Aangeboden 21 mei 2008
Inhoudsopgave Jaarverslag 2007 Staten-Generaal (IIA) blz.
A. | Algemeen | 5 |
1. | Aanbieding en dechargeverlening | 5 |
2. | Leeswijzer | 9 |
B. | Beleidsverslag | 10 |
3. | Tabel budgettaire gevolgen van beleid | 10 |
4. | De artikelen | 11 |
1. Wetgeving en controle Eerste Kamer | 11 | |
2. Uitgaven ten behoeve van de leden en oud-leden Tweede Kamer, alsmede de leden van het Europees Parlement | 14 | |
3. Wetgeving en controle Tweede Kamer | 17 | |
4. Wetgeving en controle Eerste en Tweede Kamer | 23 | |
10. Nominaal en onvoorzien | 25 | |
C. | Jaarrekening | 26 |
5. | Verantwoordingsstaat | 26 |
6. | Saldibalans | 27 |
1. AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING
Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.
Hierbij bied ik het jaarverslag met betrekking tot de begroting van de Staten-Generaal (IIA) over het jaar 2007 aan.
Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties decharge te verlenen over het in het jaar 2007 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van de Staten-Generaal (IIA).
Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:
a. het gevoerde financieel en materieelbeheer;
b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;
c. de financiële informatie in de jaarverslagen;
d. de departementale saldibalansen;
e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;
f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;
van de Staten-Generaal (IIA). Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.
Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag/de onderhavige jaarverslagen en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:
a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden.
b. de slotwet van de Staten-Generaal (IIA) over het jaar 2007; deze slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd. Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;
c. Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2007 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.
d. De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2007 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2007 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001). Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.
Dechargeverlening door de Tweede Kamer Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van
De Voorzitter van de Tweede Kamer,
Handtekening:
Datum:
Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.
Dechargeverlening door de Eerste Kamer
Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van
De Voorzitter van de Eerste Kamer,
Handtekening:
Datum:
Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.
Het jaarverslag over 2007 bestaat conform de regelgeving uit de volgende delen:
A. het algemene deel met o.a. dechargeverlening;
B. de totaaltabel (IIA) budgettaire gevolgen van beleid;
C. de jaarrekening.
De paragraafindeling van de artikelen 1 en 3 is als volgt:
1. Algemeen
2. Speerpunten 2007
3. Budgettaire gevolgen van beleid
3a. Financiële toelichting
3b. Beleidsmatige toelichting (tabel beleidsprestaties)
4. Nader geoperationaliseerde doelstellingen
5. Bedrijfsvoeringparagraaf
Voor de afwijkende opbouw van de artikelen 2 en 4 is gekozen om de volgende redenen.
De artikelen 2, 3 en 4 hebben betrekking op de Tweede Kamer. Om dubbelingen te voorkomen is de bedrijfsvoeringparagraaf opgenomen bij het daartoe meest aangewezen artikel, te weten artikel 3. Aangezien in de begroting voor artikel 4 geen beleidsdoelstellingen zijn geformuleerd is ervoor gekozen om de paragrafen 2b, 3 en 4 weg te laten.
Er is alleen een inhoudelijke toelichting gegeven bij opmerkelijke verschillen tussen de oorspronkelijke vastgestelde begroting 2007 en de realisatie 2007.
Aanbevelingen Algemene Rekenkamer
De Algemene Rekenkamer constateert (zie de Audit Actielijst 2007 die is opgesteld naar aanleiding van het rechtmatigheidsonderzoek voor het begrotingshoofdstuk IIA) geen onvolkomenheden. De Algemene Rekenkamer noemt wel het volgende aandachtspunt, namelijk dat het financieel beheer bij de Eerste Kamer niet geheel voldoet aan de eisen: bij het contractbeheer en het naleven van de Europese aanbestedingsregels zijn fouten geconstateerd en de administratieve organisatie is onvoldoende beschreven. In de bedrijfsvoeringparagraaf van de artikelen 1 en 3 geven de Eerste Kamer en de Tweede Kamer aan welke maatregelen zijn genomen.
Om herhaling van informatie te voorkomen is ervoor gekozen om geen afzonderlijke bijlage Aanbevelingen Algemene Rekenkamer op te nemen.
Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens
Onderzoek heeft uitgewezen dat bij de Staten-Generaal in 2007 geen sprake is geweest van beloning van functionarissen die het gemiddelde belastbare loon per jaar van de ministers te boven gaan. Derhalve geldt voor het Jaarverslag 2007 van de Staten-Generaal geen verplichte melding van topinkomens in verband met de inwerkingtreding van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens.
3. TABEL BUDGETTAIRE GEVOLGEN VAN BELEID
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
Totaalbegroting IIA 2006 | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 116 524 | 111 158 | 124 036 | 114 159 | 131 278 | 123 007 | 8 271 |
Uitgaven | 110 344 | 110 699 | 115 576 | 115 783 | 131 597 | 123 007 | 8 590 |
Ontvangsten | 2 738 | 3 569 | 2 975 | 3 546 | 4 173 | 2 061 | 2 112 |
Artikel 1. Wetgeving en controle Eerste Kamer
1. Algemene beleidsdoelstelling
De hoofdtaak van de Eerste Kamer is dat zij aan het eind van het wetgevende proces een totaaloordeel velt over een wetsvoorstel. De Kamer pleegt de ter afhandeling aan haar voorgelegde wetsvoorstellen te toetsen aan een aantal kwaliteitscriteria die grofweg aangeduid kunnen worden als: rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. De Eerste Kamer heeft ook de taak de regering te controleren, een taak die veelal in samenhang met de beoordeling van wetsvoorstellen wordt uitgeoefend. Naast wetgeving beoordeelt de Kamer ook verdragen en andere regelgeving (voorgehangen algemene maatregelen van bestuur).
De Eerste Kamer opereert niet alleen in een nationale, maar ook in een internationale context. Zij besteedt in ruime mate aandacht aan internationale en in het bijzonder Europese ontwikkelingen en de doorwerking van Europese regelgeving in de nationale regelgeving. De opportuniteit van voorgenomen Europese wetgeving heeft de afgelopen jaren binnen de Europese Unie versterkte aandacht gekregen van nationale parlementen, ook van het Nederlandse, en daarbinnen ook in het bijzonder van de Eerste Kamer. Daarnaast wordt jaarlijks de verenigde vergadering verzorgd.
De ambtelijke diensten van de Eerste Kamer hebben ten doel de leden van de Eerste Kamer in staat te stellen hun wetgevende en beleidscontrolerende taak naar behoren te vervullen. De wijze waarop deze doeleinden worden bereikt vloeit voor uit het werkaanbod voor de Eerste Kamer en de wensen van haar leden bij het vervullen van hun taken. Er is verder ingezet op de ontwikkeling van de inhoudelijke ondersteuning ten behoeve van leden en commissies. De beleidscontrolerende taak van de leden beslaat ook de (implementatie van de) Europese regelgeving, de Europese integratie en belangrijke regeringsnota’s. Tenslotte heeft de Eerste Kamer – gelijktijdig met de Tweede Kamer – het zelfstandig recht in te stemmen met of instemming te onthouden aan voorgenomen besluiten in het kader van de derde pijler van de Europese Unie die een het Koninkrijk bindend karakter hebben.
3. Budgettaire gevolgen van beleid
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
1: Wetgeving en controle Eerste Kamer | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 7 584 | 8 018 | 9 780 | 8 842 | 9 736 | 9 301 | 435 |
Uitgaven | 7 490 | 7 896 | 9 655 | 9 038 | 9 285 | 9 301 | – 16 |
1. apparaat | 3 972 | 4 523 | 5 721 | 5 297 | 5 461 | 5 607 | – 146 |
2. vergoedingen voorzitter en leden EK | 3 492 | 3 314 | 3 763 | 3 721 | 3 790 | 3 671 | 119 |
3. verenigde vergadering | 26 | 59 | 171 | 20 | 34 | 23 | 11 |
Ontvangsten | 66 | 71 | 70 | 77 | 96 | 63 | 33 |
De realisatie 2007 wijkt beperkt af van de vastgestelde begroting 2007. De ontvangsten over 2007 zijn 50% hoger dan geraamd in de ontwerpbegroting 2007 als gevolg van: grotere opbrengst van relatiegeschenken, hogere kantineontvangsten en door de Raad van Europa zijn achteraf salariskosten voor een beleidsmedewerker ontvangen, omdat een lid van de Eerste Kamer verkozen was tot Voorzitter van de Raad van Europa.
Beleidsprestaties 2007 | Realisatie |
Apparaat | |
• Het verzorgen van de openbare vergaderingen | Ja |
• Het verzorgen van Commissievergaderingen | Ja |
• Het informeren van Kamerleden | Ja |
• Het onderhouden van externe betrekkingen | Ja |
• Het faciliteren van activiteiten betrekking hebbende op het wetgevingsproces | Ja |
Vergoedingen voorzitter en leden Eerste Kamer | |
• Het verzorgen van vergoedingen aan Voorzitter en leden | Ja |
Verenigde Vergadering | |
• Het verzorgen van de Verenigde Vergadering | Ja |
4. Nader geoperationaliseerde doelstellingen
Het informeren van Kamerleden.
In 2007 zijn er in totaal 37 nieuwe Kamerleden toegetreden. Deze Kamerleden zijn (tot tevredenheid) geïnformeerd over diverse uiteenlopende zaken.
In de zomer van 2007 is het rapport «Criteria voor wetgevingskwaliteit», onder begeleiding van senator Bemelmans-Videc en oud-senator Jurgens tot stand gebracht door mevrouw Dijksterhuis van de Universiteit van Tilburg, aan de Kamer aangeboden. Het onderzoek had drie doelstellingen:
1. Een overzicht te bieden van de door verwante organen van wetgeving, bestuur en advies gehanteerde criteria voor wetgevingskwaliteit;
2. Het opstellen van een catalogus van toetsingscriteria die de vaste commissies van de Eerste Kamer kunnen gebruiken bij het bepalen van hun wensen ten aanzien van de inhoud van de door de afdeling Inhoudelijke Ondersteuning op te stellen wetgevingsdossiers;
3. Verdere invulling te geven aan het takenpakket van deze afdeling ter optimalisering van het bieden van ondersteuning aan de vaste commissies van de Kamer en de individuele leden.
5. De bedrijfsvoeringparagraaf
De begrotingsuitvoering is in het algemeen rechtmatig verlopen. Dat neemt niet weg, dat er bij het aangaan of doorlopen van verplichtingen spanning is geconstateerd met de Europese aanbestedingsregels. Tevens zijn er verplichtingen aangegaan zonder contractverlening. Per saldo gaat het om € 0,8 mln. Het betreft hier onder meer het ten onrechte niet salderen van verschillende aanbestedingen en het verlengen van contracten waardoor de grensbedragen zijn overschreden. De Eerste Kamer is zich bewust dat er onrechtmatigheden hebben plaatsgevonden maar heeft zo moeten handelen om de voortgang van het bedrijfsproces te waarborgen.
b. Totstandkoming niet financiële beleidsinformatie
Via het contentmanagementsysteem waarmee de website van de Eerste Kamer wordt beheerd wordt tevens de behandeling van wetsvoorstellen geregistreerd. Daarnaast wordt deze informatie voor het publiek in bewerkte vorm op de website van de Eerste Kamer gepubliceerd. Ook wordt per week, d.m.v. de voorlopige agenda, bijgehouden wat de stand van zaken is voor het desbetreffende wetsvoorstel.
c. Financieel en Materieel beheer
Het materieel is in kaart gebracht. Met de Auditdienst wordt hierover nader overlegd.
d. Overige aspecten: organisatieontwikkeling
Het werkplan Eerste Kamer 2008–2011 is opgesteld. In dit plan wordt de inzet voor genoemde periode beschreven.
Artikel 2. Uitgaven ten behoeve van leden en oud-leden Tweede Kamer, alsmede de leden van het Europees Parlement
1. Algemene beleidsdoelstelling
Het zorgdragen voor het doen van uitgaven met betrekking tot:
– de schadeloosstelling en de reis- en overige kosten van de leden van de Tweede Kamer,
– de wachtgelden van oud-leden van de Tweede Kamer en hun nabestaanden,
– de schadeloosstelling van de Nederlandse leden van het Europese Parlement.
2. Budgettaire gevolgen van beleid
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
2: Uitgaven ten behoeve van leden en (oud)-leden Tweede Kamer en schadeloosstellingen Europarlementariërs | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 29 538 | 28 047 | 29 768 | 29 128 | 35 013 | 31 227 | 3 786 |
Uitgaven | 29 547 | 28 047 | 29 767 | 29 123 | 35 020 | 31 227 | 3 793 |
1. schadeloosstelling | 18 847 | 18 677 | 19 384 | 19 366 | 20 661 | 19 773 | 888 |
2. pensioenen en wachtgelden | 10 700 | 9 370 | 8 092 | 7 461 | 11 996 | 9 317 | 2 679 |
3. schadeloosstellingen Europarlementariërs | 2 291 | 2 296 | 2 363 | 2 137 | 225 | ||
Ontvangsten | 477 | 0 | 353 | 369 | 469 | 286 | 183 |
Bij de tweede suppletore begroting voor 2007 is aan dit budget een bedrag van € 2,2 mln., toegevoegd met betrekking tot een groter beroep op de wachtgeldregeling als gevolg van de Kamerverkiezingen in november 2006. Bij die gelegenheid zijn ook de artikelonderdelen 2.1, 2.2 en 2.3 verhoogd met loonbijstelling.
Voorts heeft in 2007 dertien maal (over de periode december 2006–december 2007) de (voorschot)betaling van pensioenen en wachtgelden plaatsgevonden en zijn de OV-abonnementen voor december 2007/2008 van de leden in 2007 betaald.
Beleidsprestaties 2007 | Realisatie |
Door een gerichte inzet van outplacementfaciliteiten wordt beoogd de gevolgen van het beroep op de wachtgeldregeling te beperken | N.v.t. |
4. Nader geoperationaliseerde doelstellingen
In beginsel kunnen alle niet herkozen leden een beroep doen op deze vrijwillige regeling. Hieraan is namelijk geen kwalitatieve dan wel kwantitatieve doelstelling gekoppeld. De ervaring leert dat direct na verkiezingen het aantal deelnemers toeneemt. Voor outplacementfaciliteiten is jaarlijks € 0,2 mln. beschikbaar. De uitgaven in 2007 beliepen € 0,149 mln. (voor 11 deelnemers). De regeling is in 2007 geëvalueerd en het Presidium heeft ingestemd met de aanbeveling de huidige regeling te continueren met dien verstande dat, voorafgaand aan het moment van verkiezingen, de regeling nadrukkelijker dan thans onder de aandacht van mogelijk belanghebbenden zal worden gebracht. Overigens wordt de genoemde voortzetting mede bepaald door de gevolgen van de voorstellen van de Adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur (de commissie Dijkstal) TK, 30 424).
Kengetallen m.b.t. artikelonderdeel 2.2 pensioenen en wachtgelden
Overzicht aantallen pensioenen en wachtgelden oud-ledenSpecificatie in aantallen per ultimo | ||||||
2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | |
Pensioenen oud-leden | 209 | 218 | 222 | 242 | 249 | 253 |
Wachtgelden oud-leden | 134 | 121 | 91 | 62 | 120 | 91 |
Weduwen- en weduwnaarspensioenen | 124 | 121 | 118 | 124 | 132 | 122 |
Wezenpensioenen | 4 | 4 | 4 | 4 | 0 | 4 |
Totaal | 471 | 464 | 435 | 432 | 501 | 470 |
Specificatie inzake de werkzaamheden van de Kamer (in aantallen) | ||||
2004 | 2005 | 2006 | 2007 | |
Vergaderingen | ||||
Plenaire vergaderingen | 97 | 106 | 100 | 106 |
Commissievergaderingen | ||||
– openbaar | 801 | 873 | 714 | 829 |
– besloten | 770 | 711 | 609 | 592 |
Overige vergaderingen | 7 531 | 6 678 | 5 321 | 7 569 |
Werkbezoeken commissies | ||||
Binnenland | 54 | 66 | 32 | 45 |
Buitenland | 25 | 23 | 23 | 15 |
Wetsvoorstellen, moties en vragen | ||||
Ingediende wetsvoorstellen | 275 | 291 | 269 | 214 |
– initiatief wetsvoorstellen | 11 | 9 | 23 | 9 |
– rijksbegrotingen | 18 | 18 | 18 | 20 |
– fondsen | 7 | 7 | 8 | 7 |
– suppletore begrotingen | 68 | 54 | 45 | 46 |
In stemming gebrachte wetsvoorstellen* | 253 | 183 | 290 | 262 |
Ingediende moties | 1 309 | 1 434 | 1 170 | 1 968 |
– aangenomen* | 437 | 513 | 488 | 601 |
– verworpen* | 568 | 513 | 432 | 993 |
– ingetrokken | 55 | 85 | 84 | 89 |
– aangehouden* | 52 | 85 | 38 | 137 |
– gewijzigd | 66 | 109 | 74 | 111 |
– in behandeling* | 60 | 8 | – | 3 |
– vervallen | 71 | 121 | 54 | 34 |
Schriftelijke vragen | 2 101 | 2 045 | 1 772 | 2 671 |
– waarvan beantwoord* | 2 121 | 2 225 | 2 014 | 2 677 |
Mondelinge vragen | 98 | 96 | 92 | 113 |
Interpelaties | 5 | 5 | 5 | 4 |
* waaronder ook in voorgaande jaren ingediende wetsvoorstellen, moties en vragen.
Ingediende moties per fractie | Aantal | Schriftelijke vragen per fractie | Aantal | |
SP | 457 | SP | 668 | |
VVD | 303 | PVV | 467 | |
PVV | 255 | CDA | 409 | |
CDA | 231 | VVD | 352 | |
PvdA | 170 | PvdA | 288 | |
Groenlinks | 165 | PVDD | 211 | |
PVDD | 137 | GroenLinks | 207 | |
D66 | 121 | D66 | 166 | |
ChristenUnie | 83 | SGP | 68 | |
SGP | 45 | ChristenUnie | 64 | |
Verdonk | 1 | Verdonk | 3 |
Artikel 3. Wetgeving en controle Tweede Kamer
1. Algemene beleidsdoelstelling
Naast de apparaatskosten van de Tweede Kamer in strikte zin, zijn onder dit artikel ook de budgetten voor onderzoek, drukwerk kamerstukken, fractieondersteuning, uitzending van leden en, indien van toepassing, enquêtes opgenomen.
De in de begroting genoemde speerpunten (zie ook onderstaande paragraaf 3b en de daarbij behorende nadere toelichting) zijn grotendeels succesvol gerealiseerd.
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
3: Wetgeving en controle Tweede Kamer | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 73 781 | 72 874 | 82 863 | 74 598 | 84 760 | 80 562 | 4 198 |
Uitgaven | 67 868 | 72 349 | 74 528 | 76 031 | 85 523 | 80 562 | 4 961 |
1. apparaat | 44 522 | 53 972 | 53 606 | 58 662 | 57 417 | 1 245 | |
2. onderzoeksbudget408 | 843 | 222 | 384 | 530 | 1 020 | – 490 | |
3. drukwerk | 3 701 | 3 518 | 2 847 | 2 793 | 3 030 | 2 774 | 256 |
4. fractiekosten | 18 553 | 18 521 | 17 347 | 18 933 | 23 057 | 18 932 | 4 125 |
5. uitzending leden | 267 | 170 | 140 | 315 | 244 | 419 | – 175 |
6. enquêtes | 417 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Ontvangsten | 2 193 | 3 497 | 2 540 | 3 070 | 3 577 | 1 689 | 1 888 |
3. Budgettaire gevolgen van beleid
Bij gelegenheid van de eerste suppletore begroting 2007 was sprake van de volgende mutaties:
Omschrijving | Bedrag (€ x 1 000) |
– formatie | 472 |
– automatisering | 839 |
– rechtspositie | 500 |
– doorlichting financiële functie | 130 |
– bijdrage AZ inzake politie TV-kanaal | 500 |
– desaldering Restaurantbedrijf | 500 |
– bijdrage aan BZK inzake Informatie op orde | – 33 |
– ramingsbijstelling drukwerkbudget | 200 |
– bouwkundig onderhoud | 420 |
Totaal | 3 528 |
Bij gelegenheid van de tweede suppletore begroting 2007 was sprake van de volgende mutaties:
Omschrijving | Bedrag ( € x 1 000) |
– reeds opgenomen in de ontwerpbegroting 2008 | 1 864 |
– kasschuif ICT-projecten | – 2 500 |
– kasschuif BBRA | – 550 |
– desaldering ICT | 500 |
– compensatie CAO Rijk | 301 |
– toevoeging fractiekosten | 4 200 |
Totaal | 3 815 |
Nader uitsplitsing artikel 3 | |||
Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Begroting 2007 t/m 2e suppletore voorstel | |
1. apparaat | 53 606 | 58 662 | 59 781 |
2. onderzoeksbudget | 384 | 530 | 1 039 |
3. drukwerk | 2 793 | 3 030 | 3 003 |
4. fractiekosten | 18 933 | 23 057 | 23 659 |
5. uitzending leden | 315 | 244 | 423 |
6. enquêtes | 0 | 0 | 0 |
Totaal | 76 031 | 85 523 | 87 905 |
Het begrotingssaldo ad € 2,382 mln. kan als volgt worden gespecificeerd:
Specificatie onderuitputting | |
Pensioenen en wachtgelden | 112 |
Formatief personeel | 268 |
Niet-formatief personeel | – 508 |
Vorming en opleiding | 125 |
Materiële uitgaven | 1 122 |
1. apparaat (totaal) | 1 119 |
2. onderzoeksbudget | 509 |
3. drukwerk | – 27 |
4. fractiekosten | 602 |
5. uitzending leden | 179 |
Totaal artikel 3 | 2 382 |
De onderuitputting waar het gaat om de materiële uitgaven is niet terug te voeren op een specifieke oorzaak, maar is de som van een aantal kleinere restbudgetten.
Aangezien veelal niet sprake is van een voorafgaand vastgesteld onderzoeksprogramma, heeft het onderzoeksbudget het karakter van een (structurele) stelpost. Dientengevolge is het niet uit te sluiten dat de onderzoeksuitgaven in enig jaar bij het budget ten achter blijven.
De ervaring wijst uit dat fracties aan het einde van het jaar soms behoefte hebben aan extra financiële middelen. De bevoorschotting in 2007 gaf echter een wat ander beeld te zien.
Beleidsprestaties 2007 | Realisatie |
Verbeteren werkwijze Tweede Kamer en versterken wetgevende en controlerende functie | |
• Europese dossiers | Ja |
• Evalueren themacommissies en herziening Reglement van Orde | Ja |
• Onderzoek- en controlefunctie van de Tweede Kamer | Ja |
Transparant maken van parlementaire processen en informatie voor burgers en Kamerleden (E-parlement) | |
• Internet | Ja |
• Parlis | Ja |
• Duiding Beeld en Geluid (DBG) | Nee |
• Verslaglegging Ondersteunend Systeem (VLOS) | Nee |
• Center Court | Nee |
• Staten-Generaal Digitaal | Ja |
• De 1-loketfunctie | Ja |
Verbeteren faciliteiten en optimaliseren ambtelijke ondersteuning | |
• Bouwkundige- en informatiebeveiliging | Ja |
• De samenwerking met de Eerste Kamer | Ja |
• Nieuwe visie op de financiële functie | Ja |
• Management en Personeelsbeleid | Ja |
In het najaar van 2007 zijn de eerste «commissieadviseurs» aangetreden en is begonnen met het opstellen van actuele Europese dossiers.
Evalueren themacommissies en herziening Reglement van Orde
Het evaluatierapport (31 217, nr. 1) is na bespreking in het Presidium en de Commissie voor de werkwijze op 3 oktober door de Kamer vastgesteld. Kortheidshalve wordt voorts verwezen naar Kamerstukken 31 297/299 (herziening Reglement van orde).
Onderzoek- en controlefunctie van de Tweede Kamer
Het versterken van de onderzoek- en controlefunctie heeft in 2007 vorm gekregen door een fusie van het Onderzoek- en verificatiebureau en de staf van de commissie Rijksuitgaven. De fusie is afgerond op 1 december 2007.
Het internetproject is op 26 februari 2007 officieel afgerond. De vernieuwde website www.tweedekamer.nl is in technische zin echter al sinds 18 september 2006 online. Doelstelling van het project was onder meer een transparante website te ontwikkelen die voldoet aan de behoeften van gebruikers. Dat die doelstelling is gehaald moge blijken uit het feit dat de Tweede Kamer-website in april 2007 de 2e prijs bij de Usability Award heeft gewonnen.
Parlementair Informatiesysteem (Parlis)
Medio 2007 is de eerste release van Parlis, de opvolger van onder meer Twekis, door de Kamer geaccepteerd. Momenteel wordt gezocht naar een omgeving waar de applicatie kan worden ondergebracht. Op basis van de bevindingen wordt thans gewerkt aan een tweede release.
Dit project is tijdens de Europese aanbestedingprocedure (maar nog voor de gunning) stopgezet in afwachting van de verdere ontwikkeling van het project VLOS, omdat zich in dit project nieuwe ontwikkeling c.q. veranderingen voordeden die van grote invloed zijn op de te ontwikkelen DBG-systemen.
Verslaglegging Ondersteunend Systeem (VLOS)
VLOS is na een voorafgaande testperiode in de herfst van 2007 geaccepteerd. Daarbij is overeengekomen dat tijdens de test gebleken garantiepunten voor rekening van de leverancier komen. Aanvullende wensen zullen tijdens de verdere ontwikkeling van de applicatie worden verholpen. Deze verdere ontwikkeling staat gepland voor 2008, mede afhankelijk van de introductie van de applicatie PARLIS (waarmee VLOS op onderdelen nauwe samenhang heeft) en de structurering van het beheer van deze applicaties binnen de organisatie van de Tweede Kamer.
Er is op dit moment sprak van een werkend koppelvlak. Dat houdt een systeem in dat, als een soort informatiemakelaar, andere systemen met elkaar in verbinding brengt. Daarnaast kan het testsysteem in productie worden genomen. De database functie moet echter nog worden geoperationaliseerd.
De website www.statengeneraaldigitaal.nl maakt de Handelingen van de Eerste en de Tweede Kamer uit de periode 1814–1995 voor iedereen toegankelijk en doorzoekbaar. Op 8 juni 2007 is deze website gelanceerd en zijn de Handelingen van de periode 1990–1995 beschikbaar gesteld.
Het 1-loket voor publieksinformatie is gerealiseerd. In 2008 vindt nog een nadere integratie plaats met de informatievoorziening binnen de Tweede Kamer door overdracht van het functioneel beheer van KANA (het systeem dat de binnenkomende publieksvragen beheert en zorgt voor een waar mogelijk geautomatiseerde beantwoording) van de Dienst Communicatie naar de Dienst Informatievoorziening.
Bouwkundige- en informatiebeveiliging
De werkzaamheden met betrekking tot het dak en gevel zijn in de zomer van 2007 gestart. Het gehele project heeft een looptijd van ongeveer 2,5 jaar. De eerste fase, werkzaamheden rond begane grond Binnenhof 1a, is inmiddels afgerond. De werkzaamheden voor het 2e bouwdeel worden nu opgestart. Het project loopt volgens planning.
De samenwerking met de Eerste Kamer.
De samenwerking met de Eerste Kamer is het afgelopen jaar goed verlopen.
Nieuwe visie op de financiële functie
De visie op de financiële functie van de Tweede Kamer is neergelegd in het Organisatie en Formatierapport van FEZ. De hiermee samenhangende reorganisatie van de stafdienst FEZ wordt in 2008 afgerond.
Management en Personeelsbeleid
De voorbereiding van het MD-traject is doorgeschoven naar 2008. Er is prioriteit gegeven aan het traject invoering competentiemanagement, gericht op de ontwikkeling van alle medewerkers. Als gevolg hiervan zijn in 2007 alle diensten tot op medewerkerniveau van een profiel voorzien. Dit traject zal in het tweede kwartaal van 2008 worden afgerond. Op dit moment is 70% van de medewerkers voorzien van een competentieprofiel. In samenhang hiermee is in 2007 een nieuwe gesprekscyclus ontwikkeld als instrument voor het verkrijgen van gestructureerd inzicht in de kwaliteit en de gewenste ontwikkeling van de medewerkers. De implementatie is reeds begonnen en zal worden afgerond in 2008.
De doelstellingen van het verzuimbeleid vertaald in streefcijfers zijn (ruim) gehaald. De streefcijfers voor 2006–2007 voor de gehele organisatie waren 4,4% gemiddeld verzuimpercentage (vp), gebaseerd op de Verbaannorm, en 1,5 gemiddelde meldingsfrequentie (mf). 2007 is afgesloten met 3,8% vp en 1,5 mf en 7,8 dagen gemiddelde verzuimduur (vd). In 2005 was dat nog 5,3% vp, 1,8 mf en 9,8 dagen vd.
4. Nader geoperationaliseerde doelstellingen
Geen.
5. De bedrijfsvoeringparagraaf
De begrotingsuitvoering is in het algemeen rechtmatig verlopen. Dat neemt niet weg, dat er bij het aangaan of doorlopen van verplichtingen spanning is geconstateerd met de Europese aanbestedingsregels. Per saldo gaat het om € 1,5 mln. aan onrechtmatigheden, waarvan € 1 mln. betrekking heeft op contracten die vóór 2007 zijn afgesloten. De in 2007 geïntroduceerde ontheffingsprocedure biedt geen garantie dat de EU-aanbestedingsregels niet worden overschreden, maar maakt wel transparant welke afwegingen bij het besluit zijn betrokken. Deze ontheffingsprocedure heeft in 2007 goed gewerkt, echter door besluitvorming van het management om capaciteits- en doelmatigheidsredenen af te wijken heeft in 2007 geleid tot de onrechtmatigheid van circa € 0,5 mln.
De Tweede Kamer heeft in het Jaarverslag 2006 een aantal maatregelen aangekondigd om de onrechtmatigheden terug te dingen. Die maatregelen zijn uitgevoerd en hebben ook een duidelijk verbeterde beheersing van het inkoopproces opgeleverd. Dit heeft ook geleid tot verbeteringen in de interne naleving van de inkoopregels en met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de inkoopdossiers. De toegezegde maatregel om de interne procedures voor de afhandeling van inkopen te vereenvoudigen is nog in uitvoering. Verwacht wordt dat het project «van Aanvragen tot Betalen» in 2008 wordt afgerond.
b. Totstandkoming niet-financiële informatie
De niet-financiële beleidsinformatie, ook bij artikel 2, is ontleend aan diverse, mede daartoe bijgehouden, administraties. Dit betreft ook de administraties van uitvoeringsorganisaties.
c. Financieel, personeel en materieel beheer
De acties om het financieel, personeel en materieel beheer van de Tweede Kamer verder te verbeteren hebben in 2007 hun vruchten afgeworpen. De nieuw opgezette managementrapportages hebben de interne beheersing versterkt. Ten aanzien van het personeelsbeheer zijn de meeste personele processen binnen het P-beheer en de salarisadministratie beschreven en geïmplementeerd. Na de formele overkomst van het salarisbureau van de stafdienst FEZ naar de stafdienst P&O zullen de resterende acties in 2008 worden opgepakt en afgerond. De digitalisering van de personeelsdossiers in 2008 zullen worden aangegrepen om een inhaalslag uit te voeren om alle personeelsdossiers te completeren.
Het jaar 2007 is de financiële functie van de Tweede Kamer neergelegd in het Organisatie en Formatierapport van FEZ. De hiermee samenhangende reorganisatie van de stafdienst FEZ wordt in 2008 afgerond.
Artikel 4. Wetgeving en controle Eerste en Tweede Kamer
1. Algemene beleidsdoelstelling
Het onder dit artikel opgenomen budget betreft, naast de apparaatskosten van de Griffie interparlementaire betrekkingen, tevens de kosten van de interparlementaire activiteiten.
N.v.t.
3. Budgettaire gevolgen van beleid
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
4: Wetgeving en controle Eerste en Tweede Kamer | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 5 621 | 2 219 | 1 625 | 1 591 | 1 769 | 1 917 | – 148 |
Uitgaven | 5 439 | 2 407 | 1 626 | 1 591 | 1 769 | 1 917 | – 148 |
1. apparaat stenografische dienst | 3 451 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2. apparaat griffie interparlementaire betrekkingen | 42 | 444 | 452 | 414 | 487 | 458 | 29 |
3. interdepartementale betrekkingen | 1 946 | 1 963 | 1 174 | 1 177 | 1 282 | 1 459 | – 177 |
Ontvangsten | 2 | 1 | 12 | 30 | 31 | 23 | 8 |
Bij de tweede suppletore begroting voor 2007 is een bedrag van € 18 000 aan loon- en prijsbijstelling toegevoegd. De onderuitputting op dit artikel houdt vooral verband met een lager dan voorziene deelname van leden aan internationale organen als de NAA, de WEU en de OVSE.
Nadere uitsplitsing realisatie artikelonderdeel 4.3 Interparlementaire betrekkingen (in € 1 000) | |||
Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Begroting 2007 | |
01. uitzending leden naar internationale organen | 360 | 384 | 604 |
02. aandeel Nederland in de kosten van interparlementaire organen | 476 | 508 | 482 |
03. contacten tussen de parlementen van het koninkrijk | 81 | 166 | 86 |
04. ontvangst van buitenlandse parlementsleden en delegaties van internationale organen | 90 | 54 | 117 |
05. subsidie aan de Nederlandse groep van de Union Interparlementaire | 170 | 170 | 170 |
Totaal | 1 177 | 1 282 | 1 459 |
Aantal vergaderuren met verslag | 2006 | 2007 |
– aantal (plenaire en commissie) vergaderuren waarvan verslag is gemaakt | 1 315 | 1 533 |
– aantal uren algemeen overleg met beknopt verslag | 800 | 1 035 |
– overige werkzaamheden ten behoeve van de Eerste en Tweede Kamer | 375 | 4 530 |
De «overige werkzaamheden in uren ten behoeve van de Eerste en Tweede Kamer» in 2007 zien toe op het volgende:
– redactionele verslagen1
– verslagen parlementaire onderzoekscommissie Onderwijsvernieuwing2
– verslagen commissie voor de Werkwijze
– verslagen Georganiseerd Overleg
– verslagen Presidium
– diverse andere verslagen en werkzaamheden
N.v.t.
4. Nader geoperationaliseerde doelstellingen
Geen.
5. De bedrijfsvoeringparagraaf
Geen specifieke opmerkingen behorend bij artikel 4. Voor het overige wordt verwezen naar de bedrijfsvoeringsparagraaf onder artikel 3.
Artikel 10. Nominaal en Onvoorzien
2. Budgettaire gevolgen van beleid
Overzicht budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | |||||||
10: Nominaal en onvoorzien | Realisatie 2003 | Realisatie 2004 | Realisatie 2005 | Realisatie 2006 | Realisatie 2007 | Vastgestelde begroting | Verschil |
Verplichtingen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Uitgaven | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
1. loonbijstelling | |||||||
2. prijsbijstelling | |||||||
3. onvoorzien | |||||||
4. waarde-overdracht en waarde-overname | |||||||
5. taakstellingen | |||||||
Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Verantwoordingsstaat 2007 van de Staten Generaal (IIA)Bedragen in EUR1000 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
(1) | (2) | (3)=(2)-(1) | ||||||||
Omschrijving | Oorspronkelijk vastgestelde begroting | Realisatie | Verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting | |||||||
verplichtingen | uitgaven | ontvangsten | verplichtingen | uitgaven | ontvangsten | verplichtingen | uitgaven | ontvangsten | ||
TOTAAL | 123 007 | 123 007 | 2 061 | 131 278 | 131 597 | 4 173 | 8 271 | 8 590 | 2 112 | |
1 | Wetgeving en controle Eerste Kamer | 9 301 | 9 301 | 63 | 9 736 | 9 285 | 96 | 435 | – 16 | 33 |
2 | Uitgaven ten behoeve van leden en oud-leden Tweede Kamer en schadeloosstellingen Europarlementariërs | 31 227 | 31 227 | 286 | 35 013 | 35 020 | 469 | 3 786 | 3 793 | 183 |
3 | Wetgeving en controle Tweede Kamer | 80 562 | 80 562 | 1 689 | 84 760 | 85 523 | 3 577 | 4 198 | 4 961 | 1 888 |
4 | Wetgeving en controle Eerste en Tweede Kamer | 1 917 | 1 917 | 23 | 1 769 | 1 769 | 31 | – 148 | – 148 | 8 |
10 | Nominaal en onvoorzien | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
SALDIBALANS PER 31 DECEMBER 2007 VAN DE STATEN-GENERAAL (II A) | ||||||
1) | Uitgaven 2007 | 131 594 212,41 | 2) | Ontvangsten 2007 | 4 172 611,83 | |
3) | Liquide middelen | 37 464,58 | ||||
4) | Rekening-courant RHB | 4a) | Rekening-courant RHB | 125 345 525,04 | ||
5) | Uitgaven buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen) | 104 227,50 | 6) | Ontvangsten buiten begrotingsverband (intra-comptabele schulden) | 2 217 767,62 | |
7) | Openstaande rechten | 7a) | Tegenrekening openstaande rechten | |||
8) | Extra-comptabele vorderingen | 616 943,27 | 8a) | Tegenrekening extra-comptabele vorderingen | 616 943,27 | |
9a) | Tegenrekening extracomptabele schulden | 9) | Extra-comptabele schulden | |||
10) | Voorschotten | 60 101 155,26 | 10a) | Tegenrekening voorschotten | 60 101 155,26 | |
11a) | Tegenrekening garantieverplichtingen | 6 828 923,00 | 11) | Garantieverplichtingen | 6 828 923,00 | |
12a) | Tegenrekening openstaande verplichtingen | 7 315 368,25 | 12) | Openst. verplichtingen | 7 315 368,25 | |
13) | Deelnemingen | 13a) | Tegenrekening deelnemingen | |||
TOTAAL | 206 598 294,27 | TOTAAL | 206 598 294,27 |
Toelichting op de saldibalans van de Staten-Generaal (II A) over het jaar 2007
Ad 1 en 2. Uitgaven en ontvangsten 2007
Bij de begrotingsuitgaven en -ontvangsten zijn de gerealiseerde uitgaven en ontvangsten opgenomen met betrekking tot het jaar waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Tweede Kamer is goedgekeurd (2007).
De post liquide middelen is opgebouwd uit het saldo bij de banken (gebaseerd op het laatste dagafschrift) en de contante gelden aanwezig in de kluis van de kasbeheerders.
Het totaalbedrag van € 37 464 is als volgt opgebouwd:
Eerste Kamer | € | 1 004 |
---|---|---|
Tweede Kamer | € | 36 461 |
Totaal | € | 37 465 |
Op de Rekening-courant met de Rijkshoofdboekhouding is de financiële verhouding met het ministerie van Financiën weergegeven. Opgenomen is het bedrag in overeenstemming met het saldobiljet van genoemd departement.
Ad 5. Uitgaven buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen)
Het bedrag van € 104 228 aan uitgaven buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:
a Vorderingen kasbeheerders Staten-Generaal: | ||
Eerste Kamer | € | 5 669 |
Tweede Kamer | € | 98 559 |
b Overige intra-comptable vorderingen | € | 0 |
Totaal | € | 104 228 |
Ad a. Vorderingen kasbeheerders Staten-Generaal
De vorderingen van de Eerste Kamer bestaan voornamelijk uit voorschotten Loyalis (€ 2 527).
Het grootste deel van de vorderingen van de Tweede Kamer bestaat uit voorschotten reizen (€ 82 229) en posten in onderzoek (€ 965).
Ad 6. Ontvangsten buiten begrotingsverband (intra-comptabele schulden)
Het bedrag van € 2 217 768 aan ontvangsten buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:
a Schulden kasbeheerders Staten-Generaal: | ||
Eerste Kamer | € | 208 538 |
Tweede Kamer | € | 2009 165 |
b Overige intra-comptable schulden | € | 65 |
Totaal | € | 2 217 768 |
Ad a. Schulden kasbeheerders Staten-Generaal
De intra-comptabele schulden van de Eerste Kamer bestaan voor het grootste gedeelte uit loonbelasting december (€ 147 553), sociale lasten (€ 23 751) en pensioenpremies (€ 36 487). Deze zullen worden afgewikkeld in januari 2008.
De intra-comptabele schulden van de Tweede Kamer bestaan voor het grootste gedeelte uit afdracht loonheffing, sociale premies en pensioenen (€ 1 968 744).
Ad 8. Extra-comptabele vorderingenAd 8a. Tegenrekening extra-comptabele vorderingen
Het totaalbedrag van € 616 943 is als volgt opgebouwd:
Tweede Kamer | € | 616 943 |
Totaal | € | 616 943 |
De posten van de Tweede Kamer betreffen een vordering van de Stichting Bedrijfsrestaurant van de Tweede Kamer (€ 38 137) en vorderingen op diverse debiteuren (€ 578 806).
Ad 10. Extra-comptabele voorschottenAd 10a. Tegenrekening extra-comptabele voorschotten
De saldi van de per 31 december 2007 openstaande voorschotten en van de in 2007 afgerekende voorschotten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Stand openstaande voorschotten per 31 december 2007: | ||
---|---|---|
Eerste Kamer | € | 198 531 |
Tweede Kamer | € | 59 902 624 |
Totaal | € | 60 101 155 |
Overzicht afgerekende voorschotten in 2007: | ||
---|---|---|
Eerste Kamer | € | 65 200 |
Tweede Kamer | € | 37 079 867 |
Totaal | € | 37 145 067 |
Toelichting stand openstaande voorschotten:
De posten van de Eerste Kamer bestaan voornamelijk uit verstrekte voorschotten aan Loyalis 2006 (€ 48 496), Loyalis 2007 (€ 59 834) en Fractieondersteuning 2007 (€ 74 850).
De posten van de Tweede Kamer bestaan uit voorschotten Fracties 2004 (€ 97 574), 2005 (€ 96 652), 2006 (€ 18 877 233) en 2007 (€ 21 994 291) die zijn verstrekt.
Daarnaast zijn in 2006 en 2007 voorschotten verstrekt aan Loyalis (€ 17 722 406) Afwikkeling van deze voorschotten kan plaatsvinden nadat een (goedkeurende) accountantsverklaring is ontvangen.
Ad 11. Openstaande garantieverplichtingenAd 11a. Tegenrekening openstaande garantieverplichtingen
Het bedrag van € 6 828 923 aan openstaande garanties is als volgt opgebouwd:
Garanties 1 januari 2007 | € | 6 828 923 | |
Verleende garanties in 2007 | € | 0 | + |
€ | 6 828 923 | ||
Vervallen garanties | € | 0 | -/- |
Totaal openstaande garanties per 31 december 2007 | € | 6 828 923 |
De garanties vloeien voort uit het gestelde in de regeling «Tegemoetkoming in de kosten van de fracties».
Ad 12. Openstaande verplichtingenAd 12a. Tegenrekening openstaande verplichtingen
Het bedrag van € 7 315 368 aan openstaande verplichtingen is als volgt opgebouwd:
Verplichtingen 1 januari 2007 | € | 8 006 857 | |||
Aangegane verplichtingen in 2007 | € | 131 275 419 | + | ||
€ | 139 282 276 | ||||
Tot betaling gekomen in 2007 | € | 131 594 213 | |||
Negatieve bijstellingen verplichtingen uit eerdere begrotingsjaren | € | 372 695 | |||
€ | 131 966 908 | –/– | |||
Totaal openstaande verplichtingen per 31 december 2007 | € | 7 315 368 |