Het scheppen van voorwaarden voor een goed functionerende economie en goed functionerende markten, waaronder de markt voor elektronische communicatie. Goed functionerende markten, die concurrentie stimuleren en waar de consument goed wordt beschermd, leveren een belangrijke bijdrage aan economische groei en innovatie. Momenteel bevinden we ons in een digitale transitie, die onze manier van werken en leven ingrijpend verandert, met alle kansen en bedreigingen van dien. Door digitalisering verschuiven marktverhoudingen drastisch in vrijwel alle sectoren en domeinen, met nieuwe (markt)rollen, zowel voor consumenten als voor bedrijven. Om het economisch verdienvermogen te versterken en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, zet het kabinet er op in dat Nederland digitaal koploper blijft in Europa, onder meer door zorg te dragen voor hoogwaardige, betrouwbare en veilige digitale infrastructuren, door het slim benutten daarvan en door het stimuleren van onderzoek en innovatie op digitaal terrein.

1. Het faciliteren van de transitie naar een klimaatneutrale, digitale en inclusieve economie

Nederlandse Digitaliseringsstrategie

Met de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) heeft het kabinet in 2018 een overkoepelende strategie geformuleerd om de kansen van digitalisering voor economie en maatschappij verantwoord te benutten. Sindsdien zijn er twee updates van de NDS verschenen (de laatste op 26 april 2021), waarin de voortgang van de kabinetsbrede ambities is beschreven18 aan de hand van zes prioriteiten: Artificial Intelligence (AI), data, digitale vaardigheden en inclusie, digitale overheid, digitale connectiviteit en digitale weerbaarheid. Met de uitvoering en update van de NDS geeft het kabinet mede invulling aan de landenspecifieke aanbeveling van de Europese Commissie uit 2020, om ten behoeve van het economisch herstel investeringen aan te moedigen en toe te spitsen ’op de groene en digitale transitie, met name op de ontwikkeling van digitale vaardigheden, duurzame infrastructuur, het schoon en efficiënt opwekken en gebruiken van energie, en missiegedreven onderzoek en innovatie.’ Hiermee voldoet het kabinet aan de motie Schouw (Kamerstuk 2010 ‒ 2011, 21 501-20, nr. 537). Nieuw in de laatste update is een toekomstverkenning op digitaal gebied richting 2030. Deze verkenning schetst op basis van de geïdentificeerde trends en ontwikkelingen een aantal scenario’s die nieuwe kansen, maar ook nieuwe vraagstukken opwerpen. Hiermee biedt de toekomstverkenning een eerste vertrekpunt op basis waarvan een volgend kabinet met (kennis)instellingen, bedrijven en burgers het gesprek kan aangaan over hoe de digitale transitie op verantwoorde wijze verder vorm te geven. 

2. Een uitmuntend ondernemers- en investeringsklimaat door middel van goed functionerende markten voor bedrijven en consumenten

Mededinging- en consumentenbeleid

EZK maakt zich in EU-verband sterk voor het competitief houden van markten en voor eerlijke onderlinge verhoudingen in markten waarop platforms actief zijn. Hierbij pleit EZK onder andere voor de mogelijkheid voor een Europese toezichthouder om verplichtingen op te leggen aan platforms met een poortwachtersfunctie. Ook vindt EZK het belangrijk dat consumenten met vertrouwen online aankopen kunnen doen. EZK zet zich er daarom voor in dat zij op doeltreffende wijze van de juiste informatie worden voorzien en draagt bij aan extra bewustwording bij consumenten over hun rechten bij wereldwijde online aankopen. EZK maakt zich voorts sterk voor verbetering van de aanbestedingspraktijk, zoals met het vervolg van Beter Aanbesteden, waarbij kennis en kunde van overheden en ondernemers wordt verbeterd en dialoog tussen partijen wordt gestimuleerd.

Digitale infrastructuur van wereldklasse (connectiviteit)

EZK streeft naar een sterke internationale positie voor Nederland op het gebied van vaste en mobiele communicatienetwerken. Het beschikbaar komen van voldoende frequentieruimte is cruciaal voor een goede mobiele connectiviteit. In lijn daarmee wordt de veiling van de 3,5 GHz band voorbereid. Om de uitrol van verbeterde (vaste en mobiele) digitale infrastructuren zo soepel mogelijk te laten verlopen worden gemeenten ondersteund. Inmiddels is de grote meerderheid van de adressen in het buitengebied voorzien van snel internet19 en heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) denkrichtingen uitgewerkt om de uitrol van glasvezel in kernen goed te laten verlopen.20 In 2022 wordt de ingezette lijn doorgetrokken. De ondersteuning van gemeenten wordt verder verstevigd. Zo zal EZK in 2022 verder werken aan de transparantie en harmonisatie van lokaal beleid om een soepele uitrol te bevorderen.

Cybersecurity: een veilige digitale samenleving

Mensen en bedrijven moeten digitale technologieën veilig kunnen gebruiken. Door de opkomst van het Internet of Things worden steeds meer (vaak onveilige) producten aan het internet gekoppeld. De Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software (Kamerstuk 26 643, nr. 735) wordt nader ingevuld om veilige ICT-producten en -diensten te bevorderen. Daarnaast is de Europese Verordening Cyber Security Act (CSA) geïmplementeerd, waarbij het Agentschap Telecom de taken van de nationale autoriteit uitvoert. Het doel van de CSA is om met een geharmoniseerde certificatiesystematiek de cyberveiligheid in Europa te borgen en de (digitale) interne markt te versterken. Nederland draagt publiek-privaat bij aan de ontwikkeling van die Europese cybersecurity certificeringschema’s, onder meer voor clouddiensten. Ook in 2022 zullen tenslotte voorlichtingscampagnes voor cyberhygiëne worden gevoerd, om burgers en bedrijven bewust te maken van het belang van digitale veiligheid en hen een bijpassend handelingsperspectief te bieden. Het doel is dat burgers en bedrijven zelf maatregelen nemen om zich digitaal te beschermen, zoals door het uitvoeren van veiligheidsupdates.

Bescherming van en regie op persoonsgegevens

De inzet van EZK is dat mensen erop kunnen vertrouwen dat hun privacy online goed beschermd is en dat ze grip hebben op hun persoonsgegevens. EZK zet zich in 2022 verder in voor de totstandkoming en implementatie van een gemoderniseerde Europese e-privacy verordening. Nederland volgt actief de trilogen tussen de Europese Raad, het Europese Parlement en de Europese Commissie.

Verhogen van de cyberweerbaarheid van bedrijven (DTC en CSIRT)

Structureel is € 2,5 mln per jaar beschikbaar voor het Digital Trust Center (DTC), om via voorlichting, tools en advisering bedrijven – van zzp tot grootbedrijf – beter in staat te stellen de eigen cyberweerbaarheid te organiseren. Deze middelen zijn voor de doorontwikkeling van de website en een online platform, voor kennisopbouw over cyberrisico’s en kennisdeling met de doelgroep niet-vitale bedrijven. In 2021 is gestart met de DTC informatiedienst om individuele bedrijven te waarschuwen voor concrete risico’s en dreigingen. Deze informatiedienst wordt in 2022 verder uitgebouwd en geautomatiseerd. Het netwerk van samenwerkingsverbanden van bedrijven zal kwantitatief en kwalitatief worden versterkt, waardoor het landelijk dekkend stelsel voor cybersecurity zich verder kan ontwikkelen. Het uiteindelijke doel is dat elk bedrijf in zijn omgeving een aanspreekpunt heeft voor informatie en advies over veilig digitaal ondernemen. Voor de digitale dienstverleners zoals clouddiensten en on-line-marktplaatsen wordt de informatievoorziening van het Computer Security Incident Response Team (CSIRT) in 2022 verder uitgebouwd.

3. Het stimuleren van innovatie met een grote impact op de economische en maatschappelijke vooruitgang, voortbouwend op de sterktes van de Nederlandse ecosystemen

Zie ook artikel 2 van deze begroting over Bedrijvenbeleid: Innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei.

Innovatieve connectiviteit

EZK organiseert ook in 2022 een 5G-Innovatienetwerk om de ontwikkeling en uitrol van relevante toepassingen in maatschappelijke domeinen en economische sectoren te versnellen.

Een florerende data-economie

Nederland heeft de ambitie om voorop te lopen met de verantwoorde verzilvering van maatschappelijke en economische kansen van datadeling tussen bedrijven.21 EZK ondersteunt daartoe diverse initiatieven, zoals de Data Sharing Coalition voor vrijwillige datadeling tussen bedrijven, het verkennen van kansen en bedreigen voor datadeling in diverse sectoren via onderzoek en het onderhandelen over het voorstel van de Europese Commissie voor een Data Governance Verordening (Data Governance Act). De Nederlandse inzet om dit voorstel, waarmee de Europese data-economie verder vorm wordt gegeven, is 22 januari jl. naar de Kamer gestuurd.22 Op het terrein van data lopen er ook diverse internationale initiatieven. GAIA-X is een van oorsprong Duits-Frans publiek-privaat initiatief, dat Europese cloud- en datadiensten wil verbinden en beter toegankelijk wil maken. EZK zorgt ervoor dat het Nederlands bedrijfsleven hierop goed kan aansluiten, onder meer door de GAIA-X hub die is ontwikkeld door TNO financieel te ondersteunen.23

Kennis en innovatie cybersecurity

Om nu en in de toekomst maatregelen te kunnen nemen tegen steeds weer nieuwe digitale dreigingen, moet de ontwikkeling en toepassing van Nederlandse kennis en kunde worden versterkt. Een excellente en autonome Nederlandse kennispositie op het gebied van cybersecurity vermindert ongewenste afhankelijkheid van oplossingen uit het buitenland en biedt kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. In 2021 is een nieuw publiek-privaat samenwerkingsplatform Dcypher opgericht om de krachten op het terrein van onderzoek, innovatie en onderwijs te bundelen tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Er wordt gewerkt aan meer cybersecurity personeel en expertise, en meer toepassing van Nederlandse cybersecurityproducten en -diensten. Dcypher zal daartoe verschillende samenwerkingsverbanden opzetten en thematische en ketenbrede routekaarten ontwikkelen. Het in 2021 opgerichte Nationaal Coördinatie Centrum (NCC) wordt aangesloten op het samenwerkingsplatform. Via dit NCC sluit Dcypher aan bij het Europese Cybersecurity Competence Centre en bijbehorend netwerk, en wordt het een schakelpunt voor Europese programmering en instrumenten voor kennis en innovatie op het gebied van cybersecurity.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat ziet het als taak eventuele belemmeringen voor het goed functioneren van markten te verminderen of weg te nemen en innovatie te stimuleren. In dat verband is de Staatssecretaris systeemverantwoordelijk voor de Mededingingswet, de Aanbestedingswet en voor het functioneren van de Autoriteit Consument en Markt. Zij is voorts op grond van de Telecommunicatiewet verantwoordelijk voor het stellen van regels voor vaste en mobiele communicatienetwerken. Samen met bewindspersonen van J&V en BZK is de Staatssecretaris van EZK verantwoordelijk voor de coördinatie van de Nederlandse Digitaliseringstrategie (2018; laatste update 2021). Dat is een kabinetsbrede agenda om de maatschappelijke en economische kansen van digitalisering te benutten en het fundament van de digitale transitie te versterken, waaronder digitale vaardigheden, cybersecurity, cyberweerbaarheid, veiligheid, privacy, concurrentie en innovatie. De Minister van Economische Zaken en Klimaat heeft een systeemverantwoordelijkheid voor de statistische informatievoorziening van rijkswege.

Hieruit vloeien de volgende verantwoordelijkheden voort:

Stimuleren

• – Het stimuleren van een goede balans tussen de belangen van bedrijven en consumenten met generiek consumentenbeleid, waarbij de Wet handhaving consumentenbescherming centraal staat.

• – Het stimuleren van innovatie in het bedrijfsleven.

• – Het aanjagen van de professionalisering van en dialoog binnen de aanbestedingspraktijk via PIANOo en Beter Aanbesteden.

Financieren

• – Het bijdragen aan het goed functioneren van markten door het financieren van een deel van de exploitatie van de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

• – Het financieren van TenderNed (het elektronisch aanbestedingssysteem) en diverse organisaties op het gebied van metrologie, normalisatie, accreditatie en markttoezicht.

• – Het financieren van een deel van de exploitatie van het Agentschap Telecom en het verrichten van uitgaven voor opdrachten inzake beleidsvoorbereiding en evaluaties voor frequentiebeleid en veiligheid.

• – Het financieren van het CBS om het van overheidswege verrichten van statistisch onderzoek ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap en het openbaar maken van de op grond van zodanig onderzoek samengestelde statistieken mogelijk te maken.

• – Het bijdragen aan een vrij, veilig en open internet door het financieren van een aantal (internationale) organisaties op het terrein van Internet Governance, waaronder het IGF.

(Doen) uitvoeren

• – Het tegengaan van mededingingsbeperkende gedragingen met generiek mededingingsbeleid, zoals opgenomen in de Mededingingswet.

• – Het bijdragen aan de ontwikkeling van Europees en nationaal beleid ten aanzien van consumentenbescherming, aanbestedingsregelgeving, interne markt en mededinging.

• – Het opstellen van regels voor het gebruik van de ether, door afspraken te maken in internationaal verband voor harmonisatie en door – in geval van schaarste – te bepalen op welke wijze het spectrum wordt verdeeld.

• – Het inzetten op het realiseren van hoogwaardige en innovatieve breedbandige mobiele communicatie en omroeptoepassingen door verruiming van gebruiksmogelijkheden van het spectrum en door de uitgifte van frequentieruimte.

Regisseren

• – Het bevorderen van goed functionerende markten door het scheppen van randvoorwaarden via wet- en regelgeving.

• – Het bevorderen van innovatie en digitalisering in economische sectoren en maatschappelijke domeinen, door coördinatie van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie.

• – Het scheppen van de juiste voorwaarden voor concurrentie met de Waarborgwet, de Winkeltijdenwet, de Aanbestedingswet 2012, de Wet aanwijzing nationale accreditatie-instantie en de Metrologiewet.

• – Het moderniseren van de telecommunicatieregelgeving om deze te kunnen laten meegroeien met de ontwikkelingen in de markt en de behoeftes in de samenleving.

• – Het reguleren van de postmarkt met de Postwet 2009, waardoor een toegankelijke en betaalbare basisvoorziening voor de post is gewaarborgd (universele postdienst).

Om - aanvullend op de begroting – de Kamer te informeren over de voortgang en effecten van beleid treft u op de website www.cbs.nl/nl-nl/publicatieplanning de planning aan van de CBS-publicaties. Actuele en gedetailleerde informatie over de specifieke beleidsgebieden kunt u vinden op de websites van PIANOo, de ACM (o.a. over de telecommunicatiemarkt), Agentschap Telecom (Staat van de Ether, jaarberichten), TNO (Monitor Draadloze Technologie) het CBS (Cybersecuritymonitor en DAB+ ontvangers), NCSC (cybersecurity dreigingen, incidenten en maatregelen) en het Digital Trust Center (DTC).

Voor de hierna benoemde beleidswijzigingen zijn data en kengetallen te vinden op de website Bedrijvenbeleid in beeld. De Monitor van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie biedt daarnaast een uitgebreid overzicht van data en kengetallen betreffende een veelheid van aspecten van de digitalisering in Nederland.

De Europese Commissie heeft laten weten dat de DESI 2021 in het najaar van 2021 wordt gepubliceerd, in plaats van zoals gebruikelijk in het tweede kwartaal (vanwege het nieuwe Digitaal Kompas van de EC en de RRF/RRP’s).

In bovenstaande tabel staan de kengetallen uit de meest recente Index Digitale Economie en Samenleving van de Europese Commissie (DESI; juni 2020). De kengetallen voor de beschikbaarheid van vaste connectiviteit in 2019 en 2020 zijn afkomstig van de inventarisatie van EZK naar breedbanddekking in Nederland. De cijfers tonen de beschikbaarheid voor het betreffende jaar. De DESI cijfers hebben steeds betrekking op het voorgaande jaar. In de kolom ambitie 2022 staan de streefwaarden van EZK aan voor genoemde activiteiten, in lijn met de ambitie uit het Regeerakkoord (2017) dat Nederland op sociaal, economisch en digitaal vlak Europees koploper is. In het Actieplan Digitale Connectiviteit (2018) heeft het kabinet concreet de volgende connectiviteitsdoelstelling vastgelegd: de overheid streeft naar kwalitatief hoogwaardige connectiviteit die een grote diversiteit aan vraag kan bedienen en altijd en overal beschikbaar is tegen concurrerende tarieven. Met mobiele netwerken moeten daarnaast in elk geval basisdiensten altijd en overal kunnen worden geraadpleegd. DESI verwijst naar de index Digitale economie en maatschappij van de Europese Commissie (update oktober 2020).

Figuur 3 Index Digitale Economie & Samenleving

Bron : Europese Commissie Digitaal Scoreboard

Een belangrijke impuls voor de Nederlandse digitale ambitie zijn de recente toekenningen uit het Nationaal Groeifonds aan onder meer AiNed (kunstmatige intelligentie), QuantumDeltaNL (quantumtechnologie voor veilige netwerken en communicatie), (budgettaire verantwoording vindt plaats op artikel 2), twee onderwijsprojecten (digitale toepassingen voor lessen en schooladviezen) en Health-RI (datanetwerken tussen ziekenhuizen). Vanuit de Europese Recovery and Resilience Facility en het Digital Europe Programma komen de komende jaren significante budgetten beschikbaar voor post-corona herstel en ter versterking van het Nederlandse verdienvermogen.

Artificial intelligence (AI)

In het Witboek AI (februari 2020) én in de herziening van het Gecoördineerd plan inzake AI (april 2021) van de Europese Commissie, staat het bouwen aan een sterk en hoogwaardig Europees ecosysteem voor een human centric approach van AI centraal. In april 2021 heeft de Europese Commissie ook een verordening gepubliceerd ter bevordering van het vertrouwen in AI-systemen. Voor het versterken van de Nederlandse inbreng in Europa, is het noodzakelijk dat bedrijven, kennisinstellingen, overheden en regio’s ook nationaal samenwerken. Mede op initiatief van EZK is die publiek-private samenwerking belegd bij de Nederlandse AI Coalitie, waar inmiddels rond 500 organisaties aan deelnemen. De internationale samenwerking zal de komende jaren verder versterkt worden met middelen van EZK voor de zogenaamde European Digital Innovation Hubs (onderdeel van het Digital Europe Programme) en met middelen die in de eerste suppletoire begroting 2021 uit het Nationaal Groeifonds zijn toegekend aan het meerjarige AiNed-investeringsprogramma (Kamerstuk 35 850 XIX, nr. 1 en 2).

Cybersecurity: versterken van de digitale weerbaarheid van kennisintensieve economische sectoren

Kennisintensieve economische sectoren zoals de topsectoren en topinstituten vormen een belangrijk deel van ons economisch verdienpotentieel. Daarmee zijn zij ook een aantrekkelijk doelwit voor kwaadwillenden. Ter versterking van hun digitale weerbaarheid wordt een netwerk gevormd van publiek-private Sharing and Analysis Centers (ISACs) voor kennisintensieve topsectoren en topinstituten, ondersteund door het Digital Trust Center (DTC). In een vertrouwelijke setting wordt door de deelnemers kennis en informatie uitgewisseld op het gebied van cybersecurity. Door de ondersteuning van het DTC wordt de opgedane, ervaring, kennis en informatie uit deze ISACs voor topsectoren benut in het hele landelijk dekkend stelsel van cybersecurity samenwerkingsverbanden.

Implementatie nieuw Europees telecomkader

De herziening van het Europese telecomkader van eind 2018, de Telecomcode (richtlijn EU/2018/1972), zou uiterlijk eind 2020 moeten zijn geïmplementeerd. Net als de meeste lidstaten heeft Nederland dit helaas niet gehaald, onder meer vanwege het grote aantal reacties van burgers en gemeenten op de internetconsultatie. In april 2021 is het advies van de Raad van State ontvangen en het implementatiewetsvoorstel is begin juni bij de Tweede Kamer ingediend. Een deel van de richtlijn is al wel geïmplementeerd, met de wetswijziging die op 21 december 2020 in werking is getreden (Stb. 2020, 199).

Europese voorstellen betreffende mededinging en digitalisering

In december 2020 heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan voor een Digital Services Act (DSA) en een Digital Markets Act (DMA). De DSA oogt bij te dragen aan een goede werking van de interne markt voor diensten tussen personen, en het formuleren van eenduidige regels voor een veilige, voorspelbare en betrouwbare online omgeving, waarbij fundamentele rechten worden beschermd. De Nederlandse inzet tijdens de onderhandelingen is op 26 februari jl. naar de Kamer gestuurd (Kamerstuk 22 112, nr. 3050), later gevolgd door een adviesrapport van de Radboud Universiteit ten behoeve van de verdere oordeelsvorming en de appreciatie daarvan (bij toezending van de geannoteerde agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 27-28 mei 2021).

Digital Markets Act

Dit betreft een voorstel van de Europese Commissie voor de regulering van grote online platforms met een poortwachterspositie. Nederland zal zich bij de onderhandelingen sterk maken voor een concurrerende en eerlijke digitale economie, zodat consumenten en ondernemers hun autonomie en keuzevrijheid behouden en de kansen van de platformeconomie optimaal kunnen benutten. De Nederlandse inzet voor de onderhandelingen is op 26 februari jl. naar de Kamer gestuurd (Kamerstuk 22 112, nr. 3049). De onderhandelingen over beide voorstellen zijn in 2021 gestart en zullen in 2022 doorlopen.

EU-cofinanciering Digital Europe Programme

Het nieuwe Digital Europe Programme (DEP) binnen het (Meerjarig Financieel Kader voor Europa / MFK) heeft als doel het innovatie- concurrentievermogen van de EU te verhogen en de strategische digitale capaciteiten te verstevigen. Het is aanvullend op het Horizon Europe Programma, dat zich meer richt op onderzoek en innovatie. De voorgestelde prioriteiten zijn onder meer: artificiële Intelligence, cybersecurity en vertrouwen, digitale vaardigheden voor gevorderden en European Digital innovation Hubs.

Interne markt

De Europese interne markt, met inbegrip van vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal, vormt een kernonderdeel van de Europese Unie en is cruciaal voor het Nederlandse verdienvermogen. Verdere integratie van de interne markt is echter de laatste jaren stil komen te vallen en door de coronacrisis is vrij verkeer significant onder druk komen te staan. Positief is echter dat de Europese Commissie zich meer wil gaan inzetten voor de interne markt en hiervoor in 2020 een Task Force Interne-markthandhaving/Single Market Enforcement Task Force (SMET) heeft opgericht. Nederland neemt daaraan deel en zet daarbij in op het wegnemen van belemmeringen, het verbeteren van handhaving van regelgeving voor de interne markt en het versterken van de weerbaarheid van de interne markt.

Postmarkt

Een wetsvoorstel tot wijziging van de Postwet 2009 is op 30 maart 2020 ingediend bij de Tweede Kamer. Deze wijziging heeft als doel de postvoorziening ook in de toekomst beschikbaar, betaalbaar en betrouwbaar te houden en een overgang naar een brede bezorgmarkt op een verantwoorde manier vorm te geven. De beoogde inwerkingtreding van deze wet is 2022.

Evaluatie Universele Postdienst (UPD)

In de Postwet 2009 is een periodieke evaluatie van de UPD verankerd. Hierbij kunnen onder andere de behoeften en het gedrag van gebruikers van de UPD in kaart worden gebracht. Ook kan in de evaluatie worden vooruitgekeken, bijvoorbeeld naar verwachtingen ten aanzien van toekomstige postvolumes en ontwikkelingen in het rendement van de UPD, en kan worden ingegaan op de vormgeving van de UPD. Het voornemen is deze evaluatie in 2021 uit te voeren en begin 2022 af te ronden.

Programma Vervolg Beter Aanbesteden

In 2021 is het vervolgprogramma Beter Aanbesteden gestart. Dit programma is een samenwerking van EZK, VNO-NCW/MKB-Nederland, de VNG en PIANOo. Doel van dit programma is om te zorgen dat de kennis en kunde van overheden en ondernemers over het aanbestedingsproces verbetert en dat beide partijen eerder met elkaar in dialoog gaan. Het programma kent een looptijd van vier jaar. In 2022 zal het programma zijn tweede jaar ingaan. Er zullen onder andere evenementen worden georganiseerd waar overheden en ondernemers samenkomen en er wordt gewerkt aan het ondersteunen van regionale initiatieven.

Rechtsbescherming

Als dialoog tussen ondernemers en aanbestedende diensten niet tot overeenstemming leidt, is het belangrijk dat er evenwichtige rechtsbeschermingsmogelijkheden zijn. In 2022 zal de door het kabinet aangekondigd uitwerking van de maatregelen om de rechtsbescherming bij aanbestedingen te verbeteren (Kamerstuk 34 252, nr. 21, Kamerstuk 34 252, nr. 13 en Aanhangsel van de Handelingen 2019-2020, nr. 582) worden geïmplementeerd. Dit betekent o.a. wijziging van de Aanbestedingswet 2012 en een aangepaste rol van de Commissie van Aanbestedingsexperts.

Budgetflexibiliteit

Het percentage juridisch verplicht (het deel van het beschikbare uitgavenbudget waarop al juridische verplichtingen rusten) is 90%.

Subsidies: Het bedrag dat geraamd is in 2022 is niet juridisch verplicht.

Opdrachten: Van het opdrachtenbudget is 55% juridisch verplicht. Het betreft de uitfinanciering van in voorgaande jaren verstrekte opdrachten, met name voor projecten op het gebied van wettelijke voorzieningen, onderzoeksopdrachten in verband met frequentieveilingen en telefonie. Het merendeel van de opdrachten zal worden afgerond in 2022.

Bijdrage aan agentschappen: Het budget betreft de financiering van de opdracht 2022 aan Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl), Agentschap Telecom (AT) en DICTU en is 100% juridisch verplicht.

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s: Van de voor 2022 geraamde uitgaven voor artikel 1 is circa € 171 mln bestemd voor bijdragen aan ZBO’s/RWT's. Dit bedrag is niet flexibel inzetbaar in 2022, als gevolg van overeenkomsten met de betrokken organisaties.

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties: Van het beschikbare budget voor inter)nationale organisaties is 70% juridisch verplicht. Het betreft o.a. contributies voor de Internationale Telecommunicatie-unie, Universal Postal Union en Internet Governance Forum. De afspraken gelden voor meerdere jaren.

Subsidies

Cyberweerbaarheid 

Naast de activiteiten van het Digital Trust Center wordt subsidie verstrekt aan groepen van bedrijven in niet-vitale sectoren die op cybersecurity-terrein willen samenwerken. De uitvoering van de regeling ligt bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Telecom Caribisch Nederland (corona)

Gegeven het feit dat de vaste lasten van essententiele diensten, zoals telecommunicatie, op Caribisch Nederland relatief hoog zijn en deze diensten in deze moeilijke tijd meer dan ooit nodig zijn (homescholing, thuiswerken), heeft het kabinet in 2020 maatregelen genomen om de kosten van deze diensten te verlagen. Deze maatregel is in 2021 voortgezet en er is 25 USD per aansluiting per maand beschikbaar om de kosten van een vaste internetverbinding te verlagen. Omdat internet op de bovenwindse eilanden aanzienlijk duurder is, is er sprake van differentiering tussen de eilanden en is voor de bovenwindse eilanden 35 USD per aansluiting per maand beschikbaar. Een volgend kabinet kan de keuze maken om deze maatregel structureel te maken.

EU- cofinanciering Digital Europe

Het Digital Europe Programme (DEP) is een nieuw programma binnen het MFK (Meerjarig Financieel Kader voor Europa) om het innovatie- en concurrentievermogen van de EU te verhogen en de strategische digitale capaciteiten te versterken. Dit is aanvullend op het Horizon Europe Programma, dat zich meer richt op ‘onderzoek en innovatie’. De voorgestelde prioriteiten binnen het programma zijn onder meer: Artificiële Intelligence, cybersecurity en vertrouwen, digitale vaardigheden voor gevorderden en European Digital Innovation Hubs.

Opdrachten

Onderzoek en opdrachten/beleidsvoorbereiding frequenties

Dit betreft onderzoeksopdrachten die dienen ter ondersteuning van het beleid op het gebied van onder andere marktordening, mededinging, consumenten, aanbestedingen, Europese zaken, en strategie en telecom.

Het Digital Trust Center (DTC)

Het DTC is in 2018 gestart en is er om het «niet-vitale bedrijfsleven» beter in staat te stellen hun eigen cyberweerbaarheid te organiseren. De middelen worden o.a. gebruikt voor opdrachten als de ontwikkeling van een online platform, kennisopbouw over cyberrisico's en kennisdeling met de doelgroep niet-vitaal bedrijfsleven.

CSIRT (Computer Security Incident Response Team)

CSIRT is een gespecialiseerd team van professionals die snel kunnen handelen bij een beveiligingsincident met computers of netwerk. CSIRT geeft, naast het nemen van maatregelen, advies bij incidenten en zorgt voor het opsporen en anlayseren van dreigingen. CSIRT gaat de informatievoorziening voor o.a. clouddiensten en online-marktplaatsen verder vormgeven en zal kennis- en innovatie calls die uit de Kennis- en Innovatie Agenda voortvloeien voor zijn rekening nemen.

Opdracht- en onderzoeksbudget Nationaal Groeifonds

Dit betreft het budget voor de ondersteuning van de adviescommissie Nationaal Groeifonds. Hieronder vallen de onkostenvergoedingen van de commissieleden en inhuur van expertise ter ondersteuning van en communicatie ten behoeve van de adviescommissie.

Vervolg Programma Beter Aanbesteden

Samen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en VNO-NCW/MKB-Nederland heeft EZK gewerkt aan het vervolgprogramma Beter Aanbesteden. Dit programma zal zorgen voor verbeteringen in de aanbestedingspraktijk door dialoog tussen overheden en ondernemers. Het programma levert een bijdrage aan de herstelagenda om sterker uit de coronacrisis te komen. Het programma is in 2021 gestart en heeft een looptijd van vier jaar.

Bijdrage aan agentschappen

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

RVO.nl is de uitvoeringsdienst van het Ministerie van EZK en is onder meer verantwoordelijk voor de voorlichting van ondernemers over de aanbestedingsregelgeving. Hieronder vallen ook de taken van PIANOo als expertisecentrum voor aanbestedende diensten en het daarbij behorende TenderNed, het systeem voor het elektronisch aanbesteden en werkzaamheden voor het vervolgprogramma Beter Aanbesteden.

Agentschap Telecom

Agentschap Telecom draagt onder meer zorg voor de toelating tot het spectrum en ziet toe op het juiste gebruik daarvan. De voornaamste uitvoeringstaken zijn voorlichting in het kader van het antennebeleid, juridische procedures en een bijdrage voor werkzaamheden in het kader van vergunningvrije toepassingen. De toezichtstaken hebben betrekking op onder meer toezicht ondergrondse netten (WION), Metrologiewet, Waarborgwet, bevoegd aftappen en dataretentie, en de Cybersecuritywet voor netwerkbeveiliging en informatiebeveiliging (NIB-richtlijn). Ook voert Agentschap Telecom het toezicht uit op vertrouwensdiensten die onder de Europese eIDAS-Verordening vallen. Op 28 juni 2021 is de Europese Verordening Cyber Security Act (CSA) geimplementeerd, waarvoor Agentschap Telecom de taken als nationale autoriteit uitvoert.

Bijdrage aan ZBO's/ RWT's

Metrologie

Met de Metrologiewet worden nationale meetstandaarden beschikbaar gesteld, die de basis vormen voor een internationaal herleidbare metrologische infrastructuur. Het gebruik van gecontroleerde meetinstrumenten bij het leveren van goederen draagt onder andere bij aan eerlijke handel- en consumentenbescherming. VSL B.V. is het nationaal metrologisch instituut (NMI) van Nederland. VSL B.V. ontwikkelt, beheert en onderhoudt de nationale meetstandaarden in opdracht van EZK op basis van een overeenkomst voor onbepaalde tijd.

Raad voor Accreditatie (RvA)

De RvA is een ZBO dat controleert of een keuringsinstantie, certificeringsinstantie, inspectie-instantie of een laboratorium aan de accreditatienormen voldoet. De taken van de Raad voor Accreditatie zijn vastgelegd in de Wet aanwijzing nationale accreditatie-instantie. De RvA ontvangt jaarlijks een bijdrage van de Staat voor de kosten die de RvA maakt in het kader van Europese en internationale activiteiten die relevant zijn voor de accreditatiesector als geheel.

Autoriteit Consument en Markt (ACM)

De ACM is belast met wettelijke taken op het gebied van het generieke mededingingstoezicht (Mededingingswet), generieke consumentenbescherming (Wet handhaving consumentenbescherming), de regulering van de telecommarkt en het sectorspecifieke markttoezicht in de sectoren energie, telecommunicatie, post en vervoer. De apparaatsuitgaven van de ACM zijn geraamd op artikel 40, net als de kosten van de ACM die worden doorbelast naar marktorganisaties die onder het ACM-toezicht vallen. Het bedrag op artikel 1 betreft de geraamde kosten van de leden van het bestuur van de ACM. Informatie over de organisatie, onderwerpen en publicaties van de ACM treft u aan op: https://www.acm.nl/nl.

Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Het CBS is opgericht om ervoor te zorgen dat cijfers aan de basis liggen van (solide) beleid. Het CBS heeft als onafhankelijk kennisinstituut dan ook tot taak het publiceren van betrouwbare en samenhangende statistische informatie, waardoor becijferde maatschappelijke debatten gevoerd kunnen worden. Het werkterrein van het CBS omvat alle onderwerpen die de mensen in Nederland raken. Informatie over het CBS treft u onder meer aan op:https://www.cbs.nl/nl-nl/over-ons/organisatie. Statline is de databank van het CBS.Voor Caribisch Nederland maakt het CBS statistieken op het gebied van o.a. prijzen, bevolking, bedrijven, gezondheid en internationale handel.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

Nederlands Normalisatie Instituut (NEN)

NEN ontvangt een bijdrage van de Staat voor het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden die voortvloeien uit de Europese verordening voor normalisatie (Verordening (EU) Nr. 1025/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012) en de Overeenkomst inzake technische handelsbelemmeringen die over het geven van informatie over normen gaat. Tevens is de bijdrage bedoeld voor het informeren van Nederlandse belanghebbenden over initiatieven van de Europese en mondiale normalisatie-instellingen. Daarnaast gebruikt het NEN de bijdrage voor een deel van de contributies die het NEN is verschuldigd aan de Europese en mondiale normalisatie-instellingen en voor de controle op actualiteit van verwijzingen naar normen in regelgeving en kennisgeving aan ministeries indien verwezen wordt naar ingetrokken normen.

Internationale organisaties

Toelichting op de ontvangsten

High Trust

Deze ontvangsten hebben betrekking op boetes die toezichthouders van EZK opleggen en waar – in het kader van het zogenaamde High Trust-beleid – een meerjarige raming voor wordt aangehouden. Verreweg het grootste deel van de ontvangsten betreft boetes die opgelegd worden door de ACM.

Extracomptabele fiscale regelingen

Naast de in dit begrotingsartikel genoemde instrumenten, is er een fiscale regeling die betrekking heeft op dit beleidsterrein. Het betreft de btw-vrijstelling voor post. Voor een beschrijving van de regeling, de doelstelling, de ramingsgrond, een verwijzing naar de laatst uitgevoerde evaluatie en het beoogde jaar van afronding van de volgende evaluatie wordt verwezen naar de bijlage bij de Miljoenennota «Toelichting op de Fiscale regelingen».