De financiële functie van het Rijk omvat enerzijds de controlfunctie van de directies Financieel-Economische Zaken bij de ministeries. Anderzijds omvat deze de interne auditfunctie van de Auditdienst Rijk en de externe controle van de Algemene Rekenkamer. De financiële functie zorgt voor de beheersing van- en continuïteit in de financiële processen. De financiële functie is decentraal ingericht, maar ook in 2020 hebben departementen samengewerkt ten behoeve van de financiële bedrijfsvoering. Hiervoor zijn diverse overlegstructuren ingericht op verschillende niveaus binnen het Rijk.
Het financieel management van het Rijk heeft in 2020 onder druk gestaan. De wereldwijde uitbraak van het coronavirus had grote invloed op de uitvoering van beleid en zeker ook op de financiële functie. Onder grote tijdsdruk zijn er bij diverse departementen maatregelen getroffen die bij de ontwerpbegrotingen van 2020 niet voorzien waren. Onderdelen van het Rijk moesten door de pandemie onder meestal hoge tijdsdruk verplichtingen aangaan die vervolgens leidden tot uitgaven. De tijdsdruk heeft er mede toe geleid dat in sommige gevallen niet alle wet- en regelgeving voor financiële transacties is opgevolgd.
Jaarlijks brengt de Algemene Rekenkamer het niveau van rechtmatigheid van de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten in beeld. In 2020 was het niveau van rechtmatigheid van de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van het Rijk respectievelijk 97,52 procent, 98,48 procent en 99,87 procent. Voor de verplichtingen en de uitgaven betekent dit een daling van het recht matigheidspercentage ten opzichte van de afgelopen jaren. In dit hoofdstuk zijn de oorzaken van de daling genoemd.
Bij de jaarverslagen van alle begrotingshoofdstukken op één na, heeft de Auditdienst Rijk een goedkeurende controleverklaring afgegeven. De ministers moeten in de bedrijfsvoeringsparagraaf van hun jaarverslag melding maken van fouten en onzekerheden ten aanzien van de rechtmatigheid, indien het bedrag daarvan een bepaalde grens (rapporteringstolerantie) overschrijdt. Indien dit juist en volledig gebeurt, staat dit een goedkeurende controleverklaring van de Auditdienst Rijk niet in de weg. In de departementale jaarverslagen is expliciet aandacht voor de overschrijdingen waarbij de coronacrisis een rol gespeeld heeft.Bij de financiële verantwoording van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft de Auditdienst Rijk een controleverklaring met beperking afgegeven, omdat er sprake was van uitgaven waarvan de Auditdienst Rijk de getrouwheid niet kon vaststellen. Oorzaak hiervan was het ontbreken van betrouwbare informatie over de feitelijke levering van overeengekomen prestaties.
LeeswijzerHet financieel management van het Rijk behelst een diversiteit aan onderwerpen. In dit hoofdstuk komen de verschillende onderwerpen aan bod, zowel in samenhang als los van elkaar.
Paragraaf 3.2 gaat nader in op de rechtmatigheidspercentages en de tolerantiegrenzen. Ook wordt hier stil gestaan bij de coronamaatregelen en het gebruik van artikel 2.27, tweede lid van de Comptabiliteitswet. Vervolgens besteedt paragraaf 3.3 aandacht aan de beleidsinformatie en de beleidsevaluaties. Het focusonderwerp van 2020 is «Toepassing van artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet 2016» en komt terug in deze paragraaf. Ook dit jaar doen we verslag van de Europese middelen in paragraaf 3.4. Paragraaf 3.5 besteedt aandacht aan de financiële informatievoorziening. Tot slot beschrijft paragraaf 3.6 de ontwikkelingen op het gebied van de rijksbrede financiële bedrijfsvoering waarin ook het verzelfstandigingsbeleid van het Rijk een plek krijgt.