De onderuitputting bij de Najaarsnota bedraagt 2,1 miljard euro. Dit is exclusief mee- en tegenvallers op generale dossiers en de uitvoeringsinformatie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondhied, Welzijn en Sport.

De meeste onderuitputting doet zich voor op de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (552 miljoen euro), Economische Zaken en Klimaat (450 miljoen euro) en de Aanvullende Post (247 miljoen euro). In tabel 1.2.3 wordt de onderuitputting per begroting toegelicht.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Op de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is 552 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een meevaller op het programma School en Omgeving (158 miljoen euro) doordat minder scholen de subsidie hebben aangevraagd. Daarnaast is er onderuitputting van 110 miljoen euro op projecten van het Nationaal Groeifonds (NGF), waaronder LLO-katalysator (76 miljoen euro) en Npuls (32 miljoen euro). Dit komt voornamelijk door beschikkingen die niet meer konden plaatsvinden in 2024 en worden doorgeschoven naar 2025 middels een overlopende verplichting. Ook is er onderuitputting op overige subsidies en opdrachten in het funderend onderwijs (78 miljoen euro). Dit komt onder andere vanwege minder aanvragen bij de regelingen voor onderwijszorgarrangementen (11 miljoen euro), doorstroom vmbo-havo/mbo (14 miljoen euro en het Masterplan basisvaardigheden (12 miljoen euro)) en studiefinanciering (57 miljoen euro), doordat minder gebruik is gemaakt van de basis- en aanvullende beurs en het studentenreisproduct dan geraamd. De overige onderuitputting doet zich voornamelijk voor op andere subsidieregelingen waar minder aanvragen voor waren dan het beschikbare budget.

Economische Zaken en Klimaat (incl. Nationaal Groeifonds)

Op de begroting van Economische Zaken en Klimaat is per saldo 450 miljoen euro aan onderuitputting. Vertraging bij projecten van het NGF leidt tot 217 miljoen euro onderuitputting op NGF-middelen. Het gaat onder andere om de NGF-projecten Material Independence & Circulair Batteries (58 miljoen euro), Circulaire Plastics (50 miljoen euro) en Photondelta (36 miljoen euro). Op de overgehevelde Klimaatfondsmiddelen is sprake van 78 miljoen euro onderuitputting. Dit komt door onderuitputting op het Klimaatfonds-deel van de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE, 38 miljoen euro). Ook is er een project uitgevallen bij de subsidieregeling voor Versnelde klimaatinvesteringen industrie (VEKI, 10 miljoen euro). Daarnaast leiden bijstellingen van de ramingen voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen per saldo tot lagere uitgaven van 182 miljoen euro in 2024. Door vertraging in de versterkingsoperatie zijn de uitgaven lager dan eerder gepland. Bij de schadeafhandeling is er juist sprake van een hoger aantal aanvragen, wat leidt tot hogere uitgaven. Ten slotte leidt een rechterlijke uitspraak over beleid van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) met betrekking tot gasaansluitingen tot hogere uitgaven ter hoogte van 89 miljoen euro.

Aanvullende Post

Op de Aanvullende Post is 247 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door onderuitputting bij de reservering Traditioneel Eigen Middelen (TEM) (90 miljoen euro), de reservering Parlementaire Enquête Groningen Aardgaswinning (PEGA) (45 miljoen euro) en middelen klimaatakkoord (34 miljoen euro). De TEM-reservering is een risicoreservering voor nabetalingen inclusief vertragingsrente aan de Europese Commissie. Er worden geen nabetalingen in 2024 meer verwacht, waardoor de risicoreservering voor dit jaar kan worden afgeboekt. Voor PEGA was de inschatting dat voor een aantal maatregelen nog een overheveling zou worden aangevraagd. Inmiddels is bij Najaarsnota duidelijk dat deze middelen uit 2024 niet meer opgevraagd zullen worden voor de uitvoering van PEGA-maatregelen in 2024. De resterende middelen voor het klimaatakkoord zijn niet meer benodigd in 2024 en vallen daarom vrij.

Financiën

Op de begroting van Financiën is 236 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door onderuitputting bij de programmamiddelen aanvullende schades voor Toeslagen Herstel (circa 135 miljoen euro). De raming voor de afhandeling van aanvullende schade kent onzekerheden over de herstart van de SGH-route en het gemiddelde bedrag van de schikkingen. Daarnaast is er onderuitputting bij de nog onverdeelde middelen (54 miljoen euro) en de apparaatsmiddelen van Toeslagen (43 miljoen euro). Diverse programma’s van Toeslagen Herstel worden later uitgevoerd dan eerder werd verondersteld; dit leidt tot lagere uitgaven in 2024.

Defensie (incl. Defensiematerieelbegrotingsfonds)

Op de begroting van Defensie (inclusief het Defensiematerieelfonds) is 201 miljoen euro aan onderuitputting. Als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en bij de defensie-industrie is het realisatievermogen van Defensie begrensd. Daarom wordt met deze suppletoire begroting een bedrag van 151,2 miljoen euro aan onderuitputting geboekt, met name op formatiebudgetten bij de Bestuursstaf en de Luchtmacht. Daarnaast is er 40 miljoen euro onderuitputting op het Budget Internationale Veiligheid (BIV). Het BIV is een voorziening die het mogelijk maakt om op internationale ontwikkelingen te reageren. Deze zal dit jaar niet volledig tot uitputting komen. Wat overblijft vloeit terug naar de HGIS. Ten slotte is 10 miljoen euro onderuitputting op het budget overige inzet, doordat momenteel geen gebruik wordt gemaakt van Vessel Protection Detachments (VPD) door de onrust op en rond de Rode zee.

Justitie en Veiligheid

Op de begroting van Justitie en Veiligheid is circa 106 miljoen euro onderuitputting. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door tegenvallers door meerkosten bij de politie voor de behandeling van PTSS (24,9 miljoen euro), schadeloosstellingen aan burgers wanneer zij door overheidshandelen schade hebben geleden (10 miljoen euro) en een toename van proceskostenvergoedingen (3,2 miljoen euro) en lagere ontvangsten van de administratiekosten door een lager aantal boetes bij het CJIB (7,5 miljoen euro). Anderzijds is er sprake van meevallers door onderuitputting bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit door uitstel van wetten en arbeidsmarktproblematiek (85 miljoen euro), de rechtsbijstand (40,4 miljoen euro) en slachtofferzorg (21,6 miljoen euro).

Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur

Op de begroting van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur is circa 106 miljoen euro onderuitputting. Op de uitkoopregelingen Lbv en Lbv-plus is 76,2 miljoen euro onderuitputting gerealiseerd. Dit komt doordat er vanuit werd gegaan dat de doorlooptijd tot aan uitbetaling van de regeling korter zou duren dan het geval blijkt te zijn. Ook wordt er 10,7 miljoen euro minder uitgegeven aan apparaatskosten dan begroot. Dit komt doordat vacatures minder snel worden ingevuld dan verwacht. Daarnaast zijn de uitvoeringskosten voor de piekbelastersaanpak 9,9 miljoen euro lager dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door een achterblijvende vraag naar zaakbegeleiders bij piekbelasters. Een deel van de onderuitputting is ingezet voor tegenvallers elders op de begroting.

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Op de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is 78 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt onder meer veroorzaakt door lagere uitgaven aan subsidies dan geraamd (19,5 miljoen euro). Dit komt onder andere door een lager aantal aanvragen van huishoudens voor het Noodfonds Energie dan verwacht. Ook is onderuitputting ontstaan bij de subsidie Vroege integratie en participatie doordat er meer tijd nodig is om de vergoeding voor reiskosten voor inburgeraars vanuit een COA-locatie te regelen. Verder zijn er lager uitvallende uitvoeringskosten als gevolg van lager uitvallende uitvoeringstoetsen (11 miljoen euro). Daarnaast is een deel van de gereserveerde middelen voor het waarborgfonds saneringskredieten niet uitgegeven, door een lager aantal borgstellingen dan eerder geraamd. Tot slot zijn er meer ontvangsten binnengekomen dan geraamd. Dit betreft onder andere een terugvordering vanuit het COA voor voorinburgering middelen uit 2023 (8 miljoen euro) en terugvorderingen van de SPUK-inburgering doordat een aantal gemeenten minder trajecten hebben aangeboden dan vooraf verwacht (5 miljoen euro).

Buitenlandse Zaken (incl. Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp)

Op de begroting van Buitenlandse Zaken (inclusief Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) is 37 miljoen euro aan onderuitputting. Deze onderuitputting bestaat uit verschillende meevallers. De grootste betreft huisvestingskosten van de Hoog Risico Post (HRP) in Bagdad die niet meer in 2024 plaats zullen vinden (34,8 miljoen). De uitgaven waren voor 2024 gebudgetteerd, maar dit project is vertraagd. De overige meevallers bestaan onder andere uit onderuitputting op de budgetten voor training buitenlandse diplomaten (0,65 miljoen), personeelskosten bij het apparaat (0,5 miljoen), en opvolging excuses slavernijverleden (0,3 miljoen euro).

Infrastructuur en Waterstaat (incl. Mobiliteitsfonds en Deltafonds)

Op de begroitng van Infrastructuur en Waterstaat is circa 21 miljoen euro aan onderuitputting. Dit komt voornamelijk doordat de uitvoering van enkele NGF-projecten naar latere jaren zijn geschoven, waardoor deze budgetten dit jaar niet meer tot besteding komen. Op het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds is tot dusver geen onderuitputting. In het kader van realistisch ramen is de overprogrammering op de fondsen afgelopen voorjaar verhoogd en zijn middelen via kasschuiven naar latere jaren geschoven. Hierdoor sluiten de realisatiecijfers dit jaar beter aan bij de ramingen.

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Op de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is per saldo circa 36 miljoen euro aan onderuitputting. Deze onderuitputting ontstaat door circa 134 miljoen euro aan onderschrijding en 98 miljoen euro aan overschrijding. De onderschrijding betreft onder andere meevallers op de transitiemiddelen scheiden wonen en zorg (21 miljoen euro) doordat een deel van de middelen die waren gereserveerd voor onvoorziene kosten niet nodig zijn gebleken. Daarnaast is er onderuitputting op de subsidieregeling Veelbelovende zorg (11,6 miljoen euro) waar het Zorginstituut een lagere uitputting verwacht en op de subsidies voor planontwikkeling Wonen en Zorg (10 miljoen euro) doordat er minder gebruik van deze subsidies is gemaakt dan geraamd. Tot slot zijn er per saldo lagere uitgaven aan apparaat (11,9 miljoen euro) als gevolg van diverse mee- en tegenvallers op het apparaatsbudget. De overschrijding ontstaat door tegenvallers op onder andere de Regeling Onverzekerde Vreemdelingen (16,9 miljoen euro), vermogensverschaffing Intravacc (13,9 miljoen euro) en de terugbetaling van boetezaken inzake de verkoopbonus (11,2 miljoen euro).

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Op de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is circa 12,5 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat een deel van de uitgaven voor de inkoop van flexwoningen door Rijksvastgoedbedrijf niet in 2024 plaatsvindt.

Staten-Generaal en Hoge Colleges van Staat

Op de begroting van de Staten-Generaal en Hoge Colleges van Staat is circa 6,4 miljoen euro aan onderuitputting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere ontvangsten, omdat van enkele fracties het maximum van de egalisatiereserve is bereikt. Dit wordt uitgebreider toegelicht in de Verticale Toelichting van de begroting van Staten-Generaal en Hoge Colleges van Staat.

Algemene Zaken (incl. De Koning)

Op begroting van Algemene Zaken is 1,2 miljoen euro aan onderuitputting. Dit beeld wordt mede bepaald door onderuitputting binnen het personeelsbudget van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) en door hogere overheadvergoeding die AZ heeft ontvangen van haar agentschap Dienst Publiek en Communicatie (DPC).