Deze bijlage geeft een toelichting op de raming voor de uitgaven aan schade en versterken in Groningen. Deze raming wordt jaarlijks bijgesteld bij Voorjaarsnota. Daarnaast wordt een overzicht gegeven van de budgetten voor de maatregelen uit de kabinetsreactie Nij Begun op de Parlementaire Enquêtecommissie Groningen Aardgaswinning Groningen (PEGA) die worden opgevraagd van de Aanvullende Post (AP).

Bij de Voorjaarsnota 2024 wordt het begrotingsjaar 2029 aan de begroting toegevoegd. Tabel 32 toont de raming voor de uitvoering van de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie t/m 2029 en laat zien dat er circa 8 miljard euro aan uitgaven wordt geraamd.

De raming voor de schadeafhandeling is door de uitvoeringsorganisatie (IMG) bijgesteld, op basis van geactualiseerde verwachtingen en naar aanleiding van nieuw aangekondigd beleid uit de kabinetsreactie ‘Nij Begun’, zoals de nieuwe wijze van schadeafhandeling (waaronder de 60K-maatregel valt) die op 6 oktober 2023 is aangekondigd (Kamerstukken II, 2023-2024, 35561, nr. C). De raming van het IMG is gebruikt voor de bijstelling van de begroting van EZK. De schadeafhandeling zal naar verwachting ook na 2029 nog doorlopen. Bij de volgende herijking zal daarom het begrotingsjaar 2030 worden toegevoegd. De raming voor de versterkingsoperatie is opgesteld aan de hand van het Meerjarenversterkingsplan (MJVP) van uitvoerder Nationaal coördinator Groningen (NCG). De raming volgt 11 mijlpalen van het versterkingsproces, gebruikt concrete projectramingen en waar dat niet mogelijk is, de gemiddelde kosten per type huis. De raming loopt tot en met 2028 in verband met de geplande afronding van de versterkingsoperatie in 2028. De uitvoerder (NCG) is gevraagd een analyse te doen naar de haalbaarheid van de afronding van de versterking in 2028 (Kamerstukken II, 2023-2024, 33529, nr. 1227).

Ten opzichte van de begrotingsstand (inclusief nota van wijziging) van EZK stijgen de geraamde uitgaven voor schade en versterken cumulatief t/m 2029 met circa 650 miljoen euro. Middels een nota van wijziging (NvW) op de ontwerpbegroting 2024 is eind 2023 de schaderaming reeds met circa 1,4 miljard euro naar boven bijgesteld naar aanleiding van de nieuwe wijze van schadeafhandeling (waar de 60K-maatregel onder valt) die op 6 oktober 2023 is aangekondigd (Kamerstukken II, 2023-2024, 35561, nr. C). In totaal stijgen de kosten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie ten opzichte van de Voorjaarsnota 2023 met circa 2 miljard euro, zoals te zien is in tabel 33. De ophoging van de schaderaming is grotendeels het gevolg van de uitwerking van de nieuwe wijze van schadeafhandeling. De bijstelling voor de versterkingsoperatie is het gevolg van vertraging in voorgaande jaren en van hogere bouwkosten.

De hoogte van de ontvangstenraming is gelijk aan de uitgavenraming, verminderd met de btw uitgaven die niet bij NAM in rekening worden gebracht. De ontvangstenraming is dit voorjaar naar boven bijgesteld, zoals te zien is in tabel 34. Dit komt o.a. doordat ontvangsten uit 2023 pas in 2024 binnenkomen. Daarnaast zijn bij de NvW op de ontwerpbegroting 2024 alleen de uitgaven opgehoogd. Over de ontvangsten is destijds besloten deze pas bij te stellen bij de reguliere ontvangstenbijstelling in het voorjaar, dat wordt nu dus verwerkt.

Tabel 35 toont de financiering van de ramingsbijstelling voor de Staat. De kosten voor schade en versterken worden (exclusief btw) doorbelast aan de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die namens de Maatschap (NAM en beleidsdeelneming EBN) verantwoordelijk is voor het betalen van de kosten voor schade en versterken. In lijn met de economische verhoudingen binnen de Maatschap komt 40% van de kosten voor rekening van EBN. Op basis van de actualisatie van de ramingen voor schade en versterken is de bij EBN aanwezige voorziening niet toereikend om het EBN-deel van de geraamde uitgaven voor schade en versterken te voldoen. Daarom wordt vanaf 2026 in de Rijksbegroting een bijdrage aan EBN opgenomen voor de kosten van schade en versterken Groningen. Bij VJN 2023 betrof de cumulatieve geraamde bijdrage nog circa 0,5 miljard euro Bij VJN 2024 is dit opgelopen tot circa 1,6 miljard euro en leidt daarmee tot een tegenvaller van 1,1 miljard euro. De omvang van deze bijdrage wordt verklaard doordat de NAM uitgaat van lagere kosten voor de NAM voor schade en versterken dan de Staat, en omdat de voorziening bij EBN op de inschatting van NAM is gebaseerd.

Naast de bestaande middelen voor schade en versterken, heeft het kabinet in april 2023 haar kabinetsreactie ‘Nij Begun’ gestuurd op het eindrapport van de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Hierin neemt het kabinet maatregelen om de schadeafhandeling milder, makkelijker en menselijker te maken [Kamerstukken II, 2022-2023, 35561 nr. 17]. Hiervoor is bij de Voorjaarsnota 2023 een reeks op de AP gereserveerd die in totaal optelt tot 11,5 miljard euro. Deze reeks bestaat voor 4 miljard euro uit incidentele middelen voor de periode tot en met 2028, waarvan 3 miljard euro voor schade en versterken. Daarnaast is er gedurende 30 jaar 250 miljoen euro gereserveerd voor generatielange betrokkenheid, wat is bestemd voor sociaal en economisch perspectief en verduurzaaming. Bij de Voorjaarsnota 2024 wordt voor 16 maatregelen cumulatief 910 miljoen euro overgeheveld van de AP naar de begroting van EZK. In tabel 36 staan deze maatregelen incl. de bedragen genoemd. Een overzicht van alle PEGA-maatregelen wordt opgenomen in de ontwerpbegroting 2025 van EZK.

Naast deze uitgaven voor schade en versterken en de middelen volgend uit de kabinetsreactie op de PEGA, zijn er ook middelen die aan de regio ten goede komen vanuit de Bestuurlijke Afspraken uit 2020 (1,5 miljard euro) en de 1,15 miljard euro voor het Nationaal Programma Groningen. Deze zijn respectievelijk bij de Voorjaarsnota 2021 en 2018 toegevoegd. Onderdeel van deze bestuurlijke afspraken zijn de maatwerkoplossingen in de versterkingsoperaties voor o.a. Batch 1588 en in de gemeenten Appingedam en Delfzijl. Deze vallen buiten de reguliere versterkingsoperatie. Voor deze projecten wordt bij de Voorjaarsnota 2024 222 miljoen euro extra beschikbaar gesteld om onder andere de gestegen bouwkosten te financieren. Hiervoor was reeds, 113 miljoen euro gereserveerd aan middelen voor de bestuurlijke afspraken.