Mutaties kaderrelevant:

• 1. Bijdragen derden: Dit betreft de wijziging van diverse bijdragen van derden op het Mobiliteitsfonds. In de artikelgewijze toelichting en verdiepingsbijlage wordt dit nader toegelicht;

• 2. Extrapolatie: Bij de begroting 2024 wordt de looptijd van het Mobiliteitsfonds met een jaar verlengd tot en met 2037. Het niveau van extrapolatie is gelijk aan het jaar 2036 in de begroting 2023 na verwerking van structurele begrotingsmutaties. Daarnaast zijn de structurele bijdragen van derden doorgetrokken. Met de verlenging tot en met 2037 komt in totaal – inclusief structurele ontvangsten – een ruimte van circa € 7,7 miljard beschikbaar op het Mobiliteitsfonds. Deze ruimte wordt met voorrang ingezet voor het dekken van de doorlopende verplichtingen, zoals de uitgaven die benodigd zijn voor de instandhouding van het huidige areaal en het opvangen van risico's en tegenvallers. Hiervoor is in 2037 alle ruimte nodig. Er resteert geen vrije investeringsruimte in 2037;

• 3. Loon- en prijsbijstelling 2023: Dit betreft de verwerking van de loon- en prijsbijstelling voor het jaar 2023. De middelen die bij de eerste suppletoire begroting 2023 voor de loon- en prijsbijstelling aan de begroting Hoofdstuk XII zijn toegevoegd, worden toebedeeld naar diverse artikelen op de begroting Hoofdstuk XII en de investeringsfondsen;

• 4. Toevoeging middelen N33 en Nedersaksenlijn: In het kader van PEGA (Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen) is € 480 miljoen euro toegekend aan N33 en Nedersaksenlijn, hiervan wordt er tot en met 2036, € 250 miljoen gereserveerd, voor de N33 Noord inclusief oeververbinding, N33 Midden en voor de Nedersaksenlijn;

• 5. Middelen schoon en emissieloos bouwen: Voor het programma schoon en emissieloos bouwen zijn middelen toegevoegd aan het MF. Het programma Schoon en Emmissieloos Bouwen is opgericht om in samenspraak met de bouwsector en medeoverheden te komen tot een eenduidige invulling van de maatregelen die nodig zijn om de doelen en ambities te halen die gesteld zijn met betrekking tot de reductie van stikstof, CO2 en fijnstofemissies die samen hangen met het bouwen;

• 6. Kaderaanpassing MF: als gevolg van de actualisering van de projectramingen is een kaderaanpassing doorgevoerd op artikel 12 en 14. Met de kaderaanpassing op artikel 12 worden de uitgavenkaders op het MF weer in balans gebracht met de programmering. Het gaat om een kaderaanpassing die over de jaren budgetneutraal is en het gevolg is van de herprioritering en actualisering van de projectramingen. Op artikel 14 is de kaderaanpassing doorgevoerd op de korte termijn woningbouw middelen. Verwachting is dat niet alle aanvragen die voor 2023 voorzien zijn ook betaald kunnen worden. Zie onderdeel 2.5 overprogrammering voor een nadere toelichting over de kaderaanpassing en de overprogrammering op het MF;

• 7. Omvorming ProRail: De begroting 2023 was gebaseerd op het voornemen om ProRail met ingang van 1 januari 2024 om te vormen tot een publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Dit is niet langer haalbaar, omdat het wetsvoorstel nog door de Kamer behandeld moet worden en ProRail erna nog een aanlopfase nodig heeft voor de implementatie hiervan. Op dit moment wordt uitgegaan van een omvorming per 1 januari 2025. De budgettaire verwerking blijft uiteraard mede afhankelijk van de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel. Deze effecten worden budgettair neutraal in de Rijksbegroting opgenomen. In de Rijksbegroting worden de inkomsten- en uitgavenramingen opgehoogd: eenmalig hogere belastinginkomsten en eenmalig hogere uitgaven op de begroting van het Ministerie van IenW. Deze bedragen zijn gelijk aan elkaar, waardoor deze correctie budgettair neutraal uitpakt voor de Rijksbegroting;

• 8. Overboekingen HXII: Voor de uitvoering van verschillende programma's is in totaal € 116,1 miljoen overgeboekt naar Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting, de beleidsbegroting van IenW. In de artikelgewijze toelichting en verdiepingsbijlage wordt dit nader toegelicht;

• 9. Overboeking Deltafonds: voor een opdracht op het gebied van Schoon en Emmissieloos Bouwen is € 2 miljoen overgeboekt naar het Deltafonds;

• 10. Overboekingen ministeries: Dit betreft de overboekingen van en naar andere begrotingshoofdstukken binnen de Rijksbegroting (€ 13,2 miljoen). In de artikelgewijze toelichting en verdiepingsbijlage wordt dit nader toegelicht;

• 11. Ontvangstenschuif tol: de raming van de tolontvangsten is geactualiseerd. Deze schuif op de ontvangsten is ook doorgevoerd op de uitgaven om meerjarig de kaders gelijk te houden;

• 12. Overig: er is bij eerste suppletoire teveel nacalculatie loon- en prijsbijstelling ontvangen. Dit is gecorrigeerd.

Mutaties binnen kader MF

• 1. Toevoeging CA-middelen instandhouding: De middelen voor RWS zijn vanuit de centrale reservering instandhouding op 11.03.03 overgeboekt naar de artikelen 12 en 15;

• 2. Herprioritering aanleg voor instandhouding: Er wordt op het MF in totaal € 1,2 miljard toegevoegd aan instandhouding RWS aanvullend op de CA-middelen. Het gaat om € 573 miljoen voor VenR en € 580 miljoen BenO. Bovendien wordt er € 94 miljoen toegevoegd vanuit aanleg voor capaciteit RWS. Deze middelen worden gedekt door te herprioriteren op aanlegprojecten die worden geraakt door stikstof (€ 368 miljoen vaarwegen en € 1.131 miljoen wegen). De schuif van aanleg naar instandhouding RWS is verlaagd met een efficiëntiedoelstelling (. Deze middelen worden toegevoegd onder voorbehoud van het opstellen van nieuwe sturingsafspraken waar de doelmatigheidswinst en inlopen uitgesteld onderhoud een plek krijgen. Bovendien worden uit de herprioritering middelen gereserveerd voor capaciteit RWS, zodat de opgave op instandhouding uitvoerbaar wordt. Bij de artikelen 11, 12, 13 en 15 wordt de herprioritering nader toegelicht;

• 3. Capaciteit RWS: De capaciteit RWS is structureel gedekt op een niveau van circa 9400 fte en t/m 2030 op een niveau van oplopend 9.665 fte (zie ook agentschapsparagraaf RWS bij de begroting van HXII). Hiermee kan de maakbare opgave op instandhouding opgevangen worden binnen RWS. Een deel is gedekt uit de herprioritering (€ 94 miljoen). Het overige deel komt uit een risicoreservering op artikel 11.04 (€ 1 miljard);

• 4. Herprioritering aanleg voor aanleg: Om de risico’s en tegenvallers op het aanlegprogramma op het MF van € 2.679 miljoen op te vangen - die naar verwachting deze kabinetsperiode een besluit vragen - wordt geherprioriteerd. De tekorten op aanlegprojecten worden gedekt door de gepauzeerde projecten op het aanlegprogramma wegen (€ 2.236 miljoen). Bij spoor wordt de dekking voor aanlegprojecten gevonden in de OV-verbinding Amsterdam-Haarlemmermeer (doortrekken NZ-lijn) (€ 313 miljoen). Bij vaarwegen wordt de dekking gevonden in het pauzeren van planflexibele projecten (€ 129 miljoen). Een deel van de opgave wordt binnen 11.04 gereserveerd en met die reden niet inzichtelijk in de overzichtstabel. Bij de artikelen 11, 12, 13 en 15 wordt de herprioritering nader toegelicht;

• 5. Invulling rijksbrede dekkingsopgave: Om de Rijksfinanciën te beheersen heeft het Kabinet dit voorjaar besloten tot een Rijksbrede dekkingsopgave. Het Mobiliteitsfonds draagt t/m 2036 voor een bedrag van € 2 miljard euro bij aan de invulling van deze Rijksbrede dekkingsopgave. Het kabinet heeft in dit verband besloten tot een verlaging van de reservering voor het project OV Verbinding Amsterdam - Haarlemmermeer (€ 1.350 miljoen), de schuif van aanleg naar instandhouding is aangepast tot het bedrag dat nodig is voor het Basiskwaliteitsniveau RWS en daarbovenop is de beoogde doelmatigheidswinst van het BKN RWS ingezet (€ 237,4 miljoen) voor invulling van de rijksbrede opgave. De verlaging voor het project OV Verbinding Amsterdam - Haarlemmermeer komt hiermee samen met de dekking van € 313 miljoen (zoals toegelicht onder punt 4) in totaal neer op € 1.663 miljoen. Tot slot is een deel van de extrapolatie die IenW voor het jaar 2037 ontvangt reeds ingezet (€ 400 miljoen) ter dekking. Vanaf 2037 en verder wordt € 150 miljoen structureel ingepast in de generieke investeringsruimte (11.04);

• 6. Overboeking middelen woningbouw. Deze middelen voor de ontsluiting en bereikbaarheid van de woningbouwopgaven worden overboekt van artikel 12 naar artikel 11 en 14 . Het gaat onder andere om de middelen voor de SPUK mobiliteitspakketten, SPUK bovenlandse infrastructuur en risico beheersingskosten.