Inleiding

Nederland staat voor grote uitdagingen: de technologische ontwikkeling gaat hard, SCP en WRR constateren in het rapport «Gescheiden werelden» een sociaal-culturele tegenstelling tussen lager- en hogeropgeleiden, ondanks de ingezette daling is de jeugdwerkloosheid nog steeds hoog in vergelijking met de jaren voor de economische crisis. Maar technologische ontwikkeling biedt ook kansen, er ontstaan nieuwe initiatieven om bevolkingsgroepen bij elkaar te brengen, scholen zetten zich in voor een veilige plek waar verschillende groepen samenkomen en de economie trok vorig jaar voorzichtig aan. In al deze onderwerpen komt het belang naar voren van onderwijs, cultuur en wetenschap. Het helpt mensen zich te ontwikkelen, zichzelf te laten zijn, hun kennis te vergroten, innovatie te stimuleren en creatief te zijn. Met dit doel voor ogen was 2014 het jaar om het Regeerakkoord uit te werken en een agenda voor de toekomst neer te zetten.

Uitwerking van het Regeerakkoord

Afgelopen jaar was het tweede volle jaar van het kabinet, een jaar waarin veel beleid uit het Regeerakkoord in de steigers is gezet, veel wetgeving is voltooid. Het beleid zelf is daarmee zeker nog niet voltooid, het komt nu aan op de implementatie. De implementatie bepaalt het uiteindelijke succes, de plannen moeten «landen in de klas».

Het wetsvoorstel Studievoorschot is inmiddels aangenomen door zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Afgesproken is dat de middelen die vrijkomen door de hervorming van het stelsel van studiefinanciering worden geïnvesteerd in de kwaliteit van het hoger onderwijs en aan hoger onderwijs gerelateerd onderzoek. Daarbij zal het gaan om gerichte investeringen, aansluitend bij de strategische plannen van de instellingen en nieuw te maken kwaliteitsafspraken. Door het verhogen van de aanvullende beurs blijft het hoger onderwijs toegankelijk voor studenten met ouders met een lager inkomen.

Met het sluiten van de sectorakkoorden voor het po, vo en mbo, én de ondertekening van de Regeldrukagenda Onderwijs 2014–2017 hebben we invulling gegeven aan de ambities uit het Nationaal Onderwijs Akkoord (NOA) en de Lerarenagenda. Het Nederlandse onderwijs presteert namelijk over de hele linie goed (zie de internationale positie weergegeven op Trends in Beeld), maar onze ambitie gaat verder. Daarnaast is het passend onderwijs ingevoerd. In 2007 werd dit proces gestart met het invoeringsplan passend onderwijs, op 1 augustus 2014 werd de zorgplicht ingevoerd. Alle kinderen verdienen een zo goed mogelijke plek in het onderwijs. Onderwijs dat leerlingen uitdaagt, dat uitgaat van hun mogelijkheden en rekening houdt met hun beperkingen. Als het kan, gaat het kind naar een reguliere school, daarbij blijft het speciaal onderwijs bestaan voor kinderen die daar het best op hun plek zijn. Zo wordt voorkomen dat kinderen langdurig thuis komen te zitten en wordt ieder kind voorbereid op een vervolgopleiding en op een plek in de samenleving.

Ieder mens moet zich volledig kunnen ontplooien, discriminatie kan een barrière vormen. De zogenaamde Kracht on Tour door Nederland, die in 2014 is gestart, heeft als doel de bewustwording te vergroten van het belang van economische zelfstandigheid en het ter discussie stellen van de vanzelfsprekendheid van de keuzes van mannen en vrouwen op het vlak van de verdeling van arbeid en zorg.

Een agenda voor de toekomst

De komende periode werken we aan de implementatie van de in wet- en regelgeving omgezette afspraken uit het Regeerakkoord. Daarnaast hebben we onze agenda voor de toekomst uitgebreid met nieuwe maatregelen en plannen waarmee we aan de slag gaan. Zo hebben we afgelopen najaar onze visie verzonden naar de Tweede Kamer op de toekomst en maatregelen voor het mbo en de beleidsbrief Leven Lang Leren om het onderwijsaanbod voor volwassenen te flexibiliseren. Het tempo waarin oude banen verdwijnen en nieuwe banen worden gecreëerd, neemt toe. Er zijn aanwijzingen dat technologische ontwikkelingen en globalisering relatief veel invloed hebben op de arbeidsmarktpositie van werknemers op mbo niveau 2 en 3.

In onze Wetenschapsvisie staan de internationale ambitie, de toegankelijkheid en de aansluiting op de maatschappelijke behoeftes centraal. Met ons wetenschappelijk klimaat willen wij ons meten met de internationale top. Wetenschap is immers van grote maatschappelijke en economische waarde. Dat geldt ook voor cultuur: het verrijkt de mens, stimuleert innovatie en draagt bij aan tolerantie. Cultuur in Beeld kwam in december uit en richtte zich deze keer op veranderingen in de voorkeuren en de beleving van het publiek, die voortkomen uit bredere ontwikkelingen in de maatschappij.

Tot slot hebben wij een visie op de toekomst van de publieke omroep opgesteld. Media (televisie, radio, kranten en internet) spelen een grote maatschappelijke rol. Onder invloed van digitalisering wordt het medialandschap voller en gevarieerder. Een toekomstig publiek mediabestel dient daarom onderscheidend te zijn door inhoud, toegankelijkheid en kwaliteit. In onze visie is uiteengezet welke maatregelen nodig zijn om een bestel te creëren dat zich onderscheidt van andere media.

Leeswijzer beleidsverslag

In dit verslag zullen wij per beleidsterrein schetsen welke stappen zijn gezet. We beginnen met het onderwijs en gaan daarna in op studiefinanciering, wetenschap, cultuur, media, emancipatie en Caribisch Nederland. Het Jaarbericht 2014 geeft een overzicht van de werkzaamheden en gebeurtenissen die in 2014 hebben plaatsgevonden bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Daarnaast zullen de Kerncijfers van OCW niet meer in boekvorm, maar op de nieuwe website www.ocwincijfers.nl verschijnen. Een kwantitatieve monitor van de indicatoren in de beleidsagenda en het beleidsverslag, en de voortgang van de lerarenagenda zijn te vinden op de vernieuwde website van Trends in Beeld.