Algemene doelstelling

Groen onderwijs van hoge kwaliteit. Hierbij streeft het Ministerie van Economische Zaken (EZ) naar:

• • Voldoende gekwalificeerde beroepsbeoefenaren voor het agrofoodcomplex en de groene ruimte.

• • Vergroten van de kennisverspreiding en -benutting voor het agrofoodcomplex en de groene ruimte.

Rol en verantwoordelijkheid

Voldoende gekwalificeerde beroepsbeoefenaren voor het agrofoodcomplex en de groene ruimte

Stimuleren

• • Stimuleren van een hoog kwaliteitsniveau van onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

• • Stimuleren van voorwaarden om te voldoen aan de vervangingsvraag en de transitie naar een groene economie. Afspraken maken met instellingen over bevorderen doorstroom, verminderen aantal voortijdige schoolverlaters, leven lang leren door om- her- en bijscholing, aanspreken van nieuwe groepen, in het bijzonder in de (rand)stedelijke omgeving.

• • Stimuleren, in overleg met de instellingen, van ondernemerschap waardoor leerlingen na afronding van hun opleiding een basis hebben voor de start van een eigen bedrijf in het groene domein.

Regisseren

• • Mede met instellingen en het bedrijfsleven zorgdragen voor het versterken van kwalificerende functies binnen het domein voedsel, natuur en leefomgeving van het groen (voorbereidend) beroepsonderwijs.

Financieren

• • Financieren van op actuele beroepssituaties gerichte voorzieningen voor onderwijs aan (toekomstige) beroepsbeoefenaren in de groene sector (stelselverantwoordelijkheid). De groene instellingen functioneren binnen het wettelijk stelsel dat voor het gehele onderwijs geldt.

Kennisverspreiding en -benutting voor het agrofoodcomplex en de groene ruimte, onder meer door actieve inzet van het groen onderwijs

Stimuleren

• • Stimuleren van kennisuitwisseling tussen bedrijven, maatschappelijke organisaties, overheden, onderzoek en onderwijs (stimuleren van de gouden driehoek in de groene sector).

• • Stimuleren van kennisverspreiding en -benutting ter ondersteuning van de topsectoren Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, Agri & Food en vanwege de maatschappelijke opgaven op horizontale doorsnijdende thema’s zoals duurzaamheid en biodiversiteit.

Regisseren

• • Coördineren en in overleg met het educatieveld (doen) uitvoeren van het Kennisprogramma Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) onder de kop «Duurzaam Door, sociale innovatie voor een groene economie». Dit programma is het vervolg op het NME-programma vanaf 2013.

Adequaat aanbod wordt gemeten door middel van de Indicator Toekomstige Knelpunten in de Personeelsvoorziening naar Beroep (ITKB). Resultaten worden tweejaarlijks gepubliceerd. De eerstvolgende publicatie verschijnt in het najaar van 2015.

Beleidsconclusies

Beleidsdoorlichting Groen onderwijs

In 2014 is de beleidsdoorlichting van artikel 17 «Groen onderwijs van hoge kwaliteit», met een beleidsreactie aangeboden aan de Kamer (TK, 30 991, nr. 11). De doorlichting betrof de groene onderwijsvernieuwingssubsidies die conform afspraak vanuit het Regeerakkoord vanaf 2016 vervallen.

De voornaamste beleidsconclusie is dat het Groen onderwijsbeleid het mogelijk heeft gemaakt dat er relevante extra prestaties zijn geleverd op het terrein van actueel, vooruitstrevend, internationaal en aantrekkelijk onderwijs en dat het onderwijs heeft bijgedragen aan de kennisdoorstroming richting bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

Daarnaast heeft de Groene collectieve ondersteuningsstructuur (kleinschaligheid grootschalig organiseren) vooral via de Groene Kennis Corporatie (GKC) haar nut bewezen. Deze resultaten zijn van belang voor het economisch en duurzaam versterken van het innovatie- en concurrentievermogen van de topsectoren Agrofood, Tuinbouw&Uitgangsmaterialen en het domein van Natuurlijke Leefomgeving.

Uitrol MeerjarenInvesteringsProgramma’s 2013–2015 (MIP)

In 2014 zijn de Groene onderwijsinstellingen aan de slag gegaan met de uitrol van de opgestelde MIP’s. Er is vanuit een nieuwe governancestructuur gewerkt aan de vereenvoudiging van de uitvoering van het Groen onderwijsbeleid. Hiermee wordt ook gehoor gegeven aan bevindingen uit de beleidsdoorlichting. Meer focus aanbrengen op de doelen, meer programmatisch gaan werken, meer aandacht voor het borgen van de effecten en het verbeteren van de samenwerkingsrelatie binnen de gouden driehoek.

Basisinfrastructuur voor onderwijsopdracht en de kennis- en innovatieopdracht

De Groene Tafel – het samenwerkingsverband van alle groene onderwijsinstellingen – heeft in 2014 een landelijke vraaggestuurde agenda voor de collectieve ontwikkelopgaven opgeleverd. Deze zal in 2015 en verder worden uitgevoerd. Hiermee bereiden de onderwijsinstellingen zich voor op het neerzetten van een basisinfrastructuur om ook na 2015 de kennis- en innovatieopdracht te kunnen invullen binnen de regio.

Groen onderwijspact

EZ heeft het Groen onderwijs, het bedrijfsleven en de maatschappelijke organisaties uitgenodigd om samen met de overheid te komen tot een pact.

De betrokken partijen hebben met elkaar de doelen en ambities voor de komende jaren geformuleerd. Dit bouwt voort op de weg die met de uitvoering van de Human Capital Agenda (HCA) voor de topsectoren Agrofood en Tuinbouw&Uitgangsmaterialen en de HCA voor de sector Natuur en Leefomgeving is ingeslagen. Het opstellen van een volwaardig actieprogramma is de volgende stap.

Centervorming (platform voor samenwerking onderwijs en bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties)

De Centres of Expertise (CeO) in het groene HBO: Greenports, Food en Agrodier hebben een critical friend gesprek gevoerd met de Reviewcommissie. Het Centre of Expertise Open Teelten van Christerlijke Agrarische Hogeschool Vilentum is dit jaar van start gegaan.

De Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV) in het groene MBO gerelateerd aan respectievelijk de topsectoren Agrofood en Tuinbouw&Uitgangsmaterialen hebben dit jaar een audit doorlopen.

Groene plus-lectoraten

Internationalisering groen onderwijs

• • In opdracht van het bestuurlijk overleg Borderless Network (Groen onderwijs, EZ en HCA T&U en A&F) vond in 2014 de eerste (jaarlijkse) Werkconferentie Internationalisering plaats.

• • Daarnaast is op bestuurlijk niveau afgesproken om begin 2015 te komen tot een tripartiet gedragen agenda voor Internationalisering met focus op thema’s en of land. Dit moet leiden tot het benoemen van trekkers binnen het groen onderwijs waar bedrijfsleven bij terecht kan met hun vraag naar onderwijs internationaal.

Stelselontwikkelingen

• • Een onderzoek naar de basisbekostiging en meerjarige begrotingsperspectief Groen onderwijs is opgestart. Dit onderzoek wordt tezamen met OCW en Financiën uitgevoerd.

• • VMBO: Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft in opdracht van EZ samen met docenten groen, Cito, College voor Toetsen en Examens, Aequor en bedrijfsleven een nieuw concept examenprogramma ontwikkeld met profiel groen en dertien keuzedelen voor het voorbereidend beroepsonderwijs. Tien pilotscholen zijn op 1 augustus 2014 van start gegaan met het concept examenprogramma.

• • MBO: In 2014 is de ontwikkeling van een nieuwe kwalificatiestructuur voor het MBO afgerond. KBB Aequor heeft, in nauwe samenwerking met de AOC en het bedrijfsleven, voor het groen MBO een vergaand herziene kwalificatiestructuur ontwikkeld.

• • Aequor: In 2014 zijn belangrijke stappen gezet bij de uitvoering van een Regeerakkoord maatregel uit Rutte II: de transitie van de Kenniscentra voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven (KBB) naar de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven (SBB). Het wetsvoorstel is aangenomen in de Kamer en er wordt volop gewerkt aan de overgang van Aequor per 1 augustus 2015 voor wat betreft de wettelijke taken: het ontwikkelen van kwalificaties, het borgen van voldoende kwaliteit van leerbedrijven (certificering) en zorgen voor een voldoende aanbod van leerbedrijven. De Sectorkamer voor het Groen onderwijs is bekend (Sectorkamer Voedsel, Groen en Gastvrijheid).

• • Invoering T-onderwijs: Het wetsvoorstel tot invoering van het T-rijbewijs is eind 2014 door de Staten Generaal goedgekeurd. Het is de bedoeling dat de AOC mede de opleiding voor het T-rijbewijs zullen verzorgen, in verband met de opleiding voor beroepshandelingen met tractoren en machines in een aantal groene kwalificaties en de eisen die enige branches stellen aan het bezit van het T-rijbewijs.

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de verplichtingen

Van de beschikbare € 50 mln voor schatkistbankieren van groene onderwijsinstellingen is € 7 mln gerealiseerd. Er werden in 2014 € 60 mln hogere verplichtingen ten behoeve van de bekostiging vastgelegd. Het betrof deels verplichtingen die in 2013 (ten behoeve van 2014) nog niet vastgelegd konden worden en verplichtingen ten behoeve van de bekostiging 2015. De bekostiging viel hoger uit als gevolg van stijging bij zowel het aantal bekostigde onderwijsdeelnemers als de vergoedingen per deelnemer. Er werden € 3 mln minder subsidies verplicht door beëindiging van de groene plus subsidies. Verplichtingen voor subsidies met uitgaven 2014 waren al grotendeels meerjarig in voorgaande jaren aangegaan. Vanwege het wegvallen van de groene plus subsidies ingaande 2016 werden er in beperktere mate nieuwe verplichtingen aangegaan.

Toelichting op de uitgaven

Bekostiging

De € 5,0 mln hogere uitgavenrealisatie op de bekostiging HBO-groen heeft de volgende oorzaken:

• • € 4,2 mln is een gevolg van aanpassing van de OCW-conforme vergoedingen per deelnemer. Hiervan kon € 0,2 mln gedekt worden uit de toegevoegde reguliere loonbijstelling. Voor het overige is gedekt uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

• • € 0,8 mln vanwege stijgende deelnemersaantallen die nog niet meerjarig in de budgetten waren verwerkt. De middelen zijn toegevoegd uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

De € 4,3 mln hogere uitgavenrealisatie op de bekostiging van MBO-groen heeft de volgende oorzaken:

• • € 2,1 mln is een gevolg van OCW-conforme loonbijstelling en compensatie voor de niet toegekende prijsbiistelling 2013. Voor € 0,3 mln kon dit gedekt worden uit reguliere loonbijstelling. Voor het overige is het gedekt uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

• • € 0,4 mln vanwege de OCW-volgende maatregel centrale en uniforme toetsing waarvoor via OCW middelen Regeerakkoord zijn ontvangen.

• • € 1,8 mln vanwege nog niet in de budgetten verwerkte eerder ontstane tekorten. Die middelen zijn toegevoegd uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

De € 7 mln hogere uitgavenrealisatie op de bekostiging van VMBO-groen heeft de volgende oorzaken:

• • € 3,6 mln is een gevolg van hogere te bekostigen aantallen. De middelen zijn toegevoegd uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

• • € 3,4 mln is veroorzaakt door hogere vergoedingen per deelnemer, voor € 0,5 mln kon dit gedekt worden uit reguliere loonbijstelling. Voor het overige komt de dekking uit andere begrotingsonderdelen van EZ.

Subsidies

De € 10 mln lagere uitgavenrealisatie op School als Kenniscentrum is een gevolg van een langer dan geraamde tijd nodig voor definitie en opstart van de projecten. De uitgaven verschuiven hierdoor naar latere jaren.

Gegevens over 2014 komen in augustus 2015 beschikbaar. De waarde is een gemiddelde van het cijfer voor niveau 4 van de Beroepsopleidende leerweg (BOL 4) en HBO in het groen onderwijs.

De inspectie voor het onderwijs bepaalt periodiek op basis van meerdere gestandaardiseerde criteria welk percentage groene scholen voldoende kwaliteit heeft. Hoe hoger het percentage, hoe meer groene scholen voor Middelbaar Beroepsonderwijs en Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO) gemiddeld genomen een voldoende scoren op kwaliteit. De opgenomen waarden zijn het gemiddelde van VMBO en MBO, in 2014 respectievelijk 86,4% en 91,6%.

Het betreft het percentage leerlingen voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (VMBO) leerjaar 3 en 4 plus MBO leerlingen dat zonder startkwalificatie (minimaal MBO-2 niveau) het onderwijs verlaat. Dit gemeten als percentage van het totaalaantal VMBO 3–4 plus MBO leerlingen.

Het cijfer heeft betrekking op doorstroom in 2013. Gegevens over doorstroom 2014 komen in augustus 2015 beschikbaar.

Interne begrotingsreserve schatkistbankieren