A: Algemene doelstelling

Het bieden van mogelijkheden voor verzekering van betalingsrisico’s die zijn verbonden aan export en investeringen in het buitenland, in aanvulling op de markt, en het creëren en handhaven van een internationaal gelijkwaardig speelveld voor bedrijven op het terrein van de exportkredietverzekeringsfaciliteit.

B: Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Financiën heeft de rol van regisseur van de uitvoering van de exportkredietverzekeringsfaciliteit. De Minister stelt de randvoorwaarden vast waaronder de uitvoerder van de faciliteit verzekeringen mag afgeven. Sinds de stelselwijziging die op 1 januari 2010 in werking is getreden, treedt de Staat op als verzekeraar en voert Atradius Dutch State Business N.V. de EKV-faciliteit uit, op naam en voor rekening en risico van de Staat. De Minister van Financiën is budgetverantwoordelijk. De Minister van Financiën is, samen met de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, beleidsverantwoordelijk voor het verstrekken van de verzekeringen.

Op basis van de Kaderwet financiële verstrekkingen Financiën biedt de Nederlandse Staat, ter aanvulling op de private markt, faciliteiten aan waarmee Nederlandse ondernemers en hun financiers betalingsrisico’s kunnen afdekken bij de Staat. Met de verschillende producten beschikbaar binnen de exportkrediet- en investeringsverzekeringen (de EKV-faciliteit) kunnen Nederlandse bedrijven meer grote en op (middel)lange termijn gefinancierde exportorders verwerven, hetgeen een positief effect heeft op de werkgelegenheid.

De randvoorwaarden voor de afgifte van verzekeringen kunnen ieder moment worden aangepast zodat onverantwoord grote risico’s worden vermeden. Het risicoprofiel van de bestaande EKV-portefeuille en van nieuwe aanvragen wordt daarom nauwlettend gevolgd door het Ministerie van Financiën door middel van een uitgebreid risicokader.

Om zo veel mogelijk te voorkomen dat de Staat risico’s in verzekering neemt die door de markt kunnen worden gedekt, is de risicodracht opgezet. In de risicodracht staat vermeld op welke risico’s (landen, looptijd en omvang) de Staat potentieel dekking aanbiedt. Voor de overige risico’s gaat de Staat er in principe vanuit dat deze door de markt zelf in dekking kunnen worden genomen. De risicodracht wordt periodiek aangepast na overleg met de uitvoerder van de faciliteit of indien reacties van marktpartijen hiertoe aanleiding geven.

De Minister heeft een stimulerende rol ten aanzien van het bevorderen van een gelijkwaardig speelveld op het gebied van de exportondersteunende maatregelen. Om Nederlandse exporteurs en hun financiers internationaal onder gelijke voorwaarden te kunnen laten concurreren, wordt door Nederland in internationaal verband overlegd over de exportondersteunende maatregelen. Zo worden in OESO- en EU-verband afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder exportkredietverzekeringen mogen worden verstrekt, zoals kostendekkendheid, minimum premies, maximale looptijden, het gebruik van ontwikkelingshulpgelden, maatschappelijk verantwoord ondernemen en verantwoord leenbeleid. De OESO voert een actieve dialoog met de opkomende economieën die geen deel uitmaken van de OESO om mogelijke verstoringen van het speelveld zoveel mogelijk te beperken.

In 2013 is gekozen voor een aanpassing in de prestatie-indicatoren om een beter inzicht te geven in de mate waarin het beleid in het kader van de doelstelling effect heeft. Dit wordt verder toegelicht onder meetbare gegevens bij onderdeel E: Toelichting op de instrumenten.

C: Beleidsconclusies

De exportkredietverzekeringsfaciliteit bestond in 2013 uit de volgende instrumenten: de exportkredietverzekeringen en -garanties (EKV) en de regeling investeringsverzekeringen (RIV)38. In 2013 zijn 147 nieuwe polissen en dekkingstoezeggingen uitgereikt. Dit is een toename ten opzichte van 2012 toen er 127 nieuwe verzekeringspolissen en dekkingstoezeggingen zijn uitgereikt. Deze stijging laat zien dat Nederlandse exporteurs op markten opereren waar nog steeds behoefte is aan exportkredietverzekeringen.

Onderstaande figuur geeft de ontwikkeling van de EKV en de RIV-portefeuille weer door middel van de uitstaande garantieverplichtingen.

Grafiek 1: uitstaande garantieverplichtingen in mln. € 2009–2013

In de grafiek is een onderscheid gemaakt tussen definitieve verzekeringen (polissen) en voorlopige verzekeringen (dekkingstoezeggingen).

Onder het EKV-instrumentarium valt onder andere het product exportkredietgarantie (EKG). Dit instrument is in 2009 ingevoerd en beoogt de kredietverlening door banken voor financiering van Nederlandse export te bevorderen. Hierbij geeft de Nederlandse Staat de garantie dat indien de financierende bank niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen terwijl er wel betaald is, de financier van de bank (doorgaans een institutionele belegger) toch betaald krijgt. Indien er schade uit voortvloeit krijgt de Nederlandse Staat een vordering op de financierende bank. De EKG is in 2012 aangepast zodat het product beter aansluit bij de behoeften van institutionele beleggers. De toename in afgegeven polissen, van 0 naar € 270 mln., in 2013 laat zien dat het product nu beter aansluit bij de behoeftes van investeerders. Om de effectiviteit van het instrument nog meer te vergroten, is in 2013, gezamenlijk met banken en investeerders, onderzoek gedaan naar een verdere aanpassing van het instrument. Dit onderzoek zal in 2014 worden afgerond. Daarnaast heeft er in 2013 op minder in het oog springende onderwerpen productontwikkeling plaatsgevonden. Hierbij kan gedacht worden aan de verdere verfijning van de premieberekening op landenklasse 0, verduidelijking van het dekkingsbeleid binnen de Fair Calling Facility en introductie van de zelfstandige werkkapitaaldekking. Hoewel de impact van deze wijzigingen beperkt is, dragen zij alle bij aan een betere aansluiting bij de algemene beleidsdoelstelling.

D: Tabel budgettaire gevolgen van beleid

E: Toelichting op de instrumenten

Verplichtingen

In de ontwerpbegroting zijn stelpostramingen opgenomen ter hoogte van het maximaal te verstrekken jaarlijkse netto garantieplafond voor verplichtingen. De realisatie van de verplichtingen betreft het saldo van verleende en vervallen garanties.

Garantieverplichting exportkredietverzekering (– € 6,5 mld.)

In 2013 is er voor € 12,9 mld. aan nieuwe verplichtingen aangegaan en is € 9,5 mld. aan verplichtingen vervallen. Over 2013 bedraagt het saldo van nieuwe en vervallen garanties € 3,5 mld. Deze mutatie betreft het afboeken van het resterende deel van het verplichtingenplafond.

Garantieverplichting Regeling Investeringen (– € 400,9 mln.)

In 2013 is er voor € 62,2 mln. aan nieuwe verplichtingen aangegaan en is € 9,3 mln. aan verplichtingen vervallen. Over 2013 bedraagt het saldo van nieuwe en vervallen garanties € 52,9 mln. Deze mutatie betreft het afboeken van het resterende deel van het verplichtingenplafond.

Garantieverplichting Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) (– € 150,0 mln.)

Het jaarlijkse plafond voor de MIGA bedraagt € 150,0 mln. In 2013 is er geen beroep gedaan op de MIGA-faciliteit.

Uitgaven

Schade-uitkering EKV (– € 10,7 mln.)

De schade-uitkeringen zijn beperkt lager uitgevallen dan de raming. In 2013 heeft zich een grote schade gematerialiseerd op Brazilië van ca. € 40 mln.

Schade-uitkering SENO-GOM (+ € 1,8 mln.)

De Seno-Gom portefeuille wordt afbeheerd. De schade heeft zich voorgedaan op Gambia.

Ontvangsten

Premies EKV (+ € 46,5 mln.)

In 2013 zijn de premieontvangsten van de exportkredietverzekeringen € 46,5 mln. hoger uitgevallen dan begroot. Er is een aantal omvangrijke verzekeringen afgesloten. Het gaat hierbij om een combinatie van exporttransacties die snel tot stand zijn gekomen en projecten die een langere voorbereiding kenden en in 2013 daadwerkelijk in gang zijn gezet.

Schaderestituties EKV (+ € 28,0 mln.)

Ondanks de moeilijke periode die de wereldeconomie doormaakt is de provenustroom boven verwachting goed op gang gebleven. Hierdoor zijn de schaderestituties hoger uitgekomen dan geraamd. De meevaller wordt veroorzaakt door schaderegelingen die buiten de club van Parijs om zijn getroffen.

Meetbare gegevens

In 2013 is de doorlooptijd als indicator vervangen door een positief bedrijfsresultaat (BERB) en een best of class notering (A rating) op basis van de jaarlijkse benchmark voor de verzekeringsvoorwaarden en -mogelijkheden. Deze informatie werd al jaarlijks gemeld in zowel het jaarverslag als de begroting, maar niet vanuit het perspectief van prestatie-indicator. Beide kengetallen, de benchmark en BERB, bieden informatie over het gelijkwaardige speelveld. Door kostendekkend te opereren en dit ook transparant te presenteren wordt door Nederland aangetoond dat er bij de Nederlandse EKV geen oneerlijke concurrentie plaatsvindt door middel van te lage verzekeringspremies. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het voorkomen van een internationale race to the bottom.

Uit de benchmark (2013) kwam naar voren dat Nederland, op de beleidsonderdelen landenbeleid, premies, dekkingsbeleid en milieu- en sociale beoordeling, goed bestand is tegen de concurrentiedruk van de meeste andere exportkredietverzekeraars. Nederland heeft zich in de benchmark verbeterd van de middengroep naar de kopgroep. Dit is onder andere veroorzaakt door een verbetering in het premiebeleid in landenklasse 0. Verder bleek uit de internationale vergelijking dat net zoals vorig jaar er nog steeds een verschuiving plaatsvindt in de rol van exportkredietverzekeraars, waarbij financieringsinstrumenten steeds belangrijker worden.

De kostendekkendheid zoals gemeten door middel van BERB (cumulatief voor polissen afgegeven per 1-1-1999), komt uit op een resultaat van € 231 mln.