13 | Spoorwegen | Ontwerp-begroting 2024 (1) | Mutaties via NvW en amendementen (2) | Vast-gestelde begroting 2024 (3)=(1+2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3+4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 2.513.063 | 46.600 | 2.559.663 | 81.313 | 2.640.976 | ‒ 8.809.207 | 456.558 | 835.388 | 263.741 | 564.414 | |
Uitgaven | 2.864.569 | 46.600 | 2.911.169 | 220.866 | 3.132.035 | ‒ 8.904.776 | 466.478 | 403.306 | 484.772 | 452.754 | |
waarvan juridisch verplicht | |||||||||||
13.02 | Exploitatie, onderhoud en vernieuwing | 2.143.402 | 0 | 2.143.402 | 207.787 | 2.351.189 | ‒ 20.000 | 315.374 | 315.366 | 315.371 | 402.560 |
13.03 | Ontwikkeling | 504.019 | 46.600 | 550.619 | ‒ 3.959 | 546.660 | ‒ 71.642 | 136.650 | 82.665 | 177.835 | 50.194 |
13.03.01 | Aanleg personenvervoer | 342.277 | 6.600 | 348.877 | ‒ 86.677 | 262.200 | ‒ 88.607 | ‒ 13.908 | ‒ 14.202 | 21.029 | ‒ 20.502 |
13.03.02 | Aanleg goederenvervoer | 78.198 | 0 | 78.198 | ‒ 41.694 | 36.504 | ‒ 8.914 | ‒ 24.084 | 23.645 | 3.757 | 19.858 |
13.03.03 | Optimalisering gebruik | 2.666 | 0 | 2.666 | 1.669 | 4.335 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
13.03.04 | Planning en studies personenvervoer | 68.085 | 40.000 | 108.085 | 118.494 | 226.579 | 26.220 | 174.367 | 73.222 | 153.049 | 50.838 |
13.03.05 | Planning en studies goederenvervoer | 12.793 | 0 | 12.793 | 4.249 | 17.042 | ‒ 341 | 275 | 0 | 0 | 0 |
13.04 | Geïntegreerde contractvormen/PPS | 217.148 | 0 | 217.148 | 17.038 | 234.186 | 11.866 | ‒ 5.546 | ‒ 14.725 | ‒ 8.434 | 0 |
13.07 | Rente en aflossing | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 8.825.000 | 20.000 | 20.000 | 0 | 0 |
Ontvangsten | 228.802 | 0 | 228.802 | 9.320 | 238.122 | ‒ 55.000 | ‒ 54.500 | ‒ 52.500 | ‒ 49.500 | ‒ 47.500 | |
13.09 | Ontvangsten | 228.802 | 0 | 228.802 | 9.320 | 238.122 | ‒ 55.000 | ‒ 54.500 | ‒ 52.500 | ‒ 49.500 | ‒ 47.500 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingenophoging van € 81,3 miljoen in 2024 is voornamelijk het gevolg van:
– De technische verwerking van het saldo over 2023 (€ - 27,5 miljoen).
– De actualisering van de programmering (€ 22,1 miljoen).
– Een overboeking van budget van programma TEV-maatregelen spoorcapaciteit 2030 naar programma PHS ten behoeve van verschillende TEV-maatregelen die uitgevoerd worden binnen PHS (€ - 11,4 miljoen).
– Een overboeking uit de Risicoreservering Prijsstijgingen naar het programma budget aanleg Maaslijn om de kostenstijging binnen het project aanleg Maaslijn te compenseren (€ 56 miljoen).
– Een verplichtingenschuif voor de middelen Schoon Emissieloos Bouwen (€ 50,7 miljoen van de jaren 2025-2030 naar 2024).
Uitgaven
13.02 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing
Dit artikelonderdeel is in 2024 verhoogd met € 207,8 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door de verwerking van het saldo 2023 (€ 226 miljoen), een overboeking van programma Emplacement op Orde naar EOV (€ 21,8 miljoen) en een correctie met betrekking tot de omvorming ProRail voor de jaren 2024 tot en met 2036 (€ - 40 miljoen in 2024 en cumulatief € - 240 miljoen over de jaren 2025-2036).
Saldo 2023
In 2024 is het voordelig saldo uit 2023 (€ 226 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat er in 2023 € 226 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Dit is onder andere veroorzaakt door een ontvangst van ProRail met betrekking tot de afrekening EOV 2022 die doorschuift naar 2024 (€ 145 miljoen) en een overschot dat wordt veroorzaakt door de lagere gebruiksvergoeding waardoor minder btw wordt uitbetaald aan ProRail (€ 81 miljoen). Het saldo wordt in 2024 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.
Overboeking binnen artikel
Dit betreft een overboeking van de restbudgetten van programma Emplacement op Orde naar Exploitatie, Onderhoud en Vernieuwing in verband met de afrondering van het programma per 1 januari 2024.
Omvorming ProRail
Dit betreft een correctie in het kader van de omvorming ProRail voor de jaren 2024 tot en met 2036 (€ - 40 miljoen in 2024 en cumulatief € - 240 miljoen van 2025-2036). De in de begroting 2024 beoogde datum van het door de Kamer controversieel verklaarde dossier van omvorming van ProRail per 1 januari 2025 is niet langer haalbaar. Vanwege de impact op het macro-economische beeld worden deze middelen niet meer met een jaar doorgeschoven. De middelen worden daarom technisch uit de begroting gehaald, dat wil zeggen dat zowel het inkomstenkader (belastinginkomsten) als het uitgavenkader (Mobiliteitsfonds) wordt verlaagd voor de eenmalige belastingverrekening. Zodra er meer duidelijkheid is over de omvorming, worden de middelen op basis van actuele standen opnieuw geraamd met inachtneming van de geldende budgettaire afspraken rond dit dossier.
13.03 Ontwikkeling
De verlaging van dit artikelonderdeel in 2024 met € 4 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door de technische verwerking van het voordelige saldo over 2023 (€ 52,7 miljoen), actualisatie programmering ontwikkeling (€ 187,2 miljoen), kaderaanpassing 2024 (€ - 294,8 miljoen), overboekingen vanuit andere artikelen en artikelonderdelen (€ 41,1 miljoen) en een toevoeging van AP-middelen voor verduurzaming dieselspoorlijnen (€ 2 miljoen).
Saldo 2023
In 2024 is het voordelig saldo uit 2023 (€ 52,7 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2023 € 52,7 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Dit komt doordat de planning van de werkzaamheden binnen de programma's en deelprojecten zijn geactualiseerd. De grootste saldomutaties van 2023 naar 2024 hebben plaatsgevonden bij de projecten in de realisatiefase:
– Spoorcapaciteit 2030 (€ 11,6 miljoen).
– Geluidssanering Spoorwegen (€ 11,3 miljoen).
– Kleine projecten personenvervoer (€ 11,1 miljoen).
– Beter Benutten Decentraal Spoor (fase 2) (€10,9 miljoen).
– Kleine projecten goederenvervoer (€ 10,5 miljoen).
Het saldo wordt in 2024 aan dit artikel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.
Realistisch ramen Mobiliteitsfonds
In het kader van realistich ramen zijn alle uitgavenramingen van de programmering geactualiseerd. Dit wordt toegelicht bij het onderdeel actualisering programmering. Vervolgens is op de artikelonderdelen ontwikkeling een kaderaanpassing doorgevoerd om de uitgavenkaders aan te sluiten op de geactualiseerde programmering.
Actualisering programmering
De actualisering van de programmering op artikel 13 leidt tot een toename van € 187,2 miljoen in 2024 op artikelonderdeel 13.03. Dit wordt veroorzaakt door budgetneutrale schuiven op diverse onderdelen binnen artikel 13 (€ - 345,8 miljoen) en andere artikelen met als tegenboeking de overprogrammering op artikelonderdeel 13.03 (€ 533 miljoen). Hierbij gaat het met name om de volgende schuiven (€ - 345,8 miljoen):
– Amendement Grinwis c.s. (Kamerstukken II 2024, 43. 36 410. nr. 26, nr.28) (€ - 40 miljoen): dit betreft een kasschuif ten behoeve van een volledige en integrale aanpak gericht op de optimalisering van de bereikbaarheid en beschikbaarheid van het spoorknooppunt Zwolle-Meppel. De bedragen worden in de juiste jaren gezet naar aanleiding van actuele inzichten.
– Geluidsanering Spoorwegen (€ - 24,9 miljoen).
– Niet Actief Beveiligde Overwegen (NABO's) (€ - 19,2 miljoen).
– Behandelen en Opstellen (€ - 15,2 miljoen).
– Kleine projecten personenvervoer (€ - 13,5 miljoen).
– Den Haag emplacement (€ - 10,3 miljoen).
Verder zijn er binnen het aanlegprogramma en planning- en studieactualisaties in de programma's doorgevoerd die budgetneutraal zijn.
Aanlegprogramma personenvervoer 13.03.01
Het gaat voornamelijk om de volgende projecten binnen het aanlegprogramma personenvervoer (13.03.01), waarbij de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden:
– Maaslijn (€ - 59,5 miljoen in 2024): de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden.
– Spoorcapaciteit 2030 (€ - 49,1 miljoen in 2024): de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden.
Aanleg goederenvervoer 13.03.02
Binnen Aanleg Goederenvervoer (13.03.02) gaat het voornamelijk om de volgende schuiven:
– Emplacement op orde (€ - 19,2 miljoen in 2024): de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden.
– Kleine projecten goederenvervoer (€ - 13,4 miljoen in 2024): de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden.
Planning en studies personenvervoer 13.03.04
Binnen Planning en Studie Personenvervoer (13.03.04) gaat het met name om de volgende schuiven:
– Studie en innovatie (€ - 13,4 miljoen in 2024): de uitgavenplanning is aangepast aan de recente planning van de werkzaamheden.
Kaderaanpassing MF
Dit betreft een kaderaanpassing om de uitgavenkaders op het gehele MF in een beheersbaar ritme te zetten. Voor dit artikelonderdeel gaat het om een kaderaanpassing van € - 294,8 miljoen in 2024 en € - 212,4 miljoen in 2025. Dit is met name het gevolg van de actualisering van de project- en programmaramingen. De middelen worden verschoven naar latere jaren. Daarmee is deze kaderaanpassing meerjarig budgettair neutraal.
Overboekingen over artikelen
Vanwege diverse overboekingen naar andere artikelen en artikelonderdelen neemt het budget in 2024 met € 41,1 miljoen toe. De grootste overboekingen zijn daarbij:
– een overboeking vanuit de risicoreserveringen op 11.04 naar het programma budget aanleg Maaslijn (€ 56 miljoen). Om de excessieve prijsstijgingen binnen het project aanleg Maaslijn te compenseren vindt hier een verhoging van het projectbudget plaats.
– een overboeking van de restbudgetten van programma Emplacement op Orde naar EOV (€ - 21,8 miljoen). Het bedrag wordt overgeboekt in verband met de afronding van het programma per 1 januari 2024.
Toevoeging AP-middelen Klimaatfonds: Dieselspoorlijnen
Over de periode van 2024-2029 is er € 98 miljoen overgeboekt vanuit het Klimaatfonds. Voor het verduurzamen van twee regionale spoorlijnen in Overijssel en Gelderland is het nodig om de spoorse infrastructuur van bovenleidingen en onderstations te voorzien om zo elektrische treinen te kunnen laten rijden, welke de huidige (en toekomstige aanschaf van) dieseltreinen moeten vervangen. De maatregel draagt bij aan bestedingsdoel ‘een broeikasgasneutrale energievoorziening in 2050’ omdat door het elektrificeren van het spoor de dieseltreinen die in Oost-Nederland nog rijden op een natuurlijk moment opgevolgd kunnen worden door treinen met elektrische tractie, zonder CO2-uitstoot. Elektrisch vervoer over het spoor levert ook voordelen op voor het intensiveren van het gebruik van het spoor. Deze maatregel draagt bij aan uitrol van (spoorse) energie-infrastructuur voor de energietransitie, waar naast personenvervoer ook goederenvervoer gebruik van kan maken (TENT).
13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS
In de jaren 2025-2028 neemt dit artikelonderdeel af met € 16,9 miljoen. Dit komt door de actualisering van de programmering. De middelen zijn naar achter geschoven als gevolg van de actuele programmering op de programmering PPS 2024-2031. De middelen stonden in hun geheel in het kasjaar 2025. Aangezien de middelen bestemd zijn voor de jaren 2026-2028 is een deel van de middelen middels een kasschuif naar achter geschoven.
13.07 Rente en aflossing
In de jaren 2025-2027 neemt dit artikelonderdeel af met € 8.785 miljoen. Dit betreft een correctie in het kader van de omvorming ProRail voor de jaren 2024-2036. De in de begroting 2024 beoogde datum van het door de Kamer controversieel verklaarde dossier van omvorming van ProRail per 1 januari 2025 is niet langer haalbaar. Het ministerie van Financiën heeft aangegeven deze middelen niet meer met een jaar door te willen schuiven vanwege de impact op het macro-economische beeld. De middelen worden daarom technisch uit de begroting worden gehaald, dat wil zeggen dat zowel het inkomstenkader (belastinginkomsten) als het uitgavenkader (Mobiliteitsfonds) wordt verlaagd voor de eenmalige belastingverrekening. Zodra er meer duidelijkheid is over de omvorming, worden de middelen op basis van actuele standen opnieuw geraamd met inachtneming van de geldende budgettaire afspraken rond dit dossier.
13.09 Ontvangsten
Het artikelonderdeel is in 2024 met € 9,3 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2023 (€ 6,6 miljoen).