Volksvertegenwoordiging

Als volksvertegenwoordiging heeft de Tweede Kamer twee hoofdtaken: controle van de regering en (mede)wetgeving. Deze taken vloeien voort uit de artikelen 50 (vertegenwoordiging van het gehele Nederlandse volk), 65 tot en met 72 (werkwijze), 81 tot en met 87 (wetten en andere voorschriften), 105 (begrotingen), 137 en 138 (grondwetgeving) van de grondwet en enkele andere (grond)wetsartikelen.

De ambtelijke diensten

Het ondersteunen van het constitutioneel proces. Dit doen de ambtelijke diensten door middel van het bieden van een politiek neutrale, adequate en innovatieve ondersteuning van de Kamerleden in alle facetten van hun werk als volksvertegenwoordiger. De politieke prioriteiten, zoals door de Kamer bepaald, zijn daarbij leidend.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4, lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Renovatie Binnenhof

Op 7 juli 2022 is het Definitief Ontwerp Renovatie Tweede Kamer vastgesteld. De planning voor de renovatie van de Tweede Kamer is nog steeds gericht op oplevering eind 2026 en verhuizing in de zomer van 2027. In de Achtste Voortgangsrapportage van de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 3 november 2022 wordt de opstelling van een nieuwe, integrale planning toegezegd, waarin alle Binnenhof-gebruikers worden meegenomen.

Parlementair proces/werkwijze Kamer

De commissie voor de Werkwijze heeft in mei 2022 een ambtelijke evaluatie besproken van twee bepalingen die voortvloeien uit de algehele herziening van het Reglement van Orde in 2021: de aangescherpte regels voor deelname aan tweeminutendebatten en de commissie-Regeling van werkzaamheden. De commissie heeft geen aanbevelingen gedaan om deze bepalingen aan te passen, maar blijft wel de ontwikkeling hiervan in de praktijk volgen. Ten aanzien van de tweeminutendebatten heeft de commissie voor de Werkwijze verzocht om meer inzicht in het aantal tweeminutendebatten dat wordt gevoerd, uitgesplitst naar commissies. Hiermee hoopt de commissie beter in beeld te krijgen hoe uitvoering gegeven kan worden aan de aanbeveling van de werkgroep Versterking functies Tweede Kamer om het aantal moties te beperken. In dit verband heeft de commissie ook een aanpassing gedaan aan het appreciatiekader voor moties door bewindspersonen, met de verwachting dat er hierdoor meer moties zullen worden overgenomen door de regering.

Met ingang van de eerste vergadering na het zomerreces is het openbare toezeggingenregister in gebruik genomen, zoals gevraagd in het amendement van de leden Van der Molen en Van Meenen (Kamerstuk 35 322, nr. 31). De verwachting is dat de openbare toezeggingenregistratie een bijdrage kan leveren aan het beperken van het aantal moties.

Op verzoek van de commissie voor de Werkwijze heeft het Rathenau Instituut een onderzoek uitgevoerd naar de toegankelijkheid en transparantie van petities en burgerinitiatieven die aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Doel van dit onderzoek was om zicht te krijgen op mogelijke verbeteringen van deze instrumenten, bijvoorbeeld door middel van een digitaal platform. Het rapport ‘Voor het voetlicht. Kansen voor het vergroten van de stem van burgers met petities en burgerinitiatieven’ is op 22 december 2022 aan de Voorzitter aangeboden (Kamerstuk 35 992, nr. 20). Hiermee heeft de commissie voor de Werkwijze uitvoering gegeven aan de motie van de leden Van der Molen en Özütok over onderzoek naar de mogelijkheid van een digitaal platform voor het starten van petities (Kamerstuk 35 340, nr. 7).

De Werkgroep Effectief Opereren in crisissituaties heeft op 30 november 2022 haar verslag aan het Presidium aangeboden. Deze werkgroep, onder voorzitterschap van het lid Sneller, is door het Presidium ingesteld naar aanleiding van de motie-Van Gent c.s. (Kamerstuk 35 322, nr. 43) om te onderzoeken hoe de Kamer in tijden van crisissituaties effectief kan opereren, rekening houdend met het staatsrechtelijk kader en specifiek ingaand op crisissituaties waarin fysieke aanwezigheid voor plenaire beraadslaging en besluitvorming bemoeilijkt wordt.

Het verslag van de werkgroep biedt handvatten en randvoorwaarden voor de vraag of, in welke mate en op welke wijze er gebruik kan worden gemaakt van digitale vergadermogelijkheden. Tevens geeft de werkgroep enkele overwegingen en doet zij aanbevelingen aan het Presidium rondom de toepassing van een digitaal quorum, digitaal beraadslagen en digitaal stemmen in tijden van crisissituaties. Bij brief d.d. 5 december 2022 heeft het Presidium het eindverslag aangeboden aan de Kamer (Kamerstuk 36 062, nr. 16). Het Presidium heeft besloten de aanbevelingen van de werkgroep verder ter hand te nemen.

Transparantie

Er is wederom geïnvesteerd in de doorontwikkeling van de apps Debat Direct en Debat Gemist, die het mogelijk maken om debatten, briefings en gesprekken, plenair en in commissieverband, live te volgen of terug te kijken. Voor beide apps is met een aanbesteding de continuïteit geborgd voor de voorgeschreven ondertiteling van de beschikbare debatten. Deze ondertiteling is niet live, maar wordt na publicatie aan de video toegevoegd.

Onderzoeksinstrumenten Kamer

De Kamer heeft in de afgelopen periode in toenemende mate gebruik gemaakt van de haar beschikbare onderzoeksinstrumenten.

- Februari 2021 is de Parlementaire Enquête Aardgaswinning Groningen van start gegaan. De werkzaamheden liggen goed op schema. Publicatie van het eindrapport is voorzien eind februari 2023.

- Februari 2022 is de Parlementaire Enquête Fraudebeleid en Dienstverlening van start gegaan. De staf is volop bezig met de verwerking van de inmiddels gevorderde documenten. In het 1e kwartaal 2023 starten de besloten voorgesprekken; rond het zomerreces starten de openbare verhoren. De werkzaamheden van de commissie zullen naar verwachting in het eerste kwartaal van 2024 afgerond zijn.

- Juli 2022 is de tijdelijke commissie Corona gestart. Deze commissie werkt aan een onderzoeksvoorstel voor de parlementaire enquêtecommissie Corona. Naar verwachting wordt dit voorstel in het voorjaar van 2023 opgeleverd.

- Het verslag van de werkgroep evaluatie Tijdelijk protocol parlementaire ondervraging is besproken door de Commissie voor de werkwijze op 1 november 2022; daarna volgde een schriftelijke vragenronde.

- De werkgroep Versterking functies Tweede Kamer heeft op 8 november 2022 een tussentijdse monitor uitgebracht. De werkgroep constateert dat de praktische werkagenda goed is ontvangen: er is brede waardering voor het werken met een halfjaarlijkse strategische procedurevergadering, en er zijn concrete initiatieven genomen op het gebied van wetgeving, EU en kennisversterking. Een voorbeeld is de toename van het aantal rapporteurs, die de commissies zowel versterken als ontzorgen. Ook zijn er pilots gestart rondom burgerparticipatie, en zijn er parlementaire verkenningen aangekondigd.

Integrale veiligheid

In 2022 kwam de Tweede Kamer voor diverse veiligheidsuitdagingen te staan: dit kwam onder andere doordat het veiligheidsbeeld in de maatschappij is veranderd. Zo is het anti-overheid denken de afgelopen jaren toegenomen en is een gedeelte ervan geradicaliseerd (https://www.aivd.nl/onderwerpen/jaarverslagen/jaarverslag-2021/nationale-dreigingen). Dit heeft ook impact op de veiligheidssituatie van het pand, de systemen en de leden van de Tweede Kamer. Zowel op de fysieke als op de digitale beveiliging zijn in 2022 interventies gepleegd om de veiligheid te borgen. Ook rondom de integrale veiligheid van Kamerleden zijn een groot aantal stappen gezet.

Overzicht van risicoregelingen

Eind 2021 was sprake van een bedrag van € 6,5 mln. aan uitstaande garanties. In 2022 is een bedrag van € 303.000 aan garanties tot betaling gekomen. Het totaal aan uitstaande garanties aan de fracties per 31-12-2022 heeft een omvang van € 6,2 mln.

Uitgaven

Institutionele inrichting

Apparaatsuitgaven

In 2022 is de begroting opgehoogd voor de investeringen ten behoeve van de invoering van de Wet Open Overheid en de verbetering van de informatiehuishouding van de Tweede Kamer. Verder is de begroting opgehoogd voor het behoud en versterking van de kwaliteit in de bedrijfsvoering en in de parlementaire ondersteuning (uitbreiding formatie). Verder heeft een ophoging plaatsgevonden voor het beheer en onderhoud van ICT installaties, digitale veiligheid en het functioneel verbeteren van de werkplek. Tot slot is de begroting opgehoogd voor nieuwe en extra verbindingen in B67.

Een deel van de in 2022 extra toegekende middelen is met een kasschuif verschoven naar 2023.

Het betreft allereerst een verschuiving van € 1 mln. als gevolg van de vertraging bij de aanbesteding van een nieuw aan te schaffen informatiesysteem. Verder heeft de vernieuwde inrichting van de meldkamer vertraging opgelopen (gezamenlijk project Tweede Kamer en het Rijksvastgoedbedrijf). Hierdoor vindt een betaling van € 0,8 mln. die in 2022 begroot was in 2023 plaats. Daarnaast wordt de achtste etage van de tijdelijke huisvesting in 2023 opgeleverd (gezamenlijk project Tweede Kamer en het Rijksvastgoedbedrijf). Een betaling van € 0,8 mln. die in 2022 begroot was vindt in 2023 plaats.

Tot slot zijn in 2022 de uitgaven en ontvangsten opgehoogd met € 7,7 mln. De hogere uitgaven zijn onder andere gerelateerd aan werkzaamheden voor de dienstverleningsovereenkomsten en hogere uitgaven aan nutsvoorzieningen. De hogere ontvangsten worden onder het kopje ontvangsten toegelicht.

Rekening houdend met bovengenoemde begrotingsbijstellingen resteert een klein overschot van € 0,4 mln. op de apparaatsuitgaven.

Roemernorm

In de motie-Roemer (Kamerstukken II 2009/10, 32360, nr. 5) worden de uitgaven binnen het Rijk aan niet-formatief personeel begrensd op 10% van de gezamenlijke uitgaven op alle artikelen voor formatief en niet-formatief personeel. Daarbij is aangegeven dat de norm van 10% het karakter heeft van «comply-or-explain» en dan ook gezien wordt als richtinggevend en niet als afdwingbaar.

In 2022 is € 69,7 mln. besteed aan personele uitgaven. De totale uitgaven aan niet-formatief personeel over 2022 bedragen € 12,2 mln. Dit leidt tot een percentage van de Roemernorm van 17,5%. Hiermee wordt de norm van 10% overschreden.

De externe inhuur is in 2022 om een aantal redenen hoger dan voorgaande jaren. Er is sprake van een krappe arbeidsmarkt waar sommige schaarse kennis moeilijk te vinden is (informatiebeveiliging, IT kennis). Vacatures zijn hierdoor lastig in te vullen. Ook heeft de introductie van nieuwe regelgeving zoals de WOO geleid tot extra benodigde capaciteit. Tot slot heeft de aanscherping van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties geleid tot een heroverweging binnen de Tweede Kamer van de toepassing van de definitie van externe inhuur die valt onder de Roemernorm. Dit heeft tot gevolg dat inzet van beveiligers m.i.v. 2022 valt onder de Roemernorm.

Onderzoeksbudget

Dit betreft de uitgaven van de Kamercommissies. Alle Commissies hebben inmiddels een onderzoeksagenda opgesteld. In 2022 is het beschikbare bedrag op dit artikel verlaagd met € 0,31 mln. voor de pilot bij de Dienst Analyse en Onderzoek. Desondanks zijn de uitgaven van Commissies minimaal.

Materiële uitgaven

Drukwerk

Op dit artikel worden de uitgaven voor de publicatie van de handelingen en officiële publicaties op www.overheid.nl. geboekt. Als gevolg van andere betalingsafspraken met de leverancier, de tarieven van de SDU en het aantal geproduceerde pagina’s zijn de uitgaven lager dan begroot.

Fractiekosten

Als gevolg van de uitkomsten van de verkiezingen in 2021 is de begroting 2022 voor de Regeling financiële ondersteuning fracties Tweede Kamer structureel verhoogd (bij de eerste suppletoire begroting). Verder zijn in 2022 de zetelbedragen geïndexeerd conform de verhoging CAO-Rijk en is de loonbijstelling op dit artikel verwerkt. Tot slot heeft één fractie een beroep op de trekkingsrechten gedaan.

Uitzending Leden

De uitgaven zijn beperkt als gevolg van de reisbeperkingen (Coronavirus) die in het begin 2022 nog van kracht waren. Dit heeft geleid tot een onderbenutting.

Parlementaire enquêtes

De parlementaire enquête Aardgaswinning Groningen (PEAG) is gedurende het jaar verder uitgevoerd. In 2022 is de parlementaire enquête Fraudebeleid en dienstverlening gestart. Bij de eerste suppletoire begroting is de begroting voor deze enquête opgehoogd. Bij de PEAG hebben niet alle verwachte uitgaven in 2022 plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in een onderbenutting op dit artikelonderdeel.

Bijdrage aan ProDemos

Dit artikelonderdeel is nagenoeg uitgeput.

Ontvangsten

De hogere ontvangsten zijn onder andere het gevolg van verhoogde ontvangsten uit dienstverleningsovereenkomsten met andere Hoge Colleges van Staat. Daarnaast heeft een aantal fracties in 2021 het maximum in hun egalisatiereserve bereikt en is het overschot terugbetaald aan de Tweede Kamer. De omzet van het Restaurantbedrijf is lager uitgevallen vanwege meer hybride werken. Dit tezamen heeft geleid tot een overschot op de ontvangsten.