1. Arbeidsmarkt

De overheid bevordert gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en draagt bij aan evenwichtige arbeidsverhoudingen en -voorwaarden.

De overheid bevordert een adequaat wettelijk kader voor het functioneren van de arbeidsmarkt, door bescherming te bieden en de belangen van werknemers te waarborgen in evenwicht met de belangen van de onderneming. De overheid voorziet hierbij in een minimumniveau van arbeidsrechtelijke bescherming, onder andere ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden, met in achtneming van de eigen verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Daarnaast draagt zij zorg voor een op de arbeidsmarkt toegesneden arbeidsmigratiebeleid.

De overheid vindt het belangrijk dat werknemers en zelfstandigen hun werk onder goede condities kunnen verrichten. Dit is ook van belang voor het vergroten van de arbeidsparticipatie en arbeidsproductiviteit, en het beperken van uitval door ziekte en arbeidsongeschiktheid.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving en het onderhoud van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van de hoogte van het bruto WML en het maximum dagloon;

• • De handhaving van de wet- en regelgeving door de Inspectie SZW;

• • Het bevorderen van goede arbeidsverhoudingen, onder andere door het recht op onderhandeling door sociale partners te waarborgen en het in stand houden van een adequate overlegstructuur met de sociale partners;

• • Het bevorderen dat werkgevers en werknemers gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en een goed werktijden- en verzuimbeleid realiseren;

• • Het bevorderen dat werkenden gezond en vitaal kunnen doorwerken tot de pensioengerechtigde leeftijd;

• • Het creëren en in stand houden van fiscale prikkels om (meer en langer) te gaan werken;

• • Zorgdragen voor gelijke kansen voor en tijdens arbeidsdeelname;

• • Het stimuleren en faciliteren van postinitiële scholing ten behoeve van het optimaal functioneren van de arbeidsmarkt.

De minister van Financiën is primair verantwoordelijk voor de fiscale wet- en regelgeving. Wanneer fiscale instrumenten worden ingezet om doelstellingen in het kader van het arbeidsmarktbeleid te realiseren, is de minister van SZW hiervoor medeverantwoordelijk.

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • Minimumloon:

  Het kabinet heeft aangekondigd de reikwijdte van de wet minimumloon en minimumvakantiebijslag uit te breiden om schijnconstructies via opdrachtovereenkomsten uit te bannen. Het minimumloon wordt van toepassing op iedereen die feitelijk arbeid verricht voor een ander. Het wetsvoorstel terzake wordt in het najaar aan de Tweede Kamer aangeboden.

• • Stelsel van collectieve arbeidsvoorwaardenvorming:

  Voor het goed functioneren van het stelsel van collectieve arbeidsvoorwaardenvorming is een breed draagvlak essentieel met voldoende ruimte voor maatwerk en flexibiliteit. Na ontvangst van het te verwachten SER-advies over het draagvlak voor cao’s zal het kabinet haar standpunt daarover bepalen.

• • Herziening Wet arbeid vreemdelingen:

  Herzien en aanscherpen van deze wet per 1 januari 2013. De wetswijziging maakt aanscherping van de uitvoering en handhaving mogelijk. Daarnaast is de aanpassing noodzakelijk in verband met ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in bedrijven.

• • Aanpassing ontslagstelsel, vitaliteitspakket en Arbo 2020:

  Mede op basis van uitkomsten van de beleidsdoorlichting artikel 443, afgerond in 2012, is een visie op het stelsel van gezond en veilig werken ontwikkeld (Arbo 2020) en aan de Tweede Kamer gestuurd. Voor de aanpassing van het ontslagstelsel, het vitaliteitspakket en Arbo 2020 wordt verwezen naar de beleidsagenda.

A. Subsidies en opdrachten

Door middel van het verstrekken van diverse subsidies ondersteunt de minister initiatieven die bijdragen aan gezonde en veilige arbeidsomstandigheden, duurzame inzetbaarheid en goede arbeidsverhoudingen.

Voor het project Arbeidsveiligheid/Arbo 2020 is € 2 miljoen gereserveerd. Het aantal initiatieven voor zelfregulering in branches en sectoren wordt versterkt en uitgebreid.

Voor het project duurzame inzetbaarheid is € 2 miljoen gereserveerd. Bedrijven en organisaties die nu al aantoonbaar werk maken van duurzame inzetbaarheid vervullen een belangrijke voorbeeldfunctie. MKB- en andere bedrijven en organisaties, die willen werken aan scholing, gezondheid en mobiliteit worden vanuit het project in verbinding gebracht met relevante kennis en ervaring, zodat ze vervolgens zelf aan de slag kunnen. De bewustwording van MKB-ondernemers ten aanzien van hun belang en rol bij duurzame inzetbaarheid wordt vergroot met het project «Elke dag beter». Deze aanpak wordt ondersteund met een communicatiecampagne gericht op werkgevers en werknemers.

In het actieplan Gezond Bedrijf worden activiteiten uitgevoerd om de gezondheid van werkenden te bevorderen. Het actieplan richt zich op alle werkenden, met een accent op laagopgeleiden en chronisch zieken en op de onderwerpen psychische en fysieke (over)belasting, zelfredzaamheid en het stimuleren van bewegen (leefstijl).

De subsidieregeling Kwaliteit Arbeidsverhoudingen betreft een structurele regeling (€ 0,3 miljoen) die tot doel heeft projecten te ondersteunen die de kwaliteit van de arbeidsverhoudingen in Nederland verbeteren. Met de regeling worden, in de regel op basis van medefinanciering van minimaal 50%, eenmalige innovatieve projecten gesubsidieerd.

De meerjarige reeks van de subsidiebudgetten neemt af. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat subsidies om gezonde en veilige werkomstandigheden te bevorderen in 2013 en verder teruglopen. Het budget voor opdrachten is bestemd voor onderzoek en voorlichting. Een belangrijke onderdeel hiervan (circa € 3,5 miljoen) is de jaarlijkse opdrachtverlening aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu voor het programma gezond en veilig werken.

B. Bekostiging

Deze middelen dienen voor de bekostiging van de Commissie Gelijke Behandeling.

C. Bijdrage aan andere begrotingen

De bijdragen aan andere begrotingen bestaan uit een bijdrage aan het ministerie van EL&I (€ 3,7 miljoen) ten behoeve van het Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden dat door TNO wordt uitgevoerd. Daarnaast wordt een bedrag van € 0,95 miljoen aan het ministerie van VWS verstrekt als bijdrage in de kosten van de Gezondheidsraad en een bedrag van € 0,25 miljoen aan het ministerie van EL&I voor de financiering van het college voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb).

D. Ontvangsten

Gezond en veilig werken

Het percentage arbeidsongevallen onder werknemers met verzuim tot gevolg is met 10% gedaald van 3,2% in 2010 naar 2,9% in 2011. Het percentage ziekteverzuim is, evenals het aantal incidenten met gevaarlijke stoffen, al enkele jaren stabiel.

De naleving zorgplicht Arbowet geeft een beeld van de naleving van de Arbowet op de werkvloer en is gebaseerd op de zorgplicht van de werkgever zoals vermeld in artikel 3 van de wet.

Arbeidsverhoudingen en voorwaarden

Het gebruik van de instrumenten van cao en avv varieert door de jaren heen. Mede door de onzekere economische verwachtingen is de laatste jaren een lager aantal cao’s afgesloten. Het aantal tewerkstellingsvergunningen is onder andere afhankelijk van de krapte op de arbeidsmarkt.

Handhaving

In de doelstelling 2013 van de Inspectie SZW zijn de gevolgen van de voorgenomen aanscherping van het fraudebeleid per 1 januari 2013 nog niet meegenomen. Dit kan nog leiden tot wijziging van de productiedoelstelling zoals opgenomen in tabel 1.4.

Vitaliteitspakket

Om duurzame inzetbaarheid te vergroten en te zorgen dat minder mensen langs de kant blijven staan bevat het vitaliteitspakket middelen ten behoeve van mobiliteit en loopbaanfaciliteiten (zie de beleidsagenda).

• • Mobiliteit:

  Het onderdeel mobiliteit bestaat vanaf 2013 uit mobiliteitsbonussen voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten en uitkeringsgerechtigden ouder dan 50 jaar.

  Tot en met 2012 is in de reeks «mobiliteit» de huidige premiekorting oudere uitkeringsgerechtigden en de huidige premiekorting arbeidsgehandicapten opgenomen. De stijging van de uitgaven na 2012 wordt voor een deel veroorzaakt doordat de mobiliteitsbonussen hoger zijn dan de premiekortingen. Daarnaast is sprake van een conjunctuureffect, in economisch goede tijden worden meer uitkeringsgerechtigden aangenomen.

• • Loopbaanfaciliteiten:

  Om investeringen in duurzame inzetbaarheid over de loopbaan te stimuleren bevat het vitaliteitspakket loopbaanfaciliteiten. Vitaliteitssparen maakt het voor werkenden aantrekkelijk om te sparen voor perioden van inkomensachteruitgang. Daarnaast bevat het vitaliteitspakket een overgangsregeling voor de levensloopregeling. Ook wordt de drempel voor de fiscale aftrek van scholingsuitgaven verlaagd. Tot slot worden sociale partners gecompenseerd voor een extra inzet op het introduceren van een «Van-Werk-Naar-Werk»-budget en intersectorale scholing.

Premievrijstellling oudere werknemers en premiekorting 62+

De premievrijstelling oudere werknemers wordt vanaf 2009 langzaam afgebouwd en is vervangen door een premiekortingsregeling. De premiekortingsregeling voor oudere uitkeringsgerechtigden is onderdeel van het vitaliteitspakket. De premiekorting 62+ wordt in 2013 afgeschaft.

Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid

Om de arbeidsparticipatie van gedeeltelijk arbeidsongeschikten te bevorderen mag de stap naar ondernemerschap niet fiscaal belemmerd worden. Door handicap of ziekte kunnen gedeeltelijk arbeidsongeschikten veelal niet voldoen aan het gebruikelijke urencriterium dat geldt voor de startersaftrek. Daarom kunnen zij in de eerste drie jaren van hun onderneming een beroep doen op de regeling «startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid», waarbij een verlaagd urencriterium geldt.

2. Bijstand, Toeslagenwet en Sociale Werkvoorziening

De overheid ondersteunt bij het vinden van werk en biedt inkomensondersteuning en aangepaste arbeid aan hen die dat echt nodig hebben.

Wie kan werken, moet dat ook doen. Dit is in de eerste plaats in het belang van de betrokkene zelf: werk zorgt voor economische en financiële zelfstandigheid, draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde en biedt kansen om volop mee te doen in de samenleving. De overheid streeft naar een transparant en activerend sociaal zekerheidsstelsel dat mensen enerzijds de zekerheid biedt van een adequaat vangnet als dat echt nodig is, en dat hen anderzijds prikkelt om (weer) aan het werk te gaan als dat kan.

Mensen hebben de verantwoordelijkheid om in het eigen inkomen te voorzien en nemen daartoe zelf het initiatief. Alleen als het vinden van werk op eigen kracht niet lukt, helpt de overheid hierbij door re-integratie-ondersteuning te bieden. Ook faciliteert de overheid via de sociale werkvoorziening de arbeidsparticipatie van mensen die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn. Aan mensen die (tijdelijk) niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien biedt de overheid een sociaal vangnet in de vorm van bijstand. Daarbij streeft de overheid er in de vormgeving naar om het aantal loketten waar uitkeringsgerechtigden mee te maken hebben te beperken.

De overheid biedt inwoners van Caribisch Nederland – waar nodig – re-integratieondersteuning en inkomensondersteuning op grond van de Onderstandsregeling.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van de hoogte van het sociale minimum en de algemene bijstandniveaus;

• • Het ter beschikking stellen aan en verdelen van middelen onder gemeenten voor de inkomensvoorziening vanuit de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz;

• • Het houden van systeemtoezicht;

• • Het verdelen van een taakstellend aantal Wsw-arbeidsplaatsen en bijbehorende middelen onder gemeenten voor de uitvoering van de Wsw en het bevorderen van uitstroom naar werk;

• • Het ter beschikking stellen aan en verdelen van middelen onder gemeenten voor de Wet participatiebudget;

• • Het terugvorderen van onrechtmatig bestede middelen van het participatiebudget en het terugvorderen van middelen van niet gerealiseerde plekken in de Wsw;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB (Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen, Bijstand Buitenland) en het UWV (Toeslagenwet);

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • Aanscherping fraudebeleid:

  Hiervoor wordt verwezen naar de beleidsagenda.

• • Wijziging verdeelsystematiek inkomensdeel WWB:

  Er wordt naar gestreefd met ingang van 2014 de verdeelsystematiek van het inkomensdeel van de WWB aan te passen. Het jaar 2013 staat in het teken van de uitwerking van varianten voor deze verdeling. In het onderzoek wordt gekeken naar verbetering van het huidige model en naar alternatieve verdeelmogelijkheden. Dit gebeurt door externe partijen onder leiding van een breed samengestelde begeleidingscommissie. Volgens planning wordt in september 2013 de voorlopige budgetverdeling voor 2014 bekendgemaakt op basis van de aangepaste verdeelsystematiek.

• • Normering ontvangsten Bbz:

  Om de selectiviteit bij het verstrekken van kredieten aan starters en gevestigden en het beheer van de door gemeenten verleende kredieten te verbeteren, heeft het kabinet besloten de gemeenten te stimuleren om kredieten vooral toe te kennen aan kansrijke starters en aan gevestigden met levensvatbaar perspectief en om het kredietbeheer stringenter toe te passen. Daartoe worden de door gemeenten uit de kredietverlening voortvloeiende ontvangsten genormeerd. Deze normering is in opzet voor het Rijk budgetneutraal. De gemeenten tezamen hebben voordeel van deze stimulans.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG)

Met de Wet BUIG zijn vanaf 2010 de bijdragen aan gemeenten voor de uitvoering van de WWB (inkomensdeel), IOAW, IOAZ, Bbz (alleen het onderdeel tijdelijke uitkeringen levensonderhoud voor startende ondernemers; de overige Bbz-onderdelen worden onder A2 toegelicht) en de WWIK (per 2012 ingetrokken) samengevoegd. Hierdoor ontvangen gemeenten één budget voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de genoemde wetten. Voor 2013 wordt het macrobudget geraamd op € 5 273 miljoen. Hiervan wordt een bedrag van € 288  miljoen gereserveerd voor de in 2013 uit te keren incidentele en meerjarige aanvullende uitkeringen (IAU/MAU) over het jaar 2011. Voor de uit te keren incidentele aanvullende uitkeringen is daarnaast buiten het macrobudget om in 2013 een aanvullend bedrag van € 9 miljoen beschikbaar. Dit laatste bedrag is in tabel 2.2 opgenomen in de reeks WWB-inkomensdeel. De IAU en de MAU betreffen incidentele en meerjarige aanvullende uitkeringen onder voorwaarden voor gemeenten die tekort komen op hun inkomensdeel WWB. De wetten worden hierna afzonderlijk toegelicht.

Wet werk en bijstand (WWB)

De WWB voorziet in een sociaal vangnet voor personen die niet zelfstandig in hun bestaan kunnen voorzien. De WWB bestaat uit een inkomensdeel en een werkdeel. Het inkomensdeel maakt onderdeel uit van het gebundelde budget BUIG (zie tabel 2.2). Hieruit worden de bijstanduitkeringen betaald. Het werkdeel maakt onderdeel uit van het Participatiebudget (zie tabel 2.10). Hieruit wordt de re-integratieondersteuning betaald.

Budgettaire ontwikkelingen

Beleidsrelevante kerncijfers

Handhaving

Zowel het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling als het benadelingbedrag zijn in 2011 toegenomen. De toename wordt voornamelijk veroorzaakt door het vaker constateren van verzwegen inkomsten uit werk en vermogen en een onjuiste opgave van de woonsituatie.

Wetten inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en gewezen zelfstandigen (IOAZ)

De IOAW-uitkering is een aanvulling op het (gezins)inkomen tot bijstandniveau voor oudere werkloze werknemers. Vermogen, zoals een eigen huis of spaargeld, blijft buiten beschouwing. Werkloze ouderen, die vaak spaargeld en/of vermogen in een eigen huis hebben, hoeven hierdoor geen beroep te doen op de WWB en dus ook hun eigen vermogen niet aan te spreken.

De IOAZ is een uitkering voor ouderen die noodgedwongen zijn gestopt met hun werk als zelfstandige omdat de inkomsten daaruit onvoldoende zijn. De IOAZ-uitkering vult het (gezins)inkomen aan tot het bijstandsniveau. In de IOAZ wordt rekening gehouden met de bijzondere positie van zelfstandigen en hun (bedrijfs)vermogen.

Wie komt ervoor in aanmerking?

De belangrijkste doelgroepen van de IOAW-regeling zijn:

• • Werkloze werknemers die op het moment dat zij werkloos worden 50 jaar zijn, die recht hebben op een uitkering op grond van de Werkloosheidswet van meer dan drie maanden en die de volledige uitkeringsduur daarvan hebben doorlopen;

• • Werknemers die na hun 50e verjaardag recht hebben gekregen op een loongerelateerde WGA-uitkering en van wie de WGA-uitkering is beëindigd omdat zij niet langer ten minste 35% arbeidsongeschikt zijn.

De IOAZ is bedoeld voor oudere zelfstandigen tussen de 55 jaar en de AOW-gerechtigde leeftijd, die hun bedrijf of zelfstandig beroep na hun 55^e verjaardag hebben beëindigd. Om in aanmerking te komen voor een uitkering moet de gewezen zelfstandige onder andere voldoen aan voorwaarden ten aanzien van het gemiddeld jaarinkomen in de drie jaar voorafgaand aan de aanvraag, het verwachte inkomen uit beroep of bedrijf bij voortzetting van het bedrijf en het aantal uren en de duur van de werkzaamheden als zelfstandige.

Hoe hoog is de IOAW/IOAZ?

Budgettaire ontwikkelingen

De IOAW-uitgaven nemen de komende jaren toe als gevolg van de verwachte oploop van de werkloosheid. Bovendien zorgt de stapsgewijze verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd voor een oploop van de uitgaven aan zowel IOAW als IOAZ.

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz 2004)

Startende ondernemers en gevestigde zelfstandigen kunnen – onder voorwaarden – voor financiële ondersteuning een beroep doen op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004. Met dit besluit wordt beoogd kansrijke vanuit een uitkering startende ondernemers en zelfstandigen met tijdelijke financiële moeilijkheden in staat te stellen hun werkzaamheden voort te zetten. De bijstand kan worden verstrekt om te voorzien in de kosten van levensonderhoud voor gevestigde ondernemers of in bedrijfskapitaal (starters en gevestigden).

Wie komt ervoor in aanmerking?

Startende ondernemers vanuit een uitkering en gevestigde zelfstandigen, die aan de voorwaarden van het Bbz voldoen, zoals wanneer hulp via een andere weg niet meer mogelijk is, het inkomen onvoldoende is en de onderneming levensvatbaar is.

Hoe hoog is de Bbz?

De uitkering voor levensonderhoud is in principe gelijk aan die van de algemene bijstand (zie tabel 2.3) als aanvulling voor levensonderhoud. De maximale hoogte van de bijstand voor bedrijfskapitaal wordt in tabel 2.8 vermeld. De bedragen worden jaarlijks aangepast aan de mutatie van het prijsindexcijfer.

Budgettaire ontwikkelingen

Beleidsrelevante kerncijfers

A3. Participatiebudget

In het Participatiebudget zijn het re-integratiebudget (SZW), het budget voor inburgering (BZK) en het budget voor volwasseneneducatie (OCW) samengevoegd. Het Participatiebudget wordt jaarlijks volgens een objectieve verdeelsystematiek over de gemeenten verdeeld.

Wie komt ervoor in aanmerking?

De gemeenten hebben van de wetgever een grote beleidsvrijheid gekregen ten aanzien van de keuze hoe en aan wie de middelen uit het Participatiebudget worden besteed. Gemeenten leggen dit in een gemeentelijke verordening vast.

Budgettaire ontwikkelingen

De afname van de uitgaven van 2012 op 2013 is het gevolg van eerdere kortingen op zowel de middelen voor re-integratie als die voor inburgering en volwasseneneducatie.

Beleidsrelevante kerncijfers

A4. Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

De Wsw heeft tot doel het scheppen van aangepaste werkgelegenheid voor personen die wel graag willen werken, maar dit niet onder normale arbeidsomstandigheden kunnen doen. De Wsw biedt zowel de mogelijkheid tot werken in een beschutte omgeving als tot begeleid werken bij reguliere werkgevers.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven bestaan uit een budget van € 2 355 miljoen voor het realiseren van aangepaste arbeid voor personen uit de doelgroep welke past bij hun capaciteiten en mogelijkheden. Dit is de zogenaamde landelijke taakstelling, die wordt uitgedrukt in arbeidsjaren (voltijd Wsw-werkplekken). De landelijke taakstelling voor het jaar 2013 bedraagt afgerond 90 804 arbeidsjaren en is ongewijzigd. Daarnaast wordt conform afspraak met de sociale partners € 2,8 miljoen van de bijdrage aan de SW-sector bestemd voor de Stichting Beheer Collectieve Middelen en is er een bedrag beschikbaar voor de Stimuleringsuitkering Begeleid Werken (€ 18 miljoen).

Beleidsrelevante kerncijfers

A5. Toeslagenwet

De Toeslagenwet (TW) vult uitkeringen aan tot het relevante sociaal minimum als het totale inkomen (excl. TW-uitkering) van de uitkeringsgerechtigde en diens eventuele partner daaronder ligt.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Uitkeringsgerechtigden komen in aanmerking voor een toeslag als zij een uitkering ontvangen op grond van één van de zogenoemde moederwetten. Dit zijn de WIA, WAO, WAZ, Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening militairen (WAMIL), Wajong, IOW, WW, ZW en WAZO. Ook als een werkgever in het tweede ziektejaar niet meer loon doorbetaalt dan het voor de werknemer geldende sociaal minimum, komt de betrokkene in aanmerking voor een toeslag.

Hoe hoog is de toeslag?

De toeslag vult de uitkering aan tot het (netto) normbedrag. De hoogte van de toeslag is het verschil tussen het normbedrag en het inkomen zonder toeslag.

Budgettaire ontwikkelingen

De TW-uitgaven worden vooral bepaald door volumeontwikkelingen in de moederwetten. De TW-uitgaven dalen in 2013 ten opzichte van 2012 en blijven ook in de jaren daarna dalen. Dit is voornamelijk het gevolg van de geleidelijke afbouw van de dubbele algemene heffingskorting in het referentieminimumloon. Hierdoor stijgt het sociale minimum minder snel en is minder aanvulling vanuit de TW nodig.

Beleidsrelevante kerncijfers

Handhaving

Het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling en het benadelingbedrag is in 2011 gedaald doordat in 2010 extra aandacht is besteed aan communicatie over regels rondom een TW-uitkering.

A6. Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen

Ouderen met een onvolledig AOW-pensioen kunnen recht hebben op bijstand. Deze bijstand heet Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO) en kan worden aangevraagd bij de SVB.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Personen die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben, rechtmatig in Nederland wonen en niet genoeg inkomen of vermogen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien.

Hoe hoog is de AIO?

De AIO is een uitkering op huishoudenniveau en vult aan tot het sociaal minimum voor AOW-gerechtigden. De hoogte van de AIO-uitkering hangt af van het inkomen en het vermogen.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten van deze regeling laten een stijgende lijn zien. Dit hangt samen met de toename van het aantal AOW-gerechtigden (zie ook de toelichting bij de AOW, beleidsartikel 8). De stijging van de uitkeringslasten wordt afgevlakt door de geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd vanaf 2013.

Beleidsrelevante kerncijfers

A7. Bijstand Buitenland

Verlening van bijstand aan een in het buitenland gevestigde Nederlander wordt alleen nog voortgezet ingeval het recht op uitkering vóór 1 januari 1996 is vastgesteld. Sinds 1996 zijn er dus geen nieuwe gevallen meer toegelaten.

Budgettaire ontwikkelingen

De budgettaire ontwikkelingen zijn weergegeven in tabel 2.1. Er zijn geen noemenswaardige ontwikkelingen ten aanzien van volume en daarmee van de uitgaven te verwachten.

Beleidsrelevante kerncijfers

A8. Onderstand en re-integratie Caribisch Nederland

De overheid biedt aan inwoners van Caribisch Nederland inkomensondersteuning op grond van de Onderstand en waar nodig re-integratieondersteuning.

Budgettaire ontwikkelingen

B. Opdrachten

Deze middelen zijn met name bestemd voor de uitfinanciering van de pilots WSW, bevorderen ondernemerschap en borgstellingsregeling vanuit de bbz, werkgeversaanpak Wajong en regionale werkgeversdienstverlening

C. Bekostiging

Een bedrag van ongeveer € 0,3 miljoen is gereserveerd als instellingssubsidie voor het Nibud ter ondersteuning van de zelfredzaamheid van consumenten op het gebied van de huishoudfinanciën en financiële opvoeding.

D. Ontvangsten

De bijdragen van het ministerie van BZK en van het ministerie van OCW aan het Participatiebudget staan als ontvangsten op de begroting van SZW. 2013 is het laatste jaar dat BZK inburgeringmiddelen beschikbaar stelt. In tabel 2.10 zijn de bijdragen van OCW en BZK meerjarig zichtbaar gemaakt.

3. Arbeidsongeschiktheid

De overheid verzekert werknemers tegen de inkomensgevolgen van arbeidsongeschiktheid en stimuleert hen aan het werk te blijven of het werk te hervatten.

De overheid vindt dat werknemers die loon derven als gevolg van arbeidsongeschiktheid verzekerd moeten zijn van een redelijk inkomen. Daarom zijn werknemers verplicht verzekerd op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Deze wet heeft de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) vervangen en geldt voor mensen die op of na 1 januari 2004 door ziekte of gebrek arbeidsongeschikt zijn geworden.

Op grond van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) waren ondernemers verplicht verzekerd tegen de inkomensgevolgen van arbeidsongeschiktheid. De WAZ is per 1 augustus 2004 ingetrokken, maar geldt nog wel voor zelfstandigen die op dat moment een uitkering ontvingen.

Als het totale inkomen van de uitkeringsgerechtigde WAO, WIA of WAZ en diens eventuele partner onder het sociaal minimum ligt, kan de uitkeringsgerechtigde een toeslag ontvangen tot dat sociaal minimum op grond van de Toeslagenwet (TW), zie beleidsartikel 2.

De overheid stimuleert met behulp van financiële prikkels voor zowel werknemers als werkgevers dat gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers aan het werk blijven of weer aan het werk gaan. Daarnaast biedt de overheid gerichte re-integratieondersteuning aan gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers die ondersteuning nodig hebben. De overheid kent daarbij een groot belang toe aan de eigen verantwoordelijkheid en het meewerken aan re-integratie door de gedeeltelijk arbeidsgeschikte.

Aan werknemers in Caribisch Nederland wordt met de Ongevallenverzekering (OV) een inkomensvoorziening geboden in geval van arbeidsongeschiktheid door een bedrijfsongeval.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

A. Inkomensoverdrachten

A1. Ongevallenverzekering (Caribisch Nederland)

Wie komt ervoor in aanmerking?

Op basis van de Ongevallenverzekering krijgen werknemers die door een bedrijfsongeval geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn geraakt, een uitkering (ongevallengeld).

Budgettaire ontwikkelingen

De relatief grote stijging van de uitkeringslasten 2012 ten opzichte van 2011 wordt verklaard door de aanpassing van de uitkeringshoogte aan de inflatie. De inflatie in 2011, bepalend voor de indexering van de bedragen in 2012, bedroeg 5,9% op Bonaire, 11,2% op Sint Eustatius en 6,6% op Saba.

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

Inkomensverzekering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA)

Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA)

De WIA geeft werknemers die na een wachttijd van twee jaar ten minste 35% arbeidsongeschikt zijn, recht op een uitkering. In de WIA staat werk voorop; het accent ligt op wat mensen wel kunnen. Tegelijkertijd is er sprake van inkomensbescherming.

De WIA bestaat uit twee uitkeringsregimes. De Inkomensverzekering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) verstrekt een loondervingsuitkering aan werknemers die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn. Wie nog gedeeltelijk kan werken, krijgt een uitkering op basis van de Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA). De WIA wordt uitgevoerd door het UWV.

Hoe hoog is de WIA-uitkering?

De hoogte van de uitkering is afhankelijk van het dagloon. Dit dagloon is gemaximeerd op een bedrag van € 193,09 (d.w.z. ca. € 4 200 per maand). Het recht op uitkering kan doorlopen tot de pensioengerechtigde leeftijd.

Hoe hoog is de IVA-uitkering?

• • Iemand die ten minste 80% arbeidsongeschikt is en niet meer kan herstellen of een geringe kans op herstel heeft, komt op basis van de IVA in aanmerking voor een uitkering van 75% van het laatstverdiende loon. De uitkering bedraagt dus maximaal ca. € 3 150 bruto per maand.

Hoe hoog is de WGA-uitkering en wat is de duur?

• • Een arbeidsongeschikte met kansen op herstel komt in aanmerking voor een uitkering op basis van de WGA. De eerste twee maanden bedraagt de uitkering 75%, daarna 70% van het loonverlies (oude maandloon minus eventuele inkomen). Het totale inkomen neemt toe naarmate de betrokkene meer werkt.

• • Indien het loonverlies meer dan 35% maar minder dan 80% bedraagt, is er sprake van gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid. Afhankelijk van het arbeidsverleden heeft de gedeeltelijk arbeidsgeschikte minimaal 3 tot maximaal 38 maanden recht op een loongerelateerde uitkering. De arbeidsgeschikte wordt evenwel geacht te gaan of te blijven werken. Om hiertoe aan te zetten wordt de uitkering na de loongerelateerde fase afhankelijk van het verdiende inkomen. Is dat inkomen ten minste 50% van de resterende verdiencapaciteit, dan wordt het loon aangevuld tot 70% van het loonverlies. Als de betrokkene na afloop van de loongerelateerde uitkering geen werk heeft of minder verdient dan 50% van de resterende verdiencapaciteit, wordt een uitkering verstrekt die gerelateerd is aan het arbeidsongeschiktheidspercentage en het wettelijk minimumloon.

• • Indien het loonverlies ten minste 80% bedraagt, is er sprake van volledige arbeidsongeschiktheid. De volledig arbeidsongeschikte houdt ook na de loongerelateerde fase recht op een uitkering van 70% van het loonverlies.

Budgettaire ontwikkelingen

Vanwege het feit dat de WIA eind 2005 in werking is getreden worden er meer uitkeringen toegekend dan dat er worden beëindigd. De uitkeringslasten WIA stijgen hierdoor in 2013 en latere jaren met ongeveer € 0,5 miljard per jaar.

Beleidsrelevante kerncijfers

De kerncijfers WIA zijn gecombineerd met de kerncijfers WAO in tabel 3.4.

A3. Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)

Werknemers die vóór 1 januari 2004 arbeidsongeschikt zijn geworden als gevolg van ziekte of gebrek hebben recht op een WAO-uitkering. De WAO is per 29 december 2005 vervangen door de WIA. De WIA geldt voor mensen die op of na 1 januari 2004 door ziekte of gebrek arbeidsongeschikt zijn geworden. De WAO blijft gelden voor mensen die op 1 januari 2004 al een WAO-uitkering ontvingen en voor mensen die binnen vijf jaar na het beëindigen van de WAO-uitkering opnieuw arbeidsongeschikt worden door dezelfde oorzaak. Hierdoor worden er nog slechts nieuwe WAO-uitkeringen toegekend bij herleving van een oud recht. De WAO wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Werknemers die vóór 1 januari 2004 arbeidsongeschikt zijn geworden als gevolg van ziekte of gebrek.

Hoe hoog is de WAO-uitkering?

De WAO-uitkering bestaat uit twee fasen.

• • In de eerste fase ontvangt een WAO-gerechtigde een loondervingsuitkering die gerelateerd is aan het arbeidsongeschiktheidspercentage en het dagloon en maximaal € 3 150 bruto per maand bedraagt. De duur van de loondervingsuitkering is afhankelijk van de leeftijd op de ingangsdatum van de WAO-uitkering.

• • In de tweede fase ontvangt de WAO-gerechtigde een vervolguitkering die gerelateerd is aan het arbeidsongeschiktheidspercentage en het vervolgdagloon. De hoogte van het vervolgdagloon is onder andere afhankelijk van de leeftijd die iemand heeft op de ingangsdatum van de WAO-uitkering. De vervolguitkering kan in principe doorlopen tot de pensioengerechtigde leeftijd.

Budgettaire ontwikkelingen

Omdat er meer uitkeringen worden beëindigd dan dat er nieuwe worden toegekend, laten de WAO-uitgaven een daling zien. De uitkeringslasten WAO dalen hierdoor met ca. € 0,5 miljard per jaar. Daarnaast heeft het afschaffen van de anticumulatiebaten WSW vanaf 2012 een daling van ongeveer € 150 miljoen op de uitgaven tot gevolg. Deze wijziging is puur technisch van aard, omdat deze afschaffing tevens leidt tot een daling van de WSW-ontvangsten met € 150 miljoen.

Handhaving

Het aantal geconstateerde overtredingen, evenals het benadelingbedrag, is bij de WAO, IVA en WGA in 2011 ten opzichte van 2010 toegenomen. Het UWV heeft in 2011 extra aandacht besteed aan de controle op de samenloop van uitkeringen.

A4. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ)

De WAZ is een verplichte verzekering voor zelfstandigen, beroepsbeoefenaren, directeuren-grootaandeelhouders en meewerkende echtgenoten tegen de inkomensgevolgen van langdurige arbeidsongeschiktheid. De WAZ is op 1 augustus 2004 ingetrokken. Sindsdien kunnen ondernemers zelf bepalen of zij de inkomensrisico’s al dan niet willen afdekken, bijvoorbeeld via een particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering. De WAZ blijft gelden voor zelfstandigen die op 1 augustus 2004 een uitkering ontvingen. De WAZ wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

De zelfstandige die op 1 augustus 2004 al een WAZ-uitkering ontving, behoudt deze zolang aan de uitkeringsvoorwaarden wordt voldaan:

• • hij is 25% of meer arbeidsongeschikt;

• • hij heeft de AOW-leeftijd nog niet bereikt.

Hoe hoog is de WAZ-uitkering?

De hoogte van de WAZ-uitkering hangt af van de mate van arbeidsongeschiktheid en het feitelijk gederfde inkomen per dag, mits dat niet hoger is dan het wettelijk minimumloon (de grondslag). De uitkering voor volledig arbeidsongeschikten is 75% van de grondslag (per 1 juli 2012 € 1 092,15). Heeft de betrokkene voortdurend oppas en verzorging nodig, dan kan de uitkering worden verhoogd tot maximaal 100% van de grondslag.

Budgettaire ontwikkelingen

De toegang voor zelfstandigen tot de WAZ is per 1 augustus 2004 beëindigd. In de WAZ blijft er enige instroom bestaan doordat er sprake is van herleving van uitkeringen, bijvoorbeeld wanneer een zelfstandige na herstel wederom met dezelfde klachten uitvalt. Het bereiken van de AOW- leeftijd is de voornaamste reden waarom de WAZ-uitkeringen eindigen. Omdat de uitstroom de instroom ruim overstijgt, vertonen de uitgaven een daling van ca. € 30 miljoen per jaar.

Beleidsrelevante kerncijfers

B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Re-integratie WIA/WAO/WAZ/ZW

Voor de re-integratie van uitkeringsgerechtigden in de WIA, WAO, WAZ en ZW zet het UWV middelen in voor de inkoop van trajecten en diensten, voorzieningen en loonkostensubsidies. Het UWV beschikt over een taakstellend budget voor de inzet van trajecten en over een taakstellend budget voor de inzet van voorzieningen voor de re-integratieondersteuning van gedeeltelijk arbeidsgeschikten (inclusief jonggehandicapten). Deze budgetten zijn samen met de re-integratiebudgetten Wajong opgenomen in tabel 4.3. Ze worden jaarlijks aan het UWV beschikbaar gesteld en door het UWV verantwoord via de reguliere rapportages.

Budgettaire ontwikkelingen

Mede vanwege een selectievere inzet van de voorzieningen worden in 2013 lagere uitgaven verwacht dan in 2012.

4. Jonggehandicapten

De overheid draagt zorg voor arbeidsondersteuning en een inkomensvoorziening voor jonggehandicapten.

De overheid heeft als doel de arbeidsparticipatie van jonggehandicapten te bevorderen. Voor jonggehandicapten die perspectief hebben op het verrichten van arbeid staat het recht op arbeidsondersteuning centraal. Zij komen in de zogeheten werkregeling van de Wet werk en arbeidsondersteuning Jonggehandicapten (Wajong). Met de jonggehandicapte (en eventueel diens ouders) wordt een individueel participatieplan opgesteld, waarin onder andere staat wat de beste manier is om een baan te vinden, welke ondersteuning daarbij beschikbaar is en welke rechten en plichten de jongere heeft. Als onderdeel van de arbeidsondersteuning kunnen zij zo nodig inkomensondersteuning aanvragen. Mensen die als gevolg van ziekte om medische of arbeidskundige redenen geen perspectief hebben op een baan, ook niet met ondersteuning, hebben recht op de uitkeringsregeling Wajong. Voor hen staat inkomensbescherming voorop.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen uit hoofde van de Wajong;

• • Het ter beschikking stellen van middelen voor het aan het werk helpen van mensen die arbeidsmogelijkheden hebben;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV.

In 2013 worden geen beleidswijzigingen voorzien.

A. Inkomensoverdrachten

Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong)

De Wajong biedt inkomensondersteuning aan jonggehandicapten die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden en geen arbeidsverleden hebben en aan jongeren die tijdens hun studie arbeidsongeschikt zijn geworden. De Wajong wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Jonggehandicapten die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd of tijdens hun studie (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt zijn geworden, geen arbeidsverleden hebben en daardoor niet volledig zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

Hoe hoog is de Wajong-uitkering?

Voor mensen die in de oude Wajongregeling zijn ingestroomd (vóór 2010) en volledig arbeidsongeschikt zijn is de uitkering 75% van het wettelijk minimumloon (€ 1 092,15 bruto per maand voor mensen van 23 jaar en ouder). In geval van gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid is dit percentage afhankelijk van het arbeidsongeschiktheidspercentage.

Voor mensen die in de nieuwe Wajong (vanaf 2010) zijn ingestroomd is de uitkering ook 75% van het wettelijk minimumloon. Voor mensen die arbeidsmogelijkheden hebben geldt een activerende uitkeringsstructuur, waarbij «werken moet lonen» het uitgangspunt is. Jonggehandicapten die studeren ontvangen een uitkering van 25% van het wettelijk minimumloon.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Wajong stijgen jaarlijks doordat de instroom hoger is dan de uitstroom. Een belangrijke factor voor uitstroom is pensionering. Het aantal jonggehandicapten dat met pensioen gaat is echter nog relatief laag, omdat de eerste groep 18-jarigen in 1976 is ingestroomd en dus de komende jaren nog niet de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Ook is de instroom in deze tijd aanzienlijk hoger dan in de beginjaren van de regeling.

In de uitkeringslasten 2011 tot en met 2013 zijn twee kasschuiven verwerkt. Dit betreffen een kasschuif van € 414 miljoen van 2012 naar 2011 en een kasschuif van € 200 miljoen van 2013 naar 2012. Daarnaast lag het niveau van de uitkeringslasten vóór 2012 hoger, omdat de anticumulatiebaten met de Wsw toen nog in de bedragen werden meegenomen.

Beleidsrelevante kerncijfers

B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Re-integratie Wajong

Voor jonggehandicapten is een re-integratiebudget beschikbaar. Dit budget is bestemd voor de inzet van trajecten, voorzieningen en voor de financiering van de REA-instituten. Voor jonggehandicapten met arbeidsmogelijkheden die vallen onder de nieuwe Wajong (vanaf 2010) geldt een re-integratieplicht.

Het UWV beschikt voor de uitvoering van zijn wettelijke re-integratietaak over een taakstellend budget voor de inzet van trajecten en over een taakstellend budget voor de inzet van voorzieningen voor de re-integratieondersteuning van alle gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Deze budgetten (opgenomen in tabel 4.3) worden gevormd uit de middelen voor re-integratie Wajong (tabel 4.1) en re-integratie WIA/WAO/WAZ/ZW (tabel 3.2) en worden door UWV verantwoord via de reguliere rapportages. Naast de budgetten voor trajecten en voorzieningen worden ook middelen ingezet voor overige re-integratieactiviteiten zoals de REA-instituten.

Budgettaire ontwikkelingen

Vanwege een selectievere inzet van de voorzieningen worden in 2013 lagere uitgaven verwacht dan in 2012 (zie tabel 4.1). Na 2013 neemt het budget langzaam toe omdat de doelgroep groter wordt.

5. Werkloosheid

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid.

Inwoners van Caribisch Nederland ontvangen bij ontslag buiten hun toedoen een ontslagvergoeding op grond van de Cessantiawet, te betalen door de werkgever. In geval van faillissement of surseance van betaling neemt de overheid deze verplichting over.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • WW- en ontslagstelsel:

  Vanaf 2014 wordt het WW- en ontslagstelsel aangepast4, zie hiervoor ook de beleidsagenda. Onderdeel hiervan is dat werkgevers financieel verantwoordelijk worden voor ten hoogste de eerste zes maanden van de WW.

• • Uitvoering WW:

  Om de uitvoering van de WW te vereenvoudigen worden in het wetsvoorstel Vereenvoudiging regelingen UWV8 enkele aanpassingen in de WW voorgesteld.

• • Aanscherping fraudebeleid:

  Hiervoor wordt verwezen naar de beleidsagenda.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)

De IOW geeft werklozen die bij aanvang van de WW-uitkering 60 jaar en ouder zijn, na afloop van hun WW-uitkering recht op een vervolguitkering. Ook gedeeltelijk arbeidsongeschikte ouderen kunnen na hun loongerelateerde WGA-uitkering recht hebben op IOW. De IOW is een tijdelijke regeling die met ingang van 1 december 2009 in werking is getreden. De IOW wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

• – Werklozen van 60 jaar of ouder die tussen 1 oktober 2006 en 1 juli 2011 werkloos zijn geworden en die recht had op meer dan 3 maanden WW-uitkering, komen na afloop van de WW-uitkering in aanmerking voor een IOW uitkering.

• – Gedeeltelijk arbeidsongeschikte ouderen hebben na hun loongerelateerde WGA-uitkering recht op IOW als het recht op de loongerelateerde WGA-uitkering tussen 31 december 2007 en 1 juli 2011 is ontstaan en de loongerelateerde WGA is toegekend op of na het bereiken van de leeftijd van 60 jaar.

Hoe hoog is de IOW-uitkering?

Deze uitkering is maximaal 70% van het minimumloon. Dit is € 1 019,34 per maand. De uitkering kan lager zijn dan 70% van het minimumloon als:

• • de WW- of loongerelateerde WGA-uitkering, in de kalendermaand voor het einde van deze uitkering, lager was dan 70% van het minimumloon;

• • de betrokkene tijdens de IOW-uitkering andere inkomsten heeft, bijvoorbeeld loon of een andere uitkering.

Budgettaire ontwikkelingen

Instroom in de IOW is niet meer mogelijk, waardoor de uitgaven aan de IOW de komende jaren geleidelijk afnemen.

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Cessantiawet (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland ontvangen bij ontslag buiten hun toedoen een ontslagvergoeding op grond van de Cessantiawet, te betalen door de werkgever. In geval van faillissement of surseance van betaling neemt de overheid deze verplichting over.

Budgettaire ontwikkelingen

Er wordt een constant uitgavenpatroon verondersteld.

Beleidsrelevante kerncijfers

A3. Werkloosheidswet (WW)

De WW verzekert werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid. Het verlies aan inkomen kan voor een bepaalde periode gedeeltelijk opgevangen worden met een Werkloosheidswetuitkering (WW-uitkering). Hoe lang iemand een WW-uitkering krijgt, hangt af van het aantal jaren dat iemand heeft gewerkt voordat iemand werkloos werd. De WW-uitkering duurt minimaal 3 maanden en maximaal 38 maanden, afhankelijk van het aantal jaren dat iemand heeft gewerkt voordat hij werkloos werd. Iemand die tien jaar heeft gewerkt heeft bijvoorbeeld maximaal 10 maanden recht op een WW-uitkering. De WW wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Om voor een WW-uitkering in aanmerking te komen moet iemand in ieder geval:

• • de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt en verzekerd zijn voor de WW;

• • minimaal vijf arbeidsuren per week kwijtraken (of voor wie minder dan tien uur per week werkte, minimaal de helft van de arbeidsuren);

• • geen recht meer hebben op loon over die verloren arbeidsuren;

• • beschikbaar zijn om te gaan werken;

• • voldoen aan de wekeneis: in de 36 weken voor de eerste werkloosheidsdag in minimaal 26 weken in loondienst hebben gewerkt;

• • geen ZW-uitkering, WAO-uitkering bij volledige arbeidsongeschiktheid of IVA-uitkering ontvangen;

• • geen WGA-uitkering ontvangen (tenzij men naast de WGA-uitkering werkte, en die baan is kwijtgeraakt);

• • zich tijdig registreren als werkzoekende bij UWV WERKbedrijf;

• • niet verwijtbaar werkloos zijn. Verwijtbaar werkloos is iemand die zelf ontslag heeft genomen of om een dringende reden is ontslagen. In dat geval krijgt de werknemer geen uitkering of een korting op de uitkering.

Hoe hoog is de WW-uitkering?

De eerste twee maanden krijgt men 75% van het laatstverdiende loon, daarna 70%. De hoogte is gemaximeerd, waardoor de 75%-uitkering maximaal circa € 3 150 bruto per maand bedraagt en de 70%-uitkering circa € 2 940.

Budgettaire ontwikkelingen

In 2013 stijgen de uitkeringslasten WW met circa € 0,65 miljard. De onzekerheid over de economische ontwikkeling is groot, waardoor ook de raming van de WW-uitgaven met veel onzekerheid omgeven is. De aanscherping van het fraudebeleid (zie de beleidsagenda) leidt naar verwachting tot een besparing op de WW-uitgaven van € 33 miljoen in 2013, oplopend tot € 42 miljoen vanaf 2014. Daarbij worden in het wetsvoorstel «Vereenvoudiging regelingen UWV» enkele aanpassingen in de WW gedaan met een beperkt budgettair effect (€ 22 miljoen besparing in 2013).

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 5.5 toont enkele kerncijfers voor de WW. Het WW volume wordt weergegeven in uitkeringsjaren. Dit zijn het aantal volledige WW-uitkeringen per jaar.

Handhaving

Het aantal geconstateerde overtredingen en het benadelingbedrag zijn in 2011 met zo’n 50% toegenomen. Dit is een direct gevolg van het feit dat UWV er in 2011, dankzij de nodige efficiency maatregelen in is geslaagd om alle samenloopsignalen te beoordelen.

B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Per 2013 komt de bijdrage voor de re-integratie WW aan het UWV te vervallen.

C. Ontvangsten

De overheid is eigenrisicodrager voor de WW. Het UWV verhaalt daarvoor de WW-uitkeringen op de betrokken overheidswerkgever.

6. Ziekte en zwangerschap

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van ziekte en zwangerschap.

De overheid vindt dat mensen die ziek worden en waarbij de loonbetalingsverplichting bij ziekte voor de werkgever niet van toepassing is, ook verzekerd moeten zijn van een tijdelijk loonvervangend inkomen. Zij kunnen het verlies aan inkomen daarom voor een periode van twee jaar, gelijk aan de periode van de loondoorbetalingsverplichting, opvangen met een uitkering op grond van de Ziektewet (ZW). Door middel van verzuimbegeleiding en re-integratie stimuleert de overheid deze werknemers om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.

Ook tijdens de periode van zwangerschaps- en bevallingsverlof voorziet de overheid in tijdelijk loonvervangend inkomen. Op grond van de Wet arbeid en zorg (WAZO) komen zwangere werkneemsters en zelfstandigen in aanmerking voor een uitkering.

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom door blootstelling aan asbest, kunnen van de overheid een tegemoetkoming of een voorschot op een schadevergoeding ontvangen op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS).

Werknemers in Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering (ziekengeld) op grond van de Ziekteverzekering (ZV).

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door UWV en SVB;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • Wetsvoorstel beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters:

  Het kabinet wil de activerende werking van de ZW versterken. Hiertoe is een wetsvoorstel ingediend7. Het wetsvoorstel is op 5 juli 2012 door de Tweede Kamer aangenomen. De beoogde invoeringsdatum van dit moderniseringspakket ZW is 1 januari 2013. Het betreft de volgende voorgenomen maatregelen:

  • ○ Vanaf 2013 wordt het recht op een ZW-uitkering opgedeeld in twee delen: een loongerelateerde uitkering en een minimumuitkering. De duur van de loongerelateerde periode wordt afhankelijk van het opgebouwde arbeidsverleden (de arbeidsverledeneis), zoals ook geldt voor de loongerelateerde WGA-uitkering. Na deze periode bedraagt de ZW-uitkering 70% van het minimumloon.

  • ○ Vanaf 2013 wordt de keuring op algemeen geaccepteerde arbeid, die momenteel aan het einde van het tweede ziektejaar plaatsvindt, voor ZW-gerechtigden vervroegd naar het einde van het eerste ziektejaar.

  • ○ In 2014 wordt differentiatie in de financiering voor het vangnet ZW en de vangnetlasten WGA ingevoerd.

• • Wetsvoorstel modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden, uitbreiding bevallingsverlof bij ziekenhuisopname kind:

  Het wetsvoorstel modernisering verlof en arbeidstijden9 bevat een regeling voor uitbreiding van het bevallingsverlof indien het kind na de geboorte langdurig in het ziekenhuis wordt opgenomen.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS)

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom als gevolg van blootstelling aan asbest, kunnen een tegemoetkoming ontvangen op grond van de TAS. Indien zij de ziekte maligne mesothelioom hebben gekregen door te werken met asbest (in dienst van een werkgever) of via werkkleding van een huisgenoot, dan is de (voormalige) werkgever hiervoor aansprakelijk en kunnen zij een schadevergoeding bij de werkgever eisen. Dit kan echter lang duren. Tegelijkertijd is de levensverwachting van mensen met de ziekte maligne mesothelioom vaak erg kort. De TAS heeft tot doel asbestslachtoffers bij leven maatschappelijke erkenning te bieden in de vorm van een tegemoetkoming (vaak uitgekeerd in de vorm van een voorschot). Als de (voormalige) werkgever later alsnog een schadevergoeding betaalt, wordt de tegemoetkoming hiermee verrekend. De TAS wordt uitgevoerd door de SVB.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Mensen die ziek zijn geworden door het werken met asbest of door de werkkleding van een huisgenoot, krijgen een voorschot als:

• • Bij hen maligne mesothelioom is vastgesteld;

• • Zij of een huisgenoot in loondienst bij een werkgever in Nederland werkten;

• • Zij of een huisgenoot op het werk zijn blootgesteld aan asbest;

• • Zij nog geen schadevergoeding hebben gekregen of een schadevergoeding die minder is dan € 18 626.

Hoe hoog is de TAS?

Zowel het voorschot als de tegemoetkoming is in 2012 € 18 626 (eenmalig). De TAS volgt de ontwikkeling van het minimumloon.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslsaten zijn nagenoeg constant. Vanwege het lage aantal zieken die aanspraak kunnen maken op de regeling en de zeer lange incubatieperiode is het moeilijk om de verdere ontwikkeling te ramen.

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Ziekteverzekering (ZV) (Caribisch Nederland)

Werknemers op Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering (ziekengeld) op grond van de ZV. De uitkering is gerelateerd aan het loon van de werknemer. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgavenstijging vanaf het jaar 2013 wordt verklaard door de onderliggende volumeontwikkeling. In 2012 is sprake van hogere uitgaven die verklaard worden door nabetalingen over eerdere jaren. Daarnaast liggen de uitgaven vanaf 2012 op een hoger niveau als gevolg van de aanpassing van de uitkeringshoogte aan de inflatie. De inflatie in 2011, bepalend voor de indexering van de bedragen in 2012, bedroeg 5,9% op Bonaire, 11,2% op Sint Eustatius en 6,6% op Saba.

Beleidsrelevante kerncijfers

A3. Ziektewet (ZW)

De ZW geeft zieke werknemers het recht op een uitkering, als zij geen werkgever meer hebben die in geval van ziekte loon moet doorbetalen. De ZW geldt ook voor een beperkte groep werknemers die wel in dienst is van een werkgever, namelijk werknemers die tijdelijk ongeschikt zijn voor het verrichten van hun werk (wegens arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en orgaandonatie) en werknemers met een zogenaamde no-riskpolis. De ZW bevat minimumnormen voor re-integratie. De ZW wordt uitgevoerd door het UWV.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Hoe hoog is de ZW-uitkering?

Budgettaire ontwikkelingen

Vanaf 2013 dalen de uitkeringslasten ZW. De voorgenomen wijzigingen in het kader van de modernisering ZW leiden tot een besparing van circa € 53 miljoen in 2013 en circa € 128 miljoen in 2014.

Beleidsrelevante kerncijfers

Handhaving

Voor de ZW is zowel het aantal overtredingen als het benadelingbedrag stabiel.

A4. Wet arbeid en zorg (WAZO)

De WAZO bundelt een aantal wettelijke verlofvormen, zoals het zwangerschaps- en bevallingsverlof, kraamverlof, adoptie- en pleegzorgverlof, ouderschapsverlof en kort- en langdurend zorgverlof. Soms bestaat er recht op (gedeeltelijke) loondoorbetaling of op een uitkering van het UWV (zwangerschaps- en bevallingsuitkering en adoptie- en pleegzorguitkering).

Wie komt ervoor in aanmerking?

In aanmerking voor een zwangerschaps- en bevallingsuitkering komen:

• • Werkneemsters die recht hebben op zwangerschap- en bevallingsverlof;

• • Andere vrouwelijke verzekerden voor de ZW (o.a. thuiswerksters en vrouwen die een ZW-, WW- of loongerelateerde WGA-uitkering ontvangen);

• • Vrouwelijke vrijwillig verzekerden voor de ZW;

• • Vrouwen van wie de vermoedelijke bevallingsdatum binnen 10 weken na het einde van de verplichte ZW-verzekering ligt, evenals vrouwen die later uitgerekend zijn maar die toch binnen 10 weken na het einde van de verplichte verzekering bevallen.

Er is een aparte uitkeringsregeling voor zwangere zelfstandigen (ZEZ). Vrouwelijke zelfstandigen, directeuren-grootaandeelhouders, meewerkende echtgenoten en beroepsbeoefenaars op arbeidsovereenkomst (hulpen in de huishouding voor minder dan vier dagen per week) hebben gedurende ten minste zestien weken recht op een uitkering.

Hoe hoog is de WAZO?

De zwangerschaps- en bevallingsuitkering en de adoptie- en pleegzorguitkering bedraagt 100% van het laatstverdiende loon, tot een maximum van 100% van het maximumdagloon. De hoogte van de uitkering voor zelfstandigen is maximaal het wettelijk minimumloon.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten stijgen in 2013 met ca. € 25 miljoen. Voor de jaren na 2013 wordt eveneens een lichte stijging verwacht van de uitgaven aan zwangerschaps- en bevallingsuitkeringen. De stijging van de uitgaven wordt veroorzaakt door een verdere toename van de arbeidsparticipatie van vrouwen, zowel in aantallen als in uren. Daarnaast zal naar verwachting het bruto salaris van vrouwen die een uitkering vanwege zwangerschap en bevalling ontvangen, sneller stijgen dan de gemiddelde loonvoet in Nederland.

Beleidsrelevante kerncijfers

7. Kinderopvang

De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren en kinderen goed toegerust zijn op het primair onderwijs. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt.

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangbedrijven moeten voldoen. Hiernaast steunt de minister via subsidies projecten ter verbetering van de kwaliteit van kinderopvang. Dit om ervoor te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangbedrijf kunnen sturen dat van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang in hun bedrijf. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangbedrijf en kunnen hun invloed uitoefenen onder andere via de (voor de ondernemer verplichte) oudercommissies.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving en werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • Het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de voorwaarden waaronder deze wordt toegekend;

• • Het ter beschikking stellen van middelen aan gemeenten via het Gemeentefonds ter financiering van toezicht en handhaving op de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk;

• • Het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving;

• • Het bevorderen van de kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk.

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor de sturing en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst.

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • Met ingang van 2013 wordt de Wet kinderopvang op een aantal punten gewijzigd. Zo wordt voor de hoogste inkomens de vaste voet van 33,3% voor het eerste kind lineair afgebouwd naar 0% en wordt de ouderbijdrage proportioneel verhoogd voor alle inkomens behalve de laagste inkomensgroep. Daarnaast zal de Belastingdienst vanaf 2013 de gehele kinderopvangtoeslag aan alle toeslagontvangers uitbetalen;

• • Met ingang van 1 maart 2013 wordt gestart met continue screening van medewerkers in de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk;

• • In het wetsontwerp voor de verzamelwet kinderopvang 2013 worden additionele maatregelen opgenomen ter versterking van de veiligheid en de transparantie in de kinderopvang.

A. Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren zoals omschreven in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, ontvangen,een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag, Hierbij geldt wel de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wet kinderopvang,

Hoe hoog is de kinderopvangtoeslag?

De hoogte van de kinderopvangtoeslag is van een aantal aspecten afhankelijk:

• • Hoogte van het verzamelinkomen;

• • Het kind waar de opvang betrekking op heeft: voor het 1ste kind geldt een andere toeslag dan voor 2de en volgende kinderen;

• • De opvangsoort: dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang hebben allen een ander maximaal uurtarief waarvoor ouders een toeslag kunnen ontvangen;

• • Het aantal gewerkte uren door de minst verdienende ouder dan wel de periode waarin een traject naar werk gevolgd wordt;

• • Het aantal uren dat gebruik wordt gemaakt van een kinderopvangvoorziening.

Budgettaire ontwikkelingen

Door de maatregelen in 2012 en 2013 dalen de uitgaven aan kinderopvang in 2012 en 2013. Omdat het gebruik van kinderopvang vanaf 2014 weer stijgend is, nemen de uitgaven vanaf 2014 weer toe.

Beleidsrelevante kerncijfers

B. Subsidies

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen verstrekt de overheid subsidies. Het budget voor subsidies neemt in 2013 af ten opzichte van 2012, omdat in het jaar 2012 een aantal subsidies en subsidieregelingen aflopen. Vanaf 2014 worden de uitgaven aan subsidies op ca. € 8 miljoen geraamd. Dit betreft onder andere de subsidies aan:

• • Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK) ter bevordering van de kwaliteit van kinderopvang;

• • GGD-NL voor de uniformering van het landelijke toezicht op de kinderopvang dat door de gemeentelijke GGD-en wordt uitgevoerd;

• • De Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (BOinK) voor haar werkzaamheden bij de totstandkoming van sectorbrede regelingen.

C. Opdrachten

Dit budget wordt voornamelijk gebruikt voor de ontwikkeling en het beheer van het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en van de gemeentelijke inspectieruimte. In 2013 neemt het voor opdrachten beschikbare budget ten opzichte van 2012 toe. Dit komt voornamelijk door de start van het project «continue screening» in 2013. Dit is een vorm van screening waarbij continu wordt bekeken of op de naam van een medewerker in de kinderopvang of in het peuterspeelzaalwerk een nieuw, relevant strafbaar feit in het Justitiële Documentatie Systeem is bijgeschreven.

D. Ontvangsten

De ontvangsten bestaan uit twee componenten, de ontvangsten algemeen en de werkgeversbijdrage. De ontvangsten algemeen (terugvorderingen kinderopvangtoeslag) nemen in 2013 en volgende jaren onder andere als gevolg van de ombuigingsmaatregelen af. Met het oog op een meer evenredige verdeling van de kosten van kinderopvang is in 2012 de premieopslag voor werkgevers verhoogd. Hierdoor nemen de ontvangsten als gevolg van de werkgeversbijdrage vanaf 2012 toe. De werkgeverspremie wordt vanaf 2012 zo vastgesteld dat werkgevers bijdragen aan ca. 1/3 van de totale kosten van kinderopvang van werknemers tot aan de maximumprijs.

8. Oudedagsvoorziening

De overheid biedt een basisinkomen aan personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt en stimuleert de opbouw van en waarborgt de aanvullende arbeidspensioenen.

De overheid vindt dat iedere gepensioneerde minimaal een basisinkomen dient te hebben. Daarom verschaft zij een basispensioen (AOW) aan diegenen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Dit is de eerste pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. Daarnaast bevordert de overheid het opbouwen van toekomstbestendige aanvullende pensioenen, zodat werknemers na hun pensionering niet te maken krijgen met een grote inkomensachteruitgang. Momenteel bouwt ruim 90% van de werknemers een aanvullend arbeidspensioen op door verplichte deelname aan pensioenregelingen die werkgevers en werknemers meestal zelf beheren. Met regelgeving en toezicht waarborgt de overheid een zorgvuldig beheer van de ingelegde pensioengelden. Dit betreft de tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. In de derde pijler van het pensioenstelsel kunnen mensen naar eigen wens individuele pensioenverzekeringen afsluiten.

De overheid biedt onder voorwaarden een koopkrachttegemoetkoming (MKOB) aan oudere belastingplichtigen ter compensatie van binnenlands koopkrachtverlies als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer.

Inwoners van Caribisch Nederland die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, ontvangen een basispensioen op grond van de Algemene Ouderdomsverzekering (AOV).

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen voor zover de overheid hier zelf verantwoordelijkheid voor draagt;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de Sociale Verzekeringsbank (SVB);

• • De vormgeving van het toezicht met betrekking tot de arbeidspensioenen door De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM);

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

• • Verhoging AOW-leeftijd:

  Met ingang van 2013 wordt de AOW-leeftijd stapsgewijs verhoogd (Stb. 2012, nr. 328). In eerste instantie (2013–2015) met stappen van een maand per jaar, daarna met stappen van twee maanden (2016–2018) en drie maanden (2019–2023). In 2023 is de AOW-leeftijd dan 67 jaar. Daarna wordt deze gekoppeld aan de levensverwachting. Om overbruggingsproblemen te verzachten neemt de regering enkele overgangsmaatregelen. Zo komt er een tijdelijke voorschotregeling. Verder wordt voor mensen die als gevolg van de leeftijdsverhoging het recht op AOW-partnertoeslag dreigen mis te lopen (de geboortecohorten november en december 1949), de voorgenomen afschaffing van de partnertoeslag uitgesteld tot 1 april 2015.

• • Uitwerking Hoofdlijnennota:

  In de Hoofdlijnennota herziening financieel toetsingskader pensioenen10 heeft het kabinet gemeld welke aanpassingen van het financieel toetsingskader het voor ogen heeft om het pensioenstelsel weer toekomstbestendig te maken, waarmee mede uitwerking wordt gegeven aan de eerdere kabinetsreactie op de rapporten van de commissies Frijns en Goudswaard11, de evaluatie van het financieel toetsingskader12 en het pensioenakkoord dat de sociale partners hebben gesloten. Deze betreffen zowel een verbetering van het huidige toetsingskader als een uitbreiding daarvan om het zogeheten nieuwe pensioencontract mogelijk te maken dat de sociale partners zijn overeengekomen. In de uitwerking van de Hoofdlijnennota zal tevens aandacht worden besteed aan wijziging van wettelijke voorschriften over de pensioencommunicatie. De pensioenuitvoerders worden verplicht de deelnemer duidelijk te informeren over de risico’s die het gevolg zijn van het gekozen beleggingsbeleid en over de te verwachten koopkracht van de pensioenen.

• • Governance pensioenfondsen:

  Bij de Tweede Kamer is in behandeling het wetsvoorstel tot versterking van het bestuur van pensioenfondsen13 waarvan de belangrijkste doelstellingen zijn de verbetering van de deskundigheid van het bestuur, de versterking van het interne toezicht en een adequate vertegenwoordiging van alle risicodragende partijen.

• • Deregulering SVB:

  In het regeerakkoord van het kabinet Rutte/Verhagen is afgesproken dat op het terrein van SZW wordt voorzien in een taakstelling voor de SVB. Deze wordt onder andere bereikt door vereenvoudigingen in de uitvoering (wetsvoorstel deregulering SVB14). Eén van de voorstellen betreft het niet langer uitkeren van zogenaamde kruimelpensioenen (minder dan één jaar AOW-opbouw) voor nieuwe gevallen vanaf 2015.

• • Verhoging pensioengerechtigde leeftijd Caribisch Nederland:

  De pensioengerechtigde leeftijd in Caribisch Nederland is momenteel 60 jaar. Er is besloten deze leeftijd gefaseerd te verhogen naar 65 jaar. De eerste stap tot verhoging van de AOV-leeftijd wordt ingezet in 2013 en zal met ingang van 2015 zijn gerealiseerd. De AOV-leeftijd wordt dan 62 jaar. Daarna schuift de AOV-leeftijd ieder jaar één jaar op. Vanaf 2018 zal de pensioengerechtigde leeftijd 65 jaar zijn.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Mogelijkheid koopkrachttegemoetkoming oudere belastingplichtigen (MKOB)

De MKOB is op 1 juni 2011 ingevoerd om oudere belastingplichtigen die koopkrachtverminderingen ondervinden als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer een compensatie te bieden.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Personen die deze tegemoetkoming ontvangen zijn oudere binnenlandse belastingplichtigen en in het buitenland woonachtige ouderen die na toepassing van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting over ten minste 90% van hun wereldinkomen Nederlandse inkomsten- en loonbelasting moeten afdragen.

Hoe hoog is de MKOB?

De tegemoetkoming bedraagt in 2012 € 33,65 bruto per maand. In 2013 wordt de MKOB verlaagd als onderdeel van de Wet uniformering loonbegrip. Tegelijkertijd wordt de ouderenkorting verhoogd.

Budgettaire ontwikkelingen

Door een stijgend aantal oudere belastingplichtigen nemen de uitkeringslasten MKOB toe. Deze toename wordt enigszins afgevlakt door de geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd vanaf 2013. De daling van de uitkeringslasten in 2013 wordt veroorzaakt door de bijstelling van de hoogte van de MKOB (zie hierboven).

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Algemene Ouderdomsverzekering (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland die de pensioengerechtigden leeftijd hebben bereikt ontvangen een ouderdomspensioen op grond van de Algemene ouderdomsverzekering (AOV). Naast het ouderdomspensioen wordt op St. Eustatius en Saba een tegemoetkoming verstrekt die recht doet aan de prijsverschillen tussen de eilanden.

Budgettaire ontwikkelingen

De komende jaren wordt de pensioengerechtigde leeftijd stapsgewijs verhoogd naar 65 jaar. Hierdoor dalen de uitkeringslasten in 2013 en 2014. De relatief grote stijging van de uitkeringslasten 2012 ten opzichte van 2011 wordt verklaard door de aanpassing van de uitkeringshoogte aan de inflatie. De inflatie in 2011, bepalend voor de indexering van de bedragen in 2012, bedroeg 5,9% op Bonaire, 11,2% op Sint Eustatius en 6,6% op Saba. Per 1 januari 2013 worden de uitkeringshoogten aangepast aan de hand van de inflatie in 2012.

Beleidsrelevante kerncijfers

A3. Algemene Ouderdomswet (AOW)

De AOW is een volksverzekering en heeft als doel het verschaffen van een basispensioen aan degenen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Daarnaast kent de AOW een partnertoeslag voor AOW-gerechtigden van wie de partner jonger is dan de AOW-gerechtigde leeftijd en geen of weinig inkomen heeft. De AOW-tegemoetkoming is per 1 juni 2011 afgeschaft.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Iedereen die rechtmatig in Nederland woont tussen de aanvangsleeftijd (in 2013 15 jaar en één maand) en de AOW-leeftijd (in 2013 65 jaar en één maand) is verplicht verzekerd voor de AOW. Ook als een persoon niet in Nederland woont maar hier wel werkt en op grond daarvan onder de loonbelasting valt, is hij of zij verzekerd.

Is de partner nog niet AOW-gerechtigd, dan heeft de pensioengerechtigde recht op een toeslag. Die toeslag wordt alleen uitgekeerd als de jongste partner geen of weinig eigen inkomen heeft. De toeslag stopt zodra de partner een eigen AOW-pensioen ontvangt. In 2015 wordt de partnertoeslag afgeschaft. Het zittend bestand wordt hierbij ontzien. Jaarlijks wordt de bekendheid met de afschaffing van de partnertoeslag gemeten. Onder de bevolking was de bekendheid in 2012 24% en daarmee iets onder de bekendheid in 2011 (28%). Overigens is de bekendheid onder mensen die als eerste geconfronteerd worden met de afschaffing (mensen tussen de 55 en 61 jaar met een jongere partner) met ruim 50% een stuk hoger.

Vanaf 2013 wordt de AOW-leeftijd geleidelijk verhoogd. In eerste instantie met stappen van een maand per jaar (2013–2015), daarna met stappen van twee maanden (2016–2018) en drie maanden (2019–2023). Daarna wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensverwachting.

Hoe hoog is de AOW?

De hoogte van het AOW-basispensioen is gekoppeld aan het minimumloon. Alleenstaanden ontvangen 70% van het AOW-normbedrag dat is afgeleid van het minimumloon en gehuwden of samenwonenden elk 50%.

De bedragen in bovenstaande tabel zijn volledige AOW-pensioenen. Wie pas later in Nederland is komen wonen of een aantal jaren in het buitenland heeft gewoond en daarom niet de volledige opbouw heeft gehad, zal een lagere uitkering krijgen: voor ieder jaar 2% minder AOW.

Budgettaire ontwikkelingen

Als gevolg van de stijgende levensverwachting en de vergrijzing nemen de uitkeringslasten van de AOW-pensioenen de komende jaren toe. Deze toename wordt enigszins afgevlakt door de geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd vanaf 2013.

Beleidsrelevante kerncijfers

Handhaving

Het aantal overtredingen en het benadelingbedrag zijn in 2011 met ca. 50% toegenomen. De SVB heeft in 2011 extra aandacht aan sanctiebeleid besteed. Het groeiende klantenbestand heeft bovendien een opwaartse druk op het volume van de geconstateerde overtredingen.

B. Opdrachten

In 2012, 2013 en 2014 zijn middelen beschikbaar voor voorlichting over de verhoging van de AOW-leeftijd.

Aanvullend pensioen is een arbeidsvoorwaarde. Sociale partners zijn verantwoordelijk voor de inhoud en de reikwijdte van pensioenregelingen. De overheid stelt regels vast om te bevorderen dat toezeggingen ook daadwerkelijk worden nagekomen.

Als kerninformatie is het aantal pensioenfondsen opgenomen en het aantal pensioenfondsen met een dekkingsgraad onder 130% alsmede de daarbij betrokken deelnemers en gepensioneerden. De maatstaf van 130% is gekozen omdat een dergelijke dekkingsgraad gemiddeld genomen toereikend is om de pensioenverplichtingen na te komen.

Door de turbulentie op de financiële markten, zowel ten aanzien van de rente als de aandelenkoersen, hebben veel pensioenfondsen een dekkingsgraad onder de 130%. In totaal waren er eind 2011 van de 324 pensioenfondsen 311 fondsen met een dekkingsgraad onder de 130%. Bij deze fondsen waren op dit peilmoment 5,5 miljoen deelnemers en 2,8 miljoen gepensioneerden aangesloten.

Beleidsrelevante kerncijfers

9. Nabestaanden

De overheid biedt financiële ondersteuning aan nabestaande partners, halfwezen en wezen.

De overheid vindt dat mensen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s) en die vanwege leeftijd, de zorg voor een kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) in een eigen inkomen kunnen voorzien, verzekerd moeten zijn van financiële ondersteuning. Daarom regelt zij op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw) een nabestaandenuitkering voor de overblijvende partner, een halfwezenuitkering ten behoeve van het kind van wie één van beide ouders is overleden, en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren.

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering.

De minister is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de Sociale Verzekeringsbank (SVB);

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Belangrijke wijzigingen op het beleidsterrein zijn:

• • Invoering woonlandbeginsel:

  Het kabinet neemt maatregelen om de export van uitkeringen naar landen buiten de EU te beperken. Het woonlandbeginsel houdt in dat de hoogte van een uitkering wordt afgestemd op het kostenniveau van het land waar de belanghebbende woont. De Wet woonlandbeginsel in de sociale zekerheid is in het voorjaar van 2012 in het Staatsblad geplaatst (Stb. 2012, nr. 198). Het woonlandbeginsel in het kader van de Anw geldt voor nieuwe gevallen in de landen buiten de EU/EER/Zwitserland vanaf 1 juli 2012 en voor lopende gevallen in die landen vanaf 1 januari 2013.

• • Deregulering SVB:

  In het regeerakkoord van het kabinet Rutte/Verhagen is afgesproken dat op het terrein van SZW wordt voorzien in een taakstelling voor de SVB. Deze wordt onder andere bereikt door vereenvoudigingen in de uitvoering (wetsvoorstel deregulering SVB14). Eén van de voorstellen betreft een vereenvoudiging van de Anw. Daarbij wordt beoogd vanaf 2013 de halfwezenuitkering met de nabestaandenuitkering te integreren. Hiermee wordt de halfwezenuitkering inkomensafhankelijk.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Algemene weduwen- en wezenverzekering (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgavenstijging vanaf het jaar 2013 wordt verklaard door de onderliggende volumeontwikkeling. De relatief grote stijging van de uitkeringslasten 2012 ten opzichte van 2011 wordt verklaard door de aanpassing van de uitkeringshoogte aan de inflatie. De inflatie in 2011, bepalend voor de indexering van de bedragen in 2012, bedroeg 5,9% op Bonaire, 11,2% op Sint Eustatius en 6,6% op Saba.

Beleidsrelevante kerncijfers

A2. Algemene nabestaandenwet (Anw)

De Anw is een volksverzekering en regelt bij overlijden een uitkering voor de partner en kinderen. Daarnaast ontvangt iedere Anw-gerechtigde maandelijks de Anw-tegemoetkoming. De Anw wordt door de SVB uitgevoerd.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Hoe hoog is de Anw?

Budgettaire ontwikkelingen

Beleidsrelevante kerncijfers

Handhaving

Het aantal geconstateerde overtredingen is in 2011 enigszins toegenomen, ook het totale benadelingbedrag is gestegen. De SVB heeft in 2011 extra aandacht aan sanctiebeleid besteed.