Het jaar van de staatkundige vernieuwingen
Het jaar 2010 was een bijzonder jaar voor het Koninkrijk der Nederlanden. Op 9 september 2010 vond de Slot-Ronde Tafel conferentie plaats in de Ridderzaal waarbij onder leiding van toenmalig minister-president Balkenende, in aanwezigheid van de delegaties van de voormalige Nederlandse Antillen en staatssecretaris Bijleveld het staatkundige hervormingsproces werd afgerond. Per 10-10-2010 is de nieuwe staatkundige inrichting van de Nederlandse Antillen een feit geworden. Saba, Sint Eustatius en Bonaire zijn openbare lichamen geworden die functioneren als bijzondere gemeenten (sindsdien worden deze eilanden aangeduid als Caribisch Nederland). Curaçao en Sint Maarten zijn landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden geworden.
Het toewerken naar deze nieuwe staatkundige verhoudingen heeft zijn weerslag gehad op de diverse beleidsterreinen. Zo zijn met het oog op de transitie plannen van aanpak opgesteld, is de schuldsanering tot afronding gebracht, is meer aandacht gerealiseerd van de nieuwe landen Curaçao en Sint Maarten voor de samenwerkingsprogramma’s en worden de samenwerkingsmiddelen met het oog op de transitie de komende jaren afgebouwd. Andere opvallende ontwikkelingen zijn de inrichting van een Rijksdienst Caribisch Nederland en afspraken op het gebied van veiligheid zoals het voort laten bestaan van het Recherche Samenwerkings Team (RST) na 2010 en het voornemen tot overname van de Toekomst Antilliaanse Militie (TAM) door het nieuwe land Curaçao. In de verschillende onderdelen van het jaarverslag zal in meer detail op deze en andere relevante ontwikkelingen worden ingegaan.
Voorbereiding op de landsstatus: Curaçao en Sint Maarten
Met Curaçao en Sint Maarten is in aanloop naar de transitie op 10-10-10 afgesproken dat zij aan een aantal criteria moeten voldoen op het gebied van rechtszekerheid, deugdelijkheid van bestuur en openbare financiën. Voor zover de landen onvoldoende in staat bleken met ingang van de transitiedatum specifieke taken uit te oefenen, werden plannen van aanpak opgesteld. In deze plannen staat hoe wordt toegewerkt naar verrichting van de taken door de nieuwe landen in overeenstemming met de toetsingscriteria.
Begin 2010 is een aantal overheidsorganisaties van Curaçao en Sint Maarten, zoals genoemd in de bijlage van de AMvRB Samenwerkingsregeling waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten (Staatsblad 1 september 2010, nr. 344), getoetst. De resultaten hiervan zijn weergegeven in het rapport van de Toetsingsadviescommissie. Dit heeft geleid tot de bekrachtiging op 9 november 2010 voor Curaçao van twee plannen van aanpak (Korps Politie en de gevangenis Bon Futuro). Voor Sint Maarten zijn er vijf plannen van aanpak opgesteld en bekrachtigd (Korps Politie, Landsrecherche, Toelatingsorganisatie, gevangenis Pointe Blanche en de afdeling Burgerzaken).
De Politieke Stuurgroep heeft vastgesteld voor welke overheidsorganisaties van Curaçao en Sint Maarten een plan van aanpak noodzakelijk was. Voor twee plannen van aanpak is bepaald dat een voortgangscommissie toeziet op de uitvoering.
Voorbereiding op de status van openbaar lichaam: Bonaire, Saba en Sint Eustatius
Ook voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius was 2010 het jaar van de transitie. De op handen zijnde veranderingen gingen steeds meer leven bij de bevolking. Het staatkundig proces dat in eerste instantie op papier was ingezet, kreeg in 2010 in de praktijk vorm. Informatievoorziening speelde daarbij in toenemende mate een cruciale rol; bewoners wilden immers weten welke veranderingen de transitie concreet in hun dagelijkse leven teweeg zouden brengen. In deze informatievoorziening is voorzien door middel van verschillende bijeenkomsten (town hall meetings), informatiekranten en radio- en televisiespotjes.
Met Bonaire zijn in april 2010 afspraken gemaakt over de toekomstige taakverdeling tussen eilandelijke en Rijksoverheid. Met Saba en Sint Eustatius waren in november 2009 reeds afspraken gemaakt. Op alle drie de eilanden is door de vakdepartementen hard gewerkt aan zichtbare verbeteringen van het voorzieningenniveau, als ook aan voorbereidingen in verband met de taken die de Rijksoverheid per 10 oktober 2010 zou gaan vervullen.
Op 10 oktober 2010 was de transitie een feit. Hier is op de eilanden bij stilgestaan door middel van diverse feestelijkheden die door de eilandoverheid samen met de Rijksoverheid waren georganiseerd.
Visie op de toekomst van het Koninkrijk in de nieuwe staatkundige verhouding
In het kader van de visie op de toekomst van het Koninkrijk organiseerden wij in het voorjaar van 2010 twee symposia: een symposium op Curaçao met als titel Samen binnen het Koninkrijk: the rules and play of the game en een symposium op Aruba met als titel Wederzijdse Baten van het Koninkrijk.