In dit onderdeel wordt een overzicht op hoofdlijnen gegeven van de belangrijkste mutaties die zijn opgetreden tussen de begroting 2022 en de huidige begroting voor 2023. Een deel van de mutaties is al eerder toegelicht in de eerste suppletoire begroting 2022.
In deze begroting zijn de intensiveringen van het coalitieakkoord kabinet Rutte IV verwerkt en de beleidsvoornemens die voortvloeien uit de BHOS-nota 'Doen waar Nederland goed in is' die in juni 2022 aan de Kamer is gezonden. De dekking daarvan wordt gevormd door enerzijds de intensiveringen vanuit het coalitieakkoord en anderzijds een herverdeling van middelen vanaf het verdeelartikel 5.4. De intensiveringen worden aanvullend toegelicht in de Kamerbrief over de uitwerking van de beleidsmatige intensiveringen bij de BHOS-nota conform comptabiliteitswet artikel 3.1, die uw Kamer gelijktijdig met deze begroting ontvangt.
artikel | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stand ontwerpbegroting 2022 | 3 265 762 | 3 494 138 | 3 639 779 | 3 837 487 | 4 049 182 | ||
Belangrijkste mutaties | |||||||
1. Duurzaam handels- en investeringssysteem, incl. MVO | 1.1 | 4 000 | 4 000 | 4 000 | 4 000 | ||
2. Versterkte Nederlandse handels- en investeringspositie | 1.2 | ‒ 5 300 | ‒ 5 300 | ||||
3. Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden | 1.3 | 130 000 | 111 000 | 121 000 | 176 000 | ||
4. Voedselzekerheid | 2.1 | 75 000 | 75 000 | 100 000 | 100 000 | ||
5. Water | 2.2 | 15 000 | 20 000 | 30 000 | 40 000 | ||
6. Klimaat | 2.3 | 30 000 | 95 000 | 124 000 | 238 000 | 263 000 | |
7. Mondiale gezondheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten | 3.1 | 50 000 | 106 000 | 110 000 | 115 000 | 125 000 | |
8. Humanitaire hulp | 4.1 | 81 762 | 184 000 | 150 000 | 150 000 | 150 000 | |
9. Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking | 4.2 | 60 000 | 145 000 | 145 000 | 195 000 | 195 000 | |
10. Multilaterale samenwerking | 5.1 | 50 000 | 50 000 | 50 000 | 50 000 | ||
11. Overig Armoedebeleid | 5.2 | 20 000 | 20 000 | 20 000 | 20 000 | ||
12. Nog te verdelen i.v.m. wijzigingen BNI en/of toerekeningen | 5.4 | 47.832 | ‒ 456.559 | ‒ 494.696 | ‒ 314.697 | ‒ 401.010 | |
Overige mutaties | 18 851 | 5 633 | 191 617 | 195 430 | 200 473 | ||
Stand ontwerpbegroting 2023 | 3 554 207 | 3 861 912 | 4 140 400 | 4 741 220 | 4 971 645 | 5 329 258 | |
Toelichting
1. De stijging op het beleidsartikel duurzaam handels- en investeringssysteem, inclusief IMVO, is voor het bevorderen van handelscoherentie, waaronder het verduurzamen van mondiale handelsketens en IMVO-wetgeving zoals toegelicht in de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is». De stijging is gedekt vanuit het verdeelartikel 5.4.
2. In 2023 en 2024 wordt een bedrag van euro 5,3 miljoen per jaar overgeheveld naar de begroting van het ministerie van Financiën voor de uitvoering van de controles door de Douane in het kader van het sanctieregime voor Rusland.
3. De intensiveringen voor versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden, gedekt vanuit het verdeelartikel 5.4, betreffen de inzet ten behoeve van de combi-landen, de vergroening van de financieringsinstrumenten, handelscoherentie en innovatieve financiering voor ontwikkeling conform de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is». De intensivering op dit artikelonderdeel is aangevuld met euro 50 miljoen als gevolg van de positieve cMEV-bijstelling voor de wederopbouw van infrastructuur in Oekraïne via het DRIVE-instrument.
4. De aanvullende beleidsinzet op het beleidsartikel voor voedselzekerheid wordt gedekt vanuit het verdeelartikel 5.4 en richt zich op het uitbannen van honger en ondervoeding, het verhogen van klimaatweerbare productiviteit en inkomen van kleinschalige voedselproducenten, het verduurzamen van land- en watergebruik en het versterken van capaciteit en kennis- en innovatiesystemen, conform de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is». Dit is aangevuld met euro 25 miljoen als gevolg van de positieve cMEV-bijstelling.
5. Het budget voor waterbeheer en toegang tot water en sanitatie neemt, gedekt vanuit verdeelartikel 5.4, meerjarig toe voor een klimaatbestendige, koolstofarme watersector, ingericht op extra droge en extra natte perioden en de WASH-sector op kimaatbestendige, koolstofarme voorzieningen, in lijn met de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is».
6. Het budget voor klimaat neemt meerjarig toe. Bij eerste suppletoire begroting is reeds vanuit het verdeelartikel 5.4 en vanwege de bij coalitieakkoord Rutte IV toegekende middelen budget beschikbaar gesteld. In deze begroting wordt dat verder aangevuld met middelen vanaf het verdeelartikel 5.4. De intensiveringen houden verband met de internationale toezegging om middelen beschikbaar te maken voor klimaatactie in OS-landen, zoals ook toegelicht in de eerste suppletoire begroting BHOS en op aanvullende beleidsinzet op hoofddoelen van klimaatmitigatie en klimaatadaptatie in ontwikkelingslanden. Hieronder vallen de deelthema's groene energie-investering in Afrika, verminderde ontbossing, versterken weerbaarheid voor de meest kwetsbaren en multilaterale klimaatfondsen. Deze deelthema’s zijn in lijn met de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is».
7. Het budget op artikel 3.1 voor «mondiale gezondheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten» is meerjarig verhoogd zoals toegelicht in de eerste suppletoire begroting en de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is». Deze verhoging is gedekt uit de toegekende intensiveringsmiddelen uit het coalitieakkoord Rutte IV en uit het verdeelartikel 5.4. De inzet is gericht op verbeterde toegang tot SRGR, versterking van veerkrachtige primaire gezondheidssystemen, versterking van innovatiekracht voor mondiale gezondheid en respons op COVID-19 en pandemieparaatheid.
8. Het budget op het artikel voor humanitaire hulp wordt meerjarig verhoogd, gedekt vanuit het verdeelartikel 5.4 en in lijn met de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is». Dit is aangevuld met euro 34 miljoen als gevolg van de positieve cMEV-bijstelling. De hoge humanitaire nood als gevolg van onder meer conflict, klimaatverandering en de coronacrisis stijgt verder door toegenomen wereldwijde voedselonzekerheid als gevolg de oorlog in Oekraïne, zoals ook naar voren komt in het Global Humanitarian Overview van de VN (OCHA),Global Humanitarian Overview 2022, March Update (Snapshot as of 31 March 2022) - World | ReliefWeb. De humanitaire hulp wordt grotendeels ongeoormerkt ingezet via VN-organisaties en fondsen, de internationale beweging van het Rode Kruis/Rode Halve Maan en de Dutch Relief Alliance. De stijging van het budget in 2022 is toegelicht in de eerste suppletoire begroting en houdt verband met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, dit geldt voor zowel hulp aan Oekraïne als hulp aan andere landen.
9. De budgetten voor opvang in de regio zijn meerjarig opgehoogd vanuit toegekende intensiveringsmiddelen uit het coalitieakkoord Rutte IV zoals toegelicht in de eerste suppletoire begroting en aanvullend vanuit het verdeelartikel 5.4. Ingezet wordt op het bieden van perspectief aan ontheemden en kwetsbare gastgemeenschappen in landen die grote aantallen vluchtelingen opvangen. Dit gebeurt via verschillende beleidsinstrumenten, zoals bijdragen aan internationale organisaties en subsidies, met name op de Hoorn van Afrika, de MENA-regio, en de Afghanistan regio.
10. Het budget op het beleidsartikel voor multilaterale samenwerking wordt meerjarig verhoogd en gedekt vanuit het verdeelartikel 5.4. Het gaat om een ongeoormerkte structurele verhoging in lijn met het Funding Compact van de VN. Hiermee committeert de VN zich aan betere transparantie en verantwoording over resultaten, de implementatie van hervormingen en vergrote efficiëntie.
11. Het beleidsartikel voor overig armoedebeleid wordt meerjarig verhoogd vanuit het verdeelartikel 5.4 en is gericht op sociale bescherming van kwetsbare groepen, in lijn met de inzet op het verminderen van armoede en ongelijkheid zoals genoemd in de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is» en het AIV-advies (Sociale Bescherming in Afrika).
12. Naar aanleiding van de nieuwe macro-economische ramingen van het Centraal Plan bureau (CPB) is het ODA-budget bij de eerste suppletoire begroting 2022 meerjarig verhoogd door de ontwikkeling van het Bruto Nationaal Inkomen (BNI). Het Nederlandse ODA-budget voor ontwikkelingssamenwerking (Official Development Assistance, ODA) is gekoppeld aan de omvang van het BNI. De ruimte die op het verdeelartikel is ontstaan als gevolg van deze BNI-bijstelling is meerjarig herverdeeld over de verschillende beleidsartikelen. Conform de BHOS-nota «Doen waar Nederland goed in is» is budget toebedeeld aan de onderwerpen: Combinatie hulp & handel, Voedselzekerheid, Klimaat, Global Health, Humanitaire hulp, Opvang in de regio en Multilateraal. Als gevolg van deze overhevelingen is het verdeelartikel eerst neerwaarts bijgesteld.
Overige mutaties op het verdeelartikel zijn toegelicht in eerste suppletoire begroting 2022 waaronder de gestegen asieltoerekening aan ODA voor de opvang van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen (naast de hogere uitgaven waarmee in het coalitieakkoord al rekening werd gehouden).
Vervolgens is het verdeelartikel naar boven bijgesteld naar aanleiding van een positieve macro-economische raming als gevolg van de concept-MEV van het CPB. Een deel van deze bijstelling (euro 75 miljoen) wordt gereserveerd op het verdeelartikel 5.4 anticiperend op fluctuaties in de asieltoerekening voor eerstejaarsopvang. In het voorjaar van 2023 wordt de nacalculatie van 2022 verwerkt. Deze reservering kan hierdoor niet elders worden ingezet. Daarnaast wordt euro 50 miljoen overgeheveld naar artikelonderdeel 1.3 voor de wederopbouw van infrastructuur in Oekraïne, euro 25 miljoen naar voedselzekerheid en euro 34 miljoen naar Humanitaire hulp.
artikel | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stand ontwerpbegroting 2022 | 51 574 | 48 400 | 46 864 | 42 442 | 39 152 | ||
Belangrijkste mutaties | |||||||
1. Diverse ontvangsten non-oda | 5.23 | 1 730 | 1 730 | 1 730 | 1 730 | 1 730 | |
Overige mutaties | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
Stand ontwerpbegroting 2023 | 53 304 | 50 130 | 48 594 | 44 172 | 39 152 | 35 098 |
Toelichting
1. De ontvangsten op artikelonderdeel 5.23 worden vanaf 2022 t/m 2025 geraamd op euro 1,73 miljoen door de rente-ontvangsten vanuit een achtergestelde converteerbare schuldenfaciliteit. Deze faciliteit beoogt op een innovatieve manier valutarisico’s weg te nemen voor lokale leningnemers en financiële instellingen in het kader van een versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden.