Algemeen

In 2013 heeft IenM voor het eerst gewerkt met het geactualiseerde en geprofessionaliseerde toezicht op de uitvoeringsorganisaties op afstand . De uitgangspunten hiervoor zijn uitgewerkt in «Verantwoorde Uitvoering: Toezichtvisie IenM op uitvoeringsorganisaties op afstand» en de individuele ministeriële regelingen en beleidsregels die voor een aantal specifieke ZBO’s zijn opgesteld48.

In het afgelopen jaar hebben diverse overleggen tussen de besturen en directies van ZBO’s en de bewindspersonen en de secretaris-generaal, in zijn rol als eigenaar, plaatsgevonden. Dergelijke overleggen hebben ook plaatsgevonden met de raden van toezicht. Daarnaast is er regelmatig op ambtelijk niveau overleg met de ZBO’s.

IenM heeft in het afgelopen jaar de diverse instrumenten uit de toezichtvisie ingezet. In 2013 is voor het eerst gewerkt met een jaarbrief waarin de ZBO’s is gevraagd om specifieke aandacht te besteden aan de gevolgen van de economische crisis en om verdergaande kostenbesparende maatregelen te treffen, om de gevolgen voor de tarieven zoveel mogelijk te beperken. De begrotingen en de tarieven van de ZBO’s zijn door de bewindspersonen vastgesteld. Daar waar sprake is geweest van herbenoeming van bestuurders of leden van de raad van toezicht is dit ook conform toezichtvisie uitgevoerd. In 2014 zal, na afronding van het jaarverslag, de toezichtvisie samen met de ZBO’s worden geëvalueerd.

In 2013 heeft een rijksbrede doorlichting van (een selectie van) ZBO’s plaatsgevonden. Voor het merendeel van de onder IenM ressorterende ZBO’s is geconcludeerd dat de zelfstandige status gerechtvaardigd is. Voor een drietal kleine ZBO’s (Vamex, NIWO, SACN) is voorgesteld om een business case uit te voeren om te onderzoeken of samenvoeging, aanpassing of opheffing van de ZBO-status opportuun is. De conclusies en aanbevelingen zijn door de Ministerraad overgenomen.

Tot slot is in 2013 door de unit Toezicht een inventarisatie van de sturing van uitvoeringsorganisaties op afstand binnen het IenM-domein uitgevoerd.

Onderstaand wordt voor een aantal ZBO’s en RWT’s een overzicht gegeven van de toezichtbevindingen over het jaar 2013. De bijlage wordt afgesloten met een totaaloverzicht van alle ZBO’s en RWT’s die onder de Minister van IenM ressorteren. Het overgrote deel van deze organisaties is tarief gefinancierd. Daarom zijn voor deze organisaties geen ramingen en realisaties opgenomen. Voor een nader beeld wordt verwezen naar de individuele jaarverslagen van deze organisaties.

ProRail

De Staat houdt 100% van de aandelen van Railinfratrust BV die op haar beurt 100% van de aandelen ProRail houdt. Het aandeelhouderschap ligt bij de Minister van Infrastructuur en Milieu. Het aandeelhouderschap is in 2012 overgaan van de Directie Openbaar Vervoer en Spoor naar een separate toezichteenheid binnen de hoofddirectie FMC. De sturing vanuit de aandeelhoudersrol is complementair ten opzichte van de sturing als concessie- en als subsidieverlener.

De Tweede Kamer is in juli 2012 geïnformeerd over de aanpassing van het bezoldigingsbeleid. Als gevolg van de aanpassing van het bezoldigingsbeleid worden er met ingang van 2013 geen variabele beloningen meer verstrekt. In 2013 is een lid van de Raad van Commissarissen van ProRail herbenoemd. Als gevolg van het vertrek van de Chief Financial Officer (CFO) in 2013 is in de ontstane vacature tijdelijk voorzien door aanstelling van een interim directeur Financiën.

Het toezicht op ProRail is belegd bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM), de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Directie Openbaar Vervoer en Spoor van het Directoraat-Generaal Bereikbaarheid van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

RDW

De kwaliteit van dienstverlening van de RDW was in 2013 goed op orde. De wettelijke en de in de Toezichtvisie neergelegde prestatie-indicatoren en normen zijn voor het overgrote deel gehaald. De RDW heeft in 2013 gewerkt aan de invulling van risico gestuurd toezicht voor de uitvoering van de wettelijke toezichtstaken, hetgeen in 2014 voor de toezichttaken tot nieuwe afspraken met IenM omtrent de kpi’s (key performance indicators) zal leiden.

De personele bezetting per 31 december 2013 was (na correctie PAS regeling) 1360,6 fte. De gemiddelde tariefontwikkeling was 2,27%.

Omdat de RDW de kosten in 2013 heeft kunnen beheersen zijn de gerealiseerde kosten lager uitgekomen dan was begroot. Door meevallende incidentele ontvangsten en het herstel van de autoverkopen eind van het jaar is de omzet ten opzichte van de verwachtingen meegevallen. Over 2013 is per saldo een netto resultaat van ruim € 1 miljoen gerealiseerd.

In 2012 is de RDW gestart met een onderzoek naar de effecten van «gratis» informatieverstrekking in een tariefgefinancierde omgeving. In 2013 heeft een evaluatie plaatsgevonden. Mede op basis van deze bevindingen zal het open data beleid verder worden vormgegeven. Naast de Open Data Voertuigen is de RDW, na voorbereiding in 2013, begin 2014 ook gestart met het aanbieden van open data over parkeergebieden en parkeertarieven van gemeenten.

In 2013 heeft de RDW op verzoek van Logius het beheer van de berichtenbox verzorgd. De RDW werkte in 2013 aan meerdere projecten. Op 1 januari 2014 is het kentekenbewijs op creditcardformaat ingevoerd. De card bevat een chip met daarop de gegevens van het voertuig en de kentekenhouder. De RDW is daarnaast met ingang van 1 januari 2014 gestart met de registratie van kilometerstanden die erkenninghouders op diverse momenten wettelijk verplicht aan de RDW moeten doorgeven. De RDW voldoet aan de norm ISO 27001 voor informatiebeveiliging en verkreeg hiervoor in februari 2013 officieel het certificaat. In 2013 ontving de RDW voor het kentekenregister het certificaat privacy-audit-proof.

CBR

2013 was het eerste jaar voor het CBR als publiekrechtelijk ZBO. Hiertoe zijn de nodige wijzigingen doorgevoerd, waarover eerder reeds gerapporteerd is (wijziging tariefsystematiek, normering van het eigen vermogen, instellen gebruikersraad, enz.). Tevens zijn afspraken gemaakt over nieuwe prestatie-indicatoren en efficiencyverbetering.

Een belangrijke ontwikkeling was de beëindiging van het verscherpte toezicht. In 2013 is hiertoe een gateway review uitgevoerd. De uitkomst hiervan was dat het regime van verscherpt toezicht kon worden verlaten. Wel werden enkele aandachtspunten benoemd, waaronder ICT en de divisie Rijgeschiktheid. De raad van toezicht heeft op verzoek van de Minister op deze terreinen tijdelijk een zwaardere rol gekregen en hiertoe commissies ingesteld die de voortgang monitoren en hierover rapporteren aan IenM.

De resultaten staan onder druk als gevolg van minder aanbod van 7,1% hetgeen een gevolg is van tijdelijke demografische en conjuncturele ontwikkelingen, alsmede structurele beleidsmatige ontwikkelingen. Het CBR heeft het jaar 2013 met een positief exploitatieresultaat afgesloten. Gezien de verwachtingen voor 2014 is in het najaar van 2013 besloten tot een gemiddelde tariefverhoging van 3,3% in 2014 teneinde een negatieve exploitatie te voorkomen.

In 2013 is vanwege de inwerkingtreding van de 3e Rijbewijsrichtlijn op 19 januari en de uitval van een groot deel van de laatste examens onder de oude regeling vanwege de strenge winter, druk ontstaan op de wachttijden. Desondanks zijn de termijnen grotendeels gerealiseerd. Voor de vele gedupeerden die de uitval heeft opgeleverd, heeft de Minister een coulanceregeling in het leven geroepen. Die is door het CBR uitgevoerd.

Voorts heeft het jaar 2013 in het teken gestaan van het treffen van voorbereidingen voor de verhoging van de keuringsleeftijd van het rijbewijs van 70 naar 75 jaar. Het CBR is erin geslaagd zijn organisatie en informatiesystemen tijdig op orde te hebben. IenM heeft samen met onder andere het CBR, maar ook met de RDW en diverse maatschappelijke partijen gerichte communicatie gevoerd om de rijbewijsbezitters te informeren over de verhoging van de keuringsleeftijd.

De verplichte subsidieverlening voor door het CBR opgelegde rijvaardigheid- en medische geschiktheidonderzoeken in het kader van de vorderingsprocedure bedraagt thans over 2013 € 2,435 miljoen. Exacte subsidieafrekening op basis van het aantal door het CBR opgelegde onderzoeken over 2013 volgt nog.

NIWO

De NIWO is gecertificeerd volgens de ISO certificering, waarmee aangetoond wordt dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de normelementen van de ISO. Een onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem is de klachtenregistratie. In 2013 is de NIWO geëvalueerd en de rapportage is op 17 mei 2013 aan de Tweede Kamer aangeboden. De hoofdconclusie hierin is dat de NIWO gedurende de periode 2010 tot en met 2012 haar publieke taken op een doeltreffende en doelmatige wijze heeft uitgevoerd, waarbij de governance voldoende aandacht heeft gekregen. De begroting 2014 is goedgekeurd, de tarieven zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van de begroting 2013.

Stichting VAM/IBKI

Per 1 juni 2009 is de nieuwe Wet Rijonderricht Motorrijtuigen (WRM) in werking getreden. De wet is in 2013 geëvalueerd en op 26 september 2013 is het eindrapport van de evaluatie WRM aan de Tweede kamer aangeboden. Het rapport geeft een positief beeld over de door IBKI voor de uitgevoerde WRM taken. IBKI hanteert een systeem van kwaliteitsbegeleiding waarbij praktijkbegeleiders steekproefsgewijs meerijden met examens. Het streven van IBKI is erop gericht om de examentarieven stabiel en zo laag mogelijk te houden. In 2013 zijn de tarieven in lijn met de algemene prijsstijging verhoogd. De tarieven voor APK keurmeester zijn gelijk gebleven.

Op de uitvoering van de examens Wet Rijonderricht Motorvoertuigen, keurmeester APK en installateur LPG wordt toezicht uitgeoefend door zogenoemde Rijksgecommitteerden. Uit de verslagen van de Rijksgecommitteerden WRM en APK is gebleken dat de examens op een goede wijze worden uitgevoerd en zijn geen bijzondere aandachtpunten naar voren gekomen. Over de verantwoording van de uitvoering van de publieke taken zijn met de eind 2012 gepubliceerde beleidsregel afspraken gemaakt en over 2013 zal in lijn hiermee worden gerapporteerd.

Luchtverkeersleiding Nederland

Het algemene beeld is dat LVNL over het jaar 2013 een goede prestatie heeft geleverd qua werking en doeltreffendheid. De verkeersvolumes in de luchtverkeersbegeleiding blijven, ondanks een lichte stijging, achter bij de verwachtingen die in het Performanceplan 2012–2014 zijn opgenomen op basis van Eurocontrol verkeersverwachtingen. Het verkeersvolume bepaalt de omzet van LVNL. LVNL sluit het jaar 2013 af met een positief exploitatieresultaat van ongeveer € 13 miljoen (actuele cijfers zijn pas in mei 2014 bekend).

Eind 2013 is door de Staatssecretaris de begroting 2014 vastgesteld en daarmee tevens de tarieven voor het jaar 2014. In 2014 hanteert LVNL dezelfde tarieven als in 2012 op basis van de afspraken, die tussen het Rijk en LVNL zijn gemaakt over de stabilisatie en verlaging van de tarieven van LVNL over de periode 2012 tot en met 2014. Zowel vanuit het departement als vanuit de gebruikers is gevraagd om de kosten verder te beperken. Continuïteit van bestaande LVNL taken en de veiligheid mogen hier niet onder leiden. De Europese Commissie zet via prestatiesturing in op efficiencyverbetering in de luchtverkeersbegeleiding. Dit heeft effect op de mate waarin LVNL kosten kan doorberekenen aan de gebruikers en de risico’s die zij zelf moet dragen (zonder verrekening aan de luchtvaartmaatschappijen). De voor 2013 geplande eenjarige CAO is nog niet afgesloten. Gelet op de discussie rond de Wnt en het prepensioen van luchtverkeersleiders, zijn eind 2013 gesprekken gestart tussen het ministerie en LVNL. LVNL is gevraagd om met een samenhangend pakket van arbeidsvoorwaarden en aanpassing van de prepensioenregeling te komen.

Eind 2013 is begonnen met de wettelijke evaluatie LVNL. De uitkomsten worden in het eerste halfjaar van 2014 verwacht. Daarnaast is in 2013 verder gewerkt aan het proces voor de vervanging van het luchtverkeersbegeleidingsysteem. Vervanging is voorzien in 2018. De Kamer zal te zijner tijd via de rapportage Grote ICT projecten over worden geïnformeerd.

Stichting Vaarbewijzen- en Marifoon Examens (VAMEX)

De VAMEX is aangewezen als exameninstelling voor het Klein Vaarbewijs en het diploma Groot Motorschip en is tevens gemandateerd om de Klein Vaarbewijzen en de Groot Pleziervaartbewijzen uit te geven. Bovendien geeft de VAMEX de internationale vaarbewijzen (ICC’s) uit die volledig geïntegreerd zijn in het Klein Vaarbewijs. Daarnaast is besloten de VAMEX te mandateren om de registratie van de ontzegde vaarbevoegdheden te gaan uitvoeren

De tarieven 2014 zijn ten opzichte van 2013 gelijk gehouden en het examentarief Groot Motorschip zal worden verlaagd.

Kadaster

In 2013 is het aantal transacties op de vastgoedmarkt verder gedaald. De omzet over 2013 valt daarom lager uit dan in 2012. Het Kadaster heeft maatregelen genomen om de kosten omlaag te brengen, maar dit heeft niet kunnen voorkomen dat 2013 met een verlies is afgesloten. Ook voor 2014 is kostenreductie onvoldoende om de exploitatie weer kostendekkend te maken. In het najaar van 2013 is daarom besloten de tarieven voor 2014 te verhogen. De prestaties voldeden aan de gestelde normen.

In 2013 heeft het Kadaster een meerjarige overeenkomst gesloten om een deel van de ICT (rekencentrum) uit te besteden. Achtergrond daarvan is het verbeteren van de continuïteit en flexibiliteit. Tevens leidt dit op termijn tot een daling van de kosten.

In 2013 zijn verdere voorbereidingen getroffen om het Kadaster op termijn verantwoordelijk te maken voor de kadastrale functies in Caribisch Nederland. Verwacht wordt dat het hiertoe benodigde wetsvoorstel in 2014 kan worden ingediend.

Het Kadaster heeft in 2013 een voorstel ingediend voor de mogelijkheden ten aanzien van open data. De financiering van open data is een aandachtspunt, aangezien de kosten van informatieverstrekking op dit moment worden gedekt met integrale tarieven, hetgeen onder een open data regime niet meer mogelijk is.

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB)

Het jaar 2013 is begonnen met een achterblijvende instroom van adviesaanvragen. De overcapaciteit is opgevangen door adviseurs te detacheren. De detachering en de aangetrokken adviesvraag vanaf juli hebben ertoe geleid dat over geheel 2013 de beschikbare adviescapaciteit voor 101% is benut. De volledige benutting van de beschikbare adviescapaciteit is ook bevorderd door het werk dat de StAB heeft verricht ten behoeve van de Wiki Juridica van de Raad voor de Rechtspraak. Voor deze Wiki levert de StAB (technisch georiënteerde) basiskennisdossiers. Dit wordt aangemerkt als een bijzondere vorm van advisering aan de rechters.

De doelstelling om alle zaken binnen de afgesproken termijn af te ronden is gehaald. De gemiddelde behandeltijd in 2012 bedroeg 2,6 maanden, ten opzichte van 2,5 maanden in 2012. De iets langere duur heeft te maken met enkele grote bestemmingsplanzaken die veel tijd in beslag hebben genomen

Het jaar 2013 laat een exploitatieoverschot zien. Naast de besparing op de huisvestingskosten heeft de digitalisering van de bedrijfsprocessen geleid tot een halvering van het papier- en printergebruik. Voor de detachering van gemiddeld 3 fte heeft de StAB een vergoeding ontvangen.