Algemeen

Deze bijlage bevat de belangrijkste hoofdlijnen van het toezicht op zbo’s en rwt’s.

In 2016 is gewerkt aan de diverse onderdelen van het ontwikkelplan van het Team Governance Zelfstandige Organisaties. Dit is een uitvloeisel van de evaluatie uit 2015 over het toezicht op zbo’s bij IenM. Hier wordt in 2017 verder aan gewerkt.

Onderstaand wordt voor een aantal zbo’s en rwt’s een overzicht gegeven van de toezichtbevindingen over het jaar 2016. De bijlage wordt afgesloten met een totaaloverzicht van alle zbo’s en rwt’s die onder de Minister van IenM ressorteren. Het overgrote deel van deze organisaties is tariefgefinancierd. Daarom zijn voor deze organisaties geen ramingen en realisaties opgenomen.

CBR

In 2016 zijn de tarieven met gemiddeld 5,1 procent gestegen. Aanleiding waren o.a. kosten die moeten worden gemaakt voor vernieuwing van werkprocessen en ICT, een nieuwe kostenverdeling tussen overheid en burger voor vorderingenonderzoeken en verbetering van de dienstverlening. Het jaar is afgesloten met een resultaat van € 10 miljoen euro. Het eigen vermogen is aanzienlijk toegenomen naar € 16,4 miljoen euro wat de afgelopen jaren onder druk was geraakt.

In navolging van de aanpassing van de examenlocaties wordt het aantal rijtestlocaties gefaseerd teruggebracht naar het aantal waar optimale dienstverlening geboden kan worden.

In 2016 was er sprake van overschrijding van de kpi normen met name voor de reserveringstermijnen. Dit vanwege de onverwacht grote vraag naar examens door 17 jarigen en de meevallende economie. Het CBR heeft enkele tientallen nieuwe examinatoren aangetrokken, in 2017 zijn de reserveringstermijnen nagenoeg op orde gekomen. De uitvoering van het Alcoholslotprogramma door het CBR is in 2016 verder afgebouwd.

In 2016 is mevrouw P. Delsing benoemd als algemeen directeur van het CBR na vertrek van mevrouw S. Zijderveld.

Kadaster

In 2016 is het werkaanbod gestegen t.o.v. 2015. Dit bood de mogelijkheid om de tarieven per 1 januari 2017 substantieel te verlagen. Zo daalde het tarief voor inschrijving van stukken met 25%. Het tarief voor on-line gegevensverstrekking daalde met circa 14%. In 2016 zijn de tarieven al met gemiddeld 10% verlaagd. Door deze verlagingen is de kostendekkendheid verbeterd.

Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL)

In 2016 is op verzoek van de Tweede Kamer door SEOR onderzoek gedaan naar de arbeidsvoorwaarden van luchtverkeersleiders. De uitkomsten van dit onderzoek zjin op 11 april 2016 aangeboden aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2015–2016, 31 936, nr. 330). Tegelijkertijd heeft de Staatssecretaris aangegeven dat luchtverkeersleiders een aparte positie krijgen in de Wnt en dat zij het bestuur LVNL gevraagd heeft het overleg te starten met de luchtverkeersleiders om te komen tot een arbeidsvoorwaardenakkoord met daarin een bezoldigingsnorm, een modernisering en flexibilisering van het prepensioen en het verhogen van de capaciteit. LVNL en de vakbond hebben hierover in november 2016 een akkoord bereikt. De Kamer is daarover op 29 november 2016 geïnformeerd (Kamerstukken II, 2015–2016, 31 936, nr. 365).

In mei 2016 is de heer M. van Dorst als nieuwe CEO/bestuursvoorzitter aangetreden en in augustus 2016 mevrouw M. Banning als CFO. Daarmee is het gehele bestuur vernieuwd. Binnen de raad van toezicht is één lid opnieuw benoemd voor een laatste periode van 4 jaar, mevrouw C. Insinger.

Als bijzonderheid bij de jaarrekening 2015 kan worden gemeld dat deze is voorzien van een verklaring met beperking. De reden hiervoor ligt in het feit dat het FABEC performanceplan op dat moment nog niet was goedgekeurd. Het aangepaste plan ligt nu ter goedkeuring voor bij de Europese Commissie.

In 2016 zijn daarnaast vervolgstappen gezet in de civiel-militaire samenwerking en heeft de aanbesteding plaatsgevonden van de vervanging van het AAA-systeem. Eind 2016 is gebleken dat de geplande opleverdatum van de luchthaven Lelystad wordt vertraagd. Hierover heeft inmiddels overleg plaatsgevonden met de Tweede Kamer en is een externe audit op de planning toegezegd (Kamerstukken II 2015–2016 31 936, nr. 370).

NIWO

Naar aanleiding van het onderzoek n.a.v. het rapport «Heroverweging zbo’s» is eind 2014 besloten om de NIWO om te vormen van privaat- naar publiekrechtelijk zbo. Dit is in de voortgangsrapportage van de Minister van Wonen en Rijksdienst in mei 2015 aan de Tweede Kamer gemeld. Voor de omvorming naar publiekrechtelijk zbo is het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet wegvervoer goederen in 2016 aan de Tweede Kamer aangeboden. Eind december is het Koninklijk Besluit gepubliceerd, waarmee de wijzigingswet per 1 januari 2017 in werking is getreden.

ProRail

De Staat houdt 100% van de aandelen van Railinfratrust BV die op haar beurt 100% van de aandelen ProRail houdt. Het aandeelhouderschap wordt namens de Staat vervuld door de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. De ondersteuning bij het aandeelhouderschap is belegd bij een separate eenheid binnen de hoofddirectie FMC. De sturing vanuit de aandeelhoudersrol is complementair ten opzichte van de sturing als concessie- en als subsidieverlener.

In 2016 zijn twee aandeelhoudersvergaderingen gehouden. De voorjaarsvergadering stond in het teken van de goedkeuring van de jaarrekening en de verantwoording van de directie en de raad van commissarissen richting de aandeelhouder. De aandeelhoudersvergadering van november stond in het teken van vaststelling van het bezoldigingsbeleid, bespreking van de actualisatie van de statuten en de verbeteraanpak finance van ProRail. Tijdens beide algemene vergaderingen werd de Staat als aandeelhouder vertegenwoordigd door de secretaris-generaal.

In het afgelopen jaar heeft het kabinet besloten ProRail publiekrechtelijk vorm te geven. In december 2016 is de Kamer geïnformeerd over het definitieve kabinetsbesluit om Prorail vorm te geven als publiekrechtelijk zbo. Over deze besluitvorming zijn Kamervragen gesteld en Kamerdebatten gevoerd met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu.

In 2016 is de nieuwe topstructuur ingevoerd met een driehoofdige raad van bestuur die verantwoordelijk is voor het bestuur van ProRail en een executive committee dat verantwoordelijk is voor het inrichten en verrichten van de dagelijkse operatie van ProRail. Binnen de raad van bestuur is in 2016 de heer Van Leeuwen benoemd als chief financial officer en de heer Voppen als chief operational officer. Samen met de heer Eringa vormen zij de raad van bestuur.

Stichting VAMEX

Naar aanleiding van een onderzoek n.a.v. de uitkomsten van het rapport «Heroverweging zbo’s» is in 2014 besloten om de VAMEX geleidelijk in te laten groeien in het CBR en het tempo hiervan af te laten hangen van de kwaliteit die het CBR kan leveren, het zgn.»Ingroeimodel». Dit is in de voortgangsrapportage van de Minister van Wonen en Rijksdienst in mei 2015 aan de Tweede Kamer gemeld. In 2016 is het overleg hierover met de VAMEX en het CBR voortgezet.

RDW

Het jaar 2016 was een goed jaar voor de RDW. De omzet kwam uit op 215 miljoen. Bij een gemiddeld aantal medewerkers van 1447,5 fte. Er was sprake van een gemiddelde tariefontwikkeling van – 0,51%.

In 2016 heeft de evaluatie van de doelmatigheid en doeltreffendheid van de RDW plaatsgevonden door AEF. De uitgevoerde evaluatie laat een zeer positief beeld zien over het functioneren van de RDW. AEF constateert dat «de RDW een doelmatig en doeltreffend opererende organisatie is waarvan ook de governance op orde is. De organisatie wordt professioneel aangestuurd, heeft de reguliere werkprocessen op orde en is tegelijk ook innovatief. De RDW werkt voortdurend aan het verder verbeteren en vernieuwen van de organisatie. Ook internationaal staat de RDW goed aangeschreven en speelt de organisatie een invloedrijke rol.» De aandachtspunten die AEF ziet voor het functioneren van de RDW zijn dan ook beperkt. Op 12 december 2016 is het rapport van AEF aangeboden aan het parlement.

Medio 2016 is de heer H. van Santen teruggetreden als directeur bedrijfsvoering van de RDW. Hij is opgevolgd door de heer Z. Baelde.

De RDW heeft in 2016 de verbetering van dienstverlening doorgezet. Voorbeelden zijn digitalisering binnen de APK en de ontheffingverlening, en de controle van een legitimatiebewijs voor tenaamstelling van voertuigen met behulp van een app. De RDW leverde een bijdrage aan lastenverlichting door onder meer het publiceren van meer open datasets en het beheer van het nationaal parkeerregister. Daarnaast besteedde de RDW in 2016 veel aandacht aan andere maatschappelijk relevante onderwerpen zoals de dieselfraude, en de opkomst van innovatieve technologieën in auto’s.

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB)

In 2016 zijn de in 2015 gestarte voorbereidende werkzaamheden voortgezet voor het overbrengen van de StAB van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu naar het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Het streven is de overheveling met terugwerkende kracht per 1 januari 2017 te realiseren.

• 1) Organisaties met een (*) zijn met ingang van 1 januari 2013 onder de werking van de Kaderwet ZBO gebracht. Een groot aantal organisaties is deeltijd zbo/rwt.

• 2) IenM kent slecht beperkte financiering van zbo’s/rwt’s via haar begroting. IenM kent geen premiegefinancierde rwt’s en zbo’s. Indien er geen getal is ingevuld bij programma- of apparaatgeld, dan zijn deze gegevens niet bij IenM bekend of is het onderscheid tussen apparaat en programma niet goed te maken. Dit komt mede doordat het hier gaat om bijvoorbeeld APK vergunninghouders of artsen. Datzelfde geldt voor de opbrengsten die deze zbo’s/rwt’s verkrijgen uit de uitvoering van hun taken. Het toezicht op deze taken wordt uitgevoerd door bijvoorbeeld de ILT. Daar waar het bedragen uit 2015 betreft of een voorlopig cijfer omdat de jaarstukken later worden toegezonden, is dit met (**) aangegeven.

• 3) Dit betreft de inkomsten voor de wettelijk uit te voeren taken. Daar waar het bedragen uit 2015 betreft is dit met (**) aangegeven. Voor commissies en clusters van organisaties kan niet aangegeven worden wat de inkomsten zijn uit de wettelijke taak. Bovendien zijn de opbrengsten zeer beperkt. Voor de Rijkhavenmeester geldt dat dit een onderdeel is van het Havenbedrijf Rotterdam. De functie van Rijkshavenmeester is zbo/rwt.

• 4) De algemene toezichtvisie en de individuele toezichts- en sturingsvisies zijn gepubliceerd via http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ienm/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/03/07/toezichtvisie-ienm-2013–2017-verantwoorde-uitvoering.html. Niet voor alle zbo’s/rwt’s is een toezichtsvisie. Deels vanwege het feit dat het toezicht elders wordt uitgevoerd, deels uit redenen van efficiency omdat de betreffende organisatie/taak te beperkt is en er sprake is van deeltijd zbo’s/rwt’s.

• 5) Op het moment van opstellen van dit overzicht was het nog niet mogelijk om voor alle organisatie aan te geven of een rechtmatigheidverklaring over het jaar 2016 is verkregen. Daar waar niet is aangegeven dat er een rechtmatigheidverklaring beschikbaar is, wordt deze veelal niet gevraagd om redenen van efficiency en kostenbesparing of omdat er geen jaarverslag is of de taak door een derde, private organisatie wordt uitgevoerd.