 300, nr. 65) en bevestigd in het onlangs gesloten bestuursakkoord met de VNG/gemeenten. De bestuurlijke werkgroep Alders heeft ook aanbevelingen gedaan voor de organisatie en uitvoering van het interbestuurlijk toezicht. Op basis van dit normatieve kader licht de commissie Oosting een groot aantal specifieke interbestuurlijke toezichtarrangementen door. De conclusies en aanbevelingen van de commissie zijn onlangs verschenen. In de kabinetsreactie die nu wordt voorbereid wordt vastgelegd aan welke onderdelen van het rapport Oosting het kabinet zich committeert. Parallel daaraan bereidt het kabinet een uitvoeringsprogramma 2008 voor.

• Specifieke uitkeringen/Single Information Single Audit

Per rijksbegroting 2009 en verantwoordingsjaar 2008 voor medeoverheden wordt naar verwachting het wetsvoorstel tot wijziging van de Financiële verhoudingswet ingevoerd. De wet biedt het Rijk belangrijke instrumenten om ondermeer de decentralisatie van beleid, waaronder het met 50%1 verminderen van het aantal specifieke uitkeringen en het verminderen van de bestuurlijke drukte te realiseren. De nieuwe instrumenten zijn een sterk vereenvoudigd verantwoordings- en controlesysteem voor specifieke uitkeringen (single information en single audit), de verzameluitkering per departement in plaats van losse financieel geringe specifieke uitkeringen en de decentralisatie-uitkering voor bepaald rijksbeleid (via de algemene fondsen) zonder verantwoordings- en controlevoorschriften in plaats van specifieke uitkeringen.

Daarmee geeft het kabinet invulling aan de afspraak in het bestuursakkoord met de VNG/gemeenten tot vermindering van de interbestuurlijke administratieve lasten met 25% door de invoering van single information, single audit (SiSa) en via een in 2008 te ontwikkelen stramien ter uniformering en beperking van de rijksbestedingsvoorwaarden en door het Rijk gevraagde beleidsinformatie.

Tevens zullen het Rijk, VNG en IPO samen invulling geven aan de uitwerking van SiSa voor verantwoordingsinformatie tussen provincies en gemeenten en gemeenschappelijke regelingen.

• De financiële verhoudingen

BZK zorgt, samen met medefondsbeheerder FIN, ervoor dat de algemene middelen via het gemeente- en provinciefonds worden verdeeld, dat gemeenten en provincies daarover adequaat worden geïnformeerd en dat de verdeelsystematiek permanent wordt onderhouden. In het bestuursakkoord met de VNG zijn belangrijke afspraken gemaakt in het kader van de financiële verhouding. Daarbij gaat het onder andere om het continueren van de normeringsystematiek, het onderstrepen van artikel 2 van de Financiële verhoudingswet, het continueren van het bestuurlijk overleg Financiële verhouding met de VNG en het IPO en de afspraken met betrekking tot het eigen inkomstengebied van gemeenten. Al deze punten dragen bij tot een herstel van de verhouding met de gemeenten.

In een akkoord met het IPO zijn afspraken gemaakt over de inzet van € 200 mln. door de provincies voor het Investeringsbudget landelijk gebied (ILG) en projecten uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT). Een gemengde commissie bereidt voorstellen voor de jaren 2009–2011 voor.

• Europa en binnenlands bestuur

Aanpak ongewenste effecten Europees beleid voor decentrale overheden.

BZK zal zich in de richting van «Brussel» nog meer opstellen als hoeder van de decentrale overheden door ongewenste effecten van Europees beleid in het voortraject trachten te voorkomen of naderhand aan te pakken. BZK voert daarom in 2008 een actieplan uit om – samen met andere betrokken partners – te bevorderen dat in Europees beleid meer rekening wordt gehouden met de posities en taken van de medeoverheden en dat zij bij de uitoefening van hun taken niet worden geconfronteerd met onvoorziene, ongewenste en onevenredig grote neveneffecten.

• Ontwikkeling «Europese bestuurskracht» gemeenten en provincies

BZK ondersteunt gemeenten en provincies bij het ontwikkelen van voldoende «Europese bestuurskracht». Daarvoor voert BZK in 2008 de volgende acties uit:

– in 2008 wordt een diepgaand onderzoek verricht naar de succes- en faalfactoren bij de naleving van aanbestedingsregels bij decentrale overheden om dit vervolgens waar nodig oplossingsgericht te kunnen verbeteren. Naleving van deze regels is van belang vanwege de plicht tot naleving van EU-regels, transparantie in het verlenen van overheidsopdrachten en de forse besparingen die de overheid daarmee kan realiseren;

– Rijk en decentrale overheden werken in 2008 verder samen aan de invoering van de Europese dienstenrichtlijn voor gemeenten, provincies en waterschappen, die op 28 december 2009 gereed moet zijn. Het gaat daarbij om de screening van decentrale regels, het opzetten van één loket en de grensoverschrijdende administratieve samenwerking. BZK werkt hierbij nauw samen met het ministerie van EZ, dat trekker is van de interdepartementale projectgroep Dienstenrichtlijn. Het Kenniscentrum Europa decentraal zal op basis van de subsidie van BZK voorlichting over de dienstenrichtlijn verschaffen aan de decentrale overheden;

– in grensregio’s zijn er concrete knelpunten die worden veroorzaakt door regels en het beleid van het Rijk, zo blijkt uit verschillende rapporten en werkprogramma’s van met name de provincies aan de grens. BZK bevordert in nauwe samenwerking met de betrokken ministeries, provincies en gemeenten dat deze knelpunten worden opgelost en kansen worden benut. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van de bestuurlijke mogelijkheden die de Benelux- en Anholtovereenkomst bieden.

Meetbare gegevens

Bron: Overzicht specifieke uitkeringen 2007 Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 30 800 B, nr. 16.

Toelichting

Het aantal specifieke uitkeringen was in 2005 160. Voor de tussenliggende jaren zijn geen streefwaarden bepaald.

Operationele doelstelling 6.3

Goede randvoorwaarden scheppen voor (voormalige) politieke ambtsdragers

Motivering

Voor een slagvaardig openbaar bestuur zijn goede politieke ambtsdragers nodig. BZK wil optimale randvoorwaarden scheppen om de toegang tot het openbaar bestuur en de volksvertegenwoordiging te waarborgen alsmede de kwaliteit van de functievervulling te garanderen. In dat kader voert BZK ook een aantal rechtspositionele regelingen voor (voormalige) politieke ambtsdragers uit.

Instrumenten

• Rechtspositie politieke ambtsdragers.

In het advies «Over dienen en verdienen» van de commissie ambtelijke en politieke topstructuur («commissie Dijkstal») wordt een nieuwe salarisnorm voor het ministerssalaris en dus voor de publieke sector voorgesteld. Naar aanleiding van het kabinetsstandpunt op dit advies zijn in 2006 door het kabinet vier wetsvoorstellen aan de Kamer gezonden, waaronder het wetsvoorstel waarmee wordt bewerkstelligd dat het ministerssalaris in hoogte niet overschreden wordt, en een pakket aan maatregelen ter normalisering en modernisering van de rechtspositie van politieke ambtsdragers. Parlementaire behandeling van deze wetsvoorstellen is in juni 2006 gestart. In het Coalitieakkoord is gesteld dat de inkomens in de publieke en semi-publieke sfeer worden genormeerd respectievelijk gemaximeerd. Voor deze normering zal worden uitgegaan van het inkomen zoals dit zou moeten zijn overeenkomstig het kabinetsstandpunt op de voorstellen van de commissie Dijkstal. De aanpassing van het inkomen van bewindspersonen zal in stappen gebeuren. Aanpassingen zullen niet door het kabinet worden voorgesteld, maar worden vastgesteld door een in te stellen commissie van wijzen.

• Commissie Dijkstal II.

Voorts heeft de commissie Dijkstal een advies uitgebracht over de beloningsverhoudingen van de overige politieke ambtsdragers. Het kabinetstandpunt op dit advies is in 2006 met de Tweede Kamer besproken. Hierna is de regelgeving ter uitvoering van het advies ter hand genomen. Kamerbehandeling daarvan vindt plaats in 2007. In voorbereiding is een kabinetsstandpunt op het advies van de commissie over modernisering en fondsvorming van de politieke pensioenen (Appa). Daarnaast heeft het kabinet afspraken gemaakt met de gemeenten over de compensatie van de kosten die gepaard gaan met de uitvoering van Dijkstal II.

• Personele zorg burgemeesters

De personele zorg zal in 2008 in het teken staan van de uitvoering van de aanbevelingen van het onderzoeksrapport van Korsten en Aardema «De vallende Burgemeester» en zich toespitsen op de professionalisering van burgemeesters, de ondersteuning van het selectietraject met behulp van de bestuurscompetenties en het opvangen van crisissituaties waardoor burgemeesters gedwongen kunnen zijn voortijdig het ambt te verlaten. De jaarlijkse bijdrage aan het Professionaliseringsfonds voor burgemeesters zal vanaf 2008 opnieuw met een periode van vier jaar worden gecontinueerd.

Meetbare gegevens

Dit beleidsartikel betreft voornamelijk de uitvoering van specifieke wet- en regelgeving, hierover zijn geen zinvolle meetbare gegevens op te nemen.

Operationele doelstelling 6.4

Het faciliteren van politieke partijen door uitvoering van de Wet subsidiëring politieke partijen

Motivering

Voor een goed en democratisch functionerend openbaar bestuur zijn politieke partijen essentieel. In dat kader zorgt het Rijk voor een adequaat niveau alsmede een inzichtelijk systeem voor financiering van politieke partijen, dat past bij de maatschappelijke ontwikkelingen. Op grond van de Wet subsidiering politieke partijen hebben partijen die in de Staten-Generaal zijn vertegenwoordigd recht op subsidie. Doel van de wet is het leveren van een bijdrage aan de instandhouding en zo mogelijk versterking van de intermediaire positie van landelijke politieke partijen in het democratisch bestel.

Instrumenten

• Subsidieverstrekking.

De Wet subsidiëring politieke partijen geeft de voorwaarden aan waaronder een politieke partij subsidie kan krijgen. Aan partijen die zetels hebben behaald in de Eerste en/of Tweede Kamer wordt jaarlijks subsidie verstrekt. De subsidietaakstelling uit het Coalitieakkoord zal ook betrekking hebben op de subsidiëring politieke partijen. Daartoe zal de Wet subsidiering politieke partijen moeten worden gewijzigd, waarbij zal worden bepaald hoe de taakstelling ingevuld wordt.

De huidige wet voorziet in hoofdzaak in subsidievoorschriften. De voorschriften over ontvangen giften en bijdragen zijn zeer beperkt en worden ontoereikend geacht. Het voornemen is daarom een nieuwe Wet financiering politieke partijen te realiseren. Deze zal naast regels over subsidie tevens voorschriften bevatten over bijdragen aan politieke partijen en hun neveninstellingen.

Meetbare gegevens

Dit beleidsartikel betreft de uitvoering van specifieke wet- en regelgeving, hierover zijn geen zinvolle meetbare gegevens op te nemen.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.9 Grotestedenbeleid (artikel 9)

Met de start van het nieuwe kabinet is het Grotestedenbeleid van BZK overgegaan naar WWI. Het grootste deel van artikel 9 is overgegaan naar WWI. De rest van artikel 9 is naar artikel 4 partners in veiligheid en artikel 6 functioneren openbaar bestuur gegaan. Artikel 9 komt hierdoor te vervallen.

Publieke dienstverlening en openbare sector

3.10 Innovatie en Informatiebeleid Openbare Sector (artikel 7)

Algemene beleidsdoelstelling

Het verhogen van het presterend vermogen van de overheid door het bevorderen van de inzet van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en de innovatie van werkprocessen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

In het Coalitieakkoord en in het Beleidsprogramma stelt het Kabinet Balkenende IV dienstverlening aan burgers en bedrijven centraal. De dienstbare overheid is een organisatie waar burgers en bedrijven iets aan hebben en waarin ze zich herkennen. Burgers en bedrijven verwachten van de overheid dat zij samenhangend is, opereert vanuit één aanspreekpunt, en kwalitatief hoogwaardige diensten verleent. De overheid verbetert haar dienstverlening door gebruik te maken van de mogelijkheden die de moderne ICT biedt, kortweg de elektronische overheid of e-overheid. Het uitgangspunt is dat burger en bedrijfsleven hun gegevens nog maar één keer bij de overheid hoeven aan te leveren (eenmalige gegevensverstrekking) en dat de administratieve lasten voor burgers en bedrijven merkbaar verminderen.

De samenwerking met medeoverheden wordt in 2008 nadrukkelijk gezocht. De ontwikkeling van basisvoorzieningen is primair de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid. Zij betrekt de departementen, uitvoeringsinstanties, zelfstandige bestuursorganen, gemeenten, provincies en waterschappen bij de ontwikkeling van deze voorzieningen. De doelstelling van het voeren van een strakke regie is om medeoverheden eenvoudig te kunnen laten aansluiten op de infrastructuur van de e-overheid en het bevorderen van gebruik van de basisvoorzieningen zoals de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Deze inzet van overheidsmiddelen voorkomt versnippering, dubbel werk en dubbele kosten. Door niet langer in sectoren te denken, maar te werken aan concrete sectordoorsnijdende oplossingen, staat het belang van burger en bedrijf centraal.

Verantwoordelijkheid van de minister/staatssecretaris

De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is coördinerend bewindspersoon voor het informatiebeleid in de openbare sector:

• de regie op de ontwikkeling, de toepassing en de samenhang van basisvoorzieningen van de elektronische overheid;

• het faciliteren van overheidsorganisaties bij de vermindering ven de administratieve lasten voor burgers;

• het stimuleren en ondersteunen van overheidsorganisaties bij de innovatie van werkprocessen en bij de toepassing van ICT voor complexe (sector doorsnijdende) vraagstukken;

• het beheer van het stelsel van de Gemeentelijke Basisadministratie en de reisdocumentenketen.

Externe factoren

Voor het slagen van de algemene beleidsdoelstelling moet nauw met de andere departementen, zelfstandige bestuursorganen, provincies, gemeenten en waterschappen worden samengewerkt. Het regisseren van deze samenwerking is een verantwoordelijkheid van BZK. Deze regie berust echter grotendeels op zachte sturingsinstrumenten zoals het bevorderen van samenwerking en gelijkschakelen van prioriteiten en slechts beperkt op harde instrumenten zoals regelgeving en financiering. BZK heeft geen hiërarchische positie ten opzichte van de organisaties waarmee moet worden samengewerkt. Daarmee is deze factor slechts gedeeltelijk te beïnvloeden door BZK.

Meetbare gegevens

De inzet van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en de innovatie van werkprocessen zorgen uiteindelijk voor een beter opererende overheid. Het presterend vermogen van de overheid in het algemeen is niet in meetbare gegevens uit te drukken. Het beleid wordt verder uitgewerkt en geconcretiseerd in de operationele doelstellingen. Daar zijn meerdere meetbare gegevens opgenomen die goed weergeven wat de resultaten van de inspanningen van BZK op dit terrein zijn.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 7.2

Het verbeteren van de publieke dienstverlening, vergroten van de toegankelijkheid van overheidsinformatie en het verminderen van de administratieve lasten voor burgers door het realiseren van een adequate en betrouwbare ICT-infrastructuur voor de openbare sector en het innoveren van de werkprocessen binnen de overheid

motivering

Om een dienstbare overheid, minder administratieve lasten en hoogwaardige publieke dienstverlening te realiseren voert de overheid de programma’s «Vermindering regeldruk burgers» en «De elektronische overheid» uit. Door innovatie, ontwikkeling van nieuwe instrumenten en doorontwikkeling van de bestaande informatie infrastructuur wordt de overheid slagvaardiger en toegankelijker.

Dit kabinet ambieert het bereiken van merkbare verbeteringen. Primair wordt de aandacht gericht op de 10 knelpunten die door burgers en bedrijven het sterkst worden ervaren. Deze knelpunten zijn onder meer: een eenvoudige en snelle toegankelijkheid van diensten, een kwalitatief goede dienstverlening en meer vertrouwen in de burger. Doel is om in 2011 de knelpunten te hebben opgelost, minimaal een zeven te scoren voor overheidsbrede dienstverlening, en de administratieve lasten voor burgers door gemeenten met 25% verminderen.

In de «Bestuursakkoorden» en de «Verklaring tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen» (18 april 2006) wordt op hoofdlijnen aangegeven hoe dit kabinet invulling wil geven aan deze ambities. Deze ambities worden vanuit de gemeenten ondersteund, zoals blijkt uit het Pamflet van de VNG «De e-overheid agenda voor gemeenten tot en met 2010». In het programma Elektronische gemeenten (EGEM) wordt gewerkt aan verbetering van de gemeentelijke dienstverlening. De Interbestuurlijke Taskforce vermindering regeldruk draagt bij aan de versnelde vermindering van regeldruk voor burgers en bedrijven op lokaal niveau.

Instrumenten

De overheid bevordert de ontwikkeling van de elektronische dienstverlening door:

Contact met de burger

• Het contactcenter overheid (CCO) zal bestaan uit een stelsel van telefonische loketten waar burgers en bedrijven terecht kunnen met al hun overheidsgerelateerde vragen. Eenvoudige vragen worden direct beantwoord, meer specialistische vragen worden doorverwezen naar het juiste loket bij de rijksoverheid, de gemeente of een uitvoeringsorganisatie. Ook moeten burgers en bedrijven hier de door de overheid aangeboden producten en diensten kunnen bestellen. De langetermijnvisie is een Multi-channelconcept. Het uitgangspunt is dat alle kanalen (internet, telefoon, balie) naar de overheid open moeten staan. In de eerste fase (2007–2008) van het programma CCO ligt de nadruk op het verbeteren van de dienstverlening via het telefonische kanaal. In 2008 zal CCO, afhankelijk van de beschikbaarheid van financiële middelen, de voorbereidingen hiervoor voortzetten. Zo zal de opgedane kennis en ervaring van de leeromgeving (9 gemeenten die hebben geëxperimenteerd met een CCO) worden ingezet bij de realisatie van het CCO bij andere gemeenten.

• Op de persoonlijke internetpagina (PIP) kan de burger eenvoudiger zaken doen met de overheid, en overheidsdiensten afnemen die passen bij de persoonlijke behoefte. In 2007 is de PIP voor een beperkte groep burgers beschikbaar. Met die opgedane ervaring wordt, afhankelijk van de beschikbaarheid van financiële middelen in 2008 de PIP voortgezet en een verdere uitbreiding gerealiseerd.

Gedeelde informatie

• Het stelsel van basisregistraties is een samenhangend geheel van basisregistraties. Elk van deze basisregistraties bestaat uit overheidsinformatie, die noodzakelijk is voor het uitvoeren van de overheidstaak. BZK is verantwoordelijk voor de ontsluiting van de gegevens in de registratie en coördinatie op het stelsel. In 2008 wordt het stelsel verder ontwikkeld en krijgt de ontsluiting vorm door een overheidsdienstenplatform: een voorziening waarmee gegevens uit de verschillende registraties op één plek kunnen worden opgehaald en meldingen van fouten verwerkt kunnen worden.

• Doel van Open Standaarden en Open Source Software is het om gegevensuitwisseling tussen ICT-systemen mogelijk te maken. In 2008 ligt de nadruk op uitvoering van de beleidsbrief (toegezegd in AO van 15 maart 2007, Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 26 643, nr. 90) die in het najaar van 2007 door EZ en BZK aan de Tweede Kamer wordt verstuurd.

• De bouwstenen van de e-overheid zijn vormgegeven voor en door publieke organisaties in de openbare sector. Door burgers en bedrijven wordt aangedrongen op toepassingsmogelijkheden voor een aantal van deze bouwstenen buiten de directe publiekrechtelijke taak van de overheid. In 2008 worden de condities en vormgeving van breder gebruik verder uitgewerkt.

• Architectuur bevordert de samenhang in de elektronische dienstverlening, door het ontwikkelen en bestuurlijk inbedden van richtlijnen hiervoor. In 2008 verschijnt een geactualiseerde versie van de NORA (Nederlandse Overheids Referentie Architectuur) en wordt het bestuurlijke draagvlak voor de NORA vergroot. Doel van de NORA is referentie te bieden voor architectuur e-overheid en om consistentie van de architectuur van e-dienstverlening te borgen.

Veilig en betrouwbaar

• DigiD groeit in 2008 uit tot een volwaardige infrastructuur voor elektronische identificatie en authenticatie. Een gemeenschappelijke machtigings- en vertegenwoordigingsvoorziening (GMV) zal (verder) worden ontwikkeld. Deze voorziening faciliteert burgers om zich op elektronische wijze te laten vertegenwoordigen.

• De elektronische Nederlandse Identiteitskaart (eNIK) is een uitbreiding van de bestaande identiteitskaart met elektronische functionaliteiten. Met de eNIK kan elektronische identificatie plaatsvinden, kunnen berichten worden versleuteld en kan een elektronische handtekening worden gezet. Nadat in 2007 de technische en organisatorische voorzieningen voor de eNIK zijn afgerond, zullen in 2008 verschillende gebruiksproeven plaatsvinden. Indien deze gebruiksproeven goed verlopen zal een wetsvoorstel worden ingediend om deze functionaliteit te kunnen gebruiken.

• In 2008 wordt het Meldpunt ID-fraude als pilot opgezet, met als taken het registreren en doorgeleiden van meldingen, het beantwoorden van individuele en algemene vragen en het doen van analyses over aard en omvang.

• De basisvoorziening Internetstemmen is een generiek multifunctioneel inzetbare internet-stembouwsteen.

• Informatiebeveiliging vergt constante aandacht. In 2008 wordt verder ingezet op bewustwording van management en wordt ondersteuning gegeven aan initiatieven op het gebied van standaardisatie van methoden en technieken voor de publieke sector.

Persoonsgegevens

• Het Register Niet-ingezetenen (RNI) staat voor een basisregistratie van personen die niet zijn ingezeten in Nederland, maar die wel een relatie onderhouden met de Nederlandse overheid. RNI gaat samen met de gemoderniseerde GBA, een registratie van personen vormen die in het bezit zullen zijn van een BSN. Nadat in 2007 de besluitvorming over het budget, de inrichting en opzet van het RNI is afgerond kan het wetgevingstraject starten. Bij groen licht zal in 2008 de nadruk komen te liggen op de ontwikkeling van het RNI-systeem.

• Persoonsinformatiebeleid moet een evenwicht tussen uiteenlopende belangen waarborgen. In 2008 zullen ontwikkelingen nader bestudeerd worden: het cumulatieve effect van gegevensuitwisselingen, de kansen die ICT biedt en hoe het inzage- en correctierecht van de burger beter ondersteund kan worden.

Het bevorderen van transparantie

• In 2008 wordt het wetsvoorstel hergebruik overheidsinformatie aangeboden aan de Tweede Kamer. Met deze aanvulling van de Wet Openbaarheid van Bestuur worden regels gesteld over het kostenregime bij verstrekking en hergebruik van overheidsinformatie.

• Geo-informatie is informatie over een locatie. Veel geo-informatie is in handen van overheidspartijen en is daarmee overheidsinformatie. Het is bovendien een verbindende schakel van een aantal basisregistraties. In samenwerking met andere overheden worden in 2008 eventuele (bestuurlijke) belemmeringen voor ontsluiting van geo-informatie in kaart gebracht en naar oplossingen gezocht.

• In 2008 staan de vergunningen, bekendmakingen en decentrale regelgeving bij minimaal een derde van alle gemeenten, provincies en waterschappen op internet.

Reductie administratieve lasten voor burgers: meer aandacht voor merkbare resultaten

• In de huidige kabinetsperiode worden de administratieve lasten verminderd van de top 10 knelpunten waar de burger het meeste last van heeft. In 2008 worden de eerste resultaten bereikt. Nieuwe formulieren worden begrijpelijk gemaakt, er is een handleiding beschikbaar voor de afhandeling van bezwaarschriften en gemeenten kunnen de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen geautomatiseerd uitvoeren.

• Via het meldpunt «Last van de overheid» en communicatie met de burgerbelangenorganisaties en burgerpanels zal een continue dialoog met de burger worden gevoerd. De problemen van burgers die binnenkomen via het Meldpunt «Last van de overheid», de Kafkabrigade en casusadoptie zullen ook in 2008 zoveel mogelijk worden opgelost.

• De bestuursakkoorden geven inhoudelijk invulling aan de 25% administratieve lastenverlichting bij gemeenten. De voortgang van de uitvoering van de bestuursakkoorden wordt jaarlijks gemonitord. In het kader van het Uitvoeringsprogramma zijn in samenwerking met de VNG de modelverordeningen in 2008 doorgelicht en vereenvoudigd. In datzelfde kader worden gemeenten juridisch en inhoudelijk ondersteund bij het terugdringen van de administratieve lasten. Het aantal soorten aan te vragen vergunningen bij gemeenten neemt in 2008 verder af.

Regie e-overheid/ontwikkelingen samen met andere overheden

• In de Regiegroep Dienstverlening en e-overheid zijn alle overheden op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd. De Staatssecretaris van BZK is in 2008 voorzitter van deze regiegroep, waar de invoering van de e-overheid bij alle overheden wordt geagendeerd.

• De i-Teams ondersteunen de andere overheden bij de invoering van de elektronische overheid (e-overheid) op maat. Dit wordt bereikt door het opstellen van bestuurlijk geaccordeerde realisatieplannen. In 2008 zullen steeds meer realisatieplannen kunnen worden vastgesteld door bestuurders.

• Voor de toekenning van middelen uit de € 104 mln. op de Aanvullende Post, aan projectvoorstellen in het kader van de e-overheid, werkende Ministeries van EZ en BZK de toekenningscriteria en de goedkeuringsprocedures uit.

Meetbare gegevens

Toelichting

Het oplossen van 10 knelpunten gaat over de knelpunten die zijn weergegeven in het beleidsprogramma onder speerpunt 69.

Operationele doelstelling 7.3

Optimaliseren en instandhouden van bestaande overheidsbrede ICT-voorzieningen, alsmede het gebruik hiervan bevorderen

Motivering

De overheid moet zorgen dat de toegang tot haar informatie, het behoud van de aanwezige kennis en de veiligheid van de aangeboden voorzieningen altijd kan worden gewaarborgd.

Instrumenten

Een aantal overheidsbrede voorzieningen wordt structureel beheerd door de Gemeenschappelijke Beheerorganisatie voor de overheid (GBO.Overheid). Zij richt zich op het beheer en bevordering van het gebruik van deze voorzieningen en is hiermee van groot belang voor de continuïteit en de toegankelijkheid van overheidsinformatie, de kennisuitwisseling en het waarborgen van de veiligheid van de aangeboden voorzieningen die deel uitmaken van de e-overheid. Het streven is hierbij om de prestaties te optimaliseren en het gebruik te bevorderen.

De volgende voorzieningen zijn opgenomen in GBO.Overheid:

• GOVCERT.nl, het Computer Emergency Response Team van de Nederlandse overheid ondersteunt de overheid bij preventie en afhandeling van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten.

• PKI-overheid, de Public Key Infrastructure stelt de overheid in staat betrouwbaar elektronisch te kunnen communiceren binnen en met de Nederlandse overheid.

• OverheidsTransactiePoort (OTP) is een generieke gemeenschappelijke infrastructuur die de elektronische communicatie, op basis van eenmalig aan te leveren informatie, tussen bedrijfsleven en burgers enerzijds en overheden anderzijds ondersteunt en bevordert.

• DigiD is de centrale publieke voorziening voor overheidsinstellingen om de identiteit te verifiëren van de klanten die gebruik maken van haar elektronische diensten.

• Secretariaat Forum en College Standaardisatie bevordert het gebruik van zo veel mogelijk (open) standaarden voor de gegevensuitwisseling tussen overheden, burgers en bedrijven waardoor gegevens door meerdere partijen kunnen worden gebruikt.

De toegang tot overheidsinformatie – in de vorm van het beheer van de (elektronische) wettenbank, officiële publicaties1 en de (samenwerkende) productencatalogi – is belegd bij het programma overheid.nl van de stichting ICTU.

Meetbare gegevens

Toelichting

Voor de programma’s GOVCERT.nl en overheid.nl is een kwaliteitsindex ontwikkeld waarbij – onder andere – gebruik en klanttevredenheid worden gemeten. Het streven is voor elk van deze voorzieningen een constant kwaliteitsniveau te realiseren van tenminste 7 op een schaal van 10. Dit streven wordt als voldoende ambitieus beschouwd omdat de wensen en eisen van gebruikers en het aantal en de vorm van de te leveren diensten jaarlijks toenemen. Het realiseren van een 7 op een schaal van 10 geeft aldus een kwaliteitsverbetering weer. GBO.Overheid neemt in 2008 aanvullende kwaliteitsindicatoren in gebruik.

Operationele doelstelling 7.4

Het instandhouden en optimaliseren van de reisdocumentketen en het stelsel van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) zoals neergelegd in de Paspoortwet en de wet GBA

Motivering

Het GBA-stelsel en de reisdocumentenketen zijn belangrijke maatschappelijke basisvoorzieningen. De GBA, waarin de persoonsgegevens van ingezetenen van Nederland worden vastgelegd, is nodig om het openbaar bestuur te kunnen laten functioneren. De gegevens worden beschikbaar gesteld aan gebruikers die deze nodig hebben voor het uitvoeren van hun wettelijke of maatschappelijke taak.

De reisdocumentenketen biedt burgers de mogelijkheid te reizen en zich te identificeren door middel van het voorzien in paspoorten en identiteitskaarten.

De verantwoordelijkheid voor het beheer en ontwikkeling van deze beleidsterreinen ligt binnen BZK bij het agentschap Basisadministratie,Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR). Daadwerkelijke uitvoering van de inschrijving in de GBA en het aanvragen en uitreiken van reisdocumenten ligt bij de gemeenten en paspoortuitgevende instanties. Prioriteit voor 2008 ligt bij de veiligheid van de GBA- en reisdocumentenketen, het terugdringen van het aantal gestolen en vermiste reisdocumenten en het invoeren van de gemoderniseerde GBA.

Instrumenten

GBA

• De modernisering van de GBA heeft als doel om beter aan te sluiten bij de wensen van gebruikers en de ontwikkeling van de GBA tot de basisregistratie voor authentieke persoonsgegevens1. De GBA-wet en het GBA-besluit worden als gevolg hiervan vernieuwd. De vernieuwde GBA-wet zal als Wet basisregistratie personen in 2008 bij de Tweede Kamer worden ingediend.

• De in 2007 partieel aangepaste auditsystematiek wordt, zoals aangekondigd, verder herzien en aangepast aan de modernisering van de GBA. De meting van de kwaliteit van de uitvoering door gemeenten van de wet GBA wordt daarmee verbeterd. Belangrijk is de aanpassing op de nieuwe Burgerzakensystemen, het decentrale deel van de GBA. In de tussentijd worden de gemeenten geaudit met de reeds op onderdelen per 1 juli 2007 vernieuwde auditsystematiek.

• In navolging van de afspraken die Nederland op 11 oktober 2006 heeft gemaakt met Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES) over de nieuwe staatkundige positie van deze drie eilanden, wordt onderzocht of en op welke wijze de bevolkingsadministratie van de 3 eilanden verdere aansluiting krijgt bij het GBA-stelsel.

Reisdocumentenketen

• In 2008 wordt, als onderdeel van het reisdocumentenprogramma, de invoering van de vingerafdrukken in de Nederlandse reisdocumenten voorbereid. De vingerafdrukken moeten op grond van een verordening van de Europese Unie voor 28 juni 2009 worden ingevoerd. Tevens wordt de vernieuwing in gang gezet van de voorzieningen die de uitgevende instanties nodig hebben voor het aanvragen en uitgeven van de reisdocumenten. Vanaf 1 januari 2009 is de uitrol van deze voorzieningen gepland.

• Begin 2008 wordt het wetsvoorstel voor aanpassing van de Paspoortwet voor een Online Raadpleegbare Reisdocumentenadministratie (ORRA) en de opname van vingerafdrukken in de reisdocumentenadministratie bij de Tweede Kamer ingediend. Vooruitlopend op een eventuele invoering van de ORRA wordt in 2008 het bestaande Basisregister Reisdocumenten vernieuwd. Het Basisregister Reisdocumenten is verankerd in artikel 4a van de Paspoortwet. Parallel aan de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel voor de ORRA wordt een aanvang gemaakt met het ontwikkelen van de nieuwe reisdocumentenadministratie, zodat de ORRA operationeel kan zijn als de wetswijziging door het parlement is aanvaard.

• De verbeterde aanpak voor het terugdringen van het aantal vermiste en gestolen reisdocumenten is ontwikkeld om misbruik van reisdocumenten waar mogelijk te voorkomen, aan te pakken en de groei van het aantal vermiste en gestolen reisdocumenten2 terug te dringen. Het ingezette verscherpte beleid inzake de toepassing van het bestaande instrument van paspoortweigering bij vermoeden van misbruik met reisdocumenten (bij circulaire bekend gesteld aan uitgevende instanties) en de uitkomsten van een pilot naar de aanpak in de keten gemeenten, politie en justitie van personen die veelvuldig hun reisdocument vermissen, leiden er toe dat in 2008 een aanpassing van de Paspoortwet zal worden voorbereid. Deze aanpassing zal in ieder geval betrekking hebben op het uitbreiden van de wettelijke mogelijkheden tot weigering van paspoorten in geval van veelvuldige vermissing en misbruik van reisdocumenten.

Meetbare gegevens

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.11 Arbeidszaken overheid (artikel 10)

Algemene beleidsdoelstelling

Ervoor zorgen dat de inzet van arbeid in de openbare sector bijdraagt aan meer respect en meer legitimiteit en betere prestaties van overheidsorganisaties

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Betere prestaties van overheidsorganisaties moeten direct merkbaar zijn voor de burgers, bijvoorbeeld in de vorm van een snellere en vriendelijker behandeling aan het – elektronische – loket, voldoende politieagenten op straat, genoeg handen aan het bed en gediplomeerde en gemotiveerde leraren/onderwijzers voor de klas. Aandacht voor en beleid ten aanzien van arbeidsvoorwaardenvorming en arbeidsmarkt draagt bij aan het aantrekken van voldoende en goed geschoolde ambtenaren en aan een divers samengesteld ambtenarenapparaat. Divers samengestelde overheidsorganisaties, die in hun functioneren nadrukkelijk waarden hanteren als transparantie, integriteit, klantoriëntatie en kostenbewustzijn, dragen bij aan de legitimiteit van het overheidshandelen en aan meer respect voor overheidsorganisaties en haar werknemers. Meer aandacht voor de kwaliteit van de bedrijfsvoering van overheidsorganisaties (waaronder de vermindering van de interne bureaucratie) draagt bij aan zowel betere publieke prestaties als aan een efficiënter gebruik van belastinggelden.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister van BZK is verantwoordelijk voor:

• het vaststellen van de arbeidsvoorwaardelijke ruimte;

• het formuleren van speerpunten bij de arbeidsvoorwaardenvorming;

• het onderhouden van het betreffende systeem/overlegstelsel binnen de openbare sector;

• het bevorderen van integriteit en transparantie binnen de openbare sector;

• de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel tegen verantwoorde loonkosten;

• een zo divers mogelijk samengesteld ambtenarenapparaat.

Externe factoren

Behalen van deze algemene doelstelling hangt af van:

• loonontwikkeling in de markt;

• opleidingsniveau van werkzoekenden;

• financieringsmethodieken of andere prikkels tot beperking arbeidsvraag;

• imago ontwikkeling van de overheid als gevolg van politiek/media;

• bereidheid binnen de openbare sector om zich te verbeteren;

• personele afslanking in een enkele overheidssector.

Meetbare gegevens

Respect, legitimiteit en de prestaties van overheidsorganisaties zijn lastig te meten met meetbare gegevens. Op het niveau van de algemene doelstelling zijn geen meetbare gegevens beschikbaar. Op het niveau van de operationele doelstellingen worden meerdere meetbare gegevens geformuleerd, die goed weergeven wat de uitkomsten van de inspanningen van BZK zijn.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 10.7

Voldoende aanbod van goed gekwalificeerd overheidspersoneel en een divers samengesteld overheidsapparaat door het (binnen de gestelde financiële grenzen) bevorderen van de aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever, de arbeidsproductiviteit en de arbeidsparticipatie

Motivering

De toenemende arbeidsmarktkrapte, mede als gevolg van de vergrijzing, kan al op vrij korte termijn leiden tot productieproblemen en daarmee tot een overheid die haar taken niet meer optimaal kan vervullen. De openbare sector is van oudsher zeer arbeidsintensief. Door de toenemende vraag naar kwalitatief hoogwaardige diensten en de nog steeds te beperkte productiviteitswinst door ICT e.d. is een gericht arbeidsmarktbeleid noodzakelijk om de voorziene – kwantitatieve en kwalitatieve – problemen het hoofd te kunnen bieden. De overheid dient zich op deze krapper wordende arbeidsmarkt te onderscheiden als een aantrekkelijke werkgever. Arbeidsinhoud en arbeidsvoorwaarden (primaire en secundaire) zijn daarbij sleutelbegrippen. Om de kwaliteit en de aanvaardbaarheid van het overheidsbeleid te verhogen, is het van belang om ook de diversiteit in het personeelsbestand overheidsbreed te vergroten.

Er zullen maatregelen moeten worden getroffen om de volgende problemen het hoofd te bieden:

A) dreigende tekorten op de arbeidsmarkt;

B) tekortkomingen in kwalitatieve zin van het personeel binnen de openbare sector;

C) te beperkte diversiteit in de personeelssamenstelling.

Instrumenten

A) Bevorderen van de aanwezigheid van voldoende en gekwalificeerd personeel:

• specifieke knelpunten signaleren en oplossingen of instrumenten aandragen (arbeidsmarktbeleid);

• sectoren stimuleren om het arbeidsvoorwaardenpakket aantrekkelijk/uitdagend te maken ondermeer door het pakket meer af te stemmen op individuele preferenties en prestaties;

• sectoren stimuleren om arbeidsuitval tegen te gaan ondermeer door het vergroten van functieflexibiliteit, leeftijdsbewust personeelsbeleid en een verdere vergroting van de activerende werking van de sociale zekerheidsarrangementen;

• sectoren stimuleren om de arbeidsproductiviteit te vergroten ondermeer door «slimmer werken».

B) Bevorderen van diversiteit in het personeelsbestand:

• sectoren stimuleren om meer vrouwen in dienst te nemen, met name ook in topposities;

• sectoren stimuleren om meer allochtonen in dienst te nemen en doorstroming naar hogere posities te bevorderen;

• sectoren stimuleren om ook meer oudere medewerkers in dienst te nemen.

C) Bevorderen van kostenbeheersing/beperking:

• bevorderen van een verantwoorde loonontwikkeling;

• bevorderen van de betaalbaarheid van pensioenen;

• beperking van arbeidsuitval door ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, vervroegde uittreding en een doelmatige toepassing van re-integratiemaatregelen;

• verminderen van ondoelmatigheid (bijvoorbeeld het terugdringen van overhead binnen de openbare sector).

Voor het onder A, B en C gestelde worden onder meer de volgende concrete acties uitgevoerd:

• verduidelijken van de bestuurlijke verhoudingen tussen de coördinerende minister en de verschillende sectoren door middel van bestuurlijke afspraken;

• sturen via de toedeling van de arbeidsvoorwaardenruimte;

• formuleren van speerpunten ten behoeve van het CAO overleg);

• overreding via bestuurlijk overleg;

• waarneming bij de CAO-overleggen in de sectoren;

• bevorderen van afstemming tussen sectoren (o.a. door de subsidiëring van het Verbond Sectorwerkgevers Overheid);

• in stand houden van een adequaat overlegstelsel (o.a. door de subsidiëring van de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen en de Stichting Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel);

• ontwikkelingen in de openbare sector inzichtelijk maken op sectoraal niveau (onder meer via de Trendnota Arbeidszaken Overheid en een nog te ontwikkelen diversiteitindex).

Meetbare gegevens

Toelichting

• Indicator 2: de gegevens over 2006 zijn nog niet beschikbaar (de meest recente gegevens zijn als voorlopig uitgangspunt genomen, m.a.w. het betreffen voorlopige cijfers die aangepast gaan worden).

• Indicator 3: Het gemiddelde van de publieke sector is in 2006 56%, alleen specifieke sectorafspraken kunnen hier van toepassing zijn.

• Indicator 1, 2 en 3: Gegeven de huidige verschillen in bezetting in sectoren en het aanbod waarover een sector kan beschikken, kunnen per sector afwijkende afspraken worden gemaakt. Een voorbeeld, in sommige beroepsgroepen bestaat meer dan de helft van functies uit vrouwen, maar daarbij is ook vaak de populatie (het aanbod) overwegend vrouwelijk.

Toelichting

Betreft het gemiddelde over alle sectoren

Operationele doelstelling 10.8

Het bevorderen van klantoriëntatie, integriteit, transparantie/rekenschap en kostenbewustzijn van overheidsorganisaties en het bevorderen van een meer respectvolle behandeling van overheidsdienaren

Motivering

De legitimiteit van de overheid is de afgelopen jaren zo sterk onder druk komen te staan dat naast impulsen ter versterking van de democratische legitimering ook de organisaties binnen de openbare sector zelf actief moeten meewerken aan het herstel van dit vertrouwen door aandacht voor specifieke aspecten in de bedrijfsvoering. Daarnaast worden overheidsdienaren in het maatschappelijke verkeer te vaak te weinig respectvol behandeld. Er zullen maatregelen worden genomen om de volgende problemen het hoofd te kunnen bieden:

a) onvoldoende gerichtheid op de klant;

b) niet integer handelen;

c) geringe transparantie en rekenschap in de bedrijfsvoering;

d) omvangrijke bureaucratie en beperkt kostenbewustzijn;

e) gebrek aan respect voor overheidsdienaren en beperkte trots van diezelfde overheidsdienaren.

Instrumenten

A) Bevorderen van klantoriëntatie:

• bevorderen van het gebruik van kwaliteitshandvesten;

• bevorderen van het gebruik van klanttevredenheidsonderzoek (waaronder «mystery guests»).

B) Bevorderen van integriteit binnen de openbare sector:

• bevorderen van het gebruik van integriteitprotocollen;

• bevorderen van het gebruik van integriteitscans.

C) Bevorderen van transparantie/rekenschap:

• bevorderen codificatie van organisaties binnen de openbare sector;

• bevorderen van het gebruik van kwaliteitshandvesten (zie ook onder bevorderen van klantoriëntatie);

• bevorderen van het gebruik van integriteitprotocollen (zie ook onder bevorderen integriteit);

• bevorderen openbaarheid topinkomens;

• bevorderen van prestatievergelijking;

• bevorderen van tevredenheidonderzoek (medewerkers/klanten en stakeholders).

D) Verminderen van bureaucratie en vergroten kostenbewustzijn:

• bevorderen vermindering overbodig toezicht;

• bevorderen vermindering administratieve lasten van de professional;

• bevorderen van prestatievergelijking op thema’s als overhead e.d.

E) Bevorderen van respect en trots:

• bevorderen dat organisaties in de publieke dienst agressie en geweld tegen hun werknemers aanpakken;

• bevorderen dat er beroepscodes voor werknemers in de openbare sector komen.

Voor het onder A, B en C gestelde worden onder meer de volgende meer concrete acties uitgevoerd:

• beschikbaar stellen van diverse laagdrempelige analyse-instrumenten;

• beschikbaar stellen van voorbeelden (modellen/codes/protocollen, best practices e.d.);

• kennis- en informatieoverdracht (benchmarkgaming, diverse internetsites, leerplatforms).

Voor het onder D gestelde worden onder meer de volgende meer concrete acties uitgevoerd:

• vaststellen van feitelijke situatie (onderzoek);

• concrete voorstellen formuleren;

• promoten/beschikbaar stellen van de betreffende voorstellen.

Voor het onder E gestelde gaat het om de volgende concrete acties:

• tot stand brengen van beroepscodes voor werknemers in de openbare sector;

• uitvoering van het programma Veilige publieke dienst.

Meetbare gegevens

Operationele doelstelling 10.5

Uitvoeren van pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen en het uitvoeren van een tijdelijke maatregel i.v.m. het koopkrachtverlies als gevolg van het afbouwen of afkopen van de tegemoetkoming in de ziektekosten van gepensioneerden van 65 jaar en ouder

Motivering

De verantwoordelijkheid voor de pensioenen van Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen liggen van oudsher bij het ministerie van BZK. Het gaat hierbij om de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en het beheer van de regelingen en het adequaat uitbetalen van de uitkeringen. Het uitkeren van de pensioenen zelf is uitbesteed aan de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP). Met de inwerkingtreding van de zorgverzekeringswet (Zvw) is het onderscheid tussen ziekenfonds en particulier verzekerden komen te vervallen. Daarmee verviel voor het kabinet en de sociale partners de ratio om gepensioneerde ambtenaren tegemoet te komen in de ziektekosten. De Tweede Kamer en het kabinet zijn van mening dat de afbouw geleidelijker en evenwichtiger vorm gegeven moet worden. Met het Besluit tijdelijke compensatie koopkrachtverlies postactieve ambtenaren Zorgverzekeringswet wordt beoogd de inkomenseffecten geleidelijker en evenwichtiger te laten verlopen.

Instrumenten

• Inhoudelijke en beleidsmatige ondersteuning van de SAIP.

• Het beschikbaar stellen van voldoende middelen voor het kunnen uitvoeren van de betreffende werkzaamheden en voor het kunnen uitbetalen van de uitkeringen.

• Een tijdelijke compensatiemaatregel voor het geleidelijker en evenwichtiger laten verlopen van de inkomenseffecten als gevolg van de afbouw of afkoop van de tegemoetkoming in de ziektekosten voor 65 plussers.

Meetbare gegevens

Voor deze operationele doelstelling zijn geen meetbare gegevens beschikbaar. Het betreft hier alleen de uitvoering van een regeling op basis waarvan een bepaalde groep mensen aanspraak kan maken op een geldsom.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

3.12 Kwaliteit Rijksdienst (artikel 11)

Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van de kwaliteit van het personeel, het management en de organisatie van het Rijk en de informatievoorziening binnen het Rijk

Omschrijving van de samenhang in het beleid

«Niet stelsels en systemen, maar mensen en hun mogelijkheden dienen centraal te staan in het denken van de overheid. De overheid moet vertrouwen geven, ruimte laten, en mensen toerusten om volwaardig te participeren en verantwoordelijkheden te dragen. De menselijke maat is daarbij leidraad en kwaliteit staat centraal.» Deze gedachte uit het coalitieakkoord geeft ook richting aan de werving, selectie en ontwikkeling van personeel en management van het Rijk. Een ruime uitwisseling tussen departementen onderling en tussen het Rijk en andere overheden en maatschappelijke organisaties is daarbij cruciaal, met een goede balans tussen flexibiliteit en continuïteit. Prioriteit hebben het organiseren en benutten van diversiteit: van leeftijd, geslacht en culturele achtergrond.

Verantwoordelijkheid van de minister

De minister van BZK is verantwoordelijk voor:

• het rijksbrede personeelsbeleid en de bijbehorende kaderstelling;

• organisatie- en informatiebeleid;

• de primaire arbeidsvoorwaarden van de sector Rijk;

• de uitvoering van het werkgeverschap van de topmanagementgroep.

Externe factoren

• Behalen van deze doelstelling hangt af van het volgende:

• draagvlak bij het management en de medewerkers van de rijksoverheid;

• specifieke steun en instemming van de centrales van overheidspersoneel voor het personeelsbeleid;

• positie van het Rijk op de arbeidsmarkt, waar schaarste aan talent ontstaat;

• ontwikkelingen in de taken van de rijksoverheid;

• technologische ontwikkelingen.

Meetbare gegevens

De kwaliteit van het personeel, het management, de organisatie en informatievoorziening van het Rijk betreft in sterke mate het intern functioneren van het Rijk. Kwaliteit is een breed begrip dat nader uitgewerkt wordt in de operationele doelstellingen. Daar zijn diverse gegevens opgenomen die iets zeggen over concrete prestaties op dit terrein.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 11.2

Het bevorderen van de kwaliteit van het management van het Rijk

Het Rijk beschikt nu en in de toekomst over kwalitatief hoogwaardig management, dat vorm en inhoud geeft aan de invulling van de taken en opdrachten van het Rijk voor het oplossen van de maatschappelijke vraagstukken.

Motivering

Voor vernieuwing van de overheid én voor het borgen van haar kwaliteit is de ontwikkeling van een compacte en bevlogen ambtelijke leiding van wezenlijk belang. Het zijn vooral leidinggevenden die in het spanningsveld tussen veilige gewoonten en vooruitstrevende inzichten ruimte moeten scheppen voor vernieuwing. Zij zetten de toon voor cultuur en werkwijzen van organisaties. Zij vertalen politieke opdrachten in concrete acties en zijn verantwoordelijk voor de inzet van mensen en middelen. Zij zijn gezichtsbepalende vertegenwoordigers van de overheid in maatschappelijke netwerken. En zij zijn met hun contacten en inhoudelijke kennis belangrijke adviseurs van de politiek.

Partners in de afzonderlijke organisatieonderdelen van het Rijk en Bureau Algemene Bestuursdienst (ABD) werken samen in het management development (MD) in dienst van het Rijk. Daartoe investeren zij in de optimale verbinding tussen ontwikkelingen om en in het Rijk en talenten en drijfveren van leidinggevenden.

In 2008 zal in de samenwerking tussen Bureau ABD en de MD-professionals op de departementen, aan een nieuw evenwicht worden gewerkt. Bureau ABD is primair verantwoordelijk voor de kwaliteit op de meest strategische posities bij het Rijk, vandaag en in de toekomst. Van daaruit investeert Bureau ABD in de samenwerking in het MD op alle posities: in het bijzonder ten behoeve van de ontwikkeling van talent van schaal 10 tot en met 19.

Professioneel MD investeert in het concernbrede zicht op talent en levert specifieke ontwikkeltrajecten voor managers. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar een evenredige deelname van vrouwen en van personen met een multiculturele identiteit.

Instrumenten

• In het licht van organisatieontwikkelingen en hervormingen van de rijksoverheid adviseren bij de werving, selectie en ontwikkeling van managers op strategische posities. Basis is de ABD-schouw 2008: de inventarisatie van de behoefte aan managers en de kwaliteit en het ontwikkelingspotentieel van aanwezige managers;

• Uitvoeren van het diversiteitbeleid: evenredige vertegenwoordiging van vrouwen en leidinggevenden met een multiculturele achtergrond, en het langer behouden van ervaren krachten met het oog op georganiseerde kennisoverdracht en coaching in een krimpende organisatie;

• Uitvoeren van de rol van werkgever voor de topmanagementgroep, daar waar het gaat om de aspecten benoeming, arbeidsvoorwaarden en ontslag;

• Verbinden van departementale MD-programma’s; verbeteren MD-kennisinfrastructuur en organiseren talentinfrastructuur voor schalen 10 t/m 15;

• Intensiveren van de samenwerking met o.a. de vier grote gemeenten en de ZBO’s van de handvestgroep;

• Coördineren en bevorderen van de plaatsing van Nederlanders op (top)posities in de Europese Instellingen;

• Bevorderen van politiek-ambtelijke samenspel, door bijeenkomsten en publicaties.

Meetbare gegevens

Toelichting

Aantal vrouwen in de ABD als percentage van het totaal; met dit prestatiegegeven wordt nog meer aandacht gegeven aan het streven om het aantal vrouwen in de ABD te vergroten.

Toelichting

De verhouding van het aantal benoemingen vanuit de ABD, van onder de ABD en instroom in de ABD van buiten de rijksoverheid.

Operationele doelstelling 11.5

De uitvoering van de Garantieregelingen

Motivering

In 1974 is door de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken de mogelijkheid geschapen om een hypotheekgarantie te verlenen. Voor het burgerlijk rijkspersoneel is deze met ingang van 8 december 1990 ingetrokken, zodat deze regeling in principe geen uitvoeringskosten meer met zich meebrengt. Wel is er sprake van een theoretisch risico op de reeds toegekende garanties. Daarom wordt de voortgang van de aflossingen van de hypotheken en het uitstaan nog gevolgd. Aangenomen wordt dat indien niet aan een aflossingsverplichting wordt voldaan, de opbrengst van gedwongen verkoop voldoende is om de resterende schuld te voldoen. Daarom wordt € 0,800 mln. als totaal theoretisch risico beschouwd per 1-1-2008.

Instrumenten:

N.v.t.

Operationele doelstelling 11.6

Het bevorderen van de kwaliteit van het personeel van het Rijk

Motivering

Voor zijn dienstverlening aan burger en politiek dient het Rijk steeds te beschikken over hoogwaardig en flexibel inzetbaar personeel. Het programma Vernieuwing Rijksdienst heeft grote personele gevolgen. Er is een forse reductie voorzien. Daarbij is ook van belang dat het Rijk een beleid voert dat op onderdelen als integriteit, arbeidsongeschiktheid, diversiteit en stages als voorbeeld kan dienen voor andere werkgevers.

Instrumenten

Personele gevolgen programma Vernieuwing Rijksdienst:

• De afspraken in de 4-jarige CAO bieden een goede basis medewerkers, wier taken in deze kabinetsperiode verdwijnen, van werk naar werk te begeleiden;

• Het Rijksbreed Mobiliteitsnetwerk ondersteunt de mobiliteit van medewerkers;

• Het in 2007 gestarte plan «eenduidig werkgeverschap ten behoeve van flexibele en ontkokerde beleidstaven» wordt gecontinueerd;

• Met de bonden zullen afspraken worden gemaakt over het versoepelen van het reorganisatieproces, waarbij het huidige concept «vast en zeker» wordt vervangen door het concept «flexibel en veilig».

Diversiteit:

• Rijksbrede benchmarking van prestaties op het terrein van doorstroom van vrouwen en allochtonen met het oog op het uitwisselen van «best practises»;

• Zorgen voor goede registratie en monitoring;

• Het aanpassen van reguliere personeelsinstrumenten, zoals arbeidsmarktcampagne en traineeprogramma, op de specifieke doelgroepen;

• Ondersteunen van het kennisnetwerk Diversiteit, inclusief opzetten website;

• Investeren in de bewustwording van het management (niveau directeuren en afdelingshoofden) via communicatie en agendering.

Maatschappelijk Verantwoord Werkgeverschap:

• Afspraken maken over stage- en werkervaringsplaatsen voor kansarme doelgroepen: 1000 structurele stage- en werkervaringsplaatsen. Bij deze stageplaatsen is een evenredige verdeling man – vrouw, allochtoon – autochtoon verplicht.

Stages:

• Afspraken maken over reguliere stageplaatsen voor MBO-ers, HBO-ers en WO-ers. Deze stageplaatsen moeten worden gezien als onderdeel van het arbeidsmarktbeleid en het daarbij behorende instrumentarium. Een minimum van 1000 stageplaatsen moet worden gerealiseerd.

Integriteit en Arbeidsomstandigheden:

• Implementatie van de in interdepartementaal verband ontwikkelde visie in het kader van het met de Centrales van Overheidspersoneel gesloten «Arboplus-convenant». Zo zal er een rijksbrede arbocatalogus voor gemeenschappelijke arbeidsrisico’s, als ook een arbocatalogus per rijksonderdeel voor specifieke arbeidsrisico’s worden ontwikkeld.

Meetbare gegevens

Bron: Indicatoren 1,2,3,6,7 Sociaal Jaarverslag 2005, 0206, 2007 (2008) Indicatoren 4& 5: Personeels- en Mobiliteitsonderzoek

Toelichting

Op gebied van werkgeverstevredenheid streven we naar behoud van het bestaande niveau omdat dit al hoog is ten opzichte van andere sectoren. Voor de overige indicatoren vormt het coalitieakkoord de basis voor onze streefcijfers.

Operationele doelstelling 11.7

Het bevorderen van de kwaliteit van de organisatie van het Rijk

Motivering

In het coalitieakkoord staat dat het Rijk een andere wijze van regelgeving, toezicht en controle en een meer geïntegreerde en meer projectmatige wijze van beleidsvorming nastreeft. Dit is een noodzakelijke voorwaarde om minder bureaucratische drukte op rijksniveau te bewerkstelligen. Het doel is om de toezichtlast te verminderen – met minimaal behoud van effectiviteit – en de dienstverlening aan burgers en bedrijven te optimaliseren. De genoemde vraagstukken hebben alle te maken met een goede inrichting en werking van de rijksoverheid.

Instrumenten

Kaderstellende Visie op Toezicht (KVoT):

• Conform de normstelling in de in 2005 uitgebrachte KVoT helpt BZK de ministeries de zes principes van goed toezicht (selectief, slagvaardig, samenwerkend, onafhankelijk, transparant en professioneel) te implementeren;

• Indien de evaluatie van de KVoT eind 2007 hiertoe aanleiding geeft, zal BZK in 2008 vervolgacties in gang zetten voor verdere implementatie van de principes van goed toezicht;

• Een vervolg in 2008 ligt in ieder geval voor de hand bij het programma Eenduidig Toezicht, dat als doel heeft de toezichtlast bij bedrijven en instellingen te verminderen;

• BZK bewaakt de norm van goed toezicht, neergelegd in de KVoT.

Kaderwet Zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s):

• De aangescherpte Kaderwet heeft als eerste doel duidelijkheid te creëren over de reikwijdte voor de ministeriële verantwoordelijkheid voor de (verzelfstandigde) publieke taken;

• Een tweede doel van de Kaderwet is te voorzien in voorwaarden voor een optimale publieke dienstverlening van burgers en bedrijven;

• BZK begeleidt samen met Financiën de ministeries bij het onderbrengen van hun ZBO’s onder de Kaderwet ZBO’s en beheert het ZBO-register.

Kennis- en adviesstelsel:

• Het coalitieakkoord streeft naar een sober en doeltreffend adviesstelsel. BZK zal voorstellen ontwikkelen voor een stroomlijning van het kennis- en adviesstelsel;

• Verder toetst BZK voorstellen van ministeries voor het instellen van adviescolleges. Zolang stroomlijning van het adviesstelsel niet geïmplementeerd is, streeft BZK naar voorkoming uitbreiding aantal colleges.

Beleidskader Topstructuren:

• Een goede organisatorische en bestuurlijke inrichting van de topstructuur van de ministeries en van de primaire (beleids)processen is de randvoorwaarde voor een goede uitoefening van de taken waarvoor een minister verantwoordelijkheid draagt;

• De ministeries worden hierin ondersteund door een door BZK ontwikkeld actueel beleidskader voor de inrichting van een ministerie en een visie op de organisatie van de rijksdienst als geheel;

• Jaarlijks toetst BZK de departementale topstructuren aan deze kaders en rapporteert daarover via het Sociaal Jaarverslag van het Rijk aan de Tweede Kamer.

Efficiënte interdepartementale bedrijfsvoering:

• Doel is bedrijfsvoeringstaken, daar waar mogelijk, te bundelen en rijksbreed uit te voeren;

• BZK doet voorstellen om de (strategische) sturing, governance op het terrein van interdepartementale samenwerking door de politieke en ambtelijke top te versterken;

• Voorts worden er (innovatieve) producten en diensten ter verbetering van de (organisatie)inrichting van bedrijfsvoering aangereikt.

De overheid van de toekomst:

• Plannen ontwikkelen voor een betere overheid na afslanking, onder meer ten aan zien van andere organisatievormen en werkwijzen.

Meetbare gegevens

Toelichting op cijfers

Indicator 3: BZK is niet zelf in staat bestaande adviescolleges af te schaffen c.q. te verminderen, maar kan wel in haar advisering en toetsing streven om het aantal niet te doen toenemen.

Operationele doelstelling 11.9

Het bevorderen van de kwaliteit van de informatievoorziening binnen het Rijk

Motivering

Om efficiënt, doelmatig en kwalitatief hoogwaardig te kunnen werken en de burger tegemoet te kunnen treden als «één overheid» is het voor het Rijk steeds belangrijker dat op het vlak van de informatievoorziening departement- en onderdeeloverstijgend wordt samengewerkt. Informatie (I) en Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) zijn hiervoor belangrijke stimulatoren. Het verbeteren van de informatievoorziening voor de rijksoverheid is ook onderdeel van het programma Vernieuwing Rijksdienst, dat is gericht op verkleining en verbetering van de Rijksdienst. Daarnaast is het van belang dat het Rijk dienstverlenend en op een transparante manier optreedt in de richting van burgers en bedrijven.

Instrumenten

Rijksweb:

• De in 2005 opgerichte programmaorganisatie Rijksweb treedt op als vraagbundelaar en makelaar van applicaties en infrastructuur. Rijksweb ontwikkelt en beheert deze ook;

• In 2008 zullen er nieuwe generieke ICT-diensten ter ondersteuning van interdepartementale informatie-uitwisseling worden aangeboden of bestaande diensten worden uitgebreid.

Netwerkinfrastructuur:

• Sinds 1 januari 2006 is er één netwerkinfrastructuur voor de departementen; de Haagse Ring. In 2008 zal BZK ertoe bijdragen dat er mogelijkheden van de Haagse Ring intensiever worden benut;

• Daarnaast wordt in 2007 het Koppelnet Publieke Sector (KPS) afgerond. Het KPS bevordert een zo efficiënt mogelijke benutting van de bestaande overheidsnetwerken in het gehele land door deze netwerken aan elkaar te koppelen en standaard aansluitvoorwaarden af te spreken.

ICT-Standaarden:

• Het doel van standaards is het realiseren van uitwisselbaarheid van informatie tussen ministeries en orde brengen in de informatiehuishouding van ministeries;

• In juni 2006 is het kabinetsstandpunt Informatie op Orde aan de Tweede Kamer (Tweede Kamer, 39 362, nr. 118) toegezonden waarin staat dat er op 1 april 2008 een «baseline» informatiehuishouding is;

• Een kennisprogramma helpt departementen bij het implementeren van deze «baseline».

Wegwerken archiefachterstanden:

• Alle departementen leveren in 2008 plannen op voor het wegwerken van hun papieren werkvoorraden uit de periode 1976–1996 (naar huidige schatting: 250 kilometer archief);

• In 2008 zal BZK in samenwerking met OCW bestaande regelgeving aanpassen ter versnelling van het proces van archiefselectie;

• Op 1 januari 2009 is de achterstand in de bewerking en overdracht van archieven van vóór 1975 (74 kilometer) weggewerkt.

Informatiebeveiliging:

• In 2008 maken de departementen een gemeenschappelijke set van afspraken op basis van het Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst 2007;

• BZK stimuleert de departementen acties uit te voeren, gericht op een cultuurverandering op dit terrein.

Basisvoorzieningen elektronische overheid:

• Het doel van reeds ontwikkelde basisvoorzieningen elektronische overheid is het transparant inrichten van de informatiehuishouding op basis van een samenhangende architectuur voor de rijksoverheid die past binnen de reeds ontwikkelde Nederlandse Overheidsreferentiearchitectuur (NORA);

• Een implementatieplan voor de diverse instrumenten die in de rijksdienst zelf toepasbaar zijn, zoals Digitale identificatie (DigiD), het Burger Service Nummer (BSN) en elektronische formulieren;

• Implementatieprojecten door de ministeries.

Burgercorrespondentie:

• Doel is te bevorderen dat ministeries op een goede manier alle vormen van burgercorrespondentie afhandelen;

• In 2008 zal BZK in samenwerking met andere departementen een zoeksysteem voor de rijksoverheid bouwen, generiek inzetbaar voor alle rijksoverheidsorganisaties;

• BZK stimuleert de implementatie van dit systeem in 2008 bij tenminste twee rijksoverheidsorganisaties.

Rijksbrede sturing op ICT:

• BZK organiseert en faciliteert rijksbrede sturing op IT-aangelegenheden, onder andere door het organiseren van een netwerk voor kennisuitwisseling op het gebied van IT-projecten en het evalueren van IT-projecten.

Meetbare gegevens

Operationele doelstelling 11.10

Het bevorderen van de kwaliteit van de Human Resources Management (HRM)-functie van het Rijk

Motivering

In 2007 is gestart met de uitwerking van de zogenaamde nieuwe aanpak voor het realiseren van P-Direkt. Doel is om rijksbreed een efficiëntere personeels- en salarisadministratie te realiseren. De producten hiervoor zijn in 2007 opgeleverd, waarna de ministeries deze in 2007–2009 kunnen implementeren. Met deze implementatieslag komt ook de weg vrij voor het verbeteren van de doeltreffendheid van de Personeels- en Organisatie (P&O)-functie. Middels de voortgangsrapportage P-Direkt wordt de Tweede Kamer in het najaar van 2007 geïnformeerd over de actuele stand.

Instrumenten

In 2008 zal de besluitvorming over fase 2 van P-Direkt worden afgerond: het vormen van één HR-administratie en één HR-contactcentrum Rijk.

De uitrol van de P-Direkt producten over de ministeries wordt gecontinueerd, het betreft:

• SAP Portaal/Zelfbediening: het maken van één P-Direkt startpagina en het daaraan koppelen van de ministeries;

• SAP Payroll: het koppelen van de ministeries op het centrale salarissysteem;

– Procesvereenvoudiging en zelfbediening: in vervolg op het traject «uniformering Personeels- en Salarisprocessen» worden er nieuwe processen aangewezen die vervolgens rijksbreed worden geüniformeerd;

• Doorgroei van (deelneming aan) het OntwikkelCentrum (OC) en de ExpertiseCentra (EC’s): het uiteindelijke doel is dat de taakvelden rond 2011 geïntegreerde dienstverlening aanbieden aan de ministeries. In 2008 wordt onderzocht of en op welke wijze het OC en de EC’s zijn onder te brengen bij P-Direkt;

• Professionalisering van de personeelsfunctie: op basis van een gedeeld beeld over de invulling van de P&O-taken en -functies op de ministeries wordt bezien welke (gemeenschappelijke) investeringen in kwaliteit nodig zijn.

Meetbare gegeven

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid

4 De niet-beleidsartikelen

4.1 Algemeen (artikel 12)

Algemene beleidsdoelstelling 12

Op dit artikel worden de apparaatuitgaven begroot van de beheersmatige ondersteuning van het BZK-beleid door de ambtelijke staf. Tevens wordt op dit artikel de bijdrage van BZK aan de functionele kosten Koninklijk Huis begroot.

Omdat het hier een zogenaamd niet-beleidsartikel betreft, gaat deze toelichting niet in op de samenhang van het beleid, verantwoordelijkheid van de minister, externe factoren en meetbare gegevens.

Budgettaire gevolgen van beleid

De uitgaven zijn volledig juridisch verplicht.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 12.1

De staf wil op professionele wijze diensten verlenen aan de BZK-organisatie. Deze dienstverlening kenmerkt zich door een integrale, vraaggerichte aanpak waarbij resultaatgericht en kostenbewust opereren centraal staan.

Enkele van de stafdiensten richten zich tevens op de beleidsaspecten en nemen zodoende een bijzondere positie in. De Auditdienst (AD) en de directie Financieel-Economische Zaken (FEZ) zijn hiervan voorbeelden, mede door hun wettelijk vastgelegde positie.

De staf heeft een aantal speerpunten voor 2008, die een bijdrage leveren aan bovenstaande doelstelling:

1. vernieuwing staforganisatie BZK; in het kader van de rijksbrede p-taakstelling zullen de Gemeenschappelijke Diensten en de Concernstaven van BZK worden samengevoegd. De nieuwe, geïntegreerde, stafdienst zal efficiënter werken door reductie van managementlagen en overhead en door het versoberen dan wel beëindigen van taken.

2. informatiebeveiling; binnen het Programmaplan Integrale Beveiliging is informatiebeveiliging een van de speerpunten. In dit kader voeren de directies een afhankelijkheidstoets uit in combinatie met het opstellen van een informatiebeveiligingsplan (IBP) voor de eigen informatiesystemen.

Operationele doelstelling 12.2

Op grond van de Wet van 10 december 1970, Stb. 573, houdende herziening van het financieel statuut voor het Koninklijk Huis, komt een aantal uitgaven van het Koninklijk Huis ten laste van de begroting van BZK. Het betreft een bijdrage in de functionele kosten Koninklijk Huis.

4.2 Nominaal en onvoorzien (artikel 13)

4.3 VUT-Fonds (artikel 17)

In de zomer van 2005 hebben de sociale partners bij de overheid een akkoord gesloten over VUT/prepensioen/levensloop (VPL). De Staat der Nederlanden verstrekt een rentedragende lening van € 2 miljard aan het VUT -fonds voor overheidspersoneel om het kastekort, voortvloeiende uit het akkoord, in de jaren 2007–2009 op te lossen. In de jaren 2014–2016 zal het VUT-Fonds deze lening aflossen. Over de lening wordt door het VUT-fonds vanaf 2008 rente betaald. Op 18 april 2006 is de Tweede Kamer1 geïnformeerd over de uitvoering van het VPL-akkoord en over de budgettaire gevolgen daarvan voor de begroting van BZK.

In 2007 is de eerste tranche van € 800 mln. aan het VUT-fonds uitgekeerd en in 2008 zal de tweede tranche van € 300 mln. ter beschikking worden gesteld.

Budgettaire gevolgen van beleid

5. Verdiepingshoofdstuk

Veiligheid

5.1 Politie (artikel 2)