Inhoudsopgave

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Defensie voor het jaar 2008 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2008. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2008.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2008 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten Defensie Telematica Organisatie (DTO), Dienst Vastgoed Defensie (DVD) en Defensie Horecabedrijf Paresto voor het jaar 2008 vastgesteld.

De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (begrotingstoelichting) van deze Memorie van Toelichting en wel in de paragraaf inzake de baten-lastendiensten.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Algemeen

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda, de bijdragen aan het beleidsprogramma 2007–2011, onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid, de indeling van de begroting, de operationele doelstellingen en prestatiegegevens, het Defensie Materieelprojectenoverzicht (MPO) en comply or explain.

Beleidsagenda

De beleidsagenda beschrijft de beleidsprioriteiten van het ministerie van Defensie voor 2008. De beleidsagenda voor 2008 is gebaseerd op de Beleidsnota die u tegelijk met deze begroting wordt aangeboden. De in de Beleidsnota opgenomen maatregelen zijn in deze begroting financieel «geparkeerd» bij niet-beleidsartikel 80 «Nominaal en onvoorzien». De maatregelen worden in een later stadium uitgewerkt en zullen met de eerste suppletore begroting 2008 in de betreffende beleidsartikelen worden verwerkt.

De bijdragen van Defensie aan het Coalitieakkoord «Samen Werken, Samen Leven»

Het Coalitieakkoord van het kabinet is verdeeld in 6 zogenoemde pijlers. Defensie draagt bij aan de pijlers I, II en V. Met de toekenning van gelden uit de pijlers I en V in de vorm van «enveloppes» is in deze begroting rekening gehouden. Het aandeel van Defensie in deze pijlers is weergegeven in een tabel in de beleidsagenda. Bij de «Inleiding tot de beleidsartikelen» is een overzicht gegeven van alle in de beleidsagenda aangegeven maatregelen.

Onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Een meerjarig overzicht van alle onderzoeken wordt gegeven bij de inleiding tot de beleidsartikelen in plaats van, zoals gebruikelijk, bij de (niet-)beleidsartikelen. Dit is het gevolg van een andere manier van evalueren in vergelijking met voorgaande jaren. Een nadere toelichting is opgenomen bij het overzicht.

Indeling begroting

Na de beleidsagenda komen de beleidsartikelen 20 tot en met 26 aan bod. Artikel 20 Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties is het beleidsartikel waarin de inzet van de krijgsmacht wordt weergegeven. In de beleidsartikelen 21 tot en met 23 worden de doelstellingen en geplande inzet beschreven van de drie operationele commando’s (Commando zeestrijdkrachten, Commando landstrijdkrachten, Commando luchtstrijdkrachten). Daarna volgt artikel 24 (Commando Koninklijke marechaussee).

In de beleidsartikelen 25 (Defensie Materieelorganisatie) en 26 (Commando Dienstencentra) zijn de ondersteunende en dienstverlenende defensieorganisaties beschreven.

In de niet-beleidsartikelen 70 en 80 zijn de Geheime uitgaven en de ramingen voor Nominaal en onvoorzien opgenomen. In het niet-beleidsartikel 90 Algemeen zijn de uitgaven voor de Bestuursstaf en niet nader toe te delen departementsbrede uitgaven opgenomen.

De begroting bevat verder:

– een verdiepingshoofdstuk;

– de uitgaven voor de baten-lastendiensten Defensie Telematica Organisatie, Dienst Vastgoed Defensie en Paresto;

– een bedrijfsvoeringsparagraaf en

– een zestal bijlagen.

De begroting van het ministerie van Defensie is ook digitaal beschikbaar opwww.rijksbegroting.nl. Om de toegankelijkheid verder te vergroten zijn in de digitale versie, waar mogelijk, hyperlinks aangebracht naar de achterliggende documenten.

Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

In de inleiding van de beleidsartikelen is het generieke ambitieniveau van Defensie opgenomen. In betreffend begrotingsartikel is vervolgens per operationeel commando een uitwerking van de operationele doelstellingen in tabelvorm opgenomen. Ook het Commando Koninklijke marechaussee heeft met ingang van deze begroting een doelstellingenmatrix opgenomen voor haar gereedstellingsopdracht, conform de systematiek van de operationele commando’s.

Bij de artikelen 25 (Defensie Materieelorganisatie) en 26 (Commando Dienstencentra) is tevens een toelichting opgenomen met de prestatiegegevens. Conform de VBTB-gedachte is dit in deze begroting ten opzichte van de vorige begroting verbeterd.

Het Defensie Materieelprojectenoverzicht (MPO)

In 2006 is het Defensie Materieel Proces (DMP) geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie en het overleg daarover met de Kamer, is een aantal verbeteringen doorgevoerd in de informatievoorziening aan de Kamer over materieelprojecten. Naast de ontwerpbegroting ontvangt de Kamer voortaan jaarlijks een Materieelprojectenoverzicht (MPO). In het MPO zijn de lopende of geplande strategische materieelprojecten opgenomen met een financiële omvang van meer dan € 25 miljoen, alsmede projecten die politiek gevoelig zijn.

Per project wordt meer gedetailleerde informatie gegeven dan in de begroting zelf. Zo wordt duidelijk gemaakt wat de samenhang is met andere materieelprojecten en wat de relatie is van het project met het algehele defensiebeleid. Niet-strategische en bedrijfsondersteunende projecten zullen niet in dit overzicht worden opgenomen, maar zullen op de gebruikelijke wijze in de begroting worden toegelicht.

Comply or explain

Algemeen

In deze paragraaf is toegelicht in hoeverre beleidsdoelen in de begroting kunnen worden weergegeven in termen van te bereiken maatschappelijke effecten (outcome).

In algemene zin wordt opgemerkt dat de defensiebegroting afwijkt van de begrotingen van andere beleidsdepartementen. Waar andere departementale begrotingen zijn ingedeeld naar beleidsmatige thema’s, kent de defensiebegroting een organisatorische indeling. Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop de koppeling tussen de doelstellingen, de activiteiten en de middelen van de krijgsmacht in de begroting kan worden weergegeven.

Outcome

Beleidsartikel 20 (Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties) geeft de verwachte omvang van de inzet weer, evenals de beoogde (maatschappelijke) effecten ervan. Uit de defensiecapaciteiten (de beleidsartikelen 21 tot en met 24) worden operationele eenheden, dan wel delen of samenstellingen daarvan, aangewezen voor inzet. Afhankelijk van de aard van de inzet kan aanvullende missiespecifieke training noodzakelijk zijn.

Het is lastig de outcome van de inzet van de Nederlandse krijgsmacht te bepalen vanwege het ontbreken van de exacte relatie tussen deze inzet en de maatschappelijke effecten. Bovendien is de opzet van de operaties zo verschillend (geografie, wijze van militair optreden, geweldsniveau) dat een éénduidige meetsystematiek nauwelijks mogelijk is. Na afloop van elke inzet wordt in de eindevaluatie (waar mogelijk) ingegaan op het resultaat van de operatie (wat was beoogd en wat is uiteindelijk met welke inspanning bereikt).

Output «gereedstelling»

Het hoofdproduct van Defensie is het opwerken, gereedstellen en beschikbaar houden van operationele eenheden en de inzet van deze eenheden. De beleidsartikelen 21 tot en met 24 (CZSK, CLAS, CLSK en CKmar) beschrijven de capaciteiten van de krijgsmacht, waaronder de operationeel gerede eenheden.

Bij de operationele commando’s CZSK, CLAS en CLSK zijn in matrices de operationele doelstellingen weergegeven. Voor wat betreft CKmar is de output inzichtelijk gemaakt op basis van taakvelden. Deze taakvelden worden aan de hand van indicatoren toegelicht.

Output «dienstverlening»

De beleidsartikelen 25 (DMO) en 26 (CDC) bevatten de ondersteuning van en dienstverlening voor de gereedstelling en inzet van deze eenheden in de vorm van dienstverleningsovereenkomsten (dvo’n).

Prestatiegegevens DMO

Bij de logistieke ondersteuning door de DMO aan de defensieonderdelen is sprake van een zogenaamde klant-leverancierrelatie. Hiertoe worden tussen de DMO en de defensieonderdelen dvo’n afgesloten. Deze dvo’n vormen de leidraad voor de afspraken over bijvoorbeeld het uitvoeren van systeemmanagement, onderhoud en modificaties, bevoorrading en assortimentsmanagement. In de dvo’n zijn de prestatiegegevens vastgelegd. Over de voortgang van de uitvoering ervan wordt elk kwartaal gerapporteerd aan de defensieonderdelen.

Daarnaast wordt elke maand door de DMO per hoofdwapensysteem een assessment opgesteld over de materiële status van het systeem en de materiële knelpunten (inclusief genomen acties en verwachting dat het knelpunt wordt weggenomen).

Prestatiegegevens CDC

Aan de klant/leverancierverhouding tussen de bedrijfsgroepen (inclusief catering en vastgoed) van het CDC en de defensieonderdelen wordt vormgegeven met dvo’n. Hierin zijn afspraken gemaakt over te leveren prestaties.

Het nakomen van afspraken betreft de daadwerkelijke invulling van de samen met de andere defensieonderdelen opgestelde dvo’n. De norm hiervoor ligt op 80%; het streven is gericht op een doelstelling van 100%.

2. HET BELEID

2.1. De beleidsagenda 2008

Inleiding

Nederland kiest voor een actieve en constructieve rol in Europa en in de wereld. De inzet van militairen in Afghanistan, Congo, Soedan, Libanon en tal van andere plaatsen, vaak onder moeilijke en risicovolle omstandigheden, onderstreept de bereidheid van ons land om actief bij te dragen aan internationale veiligheid en stabiliteit. In 2006 zijn ruim tienduizend militairen uitgezonden naar operaties in het buitenland. Ook binnen de eigen landsgrenzen is de krijgsmacht actief. Defensie garandeert de continue beschikbaarheid van 4600 militairen, binnen afgesproken reactietijden, ter ondersteuning van de civiele autoriteiten bij rampenbestrijding en crisisbeheersing.

De regering stemt het veiligheidsbeleid af op de nieuwe situatie in de wereld. Onze krijgsmacht is in staat op alle geweldsniveaus te opereren samen met onze bondgenoten. Indien noodzakelijk kan Defensie grotere land-, zee- en luchtoperaties uitvoeren, evenals early entry operaties waarin snel een militair overwicht moet worden bereikt. Defensie draagt bij aan de doelstelling van de regering door zich te richten op vredesmissies, op bestrijding van terrorisme, op conflictpreventie en op wederopbouw. Onze militairen treden in internationale missies veelal op temidden van de bevolking, waaronder zich zowel onschuldige burgers als tegenstanders bevinden, en onder het toeziend oog van de media. Het belangrijkste doel van de operatie is niet de militaire overwinning, maar het scheppen van de voorwaarden voor het politieke proces, met als kern staatsvorming. Daarvoor is een geïntegreerde, veelomvattende aanpak nodig waarin verschillende internationale organisaties, departementen, non-gouvernementele organisaties en het bedrijfsleven hun rol spelen, doorgaans aangeduid als de 3D-benadering: Diplomacy, Defence and Development.

Defensie levert verschillende bijdragen aan het beleidsprogramma van het kabinet Balkenende IV voor de komende vier jaar. De bijdrage van Defensie aan pijler I, een actieve internationale en Europese rol, springt het meest in het oog. Als onderdeel van het geïntegreerd buitenlandse beleid levert Defensie hieraan belangrijke bijdragen, vooral met de uitvoering van crisisbeheersingsoperaties. Daarnaast draagt zij ook bij aan bijvoorbeeld hervormingen in de veiligheidssector van landen (Security Sector Reform - SSR) en aan het «3D-beleid» (Diplomacy, Defence and Development). In pijler II, een innovatieve, concurrerende en ondernemende economie, levert Defensie een bijdrage op het gebied van kennis en innovatie. Defensie draagt als grote investeerder in nieuw materieel bij aan maatschappelijk relevante (technologische) innovatie. In pijler IV, sociale samenhang, levert Defensie een bijdrage aan het project «iedereen doet mee» door de werving en het behoud van vrouwelijke en allochtone werknemers te intensiveren. Ook levert Defensie een bijdrage aan de aanval op de schooluitval. Een deel van de jongeren die bij Defensie komen werken, beschikt bij binnenkomst niet over een startkwalificatie. Door de mogelijkheden te benutten die Defensie hen biedt, verlaat een deel de krijgsmacht mét een startkwalificatie. In pijler V, veiligheid, stabiliteit en respect, tenslotte, levert Defensie een bijdrage als nationale veiligheidspartner. In het kader van de Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS) zijn de afgelopen periode afspraken gemaakt die de komende tijd worden uitgevoerd.

In 2008 zal Defensie in ieder geval bijdragen aan de NAVO-operatie ISAF in Afghanistan, de VN-operaties UNMIS in Soedan en UNIFIL in Libanon, de EU-missie EUFOR in Bosnië-Herzegovina en de NAVO-trainingsmissie NTM-I in Irak. Hoewel veel aandacht naar Uruzgan uitgaat, richt Defensie zich mede op de mogelijke nieuwe inzet in andere delen van de wereld, met name Afrika. Defensie bereidt voorts een bijdrage van waarschijnlijk enige tientallen marechaussees voor aan de politiecomponent van de civiele EU-missie in Kosovo.

De NAVO ontwikkelt zich verder als een bondgenootschap dat ook ver buiten het eigen grondgebied operaties kan uitvoeren. De door de NAVO geleide ISAF-operatie in Afghanistan is hiervan een duidelijk voorbeeld. Tegen deze achtergrond is in de Ministerial Guidance 2006 vastgesteld dat de NAVO in het gehele geweldsspectrum operaties moet kunnen uitvoeren, maar dat het accent bij de planning moet liggen op de meest waarschijnlijke operaties. De nadruk komt nog meer dan voorheen te liggen op expeditionair optreden met flexibele en snel inzetbare eenheden. In dit licht zal het accent meer op de ondersteunende capaciteiten komen te liggen. Ook onderstreept de NAVO het belang van een geïntegreerde aanpak. De praktijk van crisisbeheersingsoperaties heeft laten zien dat veiligheid en wederopbouw nauw met elkaar zijn verbonden en dat een geïntegreerde aanpak noodzakelijk is.

De afgelopen jaren zijn nieuwe stappen gezet in de ontwikkeling van het Europese veiligheids- en defensiebeleid (EVDB). Naast de militaire operatie in Bosnië-Herzegovina die de EU met NAVO-middelen uitvoert, heeft de EU eind 2006 een zelfstandige militaire operatie uitgevoerd, ter ondersteuning van de VN-operatie in de Democratische Republiek Congo. Deze operatie, waaraan ook Nederland heeft deelgenomen, is succesvol verlopen. Ook neemt het aantal civiele EVDB-missies toe. Naast de al bestaande civiele EVDB-missies zijn er twee nieuwe missies in voorbereiding. Zo gaat de EU in Afghanistan een belangrijke rol spelen bij de hervorming van de politie en advisering van de justitiële sector en bereidt de EU een aanzienlijke civiele EVDB-missie voor in Kosovo. Aan beide missies zal Nederland zijn bijdrage leveren.

De snelle reactiemacht van de NAVO, de NATO Response Force (NRF), is inmiddels operationeel verklaard. Sinds 1 januari 2007 geldt hetzelfde voor de EU-battlegroups. Nederland is voornemens doorlopend kwalitatief hoogwaardige bijdragen aan de NRF- en de EU-battlegroups te blijven leveren. Het gaat in beginsel één keer per jaar om een omvangrijkere bijdrage aan de NRF- of de EU-battlegroup. In de eerste helft van 2008 behelst de bijdrage aan NRF-10, naast 2400 militairen, de leiding van de landcomponent door het Duits-Nederlandse high readiness forces hoofdkwartier. Daarnaast start in 2008 het opwerktraject van een maritieme taakgroep van 1200 militairen voor deelname aan NRF-12 in 2009.

Het jaar 2008 staat in het teken van de introductie van het Flexibel Personeelssysteem (FPS). Het systeem laat enerzijds het personeelsbestand beter aansluiten op de taken van de krijgsmacht. De gewijzigde Militaire ambtenarenwet voorziet in de sturingsinstrumenten die daarvoor nodig zijn. Anderzijds stelt het FPS de organisatie beter in staat de individuele werknemer een zo concreet mogelijk loopbaanperspectief en optimale ontplooiingsmogelijkheden te bieden. Vanaf de inwerkingtreding van de wijzigingen van de Militaire ambtenarenwet, naar verwachting op 1 januari 2008, hebben militairen niet langer een aanstelling bij een van de krijgsmachtdelen maar een aanstelling bij de krijgsmacht. Ook komt het onderscheid tussen een aanstelling voor onbepaalde tijd en een aanstelling voor bepaalde tijd daarmee uiteindelijk te vervallen. Door militairen niet meer voor bepaalde tijd aan te stellen, wordt uitzicht geboden op een langere loopbaan bij Defensie. Tegelijkertijd is het niet vanzelfsprekend dat militairen hun gehele carrière bij Defensie in dienst zijn. Tijdens hun loopbaan krijgen militairen de kans zich door ervaringsopbouw en opleidingen te ontwikkelen met het oog op hun functioneren bij Defensie én bij andere organisaties. Dit vraagt om maatwerk en een intensieve loopbaanbegeleiding. Daarom wordt in 2008 begonnen met de uitbreiding van de capaciteit voor loopbaanbegeleiding met 150 vte’n. Ook investeert Defensie in 2008 in loopbaanopleidingen en gaat zij verder met de civiele certificering van militaire opleidingen.

In 2008 krijgt de samenwerking met civiele autoriteiten verder gestalte, vooral door de uitvoering van de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS). Daarnaast wordt de samenwerking op decentraal niveau verbeterd door de Regionale Militaire Commando’s te koppelen aan de brigadestaven van het Commando landstrijdkrachten. Het Commando Koninklijke marechaussee zal zich toeleggen op de verdere ontwikkeling van haar capaciteiten voor grensbewaking en strategische objectbeveiliging. Defensie streeft voorts naar een betere samenwerking met civiele opleidings- en kennisinstituten en zal met betrokken departementen de civiele toepasbaarheid van militaire commandovoeringconcepten onderzoeken. Tot slot zal de rijksbrede samenwerking tussen inlichtingendiensten verder worden verbeterd.

In 2008 wordt de business case voor de vervanging van de F-16 herijkt voordat in 2009 besluitvorming plaatsvindt over de contractondertekening voor de definitieve aanschaf van testtoestellen. Op basis van de herijking en van een vergelijking voor wat betreft prijs, kwaliteit en levertijd met mogelijke andere toestellen zal het kabinet in 2010 besluiten aan de Tweede Kamer voorleggen over vervanging van de F-16-toestellen.

Als uitvloeisel van de Marinestudie 2005 zal in 2008 het contract voor de bouw van het joint logistiek ondersteuningsschip, de opvolger van de Hr. Ms. Zuiderkruis, worden getekend. Ook zal in 2008 de verwerving starten van het Battlefield Management System (BMS) en de Datacommunicatie Mobiel Optreden (DCMO). Met de begroting 2008 wordt een materieelprojectenoverzicht (MPO) aangeboden. De strategische materieelprojecten en hun onderlinge samenhang worden hierin beschreven.

Samen met het ministerie van Economische Zaken en in overleg met de defensiegerelateerde industrie is een Defensie Industrie Strategie (DIS) opgesteld. In 2008 wordt de strategie uitgevoerd. In de DIS wordt uiteengezet welke mogelijkheden de ministeries van Defensie en van Economische Zaken hebben om de Nederlandse defensiegerelateerde industrie te versterken en internationaal te positioneren. Naar aanleiding van de DIS wordt onder meer door de ministeries van Economische Zaken, van Defensie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de mogelijkheid van een innovatieprogramma op het gebied van Veiligheid onderzocht. Hierbij wordt een verband gelegd met de sterkten en kansen van de Nederlandse defensiegerelateerde industrie. De DIS sluit aan bij het beleidsprogramma van het kabinet Balkenende IV, zowel bij de doelstellingen van pijler II: «Een innovatieve, concurrerende en ondernemende economie» als bij die van pijler V: «Veiligheid, stabiliteit en respect».

In 2008 moeten het Europees Defensie Agentschap (EDA) en de lidstaten gevolg geven aan het capaciteitenontwikkelingsplan, de strategie voor de Europese defensietechnologische en -industriële basis en de strategie voor onderzoek en technologieontwikkeling van het EDA. Defensie richt de bestaande processen voor het voorzien in materieelbehoeften beter in op het signaleren en creëren van mogelijkheden voor samenwerking in Europees verband. Nederland neemt deel aan een driejarig gezamenlijk investeringsprogramma op het gebied van bescherming van troepen, materieel en infrastructuur (force protection). Voorts neemt Nederland deel aan initiatieven op het gebied van onder meer inlichtingen, luchtruimintegratie van onbemande vliegtuigen, satellietcommunicatie en maritime surveillance. Ook neemt Nederland in EDA-kader deel aan projecten voor onderzoek en technologie-ontwikkeling in kleiner verband, zoals op het gebied van radar en van NBC-bescherming.

De beleidsprioriteiten

De operaties die Defensie uitvoert, leveren waardevolle lessen op voor de toekomst. Op basis van de operationele ervaringen in recente militaire operaties zijn enkele specifieke versterkingen noodzakelijk. De eerste beleidsprioriteit voor 2008 is dan ook de verdere verbetering van de operationele inzetbaarheid.

De operationele inzetbaarheid van de krijgsmacht wordt in sterke mate bepaald door de beschikbaarheid van voldoende en goed getrainde militairen. De aandacht zal in 2008 nadrukkelijk ook uitgaan naar het personeel. Na jaren van ingrijpende organisatorische wijzigingen die veel van het personeel hebben gevergd en die gepaard zijn gegaan met de vermindering van meer dan 10 000 functies, is het des te belangrijker een omgeving te creëren waar mensen hun draai kunnen vinden. Dit geldt voor het gehele personeel van Defensie, zowel voor militairen als voor burgers. Naast de werving van voldoende personeel, speelt ook het behoud van personeel in 2008 een belangrijke rol. De tweede beleidsprioriteit voor 2008 luidt daarom: investeren in personeel.

De regering voert het geïntegreerde veiligheidsbeleid hoog in het vaandel en Defensie levert hieraan een wezenlijke bijdrage. De derde beleidsprioriteit voor 2008 is dan ook de verdere versterking van de bijdrage aan het geïntegreerd buitenlands veiligheidsbeleid.

Ondanks de verbeteringen die de afgelopen jaren zijn aangebracht, vertoont de bedrijfsvoering van Defensie nog steeds onvolkomenheden. Daarom is in 2007 gestart met het «kwaliteitsprogramma bedrijfsvoering» dat is gericht op het voorkómen van problemen en op de structurele oplossing ervan. In 2008 zijn de verbetermaatregelen voor de bedrijfsvoering vooral gericht op duurzame kwaliteitsverbetering. De verbetering van de sturing en de beheersing van de bedrijfsvoering is de laatste beleidsprioriteit voor 2008.

Samengevat stelt Defensie in 2008 de volgende beleidsprioriteiten:

1. verbetering van de operationele inzetbaarheid;

2. investeren in personeel;

3. versterking van de bijdrage aan het geïntegreerd buitenlands veiligheidsbeleid;

4. verbetering van de sturing en de beheersing van de bedrijfsvoering.

1. Verbetering van de operationele inzetbaarheid

De Nederlandse krijgsmacht is vergevorderd in haar ontwikkeling naar een volledig inzetbare, expeditionaire krijgsmacht die overal ter wereld kan opereren op alle geweldsniveaus. Zij heeft de afgelopen jaren bewezen ook onder moeilijke omstandigheden haar werk te kunnen doen. Hierbij is gebleken dat de effectiviteit van het expeditionaire optreden niet alleen afhankelijk is van de inzetbaarheid van (hoofd)wapensystemen, maar in toenemende mate ook van ondersteunende capaciteiten zoals de inlichtingenvoorzieningen, de kwaliteit van de bevelvoering, de informatievoorziening, de logistieke ondersteuning en de mogelijkheid om specialisten in te zetten. De eisen aan ondersteunende elementen van militair vermogen blijven toenemen en er moet voortdurend worden gezocht naar het evenwicht tussen aantallen hoofdwapensystemen en andere elementen van het militair vermogen. Op basis van de operationele ervaringen in recente militaire operaties en met het oog op de toekomst, worden de volgende ondersteunende capaciteiten versterkt.

– Versterking van de inlichtingenketen

Het belang van actuele inlichtingen is de afgelopen jaren verder toegenomen. De toenemende complexiteit van operaties en de mondialisering van de inzet van de krijgsmacht stellen hogere eisen aan de inlichtingenvoorziening. De inlichtingen- en veiligheidsorganisaties van Defensie worden dan ook steeds intensiever geconfronteerd met verzoeken om analyses en onderzoeken. Deze ontwikkelingen vragen om een versterking van de volledige inlichtingenketen bij Defensie. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van de aanbevelingen van de commissie-Dessens. Omdat de werving en opleiding van inlichtingenpersoneel veel tijd vergen, zal de versterking stapsgewijs gestalte krijgen. De eerste stappen voor het versterken van de inlichtingenketen zijn dit jaar gezet. In 2008 zal de inlichtingenketen met 60 vte’n worden versterkt. Ook zal in 2008 worden begonnen met de verwerving van extra materieel.

– Oprichting van een permanent gezamenlijk hoofdkwartier

Het gezamenlijk hoofdkwartier wordt opgericht om de aansturing van uitgezonden eenheden te verbeteren. Deze maatregel betreft onder meer de concentratie van operatie- en situatiecentra op één locatie. In 2008 zullen hiervoor de voorbereidende activiteiten plaatsvinden.

– Verbetering van het voortzettingsvermogen van de Apache-helikopters

Helikopters zijn een onmisbaar onderdeel van de krijgsmacht in crisisbeheersingsoperaties. De Apache-helikopters zijn oorspronkelijk aangeschaft om de luchtmobiele brigade te ondersteunen maar worden in de huidige crisisbeheersingoperaties veel intensiever ingezet. De maatregel heeft enerzijds tot doel het voortzettingsvermogen van helikopers te verbeteren en anderzijds de uitzenddruk van vooral het vliegend- en onderhoudspersoneel te verminderen. Met de in 2008 hiervoor beschikbare gelden, kan ongeveer de helft van de beoogde personele uitbreiding worden verwezenlijkt. Daarnaast worden de vijf helikopters die waren bestemd voor verkoop, aangehouden en in reserve gehouden.

– Verbetering van de veiligheid en bescherming van uitgezonden personeel

De maatregelen ter verbetering van de veiligheid en bescherming van uitgezonden personeel zijn gericht op de verwerving van additionele beschermingsmiddelen voor wielvoertuigen en op de bestrijding van geïmproviseerde explosieven (IED’s). De verwerving van beschermingsmiddelen voor voertuigen wordt zoveel mogelijk gerelateerd aan het project «defensiebrede vervanging wielvoertuigen» en zal daarom in 2008 nog niet leiden tot investeringen. In 2008 is wel een beperkt deel van de beoogde personele uitbreiding voor de opsporing van geïmproviseerde explosieven voorzien.

– Uitbreiding CIMIC-capaciteit

Met het oog op een verdere professionalisering op het gebied van de civiel-militaire samenwerking (CIMIC), wordt de CIMIC-eenheid versterkt door meer voltijd CIMIC-specialisten aan te stellen. De versterking krijgt geleidelijk gestalte. In 2008 zal een eerste deel van de uitbreiding worden verwezenlijkt. In 2011 bereikt de CIMIC-eenheid de gewenste sterkte.

– Versterking Network Enabled Capabilities (NEC)

Het betreft de mogelijkheden om de capaciteiten van de krijgsmacht optimaal te kunnen inzetten door de onderlinge samenhang te versterken en de samenhang van eigen capaciteiten met die van onze nationale en internationale samenwerkingspartners. Het gaat vooral om verbeteringen van de netwerk- en informatie-infrastructuur ter ondersteuning van de commandovoering en operationele inzet. In 2008 zullen maatregelen worden genomen op het gebied van een gedeeld situatiebeeld (common operational picture).

– Versterking van de informatievoorziening (IV)

De IV-ondersteuning in het bestuurlijke en operationele domein wordt verbeterd. Zo zal in 2008 het ERP-pakket SAP, onderdeel van het project SPEER, voor de financiële basisadministratie worden ingevoerd.

2. Investeren in personeel

De aandacht van Defensie zal de komende jaren nadrukkelijk uitgaan naar het personeel. Het personeel staat centraal. Na jaren van ingrijpende organisatorische wijzigingen die veel van het personeel hebben gevergd en die gepaard zijn gegaan met de vermindering van meer dan 10 000 functies is het zaak zoveel mogelijk een stabiele werkomgeving te creëren, waar mensen hun draai (weer) kunnen vinden. Dit geldt voor het gehele personeel van Defensie, zowel militairen als burgers.

De voorspoedige economische ontwikkeling plaatst ook Defensie als werkgever voor de nodige problemen. De werving van nieuw personeel zal dan ook aanzienlijke inspanningen blijven vergen, waarbij de aandacht nadrukkelijker zal worden gericht op vrouwen en allochtonen, de instroom op latere leeftijd en op de mogelijke terugkeer van personeel dat eerder bij Defensie is vertrokken. Daarnaast zullen de inspanningen gericht op het behoud van personeel worden geïntensiveerd. Dit vraagt om een individuele benadering van personeelsleden met aandacht voor de specifieke omstandigheden die samenhangen met hun levensfase, loopbaanmogelijkheden en culturele achtergrond. Het personeelssysteem wordt de komende jaren dan ook verder aangepast om de opbouw en de samenstelling van het personeelsbestand zo goed mogelijk te kunnen afstemmen op de behoeften van de organisatie en, tegelijkertijd, om de individuele medewerker een zo concreet mogelijk loopbaanperspectief en optimale ontplooiingsmogelijkheden te bieden. Het vooruitzicht voor 2008 is dat de defensieorganisatie niet volledig gevuld zal zijn. In dat geval zal een deel van het vrijvallende geld worden besteed aan aanvullende maatregelen op het gebied van werving en behoud van personeel.

De taakuitvoering van Defensie kan leiden tot grote fysieke en psychische belasting van militairen. Speerpunt van het personeelsbeleid is schade als gevolg daarvan zoveel mogelijk te voorkomen. Preventie staat voorop, maar fysieke of psychische schade kan niet altijd worden voorkomen. Defensie draagt een grote verantwoordelijkheid om goede zorg te bieden aan personeel dat als gevolg van de dienst fysieke of psychische schade oploopt.

Defensie zal in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) de voorschakeltrajecten en instroomopleidingen fors uitbreiden, zodat meer jongeren kiezen voor een baan bij Defensie én zo een startkwalificatie verwerven. Dit sluit aan bij de «aanval op schooluitval» uit het beleidsprogramma van het kabinet. Met het ministerie van Sociale Zaken bereidt Defensie maatregelen voor om jongeren die op latere leeftijd nog geen werk hebben te interesseren voor de krijgsmacht.

Met de volgende maatregelen zal Defensie investeren in haar personeel:

– Werving

De werving van personeel vergt ook in 2008 forse inspanningen. De tijdelijke uitbreiding van het formatieplafond voor de werving met veertig vte’n krijgt in 2008 een structureel karakter. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de arbeidsvoorwaardelijke instrumenten voor werving, waarbij aanstellingspremies vooral worden aangewend voor schaarse personeelscategorieën. Bij de werving richt Defensie zich nadrukkelijk op vrouwen en allochtonen. Ook wordt onderzocht of het vergroten van de horizontale instroom voor bepaalde categorieën personeel, rekening houdend met de noodzakelijke militaire ervaringsopbouw, mogelijk is. Vanwege die ervaringsopbouw wordt tevens bezien of militairen die Defensie eerder hebben verlaten, bereid zijn om terug te keren. In 2008 wordt gestart met het uitbreiden van voorschakeltrajecten en instroomopleidingen en worden maatregelen getroffen om werkloze jongeren te interesseren voor een baan bij Defensie.

– Behoud

Naast de werving van voldoende personeel, zal in 2008 ook veel aandacht worden besteed aan het behoud van personeel. Defensie moet voorkomen dat personeel voortijdig vertrekt. Naast een goed pakket arbeidsvoorwaarden is de wijze waarop wordt ingespeeld op verschillende wensen en behoeften van het personeel van groot belang. Die wensen en behoeften zijn van veel zaken afhankelijk en dat betekent dat flexibiliteit wordt gevraagd in de toepassing van het personeelsbeleid. Waar maatwerk in bepaalde situaties vanwege de taakuitvoering van Defensie niet altijd mogelijk is, zal Defensie ondersteuning moeten bieden om de nadelige gevolgen daarvan voor het personeel, bijvoorbeeld voor zorgtaken en persoonlijke ontwikkeling, zoveel mogelijk weg te nemen. Tevens wordt geïnvesteerd in de arbeidsvoorwaardelijke instrumenten voor het behoud van personeel. Het maximale percentage voor additionele beloningen en bindingspremies is verhoogd en de aanwending daarvan geflexibiliseerd. Ook de bindingspremies worden vooral aangewend voor schaarse personeelscategorieën.

– Diversiteit

De positie van vrouwen en allochtonen bij Defensie blijft een belangrijk onderwerp voor het personeelsbeleid. Niet alleen op het gebied van de werving, maar ook als het gaat om doorstroom. Om het belang van diversiteit bij Defensie in de organisatie te borgen, wordt de positie van vrouwen en allochtonen ook vast onderwerp van initiële- en loopbaanopleidingen.

– Levensfasebewust personeelsbeleid

De verschillende wensen en behoeften van het personeel worden voor een belangrijk deel bepaald door de levensfase waarin de medewerker zich bevindt. Defensie beschikt over een uitgebreid instrumentarium om in te spelen op verschillende wensen en behoeften. In 2008 wordt beoogd om tot een betere benutting van deze instrumenten te komen. Daarbij zal ook worden bezien of aanpassing van het instrumentarium nodig is.

– Medezeggenschap

Het nieuwe Besluit Medezeggenschap Defensie (BMD) treedt naar verwachting begin 2008 in werking. In het nieuwe BMD zijn de verbeteringen doorgevoerd naar aanleiding van de bij de evaluatie onderkende knelpunten bij de medezeggenschap van het defensiepersoneel. Het BMD is zoveel mogelijk, rekening houdend met het bijzondere karakter van de defensieorganisatie, in overeenstemming gebracht met de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Daarnaast is de geschillenprocedure verbeterd en kunnen medezeggenschapscommissies in beroep gaan bij de bestuursrechter. Ook voorziet het BMD in medezeggenschap op het niveau van de defensieorganisatie en op het niveau van de defensieonderdelen.

– Veteranen en zorg

De capaciteit voor het veteranenbeleid wordt uitgebreid. De materiële en immateriële zorg voor militaire oorlogs- en dienstslachtoffers wordt verbeterd en gestroomlijnd. In dit kader wordt meer capaciteit voor de zorgcoördinatie beschikbaar gesteld. Daarnaast wordt de hulpverlening aan veteranen in het civiel-militair zorgssysteem verbeterd en wordt de wetenschappelijke onderzoeksfunctie op het gebied van aandoeningen gerelateerd aan uitzending versterkt. Bij de zorg voor veteranen zijn naast Defensie ook veel andere partijen betrokken. Samen met deskundigen op dit terrein en met andere ministeries zal worden onderzocht hoe de brede maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de zorg van veteranen nog beter vorm kan worden gegeven.

– Positieve gedragsveranderingen bij de krijgsmacht

In 2007 is veel aandacht besteed aan de introductie van de gedragscode. Om te voorkomen dat de aandacht hiervoor verslapt, zal ook in het komende jaar nadrukkelijk aandacht worden besteed aan de communicatie hieromtrent. Concreet zullen in 2008 de volgende maatregelen naar aanleiding van het rapport van de commissie-Staal worden getroffen.

Maatregelen op het gebied van sociale aspecten van leiderschap

Het onderwerp «sociale aspecten van leiderschap» zal, evenals de gedragscode, worden geïntegreerd in alle defensieopleidingen. Daarnaast wordt voor leidinggevenden een systeem van coaching, intervisie en kaderactiviteiten ingevoerd gericht op sociaal leiderschap. Tevens wordt de werving, de selectie en het systeem van functioneringsgesprekken en beoordelingen aangepast.

Maatregelen op het gebied van werk- en leefomstandigheden

Het betreft een scala aan maatregelen, variërend van de uitbreiding van het aanbod van sportactiviteiten in de avonduren en voorzieningen voor vrijetijdsbesteding tot de verbetering van verblijfs- en werkruimtes en de verbetering van het systeem van toezichtregelingen. Daarnaast zullen in 2008 het straf- en tuchtrecht en de nog resterende gescheiden mess- en verblijfsruimtes worden geëvalueerd.

Maatregelen op het gebied van het personeelsbeleid en integriteit

Met verschillende initiatieven op het gebied van diversiteit, werving en behoud, levensfasebewust personeelsbeleid en loopbaanbeleid wordt in 2008 ook verder invulling gegeven aan de aanbevelingen van de commissie Staal die toeziet op het verbeteren van de balans in het personeelsbestand. In het kader van de aanbeveling van de commissie Staal om de organisatie van de integriteitzorg om te vormen, wordt in 2008 verder vorm gegeven aan de onafhankelijke en professionele integriteitorganisatie. Tevens wordt een verbeterd en integraal hulpverleningsproces ingevoerd.

3. De bijdrage aan het geïntegreerd buitenlands veiligheidsbeleid.

Het optreden van de krijgsmacht als onderdeel van een geïntegreerd buitenlands- en veiligheidsbeleid heeft steeds meer gestalte gekregen. De geïntegreerde benadering in het kader van de Provincial Reconstruction Teams (PRT’s) in Afghanistan is hiervan een goed voorbeeld. In conflictgebieden en risicolanden gaan veiligheid en wederopbouw hand in hand. Veiligheidsrisico’s, zoals terrorisme, drugshandel, immigratiestromen en grensoverschrijdende criminaliteit, worden hiermee dicht bij de bron bestreden. Hiermee zijn niet alleen de internationale rechtsorde en de bescherming van mensenrechten gediend, maar ook onze nationale veiligheid.

In het kader van het project «Millennium Ontwikkelingsdoelen dichterbij» zal Defensie bijdragen leveren aan concrete initiatieven voor fragiele staten en landen in een postconflict situatie. Deze bijdragen op het gebied van veiligheid en stabiliteit vormen één van de randvoorwaarden voor het welslagen van projecten die bijdragen tot de Millennium Ontwikkelingsdoelen. Onderzocht wordt of intensiveringen mogelijk zijn bij de hervorming van de veiligheidssector en de ondersteuning van de opbouw van vredeshandhavingscapaciteiten in Afrika.

Defensie stelt personeel beschikbaar om hervormingen van de veiligheidssector (SSR) te ondersteunen. Tot dusver is hiervoor geput uit een pool van 90 functionarissen met SSR als nevenfunctie, maar een evaluatie heeft uitgewezen dat deze benadering niet optimaal is. Aan de hand van de evaluatie zal een nieuwe opzet worden uitgewerkt.

4. Verbetering van de sturing en de beheersing van de bedrijfsvoering

Ondanks de verbeteringen die de afgelopen jaren zijn aangebracht, vertoont de bedrijfsvoering van Defensie onvolkomenheden. Het betreft zowel tekortkomingen uit het verleden als nieuwe. Waar in voorgaande jaren de bedrijfsvoering werd verbeterd aan de hand van een minimumprogramma, is in 2007 gestart met het «kwaliteitsprogramma bedrijfsvoering». Dit programma is gericht op het voorkómen van problemen (in plaats van ze achteraf op te lossen) en op een structurele oplossing van problemen. Risicoanalyse en risicomanagement spelen hierbij een belangrijke rol. Ook in 2008 zijn de verbetermaatregelen voor de bedrijfsvoering daarom vooral gericht op duurzame kwaliteitsverbetering. Dit vergt in een aantal gevallen een meerjarige aanpak. Er is voor 2008 en verdere jaren een omvangrijk pakket aan maatregelen voorzien om de sturing en de beheersing van de bedrijfsvoering structureel te verbeteren. De bedrijfsvoeringonderzoeken die in 2008 worden uitgevoerd zullen zich vooral richten op de achterliggende redenen van de geconstateerde problematiek en er vindt een nieuwe prioriteitstelling in de onderzoekscapaciteit plaats. Daarnaast wordt het kwaliteitsprogramma aangescherpt op basis van de door de Algemene Rekenkamer in haar rapport bij het jaarverslag 2006 van defensievermelde onvolkomenheden. Het kwaliteitsprogramma wordt ook uitgebreid met concrete verbetermaatregelen van de beleidsverantwoordelijken, naast de reeds in het plan verwerkte verbetermaatregelen van de uitvoeringsverantwoordelijken. De bedrijfsvoeringsonderwerpen die in 2008 vooral de aandacht houden, zijn het wapen- en munitiebeheer en het financieel beheer. De tekortkomingen in het wapen- en munitiebeheer die door Defensie zelf en door anderen zijn geconstateerd, kunnen ook met de tekortkomingen van de huidige geautomatiseerde systemen worden beperkt. Ten aanzien van het financieel beheer wordt in 2008 gestreefd naar een verdere reductie van het aantal geconstateerde fouten. Hierbij wordt nadrukkelijk ook de verbetering van de kwaliteit van de controletoren betrokken. Bovendien wordt in 2008 begonnen met de invoering van het ERP-pakket SAP, onderdeel van het project SPEER, voor de financiële basisadministratie. De modernisering van de administratie moet leiden tot een betere beheersing van de financiële processen.

Aanvullend hieraan wordt in 2007 als onderdeel van het bezwaaronderzoek van de Algemene Rekenkamer een aantal onderzoeken uitgevoerd naar de sturing en beheersing van de bedrijfsvoering en de achterliggende oorzaken van de geconstateerde problematiek. In haar rapport bij het jaarverslag van Defensie over 2006 constateert de Algemene Rekenkamer dat «de bedrijfsvoering al jaren veel en steeds dezelfde onvolkomenheden vertoont. Hoewel ieder jaar (ook in 2006) in opzet wel zaken worden verbeterd, beklijft dit maar niet in de werking». Dat is de reden dat de Algemene Rekenkamer heeft besloten om in 2007 een bezwaaronderzoek uit te voeren naar de redenen waarom onvolkomenheden niet structureel worden opgelost. Op verzoek van de Rekenkamer wordt het bezwaaronderzoek gezamenlijk met Defensie uitgevoerd. Inmiddels is het plan van aanpak vastgesteld en wordt gewerkt aan een volledig uitgewerkt onderzoeksplan. Op basis van de uitkomsten van de onderzoeken zullen de verbetermaatregelen voor 2008 verder worden aangescherpt.

Herschikkingen

Defensie levert een aandeel in de operatie vernieuwing rijksdienst die het kabinet aan alle departementen heeft opgelegd. De extra middelen die in het regeerakkoord beschikbaar zijn gesteld voor Defensie worden ingezet voor de verbetering van de operationele inzetbaarheid en voor het investeren in personeel. Hiervoor zijn echter meer middelen nodig. Bovendien is het noodzakelijk geld vrij te maken voor de gestegen kosten van de materiële exploitatie van de krijgsmacht. Daarom treft Defensie de volgende maatregelen.

– Bedrijfsvoeringsmaatregelen

Het betreft een scala aan maatregelen op het gebied van de bedrijfsvoering. In 2008 zal het accent vooral liggen op de volgende maatregelen:

– de herinrichting van de organisatie voor het toezicht op het financiële beheer en het materieelbeheer bij Defensie en de kwalitatieve verbetering daarvan;

– de doorlichting en, zo nodig, de herstructurering van de staven van de defensieonderdelen, inclusief de bestuursstaf;

– de vergroting van de doelmatigheid van de cateringorganisatie Paresto;

– de vergroting van de doelmatigheid van de dienst Werkplekken van de Defensie Telematica Organisatie (DTO);

– de samenvoeging van enkele dienstencentra op het terrein van de informatievoorziening;

– de vergroting van de doelmatigheid bij de Dienst Vastgoed Defensie;

– de vermindering van de subsidie aan Paresto.

– Operationele doelmatigheidsmaatregelen

Het betreft de volgende maatregelen:

– samenvoeging van de logistieke brigade en de gevechtssteunbrigade van het Commando landstrijdkrachten. In 2008 hebben de studies hiervoor plaats;

– verkleining van het formatiebestand van het Commando Koninklijke marechaussee met 70 vte’n.

– Operationele reducties

Het betreft de volgende maatregelen:

– de reductie van twee tankeskadrons met in totaal 28 Leopard II tanks. Het aantal operationele Leopard 2-tanks van de krijgsmacht neemt hierdoor af van 88 naar 60. De reductie zal in 2008 plaatsvinden;

– de reductie van twee vuurmondbatterijen met in totaal twaalf Pantserhouwitsers. Het aantal operationele Pantserhouwitsers van de krijgsmacht neemt hierdoor af van 36 naar 24. De reductie zal in 2008 plaatsvinden;

– de reductie van achttien F-16 jachtvliegtuigen. Het aantal operationele F-16’s van de krijgsmacht neemt hierdoor af van 90 naar 72 en de vijf squadrons worden kleiner van omvang. De reductie zal in 2008 plaatsvinden. Een deel van de opbrengst van deze maatregel wordt aangewend om de inzetbaarheid van de resterende jachtvliegtuigen te verhogen;

– de opheffing van de compagnie mariniers op Curaçao en, in plaats daarvan, de inzet van militairen op roulatiebasis. Compagnieën van het Commando landstrijdkrachten zullen hiervoor worden ingezet. De militaire verplichtingen in de West blijven ongewijzigd en de aanwezigheid van de compagnie mariniers op Aruba wordt voortgezet. Deze maatregel wordt in 2008 voorbereid en in 2009 uitgevoerd.

– Herschikking investeringen

Het project Tactom komt te vervallen en ook zal Defensie niet overgaan tot de aanschaf van de Male UAV. In afwachting van de uitkomsten van internationaal overleg reserveert Defensie geen geld meer voor het project Alliance Ground Surveillance (AGS) van de NAVO. Daarnaast zal een aantal projecten worden vertraagd.

Financiële gevolgen van het Defensiebeleid

Om de aansluiting van de begroting 2008 met de begroting 2007 (in totalen) mogelijk te maken, is hieronder een overzicht opgenomen met de mutaties.

Toelichting mutaties

Beleidsmatige mutaties voor 2008

Overheveling van/naar andere departementen

Het betreft hier diverse overhevelingen tussen de departementen. De belangrijkste zijn de bijdragen van de ministeries voor de Kustwacht Nederland nieuwe stijl en de ontvlechting van de personeelskosten met betrekking tot het militair personeel op het vliegveld Hato te Curaçao.

Hogere verkoopopbrengsten Domeinen

Voor 2008 en latere jaren wordt de begroting bijgesteld door de toegekende hogere ontvangsten in verband met de verkoop van materieel. Deze mutatie heeft betrekking op de uitvoering van de marinestudie.

Compensatie afstotingskosten

Door intensivering van verkoopactiviteiten worden meer afstotingskosten gemaakt dan oorspronkelijk voorzien. Deze worden gecompenseerd uit de verkoopopbrengsten.

Pijler I Coalitieakkoord, opheffen operationele knelpunten

Uit deze enveloppe zijn gelden toebedeeld aan de defensiebegroting voor het opheffen van operationele knelpunten.

Pijler I Coalitieakkoord, crisisbeheersingsoperaties

De gelden uit deze enveloppe zijn toebedeeld aan artikel 20 Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties.

Operatie vernieuwing rijksdienst

Het betreft hier de bedragen voor Defensie voor de operatie vernieuwing rijksdienst uit het Coalitieakkoord. De bijdrage is als gevolg van nadere besluitvorming aangepast – zie onderstaande tabel.

Beperken subsidies en rente nieuwe projecten

Dit betreft het aandeel van Defensie in de beperking van de subsidie-uitgaven alsmede de rente voor nieuwe projecten, zoals in het Coalitieakkoord is overeengekomen.

Maatregel subsidies en materieelbudget

Het betreft hier de verhoogde subsidietaakstelling en de korting op de materieelbudgetten gerelateerd aan de efficiencytaakstelling.

Pijler V Coalitieakkoord defensie-aandeel programma Veiligheid

Het betreft de uitdeling van middelen uit pijler V van het Coalitieakkoord voor het defensieaandeel om uitvoering te geven aan veiligheidsprogramma’s met het project @migo.

Autonome mutaties voor 2008

Loon- en prijsbijstelling

Met de toekenning van € 119,7 miljoen voor de loonbijstelling 2007 en € 28,1 miljoen voor de prijsbijstelling 2007 is de begroting op het loon- en prijspeil 2007 gebracht.

Ramingsbijstelling ontvangsten

De ontvangsten worden enerzijds met name verhoogd vanwege het door CDC in rekening brengen van diensten aan de baten-lastendiensten (€ 12,8 miljoen). Deze diensten werden geleverd door de baten-lastendiensten maar zijn overgedragen en gecentraliseerd bij het CDC. Op termijn worden de tarieven van de baten-lastendiensten lager. Tot die tijd worden de diensten door het CDC in rekening gebracht bij de baten-lastendiensten. Anderzijds vindt er een ophoging plaats van € 13,7 miljoen in 2007, zijnde een claim als gevolg van het sluiten van de POMS-site Eijgelshoven.

Doelstellingen beleidsprogramma 2007–2011

2.2 Inleiding tot de beleidsartikelen

Hoofdtaken

De gronden voor de inzet van de krijgsmacht zijn opgesomd in artikel 97 van de Grondwet1. In overeenstemming hiermee zijn drie hoofdtaken van de krijgsmacht te onderscheiden, te weten:

1. bescherming van de integriteit van het eigen en het bondgenootschappelijke grondgebied, inclusief de Nederlandse Antillen en Aruba;

2. bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit;

3. ondersteuning van civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp, zowel nationaal als internationaal.

Ambitieniveau

De krijgsmacht staat garant voor:

• de bescherming van het eigen en bondgenootschappelijke grondgebied, inclusief de Nederlandse Antillen en Aruba, zo nodig met alle beschikbare middelen;

• een actieve bijdrage aan het geïntegreerde buitenlandbeleid van ons land. Het gaat hierbij om:

– kwalitatief en technologisch hoogwaardige militaire bijdragen aan internationale operaties in alle delen van het geweldsspectrum, ook in de beginfase van een operatie. Dit betreft:

– een bijdrage aan het ambitieniveau van de NAVO. In verband hiermee zal de krijgsmacht tevens een continue bijdrage van wisselende omvang leveren aan de NATO Response Force (NRF);

– een bijdrage aan het ambitieniveau van de Europese Unie. In verband hiermee zal de krijgsmacht tevens een periodieke bijdrage leveren aan de snelle reactiecapaciteiten van de Unie, de EU Battlegroups;

– een bijdrage aan de Stand-by High Readiness Brigade (Shirbrig) van de Verenigde Naties;

– deelname gedurende maximaal een jaar aan een operatie in het hogere deel van het geweldsspectrum met een brigade van landstrijdkrachten, twee squadrons jachtvliegtuigen of een maritieme taakgroep;

– gelijktijdige deelname gedurende langere tijd aan maximaal drie operaties in het lagere deel van het geweldsspectrum met taakgroepen van bataljonsgrootte of, bij luchtoperaties en maritieme operaties, equivalenten hiervan;

– het optreden bij landoperaties als lead nation op brigadeniveau en, samen met andere landen, op legerkorpsniveau, bij maritieme operaties als lead nation op taakgroepniveau en bij luchtoperaties met bijdragen op gelijkwaardige niveaus als de brigade;

– de uitvoering van speciale operaties, met inbegrip van evacuatieoperaties en contraterrorisme-operaties;

– deelname aan politiemissies, waaronder die van de Europese Gendarmerie-eenheid, met functionarissen en eenheden van het Commando Koninklijke marechaussee en aan kleinschalige missies met een civiel-militair karakter;

– beschikbaarstelling van militaire deskundigen ten behoeve van de training en advisering van veiligheidsorganisaties in andere landen;

– verlening van internationale noodhulp op verzoek van civiele autoriteiten;

• bijdragen binnen de grenzen van het Koninkrijk aan de veiligheid van onze samenleving, onder civiel gezag. Het gaat hierbij in het bijzonder om:

– de uitvoering van nationale taken, zoals de grensbewaking door het Commando Koninklijke marechaussee en de kustwacht;

– militaire bijstand bij de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde evenals de handhaving van de openbare orde en veiligheid, zoals met bijzondere bijstandseenheden en de explosievenopruiming;

– militaire bijstand bij de bestrijding van rampen.

Overzicht maatregelen Beleidsagenda

In de beleidsagenda worden de plannen genoemd om de operationele inzetbaarheid te verbeteren (beleidsprioriteit 1), voor het investeren in personeel (beleidsprioriteit 2), de operatie vernieuwing rijksdienst en een noodzakelijke bijstelling voor de exploitatie-uitgaven. Naast deze intensiveringen zijn ook extensiveringsmaatregelen getroffen.

In onderstaande tabel worden de extensiveringsmaatregelen weergegeven, die bestaan uit bedrijfsvoeringsmaatregelen, operationele doelmatigheidsmaatregelen en operationele reducties.

* Deze uitgaven zijn reeds verwerkt in de ontwerpbegroting 2008.

Budgetflexibiliteit

De budgetflexibiliteit wordt in onderstaande tabel per beleidsartikel weergegeven. De budgetflexibiliteit per operationele doelstelling is nog niet mogelijk, daar de huidige in gebruik zijnde geautomatiseerde systemen hierop niet zijn ingericht.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

In de regeling periodiek evaluatieonderzoek en beleidsinformatie 2006 staat dat beleid periodiek moet worden geëvalueerd. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in twee vormen van evaluatieonderzoek ex post. De eerste vorm betreft beleidsdoorlichtingen op het niveau van algemene of operationele doelstellingen. Deze dienen inzicht te geven in de uitvoering en de effecten van beleid. De tweede vorm betreft effectenonderzoeken ex post. Hierbij wordt gekeken naar de effecten van beleidsinstrumenten en kan worden vastgesteld of de waargenomen effecten ook zijn toe te schrijven aan het gevoerde beleid.

Uit recente evaluaties van de beleidsartikelen blijkt dat deze onderzoeken onvoldoende toegevoegde waarde bieden. Dit komt door de begrotingsindeling naar organisatieonderdelen in plaats van naar beleidsthema’s. De doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid zijn hierdoor niet goed te meten. In overleg met het ministerie van Financiën is besloten het ambitieniveau van Defensie als uitgangspunt te gebruiken voor beleidsdoorlichtingen. De doorlichtingen vinden plaats op het niveau van aspecten uit het ambitieniveau in plaats van de organisatieonderdelen.

Een eerste beleidsdoorlichting van een aspect uit het ambitieniveau wordt in 2007 uitgevoerd. De resultaten van deze doorlichting zijn eind 2007 beschikbaar. Op basis van de uitkomsten van deze nieuwe manier van evalueren wordt bezien of dit soort beleidsdoorlichtingen wel voldoende toegevoegde waarde bieden. Vooruitlopend op de uitkomsten geeft de onderstaande tabel voor 2007 en de vijf daaropvolgende jaren de voorlopige planning van doorlichtingen weer.

Door de aard van de instrumenten van Defensie, die samenhangt met de inzet van eenheden, ligt het uitvoeren van effectenonderzoek ex post gecompliceerd. Effectenonderzoek vereist namelijk dat de situatie met beleid – inzet van eenheden – wordt afgezet tegen de situatie zonder beleid. Deze omstandigheid doet zich niet voor en dit soort onderzoek wordt dan ook niet uitgevoerd. In de periodieke missie-evaluaties wordt wel gekeken naar de effecten van de missies. Deze evaluaties worden geplaatst onder de kop overig evaluatieonderzoek. Welke missie-evaluaties in de jaren na 2008 worden uitgevoerd is niet op voorhand te zeggen aangezien dat afhankelijk is van nieuwe en eventuele verlenging van huidige missies. Naast de missie-evaluaties zijn ook een drietal andere evaluaties opgenomen. Een kruisje achter een onderwerp betekent dat de evaluatie in het desbetreffende jaar wordt afgerond.

3. DE BELEIDSARTIKELEN

3.1 Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties – beleidsartikel 20

3.1.1 Algemene doelstelling

Duurzame internationale rechtsorde en stabiliteit.

Omschrijving van de samenhang in beleid

Nederland voert een actief veiligheidsbeleid dat zich uitstrekt tot breed opgezette conflictpreventie, crisisbeheersing en vredesopbouw, zowel in Europa als daarbuiten teneinde een duurzame internationale rechtsorde en stabiliteit te kunnen garanderen. Het uitvoeren van crisisbeheersingsoperaties draagt bij aan het bereiken van de doelstellingen van het Nederlandse veiligheids- en defensiebeleid

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor de uitvoering van het besluit tot uitzending, dat wil zeggen de inzet van militaire capaciteiten voor crisisbeheersingsoperaties.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt onder meer af van de ernst en achtergronden van het conflict, de betrokkenheid van de internationale gemeenschap, de samenwerking met hulporganisaties, de steun van de plaatselijke bevolking en de opstelling van de conflictpartijen.

Budgettaire gevolgen van het beleid

Ten laste van dit beleidsartikel worden de additionele uitgaven voor crisisbeheersingsoperaties geraamd en verantwoord, als onderdeel van de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS).

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Vrede en stabiliteit in Europa

Motivatie

De Balkan is een prioriteitsgebied in het Nederlandse veiligheidsbeleid. Defensie steunt dit beleid door een bijdrage te leveren aan zowel militaire als civiele missies in deze regio.

Instrumenten

EUFOR-operatie Althea

De EU heeft in december 2004 de operatie in Bosnië-Herzegovina van de NAVO onder de naam «Althea» overgenomen. Als onderdeel van het EU-besluit tot verkleining van deze militaire operatie is de Nederlandse bijdrage afgebouwd naar ongeveer 85 militairen vanaf begin april 2007. Tegelijkertijd is een Regional Control and Coördination (RCC)-organisatie opgezet waarbij Nederland voor de regio Noord de leiding heeft. Deze organisatie is ingericht volgens het Liaison and Observation Team (LOT)-concept. De LOT’s worden bemenst door militairen van diverse eenheden die leven en werken tussen de lokale bevolking. Zij bemiddelen tussen hen en de lokale en regionale bestuurders. Ook verzamelen ze informatie over problemen in het gebied. De elf LOT-huizen in RCC Noord worden bemenst door militairen uit Nederland, Roemenië, Bulgarije, Chili, Noorwegen en Zwitserland. De RCC-organisatie wordt met een kleine ondersteuningseenheid aangevuld. Daarnaast levert Nederland een bijdrage aan het NAVO-hoofdkwartier te Sarajevo, de «Integrated Police Unit» (IPU) en het HQ EUFOR (ongeveer 35 personen). Over verdere stappen in het verkleinen van deze militaire missie zijn op dit moment nog geen besluiten voorzien.

De Nederlandse regering heeft de Kamer op 22 juni 2007 geïnformeerd over haar besluit om de Nederlandse militaire bijdrage aan de EU-geleide troepenmacht in Bosnië-Herzegovina met twaalf maanden voort te zetten. De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan de EUFOR-operatie zijn tot medio juni 2008 in de meerjarenraming voor crisisbeheersingsoperaties opgenomen. Voor eventuele voortzetting na medio juni 2008 is een nieuw regeringsbesluit noodzakelijk.

EU Police Mission in Bosnia (EUPM)

Het mandaat van EUPM is per 1 januari 2006 vernieuwd, waarbij de missie verkleind is tot 388 personen (waarvan 170 internationale politiefunctionarissen). Deze vervolgmissie heeft een mandaat voor twee jaar en richt zich op capaciteitsopbouw van het politieapparaat, met een versterkte aandacht voor ondersteuning bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad.

De Nederlandse regering heeft op 24 mei 2006 de Kamer geïnformeerd (Kamerstuk 29 521 X, nr. 25) over haar besluit voor de bijdrage van tien politiefunctionarissen aan de tweede fase van EUPM, van wie zes civiele politiefunctionarissen en vier functionarissen van het Commando Koninklijke marechaussee tot het einde van EUPM (gepland 31 december 2007). De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan deze civiele missie zijn met ingang van 2007 geraamd onder «overige operaties en kleine missies» .

Kosovo Force (KFOR)

De Nederlandse bijdrage bestaat uit vier stafofficieren. Voorzien wordt dat afhankelijk van de statusovereenkomst van Kosovo, de NAVO in 2008 een aanvang zal maken met de omvorming van de missie. De huidige bijdrage loopt tot 1 oktober 2007. De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan KFOR zijn tot 1 oktober 2007 in de meerjarenraming voor crisisbeheersingsoperaties opgenomen. Voor eventuele voorzetting na 1 oktober 2007 is een nieuw regeringsbesluit noodzakelijk. De additionele uitgaven voor deze missie zijn met ingang van 2007 geraamd onder de post «overige operaties en kleine missies».

Operation Active Endeavour (OAE)

De NAVO heeft na de aanslagen van 11 september 2001 in het kader van de bondgenootschappelijke verdediging de OAE ingesteld. Sinds het najaar 2004 is het operationeel concept gewijzigd en worden middelen uit de Standing NATO Maritime Groups (SNMG) niet meer permanent, maar alleen periodiek (vijf tot zes keer per jaar en voor een duur van twee tot zes weken) ingezet voor OAE. Aan de Kamer is gemeld dat Nederland via deelname aan de SNMG’s bij toerbeurt deelneemt aan deze operatie. Een aparte bijdrage aan OAE zoals in 2007 met een onderzeeboot is in 2008 momenteel niet voorzien. De additionele uitgaven voor deze missie zijn met ingang van 2007 geraamd onder «overige operaties en kleine missies».

PSO/EU-contributies

De gemeenschappelijke uitgaven voor de EU-operaties worden door de EU-landen gefinancierd in de vorm van een EU-contributiebijdrage. Nederland draagt bij in de uitgaven van operatie Althea (EU-operatie in Bosnië-Herzegovina) en in de gemeenschappelijke uitgaven van de NAVO voor de NATO Peace Support Operations (PSO).

Operationele doelstelling 2:

Vrede en stabiliteit in Afghanistan

Motivatie

In het buitenlandse veiligheidsbeleid heeft Afghanistan prioriteit. Defensie steunt de vrede en veiligheid in Afghanistan door bijdragen aan de NAVO en EU-missies.

Instrumenten

International Security Assistance Force (ISAF)

De ISAF heeft van de VN een mandaat gekregen om de Afghaanse overgangsregering in geheel Afghanistan te assisteren bij het handhaven van de veiligheid. Het NAVO-operatiegebied beslaat sinds oktober 2006 geheel Afghanistan. De hoeksteen van de NAVO-inzet wordt gevormd door de zogenaamde «Provincial Reconstruction Teams» (PRT). Nederland leidt vanaf 1 augustus 2006 een taakgroep in het kader van de ISAF-inzet in Zuid-Afghanistan voor een periode van twee jaar, opgebouwd rond een PRT in de provincie Uruzgan. Verder levert Nederland een bijdrage aan het hoofdkwartier ISAF, het regionale multinationale hoofdkwartier in Kandahar en stelt Nederland jachtvliegtuigen (F-16’s) en helikopters (Apache, Cougar of Chinook) ter beschikking.

Op nationaal niveau is door de Nederlandse regering gekozen voor een 3D-aanpak (Diplomacy, Defence and Development). Centraal in deze benadering staat de coördinatie van de militaire activiteiten met Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking. Australië is het partnerland in de provincie Uruzgan. Hoge verwachtingen over een spoedige (weder)opbouw in één van de armste provincies in een land waar tientallen jaren lang oorlog is geweest, moeten worden getemperd.

Bij de raming van de additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan ISAF is rekening gehouden met een redeploymentperiode van twee maanden (1 augustus – 1 oktober 2008). Een Ministerraadsbesluit of, en zo ja hoe, een bijdrage zal worden geleverd aan ISAF na 1 augustus 2008, wordt in september 2007 verwacht en is derhalve niet in de raming opgenomen.

EU Police-mission (EUPOL) Afghanistan

Op 15 juni 2007 is de EU-politiemissie van start gegaan in Afghanistan. De missie zal op landelijk, regionaal en provinciaal niveau (met uitzondering van de VS-geleide provincies) actief zijn en zich hoofdzakelijk gaan richten op begeleiding van de Afghaanse politie bij haar hervormingen. Van de voorziene 160 politieagenten en 35 civiele experts zullen er ongeveer 70 in Kaboel actief zijn en krijgen de PRT’s er vier tot zes toebedeeld. Op 20 juni 2007 heeft de regering de Kamer geïnformeerd (Kamerstuk 27 925 X, nr. 254) over een Nederlandse bijdrage van maximaal tien marechaussees en twee civiele experts aan deze missie. Initieel heeft de EU negen van de twaalf geselecteerd voor deelname. Hoewel de missie een duur van drie jaar kent, heeft de Nederlandse regering ingestemd met de deelname voor één jaar vanaf het moment van uitzending met een mogelijkheid tot verlenging van de Nederlandse bijdrage. De additionele kosten van marechaussees en civiele politie aan deze civiele politiemissie worden ten laste gebracht van HGIS-crisisbeheersingsoperaties en zijn in de raming opgenomen onder «overige operaties en kleine missies».

Operationele doelstelling 3:

Vrede en stabiliteit in Israël en Libanon.

Motivatie

Het vredesproces in het Midden-Oosten geniet een hoge prioriteit in het Nederlandse buitenlandbeleid voor veiligheid. Defensie steunt dit proces door het leveren van een bijdrage aan de vrede en veiligheid via Unifil en UNTSO. De Nederlandse bijdrage aan de vrede en veiligheid via UNTSO betreft een doorlopende missie zonder afzonderlijk kabinetsbesluit.

Instrumenten

United Nations Interim Force in Lebanon (UNIFIL)

Voor de beëindiging van het Israëlische militaire optreden in Zuid-Libanon in de zomer van 2006 was het besluit van de VN-Veiligheidsraad tot ontplooiing van een versterkte UNIFIL-missie, inclusief maritieme component, een belangrijke factor. Op verzoek van de Libanese regering draagt Nederland met een fregat bij aan de maritieme taakgroep van UNIFIL. De Nederlandse regering heeft de Kamer op 22 juni 2007 geïnformeerd over haar besluit om de Nederlandse militaire bijdrage aan de Maritieme Taskforce (MTF) met zes maanden te verlengen.

De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan deze UNIFIL-missie zijn tot 1 maart 2008 in de meerjarenraming voor crisisbeheersingsoperaties opgenomen. Voor eventuele voorzetting na 1 maart 2008 is een nieuw regeringsbesluit noodzakelijk.

United Nations Truce and Supervision Organization (UNTSO)

Nederland levert al vanaf 1956 een bijdrage aan deze waarnemersmissie in het Midden-Oosten. Deze bijdrage bestaat op dit ogenblik uit twaalf militairen. De taak van UNTSO is het observeren van de afgesproken bestandslijnen tussen Libanon, Syrië en Israël. De Nederlandse deelname aan UNTSO betreft een doorlopende missie voor onbeperkte duur. De raming van de additionele uitgaven voor deze missie is opgenomen onder «overige operaties en kleine missies».

EU Border Assistance Mission (EUBAM) Rafah

Op verzoek van de Palestijnse Autoriteit en de Israëlische regering houdt de EU sinds november 2005 met de Border Assistance Mission Rafah toezicht op de uitvoering van de grensbewaking bij deze grensovergang tussen Egypte en Gaza. Nederland draagt met drie marechaussees bij aan deze civiele EU-missie. Het EU-mandaat voor deze missie eindigt 24 mei 2008 en zal mogelijk worden verlengd indien de twee partijen hiertoe verzoeken. De Nederlandse bijdrage is toegezegd tot het einde van het huidige EU-mandaat. De additionele uitgaven voor deze missie zijn geraamd onder de post «overige operaties en kleine missies».

Operationele doelstelling 4:

Vrede en stabiliteit in Afrika en overige operaties en kleine missies.

Motivatie

Binnen het Nederlandse buitenlands veiligheidsbeleid geniet Afrika bijzondere aandacht. Bijzondere aandacht zal in Afrika uit blijven gaan naar de prioritaire regio’s zijnde delen van de Hoorn van Afrika en de Grote Meren.

De Nederlands militaire bijdrage aan het geïntegreerde buitenlandse veiligheidsbeleid in Afrika vindt plaats via deelname aan VN- en EU-missies.

Instrumenten

United Nations Mission in Sudan (UNMIS)

De regering van Sudan en de Sudan People Liberation Movement (SPLM) zijn in het Comprehensive Peace Agreement (CPA) overeengekomen dat de VN zullen toezien op de naleving. Deze missie, UNMIS genaamd, is op 24 maart 2006 geïnstalleerd. De missie heeft als taak te verifiëren of de partijen hun toezeggingen nakomen en ziet erop toe dat de afspraken in de CPA op militair gebied worden uitgevoerd. UNMIS bestaat uit een stabilisatiemacht van 10 000 militairen, onder wie waaronder 750 militaire waarnemers. Daarnaast is er een politiemacht van ruim 600 functionarissen. De militaire waarnemers en politiefunctionarissen voeren hun taken ongewapend uit.

Het parlement is op 13 april 2007 geïnformeerd over het regeringsbesluit om de Nederlandse personele bijdrage aan de VN-vredesmissie in Sudan (UNMIS) van vijftien militaire waarnemers, vijftien politiefunctionarissen en enkele staffunctionarissen, met één jaar voort te zetten. De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan UNMIS zijn tot eind april 2008 in de meerjarenraming voor crisisbeheersingsoperaties opgenomen. Voor eventuele voorzetting na april 2008 is een nieuw regeringsbesluit noodzakelijk.

European Communications Security and Evaluation Agency (EUSEC)

Voornaamste redenen voor de voortdurende instabiliteit in de Democratische Republiek Congo (DRC) is het feit dat er onvoldoende voortgang wordt geboekt in het ontwapenen van de rebellen en de vorming van een nieuw geïntegreerd Congolees leger, de Forces Armées de République Democratique du Congo (FARDC). Op verzoek van de regering van de DRC verleent de EU assistentie bij de hervorming van veiligheidsdiensten. In de training en opleiding van de soldaten die voortkomen uit voormalige rebellenbewegingen wordt aandacht besteed aan onderwerpen als mensenrechten, goed bestuur, transparantie en het respect voor de rechtsstaat. Onder de paraplu van EUSEC wordt ook het project EUSEC Fin uitgevoerd dat de – voor de lokale veiligheid belangrijke – betaling van soldij aan FARDC-soldaten stroomlijnt en transparant maakt. Nederland draagt met drie militairen bij aan deze EU militaire missie gericht op Security Sector Reform. Op 14 mei 2007 heeft de Raad een herzien algemeen concept inzake de voortzetting van deze adviserende en bijstandverlenende missie op het gebied van hervorming van de veiligheidssector in de DRC goedgekeurd. Het mandaat voor EUSEC is verlengd tot en met 30 juni 2008. De additionele uitgaven voor deze missie zijn geraamd onder de post «overige operaties en kleine missies».

Overige operaties en kleine missies

NAVO-trainingsmissie in Irak (NTM-I)

De NAVO-missie heeft als doel het assisteren van de Irakese regering bij het versterken van de interne veiligheid door middel van het ondersteunen bij de opbouw van de Irakese veiligheidsorganisaties. Nederland levert sinds februari 2005 een bijdrage aan de NAVO-trainingsmissie in Irak. De NAVO werkt momenteel verder aan de uitbreiding van de trainingsmissie, onder andere door de oprichting van het Iraqi Training Command. Tevens onderzoekt de NAVO nieuwe locaties buiten de internationale zone, waar na de noodzakelijke veiligheidsanalyses mogelijk ook trainingslocaties worden ingericht. Nederland heeft gekozen voor deelname aan de trainingen binnen Irak omdat de Irakese autoriteiten hieraan de voorkeur geven. De Nederlandse regering heeft de Kamer op 22 juni 2007 geïnformeerd over haar besluit om de Nederlandse militaire bijdrage aan de NTM-I per 15 augustus 2007 met zes maanden voort te zetten. De additionele uitgaven voor de Nederlandse deelname aan NTM-I zijn tot medio februari 2008 in de meerjarenraming voor crisisbeheersingsoperaties opgenomen. Voor eventuele voorzetting na medio februari 2008 is een nieuw regeringsbesluit noodzakelijk.

Onder de begrotingspost «overige operaties en kleine missies» worden tevens operaties verantwoord met een omvang in 2008 van minder dan € 2,5 miljoen aan uitgaven of minder dan vijf medewerkers van Defensie. Meerjarig wordt rekening gehouden met een aantal van ongeveer dertig militairen dat wordt toegevoegd aan EU- dan wel VN-missies.

Operationele evaluatie

De inzet van operationele eenheden van de krijgsmacht is onderhevig aan een continu evaluatieproces. Hiermee wordt bereikt dat nieuwe ervaringen tijdig worden onderkend en dat hieruit defensiebreed lering wordt getrokken. Bij het bepalen van het resultaat van de inzet is het lastig de exacte relatie aan te geven tussen de maatschappelijke effecten en de Nederlandse inzet. Bovendien is de opzet van de operaties dermate verschillend (geografische locatie, wijze van militair optreden, geweldsniveau) dat een éénduidige meetsystematiek nauwelijks mogelijk is. Na afloop van elke inzet wordt in de eindevaluatie (waar mogelijk) ingegaan op het resultaat van de operatie (wat was beoogd en wat is uiteindelijk met welke inspanning bereikt). Gelijktijdig met het jaarverslag 2007 wordt in de periodieke evaluaties ingegaan op het verloop van de nog lopende operaties.

Ontvangsten

De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de vergoedingen van de NAVO-partners voor de door Nederland geleverde diensten. Voor de Nederlandse bijdrage aan de Maritieme Taskforce (MTF) onder UNIFIL wordt een bijdrage van de VN verkregen. De bijdrage voor de Nederlandse inzet in 2007 wordt voor het grootste deel in 2008 verwacht. Dit is in de ontvangstenraming verwerkt.

Intensiveringen regeerakkoord

In het beleidsprogramma 2007–2011 is vastgelegd dat gedurende de regeerperiode, € 250 miljoen van de intensiveringsmiddelen voor pijler I uit het Coalitieakkoord kan worden gebruikt om blijvend bij te kunnen dragen aan crisisbeheersingsoperaties. Dit wordt toegevoegd aan de structurele voorziening «Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties» HGIS op de defensiebegroting. De reeks van € 25 miljoen in 2008, € 50 miljoen in 2009, € 75 miljoen in 2010 en € 100 miljoen in 2011 is in de meerjarenraming verwerkt.

3.2. Commando zeestrijdkrachten – beleidsartikel 21

3.2.1. Algemene doelstelling

Operationeel gerede maritieme expeditionaire capaciteit voor nationale en internationale operaties.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor de maritieme capaciteit van de krijgsmacht dient het Commando zeestrijdkrachten (CZSK) maritieme eenheden operationeel gereed te stellen en te houden. Zeestrijdkrachten zijn zowel expeditionair als voor nationale taken inzetbaar. De taken en opdrachten van de zeestrijdkrachten zijn in de volgende categorieën ondergebracht: veiligheid op zee, veiligheid vanuit zee en nationale maritieme taken. «Veiligheid op zee» betreft de beheersing van (delen van) de zee en het vermogen de ander het gebruik van de zee te ontzeggen. Ook interdictie- (verbods-) en blokkadeoperaties vallen binnen deze categorie. «Veiligheid vanuit zee» omvat die maritieme en amfibische operaties die erop gericht zijn om operaties op het land te initiëren, te leiden en te ondersteunen.

De verandering in de veiligheidssituatie heeft de afgelopen decennia geleid tot een verschuiving van maritieme operaties op de open zee naar maritieme en amfibische operaties in de kustwateren, inclusief de beveiliging van verkeersroutes en -knooppunten. De maritieme inspanning richt zich nu primair op de bescherming van legitiem gebruik van de zee en het veilig stellen van de zee als uitvalsbasis voor militaire operaties en vervolgens de ondersteuning van land- of luchtoperaties. Vanuit zee worden doelen bestreden en eenheden aan land gezet. De benodigde maritieme expeditionaire capaciteit, bestaande uit vloot- en marinierseenheden, wordt daartoe in een maritieme taakgroep met een op de specifieke taak en inzetscenario toegesneden samenstelling bijeengebracht.

De maritieme capaciteit kan ook taken uitvoeren in het lagere deel van het geweldsspectrum, zoals kustwacht, bestrijding van piraterij/smokkelorganisaties, maritieme presentie en surveillance en het verlenen van humanitaire hulp.

De operationele eenheden van het Commando zeestrijdkrachten kunnen overal ter wereld, gedurende langere tijd, zelfstandig missies uitvoeren. Maritieme eenheden zijn, doordat het vereiste materieel en voorraden worden meegevoerd, in hoge mate logistiek onafhankelijk van het gebied waarin zij opereren en kennen hierdoor een grote strategische en tactische mobiliteit.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor het vaststellen van de mate van gereedheid, de omvang en de samenstelling van het Commando zeestrijdkrachten.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van het hebben van voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel, voldoende materieel dat voldoet aan alle operationele vereisten en de mogelijkheden hier realistisch mee op te leiden en te oefenen. De personele vulling wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als demografische ontwikkeling en economische situatie. Het kunnen beschikken over het gewenste materieel wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren, zoals de stand van de techniek en de mogelijkheden/beperkingen van de industrie. De geoefendheid van maritieme eenheden is afhankelijk van voldoende oefen- en trainingsmogelijkheden in binnen- en buitenland waarbij zowel intern, met andere operationele commando’s (joint) als met buitenlandse eenheden (combined) wordt geoefend.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen die het Commando zeestrijdkrachten ter beschikking staan voor de realisatie van de operationele doelstellingen zijn in de volgende tabel opgenomen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Operationeel gerede maritieme expeditionaire eenheden voor geplande internationale en nationale inzet.

Motivatie

Operationeel gereedgestelde eenheden worden ingezet voor internationale en nationale operaties om zo bij te dragen aan de uitvoering van de drie hoofdtaken van Defensie.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando zeestrijdkrachten.

Operationele doelstelling 2:

Beschikbare operationeel gerede maritieme expeditionaire eenheden.

Motivatie

Om met maritieme eenheden direct te kunnen bijdragen aan de drie hoofdtaken van Defensie, is een gedeelte van de maritieme eenheden operationeel gereed. Deze eenheden zijn personeelsgereed, materieelgereed en geoefend.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando zeestrijdkrachten.

Operationele doelstelling 3:

Voortzettingsvermogen bij de maritieme eenheden.

Motivatie

Om een aantal operationeel gerede maritieme eenheden gereed te hebben en in aflossing te kunnen voorzien, is een groter aantal eenheden noodzakelijk. Hierdoor is het mogelijk om gepland groot onderhoud te kunnen uitvoeren en personeel opleidingen te laten volgen. Eenheden die uit onderhoud komen, doorlopen een opwerkprogramma tot het niveau van «operationeel gereed» is bereikt.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen (OD) voor het Commando zeestrijdkrachten.

* Gedurende 2008 vindt in het kader van de Marinestudie de versterking van het Tweede Mariniersbataljon plaats. In de eerste helft van 2008 is het Tweede Mariniersbataljon operationeel gereed in de oude configuratie en vanaf de tweede helft in de versterkte configuratie. Een deel van het Eerste Mariniersbataljon is beschikbaar als voortzettingsvermogen.

Internationale inzet

Staf. De staf van Netherlands Maritime Force (NLMARFOR) bereidt zich gedurende de tweede helft van 2008 voor op inzet voor NRF-12 (eerste helft van 2009), waarin Nederland als Amphibious Core Nation zal optreden.

Fregatten. Een fregat wordt als stationsschip ingezet in de Nederlandse Antillen en Aruba. Een tweede fregat wordt begin 2008 ingezet voor de VN-operatie UNIFIL. Een derde fregat wordt gedurende de tweede helft van 2008 als standing element ingezet voor NRF-11 in de Standing NRF Maritime Group 1.

Bevoorradingsschepen. Een bevoorradingsschip wordt gedurende de eerste helft van 2008 als non-standing element ingezet voor NRF-10 in de Standing NRF Maritime Group 2. Dit bevoorradingsschip zal tevens een aantal maanden deelnemen aan de VN-operatie UNIFIL.

Onderzeeboten. Een onderzeeboot is gedurende de tweede helft van 2008 aangeboden aan NRF-11.

Mijnenbestrijdingsvaartuigen. Een mijnenbestrijdingsvaartuig wordt ingezet voor NRF-10 en NRF-11 in de Standing NRF Mine Counter Measures Group 1.

Gereed voor nationale inzet

Personeel. Personele ondersteuning in het kader van het convenant Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS). Hiervoor kan personeel van alle eenheden van het CZSK worden ingezet.

Fregatten. Een fregat is in het kader van de Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS) operationeel gereed, met een maximale gereedheidstermijn van 48 uur, als schip van de wacht voor het onderscheppen van vaartuigen en het boarden van zeeschepen.

Mijnenbestrijdingsvaartuigen. Een mijnenbestrijdingsvaartuig is in het kader van de ICMS operationeel gereed, met een maximale gereedheidstermijn van 48 uur, als schip van de wacht voor het detecteren en ruimen van zeemijnen.

Mijnenbestrijdingsvaartuigen en ondersteuningsvaartuig Hr.Ms. Mercuur. Deze eenheden zijn gedurende 140 dagen per jaar ter beschikking van de Kustwacht Nederland. De directeur Kustwacht bepaalt voor welke taak de eenheden worden ingezet.

Ondersteuningsvaartuig CARIB. Het ondersteuningsvaartuig CARIB is gereed voor inzet voor humanitaire hulpverlening gedurende het orkaanseizoen.

Unit Interventie Mariniers (UIM). Mariniers van de UIM zijn op afroep beschikbaar voor anti-terreurbestrijding.

Duik- en Demonteergroep (DDG). De DDG staat ter beschikking voor duikassistentie, duikmedische assistentie en justitiële bijstand. De Explosieven Opruimingsdienst (EOD-)unit Maritiem, onderdeel van de DDG, wordt aangestuurd door het Commando landstrijdkrachten.

3.3. Commando landstrijdkrachten – beleidsartikel 22

3.3.1. Algemene doelstelling

Operationeel gerede grondgebonden expeditionaire capaciteit voor nationale en internationale operaties.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor de grondgebonden capaciteit van de krijgsmacht, dient het Commando landstrijdkrachten (CLAS) eenheden operationeel gereed te stellen en te houden. Landstrijdkrachten zijn zowel voor expeditionaire als voor nationale taken inzetbaar.

De veranderingen in de veiligheidssituatie en de deelname aan een diversiteit aan missies hebben aangetoond dat bij landoptreden geen sprake meer is van strikte schotten binnen het totale geweldsspectrum. Specifiek bij landoptreden is vaak sprake van zeer uiteenlopende natuurlijke, sociale, culturele en economische omstandigheden. Daarbij moet soms enerzijds een opponent met een hoog geweldsniveau (high intensity) worden bestreden, terwijl anderzijds een stabiliteitsoperatie wordt uitgevoerd, of humanitaire hulp worden geboden dan wel wederopbouwactiviteiten worden uitgevoerd. De landstrijdkrachten moeten daarom de flexibiliteit hebben om bij operaties in het full spectrum of operations snel over te schakelen van een laag naar een hoog geweldsniveau. Deze veelzijdige inzetbaarheid op het land met sterk wisselende rollen betreft zowel de organisatie als geheel als de kleinere eenheden en de individuele militair. Het opleiden en trainen voor gevechtsoperaties in het hoogste deel van het geweldsspectrum is daarbij de grondslag voor een effectieve inzet in de lagere delen van het geweldsspectrum bij alle soorten van operaties, met inbegrip van de uitvoering van nationale taken.

De verschillende soorten militaire operaties waarvoor landstrijdkrachten nodig zijn, laten zich niet geografisch afbakenen. Daarom moeten de eenheden van de landstrijdkrachten voorbereid zijn op een wereldwijde inzet en onder moeilijke klimatologische omstandigheden. Het vermogen tot snelle ontplooiing over grote afstanden, het beschikbaar hebben van snel inzetbare middelen en een adequate logistieke ondersteuning zijn daarbij essentieel.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor het vaststellen van de mate van gereedheid, de omvang en de samenstelling van het Commando landstrijdkrachten.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van het beschikken over voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel, voldoende materieel dat voldoet aan alle operationele vereisten en de mogelijkheden hiermee realistisch op te leiden en te oefenen. De personele vulling wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als de demografische ontwikkeling en de economische situatie. Het kunnen beschikken over het gewenste materieel wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren zoals de stand van de techniek en de mogelijkheden en beperkingen van de industrie. De geoefendheid van grondgebonden eenheden is afhankelijk van voldoende oefen- en trainingsmogelijkheden in binnen- en buitenland waarbij zowel intern, met andere operationele commando’s (joint) als met buitenlandse eenheden (combined) wordt getraind.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen die het Commando landstrijdkrachten ter beschikking staan voor de realisatie van de operationele doelstellingen zijn in de volgende tabel opgenomen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Operationele grondgebonden expeditionaire eenheden voor geplande internationale en nationale inzet.

Motivatie

Operationeel gereedgestelde eenheden worden ingezet voor internationale en nationale operaties om zo bij te dragen aan de uitvoering van de drie hoofdtaken van Defensie.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando landstrijdkrachten.

Operationele doelstelling 2:

Beschikbare operationeel gerede grondgebonden expeditionaire eenheden.

Motivatie

Om met grondgebonden eenheden direct te kunnen bijdragen aan de drie hoofdtaken van Defensie, is een gedeelte van de eenheden operationeel gereed. Deze eenheden zijn personeelsgereed, materieelgereed en geoefend.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando landstrijdkrachten. Onderdelen van de 13 en 43 Gemechaniseerde Brigade, de 101 Gevechtssteun Brigade en de 1 Logistieke Brigade zijn toegezegd ten behoeve van de NATO Response Force 10 (NRF-10) in de eerste helft van 2008 en om die reden in die periode niet voor andere doeleinden inzetbaar. Daarnaast zullen eenheden van deze brigades in de tweede helft van 2008 worden ingezet ten behoeve van de Redeployment van de Task Force Uruzgan (TFU) uit Afghanistan. De Natresbataljons zijn voortdurend operationeel gereed en permanent beschikbaar in het kader van de CMBA.

Operationele doelstelling 3:

Voortzettingsvermogen voor grondgebonden eenheden.

Motivatie

Om een aantal typen grondgebonden eenheden gereed te hebben gedurende een langere periode is een groter aantal van dat type eenheden noodzakelijk. Hierdoor is het mogelijk om eenheden te laten recupereren, reorganisaties door te voeren, nieuw materieel in te voeren en het personeel opleidingen te laten volgen. Grondgebonden eenheden doorlopen een opwerkprogramma tot de status «Operationeel Gereed» is bereikt.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando landstrijdkrachten.

¹ 1 infanteriebataljon is OG vanaf 1 augustus 2008.

² 1 Infanteriebataljon OG vanaf 1 augustus 2008.

³ 2 Subeenheden van het Commando Luchtdoelartillerie zijn 6 maanden OG in 2008.

⁴ 3 Subeenheden van het geneeskundig bataljon zijn minder dan 6 maanden OG.

⁵ 3 CIMIC Support Elements zijn gedurende 2008 nog in oprichting.

⁶ De herschikkingsmaatregel «reductie operationele vuursteuncapaciteit» is in voorbereiding. De maatregel betreft de reductie van één batterij per afdeling veldartillerie, resulterend in de reductie van 12 Pantserhowitsers. De herschikkingsmaatregel «reductie operationele tankcapaciteit» is in voorbereiding. De maatregel betreft de reductie van één eskadron per tankbataljon, resulterend in de reductie van 28 tanks.

⁷ Nationale EODD-ploegen staan op voorturende beschikbaarheid en zijn daarom vermeld in de kolom «geplande inzet».

Internationale inzet

Korps Commando troepen. Eén van de compagnieën wordt ingezet voor ISAF in Afghanistan tot augustus 2008.

Air Manoeuvre Brigade. De brigadestaf luchtmobiel wordt tot februari 2008 ingezet als staf van de Task Force Uruzgan in ISAF. Delen van de infanteriebataljons zullen bijdragen leveren aan de Battle Group voor ISAF tot augustus 2008.

Gemechaniseerde Brigades (13, 43 Mechbrig). De brigadestaf van 43 Mechbrig wordt in eerste helft van 2008 ingezet als staf van de Taskforce Uruzgan. De twee Pantserinfanteriebataljons van 43 Mechbrig zullen, onder andere ondersteund door gevechtsteun en logistieke eenheden, achtereenvolgens worden ingezet als Battle Group (BG) voor ISAF. Daarnaast zullen delen van de Afdeling veldartillerie en het Pantsergeniebataljon worden ingezet als Provincial Reconstruction Team (PRT) voor ISAF. Ook zullen tot augustus 2008, delen van de twee afdelingen veldartillerie (11 en 14) ondersteund door logistieke eenheden van de brigades, worden ingezet voor NRF-10.

101 Gevechtssteun Brigade. Diverse subeenheden van de Gevechtssteun Brigade worden ingezet voor ISAF in Afghanistan en voor inzet van NRF-10.

1 Logistieke Brigade. Onderdelen van één van de Bevoorradings- en Transportbataljons evenals onderdelen van de Herstelcompagnieën en het Geneeskundig bataljon worden ingezet in ISAF en voor inzet NRF-10. Vanuit de Logistieke brigade worden tevens logistieke elementen toegevoegd aan eenheden die zijn ingezet in EUFOR. Delen van de Logistieke brigade zijn gepland om te worden ingezet voor de redeployment van ISAF uit Afghanistan.

Explosievenopruimingsdienst. Ploegen van de Explosievenopruimingsdienst ondersteunen in 2008 de ingezette eenheden in ISAF.

Gereed voor nationale inzet

Personeel. Personele ondersteuning in het kader van het convenant Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS). Hiervoor kan personeel van alle eenheden van het CLAS worden ingezet conform de catalogus ICMS.

Algemeen. Naast personeel stelt het CLAS ook materiële, verbindings-, logistieke en geneeskundige ondersteuning beschikbaar in het kader van militaire bijstand of steunverlening. De staf van 101 Gevechtssteun Brigade kan bovendien een kern beschikbaar stellen voor de commandovoering bij Nationale Operaties.

Regionaal Militaire Commando’s (RMC’s). De drie RMC’s zijn aanspreekpunt voor lokale en regionale autoriteiten tijdens de voorbereiding, planning en inzet bij calamiteiten en dreigingen in het kader van militaire bijstand. Zij leveren tevens ondersteuning met specialistische kennis en advies voor de ontwikkeling en beoefening van rampenplannen. Nederland is opgedeeld in 25 veiligheidsregio’s. Iedere veiligheidsregio beschikt over een Officier Veiligheidsregio (OVR) van Defensie. De OVR maakt structureel deel uit van de civiele crisismanagementorganisatie van de veiligheidsregio. De taken van de OVR zijn gericht op de integrale voorbereiding op en coördinatie van militaire bijstand en steunverlening. Hij draagt verder bij aan de organisatie van multidisciplinaire oefeningen en functioneren als intermediair tussen de civiele organisaties, het RMC en onderdelen van Defensie bij het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van oefeningen binnen zijn veiligheidsregio. Bij inzet adviseert de OVR de Commandant Militaire Middelen en de civiele crisismanagementorganisatie over de inzet van militaire capaciteiten.

Natresbataljons. De Natresbataljons zijn naast de CMBA-afspraken beschikbaar/operationeel gereed voor inzet in het kader van OPPLAN 10 en tal van binnenlandse, operationele activiteiten zoals de beveiliging van militaire en civiele complexen en gastlandsteun.

Explosievenopruimingsdienst. De explosievenopruimingsdienst verricht civiele werkzaamheden in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van het ministerie van Justitie of van gemeenten. Het betreft verkennende zoekacties evenals het opsporen en ruimen van conventionele of geïmproviseerde explosieven. Voorts wordt preventief onderzoek verricht op locaties. Voor noodgevallen zijn ruimingsploegen op afroep beschikbaar.

3.4. Commando luchtstrijdkrachten – beleidsartikel 23

3.4.1. Algemene doelstelling

Operationeel gerede lucht- en grondgebonden expeditionaire capaciteit voor nationale en internationale operaties.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor de lucht- en grondgebonden expeditionaire capaciteit van de krijgsmacht, dient het Commando luchtstrijdkrachten (CLSK) eenheden operationeel gereed te stellen en te houden. Luchtstrijdkrachten zijn zowel voor expeditionaire als voor nationale taken inzetbaar.

De veranderingen in de veiligheidssituatie in de afgelopen decennia hebben geleid tot een verschuiving van een territoriaal georiënteerde verdediging tot het uitvoeren van luchtoperaties op grote afstand. De primaire inspanning van de luchtstrijdkrachten richt zich, behalve op de veiligheid in de lucht via het verkrijgen van luchtoverwicht, op het ondersteunen en beïnvloeden van operaties op het land en op zee en het op die wijze tot stand brengen van vrijheid van handelen voor eigen en andere eenheden (joint/combined). Deze operaties kunnen gedurende langere tijd, waar ook ter wereld, worden volgehouden. Met de luchttransportvloot ondersteunt het Commando luchtstrijdkrachten operaties die overal op de wereld kunnen worden uitgevoerd. Grond-luchtgeleide wapeneenheden bieden bescherming tegen vijandelijke luchtaanvallen op eigen eenheden en die van coalitiepartners. Eenheden van de helikoptervloot bieden ondersteuning door onder andere tactisch transport, verkenning en vuursteun.

Het Commando luchtstrijdkrachten is in staat om operaties uit te voeren in alle delen van het geweldsspectrum. Daaronder vallen ook nationale operaties, zoals de bescherming van het nationale luchtruim, brandbestrijding en andere manieren van ondersteuning van civiele autoriteiten.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor het vaststellen van de mate van gereedheid, de omvang en de samenstelling van het Commando luchtstrijdkrachten.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van het beschikken over voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel, voldoende materieel dat voldoet aan alle operationele vereisten en de mogelijkheden hiermee realistisch op te leiden en te oefenen. De personele vulling wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als de demografische ontwikkeling en de economische situatie. Het kunnen beschikken over het gewenste materieel wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren zoals de stand van de techniek en de mogelijkheden en beperkingen van de industrie. De geoefendheid van lucht- en grondgebonden eenheden is afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende oefen- en trainingsmogelijkheden in binnen- en buitenland waarbij zowel intern, met andere operationele commando’s (joint) als met buitenlandse eenheden (combined) wordt getraind.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen die het Commando luchtstrijdkrachten ter beschikking staan voor de realisatie van de operationele doelstellingen zijn in de volgende tabel opgenomen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Operationeel gerede expeditionaire eenheden voor geplande internationale en nationale inzet.

Motivatie

Operationeel gereedgestelde eenheden worden ingezet voor internationale en nationale operaties om op die manier bij te dragen aan de uitvoering van de drie hoofdtaken van Defensie.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando luchtstrijdkrachten.

Operationele doelstelling 2:

Het beschikbaar hebben van operationeel gerede expeditionaire luchtstrijdkrachten.

Motivatie

Om met luchtstrijdkrachten direct te kunnen bijdragen aan de drie hoofdtaken van Defensie zijn eenheden van de luchtstrijdkrachten operationeel gereed. Deze eenheden zijn personeelsgereed, materieelgereed en geoefend.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando luchtstrijdkrachten.

Operationele doelstelling 3:

Voortzettingsvermogen van eenheden van de luchtstrijdkrachten.

Motivatie

Om de expeditionaire eenheden gereed te houden is een groter aantal middelen noodzakelijk dan direct operationeel nodig is. Hierdoor is het mogelijk om te recupereren, gepland onderhoud uit te voeren en personeelsleden opleidingen te laten volgen. Tevens wordt hiermee het voortzettingsvermogen bij expeditionair optreden gegarandeerd.

Instrumenten

Dit zijn de organieke eenheden uit de tabel met operationele doelstellingen voor het Commando luchtstrijdkrachten.

¹ De herschikkingsmaatregel «reductie operationele F-16 capaciteit» is in voorbereiding. De maatregel betreft het afstoten van 18 F-16’s. Slechts 75% van de instandhoudingkosten worden verrekend, waardoor ruimte ontstaat voor een hoger niveau van instandhouding voor de resterende F-16’s. Tevens wordt een 2e shift onderhoud ingericht.

Internationale inzet

Jachtvliegtuigen. Zes F-16 jachtvliegtuigen worden ingezet voor de ISAF-operatie in Afghanistan. Tevens is in de eerste helft van 2008 de inzet van twaalf F-16’s gepland in NRF-10. In de tweede helft van 2008 is de inzet van twaalf F-16’s voorzien voor NRF-11. In de operationele doelstellingen zijn de toewijzingen van vliegende eenheden aan NRF niet verwerkt. Dit omdat vliegende eenheden die zijn aangewezen voor inzet in NRF, tijdens deze NRF-periode kunnen worden ingezet voor training en (internationale) oefeningen. De snelheid waarmee deze eenheden kunnen verplaatsen en ontplooien garandeert bij NRF-activering een tijdige invulling van het NRF-commitment.

Helikopters. Alle helikopters van Defensie zijn vanaf 2008 ondergebracht in het Defensie Helikopter Commando onder leiding van het Commando luchtstrijdkrachten. Dat betekent dat ook de maritieme helikopters worden benoemd bij de operationele doelstellingen van het CLSK.

Gevechtshelikopters. Vijf Apache-gevechtshelikopters worden ingezet voor de operatie ISAF in Afghanistan.

Transporthelikopters. Drie Chinook-transporthelikopters worden ingezet in ISAF in Afghanistan.

Vluchteenheden (boord) inclusief helikopter. Eén vluchteenheid wordt ingezet aan boord van het stationsschip in de Nederlandse Antillen en Aruba en één vluchteenheid wordt gedurende de eerste helft van 2008 ingezet aan boord van een bevoorradingsschip in de Standing NRF Maritime Group 2. In de tweede helft van 2008 wordt een helikopter ingezet aan boord van een fregat tijdens Standing NRF Maritime Group 1. Eén vluchteenheid wordt begin 2008 ingezet voor de VN-operatie UNIFIL, aan boord van een fregat of bevoorradingsschip.

Geleide Wapens. Twee Patriot-afvuureenheden, inclusief commandovoering en logistiek, zijn voorzien voor inzet in NRF-10 in de eerste helft van 2008.

Object Grondverdediging (OGRV)-pelotons. Inzet van OGRV-pelotons is gepland in de eerste helft van 2008 voor NRF-10.

Gereed voor nationale inzet

Jachtvliegtuigen. Het leveren van twee Quick Reaction Alert (QRA) F-16’s ter bewaking van het Nederlandse luchtruim.

Vliegtuigen. Ondersteuning met F-16’s en Apache-helikopters met inzet van specifieke sensoren op verzoek van het ministerie van Justitie.

Transporthelikopters. Ondersteuning met helikopters voor calamiteitenbestrijding, brandbestrijding en algemene militaire bijstand.

Helikopters. Eén helikopter verzorgt SAR-taken en patiëntenvervoer voor medische noodgevallen.

Maritieme helikopters. Eén helikopter wordt permanent ingezet voor SAR-taken en patiëntenvervoer voor medische noodgevallen. Helikopters staan tevens ter beschikking aan de Kustwacht Nederland gedurende 230 vlieguren per jaar.

Luchttransport. Ondersteuning met luchttransport in het kader van ontwikkelingssamenwerking en de vreemdelingendienst. Tevens ondersteuning bij het vervoer van leden van het Koninklijk Huis en de regering.

AOCS Nieuw Milligen.Back-up faciliteit voor Schiphol Radar door het Air Operation Control Station (AOCS) Nieuw Milligen.

Personeel. Personele ondersteuning in het kader van het convenant Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS). Hiervoor kan personeel van alle eenheden van het CLSK worden ingezet.

3.5. Commando Koninklijke marechaussee – beleidsartikel 24

3.5.1 Algemene doelstelling

Zorgdragen voor het opgedragen aandeel in de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven, alsmede het leveren van een bijdrage aan de effectiviteit van de krijgsmacht.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het Commando Koninklijke marechaussee levert een bijdrage aan een veilige samenleving, door handhaving van de rechtsorde en de verlening van hulp aan hen die dat behoeven, zowel in binnen- als buitenland.

Het CKmar is een politieorganisatie met militaire status, die verantwoordelijk is voor een breed takenpakket. Het CKmar is als onderdeel van de krijgsmacht belast met de drie hoofdtaken die in de Grondwet in algemene zin zijn opgedragen aan de krijgsmacht. Daarnaast staan in de Politiewet 1993, artikel 6, de specifieke taken van het CKmar limitatief opgesomd. De Politiewet 1993 vormt bovendien de grondslag voor de samenwerking met en bijstand aan de politie. De (opsporings)bevoegdheden van de ambtenaren van het CKmar zijn onder meer geregeld in het strafrecht en in de vreemdelingenwet en- regelgeving.

Het Commando Koninklijke marechaussee voert haar taak uit in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels. Het takenpakket van het CKmar heeft zich ontwikkeld tot een veelzijdig en samenhangend geheel. Het CKmar speelt snel en flexibel in op wijzigende omstandigheden door accenten te leggen binnen taakvelden of tussen taakvelden, waar nodig na toestemming van de betreffende gezagsdragers. De taken van het CKmar zijn van groot belang voor de Nederlandse samenleving en zullen dit ook in de toekomst blijven.

Verantwoordelijkheid

De minister is als beheersverantwoordelijke voor het CKmar verantwoordelijk voor het vaststellen van de mate van gereedheid, de omvang en de samenstelling van het CKmar; de uitvoering heeft hij opgedragen aan de Commandant van de Koninklijke marechaussee.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van het hebben van voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel, voldoende materieel dat voldoet aan de operationele vereisten en de mogelijkheden hier realistisch mee te oefenen. De personele vulling wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als demografische ontwikkeling en economische situatie. Het kunnen beschikken over het gewenste materieel wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als de stand van de techniek en de mogelijkheden/beperkingen van de industrie. De geoefendheid van de eenheden van het CKmar is afhankelijk van voldoende oefen- en trainingsmogelijkheden.

Amendement Herben

Tijdens de behandeling van de defensiebegroting 2006 heeft de Tweede Kamer het door lid Herben ingediende amendement aangenomen. Het amendement behelst het terugdraaien van de op het beleidsartikel 24 «Commando Koninklijke marechaussee» doorgevoerde personele reductie in de jaren 2006 tot en met 2010. In totaal is de formatie van het CKmar gecorrigeerd voor 280 vte’n met een financieel volume van € 17 miljoen. In de Bestuursraad Koninklijke marechaussee is vervolgens in overleg met gezag en beheer een verdeling van het amendement in de formatie van het CKmar overeengekomen. De eindsituatie in de formatieverdeling wordt weergegeven in onderstaande tabel.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen die het Commando Koninklijke marechaussee ter beschikking staan voor de realisatie van de operationele doelstellingen zijn in de volgende tabel opgenomen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Handhaving veiligheidsniveau in overeenstemming met de geldende veiligheidsconcepten.

Motivatie

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt als uitvoeringsorganisatie bij aan de realisatie van deze beleidsdoelstelling van het bevoegd gezag. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd op:

• beveiliging van objecten en subjecten, de advisering en ondersteuning ten aanzien van het beveiligen van objecten en optreden in geval van incidenten bij het beveiligen van objecten;

• beveiliging van personen en het optreden in geval van incidenten bij het beveiligen van personen;

• uitvoering van toezicht op de beveiliging van de burgerluchtvaart, waaronder risicovluchten, het optreden in geval van incidenten en het uitvoeren van gewapende beveiliging;

• beveiliging van waardetransporten van De Nederlandsche Bank (DNB).

Instrumenten

De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door de districten en de daaronder ressorterende brigades van het Commando Koninklijke marechaussee.

Operationele doelstelling 2:

Beheersing van de vreemdelingenstroom in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving.

Motivatie

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt als uitvoeringsorganisatie bij aan de realisatie van deze beleidsdoelstelling van het bevoegd gezag. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd op:

• uitvoering van de grensbewaking, waaronder het uitvoeren van persoonscontroles en het verstrekken van nooddocumenten;

• uitvoering van het mobiel toezicht vreemdelingen (MTV), waaronder het houden van controles;

• uitvoering van hoogstaand documentonderzoek op de Asielcentra;

• verwijdering van vreemdelingen;

• uitvoering van onderzoeken naar incidenten op het vlak van mensensmokkel vanuit de taken op grond van de vreemdelingenwet;

• uitvoering van projectmatige strafrechtelijke onderzoeken naar mensensmokkel voortkomend uit c.q. samenhangend met de grensbewaking en/of het MTV.

Instrumenten

De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door de districten en de daaronder ressorterende brigades van het Commando Koninklijke marechaussee.

Operationele doelstelling 3:

Handhaving van de openbare orde en strafrechtelijke rechtsorde binnen de krijgsmacht en jegens militaire justitiabelen.

Motivatie

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt als uitvoeringsorganisatie bij aan de realisatie van deze beleidsdoelstelling van het bevoegd gezag. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd ten behoeve van:

• beschikbaarheid- en bereikbaarheidsfunctie ten behoeve van noodhulp;

• handhaving van de openbare orde en rechtsorde.

Instrumenten

De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door de districten en de daaronder ressorterende brigades van het Commando Koninklijke marechaussee.

Operationele doelstelling 4:

Handhaving van de openbare orde en de strafrechtelijke rechtsorde op de aangewezen nationale luchtvaartterreinen.

Motivatie:

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt als uitvoeringsorganisatie bij aan de realisatie van deze beleidsdoelstelling van het bevoegd gezag. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd ten behoeve van:

• beschikbaarheid- en bereikbaarheidsfunctie ten behoeve van noodhulp;

• handhaving van de openbare orde en rechtsorde.

Instrumenten

De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door de districten en de daaronder ressorterende brigades van het Commando Koninklijke marechaussee, verantwoordelijk voor de beveiliging van Schiphol en de overige regionale luchthaventerreinen.

Operationele doelstelling 5:

Beschikbare operationeel gerede eenheden voor samenwerking, bijstand en assistentieverlening.

Motivatie

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt als uitvoeringsorganisatie bij aan de realisatie van deze beleidsdoelstelling van het bevoegd gezag en de drie hoofdtaken van Defensie. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd ten behoeve van:

• operationeel gereed stellen en inzetten van Mobiele eenheden (ME);

• operationeel gereed stellen en inzetten van Bijstandseenheden (BE);

• operationeel gereed stellen en inzetten van een Aanhoudingseenheid (AE).

Instrumenten

Deze eenheden zijn opgebouwd uit personeel vanuit de districten van het Commando Koninklijke marechaussee en de daaronder ressorterende brigades. Deze taken worden grotendeels als nevenfunctie uitgevoerd.

Operationele doelstelling 6:

Beschikbare operationele eenheden voor internationale crisis- en humanitaire operaties.

Motivatie

Het Commando Koninklijke marechaussee draagt bij aan de drie hoofdtaken van Defensie. Van het Commando Koninklijke marechaussee wordt inzet gevraagd ten behoeve van:

• nationale politietaken voor de strijdkrachten;

• internationale civiele politiemissies;

• militaire politie-eenheid (eskadron);

• UN Stand-by Forces Agreement System (UNFAS).

Instrumenten

De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door het district Landelijke en Buitenlandse eenheden van het Commando Koninklijke marechaussee, in het bijzonder de Brigade Buitenlandmissies. Deze eenheid is personeel gereed, materieel gereed en geoefend.

3.6 Defensie Materieelorganisatie (DMO) – beleidsartikel 25

3.6.1. Algemene doelstelling

Modern, robuust en kwalitatief hoogwaardig en inzetbaar materieel.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De Defensie Materieelorganisatie (DMO) levert materieellogistieke ondersteuning op het gebied van aanschaf, instandhouding en afstoting voor de gehele krijgsmacht en is beleidsverantwoordelijk voor het defensiebrede materieellogistieke beleid en het beleid van wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling.

Aan alle operationele gebruikers wordt modern en kwalitatief hoogwaardig materieel geleverd dat voldoet aan de operationele eisen, tijdig beschikbaar is en voldoende bescherming biedt voor het defensiepersoneel. Dit materieel wordt op zorgvuldige, kosteneffectieve, doelmatige en rechtmatige wijze verworven. De DMO levert tijdig producten en diensten op basis van bindende afspraken en tegen redelijke prijzen.

In de boxen staan projecten waarbij zich in het jaar 2008 een belangrijke ontwikkeling voordoet. Voor meer informatie en extra verdieping in de strategische materieelprojecten kan het Materieelprojectenoverzicht (MPO) worden geraadpleegd. Het MPO vormt een integraal overzicht van alle strategische materieelprojecten boven € 25 miljoen, of projecten die politiek gevoelig zijn. In dit MPO wordt onder meer beschreven hoe een materieelproject past in het defensiebeleid, en hoe het project samenhangt met andere materieelprojecten.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor de aanschaf en het instandhouden van materieel en de afstoting van overtollig materieel van de krijgsmacht.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van de mate waarin voldaan kan worden aan de door de interne klant gestelde eisen voor de factoren product, tijd en geld. Hierbij zijn onder meer van belang: de productiecapaciteit van de leveranciers, de aanwezigheid van nationale defensie-industrie en mogelijkheden tot internationale samenwerking.

Verder is de personele invulling mede afhankelijk van de mate waarin de arbeidsmarkt voorziet in de beschikbaarheid van capabel (technisch) geschoold personeel. Ook zijn de toegang en uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling en de stand van de techniek van het gewenste materieel, van grote invloed op het behalen van de algemene doelstellingen.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen, die ter beschikking van de DMO staan voor de realisatie van de doelstellingen, zijn in de onderstaande tabel opgenomen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Voorzien in nieuw materieel

Motivatie

Om de defensieonderdelen te voorzien van inzetgereed materieel dient tijdig nieuw materieel te worden aangeschaft. Hieronder valt ook de vervanging van bestaand materieel.

Instrumenten

Het Defensie Materieelproces (DMP) bevat regels voor het per project uitwerken en voorzien in de behoefte aan militair materieel, informatievoorzieningssystemen en infrastructuur vanaf € 5 miljoen. Het DMP markeert politieke besluitvorming op belangrijke keuzemomenten in projecten en zorgt voor een adequate informatievoorziening gedurende de gehele looptijd van de projecten, op basis waarvan bijsturing kan plaatsvinden. Het DMP is in 2006 geëvalueerd. Projecten met een financiële omvang van groter dan € 25 miljoen doorlopen in principe vier fasen: de behoeftestelling (fase A), de voorstudie (fase B), de studie (fase C) en de verwervingsvoorbereiding (fase D). Na de D-fase begint de realisatie. De Kamer wordt geïnformeerd over behoeftestellingen van materieelprojecten vanaf € 25 miljoen. Projecten met een financiële omvang tot € 100 miljoen worden doorgaans gemandateerd nadat de behoeftestelling is goedgekeurd. Is de financiële omvang van een project € 100 miljoen of meer, dan vindt geen mandatering plaats. De Kamer wordt over de niet-gemandateerde projecten geïnformeerd via brieven over de separate fasen (B, C en D). Zo nodig kan Defensie – in afwijking van dit uitgangspunt – na afronding van de behoeftestellingsfase een beargumenteerd voorstel doen aan de Kamer om over de voortzetting een gecombineerde B/C-brief c.q. B/C/D-brief te sturen aan de Kamer.

* Defensiebrede projecten

¹ Defensiebreed project

² Over projecten waar de planning nu nog onbekend is zal de A-brief voorstellen bevatten voor de planning van DMP-fasedocumenten.

Patrouilleschepen.

In de Marinestudie 2005 is een pakket van maatregelen gepresenteerd waarmee de samenstelling van middelen van het Commando zeestrijdkrachten beter wordt afgestemd op de toekomstige en gewijzigde taakstelling. Eén van de maatregelen betreft de verwerving van vier patrouilleschepen. De onderhandelingen met de beoogde hoofdaannemers zijn gaande en de verwachting is dat in de tweede helft van 2007 de Kamer kan worden geïnformeerd over de resultaten van de verwervingsvoorbereiding. De proefvaart van het eerste patrouilleschip is voorzien in de tweede helft van 2010.

Joint Logistiek Ondersteuningsschip.

In de Marinestudie 2005 is een pakket van maatregelen gepresenteerd waarmee de samenstelling van middelen van het Commando zeestrijdkrachten beter wordt afgestemd op de toekomstige en gewijzigde taakstelling. Eén van de maatregelen betreft de verwerving van een joint logistiek ondersteuningsschip als vervanger van Hr.Ms Zuiderkruis. Naast bevoorrading op zee voorziet de taakstelling in strategisch zeetransport en ondersteuning van landoperaties. Defensie werkt in overleg met de voorziene hoofdaannemers de bestekken uit. De verwervingsvoorbereiding met de daarbij behorende onderhandelingen kunnen beginnen als dit proces voor de patrouilleschepen is voltooid. De onderhandelingen kunnen naar het zich laat aanzien in de loop van 2008 hun beslag krijgen. De proefvaart van het schip is voorzien in 2014.

* Defensiebrede projecten

¹ Defensiebreed project

² Over projecten waar de planning nu nog onbekend is zal de A-brief voorstellen bevatten voor de planning van DMP-fasedocumenten.

Battlefield Management System (BMS)

Het project geeft invulling aan de C2 (Command and Control) ondersteuning van grondgebonden eenheden van het CLAS. Met het Battlefield Management System (BMS) wordt beoogd de operationele informatievoorziening en daarmee de commandovoering op het niveau peloton, compagnie en bataljon te verbeteren door vooral de situational awareness bij deze eenheden te verbeteren. Het systeem is onderdeel van het grotere geheel van operationele commandovoeringssystemen dat is gebaseerd op C3I-architectuur. Het BMS zorgt ervoor dat eenheden elkaars locatie kennen waardoor kan worden voorkomen dat ze onder vuur van eigen troepen komen te liggen. Het project Datacommunicatie Mobiel Optreden (DCMO) maakt deel uit van het BMS en verzorgt de datacommunicatie.

Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)

In 1998 is Nederland gestart met het Soldier Modernisation Programma (SMP). Het SMP heeft als doel de bescherming en effectiviteit van de te voet optredende en uitgestegen soldaat te verbeteren. Met het project VOSS wordt dit geconcretiseerd door middel van de oplevering van een soldaatsysteem waarin de diverse modules (C4I, energie, wapens en sensoren, (ballistische) bescherming, en kleding) op elkaar zijn afgestemd conform een nog te ontwikkelen systeemconcept. Voor het VOSS is nog veel onderzoek en ontwikkeling nodig. De huidige planning voorziet in een intensieve beproeving in de tweede helft van 2009 en in een invoering vanaf eind 2010. Voorts is het streven om kort na de behoeftestelling een begin te maken met de transformatie van de huidige sectie SMP naar een Joint Kenniscentrum Militair en Uitrusting (JKCMU) dat naast een prominente rol in de realisatie van het project VOSS ook zal participeren in diverse NAVO-verbanden en -kennisnetwerken.

Chinook

De Chinook-helikopter heeft tijdens operaties, onder andere in Afghanistan, bewezen een waardevolle bijdrage te kunnen leveren. Door de hoge eisen die worden gesteld aan operaties zijn verbeteringen van c.q. uitbreidingen aan de Chinook-helikopter op het gebied van zelfbescherming, bewapening, sensoren en communicatiemiddelen noodzakelijk. Gedurende het DMP-proces is er voor gekozen de scope van het project te beperken tot de uitbreiding met vier en de vervanging van de twee verongelukte Chinook-helikopters, oftewel de verwerving van in totaal zes Chinook-helikopters. De standaardisatie van de huidige vloot van elf helikopters is uitgesteld en wordt mogelijk samengevoegd met een Mid-Life-Update. Vier helikopters worden uitgerust met een beperkte Special Forces uitrusting. Bovendien zijn voor aanvullende SF-apparatuur de ’provisions for’ gecontracteerd. Ten aanzien van de cockpitconfiguratie is gekozen voor de Honeywell ’Avionic Control en Management System’ (ACMS)-block 6 cockpit, een doorontwikkeling van de huidige ACMS-block 5 cockpit. De contracten met Boeing, Honeywell en Terma zijn op 15 februari 2007 getekend. Met het tekenen van de contracten is het project begonnen aan de realisatiefase. De aflevering van de eerste helikopter is medio 2009 voorzien. Verwacht wordt dat de zes nieuwe helikopters in de loop van 2010 voor operationele inzet beschikbaar zijn.

¹ Over projecten waar de planning nu nog onbekend is zal de A-brief voorstellen bevatten voor de planning van DMP-fasedocumenten.

Vervanging F-16

Nederland neemt sinds 2002 deel aan de System Development and Demonstration-fase (SDD-fase) van het Joint Strike Fighter-programma. Het toestel is inmiddels F-35 Lightning-II gedoopt. Nederland heeft zich in hetMemorandum of Understanding (MoU) voor de SDD-fase verplicht tot een financiële bijdrage van $ 800 miljoen, waarvan $ 50 miljoen mag worden besteed aan door Nederland geïnitieerde projecten. Voor de deelneming aan de SDD hebben de overheid en de industrie een business case opgesteld. Een herijking hiervan is voorzien in 2008.

Inmiddels loopt naast de SDD-fase ook de productie-, instandhoudings- en doorontwikkelingsfase van het toestel. Deze fase behelst de gehele levensduur van het toestel. De partnerlanden zijn een MoU over deze Production, Sustainment and Follow-on Development(PSFD) overeengekomen dat hen verplicht mee te betalen aan de nonrecurring costs voor onder meer de inrichting van de productielijn. Nederland heeft het PSFD MoU in november 2006 getekend. Ook alle partnerlanden hebben het PSFD MoU getekend. Ondertekening van de PFSD MoU houdt niet in dat er een verplichting is ontstaan om metterdaad toestellen te kopen, zoals eerder reeds aan de Kamer is medegedeeld.

Het kabinet zal dit jaar beslissen over de ondertekening van het MoU over de deelneming aan de internationale Operationele Test- en Evaluatiefase van de JSF in de Verenigde Staten voor de periode 2011–2013. Het voornemen bestaat om met twee Nederlandse toestellen mee te doen. Met het oog op tijdige levering in 2011 is de plaatsing van de voorlopige bestelopdracht voor het eerste testtoestel dit jaar voorzien. Voor het tweede testtoestel, af te leveren in 2012, is de voorlopige bestelling voorzien in 2008. In overeenstemming met het regeerakkoord zal het kabinet in 2009 een besluit nemen over de contractondertekening voor de definitieve aanschaf van beide testtoestellen. De besluitvorming over de vervanging van de F-16 is voorzien in 2010.

Investeringen Commando Koninklijke marechaussee

Dit betreft de investeringsprojecten – voor zover niet in infrastructuur en informatievoorziening – ten behoeve van het Commando Koninklijke marechaussee. Geen daarvan is groter dan € 25 miljoen.

Investeringen overig

Dit betreft de investeringsprojecten ten behoeve van enkele overige defensieonderdelen, zoals het Commando Dienstencentra (CDC), de Bestuursstaf (BS) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Geen daarvan is groter dan € 25 miljoen.

Operationele doelstelling 2:

Instandhouding van materieel

Motivatie

Teneinde de operationele output van de operationele eenheden zeker te stellen, dienen deze te beschikken over voldoende inzetbaar materieel. Hierin voorziet de DMO door enerzijds zorg te dragen voor (hoger) onderhoud aan de wapensystemen en de componenten hiervan. Anderzijds voorziet de DMO hierin door het op peil houden van de benodigde hoeveelheid reservedelen.

Instrumenten

De instandhouding van materieel wordt hoofdzakelijk verzorgd door het Marinebedrijf in Den Helder, het Landelijk bevoorradingsbedrijf – dat is gevestigd op diverse locaties in het land – en het Logistiek Centrum Woensdrecht. Het door deze bedrijven uitgevoerde hoger onderhoud valt uiteen in preventief, modificatief en correctief onderhoud. Met het preventief onderhoud wordt de geplande technische en economische levensduur van wapensystemen en componenten gerealiseerd. Met correctief onderhoud worden geconstateerde klachten van gebruikers verholpen en met modificatief onderhoud worden door de gebruiker gewenste aanpassingen, alsmede door de leverancier voorgeschreven technische verbeteringen van de wapensystemen, uitgevoerd. Verder beschikt de DMO over afdelingen die zorgdragen voor het bevoorradingsproces van de krijgsmacht, zowel in Den Haag als op de genoemde locaties in het land. Dit proces beslaat de stappen verwerven, in ontvangst nemen, op voorraad houden en verstrekken van materieel aan de gebruikers. Daarbij wordt een onderscheid aangebracht tussen repareerbaar en verbruiksmaterieel. Het repareerbare materieel komt, na een periode van intensief gebruik, terug naar de betreffende eenheid van de DMO. Daar wordt bezien of het op de eigen onderhoudslocatie kan worden behandeld of dat dit bij de industrie moet plaatsvinden. Na reparatie komt het materieel weer terug in het bevoorradingsproces en wordt het uiteindelijk wederom aan de operationele gebruiker verstrekt.

Prestatiegegevens DMO

De logistieke ondersteuning door de DMO aan de defensieonderdelen heeft vorm gekregen door de klant-leverancierrelatie. Hiertoe worden tussen de DMO en de defensieonderdelen dienstverleningsovereen-komsten (dvo’n) afgesloten. Deze dvo’n vormen de leidraad voor de afspraken over bijvoorbeeld het uitvoeren van systeemmanagement, onderhoud en modificaties, bevoorrading en assortimentsmanagement. In de dvo’n zijn de prestatiegegevens vastgelegd. Over de voortgang van de uitvoering van de dvo’n en eventuele knelpunten in de uitvoering wordt elk kwartaal gerapporteerd aan de defensieonderdelen.

Daarnaast wordt elke maand door de DMO per hoofdwapensysteem een assessment opgesteld over de materiële status van het systeem en de materiële knelpunten (inclusief genomen acties en de verwachting dat het knelpunt is weggenomen).

In de maandrapportage wordt de gemeten servicegraad als graadmeter voor actuele situatie bij de DMO-bedrijven inzichtelijk gemaakt. Omdat de servicegraad slechts een goede graadmeter is voor de basisbeschikbaarheid van reservedelen en niet representatief is voor knelpunten (bad actors) in het herbevoorradingsproces, worden in overleg met de DMO-bedrijven betere meetbare prestatie-indicatoren geïdentificeerd en ontwikkeld om de totale logistieke prestatie te kunnen meten.

De servicegraad is een prestatie-indicator voor een uitvoeringsverantwoordelijkheid van de DMO. Het verloop van het onderhoud, het verloop van modificaties, de realisatie van investeringen, enzovoorts, worden hiermee als prestatie van de DMO niet afgedekt. Voor het ontwikkelen van een set van prestatie-indicatoren is intern de DMO een INK-expertisegroep ingesteld. In het najaar van 2007 dient deze expertisegroep haar eindrapport op te leveren. Vanaf dat moment zullen prestatie-indicatoren geleidelijk worden verbeterd en in de bedrijfsvoering van de DMO worden ingebed.

Operationele doelstelling 3:

Afstoting overtollig materieel

Motivatie

De DMO is binnen Defensie belast met de afstoting van overtollig verklaarde roerende zaken. Onder afstoting wordt verstaan het verkopen, inruilen, schenken of vernietigen van materieel. Verkoop heeft de voorkeur. De verkoopopbrengsten zijn in beginsel bestemd voor Defensie op grond van de middelenafspraak met het ministerie van Financiën. Uitvoering van deze werkzaamheden vindt plaats binnen de DMO bij de Directie Projecten en Verwerving.

Instrumenten

Bij het afstoten van roerende zaken wordt onderscheid gemaakt tussen strategische en niet-strategische zaken, waarop verschillende procedures van toepassing zijn.

Overtollige niet-strategische zaken worden aan de dienst Domeinen van het ministerie van Financiën overgedragen. De goederen worden door Domeinen in de regel openbaar verkocht.

Voor de afstoting van overtollig strategisch defensiematerieel zijn aanvullende regelingen vastgesteld. Vanwege het specifieke karakter van dit materieel is voor elke voorgenomen afstoting een voorafgaande schriftelijke instemming van of namens de staatssecretaris vereist. Verkoop vindt in de regel plaats op basis van government-to-government-overeenkomsten. Voorts is een exportvergunning vereist. Verder wordt iedere voorgenomen verkooptransactie vooraf in de Commissie Verkoop Defensiematerieel behandeld. Hierin zijn de departementen van Financiën, Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Defensie vertegenwoordigd.

Overtollige waardevolle wapensystemen kunnen in de regel niet in de bestaande staat worden verkocht. Ze worden dan ook door de DMO in de door de klant gewenste staat van onderhoud gebracht. Soms ook worden modificaties uitgevoerd. Voorts is het meestal noodzakelijk personeel op te leiden op de diverse opleidingsinstituten van de Operationele Commando’s.

In 2008 zal de inspanning erop gericht zijn het overtollige materieel, met extra nadruk op Leopard-II-tanks, Pantserhouwitsters en F-16’s, op zo kort mogelijke termijn te verkopen.

Afstoten twee M-fregatten naar Portugal

In de Marinestudie 2005 is een pakket van maatregelen gepresenteerd waarmee de samenstelling van middelen van het Commando zeestrijdkrachten beter wordt afgestemd op de toekomstige en gewijzigde taakstelling. Deze wijzigingen hebben tot gevolg dat het aantal M-fregatten wordt verminderd en er hierdoor M-fregatten overtollig worden. Op 1 november 2006 is een contract met Portugal getekend voor de verkoop van twee M-fregatten. Het verkoopcontract voorziet in de opleidingen van de eerste Portugese bemanningen voor beide schepen en het verkooponderhoud, uitgevoerd door het Marinebedrijf, aan beide M-fregatten. De schepen worden operationeel opgeleverd conform de eisen van het CZSK. De overdracht van het eerste M-fregat aan Portugal staat gepland voor december 2008 en het tweede schip voor november 2009. De kosten voor de opleidingen en het verkooponderhoud worden gefinancierd vanuit de verkoopopbrengsten van deze twee M-fregatten.

Verkoop van Leopard 2A6- en 2A4-tanks aan Canada

Nederland is in gesprek met Canada over de verkoop van overtollige Leopard-tanks. Het betreft twintig Leopard 2A6- en tachtig Leopard 2A4-tanks, met hieraan gerelateerd materieel (reservedelen, gereedschapsuitrusting, munitie, documentatie e.d.). Daarnaast maakt een omscholings- en opleidingsprogramma (operationele- en onderhoudstraining) voor bemanningen, monteurs en instructeurs deel uit van het pakket. Op 27 april 2007 is een Logistic Support Arrangement getekend waarmee afspraken over de training en logistieke ondersteuning zijn gemaakt. De opleidingen zijn inmiddels succesvol afgerond. In het najaar 2007 zullen vervolgbesprekingen aanvangen voor de definitieve specifieke leveringsomvang van het verkoopcontract. De twintig Leopard 2A6-tanks worden in «operational condition» geleverd aan Canada. Daartoe krijgen deze een onderhoudsprogramma. De tachtig Leopard 2A4-tanks zijn «as where is» aangeboden.

3.7. Commando Dienstencentra (CDC) – beleidsartikel 26

3.7.1. Algemene doelstelling

Doelmatige en doeltreffende ondersteuning van de krijgsmacht.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om de krijgsmacht effectief te kunnen inzetten is het binnen de kaders van het besturingsmodel noodzakelijk dat de operationele eenheden in hun rol als klant te allen tijde gebruik kunnen maken van doelmatige dienstverlening die men overeenkomt met de leverancier.

Op basis van de criteria functionaliteit, bedrijfstypologie, processen, omvang en beheersbaarheid zijn de CDC-bedrijven en diensten ingedeeld in negen bedrijfsgroepen. Het CDC wil verder groeien naar een klantgerichte en kostenbewuste «shared-service-organisatie». De bedrijfsvoering is daarom gericht op het voor de klant inzichtelijk maken van zowel de prijs en de kwaliteit als de kwantiteit van de producten en diensten van het CDC. Vergelijkende onderzoeken, CDV-trajecten en onderzoeken naar de prijsvorming dienen er voor te zorgen dat het CDC als interne leverancier binnen de defensieorganisatie de prijzen zo laag mogelijk houdt.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor een klantgerichte en doelmatige dienstverlening binnen Defensie, de omvang en samenstelling van het CDC.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van onder meer het beschikken over voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel. De personele vulling wordt mede bepaald door niet-beïnvloedbare factoren als demografische ontwikkeling, de economische situatie, de ontwikkeling van de markt en de mogelijke inhuur van diensten.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De financiële middelen die het CDC ter beschikking staan voor het realiseren van de operationele doelstellingen zijn in onderstaande tabel opgenomen.

De benaming van verschillende bedrijfsgroepen is per 1 januari 2007 gewijzigd; de oorspronkelijke benamingen worden tussen haakjes vermeld bij de instrumenten.

De begrotingen van de baten-lastendiensten (DTO in de bedrijfsgroep ICT, DVD in de bedrijfsgroep Vastgoed en Paresto in de bedrijfsgroep Catering) zijn vanwege hun bijzondere financiële stelsel in de paragraaf «Begroting baten-lastendiensten» van de defensiebegroting opgenomen.

Operationele doelstelling

Beschikbaarheid van dienstverlenende bedrijfsgroepen.

Motivatie

Om de dienstverlening binnen Defensie te optimaliseren zijn negen bedrijfsgroepen ( inclusief de baten-lastendiensten) opgericht.

Instrumenten

Bedrijfsgroep Informatievoorziening. Als smartbuyer, functioneel beheerder en project-controller draagt deze bedrijfsgroep op efficiënte en effectieve wijze bij aan de realisatie en de instandhouding van de informatievoorziening voor de bedrijfsvoering van Defensie.

Bedrijfsgroep Transport. Deze bedrijfsgroep (was Bedrijfsgroep Vervoer) levert op ieder moment en wereldwijd verkeers-, vervoers- en postproducten voor Defensie.

Bedrijfsgroep Gezondheidszorg. De Bedrijfsgroep Gezondheidszorg draagt met professionele zorg bij aan de inzetbaarheid van militairen.

Bedrijfsgroep Overige Diensten. Deze bedrijfsgroep (voorheen genaamd Personeelszorg) omvat het Bureau Internationale Militaire Sportwedstrijden, het Centraal Betaalkantoor Defensie, het Koninklijk Tehuis voor oud-militairen en museum Bronbeek en de facilitaire dienstverlening in de Haagse regio.

Bedrijfsgroep Personele Diensten. Deze bedrijfsgroep (voorheen genaamd Personeelsondersteuning) is verantwoordelijk voor de personele dienstverlening binnen Defensie. De Maatschappelijke Dienst Defensie (MDD) en de Dienst Geestelijke Verzorging (DGV) zijn per 1 juli 2006 onderdeel van deze bedrijfsgroep.

Nederlandse Defensie Academie. De Nederlandse Defensie Academie (NLDA) (voorheen genaamd Hogere Defensieopleidingen) leidt mannen en vrouwen op tot officieren in leidinggevende functies en verricht wetenschappelijk onderzoek op militaire aandachtsgebieden ten behoeve van kennisontwikkeling, onderwijs en beleidsadvisering.

Bedrijfsgroep ICT. De Bedrijfsgroep ICT (voorheen genaamd Telematica) realiseert integrale oplossingen voor Defensie en andere klanten bij de overheid die voor hun opereren groot belang hechten aan beveiliging, betrouwbaarheid en beschikbaarheid. Begroting en verantwoording van de Defensie Telematica Organisatie vindt plaats in de paragraaf van de baten-lastendiensten.

Bedrijfsgroep Vastgoed. Deze bedrijfsgroep is verantwoordelijk voor het beheer, de instandhouding en de nieuwbouw van het vastgoed van Defensie. Begroting en verantwoording van de Dienst Vastgoed Defensie vindt plaats in de paragraaf van de baten-lastendiensten.

Bedrijfsgroep Catering. De Bedrijfsgroep Catering, «Paresto», verzorgt de cateringdiensten aan eenheden van de krijgsmacht, (NAVO-)bondgenoten op Nederlands grondgebied en verzorgt, waar nodig, de coördinatie van de catering van Nederlandse militairen buiten Nederland. Begroting en verantwoording van Paresto vindt plaats in de paragraaf van de baten-lastendiensten.

Staf Commando Dienstencentra. De staf ondersteunt de commandant CDC en coördineert de sturing van de bedrijfsgroepen.

Prestatiegegevens

De klant/leverancierverhouding tussen de bedrijfsgroepen (inclusief catering en vastgoed) van het CDC en de defensieonderdelen wordt vormgegeven met dienstverleningsovereenkomsten (dvo’n). Hierin zijn afspraken gemaakt over te leveren prestaties.

Het nakomen van afspraken betreft de daadwerkelijke invulling van de met de andere defensieonderdelen opgestelde dvo’n. De norm hiervoor ligt op 80%; het streven is gericht op een doelstelling van 100%.

De dvo’n worden in financiële volumes afgesproken met de defensieonderdelen (klanten). Hier kan een (vooraf overeengekomen) «P x Q»-planning aan ten grondslag liggen. Ook kan sprake zijn van een «raamcontract» waarop door de klant binnen het uitvoeringsjaar wordt afgeroepen.

Investeringen

De investeringen bij het CDC bestaan uit twee grote onderdelen: de centraal geraamde uitgaven voor defensiebrede infrastructuurprojecten en de defensiebrede IV-investeringen. In onderstaande tabellen zijn deze weergegeven.

Toelichting

Nieuwbouw Schiphol

Slechts een deel van de investeringsuitgaven komt direct ten laste van dit beleidsartikel. De bouwactiviteiten van dit nieuwbouwproject worden grotendeels gefinancierd door middel van de leenfaciliteit, waarbij de investering gefaseerd wordt ondergebracht op de balans van de uitvoerder, de DVD. Tevens is € 2,2 miljoen ontvlochten voor inrichtingskosten (exploitatie).

Herbelegging infrastructuur Vliegbases Soesterberg en Gilze Rijen

Door budgetoverschrijding is het totale projectbudget verhoogd tot € 210 miljoen. De bouwactiviteiten van dit nieuwbouwproject worden grotendeels gefinancierd door middel van de leenfaciliteit, waarbij de investering gefaseerd wordt ondergebracht op de balans van de uitvoerder, de DVD. Er is € 13,6 miljoen ontvlochten voor inrichtings- en verhuiskosten (exploitatie). De terugbetalingsreeks van de lening loopt vanaf 2009.

Infrastructuur voorziening KMA (inmiddels onderdeel NDLA)

Het project «Infrastructuur verhuizing IDL naar Breda» is vervallen. Ten gevolge hiervan is een aantal deelprojecten van gezamenlijke deel- en restbehoefte IDL/KMA, die waren meegenomen in het projectplan IDL, vanuit het projectplan IDL overgeheveld naar het project KMA. Het projectbudget is daardoor verhoogd van € 28,9 miljoen tot € 37,4 miljoen. De behoefte voor het project op zich is niet gewijzigd.

Nieuwbouw kantorencomplex Kromhout Kazerne

Het betreft een pilot voor Publiek-Private Samenwerking (PPS). Realisatie geschiedt door een design, build, finance, maintenance and operate (DBFMO)-contract met een looptijd van 25 jaar. Behoudens mogelijke voorfinanciering zijn hier geen investeringsgelden mee gemoeid, met uitzondering van de kosten voor de eigen projectorganisatie. De omvang van het project is gelet op het vorenstaande en om commercieel-vertrouwelijke redenen in de tabel op P.M. gesteld. Naar verwachting zal de opdrachtverlening begin 2008plaatsvinden en is ingebruikname twee jaar later voorzien. Er heeft door de projectorganisatie een nadere analyse van de gebruikerswensen en ruimere benutting van de mogelijkheden van PPS plaatsgevonden. Dit heeft vooral betrekking op de looptijd van de overeenkomst, de omvang van de infrastructuur en het pakket uit te besteden diensten. Inmiddels is het aanbestedingstraject gestart. Over de PPS, de te behalen voordelen en eventueel bij te stellen financiële ramingen zal de Kamer bij het voltooien van de aanbesteding nader worden geïnformeerd.

Aanpassing/renovatie Plein/Kalvermarkt-complex (PKC).

Het oorspronkelijke plan voor de renovatie van het PKC ging uit van ongeveer 1000 werkplekken. Een door de rijksbouwmeester aangetrokken externe architect heeft een alternatief plan ontworpen, het zgn. dekplan, voor een optimale belegging/uitbreiding van het bestaande complex. Dit maakt in totaal 1300 werkplekken mogelijk. Deze extra 300 werkplekken zullen elders in de Haagse Regio bespaard worden (studie is gaande). Door dit plan nemen de totale investeringkosten toe tot € 87,3 miljoen. De initiële investering van € 26,1 miljoen voor Defensie blijft gelijk; de meerkosten van dit alternatieve plan worden verwerkt in een verhoging van de jaarlijkse gebruiksvergoeding aan de Rijksgebouwendienst.

Nieuwbouw LOKKmar

Slechts een deel van de investeringsuitgaven komt direct ten laste van dit beleidsartikel. De bouwactiviteiten van dit nieuwbouwproject worden grotendeels gefinancierd door middel van de leenfaciliteit, waarbij de investering gefaseerd wordt ondergebracht op de balans van de uitvoerder, de DVD.

Toelichting

Hoger Onderhoud Woensdrecht.

Het project betreft de bouw van infrastructuur ten gevolge van de concentratie binnen de DMO van het vliegtuig- en elektronisch hoger onderhoud. In dit kader is besloten tot de oprichting van het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) waarbij de voormalige LCKLu (Woensdrecht), de Divisie Wapenondersteuning (DWO) inclusief een aantal secties van het ressort DMO Luchtsystemen, de Logistieke Divisies Woensdrecht en Rhenen en het Centrum voor Technologie en Missieondersteuning (CTM) te Dongen, worden geconcentreerd op vliegbasis Woensdrecht. De bouwkosten zullen grotendeels worden gefinancierd via de zogenoemde leenfaciliteit.

Herbelegging Frederikkazerne

Door het herbeleggingsplan Haagse regio (SAMSON) alsmede de ontruiming van de Alexanderkazerne voor de komst van het Internationale Strafhof, dient de Frederikkazerne te worden herbelegd met functies vanaf de Alexanderkazerne en vanuit de Haagse regio.

Door het ministerie van Buitenlandse Zaken is als compensatie voor het ontruimen van de Alexanderkazerne in het verleden al € 41 miljoen overgedragen aan Defensie.

IV-investeringen

In de beleidsagenda is de informatievoorziening genoemd als ondersteunende capaciteit die de komende jaren moet worden versterkt. Voor de huidige en toekomstige taakuitvoering van Defensie is een adequate informatievoorziening van doorslaggevende betekenis. Om de IV-ondersteuning van operationele inzet en om de besturing, bedrijfsvoering en verantwoording verder te verbeteren, is een kwaliteitsimpuls nodig. In 2007 zal het project-MULAN zijn afgerond. Voor 2008 en verder gaat het om de verdere invoering van de gemeenschappelijke defensiebrede ICT-infrastructuur. Deze ICT-infrastructuur is ondermeer benodigd voor de ontwikkeling van Network Enabled Capabilities (NEC) en voor de diverse basisadministraties, ondermeer benodigd voor de managementinformatie. De beweging die is ingezet met de invoering van SAP (ERP/MF) en PeopleSoft is hierbij passend.

DIV-online

Het project DIV-online levert een defensiebrede digitale ondersteuning van de documentaire informatievoorziening en voorziet bovendien in de naleving van wet- en regelgeving op het gebied van onder meer archivering. In 2007 is uit financiële overwegingen besloten om het project DIV-Online tijdelijk aan te houden en in 2009 te continueren. In 2007 en 2008 worden de randvoorwaarden geactualiseerd. Daartoe behoort een blauwdruk documentaire informatie conform het nieuwe besturingsmodel Defensie. Tevens wordt de recent verschenen kabinetsvisie «Informatie op orde» in de randvoorwaarden verwerkt. Daarnaast worden er (interim)maatregelen getroffen om de risico’s binnen vitale processen, zoals: materieel- en personeel-logistiek, operaties, besturen en ondersteuning (inlichtingen) beter te kunnen beheersen. Deze (interim) maatregelen, vooral ICT en opleiding, ondersteunen niet alleen het IV-veld (SAP en People Soft) maar vooral de defensiemedewerker in het dagelijkse werk op genoemde aspecten. Een belangrijk instrument hierbij is een elektronisch depot (eDepot) waarin heel Defensie haar documentaire informatie duurzaam beheert. Defensie stemt haar ontwikkelingen op het terrein van het informatiebeheer af binnen de rijksdienst en waar mogelijk wordt gezamenlijk gewerkt aan de totstandkoming van (open standaard) oplossingen.

ERP/MF (SPEER)

Defensie geeft een hoge prioriteit aan het ondersteunen van de defensiebrede materieellogistieke, personele en financiële informatievoorziening, en de daaraan gerelateerde verbetering van de besturing, de bedrijfsvoering en de werkwijze. Een grootschalig en complex project in dit kader is het invoeren van ERP-software (SAP) voor de materieellogistieke en financiële processen (afgekort als ERP/MF). De bij Defensie beschikbare personele capaciteit en het absorptievermogen van de organisatie stellen beperkingen aan de per jaar te realiseren ambities van dit project. Bij het herijken van het project (voorheen SPEER) is besloten om de komende jaren de introductie van ERP/MF te concentreren op de defensiebrede bevoorradingsketen. Dit in aansluiting op het al ontworpen deel binnen de operationele commando’s. In 2006 heeft Defensie een hoge functionaris vrijgemaakt om namens de ambtelijke leiding dit kritische project aan te sturen. In 2007 is gekozen voor een migratiescenario waarbij de nadruk ligt op het zo snel mogelijk verbeteren van de ondersteuning van de ingezette eenheden. Dankzij een herschikking in 2007 binnen de begroting zijn de hiervoor benodigde (extra) fondsen vrijgemaakt. In een op te stellen masterplan worden concrete mijlpalen beschreven voor 2008 en verder.

Herinrichting Personele Functiegebied

In het project Herinrichting Personele Functiegebied (SAMSON A2A) wordt, voortbouwend op het intussen afgeronde project P&O2000+, het personele functiegebied opnieuw ingericht. Tijdens de per 1 januari 2007 afgeronde eerste fase zijn de fundamenten neergezet voor het nieuwe P&O-dienstverleningsmodel in termen van organisatie, kwaliteitsinstrumenten en structuren. Het Dienstencentrum Human Resource (DC HR) is opgericht en defensiebreed zijn HR-processen gestandaardiseerd.

Tijdens de tweede fase (t/m 2009) ligt het accent op procesoptimalisatie en professionalisering/verandermanagement. Specifiek voor IV ligt het accent op de verbetering en de uitbreiding van de selfservice en de ontvlechting van de administratieve werklast tussen de defensieonderdelen en het DC HR.

Informatiegestuurd optreden, brede implementatie @migo

Een integrale benadering van informatiegestuurd optreden als ondersteunend proces in de vermindering van criminaliteit en terrorisme is in lijn met het Coalitieakkoord. Het is de bedoeling om de informatiepositie en informatieverwerking van het mobiel toezicht vreemdelingen (MTV) te versterken door invoering van het informatiegestuurd optreden. Hierdoor wordt niet alleen een effectievere bestrijding van illegale immigratie mogelijk, maar gaat het MTV tevens fungeren als generator van gegevens die kunnen leiden tot onderzoeken naar terrorisme en andere criminele activiteiten. In de context van het informatiegestuurd optreden is het CKmar, in samenwerking met TNO, begin 2004 gestart met de pilot @migo.

De pilot @migo betrof een proef met (vaste) camerasystemen geplaatst aan de grens met België (A16 bij Hazeldonk). De officiële evaluatie in januari 2007 heeft uitgewezen dat het @migo-concept zodanig is beproefd dat er een basis bestaat voor een structurele landelijke invoering. Dit houdt in dat op negen snelwegen aan de binnengrenzen vaste camerasystemen moeten worden geplaatst. Daarnaast wordt @migo uitgebreid met mobiele cameraopstellingen waardoor ook secundaire wegen en landwegen in de grensstreek worden ontsloten. Tenslotte dient een ondersteunende ICT-infrastructuur beschikbaar te komen die het landelijke operatiegebied afdekt.

IV-exploitatie

Om de doelmatigheid van de informatievoorziening te bevorderen neemt Defensie maatregelen om de exploitatie van IV beter inzichtelijk te maken en vervolgens beter te beheersen. Een van deze maatregelen betreft de centralisatie van budgetten bestemd voor het onderhoud en beheer van IV-systemen. Hiertoe zijn in 2007 de desbetreffende budgetten uit de begrotingen van de defensie-onderdelen ontvlochten en toegevoegd aan de begroting van het Commando Dienstencentra.

4. DE NIET-BELEIDSARTIKELEN

4.1. Geheime uitgaven – niet-beleidsartikel 70

Grondslag van het artikel

Overeenkomstig artikel 6 van de Comptabiliteitswet 2001 en de regeling Rijksbegrotingvoorschriften, is dit artikel bij het ministerie van Defensie aangewezen als het artikel waarop de geheime uitgaven worden verantwoord.

Budgettaire gevolgen

De geheime uitgaven worden jaarlijks door de president van de Algemene Rekenkamer gecontroleerd. De beschikbare financiële middelen zijn opgenomen in onderstaande tabel.

4.2. Nominaal en onvoorzien – niet-beleidsartikel 80

Grondslag van het artikel

In dit artikel worden vooral de door het ministerie van Financiën toegekende bedragen ondergebracht voor de loonbijstelling, de prijsbijstelling en onvoorziene posten. Vervolgens worden de bedragen over de (niet-) beleidsartikelen verdeeld.

De budgettaire gevolgen

De bedragen die in de komende begrotingsjaren ter beschikking staan voor bovenstaande doelstellingen, zijn in de tabel hieronder opgenomen.

Toelichting op de geraamde bedragen

Loonbijstelling

Het betreft hier het restant van de uitgedeelde loonbijstelling.

Prijsbijstelling

De bedragen op dit artikelonderdeel betreffen vooral de stalling van salderingen die voortvloeien uit de verwerking van de maatregelen uit de beleidsagenda en mutaties op investerings- en exploitatiereeksen. Bij de realisatie van de begroting worden de salderingen verdeeld over de (niet) beleidsartikelen.

Onvoorzien

De in de vorige begroting opgenomen bedragen voor Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS) zijn in deze begroting toegewezen aan de desbetreffende beleidsartikelen. Voorts is hier opgenomen de voorziening voor operationele materiële verliezen. Tevens is de verhoogde subsidietaakstelling en de korting op de materieelbudgetten hier geparkeerd. Tot slot is de operatie vernieuwing rijksdienst van het Coalitieakkoord op dit artikel geparkeerd in afwachting van nadere invulling hiervan. Het aandeel van Defensie hierin is als volgt vastgesteld:

4.3. Algemeen – Niet-beleidsartikel 90

4.3.1. Algemene doelstelling

Beheerste uitvoering van het beleidsproces en de bedrijfsvoering van het ministerie van Defensie.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De Bestuursstaf adviseert en ondersteunt de bewindslieden en zet hun besluiten over de richting, inrichting en inzet van Defensie om in helder, éénduidig en uitvoerbaar beleid. Daarnaast schept zij de voorwaarden voor een optimale taakuitvoering door de defensieonderdelen en leidt zij operaties in binnen- en buitenland.

Om de minister en de staatssecretaris in staat te stellen het ministerie van Defensie aan te sturen en te beheersen worden binnen de Bestuursstaf de volgende activiteiten ontplooid:

– adviseren bij het besturen van de defensieorganisatie, in hun rol als lid van het kabinet, in hun relatie met het parlement en bij het onderhouden van internationale relaties;

– vormgeven van beleidskaders voor de defensieorganisatie als geheel, zodanig dat op grond van de beleidsdocumenten en de uitwerking daarvan geen vertaalslag is benodigd en de kaders voldoen om het beleid uit te voeren;

– aansturen van de operationele commando’s, de Defensie Materieelorganisatie (DMO) en het Commando Dienstencentra (CDC), binnen de kaders van het beleid van de Bestuursstaf en

– aansturen van het Commando Koninklijke marechaussee.

De activiteiten van de MIVD bestaan uit het ondersteunen van Defensie op het gebied van inlichtingen en veiligheid. De dienst richt zich daarbij zowel op het politiek-militair besluitvormende niveau (strategische inlichtingen) als op de voorbereiding en uitvoering van militaire taken (operationele inlichtingen). Hierbij gaat het vooral om de uitvoering van crisisbeheersingsoperaties. De MIVD heeft twee hoofdtaken: een inlichtingentaak en een veiligheidstaak. De MIVD voert deze taken uit binnen een wettelijk kader dat onder andere is neergelegd in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) en de Wet veiligheidsonderzoeken (Wvo). De MIVD verricht de inlichtingentaak ten behoeve van de nationale veiligheid ook voor de departementen Algemene Zaken en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor het vaststellen van de omvang en de samenstelling van de Bestuursstaf.

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van het beschikken over voldoende aantallen capabel (opgeleid en geoefend) personeel, het opstellen van kwalitatief en kwantitatief uitvoerbare beleidsvoorstellen en van regelgeving.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1:

Ondersteunen bewindslieden bij het besturen van de defensieorganisatie.

Motivatie

Om de bewindslieden in staat te stellen het ministerie van Defensie effectief te besturen wordt binnen de Bestuursstaf optimaal samengewerkt om het «verkeer» tussen de Bestuursstaf en de defensieonderdelen te stroomlijnen.

Instrumenten

De basis voor de besturing van de defensieorganisatie ligt in de beleids-, plannings- en begrotingsprocedure (BPB). De BPB-procedure vormt de kern van de activiteiten van de Bestuursstaf. Binnen de Bestuursstaf is voortdurende aandacht voor het verder optimaliseren van het BPB-proces en de verbetering van de kwaliteit van de producten uit het BPB-proces (beleidsvisie, defensieplan, begroting en jaarverslag).

Operationele doelstelling 2:

Ontwikkeling van departementaal beleid en regelgeving.

Motivatie

Om de bewindslieden in staat te stellen het ministerie van Defensie aan te sturen en te beheersen wordt helder en uitvoerbaar departementaal beleid en regelgeving voorbereid, zodanig dat op grond van de beleidsdocumenten en de uitwerking daarvan geen vertaalslag is benodigd en de kaders voldoen om het beleid uit voeren.

Instrumenten

Het ontwikkelen en monitoren van het beleid en regelgeving van de verschillende deelgebieden; te weten: algemeen: Hoofddirectie Algemene Beleidszaken, Bureau Secretaris-Generaal, operationeel: Defensiestaf, financieel: Hoofddirectie Financiën en Control, juridisch: Directie Juridische Zaken, personeel: Hoofddirectie Personeel, materieel: Directie Beleid/Defensie Materieelorganisatie, milieu en vastgoed: Directie Ruimte, Milieu en Vastgoedbeleid en militaire inlichtingen en veiligheid: Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.

Operationele doelstelling 3:

Beheersing en ontwikkeling van departementsbrede programma’s.

Motivatie

Onder het artikel 90 Algemeen worden tevens de programmauitgaven beheerd van niet nader toe te delen departementsbrede uitgaven.

Instrumenten

Pensioenen en uitkeringen: De betaling van ouderdomspensioen en overige uitkeringen aan voormalig militair personeel.

Wachtgelden, inactiviteitswedden en SBK-gelden: De verstrekking van uitkeringen krachtens diverse regelingen aan voormalig defensiepersoneel.

Ziektekostenvoorziening: De ziektekostenvoorziening is per 1 januari 2006 afgeschaft. In het arbeidsvoorwaardenoverleg zijn afspraken gemaakt om een deel van diegenen die in 2005 een vergoeding hebben ontvangen, tijdelijk te compenseren. Op dit artikel worden de uitgaven hiervan verantwoord.

Milieu-uitgaven: In dit artikelonderdeel zijn naast uitgaven voor milieu, ook uitgaven voor het uitvoeren van het ruimte- en vastgoedbeleid voorzien.

De uitgaven voor het ruimte- en vastgoedbeleid zijn onder andere voor onderzoeken ter vaststelling van de gebruikswaarde van vastgoed, onderzoeken voor natuurbeschermingswetvergunningen en beheerplannen voor Defensieterreinen in NATURA2000-gebieden.

De uitgaven voor milieu zijn ondermeer voor onderzoeken op het gebied geluidsemissie, externe veiligheidszones en geluid onderwater. Ook zijn er uitgaven voor projecten en -programma’s specifiek voor milieudoelen, zoals duurzame energie en afvalscheiding en -reductie. De geplande realisatie van het windturbinepark Coevorden zorgt voor een piek in de milieu-uitgaven.

Subsidies en bijdragen: De subsidies en bijdragen worden verleend aan instellingen die voor Defensie een zeker nut hebben. De belangrijkste ontvangers zijn de Stichting Veteraneninstituut, de diverse musea en de Stichting Bijzondere Scholen op Algemene Grondslag.

Bijdragen aan de NAVO: De uitgaven hebben betrekking op de Nederlandse bijdrage in de gemeenschappelijk gefinancierde NAVO-programma’s. Grote programma’s zijn onder andere de sanering van de Cannerberg, de uitbreiding van het NAVO-hoofdkwartier in Brunssum en de vernieuwing van de brandstofpijpleiding tussen Nederland en België. De uitgaven voor de AWACS-vliegtuigen zijn hierin eveneens opgenomen.

Internationale samenwerking: De internationale samenwerking concentreert zich op de deelnemers aan het NAVO Membership Action Plan en de regionale ondersteuning aan landen in de Balkan, de Kaukasus en Centraal-Azië. Samenwerkingsprogramma’s met landen in de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied in Afrika beogen bij te dragen aan de stabiliteit in deze regio’s.

Wetenschappelijk onderzoek Naast uitgaven voor wetenschappelijk onderzoek middels doelfinanciering TNO en MARIN en basisfinanciering NLR (in 2008 behelst dit artikelonderdeel in totaal ongeveer € 50 miljoen), worden op dit artikelonderdeel ook uitgaven geraamd voor projectmatige technologieontwikkeling en kennistoepassing, waarbij onder andere geëxperimenteerd wordt met het Small Business Innovation Research (in 2008 behelst dit artikelonderdeel in totaal ongeveer € 28 miljoen). In 2007 en 2008 is voor het gezamenlijke EDA onderzoeksprogramma Force Protection budget toegevoegd aan de begroting voor wetenschappelijk onderzoek (€ 2 miljoen in 2008).

Bij de strategische kennispartners TNO, NLR en MARIN wordt door Defensie geïnvesteerd in het opbouwen en instandhouden van wetenschappelijke en technologische kennis. Dit betreft kennis met een tijdshorizon van 5 tot 10 jaar. Dit gebeurt opdat de kennisinstituten op basis van die kennis Defensie breed kunnen adviseren en ondersteunen bij de toekomstige beleidsvorming, verwerving en onderhoud van materieel, opleiding en training, bedrijfsvoering en operationeel optreden en de hiervoor benodigde vernieuwingen (innovatie). Het gaat om kennis die niet binnen Defensie aanwezig is en die zonder een gerichte investering van Defensie in de daarvoor noodzakelijke Research and Development niet beschikbaar zou komen of toegankelijk zou zijn. Het onderzoek is zowel interdepartementaal (via kennisarena/netwerken) als internationaal (via onder andere de NAVO en het EDA) afgestemd. Daarnaast investeert Defensie ook in technologieontwikkeling bij onder andere de Nederlandse defensiegerelateerde industrie langs de beleidslijnen van de Defensie Industrie Strategie (DIS).

In 2008 wordt onder andere geïnvesteerd in onderzoek naar geavanceerde maritieme zelfbeschermingsmiddelen en mijnenbestrijding, informatiebeveiliging, NEC-transformatie, (doseerbare) non lethal weapons, vergroting overlevingsvermogen compounds en optimalisering van nazorg.

Overige uitgaven: Deze defensiebrede uitgaven hebben onder andere betrekking op de voorlichtings- en communicatieactiviteiten, de schadevergoedingen via de landsadvocaat en «lumpsum»-uitgaven aan de Belastingdienst.

Budgettaire gevolgen van het beleid

De raming van de financiële middelen voor de komende begrotingsjaren is in de onderstaande tabel opgenomen.

5. VERDIEPINGSHOOFDSTUK

In dit verdiepingshoofdstuk wordt vanuit de begroting 2007, via de geclusterde mutaties uit de eerste suppletore begroting 2007, de opbouw van de budgetstanden voor de ontwerpbegroting 2008 weergegeven.

Crisisbeheersingsoperaties (HGIS) Pijler I

Voor de uitvoering van crisisbeheersingsoperaties is meerjarig budget toegevoegd ten behoeve van de diverse operaties uit pijler I van het Coalitieakkoord van het Kabinet Balkenende IV.