In de nota «beheer en toezicht» die in 1998 aan de Tweede Kamer werd voorgelegd, is toegezegd dat het parlement bij de jaarlijkse rekening van het Ministerie van Buitenlandse Zaken geïnformeerd zal worden over de bewezen gevallen van malversaties en de daarbij getroffen sancties respectievelijk de afweging die is gemaakt om geen sanctie te treffen. Ook de informatie over het effect van sancties en het terugvorderen van geld is toegevoegd. In de praktijk worden malversaties als bewezen beschouwd als er zodanig sterke aanwijzingen zijn, dat het bestaan van een malversatie logischerwijs niet ontkend kan worden. Het is dus niet zo dat bij alle gevallen door een uitspraak van de rechter een malversatie als bewezen wordt aangemerkt.
Malversaties
In het jaar 2016 zijn in totaal 24 vermoedens van malversaties gemeld. Vermoedens van malversaties worden altijd onderzocht. Eind 2016 zijn van deze vermoedens nog zeven gevallen in onderzoek. Er zijn nog 2 gevallen uit 2014 en 3 gevallen uit 2015 in onderzoek.
In deze bijlage wordt ingegaan op de gevallen waarbij het onderzoek is afgerond en die als bewezen malversaties zijn aangemerkt. Hieronder worden de in het jaar 2016 bewezen gevallen van malversaties (12 uit 2016, 3 uit 2015, 3 uit 2014, 1 uit 2013 en 1 uit 2012) beschreven:
2016
Afghanistan
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma ten behoeve van uitbreiding juridische en electorale capaciteit
Ontdekt: Uit een accountantsonderzoek blijkt een deel van de uitgaven ondoelmatig en een deel onrechtmatig. Uit aanvullend onderzoek is een fraude met reiskosten vastgesteld van EUR 78.000.
Omvang: EUR 78.000
Actie: Vanuit de donoren is een brief naar de internationale organisatie verzonden waarin deze wordt verzocht passende maatregelen te nemen, de reiskostenfraude op te lossen en het bedrag van de fraude en ook de ondoelmatige en onrechtmatige uitgaven terug te betalen. De internationale organisatie heeft inmiddels per brief laten weten passende maatregelen te hebben geïmplementeerd.
Ethiopië
Organisatie: Nederlandse NGO (Lokaal kantoor)
Context: Voedselzekerheidsprogramma
Ontdekt: Er is een fraude ontdekt die betrekking heeft op onjuiste verstrekking van gegevens over aantallen deelnemers, dagvergoedingen, consumpties rond evenementen en geleverde goederen en producten door leveranciers.
Omvang: EUR 8.495
Actie: De NGO heeft diverse maatregelen getroffen om de risico’s binnen het programma verder te mitigeren. Medewerkers die te maken hadden met de fraude zijn ontslagen. Veldbezoeken zullen frequenter worden afgelegd en er zal vaker worden gecontroleerd op de goede werking van procedures en richtlijnen. Ook zullen integriteitsdiscussies vaker op de agenda van de NGO staan. De NGO neemt het bedrag van de fraude voor haar eigen rekening.
Afghanistan
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma’s met betrekking tot de ondersteuning en versterking van de justitiële sector
Ontdekt: Fraude van EUR 92.000 is ontdekt met betrekking tot de huur van het kantoor van de internationale organisatie, brandstof, voedingswaren, afvalverwerking en andere operationele kosten.
Omvang: EUR 9.200 (Nederlands aandeel van 10%)
Actie: Zes medewerkers die betrokken waren bij de fraude zijn ontslagen en er is een aanklacht tegen de bij de fraude betrokken externe bedrijven in voorbereiding.
De internationale organisatie heeft een verbeterplan opgesteld. Ook is binnen de internationale organisatie een bewustwordingscampagne gestart met betrekking tot integriteit, anti-fraude en anti-corruptie. Het schadebedrag zal worden verrekend met een volgende overmaking aan de internationale organisatie.
Nigeria
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma’s op het gebied van de gezondheidszorg
Ontdekt: Stelselmatige verduistering van programmagelden door het uitvoeren van onrechtmatige betalingen. Samenspel tussen personeelsleden van de verschillende programma’s.
Omvang: EUR 3,5 miljoen (Nederlands aandeel is ca. EUR 35.000)
Actie: De Nigeriaanse Minister van gezondheid heeft toegezegd alle verduisterde gelden en onrechtmatige uitgaven terug te betalen. Aan de bij de fraude betrokken medewerkers zullen gepaste sancties worden opgelegd.
Zuid-Sudan
Organisatie: Nederlandse NGO
Context: Armoedebestrijding door de ondersteuning van particuliere organisaties in ontwikkelingslanden.
Ontdekt: Bij twee lokale partner organisaties van een Nederlandse NGO is fraude ontdekt. Bij een van de partner organisaties heeft de directeur vanuit programmagelden een privé opname gedaan. Bij de andere partner organisatie is door twee medewerkers geld ontvreemd uit de kas.
Omvang: EUR 64.000
Actie: De samenwerking tussen de NGO en een van de partnerorganisaties is definitief opgezegd. Een vordering is door de Nederlandse NGO ingesteld op de andere organisatie. Het restant bedrag van de fraude komt voor eigen rekening van de Nederlandse NGO.
Kenia
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma ter verbetering van de toegang tot vaccinaties
Ontdekt: Misbruik van fondsen van in totaal EUR 1.475.000 en slecht management van opgeslagen vaccins.
Omvang: EUR 45.600 (Nederlands aandeel in de fraude)
Actie: De Keniaanse Minister van gezondheid heeft toegezegd het bedrag van de fraude terug te betalen en het financieel management inclusief de operationele systemen op orde te brengen. De internationale organisatie scherpt haar auditbeleid verder aan.
Oost Afrika
Organisatie: Lokale organisatie met vestigingen in Burundi en Tanzania
Context: Bevordering van de handel in Oost Afrika en ondersteuning lokaal economische ontwikkeling en armoedebestrijding
Ontdekt: Het management van een lokale organisatie heeft twee frauduleuze claims voor onderwijskosten door twee medewerkers ontdekt.
Omvang: EUR 1.400
Actie: Een medewerker is inmiddels ontslagen en het bedrag is teruggehaald. Behandeling van het tweede geval loopt nog.
De lokale organisatie is gevraagd naar haar anti-fraude en anti-corruptie beleid. Dit beleid blijkt goed te zijn vastgelegd en in voldoende mate in uitvoering te zijn. In aanvulling hierop zet de lokale organisatie een klokkenluiderslijn op. Deze lijn wordt in het eerste kwartaal 2017 operationeel.
Tanzania
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma voor verbetering seksuele en reproductieve gezondheidzorg
Ontdekt: Een fraude is ontdekt met het vervalsen van facturen en ontvangstbewijzen voor geleverde goederen.
Omvang: EUR 8.850
Actie: Het Nederlandse aandeel van de fraude wordt door de internationale organisatie terugbetaald.
Zambia
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Sanitatie programma
Ontdekt: Een medewerker van een lokale bank heeft gelden die bestemd waren voor het programma gebruikt voor dekking van operationele kosten van de bank en persoonlijke leningen aan bankmedewerkers.
Omvang: EUR 50.000
Actie: Het programma is op zoek naar een andere bank. Het fraudebedrag zal bij de vaststelling van de subsidie van de internationale organisatie worden verrekend.
Sierra Leone
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma gericht op sanitatie
Ontdekt: Medewerkers van het lokale kantoor van de internationale organisatie hebben overmakingen gedaan naar een niet formeel geregistreerde en daarmee illegaal opererende NGO. Deze NGO is speciaal voor frauduleuze doeleinden opgezet en heeft geen activiteiten uitgevoerd voor dit project.
Omvang: EUR 53.000
Actie: De internationale organisatie heeft het lokale kantoor onder verscherpt toezicht geplaatst en er worden verschillende maatregelen genomen om herhaling te voorkomen.
Nigeria
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Vaccinatie programma
Ontdekt: Naar aanleiding van een uitgevoerde accountantscontrole over de jaren 2011–2013 was vastgesteld dat fondsen voor een bedrag van EUR 1,7 miljoen waren misbruikt. Dit bedrag is in 2015 terugbetaald. Op basis van deze accountantscontrole is besloten om een meer diepgaande accountantscontrole uit te voeren over een groter tijdvak, 2010–2015. Uit dit uitgebreide accountantsonderzoek is nu een misbruik van fondsen vastgesteld van EUR 5 miljoen, aanvullend op het eerdergenoemde bedrag van EUR 1,7 miljoen.
Omvang: EUR 5 miljoen
Actie: De overheid heeft toegezegd dit bedrag in 2017 terug te betalen. Ook is een nieuwe directeur benoemd in het nationale basisgezondheidscentrum. De donoren hebben de internationale organisatie het verzoek gedaan om het toezicht op de fondsen te verscherpen.
Zimbabwe, Kameroen, Zuid-Sudan
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma’s op het gebied van de gezondheidszorg
Ontdekt: De Inspecteur Generaal van de internationale organisatie heeft verschillende fraudes ontdekt in de programma’s van Zimbabwe, Kameroen en Zuid-Sudan. Het totaalbedrag van deze fraudes bedraagt EUR 0,9 miljoen en heeft betrekking op niet-naleving van aanbestedingsregels, het niet registreren van gezondheidsproducten uit de voorraadmagazijnen en onvoldoende bewijslast bij uitgevoerde betalingen.
Omvang: EUR 900.000
Actie: De internationale organisatie heeft diverse maatregelen aangekondigd, zoals het terugvorderen van de gefraudeerde bedragen, uitbreiding van controles bij aanbestedingen, verbetering van het voorraadbeheer en het doorvoeren van verbeteringen in het financieel beheer.
2015
Zuid-Sudan
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Een drietal lokale NGO’s in het kader van een door een internationale organisatie beheerd fonds
Ontdekt: Medewerkers van een lokale organisatie hebben geld bestemd voor «cash-for-work» activiteiten gestolen. Twee andere organisaties konden het volledige bedrag wat zij hadden ontvangen voor de uitvoering van een activiteit niet volledig verantwoorden.
Omvang: EUR 80.000
Actie:De internationale organisatie heeft geld terugontvangen van de lokale NGO waar geld was gestolen. Een lokale NGO heeft toegezegd het fraudebedrag terug te betalen. Van de andere lokale NGO heeft de internationale organisatie het geld moeten afschrijven, omdat deze NGO als gevolg van de onveiligheid in Zuid-Sudan is opgehouden te bestaan.
Nederland
Organisatie: Nederlandse onderneming
Context: Regeling demonstratieprojecten, haalbaarheidssubsidies en kennisverwerving (RVO)
Ontdekt: De eigenaar van de Nederlandse onderneming heeft op basis van vervalste informatie drie subsidieaanvragen ingediend.
Omvang: EUR 30.613
Actie: De eigenaar van de Nederlandse onderneming is in de zomer van 2016 veroordeeld. De vordering van RVO als benadeelde partij is toegewezen.
Somalië
Organisatie: Nederlandse NGO
Context: Subsidiëren maatschappelijke organisaties
Ontdekt: Bij twee lokale partnerorganisaties van een Nederlandse NGO is fraude ontdekt in valse documenten bij betalingen.
Omvang: EUR 97.571
Actie: 3 medewerkers zijn ontslagen en 3 medewerkers hebben een officiële waarschuwing gekregen. De autoriteiten zijn ingelicht. De Nederlandse NGO zal het gefraudeerde bedrag aanzuiveren uit eigen middelen.
2014
Filipijnen
Organisatie: Nederlandse onderneming
Context: Programma Samenwerking Opkomende Markten (RVO)
Ontdekt: Een Nederlandse onderneming heeft bankafschriften vervalst.
Omvang: EUR 124.000
Actie: De zaak is overgedragen aan het Openbaar Ministerie.
Mali
Organisatie: Lokale overheidsorganisatie
Context: Voedselzekerheidsprogramma
Ontdekt: Binnen het inningssysteem van waterheffingen is een fraude ontdekt.
Omvang: EUR 27.000
Actie: Een fraude is ontdekt in het systeem van waterheffingen gepleegd door medewerkers van de lokale overheidsorganisatie. Op grond van deze fraude heeft een accountantsonderzoek over meerdere jaren plaatsgevonden. De overheidsorganisatie heeft naar aanleiding van het opgeleverde accountantsrapport en de daarin geconstateerde tekortkomingen een plan van aanpak opgesteld en voorgelegd aan de donoren. De donoren monitoren de goede en tijdige uitvoering van dit plan. De fraudeplegers zijn aangeklaagd en tegen hen zijn vorderingen ingesteld. Het gefraudeerde bedrag is voor een groot deel terugbetaald.
Oeganda
Organisatie: Internationale organisatie
Context: Programma gericht op bestrijding van HIV/aids
Ontdekt: Integriteitsschendingen door ongeoorloofde financiële transacties van bestuur, directie en hoger management van een lokale partner, zoals belastingontduiking bij geïmporteerde goederen, verkoop van onroerende goederen voor oneerlijke prijsstelling.
Omvang: EUR 22.500
Actie: Door de internationale organisatie is ingegrepen door het bestuur van de lokale partner te laten aftreden en te vernieuwen en het management te ontslaan. De directeur is opgepakt. De lokale partner heeft bevestigd dat zij van de opbrengst van de verkoop van goederen de gedupeerden gaan terugbetalen.
2013
Ethiopië
Organisatie: Lokale organisatie
Context: Faciliteit tot promotie van tuin- en landbouw investeringsactiviteiten
Ontdekt: Fraude is gepleegd door zes medewerkers van de lokale organisatie door middel van een greep in de kas.
Omvang: EUR 11.937
Actie: Het management van de organisatie is na de fraude ontslagen en vervangen. Verbeterde interne controle is ingesteld. Het fraudebedrag is verrekend met de organisatie.
2012
Verenigd Koninkrijk
Organisatie: Publiek/private samenwerkingsverband
Context: Ontwikkeling van private sector investeringen in infrastructuur
Ontdekt: Een medewerker van een multi-donor infrastructuurfonds heeft fraude gepleegd met businessclass vliegtuigtickets.
Omvang: EUR 195.000
Actie: Nadat de fraude is ontdekt is de medewerker uit eigen wil opgestapt. Het gefraudeerde bedrag is volledig terugbetaald. De strafzaak tegen de medewerker loopt nog.
Overzicht van de resultaten van het sanctiebeleid
Onderstaande wordt informatie verstrekt over de nog lopende sanctiemaatregelen op bewezen malversaties uit eerdere jaren
Jemen
Organisatie: Lokale overheidsorganisatie
Vordering: EUR 1.473.431
Stand van zaken: Ondanks dat twee schriftelijke herinneringen zijn verstuurd en mondeling is gesproken met de organisatie, heeft deze nog niet betaald.
Aanvullende maatregelen: Vanwege de verslechterde veiligheids- en politieke situatie in Jemen is de ambassade sinds februari 2015 in Sana’a gesloten. Deze opereert nu vanuit het ministerie in Den Haag. Als gevolg van de situatie in Jemen staat de economie op het randje van ineenstorting en ondervindt het betalingsverkeer ernstige problemen. Desondanks heeft de ambassade zich ten doel gesteld de vordering maximaal te handhaven. Na terugkeer in Jemen zal de post contact opnemen met de lokale overheidsorganisatie om de terugvordering te bespreken. Inmiddels ervaren meerdere landen problemen met de terugbetaling van schulden en/of vorderingen. Deze zijn geïnventariseerd en op de agenda van de Club van Parijs geplaatst.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 15.000 Ondersteuning van lokale projecten op het gebied van abortus
Stand van zaken: Het Safe Action Abortion Fund (SAAF) zal extra financiële- en administratieve controles uitvoeren. De vordering op SAAF zal met de laatste betaling worden verrekend.
De board van SAAF heeft uit kostenoverwegingen besloten de aanklacht tegen de directeur in te trekken.
India
Organisatie: Indiase onderneming
Vordering: EUR 1.200.000
Stand van zaken: Het gerechtshof in India heeft recentelijk bericht dat de zaak voor onbepaalde tijd ambtshalve is uitgesteld en dat afwikkeling nog geruime tijd kan duren. De ambassade in New Delhi monitort deze zaak.
Tanzania
Organisatie: Local Governance Reform Programme (LGRP-II)
Vordering: EUR 25.000
Stand van zaken: Op basis van de goedgekeurde auditrapporten zijn de donoren in gesprek met de Tanzaniaanse autoriteiten over de bedragen die aan de respectievelijke donoren terugbetaald dienen te worden.
Bangladesh
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 398.000
Stand van zaken: Op een door de ambassade Dhaka en Zweden opgestelde brief heeft de lokale organisatie gereageerd. Deze reactie gaat echter onvoldoende in op de gefraudeerde bedragen en terugbetaling hiervan. In overleg tussen de ambassade Dhaka en Zweden is besloten opnieuw een brief te versturen waarin de lokale organisatie dringend wordt verzocht tot terugbetaling over te gaan.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 67.000
Stand van zaken: Als penvoeder van de donoren heeft de Deense ambassade in april 2016 een brief ontvangen van de Uganda Police Criminal Intelligence Department met het verzoek of zij een afschrift van het auditrapport konden krijgen. De Deense ambassade blijft druk voeren op de politie het onderzoek af te ronden en een besluit te nemen of tot gerechtelijke vervolging wordt overgegaan.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 33.635
Stand van zaken: Begin 2016 werd de zaak voorgelegd aan de openbaar aanklager (Directorate of Public Prosecution-DPP). Als penvoerder van de donoren blijft de Deense ambassade druk uitvoeren op DPP om de zaak zo spoedig mogelijk te behandelen. Grote achterstanden bij DPP beletten echter een spoedige behandeling.
Rwanda
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 58.000
Stand van zaken: De lokale organisatie heeft de vordering die is ontstaan door de fraude niet op tijd behandeld, waardoor de termijn waarbinnen de claim moet worden afgehandeld is overschreden. Op basis van de laatste audit zal een afrekening worden opgesteld, waarbij waarde van de gestolen goederen niet voor financiering in aanmerking komt. Daarna zal de activiteit worden afgesloten.
Kenia
Organisatie: Lokale organisatie
Vordering: EUR 60.000
Stand van zaken: In 2014 is een fraude geconstateerd met verdwijning/diefstal van materialen ter waarde van EUR 60.000. Drie betrokken medewerkers van het lokale waterleidingbedrijf waren hierbij verdacht. Zij zijn uit hun functie ontheven en er is aangifte gedaan bij de politie. Daarna zijn diverse rechtszaken gehouden, waar in de laatste zitting van juni 2016 alle aanklachten tegen de drie verdachten kwamen te vervallen vanwege gebrek aan bewijs. Het partnerbedrijf van het lokale waterleidingbedrijf heeft zich bereid verklaard de schade uit eigen middelen te betalen. Hiermee wordt deze zaak afgesloten.
Nicaragua
Organisatie: Nederlandse NGO
Vordering: EUR 51.350
Stand van zaken: De rechtszaak tegen de betrokken lokale organisatie loopt nog. De Nederlandse NGO betaalt de vordering uit eigen middelen.
Somalië
Organisatie: Internationale organisatie
Vordering: Ca. EUR 3 miljoen
Stand van zaken: De internationale organisatie werkt aan het terugvorderen van het geld bij de NGO’s waar fraude is gepleegd via juridische procedures. Nederland volgt deze invorderingsprocedure.
Nederland
Organisatie: Nederlandse NGO
Vordering: EUR 150.000
Stand van zaken: In augustus 2016 heeft de rechtbank de verdachte veroordeeld tot een celstraf. Hiermee is de zaak tot een einde gekomen.
Benin
Organisatie: Lokale overheidsorganisatie
Vordering: EUR 4 miljoen
Stand van zaken: Het bedrag van de vordering is op 29 februari 2016 bijgeschreven op de bankrekening van de ambassade in Cotonou (Benin). De Tweede Kamer is over deze zaak apart geïnformeerd (Tweede Kamer, vergaderjaar 2014–2015, 34 000 XVII, nr. 43).