Informatiegestuurd optreden
In 2022 heeft Defensie grote stappen gezet met het verder verankeren van lnformatiegestuurd Optreden (lGO). Eind december 2022 heeft de onafhankelijke onderzoekscommissie Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) haar eindrapport ‘Grondslag gezocht’ aan Defensie aangeboden. Deze commissie stond onder voorzitterschap van Harm Brouwer en was in de zomer van 2022 ingesteld. Het eindrapport is op 13 januari 2023 samen met de beleidsreactie aan de Kamer aangeboden (Kamerstuk 32 761, nr. 258). Defensie betrekt de lessen en aanbevelingen uit dit rapport bij de verdere ontwikkeling van lnformatiegestuurd Optreden (lGO). In deze beleidsreactie staat onder andere dat de eerder aangekondigde Beleidsvisie IGO, waaraan in 2022 hard is gewerkt, uiterlijk in het tweede kwartaal van 2023 aan de Kamer wordt aangeboden. Parallel aan het opstellen van de beleidsvisie is Defensie in 2022 gestart met nadere planvorming om de visie en aanvullende waarborgen nte concretiseren. Hiervoor zijn meer middelen beschikbaar door de significante ophoging van het defensiebudget door dit kabinet.
Het programma Defensie Open op Orde (DOO) versterkt in de periode 2021 t/m 2026 zowel de informatiehuishouding als transparantie van Defensie, beide noodzakelijk voor de implementatie van IGO en het hebben van een gezaghebbende informatiepositie. In 2022 zette DOO belangrijke stappen richting informatiegestuurd werken. De proefimplementatie van het nieuwe documentmanagementsysteem (DMS) DefDoc is gestart bij de Bestuursstaf, ter voorbereiding op de defensiebrede uitrol de komende jaren. Ook is specialistische zoeksoftware verworven, zodat informatie uit de missie-archieven beter toegankelijk is. DOO ontwikkelt systemen en werkwijzen om zeker te stellen hoe omgegaan wordt met informatie voor, tijdens en na missies. Daarbij wordt, nadrukkelijk ook voor toekomstige missies, in kaart gebracht op welke wijze de structurele ondersteuning van missie-archivering en het doorzoeken van missie-informatie vorm kan krijgen. Defensie heeft per 1 mei 2022 de eerste fase van de Wet open overheid (Woo) geïmplementeerd en 380 medewerkers zijn getraind om de kwaliteit te verbeteren van de ambtelijke advisering in beslisnota’s, die sinds Prinsjesdag openbaar worden gemaakt.
IT
Hoogwaardige IT is randvoorwaardelijk om de IGO doelstellingen van Defensie te behalen. Defensie heeft op het gebied van IT afgelopen jaar keuzes kunnen maken die noodzakelijk zijn in de ontwikkeling naar een informatiegestuurde organisatie.
Het uitgangspunt bij deze ontwikkelingen is veiligheid. Daarom heeft Defensie in 2022 op verschillende niveaus in de organisatie Security Operations Centres ingericht om sneller te kunnen handelen bij eventuele cyberdreiging. In het kader van cyber is een programmabureau opgericht dat is belast met de realisatie van het uitvoeringsplan cyber. Daarnaast is voor het stimuleren van innovatie in dit domein de Cyber Innovation Hub opgestart.
Om informatie te stroomlijnen zodat leidinggevenden en commandanten digitaal voorzien worden van de informatie die nodig is voor command & control zijn – naast wapengebonden IT-systemen – ook IT-systemen voor de bedrijfsvoering nodig. GrIT legt de basis voor veilige en toekomstbestendige IT. In het kader van GrIT is in april 2022 gestart met de bouw van twee datacentra en is het eerste blok met betrekking tot operationele compartimenten opgeleverd. Vanaf juli 2022 zijn van de realisatiefase van ROGER de eerste resultaten al zichtbaar door de technische conversie naar de nieuwe versie van SAP S/4 HANA die succesvol is uitgevoerd en door de vervanging van Digi-inkoop door SAP Ariba.
De interne governance is versterkt middels een CIO-stelsel. Dit draagt bij aan de nodige cultuuromslag binnen de organisatie en bij het opbouwen van de kennis en kunde die nodig is om een technologisch hoogwaardige en informatiegestuurde krijgsmacht te worden. Voor het verbeteren van de kennis en kunde die nodig zijn voor de digitale transformatie zijn in 2022 belangrijke stappen gezet, onder andere door het werven van gespecialiseerd personeel en het uitbreiden van de bijscholingsmogelijkheden op het gebied van data.
Inlichtingen
Defensie heeft geïnvesteerd in de versterking van de MIVD, maar investeert tevens in de inlichtingencapaciteit van de krijgsmacht. Dit heeft geleid tot een verdere versterking van de inlichtingenpositie of een aanzet daartoe gegeven voor de toekomst. De noodzaak tot versterking heeft de Russische inval in Oekraïne aangetoond. Mede door de goede informatiepositie, van zowel de MIVD als de AIVD, zijn talrijke internationale organisaties, (inter)nationale partners en andere departementen in staat gesteld hun weerbaarheid te verhogen door tijdig passende maatregelen te treffen. Voorbeeld zijn de Russische inlichtingenofficieren die zijn uitgezet. Tegelijkertijd dragen inlichtingen bij aan de gereedstelling en doorontwikkeling van de krijgsmacht. Ook is door Defensie, in samenwerking met BZK, gewerkt aan een Tijdelijke wet, welke in 2022 aan uw kamer is aangeboden. Deze wet moet de MIVD en AIVD in staat stellen hun bestaande bevoegdheden effectiever in te zetten zonder afschaling van waarborgen.
Cybercapaciteiten
Het afgelopen jaar heeft Defensie ingezet op het vergroten van personele cybercapaciteit, het verbeteren van het concept van de cyber mission teams en verbeteren van inlichtingenposities. Door middel van samenwerking tussen het Defensie Cyber Commando en de inlichtingendiensten blijft Defensie haar afschrikkende vermogen vergroten. Tegelijk heeft het Defensie Cyber Security Centrum zich verder ingezet tot het 24/7 beveiligen van Defensiesystemen.
Voorts heeft Defensie samen met interdepartementale partners, NAVO- en EU-bondgenoten gewerkt aan de ontwikkeling van inzetmogelijkheden van cybercapaciteiten. Zo heeft Defensie dit jaar wederom experts gereedgesteld om Europese partners bij te staan via het PESCO Cyber Rapid Response Team. Daarnaast heeft Defensie geparticipeerd in (inter)nationale cyberoefeningen en internationale cyberdialogen om partners beter te leren kennen, procedures te oefenen en de gereedheid te verhogen.