Maatregelen op het gebied van waterkwaliteit in het hoofdwatersysteem ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn Water worden verantwoord op artikelonderdeel 7.01. Met uitvoering van de KRW-maatregelen komen de doelen van de richtlijn in beeld voor het hoofdwatersysteem. Voor een transitie naar toekomstbestendige watersystemen in de grote wateren is meer nodig. Door klimaatverandering en toenemend maatschappelijk gebruik staan de natuur en ecologische waterkwaliteit en daarmee de biodiversiteit van de grote wateren onder druk. Er zijn daarom aanvullende systeemingrepen nodig om een duurzame verbetering te realiseren. Het Rijk wil in 2050 toekomstbestendige grote wateren met hoogwaardige natuur die goed samengaat met een krachtige economie. Via de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) wordt invulling gegeven aan deze ambitie. Dit is verantwoord op artikel 7.02. Voor nieuwe uitdagingen als opkomende stoffen waaronder medicijnresten zijn diverse maatregelen in beeld. Ook aan het eind van de keten. Samen met de waterschappen is een Versnellingsprogramma Medicijnresten uit Afvalwater gestart waarin waterschappen aan de slag gaan met een vierde zuiveringsstap bij rioolwaterzuiveringsinstallaties om medicijnresten en andere opkomende stoffen uit afvalwater te verwijderen. IenW draagt middels een subsidie bij aan deze ontwikkeling, dit wordt verantwoord op artikel 7.02.
Met de Delta-aanpak Waterkwaliteit wordt een extra impuls gegeven aan het realiseren van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en nieuwe uitdagingen om ons water chemisch schoon en ecologisch gezond te krijgen en te houden voor duurzaam gebruik. De prioriteiten daarbij zijn nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen, opkomende stoffen en medicijnresten in water (Ketenaanpak medicijnresten uit water). Maatregelen voor de Delta-aanpak worden verantwoord op artikel 7.03.
Het artikel investeren in waterkwaliteit is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal Waterbeleid) op de Begroting Hoofdstuk XII.
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 116.294 | 121.268 | 74.384 | 108.182 | 114.974 | 130.383 | 148.523 |
Uitgaven | 52.556 | 79.016 | 103.475 | 116.603 | 119.201 | 129.721 | 146.275 |
Waarvan juridisch verplicht | |||||||
7.01Ontwikkeling Kaderrichtlijn water | 19.778 | 46.587 | 73.258 | 84.215 | 67.441 | 78.834 | 88.308 |
7.01.01 Aanleg Kaderrichtlijn water | 19.778 | 46.587 | 73.258 | 84.215 | 67.441 | 78.834 | 88.308 |
7.02 Ontwikkeling Waterkwaliteit | 25.674 | 13.156 | 21.767 | 26.288 | 40.760 | 41.374 | 55.967 |
7.02.01 Aanleg waterkwaliteit | 22.291 | 4.601 | 16.042 | 20.669 | 35.224 | 36.534 | 34.863 |
- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS | 22.291 | ||||||
7.02.02 Planning waterkwaliteit | 3.383 | 8.555 | 5.725 | 5.619 | 5.536 | 4.840 | 21.104 |
- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS | 3.383 | 5.910 | 2.385 | 1.832 | 896 | 746 | 409 |
7.03 Studiekosten | 7.104 | 19.273 | 8.450 | 6.100 | 11.000 | 9.513 | 2.000 |
7.03.01 Studiekosten waterkwaliteit | 7.104 | 19.273 | 8.450 | 6.100 | 11.000 | 9.513 | 2.000 |
Ontvangsten | 389 | 488 | 602 | ||||
7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit | 389 | 488 | 602 |
Budgetflexibiliteit
Met uitzondering van de nog niet in uitvoering genomen aanlegprojecten worden de budgetten in 2022 voor de Kaderrichtlijn Water en de waterkwaliteitsprojecten als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2022.
Onderstaand zijn de beschikbare budgetten na de begrotingsperiode tot en met 2035 per jaar gepresenteerd op artikelonderdeelniveau. De mutaties zijn in de verdiepingsbijlage bij de begroting op ditzelfde detailniveau tot en met 2035 toegelicht.
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
7 | Investeren in waterkwaliteit | Uitgaven | 79.016 | 103.475 | 116.603 | 119.201 | 129.721 | 146.275 | 200.543 | 34.444 | |
7.01 | Ontwikkeling Kaderrichtlijn water | 46.587 | 73.258 | 84.215 | 67.441 | 78.834 | 88.308 | 127.315 | |||
7.02 | Ontwikkeling waterkwaliteit | 13.156 | 21.767 | 26.288 | 40.760 | 41.374 | 55.967 | 71.228 | 34.444 | ||
7.03 | Studiekosten | 19.273 | 8.450 | 6.100 | 11.000 | 9.513 | 2.000 | 2.000 | |||
7 | Investeren in waterkwaliteit | Ontvangsten | 488 | 602 | |||||||
7.09 | Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit | 488 | 602 | ||||||||
2029 | 2030 | 2031 | 2032 | 2033 | 2034 | 2035 | 2021-2035 | ||||
7 | Investeren in waterkwaliteit | Uitgaven | 21.494 | 21.494 | 21.494 | 993.760 | |||||
7.01 | Ontwikkeling Kaderrichtlijn water | 565.958 | |||||||||
7.02 | Ontwikkeling waterkwaliteit | 21.494 | 21.494 | 21.494 | 369.466 | ||||||
7.03 | Studiekosten | 58.336 | |||||||||
7 | Investeren in waterkwaliteit | Ontvangsten | 1.090 | ||||||||
7.09 | Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit | 1.090 |
7.01 Ontwikkeling Kaderrichtlijn water
Motivering
Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland schoon (drink)water heeft.
Producten
Verbeterprogramma Kaderrichtlijn Water
Het Verbeterprogramma Kaderrichtlijn Water bestaat uit maatregelen in de Rijkswateren die zijn geclusterd tot projecten. De projecten richten zich op het herstel van natuurlijkere overgangen tussen land en water, zoet en zout en van verbindingen, waaronder die tussen het hoofd- en regionaal watersysteem. Het betreft vooral aanlegprojecten om een meer natuurlijke inrichting van de watersystemen te bewerkstelligen. Dit moet bijdragen aan het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand van de watersystemen, zoals de Kaderrichtlijn Water vraagt. Tevens draagt dit bij aan de doelen voor Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Mariene Strategie.
Meetbare gegevens
De uitvoering van het verbeterprogramma is in een drietal tranches verdeeld. De tranches zijn zoveel mogelijk gekoppeld aan de planperiodes van de Kaderrichtlijn Water. De tweede tranche is gestart in 2016. De tweede tranche bestaat uit 242 maatregelen. Eind 2021 wordt de tweede tranche loopt deze af, niet alle maatregelen zijn dan uitgevoerd. Die worden verder uitgevoerd voor het einde van het programma in 2027. De verkenning voor de derde tranche (2022 ‒ 2027) is afgerond en sinds mei 2020 in uitvoering.
Over de uitvoering van alle maatregelen, ook die worden uitgevoerd door de waterschappen en andere partijen, gericht op de ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems en de uitvoering gericht op een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de vier stroomgebieden wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via De Staat van ons Water (laatste publicatie: Kamerstukken II, 2020–2021, 27 625 nr. 523). Omdat de Kaderrichtlijn Water werkt met planperiodes, is een volledige beschrijving van de toestand alleen om de 6 jaar mogelijk. Het volgende moment voor een volledige beschrijving van de toestand zijn de stroomgebiedbeheerplannen die in 2021 worden vastgesteld. Het Planbureau voor de Leefomgeving rapporteert jaarlijks op basis van de beschikbare gegevens over waterkwaliteit in het Compendium voor de Leefomgeving.
Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen
Het projectbudget van KRW 2e en 3e tranche is toegenomen door de toegekende prijsbijstelling 2021.
Volgens de Europese afspraak, gemaakt in het Europees Kaderrichtlijn Water, dienen de Kaderrichtlijn Water maatregelen in 2027 opgeleverd te zijn.
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
Projecten waterkwaliteit | ||||||||||||
Projecten Nationaal | ||||||||||||
KRW 1e tranche | 30 | 30 | 30 | |||||||||
KRW 2e en 3e tranche | 639 | 625 | 73 | 47 | 73 | 84 | 67 | 79 | 88 | 127 | 2027 | 2027 |
afrondingen | ||||||||||||
Programma Realisatie | 669 | 655 | 103 | 47 | 73 | 84 | 67 | 79 | 88 | 127 | ||
Budget (DF 7.01.01) | 47 | 73 | 84 | 67 | 79 | 88 | 127 |
7.02 Ontwikkeling Waterkwaliteit
Motivering
Naast het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren ten behoeve van de KRW zijn hieronder de overige aanlegprojecten inzake waterkwaliteit opgenomen.
Producten
Aanleg waterkwaliteit
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
Waterkwaliteit | ||||||||||||
Projecten Nationaal | ||||||||||||
Bijdrageregeling medicijnresten | 61 | 60 | 2 | 6 | 9 | 15 | 16 | 14 | ||||
Verruiming vaargeul Westerschelde | 26 | 26 | 26 | |||||||||
Grote wateren | 194 | 149 | 0 | 3 | 10 | 12 | 21 | 21 | 21 | 106 | 2032 | 2032 |
afrondingen | ‒ 1 | |||||||||||
Programma Realisatie | 281 | 235 | 26 | 5 | 16 | 21 | 35 | 37 | 35 | 106 | ||
Budget (DF 7.02.01) | 5 | 16 | 21 | 35 | 37 | 35 | 106 |
Grote wateren
De verkenning, uitgevoerd naar de opgaven voor natuur en waterkwaliteit in de grote wateren, laat zien dat er goede mogelijkheden zijn om de waterkwaliteit te verbeteren en de natuur te versterken.
Op grond hiervan is de ambitie ontwikkeld om tot 2050 diverse maatregelen te treffen die gericht zijn op het voorkomen van achteruitgang van ecologische kwaliteit van de grote wateren, het bevorderen van een stabiel en samenhangend ecologisch netwerk en het creëren van ruimte voor ruimtelijk-economische ontwikkeling.
Om deze ambitie verder te brengen is een programmatische aanpak gestart die nauw aansluit op lopende gebiedsprocessen, waarbij samen met overheden, marktpartijen, natuurorganisaties en stakeholders maatregelen worden uitgevoerd.
De maatregelen richten zich op het:
• Verbeteren van de ecologische waterkwaliteit;
• Terugbrengen van natuurlijke dynamiek;
• Versterken van het estuariën karakter van de delta;
• Aanleggen van verloren en ontbrekende leefgebieden;
• Verbeteren van verbindingen tussen de grote wateren.
De komende jaren zullen IenW en LNV, in de vorm van de programmatische aanpak Grote Wateren, samen met de regio (Gebiedsagenda’s voor de Grote Wateren) en ondersteund door Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en regionale partners de maatregelen uit de eerste en tweede tranche uitvoeren en de derde tranche voorbereiden (Kamerstukken II, 2019-2020, 27 625, nr. 488 en 2020-2021, 27 625, nr. 523).
Bijdrageregeling Zuivering
Onderdeel van dit budget zijn bijdragen aan andere overheden. In de tabel budgettaire gevolgen bij dit beleidsartikel is in regel 7.02.?? Bijdrageregeling Zuivering Medicijnresten is een bedrag van € 60 miljoen aan verplichtingen opgenomen voor de periode 2022–2027. De bedragen hebben betrekking op de verlening van bijdragen aan de waterschappen in twee tranches: 2020-2023 en 2024-2027. In de zomer van 2020 zijn Samenwerkingsovereenkomsten getekend met de waterschappen voor de eerste tranche van het ‘Versnellingsprogramma Medicijnresten uit Afvalwater’. Tien waterschappen gaan vóór 2023 aan de slag met een vierde zuiveringsstap bij 14 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) (Kamerstukken II, 2020-2021, 27 625, 523). De bijdrage van het Rijk hieraan is circa € 30 miljoen. De regeling voor de 2e tranche, die loopt van 2023 tot 2027, wordt verder uitgewerkt en voorlopig ingevuld.
Deze maatregelen hebben als doel de huidige knelpunten bij de verbetering van de waterkwaliteit te verminderen. Deze begrotingsvermelding vormt de wettelijke grondslag voor de hier bedoelde subsidieverlening(en) als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet Bestuursrecht.
Planning waterkwaliteit
De planning waterkwaliteit dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.
Dit artikelonderdeel geeft inzicht in de stand van zaken van diverse projecten en programma’s op het gebied van zoetwatervoorziening die zich in de fasen van voorbereiding tot realisatie bevinden.
Budget | Planning | |||
---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | Huidig | vorig | PB of TB | Oplevering |
Projecten Nationaal | ||||
EPK planning waterkwaliteit | 13 | 12 | ||
Projecten Zuid-Nederland | ||||
Getij Grevelingen | 102 | 101 | 2025 | 2028 |
Totaal programma planuitwerking en verkenning | 115 | 113 | ||
Begroting DF 7.02.02 | 115 | 113 |
PB is Projectbeslissing en TB is Trajectbesluit
Toelichting:
Getij Grevelingen
De planuitwerking van het project Getij Grevelingen zal langer gaan duren. Hierdoor schuift ook het moment van oplevering naar achteren. De vertraging vloeit voort uit een geconstateerde kostenstijging. Hierom is een traject gestart om de kostenraming weer stabiel te krijgen. Voor de uitvoering van de planuitwerking is € 1,7 miljoen overgeheveld naar het EPK Planning waterkwaliteit. De prijsbijstelling 2021 is toegevoegd.
7.03 Studiekosten
Motivering
Dit betreft de studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en de overige studiekosten op het gebied van waterkwaliteit.
Producten
Delta-aanpak Waterkwaliteit
In de Delta-aanpak waterkwaliteit is op basis van de prioriteiten en kennisleemten bepaald waar nader onderzoek nodig is. Speerpunten zijn het doelbereik voor de Kaderrichtlijn Water, nutriënten in het grond- en oppervlaktewater, de belasting van het water door emissies van gewasbeschermingsmiddelen en tenslotte het verminderen van waterverontreiniging als gevolg van medicijnresten, microplastics en nieuwe stoffen. In 2022 wordt gestart met onderzoeken, ten behoeve van een brede tussenevaluatie van de Stroomgebiedbeheerplannen in 2023/2024.
In het kader van het Uitvoeringsprogramma opkomende stoffen in water wordt in tussen 2019 en 2022 een opleidingsprogramma voor vergunningverleners water aangeboden.
Verdeeld over de jaren 2019-2023 ontvangt de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) een subsidie van € 5 miljoen voor het innovatieprogramma ‘microverontreinigingen uit afvalwater van rioolwaterzuiveringsinstallaties, bedoeld om innovaties op de rioolwaterzuivering te stimuleren waarmee medicijnresten en andere microverontreinigingen beter worden verwijderd.