17. Overzicht interventies financiële sector

Uitvoering

Voorjaarsnota
1e suppletoire
September suppletoire

Nota, d17e151047, 2019

Ministerie van Financiën

Sinds het najaar van 2008 heeft de overheid geïntervenieerd om het financiële stelsel gezond te houden en bij te dragen aan het herstellen van de rust op de financiële markten. Vanaf 2010 heeft de overheid ook aan Europese faciliteiten bijgedragen, in het bijzonder door het verstrekken van garanties. Deze bijlage geeft middels een aantal tabellen een overzicht van alle met de krediet- en Eurocrisis verband houdende interventies.

Tabel 17.1 geeft de kasstromen en de garanties die met de interventies gepaard gaan en de vindplaatsen ervan in de begroting IX integraal weer. Daarnaast zijn de effecten van de maatregelen op achtereenvolgens: het EMU-saldo, de EMU-schuld en de staatsschuld per thema becijferd. De kolom «telling» geeft hierbij aan welke posten bij elkaar moeten worden opgeteld.

Tabel 17.1: Budgettair overzicht interventies kredietcrisis en Europa (bedragen in € mln.)
#	Stand: MN 2019 (- = ontvangst)	Telling	2008–2016	2017	2018	2019	Bron:
	A. Fortis/RFS/AA

1	Aanschaf ABN AMRO Group – ASR Verzekeringen – RFS Holdings (incl. Z-share en residual N-share)		27.955				IX art.3
2	waarvan relevant voor de EMU-schuld		27.852				CBS/Eurostat
3	waarvan relevant voor het EMU-saldo		3.088				CBS/Eurostat
4	Beursgang ABN AMRO Group N.V.		– 5.154	– 3.006			IX art.3
5	Beursgang a.s.r.		– 1.057	– 2.710			IX art.3
6	Overbruggingskrediet (voormalig) Fortis		800	0	0	0	IX art. 11
7	Renteontvangsten overbruggingskredieten (voormalig) Fortis		– 2.020	– 34	– 34	– 34	IX art. 11
8	Dividend ABN Amro Group		– 2.208	– 574	– 885	– 224	IX art.3
9	Dividend a.s.r.		– 567	– 60	– 10		IX art.3
10	Dividend RFS Holdings		– 6				IX art.3
11	Premieontvangsten capital relief instrument		– 193				IX art.3
12	Premieontvangsten counter indemnity		– 116				IX art.3

	Verleende garanties
13	Capital Relief Instrument ABN-AMRO (CRI)		32.611				IX art.3
14	waarvan vervallen		– 32.611				IX art.3
15	Counter Indemnity ABN-AMRO		950				IX art.3
16	waarvan vervallen		– 950				IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	1, 4 t/m 12	17.434	– 6.384	– 929	– 258
	Effect op EMU-saldo	3, 7 t/m 12	2.022	668	929	258
	Effect op EMU-schuld	2, 4 t/m 12	17.331	– 6.384	– 929	– 258
	Effect op staatsschuld	2, 4 t/m 12	17.331	– 6.384	– 929	– 258

	B. SNS Reaal

17	Kapitalisatie SNS Reaal Holding N.V. (SRH)		300				IX art.3
18	Kapitalisatie SNS Reaal Bank N.V.		1.900				IX art.3
19	waarvan relevant voor het EMU-saldo		1.130				CBS/Eurostat
20	Aankoop SNS Bank N.V.		1.100				IX art.3
21	waarvan vordering SRH		1.598	3	2	2	IX art.3
22	waarvan inbrenging overbruggingskrediet SRH		1.100				IX art.3
23	Overbruggingskrediet SRH		0				IX art.3
24	Dividend SNS Bank N.V.		– 100	– 135	– 190	– 100	IX art.3
25	Renteontvangsten overbruggingskrediet SRH		– 40				IX art.3
26	Overheveling liquiditeit SRH		0	– 161			IX art.3
27	Resolutieheffing		– 1.005
28	Kapitalisatie Propertize		500				IX art.3
29	Verkoopopbrengst Propertize		– 873				IX art.3
30	Overdracht schuldtitels Propertize		– 2.355	1.750		600	IX art.11
31	Dividend Propertize		– 46				IX art.3
32	Premieontvangsten garantie Propertize		– 19	– 4			IX art.3

	Verleende garanties
33	Garantieverlening VBO		4.166				IX art.3
34	waarvan vervallen		– 4.166				IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	17, 18, 20, 23 t/m 32	– 638	1.450	– 190	500
	Effect op EMU-saldo	19, 24, 25, 27, 31, 32	80	139	190	100
	Effect op EMU-schuld	17, 18, 20, 23 t/m 34	1.874	1.450	– 190	500
	Effect op staatsschuld	17, 18, 20, 23 t/m 32	– 638	1.450	– 190	500

	C. Kapitaalverstrekkingsfaciliteit (€ 20 mld.)

35	Verstrekt kapitaal ING		0				IX art.3
36	Verstrekt kapitaal Aegon		0				IX art.3
37	Verstrekt kapitaal SNS Reaal		565				IX art.3
38	waarvan afgeboekt		– 565				IX art.3
39	Couponrente ING		– 839				IX art.3
40	Couponrente Aegon		– 177				IX art.3
41	Couponrente SNS Reaal		– 38				IX art.3
42	Repurchase fee ING		– 2.692				IX art.3
43	Repurchase fee Aegon		– 910				IX art.3
44	Repurchase fee SNS Reaal		0				IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091
	Effect op EMU-saldo	39 t/m 41	1.054
	Effect op EMU-schuld	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091
	Effect op staatsschuld	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091

	D. Back-up faciliteit ING

45	Meerjarenverplichting aan ING		0				IX art.3
46	Alt-A-portefeuille		0				IX art.3
47	waarvan relevant voor de EMU-schuld		0				CBS/Eurostat
48	Back-upfaciliteit ING totaal:		– 1.455				IX art.3
a	waarvan funding fee (rente + aflossing)		21.720				IX art.3
b	waarvan management fee		204				IX art.3
c	waarvan portefeuilleontvangsten (rente + aflossing)		– 21.829				IX art.3
d	waarvan garantiefee		– 448				IX art.3
e	waarvan additionele garantiefee		– 479				IX art.3
f	waarvan additionele fee		– 229				IX art.3
g	waarvan verhandelbaarheidsfee		– 34				IX art.3
h	waarvan eenmalige uitkering		– 379				IX art.4
i	waarvan incidentele uitgave		19				IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	48	– 1.455
	Effect op EMU-saldo	48 b, f, g	59
	Effect op EMU-schuld	47, 48	– 1.455
	Effect op staatsschuld	48	– 1.455

	E. Garantiefaciliteit bancaire leningen

49	Premieontvangsten garanties bancaire leningen		– 1.379				IX art.2
50	Schade-uitkeringen		0				IX art.2
51	Garanties bancaire leningen		50.275				IX art.2
52	waarvan vervallen		– 50.275				IX art.2

	Totale uitgaven minus ontvangsten	49, 50	– 1.379
	Effect op EMU-saldo	49, 50	1.379
	Effect op EMU-schuld	49, 50	– 1.379
	Effect op staatsschuld	49, 50	– 1.379

	F. IJsland

53	Vordering op IJsland		0				IX art.2
54	Tussenrekening «recovery oude topping up'		106				IX art.2
55	Uitkeringen depositogarantiestelsel Icesave		1.428				IX art.2
56	Uitvoeringskosten IJslandse DGS door DNB		1				IX art.2
57	Renteontvangsten lening IJsland		0				IX art.2
58	Aflossing hoofdsom lening IJsland		– 1.428				IX art.2
59	Schikking IJsland		– 58

	Totale uitgaven minus ontvangsten	55 t/m 59	– 57
	Effect op EMU-saldo	56, 57	48
	Effect op EMU-schuld	55 t/m 59	– 57
	Effect op staatsschuld	55 t/m 59	– 57

	Totaal A t/m F
	Toerekenbare rentelasten		9.260	344	273	246
	Effect op EMU-saldo		– 3.091	463	846	112
	Effect op EMU-schuld		12.223	– 4.934	– 1.119	242
	Effect op staatsschuld		9.711	– 4.934	– 1.119	242


#	Stand: MN 2019 (– = ontvangst)	Telling	2008–2016	2017	2018	2019	Bron:

	G. Griekenland

60	Lening aan Griekenland		3.199	0	0	0	IX art.4
61	Rente lening Griekenland		– 244	– 2	– 3	– 11	IX art.4
62	Rentevergoeding Griekenland (ANFA)		39	0	0	0	IX art.4
63	Teruggave winsten SMP		238	0	104	33	IX art.4

	Totale uitgaven minus ontvangsten	60 t/m 63	3.232	– 2	101	22
	Effect op EMU-saldo	61 t/m 63	– 33	2	101	22
	Effect op EMU-schuld	60 t/m 63	3.232	– 2	101	22
	Effect op staatsschuld	60 t/m 63	3.232	– 2	101	22

	H. Europese instrumenten

64	Verstrekt kapitaal EFSF		2	0	0	0	IX art.4
65	Verstrekt kapitaal ESM		4.573	0	0	0	IX art.4
66	Crisisgerelateerde winst DNB		– 2.333	– 37	– 47	– 39	IX art.3
67	waarvan relevant voor het EMU-saldo		– 2.069	– 37	– 47	– 39	IX art.3

	Garanties
68	Garantieplafond Nederland EFSF		34.154	0	0	0	IX art.4
a	effect verstrekte garantie op EMU-schuld:		10.935	0	0	0	CBS/Eurostat
b	voor Ierland		1.122	0	0	0	CBS/Eurostat
c	voor Portugal		1.675	0	0	0	CBS/Eurostat
d	voor Griekenland		8.138	0	0	0	CBS/Eurostat
69	Garantieverlening NL-aandeel ESM		35.445	0	0	0	IX art.4
70	Garantieverlening DNB i.v.m. ophoging middelen IMF		0	13.610	0	0	IX art.4
71	Garantieverlening DNB		5.700	0	– 5.700	0	IX art.3
72	Garantieverlening NL-aandeel EU-begroting		2.820	0	60	60	IX art.4

	Totale uitgaven minus ontvangsten	64 t/m 66	2.242	– 37	54	– 17
	Effect op EMU-saldo	67	2.069	37	– 54	17
	Effect op EMU-schuld	64 t/m 66, 68a	13.177	– 37	54	– 17
	Effect op staatsschuld	64 t/m 66	2.242	– 37	54	– 17

	Totaal G t/m H
	Toerekenbare rentelasten		724	94	87	81
	Effect op EMU-saldo		1.312	– 55	– 141	– 64
	Effect op EMU-schuld		16.409	– 39	54	– 17
	Effect op staatsschuld		5.474	– 39	54	– 17

In tabel 17.2 staan de bezittingen en schulden die vanwege de interventies (kredietcrisis en Europa) zijn ontstaan. Balansonderdelen zijn hierbij opgenomen tegen historische aankoopprijs, conform de bepalingen van de RBV die van toepassing zijn op het onderliggende departementale jaarverslag IX. De bezittingen zijn grotendeels gefinancierd met staatsschuld (zichtbaar in tabel 17.1). Verder is er het cumulatief saldo van kosten en opbrengsten («het resultaat») dat een deel van de bezittingen financiert (vanuit tabel 17.3).

Tabel 17.2: Balans interventies (bedragen in € mln.)
	Bezittingen	ultimo 2019	Bron:	Schulden	ultimo 2019	Bron:
ABN AMRO, a.s.r. en RFS
	ABN AMRO (56,26%)	12.187	art. 3	Staatsschuld	9.372	tabel 1
	a.s.r. (na verkoop)	0	art. 3	Cumulatief resultaat	4.787	tabel 3
	RFS	2.642	art. 3	Vordering SRH op Staat	1.766	art. 3
	Overbruggingskrediet ABN AMRO (voormalig Fortis)	800	art. 11	Nog te betalen schuldtitels Propertize	0	art. 11

SRH, SNS Holding en Propertize				Cumulatieve rente	11.109	tabel 3
	Kapitalisatie SRH	300	art. 3	Cumulatieve uitvoeringskosten	67	tabel 3
	Kapitalisatie SNS Bank	1.900	art. 3
	Kapitalisatie Propertize (na verkoop)	0	art. 3
	Aankoop SNS Bank	1.598	art. 3

Griekenland
	Lening	3.199	art. 4

EFSF
	Deelneming	2	art. 4

ESM
	Deelneming	4.573	art. 4	Overige kosten en technische aansluiting	101

Totaal:		27.201		Totaal:	27.201

Tabel 17.3 geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten van de interventies. Het resultaat betreft het jaarlijkse saldo dat op kasbasis gerealiseerd wordt. Eventuele afwaarderingen van activa worden eveneens in het resultaat meegenomen, maar pas op het moment dat deze daadwerkelijk gerealiseerd zijn. Deze behandeling wijkt af van de systematiek van het EMU-saldo.

Tabel 17.3: Overzicht toerekenbare kosten en opbrengsten (bedragen in € mln.)
Kosten en opbrengsten		2008–2016	2017	2018	2019	Cumulatief
ABN AMRO, a.s.r. en RFS
	Dividend ABN AMRO, a.s.r. en RFS	2.781	634	895	224	4.534
	Premieontvangsten Counter Indemnity ABN AMRO	116				116
	Renteontvangsten overbruggingskrediet ABN AMRO	2.020	34	34	34	2.122
	Premieontvangsten CRI ABN AMRO	193				193
	Beursgang en tranches ABN AMRO	– 1.326	10	0	0	– 1.316
	Beursgang en tranches a.s.r.	– 268	385	0	0	117

SNS Reaal
	Couponrente SNS Reaal	38				38
	Afboeking core-tier-1 securities	– 565				– 565
	Dividend SNS Bank	100	135	190	100	525
	Premieontvangsten garantie Propertize	19	4			23
	Renteontvangsten overbruggingskrediet SRH	40				40
	Afboeking overbruggingskrediet SRH	– 1.100				– 1.100
	Resolutieheffing	1.005				1.005
	Dividend Propertize	46				46
	Verkoop Propertize	373	0			373

Aegon
	Couponrente Aegon	177				177
	Repurchase fee Aegon	910				910

ING
	Couponrente ING	839				839
	Repurchase fee ING	2.692				2.692
	Resultaat ING Back-upfaciliteit	1.455				1.455

Griekenland
	Rente en servicefee	244	2	3	11	260
	Rentevergoeding Griekenland (ANFA)	– 39	0	0	0	– 39
	Teruggave winsten SMP	– 238	0	– 104	– 33	– 375

IJsland
	Topping up	– 106				– 106
	Recovery topping up	106				106
	Aangegroeide rente	0				0
	Schikking IJsland	58				58

Europese instrumenten
	Crisisgerelateerde winst DNB	2.333	37	47	39	2.456

Overige
	Premieontvangsten garanties bancaire leningen	1.379				1.379
	Overige kosten	– 61	– 2	– 3	– 1	– 67
	Toerekenbare rentelasten op staatsschuld	– 9.984	– 438	– 360	– 327	– 11.109

Resultaat		3.236	801	702	48	4.787

Tot slot staan in tabel 17.4 de uitstaande garanties die in het kader van de kredietcrisis en Europa verstrekt zijn. Het cumulatieve saldo geeft de stand van de uitstaande garanties per einde 2019 weer.

Tabel 17.4: Garanties «kredietcrisis en Europa» (bedragen in € mln.)
Garanties			2008–2016	2017	2018	2019	Bron:
A. Fortis/RFS/AA
	Capital Relief Instrument ABN-AMRO (CRI)		32.611				IX art.3
	waarvan vervallen		– 32.611				IX art.3

	Counter Indemnity ABN-AMRO		950				IX art.3
	waarvan vervallen		– 950				IX art.3

B. SNS Reaal
	Garantieverlening VBO		4.166				IX art.3
	waarvan vervallen		– 4.166				IX art.3

E. Garantiefaciliteit bancaire leningen
	Garanties bancaire leningen		50.275				IX art.2
	waarvan vervallen		– 50.275				IX art.2

H. Europese instrumenten
	Garantieplafond Nederland EFSF		34.154	0	0	0	IX art.4
	effect verstrekte garantie op EMU-schuld:		10.935	0	0	0	CBS/Eurostat
		voor Ierland	1.122	0	0	0	CBS/Eurostat
		voor Portugal	1.675	0	0	0	CBS/Eurostat
		voor Griekenland	8.138	0	0	0	CBS/Eurostat

	Garantieverlening NL-aandeel ESM		35.445	0	0	0	IX art.4
	Garantieverlening DNB i.v.m. ophoging middelen IMF		0	13.610	0	0	IX art.4
	Garantieverlening DNB		5.700	0	– 5.700	0	IX art.3
	Garantieverlening NL-aandeel EU-begroting		2.820	0	60	60	IX art.4

Totaal			78.119	13.610	– 5.640	60

Cumulatief			888.344	91.729	86.089	86.149