Het KNMI adviseert en waarschuwt de samenleving om risico’s met een atmosferische of seismische oorsprong terug te dringen. Het KNMI ontwikkelt daartoe hoogwaardige kennis, verricht waarnemingen, zet deze om in producten en diensten die de veiligheidsrisico’s verminderen, bijdragen aan een duurzame samenleving en economische mogelijkheden bevorderen.

Financieren

De minister is verantwoordelijk voor het faciliteren van een internationaal systeem van organisaties waarin Nederland vertegenwoordigd wordt door het KNMI. Dit doet zij door haar rol van financier in de vorm van bijdragen en contributies. Met name te noemen zijn EUMETSAT16 ECMWF17 en WMO18.

(Doen) Uitvoeren

De Minister is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet taken meteorologie en seismologie. De Minister heeft deze taken belegd bij het agentschap KNMI. De rol ‘(doen) uitvoeren’ heeft betrekking op de volgende taken:

a. het kosteloos verstrekken van algemene weerberichten omtrent de toestand van het huidige weer en het te verwachten weer;

b. waarschuwingen aan het algemeen publiek bij verwacht of werkelijk gevaarlijk of maatschappij-ontwrichtend weer of waarschuwingen bij calamiteiten waarbij het weer een belangrijke rol speelt;

c. het onverwijld informeren van het algemeen publiek bij een significante bodembeweging door geofysische bronnen of vulkanische activiteit;

d. het kosteloos ondersteunen van bestuursorganen in gedefinieerde gevallen.

e. het voortbrengen of verzamelen van meteorologische, seismologische en andere geofysische gegevens in het kader van de uitvoering van de taken zoals opgenomen in de Wet meteorologie en seismologie;

f. het beheer en onderhoud van de voor de uitvoering van zijn taken noodzakelijke technische infrastructuur;

g. het overeenkomstig ministeriële regeling desgevraagd ondersteunen van bestuursorganen, de rechterlijke organisatie, overheidsbedrijven of openbare lichamen op het terrein van meteorologie, seismologie of andere geofysische terreinen bij de uitvoering van aan hen bij of krachtens wet opgedragen taken;

h. onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en technologische ontwikkeling met betrekking tot meteorologie, seismologie en andere geofysische terreinen;

i. meteorologische, seismologische en andere geofysische gegevens of het onderzoek, bedoeld in onderdeel h, op verzoek van internationale organisaties voortbrengen, verzamelen of beschikbaar stellen;

j. het voor hergebruik als bedoeld in de Wet hergebruik van overheidsinformatie, zonder dat daartoe een verzoek is gedaan op grond van die wet, beschikbaar stellen van meteorologische, seismologische en andere geofysische gegevens of onderzoeksresultaten, of de opzet daarvan, voor zover intellectuele eigendomsrechten van anderen dat niet beperken, waarbij er op basis van een overeenkomst aanvullende dienstverlening kan worden verleend;

k. internationale samenwerking op het gebied van meteorologie en seismologie en andere geofysische terreinen; en

l. het verlenen van meteorologische diensten voor de luchtvaartnavigatie.

De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het Kernstopverdrag en de minister van Economische Zaken is verantwoordelijk voor het kader van de Mijnbouwwet.

Naar aanleiding van de beleidsdoorlichting in 2019 van artikel 23 zijn de beleidsindicatoren op het artikel herzien. Het jaar 2021 (rapportagejaar 2020) gold als pilotjaar. Gedurende dit jaar zijn enkele verbeteringen doorgevoerd, die hieronder in cursief zijn weergegeven en gerapporteerd over 2021. Vanaf rapportagejaar 2022 en verder rapporteert het KNMI op basis van de nieuwe indicatoren.

In onderstaande tabel zijn de indicatoren over het pilotjaar 2021 weergegeven. In de daaropvolgende toelichting wordt per indicator een korte duiding gegeven.

Toelichting

• 1. Algemene Klanttevredenheid. Deze indicator is een maatstaf voor de kwaliteit van dienstverlening van het KNMI aan haar directe afnemers, zowel aan betalende klanten als gebruikers van publiek-beschikbare data (extranet). En volgt uit het klantbelevingsonderzoek dat ieder jaar wordt afgenomen onder (professionele) gebruikers van KNMI producten en data. Bij klanttevredenheid wordt zowel gekeken naar productinhoudelijke als communicatieve aspecten. Het KNMI streeft naar een overall klanttevredenheidscijfer van ≥7,0. Dit is in 2021 gerealiseerd.

• 2. Weer. Weerwaarschuwingen worden uitgegeven op basis van de weersomstandigheden en zijn daarom niet genormeerd in aantal. Over het weer brengt het KNMI actuele verwachtingen uit. Drie keer per dag is minimaal en dat is in 2021 gerealiseerd. Belangrijk is dat er ten hoogste 8 uur tussen twee opeenvolgende weerberichten zit. Daarom zal deze indicator worden aangepast. Vanaf 2022 geldt een indicator van max. 1 x per jaar >8 uur oud, voor dagelijkse weerverwachtingen. De correctheid van de uitgegeven weerwaarschuwingen code oranje en rood wordt jaarlijks geëvalueerd. Voor 2021 waren de uitgegeven codes alle correct. Er wordt ook geëvalueerd welke zijn gemist. De indicator wordt daar voor 2022 en verder op aangepast. Dat leidt voor 2022 en verder tot de rapportage van verschillende percentages, die bovenstaand cursief zijn weergegeven:

  • • Het percentage codes oranje waarbij de bijbehorende meteorologische criteria daadwerkelijk zijn gehaald.

  • • Het aantal gemiste waarschuwingen voor code oranje als percentage van het totaal aantal weersituaties die voldeden aan criteria voor code oranje

  • • Het percentage van het algemeen publiek dat het weeralarm (code rood) als passend heeft ervaren.

    Voor het realiseren van de beleidsdoelstelling is van belang in hoeverre waarschuwingen burgers bereiken en leiden tot gedragsaanpassing. Het onderzoek dat hiervoor in 2021 is benut zijn de flitspeilingen die 4x (van in totaal 12 uitgegeven codes) zijn uitgevoerd na de uitgifte van code rood (2x) en oranje (2x). De scores van 78% en 58% zijn net onder de norm van 80% en 65%.

• 3. Klimaat. Het KNMI informeert het algemeen publiek wekelijks ten aanzien van het klimaat met een klimaatbericht. In 2021 zijn 83 klimaatberichten gemaakt, dat komt neer op gemiddeld 1,6 per week. Daarnaast wordt de klanttevredenheid van de gebruikers van klimaat-gerelateerde producten gemeten bij het klantbelevingsonderzoek. Het KNMI kreeg in 2021 een klanttevredenheidscijfer van 7,7, daarmee is de norm van ≥7,0 gerealiseerd.

• 4. Seismologie. Voor seismologie informeert het KNMI het algemeen publiek over elke beving in Nederland met een magnitude van 3,0 of hoger (wettelijk verplicht is 4,5). Het uitgebreidere seismologische meetnetwerk in Groningen stelt het KNMI in staat om voor dit gebied ook alle bevingen met een magnitude van 1,5 of hoger (wettelijk verplicht is 2) waar te nemen en het publiek te informeren. Dat is in 2021 gerealiseerd. Er wordt gerapporteerd op basis van de wettelijke norm.Ten aanzien van de kwaliteit van dienstverlening en berichtgeving wordt gekeken naar de geloofwaardigheid onder burgers (imago-onderzoek) en de klanttevredenheid van de professionele gebruikers van seismologische data (klantbelevingsonderzoek). In 2021 is de norm gehaald.

• 5. Meetnetwerken en data verspreiding. Deze streefwaarde/norm betreft de beschikbaarheid van data in het licht van de beleidsdoelstelling. Het KNMI streeft naar een beschikbaarheid van data voor weer en klimaat, van 98,5% over het hele jaar. Dat is in 2021 gerealiseerd. De beschikbaarheid van seismologische data moet voldoende zijn om het publiek volledig en onverwijld te informeren over bevingen. Het meetnetwerk is ontworpen naar gelang de magnitude die minimaal moet worden gemeten en dat is niet voor heel Nederland hetzelfde. Daarnaast geldt dat door de redundantie in het meetnetwerk, de hoeveelheid data groot is en ook bij het uitvallen van één of meer onderdelen van het meetnetwerk alle aardbevingen worden geregistreerd. Dit is vertaald naar een indicator die de gemiddelde beschikbaarheid van bruikbare data uit alle instrumenten in het veld weergeeft. Dit leidt tot een streefwaarde van databeschikbaarheid seismologie van 80% of hoger. Dat is in 2021 gerealiseerd.

• 6. Luchtvaart-meteorologische dienstverlening. Luchtvaart meteorologische dienstverlening is een aparte categorie wettelijke taken van het KNMI. Daarom wordt de klanttevredenheid van de luchtvaartsector apart als indicator er uitgelicht. Het KNMI streeft naar een klanttevredenheidscijfer van ≥7,0. Voor communicatie is dat gerealiseerd, voor de kwaliteit van de producten is dat net niet gelukt.

• 7. Wetenschappelijk onderzoek. Het KNMI realiseert minimaal 65 peer reviewed wetenschappelijke publicaties per jaar. Wetenschappelijk onderzoek is geen kwantitatief doel op zich, maar ondersteunend aan de taken en de beleidsdoelstelling van het KNMI. Een minimum aantal peer reviewed publicaties is een indicator van de wetenschappelijke toets die het KNMI werk heeft doorstaan. In 2021 zijn 111 peer reviewed publicaties gerealiseerd, ruim boven de norm.

Het op dit artikel uitgevoerde beleid, en de bijbehorende resultaten, waren het afgelopen jaar conform verwachting. Het KNMI werkt aan de ambities uit het Meerjarig Strategisch Plan (MSP2025). Het KNMI implementeert toekomstplannen in de vorm van 4 programma’s: De ontwikkeling van het Early Warning Centre (EWC), de implementatie van de I-strategie, de IT-migratie en de modernisering van de waarneeminfrastructuur. De implementatie van deze programma’s verliep in 2021 grotendeels volgens planning, ondanks enige temporisering, als gevolg van de coronapandemie. Het KNMI vervult de rol van national focal point voor het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en heeft in oktober 2021 het Klimaatsignaal’21 uitgebracht, om antwoord te geven op vragen als: in welke mate is het klimaat al veranderd? En waar moeten we in de toekomst rekening mee houden? Het Klimaatsignaal’21 is gebaseerd op het zesde rapport van het IPCC dat in augustus 2021 is uitgebracht, aangevuld met waarnemingen en onderzoek van het KNMI.

Aardbevingen, weeralarm en -waarschuwingen

Aardbevingen

In Nederland waren er in 2021 in totaal 95 aardbevingen: 75 geïnduceerd (door gaswinning) en 20 tektonische (natuurlijke) aardbevingen. De meeste geïnduceerde bevingen vonden plaats in het Groningenveld, 72 in totaal. Hiervan hadden 12 bevingen een magnitude van 1,5 en hoger. Bij Garrelweer was op 16 november 2021 de krachtigste geïnduceerde beving van 2021 met een magnitude van 3,2. De 20 natuurlijke aardbevingen vonden plaats in Limburg (18) en Brabant (2).

Luchtvaartmeteorologie

De luchtvaart meteorologische dienstverlening door het KNMI wordt uitgevoerd conform afspraken met de Europese organisatie Eurocontrol en Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), op grond van de Wet Luchtvaart. Conform afspraken in 2020 is de bijdrage aan het KNMI voor luchtvaartmeteorologie in 2021 licht verminderd, in verband met de daling van het aantal vluchten als gevolg van de corona epidemie.

Code Rood en Oranje

In 2021 werd 12 keer een code oranje of rood uitgegeven, deze waren alle 12 conform de wettelijke criteria. Er was één gemiste code oranje voor storm op 11 maart, toen code geel is uitgegeven terwijl de criteria voor code oranje gehaald werden. Code rood en oranje kennen wettelijk vastgestelde criteria, zoals niet eerder dan 24/48 uur tevoren en op minimaal regionale schaal, wat fijnmaziger waarschuwen in de weg staat. Voor code rood wordt de impact meegewogen in de vorm van een advies van het Weer Impact Team.

3 Maal werd in 2021 code rood afgegeven: Achtereenvolgens voor sneeuwjacht en ijzel in februari en voor extreme neerslag in Limburg in juli. Het was de eerste keer dat het KNMI code rood uitgaf voor zware neerslag.

In 2021 is er door het KNMI 9 maal een code oranje uitgegeven: Eenmaal voor dichte mist, 6 maal voor gladheid door ijzel en 2 maal voor zwaar onweer in juni. Op 18 juni zorgde daarbij een valwind voor grote schade in Leersum en op 29 juni ging het onweer gepaard met zware neerslag in het zuiden van Limburg.

In de eerste helft van februari 2021 lag er voor het eerst sinds 2013 in een groot deel van Nederland langere tijd sneeuw, als gevolg van lagedrukgebied die de naam Darcy kreeg. Van 20-25 februari kwam de temperatuur nooit eerder zo vroeg zo vaak boven de 15 °C. Juni 2021 was de warmste junimaand sinds 1901, met 18,2 °C tegen een normaal van 16,2 °C (normaal = het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991 ‒ 2020).

KNMI Online

In totaal is de website van het KNMI (www.knmi.nl) in 2021 55,1 miljoen keer bezocht, gemiddeld 4,6 miljoen bezoeken per maand. De grootste piek was op 7 februari met 686.000 bezoeken. Die dag gaf het KNMI code rood voor sneeuwjacht in het hele land. Dagen daaromheen ook flinke piekdagen. Andere pieken waren ook in de eerste helft van het jaar: 15 februari code rood vanwege gladheid in het hele land, dag ervoor ook piek; 18 juni code oranje voor onweersbuien in bijna het hele land met de valwind in Leersum, ook hier de dag ervoor een piek.

KNMI is actief op Twitter, Instagram, LinkedIn en YouTube. Op social media was het KNMI Klimaatsignaal'21 het hoogtepunt van het jaar. Het zorgde voor recordberichten en veel nieuwe volgers. Ten opzichte van 2020 is het gemiddelde bereik per KNMI-tweet ongeveer gelijk gebleven. @KNMI is op Twitter 15% meer vermeld dan in 2020. De tweets met het meeste bereik waren rondom code rood voor sneeuwacht in februari en tweets bij een aardbeving. Op Instagram en LinkedIn had het Klimaatsignaal’21 de meeste belangstelling. Het aantal volgers blijft op alle kanalen stijgen. Op Twitter is het aantal volgers met ruim 10% toegenomen, op Instagram met ruim 40% en op LinkedIn met bijna 30% ten opzichte van eind 2020.

In 2021 heeft het KNMI 1 video en 1 animatie gemaakt, daarmee komt het totaal op 12 KNMI-video's. De video's zijn op YouTube en de KNMI-website geplaatst en gedeeld via social media. De best bekeken video in 2021 was de animatie van het Klimaatsignaal’21.

Evaluaties en audits

Wet- en regelgeving

Op 1 oktober 2021 is, na evaluatie, de gewijzigde Regeling Taken Meteorologie en Seismologie (Rtms) in werking getreden. In 2021 heeft een onderzoek plaatsgevonden ten behoeve van de Evaluatie Wet Taken Meteorologie en Seismologie (Wtms). De rapportage van dit onderzoek is op 14 december 2021 aan de Kamer gezonden (Kamerstuk II 2021-2022 ‒ 33802, nr. 24). In 2022 krijgt deze evaluatie een vervolg.

Toets Adviescollege ICT toetsing (BIT toets)

Het Adviescollege ICT Toetsing heeft in 2021 een BIT toets op het programma Modernisering Waarneem Infrastructuur uitgevoerd. De bestuurlijke reactie (Kamerstuk II 2021-2022, 26643 nr. 796) is op 15 november 2021 aan de Kamer gezonden. Hierin is toegelicht hoe het KNMI met gesignaleerde risico’s omgaat om de doelstellingen van het programma te realiseren.

Uitvoeringsorganisaties onder de loep

In 2021 heeft het KNMI, in het licht van de aandacht voor uitvoeringsorganisaties, tevens bijgedragen aan de brede evaluatie van wettelijke kaders van uitvoeringsorganisaties op afstand, het IBO Agentschappen en het onderzoek van de algemene rekenkamer naar «Inzicht in continuïteit van dienstverlening».

1 Meteorologie en seismologie

Bijdrage aan het agentschap KNMI

Meteorologie

De volgende producten zijn geleverd:

Seismologie

Caribisch Nederland

Bijdragen aan internationale organisatie:

Contributie WMO

De beschikbare middelen worden gebruikt om de Nederlandse contributie aan de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) te voldoen. Deelname aan de activiteiten van de WMO wordt gefinancierd uit HGIS.

De WMO is de overkoepelende gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties op het gebied van weer, klimaat en water. De WMO is van groot belang voor internationale samenwerking op meteorologisch gebied, de uitwisseling van meteorologische gegevens en producten en het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van weer en klimaat.

Contributie ECMWF

De beschikbare middelen worden gebruikt om de Nederlandse contributie aan het Europees Centrum voor Weersverwachtingen op de Middellange Termijn (ECMWF) te voldoen. Deelname aan de activiteiten van het ECMWF wordt gefinancierd uit HGIS.

Het ECMWF ontwikkelt en onderhoudt numerieke globale weermodellen voor middellange en lange termijn weersverwachtingen. De operationele numerieke weersverwachtingen van het ECMWF worden 24/7 verspreid aan afnemers binnen de lidstaten. Ook stelt het ECMWF computer rekencapaciteit beschikbaar aan de lidstaten.

2 Aardobservatie

Bijdrage aan het agentschap KNMI

Aardobservatie