Herziening Europese begrotingsregels (Stabiliteits- en Groeipact)

De gesprekken over een eventuele herziening van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP), de Europese begrotingsregels, zijn met een mededeling van de Commissie in oktober 202112 herstart, nadat deze door de coronacrisis in 2020 zijn uitgesteld. Nederland is van mening dat het SGP kan worden hervormd om de effectiviteit te vergroten, waarbij houdbaarheid van de overheidsfinanciën voor duurzame economische groei en stabiliteit het leidende principe is. Nederland benadert de gesprekken over een eventuele herziening van de regels constructief maar merkt hierbij op dat vooral verbetering op het gebied van naleving en handhaving nodig is. Het vorige kabinet heeft in de brief van 12 december 202113 de Nederlandse inbreng in de consultatiesessies uiteengezet.

Brexit: toekomstige relatie EU-Verenigd Koninkrijk

Op 31 januari 2020 heeft het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie (EU) verlaten. De Handels- en Samenwerkingsovereenkomst, het kader voor het nieuwe partnerschap tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU, trad op 1 januari 2021 voorlopig en op 1 mei 2021 officieel in werking. Hiermee is het zogenaamde ‘cliff-edge’ scenario afgewend. In de laatste maanden van het jaar zijn er, door zorgen van het Verenigd Koninkrijk over de handelsstromen tussen het Verenigd Koninkrijk en Noord-Ierland, nieuwe onderhandelingen gestart tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Het is vooralsnog onduidelijk wanneer deze onderhandelingen worden afgerond.

De Douane heeft zich samen met haar ketenpartners zo goed mogelijk voorbereid op de uittreding van het Verenigd Koninkrijk. Terugkijkend op de eerste maanden van 2021 blijkt dat grote logistieke problemen zijn uitgebleven. De Brexit heeft geleid tot een intensieve samenwerking en afstemming tussen alle schakels in de logistieke sector, zowel publiek als privaat. Dat heeft bijgedragen aan een beheerste overgang naar de nieuwe werkelijkheid.

Invest International

Invest International is op 27 juli 2021 opgericht en 1 oktober 2021 officieel gestart. Aandeelhouders zijn de Staat (51 procent) en de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO, 49 procent). Invest International ondersteunt Nederlandse bedrijven in het buitenland en draagt bij aan wereldwijde duurzaamheidsdoelstellingen. Belangrijk uitgangspunt hierbij is dat Invest International aanvullend aan de markt opereert, en slechts financiering verstrekt wanneer private financiers daar niet of onvoldoende in voorzien. De instelling richt zich op de sectoren waar Nederlandse bedrijven in uitblinken, zoals Agrifood en Water en op de regio’s waar de toegevoegde waarde het grootst is: Afrika, Zuidoost Azië, Europa, India en Latijns-Amerika. Door het samenbrengen van reeds bestaande onderdelen van FMO en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), en door de overname van een door FMO opgebouwde leningenportefeuille, kan Invest International een vliegende start maken.

Vestigingsklimaat

Voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat spelen fiscale factoren een belangrijke rol. In dit kader heeft dit kabinet het vennootschapsbelastingtarief in de eerste tariefschijf per 2021 verlaagd van 16,5% (2020) naar 15%. Verder is de eerste tariefschijf verlengd van € 200.000 naar € 245.000 in 2021 en vanaf 2022 naar € 395.000.

Het kabinet heeft de aangekondigde baangerelateerde investeringskorting (BIK) met terugwerkende kracht tot 1 januari 2021 ingetrokken. Uit informeel overleg met de Europese Commissie bleek dat er een kans bestond dat zij de gehele BIK als ongeoorloofde staatssteun zouden gaan beschouwen. Om het voor de BIK beschikbare budget zo snel mogelijk ten goede te laten komen aan het bedrijfsleven, heeft het kabinet per 1 augustus 2021 de premie voor het Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf) verlaagd. Het verlagen van de AWf-premie betekent een verlaging van de loonkosten en verbetering van de liquiditeit en solvabiliteit van bedrijven en dat vergroot daarmee de ruimte om te investeren en/of externe financiering voor die investeringen te vinden.

In 2021 is ingezet op het versterken en moderniseren van het Nederlandse belastingverdragennetwerk. Verschillende internationale indexen laten zien hoe het in de wereld is gesteld met logistiek en grensafhandeling. Nederland en de Douane staan daarin steevast hoog genoteerd. Hiermee draagt de Douane bij aan de concurrentiekracht van Nederland en Europa.

Aanpak internationale belastingontduiking en -ontwijking

De Wet bronbelasting 2021 is per 1 januari 2021 in werking getreden. Op grond van deze wet wordt een bronheffing geheven op renten en royalty’s naar landen en gebieden met lage winstbelastingtarieven14en in misbruiksituaties. Daarnaast heeft het kabinet een aanvullende maatregel genomen tegen dividendstromen naar deze landen en gebieden. Deze aanvullende bronheffing zal per 2024 in werking treden. Verder wordt er met de inwerkingtreding van de belastingplichtmaatregel voor gezorgd dat een in Nederland gevestigd of naar Nederlands recht opgericht samenwerkingsverband per 1 januari 2022 in bepaalde situaties belastingplichtig wordt voor de vennootschapsbelasting. Hiermee wordt een oorzaak van een zogenoemde ‘hybridemismatch' aangepakt. Tot slot is in 2021 de wet voorkoming mismatches bij toepassing van het zakelijkheidsbeginsel aangenomen, waarmee mismatches worden bestreden. Binnen een concern moet op grond van het zakelijkheidsbeginsel net zo zakelijk met elkaar worden gehandeld als onafhankelijke partijen dat doen. Als een ander land dat beginsel niet of anders toepast, kunnen in internationale situaties verschillen (‘mismatches’) ontstaan.

Nederland vervulde een voortrekkersrol bij het project van het Inclusive Framework15, dat is georganiseerd door de OESO voor de herziening van het internationale belastingsysteem. In oktober 2021 is een akkoord gesloten over een nieuw raamwerk voor internationale belastingheffing, dat steunt op twee pijlers. De eerste pijler regelt een andere verdeling van winsten en heffingsrechten tussen landen voor de grootste en meest winstgevende multinationals, waaronder grote digitale bedrijven. De tweede pijler bevat afspraken over een wereldwijd minimumniveau van belastingheffing bij multinationals.